Cuc i Tn Gi X Li Pht

Tc gi: NYANAPONIKA THERA Dch gi: NGUYN IU ---o0o--Ngun http://www.quangduc.com Chuyn sang ebook 14-8-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
LI NI U PHN TH NHT - T KHI SANH RA N LC T THNH QU PHN TH HAI - TR DUYN VIN MN TNH BNG HU MT V U TNG L S T TI MC CH I C SRPUTTA, NGI XNG NG LN BNH XE PHP BO LA SN HN HON TON DP TT I C SRPUTTA B KHIN TRCH V NHM HC TR I C SRPUTTA B VU CO PHN TH BA - ON CHT CA CUC I NGI TR MN N TRN CUI CNG KINH CUNDA KINH UKKACELA PHN TH T - PHP CA I C SRPUTTA PHP CA I C SRPUTTA TRONG MAJJHIMANIK YA GM C: PHP S 3: NHNG K THA HNG PHP BO (DHAMMA DA A) YA D PHP S 5: S CHM DT TI LI PHP S 9: SAMMADITTHI SUTTA PHP S 28: MAHA HATTHIPADA PAMA SUTTA PHP S 45: MAHA DEVALLA SUTTA PHP S 69: GULISSANI SUTTA PHP S 79: DHANANJANI SUTTA PHP S 114: ASEVITABBA SUTTA PHP S 143: ANA THAPIN KA SUTTA D I PHP CA I C S UTTA TRONG D R P GHA NIK YA PHP S 28: SAMPASA DANIYA SUTTA PHP S 33: SANGI SUTTA TI PHP S 39 PHP CA I C SRPUTTA TRONG SAMYUTTA NIKYA NINDA SAMYUTTA KHANDHA SAMYUTTA SARPUTTA SAMYUTTA

SALAYATANA SAMYUTTA JAMBUKHADAKA SAMYUTTA INDRIYA SAMYUTTA SOTAPATTI SAMYUTTA PHN TH NM - I C SRPUTTA TRONG TC SANH TRUYN PH LC NHNG THNH TCH CA HAI I C SRPUTTA V MAH MOGGALLNA

---o0o--LI NI U Trong t sch Pht gio, chng ta hng tm thy khng bit bao nhiu nhng cun sch ni v c Pht hoc chung quanh cc li dy, nhng gio thuyt ca Ngi. Tuy nhin, qu v ca mt ng Pht T li l qu v cao nht, hon ton nht trong cc o qu gii thot m hnh gi (Pht t) ang i trn con ng Bt Chnh phi tri qua mt thi gian v lng, vi mt lng kin nhn st mi c th t c. Gng gii thot trong Pht gio khng phi ch ring l c Pht, mc d Pht l mt tm gng sng nht trong nhng tm gng soi thu con ng tn dit v minh phin no, m cn c nhng tm gng khc cng v cng rc r v ng noi gng khng km. Nhng tm gng y l nhng v c-gic hay Thanh-vn gic, tc nhng t Pht c chng qu gii thot. Trong thi gian c Pht cn ti th nhiu v i t ca Ngi ng nhng vai tr rt quan trng trong cng vic truyn b Pht gio v lo li con thuyn Gio hi. cp n nhng v Thnh Tng y chng ta khng th no khng nhc n lch s ca ngi Srputta (X-li-pht). Ngi chng nhng l mt i t u t ca c Pht, m cn l mt nh thng thi c th xem l bc nht trong hng Thanh-vn gic. Ngy nay, nu chng ta c dp i hnh hng cc nc Pht gio theo truyn h Nam tng nh cc nc Tch Lan, Min in, Thi Lan v.v... cc Pht t chc chn s trng thy trn b th ng Gii thot, hai bn mt v

tri ca c Pht, c tng hai v i t ng chp tay hu Ngi. Mt trong hai v chnh l c Thanh-vn gic Srputta (X-li-pht) vy. Lch s ca v i t ny cng chng km phn o v v rt xng ng cho mi ngi noi gng, v con ng gii thot ca Ngi i cng li l con ng Bt Chnh ca ch Pht. Do , k phin dch cun sch nh b ny khng c c vng g hn l cng hin cho qu v Pht t bn phng thm mt ti liu lm gng mu qu gi, hu may ra c th p ng c phn no nguyn vng ca nhng ai hng c nguyn chng gii thot hay tr thnh bc Thanh-vn gic. Ngng mong qu v hc gi cao Tng ch dy thm nu bn dch ny c iu chi s st. Ngi dch v cng cm t. Nguyn cu Tam Bo h tr cho ngi i c Nyanaponika, v c cng nghin cu v son ra quyn sch ny. Xin cho tt c chng sanh u c an vui v khng bao gi oan tri. Dch gi NGUYN IU HI HNG THNH TM CHIA U PHN PHC PHIN DCH NY N TT C CHNG SANH, NHT L SONG NG SANH THNH V CC BC THY T CA DCH GI. NGUYN IU Saigon thng 12-1996

---o0o--PHT NGN Khng s b th no qu hn l b th Php bo Khng hng v no qu hn hng v ca Php bo Khng s tha thch no qu hn s tha thch trong Php bo Khng s vt thng ci kh no qu hn l vt thng ci kh dc vng. (Trch Php C Kinh, Dhammapada 354) ---o0o--PHN TH NHT - T KHI SANH RA N LC T THNH QU Cu chuyn bt u t trong hai lng B-la-mn n gi l Upatissa v Kolita. Hai lng ny cch xa thnh Rjagaha (Vng X) chng bao nhiu. Trc khi c Pht ra i, c mt thiu ph thuc ging B-la-mn tn Sr, sng trong lng Upatissa 1 th thai, v ng thi ti mt lng khc gi l Kolita, cng c mt thiu ph B-la-mn khc mang thai. Nhng c iu l l c hai thiu ph ny th thai trong mt ngy. Ngi thiu ph th hai tn l Moggall. Hai gia nh ca hai thiu ph ny giao ho vi nhau rt thn mt v kt thn cng nhau by i. K t ngy mi th thai, hai gia nh B-la-mn kia chm sc hai thiu ph y rt chu o v sau mt thi gian n ngy n nhy khai hoa, c hai thiu ph ng sanh ra hai a con trai cng cng trong mt ngy. Trong lc t tn cho a b, thiu ph c tn Sr nhn tn Upatissa m t cho con trai mnh, bi v gia nh ca nng l mt gia nh ng u

trong lng. Tng t nh th, cu b con trai ca nng B-la-mn Moggall bn lng kia li c t tn l Kolita. Khi hai cu b bt u khn ln, chng c cha m gio dc tht chu o, v c hc hi nhiu mn hc t nhng danh s ni ting nht trong x. Hai cu tr nn lo thng tt c nhng mn hc thi by gi. Mi chng trai xut chng y u c hng nm su trm ngi thanh nin B-la-mn khc theo lm mn . H thng dt nhau i thng cnh bi li hoc vo trong nhng cng vin va gii tr va lun bn thi s. Upatissa hay dng nm trm chic vng, v Kolita vi nm trm c m xa. Hi y ti thnh Rjagaha (Vng X) mi nm c mt k l tng bng ging nh hi Vu Sn. i thanh nin tr thc ny c mi ngi vo nhng chic gh danh d chng kin cuc l. Thot u h c v vui th khi nhng hi trnh din tr nn ho hng, v h tng nhiu mn tin thng cc din vin, trnh din thm nhng mn c bit m h thch nht. H gii tr vui v nh vy n hai ngy, nhng qua m th ba th c hai bng tr nn bun b, v h va thc c mt iu g. H khng cn vui v hay ti ci na. H cng chng mng treo thm nhng mn tin thng hu nh hai ngy trc. Mi ngi ng c mt ngh: y c g l m ta phi ngi nhn? Tt c nhng ngi ny khi n trm tui ri th h s phi i theo thn cht. Vy vic m ta nn lm l mau mau i tm mt con ng thot cht. Nhng ngh nh vy c ln qun trong u c h, ngay khi h cn ngi trong cuc l. Sau Kolita bn ni vi Upatissa: Ny bn Upatissa! Th ny l ngha lm sao? Do u bn li khng vui v v thch th nh hai ngy trc? Ti nhn bn nh ang lo u mt iu g, vy bn c th cho ti bit c chng? Ny bn Kolita! Ti thy ngi nhn nhng cnh tng ny chng li ch chi c. N hon ton v v. Ti ngh phi i tm mt con ng gii thot cho chnh ti, Kolita . l vn m ti ang bn khon trong tm. Nhng m cn anh na, anh Kolita , ti thy anh cng khng c v an tm cht no! Kolita p:

 Ti qu c s suy t ng nh anh va tht. Khi bit rng ngi bn cng mang mt ni u lo nh mnh, Upatissa bn ni: l mt mi quan tm ng khen ca chng ta. Nhng mun i tm mt ngi thy dy cho chng ta con ng gii thot, ch c cch l chng ta phi ri b nh ca du phng v tm sng vi cc bc o s hu hnh, song bit n s c o no m chng ta theo by gi? Thu y, c mt Gio ch sng trong thnh Rjagaha (Vng X). V ny thuc phi Du s Paribbjaka, tn gi l Sanjaya. ng c mt s mn rt ng. Vi nh s gia nhp lm mn ca v y, Upatissa v Kolita bn tm n . Mi ngi cng dt theo nm trm thanh nin ca mnh ri tt c u c nhn vo mn phi ca Sanjaya. K t , ting tm v hu thun ca o s Sanjaya lin tr nn vang dy. Sau mt thi gian ngn, i bn Upatissa v Kolita hc ht hc thuyt ca Gio ch Sanjaya. H hi thy o s rng: Tha thy, gio php ca thy ch c chng y hay cn g hay hn na? Sanjaya o s p: Ch c th, v cc ngi bit c ri. Nghe vy, i bn Upatissa v Kolita lin ngh: Nu ch c th m mnh li tip tc cuc i o s ny vi ng ta th v ch qu! Mnh la b gia nh, sng i tm gii thot th s, m theo ng thy ny mnh chng c chi c!. Ri h li ngh tip: Nhng nc n rng bao la, nu mnh kin nhn tm S khng thi chuyn, c i t lng ny qua lng khc, tnh n n tnh kia chc hn s tm c mt v thy dy cho ta phng php thot t!. K t mi khi h nghe c mt o s uyn bc no, d xa i na, i bn Kolita v Upatissa cng tm n cu o. Nhng chng c mt v no

gii p ni mt cu hi ca h, trong khi i vi nhng ngi khc cc v o s y u t ra thng sut. Sau khi i khp c x n , c hai phi cng quay v, v lc v n ch c, h ng cam kt vi nhau rng: Trong hai ngi nu ai tm c con ng bt t trc phi ch li cho ngi kia. T h chnh thc kt lm huynh v tnh giao hu gia i thanh nin li cng su m hn. Chng bao lu, sau khi Upatissa v bn l Kolita hn c nh th, th c Th Tn - ng hon ton gic ng li n thnh Rjagaha (Vng X). V khi Ngi thuyt xong mt bi php ni La ti th trn Gy, Ngi bn nh n li ha m Ngi ha vi vua Bimbisra (Tn-b-sa-la) trc khi c thnh Chnh ng Chnh gic la Ngi s tr li thnh Rjagaha (Vng X) ngay sau khi Ngi c c o gic ng. c Th Tn du hnh sut qung ng di t Gy n thnh Rjagaha v c vua Bimbisra thn hnh n tip ti Trc Lm tinh x (Veluvana Vihra). Trong s su mi mt v Thnh A-la-hn m c Bn S phi i truyn b cho th gian v n c ca Tam Bo (Pht Bo, Php Bo v Tng Bo), c Trng lo Assji, ngi thuc nhm nm o s trc y l nhng v ng tu kh hnh vi c Thch Ca khi Ngi cha t c gic ng, v cng chnh nhng v sau ny tr thnh nhng t u tin ca Ngi. (Tc nm thy Kiu-trn-nh). Trng lo Assji, sau khi du hnh truyn o bn tr li thnh Rjagaha. Vo mt bui sng n, trong khi Trng lo ang tr bnh kht thc trong thnh, Ngi c Upatissa, ngi ang i trn con ng dn n tu vin thuc phi o s du phng Sanjaya, trng thy. B kinh cm bi v mt trang nghim v thot tc ca i c Assji, Upa-tissa ngh: Trc y ta chng bao gi trng thy mt nh s nh vy. ng ta phi l mt trong nhng Thnh Tng A-la-hn (Arahatta). Nu khng chc hn ngi cng l ngi ang bc trn con ng n Thnh qu A-la-hn? Ti sao ta khng th n gn ngi tm hiu xem ngi c th gio vi ai? u l o mn ca ngi v ngi hc c gio l nh th no?.

