TN GIO TRONG THI I KHAO HC HT.K. Sri Dhammananda Diu Hng dch ---o0o--Ngun http://thuvienhoasen.

org Chuyn sang ebook 10 8 - 2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
Li M u 1. Pht Gio V Khoa Hc 2. Cc Mt Hn Ch Ca Khoa Hc 3. Nhn Bit Ci Khng Bit 4. Vt Trn Khoa Hc 5. Khoa Hc Khng C Tn Gio 6. Cng Hin Cho Pht Gio

---o0o---

Li M u
Khoa hc lm cho con ngi bi gii hn c, bay cao hn chim v i b trn mt trng. . . Khoa hc khng th gip con ngi ch ng tm mnh v cng khng a n s kim sot o c v mc ch ca cuc sng. Mc d, khoa hc c nhng s k diu ca n, nhng khoa hc vn c nhiu mt hn ch m Pht gio vt qua. Ngy nay chng ta ang sng trong thi i khoa hc m trong mi kha cnh ca i sng chng ta u c nh hng ca khoa hc. T cuc cch mng khoa hc sut th k 17, khoa hc tip tc pht trin khng ngng cho n ngy nay. Tc ng ca khoa hc c sc mnh c bit i vi nim tin tn gio truyn thng. Nhiu nhng khi nim tn gio cn bn ang b lung lay di p lc ca khoa hc hin i v chng khng th c chp nhn na i vi gii tr thc. Ngy nay vic tha nhn chn l ch ngang qua thn hc hoc da vo gio quyn kinh in ngc vi khoa hc th khng cn chp

nhn na. Chng hn, vic pht minh tm l hc hin i ch ra rng, tm cng ging nh thn ca con ngi, hot ng theo quy lut nhn qu t nhin m khng c s hin din ca mt linh hn bt bin nh mt vi tn gio thuyt ging. Mt s ngi qu sng o coi thng cc khm ph khoa hc i ngc vi cc tn iu tn gio ca h. Cc thi quen tm l cng nhc nh vy tht s cn tr bc tin ha ca nhn loi. V con ngi ngy nay khc t nim tin m qung mc d n c tha nhn theo truyn thng, nhng ngi sng o nh vy s ch thnh cng trong s tng trng s lng tn vi cc gio iu sai lm ca h. Mc khc, mt s nh tn gio nhn ra s cn thit thch nghi vi cc l thuyt khoa hc ph bin bng cch a ra s gii thch v nim tin tn gio ca h. Nh trng hp hc thuyt tin ha ca Darwin, nhiu nh tn gio cho rng con ngi do Thng to ra trc tip. Mt khc, Darwin cho rng con ngi tin ha t loi vn, l thuyt ny nh cc trit l to ha ca Thng v coi nh con ngi. T khi tt c cc nh t tng c hiu bit chp nhn hc thuyt Darwin, cc nh thn hc ngy nay t c s chn la no khc ngoi vic a ra mt gii thch mi cho cc gio l ca h thch hp vi hc thuyt ny m h phn i t lu nay. Trong nh sng ca nhng khm ph khoa hc, tht d dng hiu rng nhiu quan im ca tn gio v th gii quan v nhn sinh quan ch l nhng t tng c l ca nhng iu ang c. Tht s m ni th tn gio c nhng ng gp to ln i vi s pht trin v tin ha ca con ngi. H tha nhn cc gi tr, tiu chun v nhng nguyn l nn tng hng dn i sng con ngi. Nhng i vi tt c iu tt lm, tn gio khng th tn ti trong thi i khoa hc hin i nu h khng khng bo th chn l trong khun kh hnh thc gio iu, khuyn khch l nghi v cc vic tu tp khc c rt ta t ngha ngun gc ca h. ---o0o---

1. Pht Gio V Khoa Hc

Mi cho n u th k va qua, Pht gio b gii hn trong nhng nc m khoa hc hin i cha ph bin. Tuy nhin, t thu ban s gio l c Pht lun lun m rng t tng khoa hc.