Nhng Upatissa li ngh: Gi pht ny khng tin cho ta t nhng cu hi nh vy v ngi cn ang kht thc trn ng ph. Tt hn ta nn theo sau ngi nh mt ngi ngng m. V ri Upatissa thc hin ngh ca mnh. Sau khi c Trng lo kht thc xong, Upatissa li thy ngi di chn n mt ni khc, dng nh vi nh chn ni thanh vng dng ba. ng ta bn tin nhanh n pha trc sa son cho ngi mt ch ngi bng chic ta c ca chnh ng mang theo, ri ng cung knh dng n c Trng lo Assji. Khi ngi dng ba xong th Upatissa lin dng n ngi nc ra tay ly t trong bnh ng nc ca ng, v cng mt cch nh th, ng lo lng cho ngi bng tt c c ch ca mt ngi t i vi bc thy. Sau khi trao i vi nhau qua nhng li cho hi thng thng, lch s v l php, Upatissa ni: Knh o s, nt mt ca ngi thanh tnh qu. Phong thi ca ngi sao m trong sch sng sa th. Knh o s, vy ngi theo v no tr thnh thot tc? V ai l thy ca ngi, cng nh ngi th gio ra sao? c Assji p li: Ny o hu! ng vy chnh v Gic ng, ngi con cao qu ca ging Sakya chnh l Bn S ca bn o. i trn con ng ca Ngi, bn o tin ha. c Th Tn y l bc gii thot, v cng nh Php bo ca Ngi m bn o c thanh tnh. Tha o s. V i phc y chc phi thng r vn php v ngi phi hc hi c bao nhiu mi t c mc thanh tnh nh th? B cht vn nh vy, c Trng lo Assji bn t ngh rng: Nhng hc gi du phng ny thng khng hiu php Ba-la-mt ca c Pht. Ta s ch cho ng ta r Ba-la-mt php cao dy nh th no?. V vy ngi ni: D sao bn o hy cn trn bc ng tu tp. Con ng gii thot m bn o i k t khi xut gia n gi cha xa my. Bn o ch mi bc c vi bc thuc vo nhng bc m u trong gio l v phm hnh ny. Bn o khng th gii ngha Php bo ca c Th Tn cn k n o hu c. Ngi tm o y lin tha:

 Knh i c. Ti tn l Upatissa, ang quyt lng tm o. Xin ngi lm n ch dn cho ti ty theo kh nng ca ngi. D nhiu hay t ti cng vn knh cn lng nghe. Nu l Chnh php th ch mt cu gip ngi thnh tm tm ra no gii thot. V ng ta nn n tip: Xin ngi ch dy cho ti theo sc hiu bit ca ngi. Vi nh sng gic ng d ch le li i na, n vn c gi tr v y kh nng gip ngi thin tm tm ra con ng chn l. p li, Trng lo Assji ngm k rng: Sabbe dhamm hetuppabhv Tesam hetum Tathgato ha Tesannena yo nirodho, eva Md mahsamanoti Vn php u sanh ra bi mt Nhn, c Th Tn ch r Nhn ca n, Ngi cng dy cho cch dit tt, Nhn y! chnh l Gio php ca bc i Sa-mn. (K ngn trn y ngy nay tr thnh mt trong nhng trit l cn bn v ni ting nht ca Pht gio. Bt c lc no n cng c th ng vai nh mt s nhc nh v ln tip xc u tin ca i c Upatissa (Srputta) vi Php bo, v n cng l mt s ghi nh c gi tr v Trng lo Assji, v thy c o A-la-hn ca ng). Nhc li thanh nin Upatissa, khi nghe ht hai cu u, Upatissa c c Php nhn, chng o Nhp lu (Tu--hon) v lc dt hai cu cui cng ng hon ton lng nghe vi v mt ca mt ngi ang c gii thot.

Khi ng tr thnh mt bc nhp Thnh lu ri, v trc khi t c nhng qu v cao hn, ng cm nhn rng: nh sng cng ngha ca s gic ng tm thy ni y ri. V ng cung knh ni vi c Trng lo: Xin ngi khi gii rng thm v Php bo ny na. Nh th l tt c. Upatissa xin quy y ng Th Tn v i c. Nhng tha ngi! Hin v thy ca chng ta ang u? Ny k tm o! Ngi ang trong Trc Lm tinh x. Bch i c! Thnh i c i trc. Ti c mt ngi bn v chng ti hn c vi nhau rng: Nu ai tm c o bt t trc tin s ch dy cho ngi kia. Vy ti phi i thng bo cho ngi bn ti bit, ri chng ti s cng theo con ng Ngi i n ra mt ng Thin Nhn S. on Upatissa cung knh mp xung tn bn chn ca c Trng lo, l bi v t gi ngi tr li ni c ng ca nhng o s du phng. Kolita trng thy bn mnh tin li gn v thm ngh: Hm nay nt mt ca bn ta hon ton thay i. Chc hn anh y tm ra con ng thot t?. V khi ng hi bn v chuyn y, Upatissa p: Vng, tha bn! Ti tm ra o bt t. Ri ng c thuc lng cho bn mnh nghe k ngn m ng nghe. Khi k ngn chm dt, Kolita lin c qu Nhp lu (Tu--hon) v lin hi: Bn thn mn! Hin ng Thng S ng u? Thy cua ti, c Trng lo Assji cho ti bit rng ng Thng S ang ti Trc Lm tinh x. Kolita lin bo: Ny Upatissa vy chng ta hy n ra mt Ngi i.

Nhng Upatissa l ngi lun lun knh trng thy, nn ng ta bn ngh vi bn rng: Ny bn! Trc tin chng ta hy n thy c ca chng ta , ngi du s Sanjaya, v bo cho ng y bit rng chng mnh va tm c o bt t. Nu ng ta n nhn, ng ta s t c con ng tht. D cho ng ta khng tin i na c l ng cng c nh hng do lng tin tng mnh lit ca chng ta, ri s cng i yt kin ng Thng S nghe gio l ca Ngi. Bit u ng ta cng gt hi c o qu gii thot? Do c hai cng n gp o s Sanjaya v bo tin rng: Tha thy! Thy ang lm g ? Mt ng Gic ng xut hin trn th gian ny. Gio l ca Ngi khai sng nhn sanh v c thc hnh chn chnh trong cng ng do nhng Tng s t ca Ngi. Vy Ngi hy cng i vi chng ti n ra mt ng Thng S trn Thp . o s Sanjaya ngc nhin la ln rng: Ta chng hiu cc ng mun ni ci g?. Ri ng t chi khng i theo h, m cn khoe khoang vi h v danh d v ting tm ca ng ta hy vng thuyt phc hai hc tr mnh li hng th v ch tin tng ni danh v ca ng thy c. Nhng h quyt: Thy ! Chng ti dt khot, khng cn bt c mun no li y. Thy i! Thy ch cn quyt nh rng i theo chng ti l nn hay khng m thi? Tht bi trong nhng li thuyt phc, Sanjaya ngh: Nu h hiu nhiu nh vy, h s chng nghe theo nhng g ta bo. Tt hn hy h ra i cng sm cng tt, ko khng nhng t khc hay bit s c hi. T tng xong ng ta lin p: Thi cc ng hy i i, cn ta khng th i c. Tha thy, ti sao khng? V ta l mt v thy c nhiu mn . Nu ta o ln h thng mn nh th th chng khc no mt b nc v i em i ly mt bnh cha nh nhoi. By gi ta khng th no tr li cuc sng nh l mt t c.

H li khn cu: Xin thy ng ngh nh th thy ! Nhng ta quyt nh ri, cc ng hy i i, ta khng th i c. Thy i! Khi c Pht xut hin trn i, bao nhiu ngi t h dn n quyn qu cao sang u tn th Ngi, mang c nhng bo vt n dng cng kia m. Danh v ca thy lm sao so snh vi ng Ton gic. Cho nn, khi chng ti theo Pht ri, nhng g s xy n cho thy, chc thy on bit ch? p li cu , o s Sanjaya tr li: Ny cc t, cc ng suy ngh g k l vy? Trn i ny ngi ngu mui nhiu hay ngi tr thc nhiu? Ngi ngu mui nhiu, tha thy. Song ngi tr thc th t lm. Nu vy th ny cc ng. Chc cc ng cng bit rng nhng ngi tr thc s n vi c Pht C m (Gotama), cn nhng k ngu mui s v vi ta, ch nhng ngi ngu mui thi. By gi cc ng c th i i. Nhng ta chng bao gi i theo cc ng c. V vy, i bn Upatissa v Kolita, khi ri thy ni: Tha thy. Ri y thy s hi hn v nhng t tng sai lm ca thy. Sau khi h i ri, c mt s rn nt trong nhng mn Sanjaya v tu vin ca ng ta tr nn gn nh trng tri. Thy t tht ca mnh vng lng cc mn , o s Sanjaya ut c n hc mu ti. Nm trm t ca ng ri b theo Upatissa v Kolita. Trong s ch c hai trm nm mi ngi tr li vi o s du phng Sanjaya. Vi s cn li l hai trm nm mi ngi, cng thm nhng ngi ty tng xa kia, i bn Upatissa v Kolita bn nhm Trc Lm tinh x trc ch.

Lc , c Thng S an ta trong hng, T chng 2 v ang thuyt php. Khi c Th Tn thy hai ngi tin n, Ngi bn cng b vi ch Tng v Pht t rng: i bn Upatissa v Kolita ang n y s l nhng t u t ca Nh Lai. Tht l mt i bn phc duyn song ton. Khi n gn, hai ngi y lin trnh trng nh l c Th Tn v ngi li mt bn. An ta xong, h bch vi c Pht rng: Bch Ngi! Xin Ngi cho chng con c th gio c i trn con ng tn ha v xin Ngi dt dn chng con trn con ng gii thot ti thng. c Th Tn thuyt: Ny cc T-kheo! Cc v hy n y! Khi Php bo c thuyt ging, hp th vo tm ri th i sng ca kip ngi l nhng ngy thng trong sch chm dt c phin no. Pht thuyt ch c th v Ngi xem nh rt y cho nhng hng xut gia cao thng. Sau , c Bn S tip tc bi php ty theo cn c ca mi c nhn a h vo mt s suy gm. Trng hp c bit ca hai th lnh mn va n, php ca Ngi lm cho h t ti A-la-hn qu. Nhng hai v y cha hon ton ng c ba o Thnh tm cao thng hn. L do l v tnh cht, v i ca tr tu ha hp vi s hon ton ca mt i t m h cn phi t ti. (SvakaPram nna). T khi tr thnh t ca c Pht, Upa-tissa c tn l Srputta (X-lipht) v Kolita c gi l Mah Moggallna (Mc-kin-lin). Sau , i c Mah Moggallna (Mc-kin-lin) n ng ti mt lng trong x Magadha (Ma-kit-), gi l lng Kallavla. ngi phi nh vo vt b th ca thp phng b tnh. Vo ngy th by sau khi xut gia, khi ngi ang thc hnh phn s ca bc Sa-mn (Thin nh), th s li bing v hn trm ko n ngi. Nhng nh php cu thc ca c Pht, ngi y lui c s li bing (iu ny cn c vo mt bi php trong Kinh Anguttara Nikya VII N. 58), v sau khi nghe c Thng S dn gii cho ngi v mc Thin nh S cp (Dhtu Kammatthna), Ngi

hon thnh cng vic, t ti ba o tm cao hn v chng c s hon ton ti thng ca mt i t (Svaka Pram). Trong lc th i c Srputta (X-li-pht) tip tc sng bn cnh ng Bn S trong mt ci hang gi l Sakarakhatalena (ng Heo), v thng i vo thnh Rjagaha (Vng X) kht thc. Na thng sau l xut gia ca ngi, c Th Tn thuyt mt bi php v s nhn thc ca tm 3 cho ngi chu ca i c Srputta tn l D ghanakha (mt o s du phng) nghe. i c Srputta ng pha sau c Bn S hu. Trong khi theo di nhng tng lin tc ca bi php, i c Srputta (X-lipht) nhn thy rng chnh l s chia st nhng mn n tinh thn qu bu m c Thng S thn hnh trao li cho ngi i. Nh hiu bit nh vy m i c Srputta chng c tr thc ti thng trn ca mt i t, v cng c c o qu A-la-hn vi bn Tu phn bit (T phn bit tu) 4. Cn ngi chu ca ngi khi dt bi php c qu nhp lu (Tu--hon) 5 Nu c ngi hi: i c Srputta khng c mt tr tu v i sao? V nu c ti sao ngi li t c s hon ton ca mt i t sau i c Mah Moggallna (Mc-kin-lin)? Cu tr li l chnh v s v i m thi gian phi cn thit cho n c chun b chn mui. Chng hn nh mt thng dn mun i u, h lin t chn ra ng. Nhng trng hp nhng hng vua cha th lm s chun b chu o li cn thit. Chng hn nh thng xe t m, b tr quan qun v.v... Trng hp ni trn cng tng t nh vy. Cng ngy hm y, khi bng chiu di trn ngn cy ni c, c Thng S gi tt c mn ca Ngi tu hp v t li nng nh v A-lahn Srputta (X-li-pht) v Mah Mog-gallna (Mc-kin-lin) ln hng Huynh trng hng dn Tng chng. Trong dp ny, c mt s Tng s khng hi lng v bn tnh vi nhau: c Bn S nn cho phm v Trng lo n nhng v xut gia u tin mi phi, ngha l nhm nm t u (nm thy Kiu-trn-nh). Nu khng th hoc cho nhm hai trm nm mi T-kheo dn u do ngi Yasa hay cho ba mi v trong nhm Bhadda Vaggiya (Thng Dc S), cn khng th Ngi phi cho n ba huynh Kassapa ch?

Nhng ti sao Ngi khng k n cc v i Trng lo ny, m em phm v ban n nhng ngi mi xut gia sau cng?. c Bn S d hi v ti bn tn ca h, v khi c bit Ngi bn dy: Nh Lai khng thin v m ch cho phm v y theo hnh nguyn ca h. T nh Kondanna (ch nhm Kiu-trn-nh), trong kip trc h b th vt thc chn ln gia ma gt n tin thn ca Nh Lai. H khng c nguyn vng tr thnh i t, h ch c nguyn vng c bc vo gio l ca Nh Lai u tin, cng chung c phm o cao nht l A-la-hn. iu gi y ng s thc. Nhng Srputta v Mha Moggallna, trong v lng qu kh vo thu c Pht Anomadassi, h sanh lm mt thanh nin B-la-mn tn Srada v mt ngi in ch tn Sirivaddhaka. H c nguyn vng tr thnh nhng i t khi gp c Pht trong kip sau cng. Ny ch T-kheo! Hy nghe y! Phm v m Nh Lai cho h chnh l nguyn vng ca h y. Ch Nh Lai khng bao gi thin v. Phn su tp v a v ca i c Srputta ny c ly on ch gii trong Kinh Anguttara Nikya, b Etavagga v mt s trch t nhng bi k song i trong ch gii Php C Kinh (Dhammapda Sutta). Trong , mt s nhng c im chnh yu v vai tr ca i c Srputta c hon ton ghi nhn. Ngoi ra, c nng trong tnh bn su xa gia ngi vi i c Mah Moggallna cng c m t, khng nhng khi ngi cn ngoi i, mt thanh nin c gio dng trong nhung la, m c n lc xut gia sng i sng v gia nh. Ri t c Thnh qu. c nng y vn lun lun bn b trong sch nh nh sng mt tri. Trong khi va thm nhun c gio l gii thot v trc khi tin xa hn trn con ng thanh tnh, tng u tin ca ngi l ngh n bn, ng Kolita cng li th m ngi nguyn. i c Srputta c mt tr tu v song v tim tng do tu tp trong nhiu kip qua. Tr tu y trong kip ny l lc chn mui, ch ch dp pht hin. Do n biu l tc khc gip Ngi nm c ngay yu cht Pht gio lc ch c nghe vi cu php ca Trng lo Assji. V hy hu hn na l ngi kt hp c sc thng minh y vi c tnh khim tn, du dng, t nhin v biu l bng s hiu bit khin cho bt c ai cng knh phc. i vi o ch Sanjaya, d bit rng ng y v cng lm lc, nhng i c Srputta vn gi mt thi tn knh nh xa. Bi vy, ta khng th thc mc g khi bit rng sut i sng ca ngi, ngi lun lun t r s knh trng i vi Trng lo Assji v chnh nh v ny m ngi c bc vo gio l ca c Pht.