Mt l do ti sao li dy ca c Pht d dng c chp nhn bi tinh thn khoa hc l v c Pht khng bao gi khuyn khch nim tin gio iu cng nhc. Ngi khng tuyn b gio l ca Ngi da trn nim tin, tn thnh nhng cho php s uyn chuyn linh hot v t do t tng. L do th hai l tinh thn khoa hc c tm thy trong th gii quan ca Pht gio. Phng thc ca c Pht i vi vic khm ph v chng nghim chn l th rt ging vi nhng s khm ph ca cc nh khoa hc. Nh khoa hc quan st th gii bn ngoi mt cch khch quan v ch a ra hc thuyt khoa hc sau khi kim chng cc th nghim thc tin. Cch y hn 25 th k, c Pht vn dng phng thc tng t khoa hc qun st th gii ni ti bng s suy xt v t khch quan v khuyn khch cc t ca Ngi ng chp nhn bt c iu g cho n khi no h thc s nghin cu v xc chng tnh thc ti ca n. Ging nh cc nh khoa hc ngy nay khng th tuyn b thc nghim ca mnh m khng th tha hng kinh nghim t nhng ngi khc, c Pht khng tuyn b rng s chng c gic ng l ch c quyn dnh ring cho Ngi. Do , trong s tip cn chn l, c Pht c s phn tch ging nh cc nh khoa hc ngy nay. Ngi thit lp phng thc khoa hc thc tin cho vic t n chn l ti hu v thc nghim gic ng. Pht gio rt gn gi vi tinh thn khoa hc, nhng s khng ng nu cho rng Pht gio th ngang hng vi khoa hc. S tht rng cc ng dng thc tin ca khoa hc c kh nng lm cho i sng con ngi tin nghi hn v hng th hn nhng iu trc y cha tng c. Khoa hc lm cho con ngi bi gii hn c, bay cao hn chim v i b trn mt trng. Tuy nhin, phm vi kin thc chp nhn tr tu khoa hc c l th cn hn ch trong cc chng minh thc t. V chn l khoa hc chu s bin i lin tc. Khoa hc khng th gip con ngi ch ng tm mnh v cng khng a n s kim sot o c v mc ch ca cuc sng. Mc d, khoa hc c nhng s k diu ca n, nhng khoa hc vn c nhiu mt hn ch m Pht gio vt qua. ---o0o---

2. Cc Mt Hn Ch Ca Khoa Hc
Thng th ngi ta nghe qu nhiu v khoa hc v v nhng g khoa hc c th lm c nhng t bit c nhng g m khoa hc cha hoc khng lm

c. Kin thc khoa hc b gii hn bi nhng thng tin nhn c ngang qua cc gic quan. N khng th nhn thc chnh xc nhng iu vt qu gii hn ca gic quan. Chn l khoa hc c xy dng trn cc quan st lo-gc ca cc d kin thuc gic quan m n ang bin i lin tc. Do , chn l khoa hc l chn l tng i khng c bn vng trc thch thc ca thi gian v v nh khoa hc nhn bit c s tht ny, nn lun lun sn lng loi b mt hc thuyt nu nh n c th c thay th bi mt hc thuyt khc tt hn. Khoa hc n lc tm hiu th gii bn ngoi v bi tm b mt th gii ni ti con ngi. Ngay c khoa hc v tm l cng khng tht s tm hiu ht nguyn nhn su xa ca cc trng thi bt an ca con ngi. Khi con ngi nn lng, chn ght cuc sng v th gii ni tm b trn ngp bi xo trn v bt an, th khoa hc ngy nay khng c nhiu phng tin gip con ngi. i vi mi trng sng xung quanh ca con ngi, khoa hc x hi c th cung ng mt mc hnh phc nht nh no . Nhng khng ging nh loi vt, con ngi i hi nhiu hn s tin nghi thn th v cc nhu cu gip i ph vi kh au v xo trn ny sinh t thc t hng ngy. Ngy nay c qu nhiu ngi b s hi, bt an v cm thy khng an n. Tuy nhin, khoa hc khng th gip h c, khoa hc khng th gip chng ta ch ng tm mnh khi m bn nng y th tnh bt cht ni ln v t chy trong tm. Khoa hc c th lm cho con ngi tt hn khng? Nu c, ti sao cc hnh ng khng b v cc hnh vi phi o c y dy trong cc quc gia m cc quc gia c nn khoa hc tin tin? Tht ra khng cng bng ni rng mc d cc tin b khoa hc t c v c cc li th ban cho con ngi, khoa hc vn cha c th bin i nn tng ni tm con ngi m khoa hc ch lm tng thm cm gic ca con ngi v s ph thuc v cm thy thiu thn? Thm vo , khoa hc tht bi trong vic em s an ton n cho mi ngi. Khoa hc cng khin cho mi ngi cm thy rt bp bnh bi s e da th gii c kh nng b hy dit con ngi trn quy m ln. Khoa hc khng th cung cp y ngha ca cuc i, khng th cung cp cho con ngi cc l do r rng chnh xc v cuc sng. Tht t khoa hc l th tc hon ton trong bn cht v khng c lin quan ti mc ch tm linh ca con ngi. Ch ngha vt cht vn c t tng khoa hc chi b cc mc tiu tm l cao hn mc tiu tha mn vt cht. Bng nhng l thuyt c chn lc v cc chn l tng i, khoa hc coi thng cc vn ct li nht v li nhiu cu hi khng th tr li c. V d,

khi c hi v s khc nhau gia tm hn v th xc tn ti trong con ngi th khng mt s gii thch khoa hc no c th a ra i vi vn nh vy. V vn vt qua cc gii hn cht hp ca khoa hc. ---o0o---