Nh ta bit, theo ch gii Kinh Vva Sutta (Sutta Nipta), v cng trong Ch Gii cun s 392 trong Kinh Php C rng: Bt c lc no, khi i c Srputta cng sng trong mt tinh x vi Trng lo Assji, ngi lun lun n nghing mnh nh l trc Trng lo ngay sau khi l bi c Th Tn. Ngi lm nh th, ngoi ci ngha knh trng cn ngh rng: V i c ny l thy u tin ca ta. Nh ngi m ta tm thy v hiu c tuyt php Ba-la-mt ca Pht. V khi c Trng lo Assji ng trong mt ni no khc, i c Srputta thng hng v ni Trng lo ang t lng tn th bng cch chp tay nghing mnh l bi khp cc phng. Nhng iu ny dn n mt s hiu lm. Mi khi trng thy nh th, ch v T-kheo thng bo vi nhau rng: l t Pht m ngi Srputta cn l bi nhng phng tri. Ngay c by gi m ng cn cha b c nhng t kin tn sng nhng tri Phm Thin ?. Nghe c nhng li ch trch ny, c Th Tn bn dy rng: Ny ch T-kheo! Khng phi nh th u. Srputta khng phi l bi cc phng tri u. ng ta ch l bi n ai m nh ng ta tm thy Php bo ca Nh Lai, v ng ta xem k y l thy ca mnh v Srputta l ngi rt bit n Thy T. Sau , c Th Tn lin thuyt cho ch Tng ang hp nhau bn tn nghe v Kinh Nva (Nvasutta), Pht dy: c v tri phi knh trng ngi ch rnh Thin o. Vy ngi i sao khng l bi ng thy em Php bo n cho mnh? Mt th d khc ni v s bit n ca i c Srputta uc ghi trong cu chuyn Rdha Thera (i c Rdha). Ch gii v cu k th 76 trong Php C (Dhammapda) thut rng: Ti mt tinh x trong thnh Svatth (X-v), c mt ngi B-la-mn ngho. ng ta chm lo nhng cng vic lt vt nh lm c, qut dn v.v... V ch Tng b th vt thc cho ng sng. Tuy nhin h khng mun cho ng xut gia. Ngy kia, c Th Tn khi quan st cn tr ca ngi ny, thy rng ng B-la-mn y c duyn c A-la-hn. Ngi bn d hi cc v T-kheo ang t hp bn v ng ta v hi h xem c ai cn nh l nhn s gip no

ca ng B-la-mn ngho kia khng. i c Srputta nhn rng ngi c nh mt ln khi ngi ang kht thc trong thnh Rjagaha (Vng X) ng B-la-mn ngho cc ny cho ngi mt v cm y m ng va kim c sng. c Bn S bn bo i c Srputta lm l xut gia cho ng, v t ng c gi tn l Rdha. Sau , i c bat u hng dn v ng Rdha lun lun vui v ghi nhn mi iu dy d d kh nhc n u cng khng cht bun gin. C th, sau mt thi gian thc hnh theo li gio hun ca thy, ng Rdha tr nn thanh tnh, ri chng bao lu na ng c qu A-la-hn. Ln ny ch T-kheo tr li bn tn v hnh kim v nng lc ch o ca i c Srputta. H bo rng: Khi mun nhn hc tr hay khuyn hc tr lm nh th no th mnh cng phi lm c nh th y. nh tan d lun v vn ny, c Pht ni: Khng phi nh th u, ny ch T-kheo. S d ng Srputta em nhng php kh hnh dy hc tr nh vy l v trc y Srputta th n do mt hnh ng cao thng ca ngi kia lm n ng ta. V b tc vo cu chuyn y, c Bn S k li mt s tch trong Alnacitta Jtaka (Tc Sanh Truyn Alnacitta). l cu chuyn ca mt con voi bit n. (Xin xem Jtaka, truyn s 156). ---o0o--PHN TH HAI - TR DUYN VIN MN TNH BNG HU Nu i c Srputta ni ting v c tnh bit n su dy, th tnh bng hu ca ngi m cng khng km. Vi i c Mah Moggallna, mt ngi bn cng l mt ng ch trong thu thiu thi ca ngi. Ngi lun lun gi cht tnh bng hu. V nhng bng chng khc na l sau khi xut gia, h tm n nhau m lun v Php bo rt nhiu. Nh th m c

ln khi i c Srputta cn ang tin trin trn con ng t n o qu, s lun php gip cho ngi nhiu tia sng hu dng c bit. iu c ghi li trong Kinh Anguttara Nikya Catukka Nipta s 167. on y thut rng: Mt ln n, i c Mah Moggallna n gp o huynh ca ngi l Srputta v ni: Ny s huynh Srputta. C bn con ng tin ha l: 1- Tin ha kh khn m chm chp th trc tip hiu bit. 2- Tin ha kh khn m nhanh chng cng c trc tip hiu bit. 3- Tin ha d dng m chm chp th c hiu bit trc tip. 4- Tin ha d dng m nhanh chng th cng c hiu bit trc tip. Th th ci no trong bn cch tin ha ny cho tm tr ca o huynh thot khi nhng iu xu xa khng cn d st?. Ny Mah Moggallna. Ch c cch th t l Tin ha d dng nhanh chng v hiu bit trc tip. Ct ngha nh on trn chnh l dp tt cc nh bn trong tm ri, chun b cho s chp nhn hay sng sut, l mt vic lm khng kh khn lm 6 nn c gi l D (Sukha Patipad), ngc li tc l Kh hay Kh s (Dukkha Patipad). Nu sau khi dp tt ht cc nh bn ni ni tm ri, con ng hnh o tin ti gic ng d kh khn n u vi Sa-mn loi ny cng tr thnh d dng v nhanh chng. Do h vn c th chng t mt cch thit thc v vng chc. y, s hiu bit trc tip (hay cn gi l trng thi ni lin vi o qu) c gi l nhanh chng (Khippabhinn) cn ngc li l chm chp (Dandbhinn). Trong k lun o ny, nhng cu ni ca i c Srputta m ch n s t c qu v A-la-hn ca ngi. Tuy nhin, khi ni n ba o Thnh u tin, vn ct ngha cn ty theo cc ch gii trong Kinh in. Nht l lun v cu Tin ha d dng, chm chp th c hiu bit trc tip.

Nh nhng cch m lun nh th, i bn Srputta v Mah Moggallna hiu bit nhau v trao i cho nhau nhng kinh nghm, nhng nhn nh v Php bo. H cng thng lui ti hi hp tham d nhng vn bn ci gia Tng chng. C mt dp khc, nhm khi h hp tc vi nhau trong vic thc tnh nhng v T-kheo lm lc nghe theo li xi di ca ng Devadatta (-b-ta). Thi rt ngha ca i c Srputta l ngu nhin khen ngi mt cch nhn t nhng tht qu ca ng Devadatta t c, khin ng qu t c vi nhng thnh cng y m lm vo tnh trng chia r Tng chng, gy mt bin c lm suy i Pht gio ngay khi c Th Tn cn ti tin. Kt qu nhng T-kheo lm lc c tnh ng. Cn c theo Clavagga, Sangha Bhedaka Khandhaka, Sanghabheda Kath th c mt on thut li rng: Khi y, c Pht bo i c Srputta vo cng b trong thnh Rjagaha l tt c nhng hnh vi v ngn ng ca ng Devadatta s khng cn lin h v khng c c Pht, c Php v c Tng nhn nhn na... i c Srputta ni: Trc y t tng tn dng vi kh nng tu tp ca ng Devadatta by gi t tuyn b ngc li s rng s gy hoang mang trong dn chng chng? c Pht bn dy: Ny Srputta. Khi ng ca ngi kh nng ca ng Devadatta, ng c ni mt cch tht th khng?. Vng. Bch c Th Tn. Th th by gi, ny Srputta. ng cng ch ni mt s tht v Devadatta (-b-t-a) m thi. Do , sau khi c Tng chng cng c, i c Srputta cng vi mt s T-kheo vo thnh Rjagaha (Vng X) truyn rao nh li Pht dy.

ng Devadatta khi cng khai chia r Tng chng bng cch tuyn b l ng c th hng dn mi hot ng ca ch Tng mt cch ring r. ng bn dt nm trm v T-kheo tr tui ln ni Linh Thu (nh ni c nhiu ging knh knh chuyn n xc ngi cht ) lp on th ring. gi h tr v, c Pht sai hai i c Srputta v Mah Moggallna n . Trong khi ng Devadatta ang an ngh th hai v i t Pht ny lin ging gii cho cc v T-kheo lm lc y nghe v Php bo khin h c qu Nhp lu (Tu--hon) v ng ko nhau v vi c Bn S. C mt ln khc, khi i c Srputta v i c Mah Moggallna ang cng hp tc hng dn Tng l th khi c mt s T-kheo do i c Assji lm thy (Khng phi Trng lao Assji ni trn) v i c Punabbasu ang ng ti Ktagiri bng lm nhng iu ng ch trch, mc d c cc hng huynh kh knh khuyn nh nhiu ln, nhng v Tkheo ny vn khng sa i t cch. Do , hai i c Srputta v Mah Moggallna li c phi i phn x. Hai v tn tc ny phi dng c kin nhn v bin mi gii quyt c vn . Kt qu nhng v T-kheo phm li vo chu nghim pht ng theo gii lut. Nht l h phi sm hi vi nhau v ti cng kch c nhn ln cng kch Tng-gi. (Theo Cu lavagga Kammakkhadhaka Pabbjaniya Kamma Prjika Pli Sanghdisesa Kanda Kuladusaka Sikkhpada). Th nhng chng c g lm chia r tnh bng hu ca i c Srputta c. V cn c theo ch gii ca b Kinh Mahgosinga Sutta th cng c mt si dy cm mn su m gia ngi v i c Ananda, ngi lun lun hu cn c Pht. S d nh th l v i c Srputta ngh rng Phn s chm nom Bn S l vic l ra chnh mnh phi lo mi ngy. Cn s cm mn ca i c Ananda i vi i c Srputta l bi i c c c Pht tuyn b ngi l mt t u t. Khi i c Ananda (A Nan) lm l xut gia bc thp (Sa-di) cho mt ngi hc tr tr. Ngi dn ng y n i c Srputta th gii bc cao (T-kheo). i c Srputta hoan h p ng li yu cu ca i c Ananda... C nh th c hai c ti nm trm hc tr chung. Bt c khi no i c Ananda c y phc tt hay nhng vt dng tt khc, ngi thng em biu cho i c Srputta, v ngc li khi i c Srputta c bt c nhng dng hin c bit no pht sanh n ngi, ngi cng em biu li i c Ananda. Mt ln n, i c Ananda c mt b y rt qu do mt ngi B-la-mn dng cng. Sau khi c c Pht cho

php ngi gi b y n mi ngy, cho i c Srputta tr v v ngi ang i vng. Trong Tiu ch gii cn ni rng: Cc hc gi Pht gio sau ny bit u s chng bnh phm: i c Ananda v cha c o qu A-la-hn nn cm tnh c nhn vn cn nhng i c Srputta l mt v A-la-hn ti sao cng c nhng hnh ng tng t?. V Tiu ch gii phn tch r: S knh mn ca i c Srputta no phi ging nh mt tnh cm rng buc ca ngi i m l mt lng thng do c hnh ca i c Ananda. Trong Pht gio gi l c cm (Guna bhatti). C mt ln, c Pht dy i c Ananda: Ny Ananda! Trong hng t chng c rt nhiu ngi cm mn i c Srputta. Cn ng, ng c bng lng v Sa-mn y khng?. i c Ananda cung knh tr li: Bch c Th Tn! Dng nh tt c mi ngi u bng lng i c Srputta, ch tr nhng k cn u tr, h hng, ngu mui hoc trong mt tinh thn bi hoi. Bch c Th Tn! i c Srputta l mt v ton hc, c mt tr tu v bin, bch c Th Tn! Tr tu y cn qung bc, trong sng, nhanh nhn, sc bn v tim n chng khc no nh sng phn chiu ra t mt tng pha l. i c Srputta l mt ngi t i hi, tri tc, vng lng, khng thch ng o v giu ngh lc. Ngi cn c ti bin lun, c ngh thut nghe thanh lc v thu thp. Tht l mt bc lun lun ch lo t kim sot loi tr nhng g l ti li (cn c theo Kinh Devaputta. S. Susimasutta). Trong Kinh Thera Gth (N. V-1034) chng ta thy i c Ananda din t s cm mn ca ngi khi i c Srputta ln ng v qu tch dit. Ngi ku ln: Khi ngi bn cao thng Srputta ra i, cuc i ny i vi ti nh chm vo m ti. Ngi c nhc i nhc li nh th pha sau on ngi tin bit m chn khng bun bc, n ni h v ngay c i c Srputta b ngi mt

khong rt xa. S mn tic lm cho nhng ngi xung quanh hu nh ch bit c ngi. Nt u bun ca i c Ananda khi i c Srputta ln ng nhp dit cng c din t rt cm ng trong Kinh Cunda Sutta. i c Srputta l mt ngi bn tht, c ngn ng rt trong sng v y . Ngi thng hiu nhiu phng php khai trin nhng ci p, nhng ci cao thng nhng ngi xung quanh. V trong khi lm nh th ngi khng chn ch, i khi cn tch cc mt cch thng thn xy dng bt c ai c dp thn cn vi mnh. Chnh c Bn S cng ni: Ch c nhng ngi nh vy mi dm vch r nhng li lm ca bn. Nh vy m ngi Srputta tng gip i c Anuruddha (A-nu-lu-) b gy ht nhng chng ngi sau cng tin ti phm v A-la-hn. Cu chuyn ny c ghi li trong Kinh Tikanipta so 128 thuc b Anguttara Nikya. Kinh y thut nh sau: C mt ln n, i c Anuruddha n gp i c Srputta. Sau khi cho hi v an ta hp l ri, ngi bn hi i c Srputta: Ny o huynh Srputta! Vi i mt tinh tng nh thanh tnh, vi mt s nhn xt khng cn phm tnh, ti c th nhn thy dng i mun mt. S vng chc v ngh lc ca ti tht l bt tuyt. Ti lc no cng ghi nh v khng b nhm ln. Th xc yn tnh v khng b xo trn. Tm tr ca ti c tp trung vo mt im ( mc). Th m thn thc ti dng nh khng c thot khi nhng nguyn nhn bi hoi, nht l khng c t do lc tr, ngc li cn b vng mc. i c Srputta tr li: Ny ngi Anuruddha. Chnh v ngi ngh nh vy v i mt tinh tng, v s nhn xt thot tc, v trnh vng chc, v trng thi khng nhm ln ca mnh v.v... m ngi t ng dnh mc. l php ng mn cn n ph trong ngi. Ri ngi cng bit rng mnh ang c nhng kh nng y m vn khng c t ti l ngi cng thc mc, v cn thc mc l khng c tin ha. S t ph, mt hnh tng ca ng mn (Mna) v hot thc mc (Uddhacca) l hai trong ba chic xing (Samyo-jana) hng eo dnh theo hnh gi cho n phm A-la-hn mi b b gy.