3. Nhn Bit Ci Khng Bit

Tm siu vit c c Pht pht trin th khng b gii hn bi cc thng tin cm gic v vt qua ngng ca l-gc trong s gii hn ca nhn thc tng i. Tri li, kh nng hiu bit ca con ngi hot ng trn c s ca nhng thng tin m n thu thp v tch cha d trong lnh vc tn gio, trit hc, khoa hc v ngh thut. i vi vn tm l, thng tin ny c thu thp xuyn qua cc gic quan m gic quan b gii hn trong nhiu phng din. Nhng thng tin gii hn c nhn thc khin cho s hiu bit ca chng ta v th gii b mo m. Trong tc phm "Learned Ignorance," ca nh hc gi ngi Php Nicholas , Cusa vit: "Tt c nhng kin thc ph by da trn cc gic quan ca chng ta th tht s l s khng hiu bit; v s hiu bit chn tht ch t c bi s lt b tt c nhng iu ny cho n khi chng ta suy ngh m khng dng cc tng ca gic quan" "Chn l khng ph thuc vo nhng vn bn ngoi chng ta m chnh ngay trong chng ta. Chng ta khng th hy vng tm thy chn l bng kinh nghim, bng nhn thc gic quan hoc ngay c bng nhng l-gch v l l. C nhiu phng tin t c kin thc nhng cha phi bng nhn thc l chn l. Chn l phi thc s n t s nhn thc ni ti. Sch v ch c th khi dy t tng v cho bn kin thc. i vi chn l, bn phi quay mt nhn vo trong chnh bn. V vy vic nghin cu kin thc l mt iu v nghin cu chn l l mt iu khc." "Li ni l sn phm ca tm hn ch ca chng ta v tm ca chng ta ph thuc tt c kin thc da trn kinh nghim ca cc gic quan ca chng ta. i khi cc gic quan ny khng ng tin cy. Mt vic xy ra c nhiu ngi thy th c th c gii thch trong nhiu cch khc nhau." Mt s ngi t ho v s vic m h bit rt nhiu. Tht t l chng ta bit cng t th chng ta cng c nhiu s gii thch, chng ta cng bit nhiu th chng ta cng nhn bit nhiu hn ch ca chng ta. Mt hc gi thng thi, khi vit xong mt tc phm c xem l kit tc. V cm thy rng tc

phm ny cha ng tt c tinh ty vn hc v trit hc. Bi lng t ho v s t c ca mnh, ngi ph trng kit tc ca mnh n mt ng nghip - ngi c trnh kin thc ngang hng - vi li ngh rng xin nh gi cht lng ca tc phm ny. Thay v vy, v ng nghip ca v ny li yu cu tc gi ghi trn mt mu giy tt c nhng g v ny bit v tt c nhng g khng bit. Tc gi m chm trong suy t v sau mt hi lu khng th vit ra c nhng iu no m mnh bit c. Ri ti vn th hai, v y cng khng th vit ra c tt c nhng iu g m mnh khng bit. Cui cng trong bc cng cc nht, v xui tay chu thua v mi nhn thc ra rng tt c nhng g anh ta bit u tht s l khng bit. Cng vi quan im ny, Socrates, mt trit gia ni ting Athen ca th gii c i, khi c hi nhng g ng ta bit, ng ta ch tr li rng: "Ti bit ch c mt iu - l ti khng bit." ---o0o---

4. Vt Trn Khoa Hc
Pht gio vt trn khoa hc hin i trong s chp nhn lnh vc kin thc rng ln hn tinh thn khoa hc. Pht gio tha nhn kin thc xut pht t cc gic quan cng nh nhng kinh nghim c nhn c ngang qua s tu dng tm. Bi vic pht trin v tu tp tm nh tnh cao, th thc nghim tn gio c th c hiu v c thc hin. S chng nghim khng phi l mt iu c th hiu c bi hnh ng th nghim hoc thm st qua knh hin vi. Chn l do khoa hc khm ph ch tng i v chu s bin i, trong khi chn l do c Pht tm thy l tuyt i v rt ro: chn l ca cc php khng thay i theo thi gian v khng gian. Hn na, ngc li vi cc l thuyt khoa hc, c Pht khuyn khch ngi c tr th khng nn bm vu vo cc hc thuyt, khoa hc v nhng iu khc. Thay v hc thuyt, c Pht dy con ngi cch sng i sng chn chnh bng s thanh tnh cc cn v loi b tham mun, c Pht ch ra con ng qua chng ta c th nhn ra trong chnh mnh bn cht cuc i. Mc ch tht s ca cuc i c th c tm thy. Trong Pht gio, vic tu tp l quan trng. Mt ngi hc nhiu nhng khng thc tp ging nh ngi ni phng php nu nng t mt cm nang dy nu nng s m khng c gng chun b nu mt mn n