 Ny ngi Anuruddha! Thc ra, l mt iu tt p nu ngi t b nhng t tng t ph ny, y chnh l ngi ang vng tin trn con ng gii thot. Sau , i c Anuruddha xa la ba trng thi chng ngi y, chng mng ngh n chng na v ngi thy c yu t bt t. T y, i c Anuruddha tm sng ring r tch ri khi mi sinh hot bn rn, chm ch hng hi vi mt t tng quyt nh: Trc khi t c i sng thc s ny, ngi phi hiu v kinh nghim c n. i vi ngi mc tiu cao nht l kip sng cao thng . L th hin y ngha: Nhng a con trn i i khi gia nh gp mt vo mt i gia nh. Ngi li cn bit rng: Cn li bing l cn ti sanh. Bt t l phi vnh cu. Gii thot l khng cn dnh mc vo bt c ci g nm trong vng sanh dit ny. V th i c Anuruddha tr thnh mt trong nhng v Thnh A-la-hn. i c Srputta gy qung kin cho ng o v c khm ph ra nhiu thin php mi l: Mi ngi c mt bm tnh trong kh nng tin ha. Nhng bm tnh y c khi ging nhau, c khi khc nhau, c khi bin thnh thin php, c khi bin thnh c php. Theo Kinh Mah Gosinga Sutta thuc Majjhima Nikya s 32 th mt bui chiu kia, khi cc Trng lo Mah Moggallna, Mah Kassapa, ngi Anuruddha, ngi Revata v ngi Ananda ng n i c Srputta nghe php. i c Srputta tip h v ni: That hn hnh cho rng cy Slagosinga ny. m nay c trng. Tt c nhng cy Sla tr y hoa v ta hng thm nh mi hng t cung tri bay xung, thoang thong u y. Ny o huynh Ananda! Theo ngi th v no s lm cho rng Sla Gosinga ny rc r hn ln? Cng cu hi , ngi cng em hi nhng v kia, v mi v tr li khc nhau ty theo c tnh ca h. Sau cng i c Srputta ni ln cu tr li ca ring ngi nh sau: Ch c v T-kheo no kim sot c t tng mnh, khng cn l thuc di s sai khin ca phng tm na. Bt c ngh no c tnh cch lu bn v t c o qu m ngi hng ao c nghin ngm v bui sng, ngi c th suy gm ng trong khong thi gian y. Bt c kin thc no c tnh cht lu bn hay t c qu v m ngi hng mong mun nui dng chn tm vo bui tra ngi cng c th gn gi c vo lc

. V bt c nhn thc no bn vng hu t m ngi a thch nhip gi mc vo bui ti, ngi cng c th lm c trong thi gian . V th nh mt chic t ng qun o, ng trang sc ca mt ng vua hay mt quan i thn, d c cha y nhng loi phc sc nhiu mu sc i na, khi c s dng nh vua hay mt quan cng thn sng c th t cng n mc hp thi, hp cch theo tng mi tnh cnh, mi thi gian ca n. Nhng hng vua cha hay vng thn hng gi ng phong ngoi ca mnh nh th thng c mi ngi chim ngng v c mi v uy nghi. Vi mt Sa-mn, khi kim sot c tm tnh ri, khng cn b l thuc di s thng tr ca i dc na, th mi hnh vi, c ch cng iu nh th. Ngha l tm no phi bn vng, tm no t pht sanh mi bin chuyn c nhip nhn mt cch thun thc, thoi mi, khng d st, ng thi im chc chn. Ny o huynh Moggallna. Mt Sa-mn nh th th ch c ngi, v c th ban cho khu rng Sla Gosinga ny s trong sng . Sau , cc ngi cng n c Pht bch li mi vic. V c Th Tn tn dng ng ht thy nhng li m lun ca h. Ngi cn tip: Cc ng c th nhn thy trong li ni ca ng Srputta: Vi tt c sc thng minh v a v ca ng trong hng Tng l. ng dp b c nhng khun mu c tn ca k thng c gng t kin thc ca mnh ln trn nhng k khc. Lm th no m ng hiu mt cch d dng phng php tim nhim nhng thc ring ca ng vo nhng bc ng o trong mt ngh thut t nhin v huyn du em n cho h mt s thm nhun lng trong mt khung cnh vui ti nh vy. y qu thc l bn thc ca ng phn nh ra, v li cun nhng ngi ng o vi ng hng ng i p mt cch tng t. Ngoi cc v i c va k trn ra, i c Srputta cn lun o vi nhng v Tn gi khc na. Chng hn nh cc ngi Kotthita, Upavna, Samiddhi, Savittha, Bhumija v mt s v na.

Ring c Pht, theo Kinh in chng ta thy Ngi rt thng ch thn ni chuyn vi i c Srputta. V ngc li c kh nhiu bi php m c Bn S thuyt cho nhng t thng lut ca Ngi nghe, c i c Srputta dng lm ti hc hi... C mt ln, i c Srputta lp li nhng li dy m c Pht thuyt cho ngi Ananda nghe vo mt dp n: Nhng i x lm cho i sng trong sch (Brahmacariy) gi l tnh bng hu, tnh ng o v tnh on th cao p. (theo Kinh Magga Samyutta Khandha - No. 2) Khng c g hon ho hn l nhng th d ct ngha v gio l m chnh mt i t ca mt bc Tn s th hin c. ---o0o--MT V U TNG L S ni bt ca i c Srputta trong hng mn ca c Pht l c tnh chm lo gip nhng v khc. Chng ta tm thy thut s ny trong Kinh Devadaha Sutta: Nhng v khch Tng khi sp tr v chn c ca h, n t gi c Pht, Ngi thng khuyn cc T-kheo y n chia tay vi i c Srputta. Pht bo: Ny cc t! Sa-mn Srputta tht khng nhng l mt ngi thng thi hng gip huynh trn phng din tinh thn, m ng cn c kh nng cung ng nhng nhu cu vt cht cho ng o na. (Kinh gi hai s gip l isnuggaha: Vt dng v Dhamm nuggaha: Php dng). m Ch gii cn ni: V Trng lo ny khng i kht thc trong lc sng sm nh nhng v T-kheo khc. Thay v th, khi cc v i ri, ngi bn th bc xung quanh tinh x. V bt c u nu ngi tm thy c khng thu xp, ch ng khng sch s, ngi lin dn dp qut ht mi rc ri, v sa son ngay c ging chiu, bn gh, chn bt, bnh nc, th t v sn sng cho nhng v kia i v s dng. Ngi lm nh th, ngoi c tnh chm sc ch Tng, cn ngh rng: Nhng o s khc, khng phi ngi trong Pht gio khi ving thm tinh x, c th thy c s v trt t ri ch trch ch T-kheo hoc coi r Tng chng.

Sau , ngi thng i n bnh x v an i nhng bnh nhn bng cch tm hiu xem h cn nhng g. p ng cc nhu cu ca h, ngi dt cc v Sa-di cng i vi ngi tm thuc men di hnh thc i kht thc nh thng l. Hay ngi dn h n nhng ni thch hp (tc th ch yu cu ngi trc) ku gi thuc men. Khi c thuc, ngi bn giao li cho cc v Sa-di v bo: Ny cc ng! Chm sc cho nhng ngi bnh l mt iu m c Bn S hng khen ngi. By gi cc ng hy tr v v phi lun lun lm vic ht lng. Ri ngi tip tc kht thc hoc n dng ba ti mt nh th ch. y l mt thi quen ca ngi trong khi chung vi cng ng Tng chng. Nhng khi ngi c mt cuc hnh trnh cng vi c Th Tn, ngi thng khng i chung vi nhng v dn u, hay khng t ra kiu cch cho ngi ta bit ngi l mt i t. Tri li, ngi ch giao y bt cho cc v Sa-di mang h, ri ch thn trc tin chm sc nhng Tng s gi yu, th n l nhng v khng c khe mnh v nhng v mi xut gia hay nhng t mi bc chn vo ng o. Trong nhiu trng hp ngi phi cnh h trong nhiu gi, t tay thoa bp vo nhng ch au n trn thn th bnh nhn v phn lng thuc ung cho tng ngi mt. Ch khi no ngi thy h thuyn gim ngi mi t gi i sn sc ch khc. C mt ln, khi cng v nhng l do nh vy m i c Srputta n ni rt tr, lc nhng v kia ngi ngh. Ngi khng tm c mt ch va phi ngh lng qua mt m. Ngi phi ngi di mt mi lu lm bng nhng l y. c Bn S r nh vy, nn ngy hm sau Ngi triu tp Tng chng v thut cho h nghe cu chuyn i x ca mt con voi, mt con la v mt con chim a a. Pht k: Ba con th ny cm thy mun c an ninh phi sng nng da ln nhau. Chng quyt nh tn mt con ln lm anh c to trt t ri t sng chung ha thun: nh knh ln, ln thng nh. (Truyn s 67, ghi trong Tittira Jtaka) Sau , c Pht ch ra iu lut rng: Ch ngh ngi phi c sp t theo th bc. (Theo Vinaya Clavagga, Sensan Khandhaka). Cn v vic tip cc hng Tng l trn phng din tinh thn, i c Srputta cng tch cc khng km. Cn c Kinh Thera Gath v ch gii th

khi ngi n thm ng Samitti-gutta, ngi ang b bnh ci honh hnh trong mt bnh x, ngi thn mt ging cho ng Samittigutta nghe rng: Ny bn! lu lm ri, php tp hp (Khandha) hng tip din. V cm ngh ch l s au kh. Ch khi no Ng un khng cn hot ng lin tc na th s dt kh. Khi nghe xong nhng li ny, s qun tng v nhng cm ngh tr thnh mt mc cho bnh nhn. Lc i c Srputta i ri, ng Samittigutta theo nhng li ch dy ca ngi pht trin c ni thc v t ti Lc thng (Chalabhinn) ca mt bc A-la-hn 7. Ln khc, khi ng Anthappndika (Cp-c-c) ang hp hi nm trn ging bnh th i c Srputta cng vi i c Ananda ti thm, ngi thuyt vo tai cho ngi sp cht mt phn php ni v s ra i khng dnh mc, v ng b h Anthappndika thc tnh do bi php thm thy ny 8. C mt bi php khc cng do ngi Srputta thuyt cho ng Anthapipndika (Cp-c-c) nghe khi ng ny trong ging bnh c ghi li trong Kinh Sotpatti Samyutta, on III cu s 6 nh sau: Nhng ng lc a n s ti sanh trong trng thi thng kh l ba gc chng ngi, nm si dy thng thc, v mi iu bt thin. Php ny c thm nhun khi ng An-thapndika ang bc vo trong lnh vc Thnh lu nn s au n th xc khng cn lung lc ng ta c na. Kt qu ng thy r bn un nh khng v bn Qu, bn o khng cn d st. Li mt ln, c Trng lo Channa ang ng bnh, b mt ni au n v bin. i c Srputta n thm ngi, cng i vi Trng lo Mah Cunda. Khi trng thy v Sa-mn b bnh hon dy v, i c Srputta lp tc tnh nguyn i tm thuc men v vt thc thch hp cho ngi. Nhng Trng lo Channa vi cho bit ngi quyt nh chm dt cuc i. Nn sau khi h i ri ngi lin nhp dit. K , c Pht ging gii v hnh ng ca Trng lo Channa. Ngi xc nhn khng phi l mt iu quyt nh sai lm v Trng lo Channa c A-la-hn trc khi dt khot an ngh.

Ngh thut tip ca i c c th tm thy trong Kinh Channovda Sutta thuc b Majjhima Nikya s 144. on y ni r: Bt c khi no i c Srputta lm bn phn o s n nhng ngi sp trt hi th cui cng, ngi cng lun lun t ra l mt ngi kin nhn phi thng. Ngi c khuyn nh v khai ng dn dp c n trm ngn ln, cho n khi no bnh nhn pht khi thin tm, ngi mi an lng chm dt. Ngh thut y cng c i c Srputta p dng dy d hc tr. Bt c ngi no mi bc chn vo o m c i c Srputta hng dn, ngi cng u lm cho ngi y c qu Nhp lu (Tu--hon), sau ngi mi chu th lng i dy d cc v khc. S Tng l di s dy d ca ngi nh thu thp c giai on cn bn vng chc y tip tc thc hnh n lc t c qu v A-la-hn nhiu v s k. Trong Kinh Sacca Vibhanga Sutta thuc b Majjhima Nikya s 141, c Pht ni: i c Srputta nh mt ngi m nui nng cc con, trong khi i c Mah Moggal-lna nh l mt ngi v hng nng niu cc con. i c Srputta hng dn cho n qu Nhp lu cn i c Mah Moggallna th nng hnh gi n mc tiu cao nht. b tc v ngh thut dn o ca i c Srputta, Ch gii cn ni thm: im c bit ca i c Srputta l khng phn bit hc tr mnh hay hc tr ngi. H ai chu s dy d ca ngi, ngi lun lun hng dn bng tt c s st sng, lun lun gip trn mi phng din vt cht ln tinh thn nht l chn cho h mc Thin nh cng thng xuyn khai trin tr thng minh ca h, cho n khi no h thu trit c Thnh lu v tin ln khi s nguy him ca dc trn thp thi. Khi no i c Srputta tch ri hc tr khi y ngi bit chc rng: Gi y, vi sc trng thnh ca h, h c th t tin ha nhng tay cho nhng v cn hng dn khc. Nhng i c Mah Moggallna th khc. Ngi cng hun luyn hc tr cng phng php nh vy, nhng ngi khng th lng h, d cho h c

vng chc trong giai on u. i c Mah Moggallna c vng chc trong giai on u. i c Mah Moggallna c mt c thn trng v song, ngi quan nim nh mt ln Pht thuyt: Ch mt mm mng vi t ca ti li cn ngm ngm trong tm, Nh Lai cng khng khen ngi. D cho hnh gi c c php Hu tnh trong mt thi gian no i na m gc r ca ti li vn cn th php Hu tnh y c th tan bin d dng nh mt ci bng ngn tay. Nhc n ngh thut hun o ca i c Mah Moggallna khc vi i c Srputta nh vy khng c ngha l ni rng phng php ca ngi Mah Moggallna t ra chc chn hn phng php ca i c Srputta, m ch c th chng minh ti sao hai v theo c Pht cng mt ln, m v sau hc tr ca i c Srputta li nhiu hn hc tr ca i c Maha Moggallna. Mt khc, Ch gii ghi li nhng ln i c Srputta dt dn nhiu huynh t n o qu A-la-hn khng phi l t. Chng hn nh c mt on ni: Vo lc y c ch T-kheo trong giai on hun luyn tm thc bc cao (Sekh) thng n gn i c Srputta nh chn mc Thin nh. Trong s c Sa-mn Trng lo tn Lakuntika Bhaddiya c c qu A-la-hn nh s h tr ca i c Srputta. (Theo Kinh Udana VII-1). Vi nhng ng gp nh vy, i c Sr-putta c cng trong vic pht trin Php Bo rt nhiu. Ngi l mt bc lnh o v i ca Tng-gi, v l mt tm gng sng trong hng T chng. Nhng bi hc m ngi lu li cho ta sau ny khng nhng ch bn nhn v sng t, thc tnh c tm tnh ca con ngi m cn l mt s li ch thit thc, trong ci tn Srputta ging nh mt bn tay nng niu, mt bng mt v i cho nhng ai ngng m mun bc theo du chn ca ngi. Li na, trong Kinh cn ghi nhn nhng tiu tit v cch thng thc Php bo ca i c Srputta trc nhng Sa-mn m ngi cha c dp thn cn. Chng hn nh chuyn ngi Punna Mantniputta, mt cao Tng m i c Srputta ch nghe danh ch cha c lm quen. Khi hay tin Trng lo ny mun n thm, ngi vui v tip n v chm ch thng thc mt bi php ca v khch Tng mt cch knh phc, khi bi php chm dt, ngi v cng khen ngi 9.

S lm ch c th xc cng nh i vi nhng nhu cu tinh thn ca ch T-kheo di s m trch ca ngi. Ngi khng km ch h bng nhng li qu dy hin t, v lm cho h tr nn qu cm bi s khen ngi v nhng c gng xng ng, hng dn h trn con ng tin ha, cng ch cho h tt c nhng g m h cn lm xng ng l t ca Pht. Nhng g ngi ni ra t ngi thc hnh c. l mnh lc li ko v lm biu l nhng c tnh tt nht cho cc hng hc tr. i c Srputta ha hp nhng phm tnh ca mt ng thy hon ton vi c hnh ca mt ngi bn trn vn. Ngi nh mt nh n, va l mt vt dng hng ngy, cn thit ca Gio hi Tng-gi vo thi c Pht. V c trn nhng c tnh ca mt kip sng y phm Thnh ca chnh mnh nn ngi rt tinh tng trong khi nhn thy gii c ni nhng v khc. Ngi l chuyn vin pht trin n trong nhng ai ang ngm ngm cha ng n. V trong s nhng ngi ca ngi khi gii c ca mt v no bc l ra ngoi nh mt cnh hoa n k khai n th ngi l ngi u tin lm vic . S ca ngi ca ngi l mt sc mnh che ch cho a hoa tip tc n r, ch khng phi gy kinh ng cho n dng li . c tnh hon ton ring bit ny ca ngi khng phi v tnh hay gi to, m l mt s ha hp sc tch bn trong, v s tn dng tinh thn vi nhng phm tnh tt nht v huyn du nht ca mt Thnh nhn. ---o0o--S T TI MC CH Trong Theragth c hai bi k s 995 v 996 l nhng cu m nh i c Srputta khi nghe c qu A-la-hn. Ngi thut li rng: C mt ln n, c Pht thuyt php cho mt v Tkheo khc nghe, bn o ch tm theo di bi php y tm s li ch thit thc cho mnh. Kt qu tht v cng xng ng, v nh n bn o thot khi nhng dc tm, bn o ty tr c phin no. Trong hai bi k ni tip s 996 v 997, i c Srputta ni ln rng: Ngi khng gp mt cht tr ngi no trong vic pht trin nm sc mnh phi thng (Abhinn). Cn cn c theo k ngn Iddhividha, trong Kinh Patisamhbid Magga th khi y ngi i tn thng thc v nm vng s

nh tm trong cc bc thin. Sc thun thc y gi l Lc an tr (Samdhi Vipphriddhi), n c kh nng h tr tm l khi nhng bin hin t nhin v bt thn ca Ni ma ln Ngoi ma. iu ny c din t do mt mu chuyn chp trong Kinh nh sau: Mt ln n, khi i c Srputta ang hnh o vi Trng lo Mah Moggallna ti min Kapotakandar. Lc y, ngi ang tham thin ngoi ch trng vi ci u va co. Khi , c mt hung thn xut hin v nh ln u ngi mt ci nh tri ging. C nh thc l c nghit. Nhng ngay lc b nh, c Srputta hon ton nhp nh. Kt qu ngi cng chng hay bit chi c. Cu chuyn ny rt t Kinh Udna, cun s 15, on 4. Kinh y cn tip tc cu chuyn nh sau: i c Mah Moggallna trng thy vic bt ng v li gn Trng lo Srputta hi xem ngi c lm sao khng. i c hi: Ny o huynh! Ngi c an tnh khng? V chng c vic g lm ry ngi ch? Ti rt thoi mi, ph lc, ny php Mah Moggallna. Ti tham thin nhiu tin trin lm. Ch khi x thin th ci u ca ti lm tr ngi cht t thi. i c Mah Moggallna lin tn thn ln ngay ni y: Ny o huynh Srputta! Tht l k diu. Tht l mt trng thi k l. Ny o huynh Srputta! Sc mnh th xc v nng lc ca ngi tht l v ch. V va y o huynh Srputta! C mt hung thn ging cho ngi mt ci nh trn u, v l mt c nh y sc mnh. Vi mt ci nh nh th, ngi ta c th h ni mt con voi cao by tm do tun. Hoc gi mt ngi c th dng sc mnh th x i c mt qu ni. Th m i c Srputta ch ni: Ti cm thy ph lc lm ny Mah Moggallna. Ti tham thin kh tin ha, ch c ci u ti lm tr ngi cht t thi. Sau i c Srputta tr li:

 i! Tht l tuyt diu, ny Mah Moggallna! Tht l mt k lc, ny Mah Moggallna! S bn nhy th cht v nng lc tinh thn ca ngi v i lm sao n ni ngi c th trng thy mt hung thn tc khc. V phn ti, ti khng trng thy kp nh i mt siu tc ca ngi. Kinh Anupada (Trong Majjhima Nikya No III) cn cha phn m t s t c o qu ca i c Srputta, do chnh c Th Tn thuyt. Trong c Pht ni rng: i c Srputta ta thnh cng v thng hiu chn bc thin, ngha l bn th cht thin v bon siu th cht thin (Jhna) ng thi vi s Khng thc v Khng ngh. Trong Kinh Srputta Samyutta, phn Khandha Vagga, chnh c Trng lo xc nhn s tht nh th khi ni chuyn vi i c Ananda. Ngi phn tch: Xuyn qua cc bc Thnh m ngi vng chc tin ln l nh nhng TU DIT T THC nh: Ti chng bao gi quan nim l ti ang tin vo bc thin ny hay vt khi bc thin kia, cho d thc t ti ang tin hnh trong . V trong mt dp khc, ngi din t cho i c Ananda nghe v s t c an tr pht trin ni tr nh th no. Nht l lm sao thot khi s li cun ca T i gm t, nc, la v gi. Th d nh ngi ni Hy nim t nh t m khng cn bit t nm trong T i. V tng t nh th, i vi ba i kia cng vy. Theo , i vi bn bc thin, Lc Tr Siu Th (hay cn gi l Lc Tr V Sc), ngi cng khng cho Lc tri gic xut hin. iu ny mi nghe qua ta c cm tng nh lc y ngi hon ton bin thnh mt ngi V thc. Nhng k tht ngi vn cn mt thc. l Thc hng v Nit-bn, thc tch ri mi s rng buc t bt c php th no (Bhava Nirodha). Thi tch ri ny i vi cc bc Thin l nhng cng lc sn sng duy tr an tnh trong trng thi trng rng (Sunnata Vihra), m i c Srputta hng nui dng. Chng ta c trong Kinh Pindapta Pri-suddhi, so 151 (thuc b Majjhima Nikya Trung A Hm) thy rng: C mt ln c Pht khen ngi v

nhng nt ti tnh ca i c Srputta, v Ngi dy i c hy ni ra cho ch Tng bit nh trng thi t tng no m c c nhng nt ti tnh ny. i c Sr-putta vng li p: t thng tp tnh php bn chu trong s trng rng. Do c Pht tn thn: y chnh l ni c tr ca nhng hng v nhn. Tip theo l i c Srputta m t php trng y bng chi tit. Kinh Udna cn ghi r Chnh c Th Tn ba ln trng thy i c Srputta khi ngi thin pha ngoi tinh x ngm nhng cu k (Udna) lm vng chc cho tm con yn tnh. Chng ta hy c li v th tng tng theo Kinh Devadaha, trong Samyutta Khandhaka No 2, mt khung cnh ngi thin ca i c Srputta tht ngon mc nh sau: Mt ln n, c Th Tn ng trong nc Sakya, ti thnh Devadaha, Ngi tm thy i c Srputta nhp su trong Thin cnh di mt vm cy Elagal. Ging cy ny ch mc ch no lun lun c mt dng nc chy qua. Ngi ta lm ci vm cy y bng bn cy tr trn bi cy an nhau to thnh mt mi nh. Bn di, mt t c tri ct bng phng v chnh gia c lt nhng vin gch ngi. Tht l mt ch mt m, yn lng vi nhng lung gi nh, trong sch t di nc thi ln. V c Th Tn tn thn ci khung cnh y. Cn ni v s t c Tu phn bit (Patisam-bhidnna) ca ngi, i c Srputta din t trong Kinh Anguttara Nikya s 172 nh sau: Ny cc o huynh. Sau khi bn Tng xut gia c na thng, bn Tng trc nhn c ngha ca Php thn, trong sng ca ngn ng, an tnh ca thc do Tu phn bit t th phn chi tit. Nhng iu ny bn Tng nhiu ln em trnh by cho ch huynh v ging gii cho qu v hiu mt cch tng tn v bn cht ca n. Nu v no b phn vn hoc khng nm vng trong khi bn Tng tn lc th ch c c Bn S l ngi c kh nng lm sng t tt c.

Cn c theo th i c Srputta l ngi rt am tng v mi trng thi chng t o qu. Ngay c tr tu l vn phc tp nht m i c Srputta cng thng t, nn c Pht ni: Nu c mt k hng ni v mnh rng h vng chc v hon ton trong c hnh, an tr trong thanh tnh, gii thot trong cao thng th ngi y chnh l Srputta, mt Sa-mn c th ni c mt cch trung thc. Ri Pht cn xc nhn: Nu c mt k hng ni v mnh rng h l a con tht s ca c Th Tn thu hiu c gio l ca Ngi, thng sut v thc hnh c Php bo, xng ng lm ngi tha t Php bo v khng tha hng nhng ngun li i th ngi chnh l Sa-mn Srputta mi c th ni ng. Ny ch T-kheo! Ngoi Nh Lai ra, Srputta s l ngi c th ln c bnh xe ti thng Php bo mt cch ng n gn ging nh Nh Lai ln. (theo Majjhima Nikya III, Anupada Sutta) ---o0o--I C SRPUTTA, NGI XNG NG LN BNH XE PHP BO Nhng bi php ca i c Srputta v nhng m t ca c Pht hay ca cc v Tn tc khc v ngi chng t i c Srputta ng mt vai tr hng u trong vic chuyn ln bnh xe php. Chng ta thy iu ny c chng minh bng hai thi php c in trong Kinh Samm-ditthi No 9, thuc b Majjhima Nikya (Trung A Hm) v mt phn trong Kinh ni v S so snh nhng bc chn voi. on ni v S so snh nhng bc chn voi ny qu l mt kit tc tr tm bnh mt cch rt khoa hc. N bt u bng s nhc li bn php Diu . Tip theo n phn tch tng s tht v mi hot ng ca Ng un, ca bn cht con ngi, t s kt hp thn th tnh n s kt hp thc tnh. N cn ni r s cu to ca T i m mi i trong ci no c gi l Ni th hay ci no c gi l Ngoi th. Nhng b phn v nhng ng tc thn th no c thc ch huy v nhng ci no b ngoi cnh chi phi. N cn ni r ci m ngi ta gi l bn ng vn ch l ni tm bm