th cun sch cm nang khng th lm gim cn i bng c. Cng th, thc hnh l iu kin tin quyt quan trng trong vic gic ng m trong vi trng phi Pht gio nh Zen nng cao vic tu tp thin nh thm ch c t hng u. Phng php khoa hc c khuynh hng hng ngoi v cc nh khoa hc hin i khai thc bn cht v cc yu t tin nghi cho ring h, nhng li thng khng xem xt nhu cu ha hp vi mi trng v do th gii xung quanh b nhim. Tri li, Pht gio hng ni v lin quan ti s pht trin ni ti ca con ngi. phng din thp hn, Pht gio dy con ngi cch iu chnh v i ph vi cc s kin v hon cnh ca i sng hng ngy. mc cao hn, Pht gio trnh by s t n lc ca con ngi pht trin vn ln thng qua vic tu tp v trau gii tm. Pht gio c mt h thng tu tp tm hon ho lin quan ti vic t tr tu trong bn cht cc php a n s gii thot ti thng - Nit-bn. H thng ny va thc tin, va khoa hc. N bao hm s qun st khch quan v cc trng thi tm l v tnh cm.Hn mt nh khoa hc, ngi tu hc Pht nh l mt v thm phn, mt thin gi qun st th gii ni tm chnh mnh vi chnh nim. ---o0o---

5. Khoa Hc Khng C Tn Gio

Nu khng c l tng o c th khoa hc s em n s nguy him cho ton th nhn loi. Khoa hc ch to my mc v my mc ln lt tr thnh cha t. Bom n l qu tng ca khoa hc cho mt thiu s ngi c uy quyn s iu khin vn mng ca th gii. Trong khi phn ng nhn loi li ch i trong ni kh au, s hi, khng bit khi no v kh nguyn t, cht c ha hc, v kh git ngi - kt qu ca cc nghin cu khoa hc git ngi c hiu qu hn - s c s dng n. Khoa hc hon ton khng nhng khng th hng dn o c cho nhn loi m cn nui dng nhin liu thi bng ngn la kht vng ca con ngi. S trng rng o c ca khoa hc bo hiu duy nht mt iu l s hy hoi: n tr thnh con qui vt tn bo m con ngi to ra. Bt hnh thay! Chnh con qui vt tr nn mnh m hn con ngi to nn n. Tr phi con ngi bit ch ng v cai qun qui vt ny ngang qua vic thc tp o c tn gio th con qui vt s sm khut phc con ngi. Nu khng c s hng dn ca tn gio th khoa hc e da th gii vi s hy dit.

Tri li, nu khoa hc song hnh vi tn gio nh Pht gio th c th bin i th gii ny thnh thin ng, ha bnh, an n v hnh phc. Cha bao gi s ng hnh gia khoa hc v tn gio li rt cn cho phc li nht ca con ngi v cn phc v cho con ngi nh lc ny. Chng nh cn phi i song song vi nhau. Tn gio m khng c khoa hc l m, khoa hc m khng c tn gio th nh b qu. ---o0o---

6. Cng Hin Cho Pht Gio

Tr tu Pht gio thit lp trn t bi c vai tr quan trng n s iu chnh s nguy him m khoa hc ang hng n. Pht gio c th cung cp kh nng lnh o tinh thn hng dn s nghin cu v pht minh khoa hc trong vic khuyn khch s trau gii nn vn minh sng chi trong tng lai. Pht gio c th cung ng cc mc tiu xng ng cho s tin b khoa hc m n ng u vi b tc v vng ca vic b n l bi chnh s pht minh ca n. Nh i bc hc Albert Enstein ng li khen ngi s ng gp ca Pht gio khi ng ni: "Nu c bt k tn gio no m tn gio p ng vi nhu cu khoa hc hin i th tn gio s l Pht gio." Pht gio khng c t b quan im ca mnh theo khoa hc bi v Pht gio hm cha khoa hc ng thi vt ln khoa hc. Pht gio l cu ni gia t tng tn gio v khoa hc bi vic khuyn khch con ngi khm ph nhng tim nng tim tng trong chnh mnh v mi trng chung quanh. Pht gio l mi mi! *** [Dch t nguyn tc ting Anh "Religion in a scientific age" ca i lo Ha thng K. Sri Dhammananda, trong tc phm "Cc Vin Ngc Tr Tu ca Pht Gio" (Gems of Buddhist Wisdom), CBBEF, Taiwan, 1997, trang 473-483]. ---o0o--Ht