cht vo ngoi cnh. Khi nhn thc nh vy th s thy r xc thn t i hn l mt ngoi cnh. Tuy c hai ni tm v ngoi cnh u c bn cht v thng, nhng ci v thng ca ni tm ta c th dng thin nh ch huy, cn ci v thng ca ngoi cnh ta ch bit c kh. Ri bi php li tip: V thng l mt nh lut, khng phi l nguyn nhn ca kh, ch v s bm cht vo nhng sc thi v thng mi l mm mng ca mun iu kh no. S bn lon khi thc khng bt kp hay khng bit r mi bin i ca sc thn chnh l khi im ca mt chui hun tp v lm ny sanh ra ci m ta gi l bn ng (tc Ng un) au kh. Khi mt Sa-mn c c s nhn thc nh th ri, ng thi vi s thanh tnh sng sut c pht trin trong tm, Sa-mn y khi ng u vi nhng chng ngi nh mt mt, ch trch hoc th hn, h s khng kh chu hay bn lon t tng. Tri li, h s rt sng sut thy r phin no ni ln ni no lin dit ngay ti ni y. Chng hn nh phin no ni ln nhn cn th dit ngay nhn thc; phin no ni ln nh cn th dit ngay nh thc; phin no ni ln thit cn th dit ngay thit thc; phin no ni ln thn cn th dit ngay thn thc; phin no ni ln cn th dit ngay thc; phin no ni ln tm s nh th dit ngay s nh thc; phin no ni ln tm cn nh th dit ngay cn nh thc v.v... C nh th, Sa-mn trong Pht gio khi an tnh v nhp lu (k t o qu Tu--hon) th h ch tin ch khng c thi. D trong khi tin ha, sc thn t i ca h c b nh ng, tm tr h cng vn khng b tn thng. i vi h, sau khi dp b mi phin no, mi vng mc, mi cu chp ri tm tr ch cn mt vic duy nht l mc Thin nh. Nhng hng Sa-mn ny khi nghe c Php bo ca ch Pht th trng thi an tnh ni h lin tr nn tinh khit, trong sut, nim v lng lin lp tc pht sanh. H tng nh n c Pht, c Php v c Tng cng mt lc ta ra tm i x trc vn php vui cng nh kh. Cn i vi nhng ai cha t c qu Thnh, thi php tip: Khi hnh gi hng ti c Pht, c Php v c Tng, s bnh thn ca h nu khng c bn vng, h cng vn tip th kinh cm tinh tn gy dng thanh tnh. V s tip th kinh cm y chnh l tia sng hng dn

hnh gi tr v vi mc cao thng. Mt khc, nu s an tnh lun lun bn vng hnh gi chc chn s tng trng ph lc. V h ch cn ko di tnh trng ph lc ny bc n ngng ca Thnh nhn khng cn xa my. Trn y l tt c nhng yu php c coi nh do i c Srputta khm ph v thuyt ra. Phn hu lun dnh cho phm nhn c trnh by bng cch so snh ton b mt con ngi vi mt ngi nh c nm ca vn xung quanh v mt ca knh chnh gia. Ca vn th khi ng, che mt c o tc, song ca knh th d ng hay m, o tc cng nhn thy r bn trong. Ca vn c th b nhng ngoi vt u lm h mc, nhng ca knh ch b cc vt y lm m c m thi. Ngi ch nh khn ngoan l ngi ch m ca vn bn ngoi cho bn lnh bc vo v lun lun lau chi ca knh bn trong cho tht trong sng thy r mi pha xung quanh hu tm bt ngoi tc ln v n np u y m ui ra, khng cho xm nhp tn trung tm. Tng t nh th, mt con ngi c nm gic quan (Ng cn) v nh nm ca vn bn ngoi, v cn v nh ca knh bn trong. Bn xu v nh o tc, ngoi vt u v nh c php. Bn lnh v nh gii c. Vic lau chi ca knh v nh thin nh. S trong sng v nh thin php. V sau cng, ngi ch nh v nh con tm. Ngi thin tr thc l ngi khng phi ch bit lo gn gi ngi nh cho c tt p trong khi n cn vng chc, m mt cch thy xa hn, ngi y cn phi lo kt np bn lnh chun b vt liu khi ngi nh c xiu, sp , h c th dng li mt ngi nh mi khang trang hn. Tng t nh th, bc hu hc l ngi lun lun cnh gic Ng cn, ngn nga Ng trn, gn gi gii c v thanh lc ni tm cho c trong sch. Cao thng hn na l nhng hng hu hc y tnh nguyn xut gia khp mnh vo i sng Sa-mn thng xuyn thc hnh thin nh. Nu gii lut l khun thc hun luyn Ng cn, th thin nh l phng php thun thc thc. Cc Sa-mn khi vng chc trong thin nh ri th s ham mun, s bun ru, s rng buc ch l nhng nhiu nhng c hu ca Ng un. Loi tr nhng phin no y bng tm v lng khng cm thy vui sng rng mnh tiu dit c n l t n Thnh qu gii thot.

Do , ni dung ca bi php ni trn din t trn vn bn chn l hng c (T diu e). Trong khi thuyt ging bi php y, i c Srputta kho lo nh mt nhc trng k ti, bit s dng ngh thut phi hp m thanh mc ton ho nht, khin cho ban nhc vang ln mt cch uy nghim v hng trng. Cn trong bi php kia, Kinh Samm Dit i (ni t h v Chnh kin), i c Srputta qu tht l mt ngi cm uc soi ng. V gia rng sanh t v minh, ai mun c gii thot phi bc chn vo hn Bt Chnh o ca ch Pht, v ca ng u tin m hnh gi phi i xuyn qua l Chnh kin, tc thy hiu chn chnh. php ny khi c i c Srputta phn tch tr thnh mt kit tc gio l. Ngi cn chng minh cho thnh gi thy rng Chnh kin l ci cha kha m cng i vo Thnh o. Ai khng c Chnh kin l ngi y khng c tt c. Theo ngi, Chnh kin khng phi ch n gin l kh nng nhn thc ung n, khch quan nh quan nim ca th gian, m mt cch khc hn Chnh kin l thanh tnh hiu bit, hay khng c mt cu chp no ht trong khi nhn thc vn . V cu chp (tc thnh kin) thng ri vo mt trong hai trng thi l khch quan hay ch quan, s lm cho tm tr ca con ngi vn c. Hoc ni mt cch khc, Chnh kin trong Pht gio khng phi l nguyn nhn ca Chnh tn nh nhiu ngi lm tng, m n chnh l thnh qu ca thin nh. Mt khc, nu chng ta chu kh c li nm b A Hm (Nikya) 10 ca Tng Kinh (Sutta Pitaka), chng ta s thy Chnh kin nh mt ti chnh, lun lun c nhc n. Ch gii cn ghi r: Ni n Chnh kin l ni n Bt Chnh o. Hay ni n Chnh kin l ni n T Diu . Ni no c Chnh kin l ni c ht ging thnh thin c gieo. Trong Tng Kinh, Chnh kin v T Diu c nhc n ba mi hai ln, v tt c ba mi hai ln y u lin h n Thnh qu. Mt bi php khc ca i c Srputta trong b Tng Nht A Hm (Anguttara Nikya Quyn I 63) l Kinh Samma Citta (Chnh Tm) c thuyt cho ch Thin v Thnh nhn t T--hm tr ln nghe. Trong bi php ny, i c Srputta ni n nhng kip sau cng ca vi hng chng sanh sp bc chn ra khi rng sanh t lun hi.

y l mt bi php phn tch tht r rng v cc Thin cnh, Siu thc cnh, V lng th cnh v.v... m i c Srputta lm cho ch Thin t hi nhiu v s k. C mt on thut li rng: Khi y rt ng ch Thin t qu Thnh thp c ln qu Thnh cao, v mt s ch Thin khc nh nghe php m bc c vo o Thnh lu (tc Tu--hon). Cn c theo Kinh in th y l bi php a n kt qu t Thnh cao nht trong i i c Srputta. Mc d ch l mt bi php tm tt, c v nh huyn hoc, v khng c mt chng minh thc t no, khng c mt ch gii th d no cho phm nhn hiu c, nhng n l nhng Thnh ngn m cc i Thin s t xa n nay hng tn tng v tr ch. Lch s Pht gio Tch Lan cng chp: Thnh Tng Mahinda, con trai Hong Asoka (A Dc), khi truyn Pht gio v nc Tch Lan, mt bui chiu n thuyt li hai bi php Samma Citta v Mah Vamsa (XIV-34ff.). Quc S y cn nhn mnh: Khi nghe php c v s ch Thin v cc hng i tr thc thm nhun Php bo. Kt qu ca hai bi php ny s d v i nh vy l v i c Srputta cung cp mt cch rnh mch nhng s gi thc cho cc hng ch Thin v i tr thc v nhng cnh k tip sau kip hin hu ca h. Chng hn nh c mt s ch Thin khi ang pht trin c ln nhng bc Thnh cao hn, thi gian cn thit phi cn di, m tui th ang c li ngn ngi, nn h m ra lo lng cho tui tri ca mnh, v nht l khng mun b ti sanh vo ci Ng un (ngi) nh trng hp lm lc xy ra. Bi php ca c Trng lo ct ngha n h mt cch y cho h c th xt on ni v tr ca mnh, v thi thng khi cn ngoi Thnh o, mun c tin ha, cn phi c mt s nh hng gi tr mi c th dt dn hnh gi tin cao hn c. Kinh Sangiti v Dasuttara l hai bi php khc na trong nhng bi php ca i c Srputta. l hai phn sau cng ca b Digha Nikya, mt b Kinh bao gm nhng bi php di. C hai phn ny c th xem nh l bng mc lc ca b Digha Nikya hay Trng A Hm, v n lit k ton nhng

 php c nh s t mt ti mi. L do ca s nh s l gip tr nh cho nhng ngi mun nm vng ni dung b Kinh ny. V sau cc Pht Hc Vin gi bng mc lc y l bng k khai Php s, v ton th hc Tng s ty theo trnh m phi hc thuc lng nhng Php s y trc khi tr thnh Ging s ng n thuyt php. Kinh Sangiti c i c Srputta ni ra di s chng minh ca c Pht. Do chng ta c th kt lun rng c Bn S hon ton chun y bng danh mc Php bo do i c Srputta thit lp. Trong khi Kinh Sangiti ghi li nhng php c trt t t thp ti cao, th Kinh Dasuttara nu r cc chi ca tng php mt. Nh vy h ni n php s mt l php y ch c mt chi, v khi ni n php s hai l php y c hai chi, php s ba c ba chi, php s bn c bn chi v.v... K thut chng mc ha Php bo ny trong Tng Kinh ca i c Srputta r rng l s ng gp sau cng ca cuc i ngi cho Pht gio. V trc khi nhp dit i c Srputta ngh: Php bo v nh mt kho tng chu bu. Mun s dng mt cch gi tr v c hiu lc, ton b chu bu y phi c sp xp c h thng. Hn na, khi y li nhm vo lc Gio ch Nigantha Ntaputta, mt ngi cm u tn gio cng thi vi c Pht, qua i. Cc t ca ng ta chia r v y c theo nhng li dy hon ton v trt t. i c Srputta e s nguy c y c th xy n cho Pht gio, nn ch thn t lm cng tc ny. Mt khc, ngay sau khi c Bn S tch dit, hin nhin hn cu chuyn ca ng Nig-antha Ntaputta, cn c cu chuyn ca Gio ch Mah Vra (o la th). iu ny chng minh rng i c Srputta c mt ci nhn tht xa. Bng c l trong cc thi php sau cng ca ngi, ngi lun lun lp li: Hi ch huynh ! o php ny phi c tt c hc thuc lng, ha hp vi nhau m khng c s xch mch. Ch nh th, i sng Tng l mi duy tr vng bn phc v cho s an vui v hnh phc ca ch Thin v nhn loi. Ch gii cn cho bit rng: Mc ch ca Kinh Sangiti l em n s a thch php ha thun (Samaggisasa) trong gio l gii thot bng s tin on di hun y (Desan Kusalat).

Ring Kinh Desuttara, i c Srputta m u bng cu: Dasuttaram pavakkhmi Dhammam nib-bnappattiy. Dukkhassant kiriyya sabba ganthapamoca ram.... Ngha l: Bi php mang tn Dasuttara m bn Tng sp ni ra y l mt gio l t n Nit-bn v chm dt phin no, ct t si dy rng buc n l. Ri trong on sau, ngi nhn mnh: Php bo khi kt tp v ghi nh c h thng, s c truyn b nguyn vn chi tit ca n. y chnh l l do khin bn Tng thuyt ra hai bi Yu lc y. Trong cun sch ny, chng ta ch c th nhc n mt vi ng gp c o vo kho tng Php bo ca i c Srputta m thi, v hy cn rt nhiu nhng bi php ca ngi nm ri rc trong Tam tng Kinh in m chng ta khng c dp bn k. Mt bng tm tt v nhng bi php khc ca i c Srputta thuyt, c trnh by phn cui cun sch ny gip cho nhng ai mun tra cu c thm mt s ti liu. By gi chng ta th tm hiu kh nng Ch Gii (Atthakath) ca i c Srputta trong Tam tng Pli. Trc ht hy ni v quyn Niddesa, thuc b Khuddaka Nikya (Tiu A Hm). y l quyn Ch Gii duy nht c lu truyn k t thi c Pht. Kinh ny chia lm hai phn l Mah Niddesa (i Ch Gii) v Cula Niddesa (Tiu Ch Gii). Mah Niddesa bn v Atthaka Vagga trong Kinh Nipta. Cn Cula Niddesa th dn gii on Paryana Vagga trong Khagga Visna nm phn cui Kinh ny. Nhiu hc gi khi nghin cu Pht gio xc nhn cun Niddesa l quyn sch xa nht. C th n xut hin vo thi k u tin c Tng bo trong gio php ca c Pht Thch Ca. Bng chng l trong Kinh Udna c ghi r s thuc nm lng on Atthaka Vagga ca i c Sona. Kinh Anguttara Nikya cng ghi li s thuc nm lng on Paryana Vagga ca mt tn n l b Nanda Mt. Vn bit Kinh Pht l do chnh c Pht thuyt ra, nhng s ch gii li do cc i Sa-mn m nhn. V i c Srputta l mt i t lm

cng tc trc nht. Ngha l ngi lm ngay trong thi k Pht gio mi bt u c Tng bo. C t nht l nm trng hp trong Kinh Nipta, chnh c Pht tuyn dng cng tc ny ca i c Srputta. Cng c vi thuyt cho rng cun Niddesa l do cng lao ca nhiu v i t ca c Pht hp li m thnh. Tuy nhin, cn c theo ch gii trong Kinh Thera Gath do i c Bha-dant Cariva Dhammapla bin son th tc gi ca Kinh Niddesa l i c Srputta (Dhamma Enapati). Cn theo Gio s E. J. Thomas trong Nguyn s Pht gio th hu ht ni dung ca Niddesa l ng gp ca i c Srputta. Ngoi ra, Gio s E. J. Thomas cn vit: Nt c bit nht ca Kinh Niddesa l gm c mt bng k khai ng ng c bnh gii r rng. Nhng ging lun nh th khng phi dng ct ngha tng ting hay t on ring bit, m tri li c th p dng chung cho bt c ch no c mt cu php tng t. Do ngi ta c th gi n l mt Bnh lun t in. Nhng bnh lun nh th rt hu ch trong vic nghin cu Vi Diu Php (Abhidhamma), nht l y c theo Thnh ngha hn l c suy gii theo sc hiu bit ca mnh. iu ny ch cho chng ta thy rng: Mt h thng hc hi t ng v ngn l trong Pht gio c thnh hnh ti c. H thng ny ch c mt im bt tin l khng c nhng quy tc t vng nh vn phm ngy nay... Thay vo , Niddesa li c mt li phn tch (Patisambhid) kh y , chng hn nh phn tch Ngha l (Attha), phn tch iu kin (Dhamm), phn tch T cn (Nirutti), phn tch ng i (Patibhna) v.v... Ring cch phn tch T cn li c chia ra lm bn phn nh rt thnh hnh trong thi gian ting Pli cn l mt sinh ng. Ngy nay, mc d ting Pli khng c m thoi trong i sng hng ngy, nhng cc h thng phn tch y vn gip ch cho nhiu hc gi mun nghin cu Pht gio khng t. Theo Kinh in chng ta c bit th i c Srputta t c bn Tu phn bit (Catu Patisambhid nna) hai tun l sau khi xut gia, ngha l lc t c o qu A-la-hn. V cn c theo ngh thut phn tch vn php (Nirutti Patisambhid) trong Patisambhid Magga th chng ta c th

tin rng i c Srputta khng nhng l tc gi ca b Niddesa m Ngi cn l tc gi ca Patisambhid Magga na. Trong Mah Niddesa, c mt on Kinh mang tn Srputta (cn gi l Kinh Thera Panh) c ch gii. y l phn sau cng ca Attaka Vagga. M u ch gii ny l nhng k ngn ca ngi n c ca c Bn S v nhng cu hi t ra cho Ngi, nhng Ngi y thc cho i c Srputta gii p. Ring bi k m u trong Kinh Mah Niddesa l bi k tn dng oai lc ca c Pht sau khi Ngi ln ci tri Tavatimsa ni v Vi Diu Php (Abhidhamm) ri tr v. Ngoi ra, trong Kinh Thera Panh, mc d mang tn Srputta, nhng cng c nhiu ch ghi cc cu hi ca i c Srputta t ra v c c Pht tr li. Nhiu hc gi cn cho rng Kinh Patisam-bhid Magga l thin kho lun ca i c Srputta, v h nhn thy ni dung ca n hon ton l kh nng phn tch v tm t tng thm su ca v Thnh Tng uyn bc ny. on m u, Patisambhid Magga trnh by nhng bi khi lun v by mi hai th hiu bit (Nna) v v nhng loi kin thc sai lm, m xuyn qua chng ta c th chim ngng c ci tr tu v song ca i c Srputta. Trong bi Kinh khai thuyt v s hiu bit cng nh trong nhng chng khc ca tc phm, ngi ta tm thy mt s ln nhng danh t gio l xut hin ln u tin, v ch trong Patisambhid Magga m thi. Tc phm cng cha ng nhng li ct ngha t m v cc thut ng v cc gio thuyt c gii thiu tm tt trong nhiu phn php v trong nhng b xa hn na ca Tam tng Kinh (Tipitaka Sutta). Mt hc gi Cao Tng Tch Lan, i c Mah Nma ngi vit bi Saddhamma-ppaksini, ch gii cho tc phm, khng ngn ngi pht biu: Ni n Patisambhid Magga l ni n i c Srputta, v trong nhn vt ca ngi c nhc n hai ln: Ln th nht (trong Iddhi Viddha Kath) nh l mt bc lm ch c php ta rng thanh tnh (Samdhivipphra Iddhi). Ln th hai (trong Mah Pann Kath) Ngi nh l bc duy nht hiu thu chiu su tr tu ca c Pht (Solasa Pann Niddesa).

Cho nn, chng ta cng khng ly g lm ngc nhin khi c trong Kinh Atthaslini thy ghi rng: Thu y c Pht thuyt Vi Diu Php (Abhidhamma) trong vng ba thng coi tri Tvatimsa cho m Ngi, Hong hu My, ngi c sanh lm ch Thin ni ci tri y nghe. C mi ngy, khi tr v th gian ng, Ngi hng thuyt li cho i c Srputta v cc php thm diu vi t. Kinh Atthaslini cn ghi r: Tr tu ca c Th Tn di do nh nc trong lng bin c th sc hiu bit ca i c Srputta nhiu nh nhng ln sng. H nc chy n u th sng gn n . Nc bc thnh hi th sng cng bin thnh hi. V di sc nng ca nh sng mt tri, ngi l hnh mt mi trn sa mc nhn thy hi nc bng nhng ln sng. C iu l i c Srputta, sau khi thm nhun Vi Diu Php bo ca c Pht ri, ch em truyn li cho ch huynh v t nhng php m ngi nhn thy cn thit, thc t v hp vi trnh hiu bit ca h. Ngi cng khng qun h thng ha Vi Diu Php y cho d hc, d nh. Nhiu hc gi cn cho rng: Tt c Vi Diu Php u bt ngun t i c Srputta v ngay c b sch v i Patthna cng l cng trnh ca v i Thnh Tng ny. V ngh thut sp xp v tha truyn li Vi Diu Php ca i c Srputta, theo Attha Slin, ch gii ca on Dhamma Sangani, th ngi tc vn nhng phn nh sau: 1- on bn mi hai Song Lin K (Duka) trong Suttanta Mtik sau Abhidhamma Mtik. C hai phn ny dn u by cun Vi Diu Php, v c ging gii trong Kinh Dhammasangan. 2- Kinh th t v cng l phn sau cng trong Dhammasangan l Atthuddhrakanda dng cp v s cng yu (hay tm tt). 3- t ra cch gip tr nh d hc nm lng (Vcana Magga). 4- nh s cho on Patthna trong Kinh Anupada (thuc Majjhima Nikya No III) v y l mt phn Kinh m c Pht ni v cc chiu bin thin ca tm thc thin v nhng trng thi ng sanh tm m chnh i c

Srputta cng tng tri qua sau khi tin ln khi mi giai on ca s t thin. Phng php nh s ny l c mt ngh thut, v nh m ngi ta c th rt ngn c nhng php phn tch qua chi tit c th gy lm ln trong thc thin nh. Kinh Dhamma Sangan cn nhc li li khen ngi ca c Pht: i c Srputta qu tht l mt bc am hiu Php bo rt ro. Ngi khng nhng sc tr li mt s cu hi ca Nh Lai trong vng mt ngy hay mt ngy mt m mt cch trong sng, m ngi cn tha sc lun o vi Nh Lai c n by ngy by m em v tt c mi vn . Ny ch T-kheo! C nm tuyt phm m mt trng t ca v vua cai tr ton th gii c th lnh o thin h vng chc nh vua cha, khng b bt c mt k th nghch no lm o ln. Vy nm tuyt phm y l g? l ngi k v bc Th gii vng bit r th no l nhn, th no l qu, th no l iu kin thin nhin, th no l iu kin x hi v th no l trnh con ngi. Ny ch T-kheo! Tng t nh th. Khi Sa-mn Srputta trn nm tuyt phm ny ri th ng s c th quay bnh xe ti thng Php bo mt cch ng n nh Nh Lai tng ln. Bnh xe ny khng th b lm o ln bi nhng k ngoi o, bi ch Thin hay B-la-mn gio, cng khng bi bt c k no trn ci i ny. Ny ch T-kheo! Nm tuyt phm y l g? L Srputta trong v lng kip trc gieo trng hnh tr tu, thc th no l li ch cao thng (Nhn), bit phng php gio hun (Qu), dng nhng bin php ng n (iu kin thin nhin), hiu r lc no hp thi (iu kin x hi), v ty theo ti hi hp (Trnh ) m ng s ni php. (Anguttara Nikya V. 132). Ngoi c Pht ra, nhng v Tn tc khc cng tn dng kh nng ca i c Sr-putta. Chng hn nh i c Sangsa (v cc k ngn s I. 231 - I. 233), Trng lo Mah Kassapa (theo cc cu k s 1082-1086) v nht l Tn gi Mah Moggallna (Mc-kin-lin) khi nghe i c Srputta thuyt xong bi php Ni v s v ti, Ngi ngm my cu sau y ca ngi cng c ca bc Thnh Tng y:

Ny ch T-kheo huynh ! Tht l k diu. Thnh gic ca ti, khi nghe c Php bo ca o huynh Srputta th n t nhin thanh tnh, tng t nhin no . (Theo Majjhima Nikya No 5) Ni tm li, c hnh v kh nng ca i c Srputta v cng v i. V i khng nhng ngay trong lc c Pht cn ti tin, m s v i y cho mi n ba trm nm sau vn cn c cc bc Thnh nhn ca tng. Chng ta th c li Kinh Milinda Panh (Mi Lan Vn o xc nhn iu y l mt s thc). Kinh Milinda Panh chp: Vua Mi-lan- so snh i c Ngsena (Na-tin) vi Thnh Tng Srputta v ni: Trong rng Php bo ca ch Pht, khng c mt nhn vt no khc nh Ngi c th tr li nhng cu hi ca trm, ngoi tr c Trng lo Srputta, mt v ng u v vn php. V uy tn v i vn cn sng mi cho n ngy nay, to ra mt s khch l ngi i bi nhng gio l ng m p ca mt v i t Pht. Ting vang y c bo tn pht trin ln tng tr trong mt s nhng cun sch qu nht ca Pht gio. THN QUYN CA I C SRPUTTA Nh chng ta bit, i c Srputta sanh trng trong mt gia nh Bla-mn gio (Brahman) thuc lng Upatissa (cn gi l Nlaka) gn thnh Rjagaha (Vng X). Thn sinh ngi l ng Vaganta v thn mu ngi l b Sr. Ngi cn ba ngi em trai tn l Cunda, Upasena, Revata v ba ch em gi l cc nng Cl, Upacl v Ssupacl. C su ngi ny u ln lt xut gia v c qu A-la-hn. ng Cunda sau ny c tn l Samanuddesa c ngha l Mn non nt trong hng ch Tng, mc d th T-kheo gii. Lc y Tng chng gi nh th l phn bit ngi vi c Trng lo Mah Cunda. Khi i c Srputta tch dit, Cunda l v lm ch tng, v cng l ngi i thng bo cho c Pht bit, ng thi dng ct th n Pht v l Thnh tch ca mt v i t.

Cu chuyn c ghi li trong Kinh Cunda. Phn tm lc ca n s c trnh by thm trong cun sch ny. ng Upasena sau c gi l Vagantaputta, hay Con trai nh Vaganta (cng nh i c Srputta c ngha l con trai ca b Sr) c c Pht khen ngi nh l mt trong nhng T-kheo gng mu, lun lun gi mt thi sng thanh tnh bang php Tri tc (Samantap Psdika). Theo b Salyatana Sam-yutta, chng 7, Kinh s 7 thut li th ngi tch v b rn cn. Revata l ngi em trai nh tui nht, v chnh m ng mun ngn cn vic xut gia bng cch ci v cho ng khi ng cn l mt thiu nin. Nhng ngay vo ngy m ci, ng trng thy b ni ca ngi v tng lai, mt c gi mt trm hai mi tui, tn t vi nt gi yu. ng lp tc tr nn gh s cuc sng i, bn la khi hn l v trn vo mt ngi cha xin xut gia. Vo nhng nm sau, trn ng n thm c Pht, ngi dng chn tm ng ti mt khu rng y cy xim gai (Khadv vana) v trong thi gian nhp h , ngi c qu A-la-hn. Sau , ngi ta gi ngi l i c Revata Khdravaniya (ngi Revata trong rng Xim gai). c Pht xem ngi nh l ngi ng u nhng v c ng trong rng y. Cn ba ngi ch em gi ca i c Sr-putta l Cl, Upacl v Ssupacl, v mun noi gng nhng ngi anh, cng tr thnh nhng T-kheo-ni sau khi h lp gia nh. Trong thi gian sng vi chng mi ngi u c mt a con trai, v chng c t tn c ngha l theo chn ngi m. Cc cu y cng ln lt theo chn nh th. Ba ngi ny li c i c Revata Khdravaniya cho xut gia lm Sa-di. Hnh kim tt ca h c i c Srputta khen ngi khi ngi n thm thy h b bnh. iu ny c ghi trong on ch gii ca Kinh Theragth (Phn V, k 42). Ring ba nng Cl, Upacl v Ssupacl l nhng T-kheo-ni c ngi i tn tng rng h tng b Ma vng (Mra) n gn cm d ri khng thnh th cht vn s v. Nhng c ba T-kheo-ni i ph mt cch rt tuyt diu. Nhng chuyn ny c ghi li trong k ngn Thergth v Kinh Bhikhun Samyutta.

Tri ngc vi nhng nng ny, b m ca i c Srputta li l mt ngi rt k Pht gio, ch trung thnh vi o B-la-mn. Do , b thng xuyn ph bng Tng chng. Trong ch gii Kinh Dhammapda, c mt on thut li rng: Mt ln n, khi i c Srputta cn trong lng c Nlaka ca ngi vi mt s ln ch T-kheo theo tu hc. Ngi bn v nh m trong mt dp i kht thc. Vi ngi, b khng th t chi, nn mi vo lo dng vt thc, nhng trong lc lm nh vy, b khng ngt tun ra nhng li qu khch. B ni: Ai li i n nhng ngi ta b th. Nh khi ng khng c nhng th cho chua m ngi ta cho, chc ng phi i t nh ny qua nh khc m kim nhng cn li trn v trn chn ch! i xin c ch c vy m ng dm b c gia ti hng tm chn trm triu lm mt ng thy tu. ng lm cho ti mc c vi hng xm. Thi, by gi ng hy n i. V khi b cho nhng vt thc n cc v T-kheo khc cng n vi con b, b cng lm nh th, b lin bo: Li my ng na. My ng l nhng k theo ci nhm bt thng con trai ca ti i lm mi. Thi, n i cc ng i. C nh vy, b tip tc lng nhc ch Tng. Nhng i c Srputta chng ni mt li, ngi nhn vt thc ri dng v im lng tr li tinh x. c Pht bit c chuyn ny do i c Rhula, ngi trc l mt trong nhng v T-kheo b b lng nhc, thut li. Cn tt c Tng chng khi c nghe chuyn u ngc nhin v s nhn ni khng tng tng ni ca c Trng lo. Sau , c Pht khen ngi ngi Srputta gia Tng chng bng cch ngm bi k: K tr b c s nng gin l ngi c th lm trn phn s ca mnh mt cch chnh ng. K bit gi gn nhng li gio hun l ngi thot khi dc vng. K bit t ch huy ly mnh l bit to cho mnh mt kip sanh sau cng. Trong Php bo gii thot, Nh Lai gi k y l mt v Phm thin (Brahma) vy.

Nhng n khi cuc i ca i c Sr-putta gn chm dt, chuyn lng nhc y khng cn na. Ngi cm ha c ngi m. Cu chuyn s c k sau ny. V mc ch thut li chuyn y l ct a chng ta n mt s suy gm v nhng c tnh t thng ca mt Trng lo v i. y l ba c tnh khim tn, nhn ni v h x ca ngi. ---o0o--LA SN HN HON TON DP TT Nhc li vng xung quanh K Vin tinh x ni c Pht ang c ng, c mt nhm rt nhiu ngi bn tn vi nhau v nhng phm tnh cao thng ca i c Srputta. H ni rng: Vi mt c nhn ni nh th, Sa-mn Srputta tr nn bc V ngi. D khi c ai la di hay nh p ngi, ngi cng khng cm thy mt ngh on hn. C mt ng B-la-mn l ngi c chp ci thin kin sai lc ca mnh, hi: Ai l ngi khng nng gin u? l i c Srputta. ng bn xuyn tc: ng y khng nng gin bi v chng c ai khiu khch ng ta. V chnh ti rt rnh cch lm cho k khc gin mnh. Mt hm, khi i kht thc, i c Srputta vo trong thnh ph, ni ng B-la-mn c mt. Lo B-la-mn c ny lin tin gn pha sau ngi v bt thn nh ln lng ngi mt ci nh tri ging. i c Srputta vn tip tc chm chm bc i, mt cng khng quay li. Ngi ch thn nhin ni: Ci g vy ka?. ng B-la-mn va h thn va hi hn, ng bn qu mp ngi xung di chn c Trng lo t ti. i c Srputta t v ngc nhin, hin t hi: ng lm nh th chi vy?. Ngi B-la-mn ngng ngp tr li:

Tha ngi! V mun th lng nhn nhc ca ngi nn ti nh ln ngi mt ci rt tn nhn. By gi ti hiu ra s tht, xin ngi tha li cho ti. Ri ng B-la-mn tip: Bch ngi! Nu ngi sn sng tha th li lm ca ti, ti xin thnh ngi t nay v sau ch n kht thc trc nh ti ti c chuc ti bng cch dng cng. Trong khi yu cu nh vy, ng cung knh nng ly bnh bt ca c Trng lo. Ngi du dng trao bt li cho ng v ra du bo ng ta hy a mnh v nh dng hin vt thc. Nhng nhng ngi khc khi thy ng ta xc phm mt v i Sa-mn nh vy, h tr nn tc gin, tay cm gy gc tp trung trc nh ng B-la-mn vi mc ch trng pht lo gi hung c ny. Khi i c Srputta nhn vt thc xong bc ra v ng B-la-mn theo sau, hai tay bng bnh bt ca ngi. Thy vy h ng la ln: Bch ngi! Xin ngi hy bo ng B-la-mn ny quay li. c Trng lo hi: Ny cc o hu ti gia! Ti sao cc ngi lm nh vy?. H ng tr li: Ngi ny v l nh ln ngi. V chng ti n y ct tr li cho ng ci hnh ng bt nhn . c Trng lo mm ci ni: Cm n cc o hu c lng che ch cho bn o, v nhng k bt bnh trc mi hnh ng bt thin l nhng ngi tt. Nhng ny qu v thin tm! ng y nh qu v hay nh bn o?. Tt c u tr li: Bch ngi! Chnh ngi b nh. Nghe th c Trng lo bn tuyn b: c ri! Nu chuyn xy ra n bn o th ng ta sm hi vi bn o ri. By gi qu o hu hy vui v gii tn. Sau khi c Trng lo khuyn nh m ngi tr v xong, ngi bn cho php ng B-la-mn quay vo, ri im lng tm ng tr v tinh x. Chuyn ny xy ra ng vo lc c Pht ang thuyt nhng cu Php C Kinh s

389 v 390 (Theo ch gii Dhammapada). Nhng cu y ni ln s ging ngha ca c Pht v bn cht ca ng B-la-mn, tc l ch r tnh tht th hn l nghip thc do ti sanh. Ngoi ra, Pht cng gin tip dy rng: Chnh t tng phn chia giai cp khin cho mt s ngi c hnh ng ngng cung nh vy. c Pht cn dy tip: ng ai nh p k lm li y. Ngi c s h thn l ngi s nhn s trng pht xng ng nht. Chnh s h thn s lm cho ng b cn rt cn hn l nhn li trm ngn ci nh. Thu phc c ng B-la-mn nh th khng phi l chuyn d. Ngi no km gi c t tng ca mnh khi nhng g thng yu tru mn cng nhanh th s au n s khng dy v thn xc c. V nh vy s bc tc trong ni tm cng dn dn bin mt i. Tnh hng thin ca i c Srputta cng v i nh c nhn nhc ca ngi. Ngi sn sng ghi nhn mi s khuyn bo ca bt c ai khng nhng bng s thnh tht m cn vi lng bit n na. Trong ch gii Kinh Devaputta Samyutta Susimo c mt on thut rng: Mt ln n, v v m cho y ni ca ngi lch ng xung t. Mt ng Sa-di by tui trng thy v ch cho ngi. i c Srputta lin bc sang mt bn v sa li y phc vi mt thi vng li v vui v. Sau , ngi tin n trc mt v Sa-di v a tay ni rng: Gi th y phc ca ti chnh t ri S . m ch c tnh ny, trong Kinh Mi Lan Vn o (Milinda Panh Sutta) cn c my dng k ni v i c Srputta nh sau: Ngi no d ch l by tui, nu nhn thy hnh thc d dui trc ti, v ch r cho ti, ti s sn sng hoan h nhn. Ti lun lun mong mi c nhc nh mt cch ham thch v nhit thnh. Ti cn bit n nhng ngi y mi mi v knh trng h nh nhng ng thy. C mt ln, c Pht hin t khin trch i c Srputta v khng tip mt k hu duyn n ni n chn. l cu chuyn lin quan n

ngi B-la-mn tn Dhnanjni. i c Srputta ngu nhin n ving nhm lc ng ny ang au nng v thoi thp trn ging bnh. c Trng lo v bit nhng ngi B-la-mn hng ngng m ci tri Phm Thin, nn ngi ch dn cho ng B-la-mn sp cht y con ng t ti ci tri bng nhng gii hnh ca ch Phm Thin. Kt qu ng B-la-mn c sanh ln ci tri Phm Thin thc s. Nhng khi i c Srputta thm ving xong tr v, c Bn S bn dy: Ny Srputta! Trong khi c nhiu php t c nhng qu v cao hn, sao ng khng cng hin m ch gieo vo t tng ca bnh nhn ch c php lnh ti ci tri Phm Thin ri ng ra v? i c Srputta tr li: Bch c Th Tn! t ngh: V nhng ngi B-la-mn ny lun lun ngng m ci tri Phm Thin, nn t khng hng dn cho ng B-la-mn Dhnanjni y con ng t ti cnh Phm Thin l g?. c Pht bo: Nu nghe c Php bo cao hn th ng y c th c vo Thnh o. Nhng by gi l qu mun v Dhnanjni cht v tr thnh mt trong nhng Phm thin ri. Chng ta tm thy cu chuyn ny trong Kinh Dhnanjni, thuc b Majjhima Nikya nh mt s m t rt thm diu v tht tnh khng a thch ti sanh ca c Pht, cho d l s ti sanh trong ci tri cao nht. Ring ng Dhnanjni, c Pht xt thy nu c tip ng mc ng c th t n qu A-na-hm trc khi cht, ngha l ch ti sanh li mt ln na m thi. Bn v trng hp ng Dhnanjni, y khng phi l iu s h ca i c Srputta, m v lc c Trng lo cha c c php Qun th tm (Lokiya Abhinn) nh c Pht, nn ngi khng phn bit c s tht . Kt qu, ng B-la-mn Dhnanjni y phi tn mt thi gian v

lng na trong ci tri Phm Thin, v s phi sanh lm ngi trc khi ng t c o qu cu cnh. (Cn trong Kinh Tevijj c thut mt vi ln c Pht tip mt s ngi ti ci Phm Thin l bi duyn nng ca h khng th tin cao hn c na, ch khng phi c Th Tn lm mt vic ging nh i c Srputta). V i c Srputta cng nhn mt s khin trch hin t khc na ca c Pht lc ngi bch hi c Bn S ti sao c mt s ch Pht trong qu kh khng cho gio l ca cc Ngi tn ti lu di. V c Pht tr li rng: iu y l bi nhng v Ton gic khng thuyt nhiu Php bo, khng t ra nhiu Gii lut cho cc hng t, cng khng to nn s tuyn c Bit bit Gii thot php (Ptimokkha). i c Srputta li bch tip: Gi y chc c Th Tn c nhiu thi gian hn ban b nhng iu lut v tuyn hnh ch c Bit bit Gii thot php Ptimokkha cho i sng ca Gio hi s tn ti lu di? c Pht bn dy: Ny Srputta! Vic o hy cho chnh c Tathgata, bc c trch nhim bit r v thi gian tnh y. c Th Tn s khng ch nh gio iu cho cc hng t, cng khng khuyn c Bit bit Gii thot php na khi no khng thy c nhng du hiu h hoi trong hng Tng l (Theo Prjika Pli chng m u). iu quan tm ca v i t y chnh l ngi mong mi cho gio php gii thot c bn vng cng lu cng tt. V cng l im Huyn c kh mt ca mt v Pht. Bt c mt ng Ton gic no cng vy: Gio php ca Ngi lun lun c mt tui th v tui th y ch c ng Ton gic thuyt ra n r m thi. c Pht y phi bit trc thi mt php, v Ngi s khng li bt c mt li dy no khi trn th gian khng cn ly mt ngi c thin tm.

Ri c Th Tn ging gii tip cho i c Srputta nghe: Vo thi mt php , ngi hnh o cu tin s v cng t i. V v Tkheo sau cht trong Tng-gi ca Nh Lai s l ng Sotpna. Do , tht l ti nghip nu sau ng Sotpna m cn Pht ngn cho ngi i em ra ch giu. ---o0o--I C SRPUTTA B KHIN TRCH V NHM HC TR Theo Ctuma Sutta, tc Kinh s 67 trong Majjhima Nikya, th c mt ln c Pht kho lo khin trch Trng lo Srputta nh sau: Lc y c mt s ng T-kheo mi nhp mn, l nhng t ca hai i c Srputta v Mah Moggallna. Ln u tin h ko n xin ra mt c Pht, nhng khi n ni li chia ra lm nhiu nhm ni li nhm nh vi nhng T-kheo ang ng trong tinh x Ctuma. Nghe c s n o, c Pht lin tp trung Tng chng hi nguyn do. Ngi c bit l s hn lon bi nhng v T-kheo mi n gy ra. Trong Kinh khng ni r l cc v T-kheo thm ving c mt lc Pht hi hay khng. Nhng chc chn l h phi c mt, v c Pht nghim khc tht ra nhng li dy nh sau: Ny cc T-kheo! Cc ng hy i ngay. Nh Lai mun cc ng ra khi ch ny lp tc. Cc ng khng th n gn mt v Pht bng c hnh nh vy. B qu pht, c mt s T-kheo kinh s b i, cn mt s ch c mt trong m ch khng gy ra s n o c php li. Sau , c Pht ni vi i c Srputta: Ny Srputta! ng ngh nh th no khi Nh Lai ui nhm T-kheo y? Bch c Th Tn! t ngh: c Th Tn mun gi mi s trang nghim thanh tnh trong lc ny. Do , chng t phi tn trng v vng li, rt lui mt cch c trt t.

c Pht dy: Ny Srputta! Dng li! ng cho nhng ngh nh th pht sanh trong ng na. V c Pht quay sang i c Mah Mog-gallna cng hi mt cu tng t. i c Mah Moggallna tr li: Bch c Th Tn! Khi c Th Tn ui nhng v T-kheo y i, t ngh rng: c Th Tn v mun gi li s trang nghim thanh tnh lm gng gii thot cho tt c nhn loi. Do , t v o huynh Srputta gi y phi tr v chm lo Tng chng. c Th Tn ni: Ny Mah Moggallna! ng th! ng tr li ng y! Vic cn thit hoc l chnh Nh Lai, hoc l Srputta, hoc l Mah Mog-gallna phi ch thn khuyn gio chng Tng. Phn kt thc, tuy bi Kinh khng nu r nhng chc chn l hai i c Srputta v Mah Moggallna tr v gio hun nhng hc tr ca mnh mt cch nghim khc v k lng. ---o0o--I C SRPUTTA B VU CO C mt ln, c Pht ng ti K Vin tinh x cng vi ng o chng Tng, i c Srputta l nn nhn ca mt s kt ti sai lm. Chuyn xy ra nh sau: Lc y l thi gian ra h, ma ma cng va chm dt. Ch Tng phng xa n nhp h ti K Vin tinh x ang ln lt kiu t c Pht v nhng v Tn tc tr v. V Tng chng qu ng nn khi tm bit nhau, i c Srputta thnh tht tuyn b mt cu: Bn o ch quen nh nhng v no theo tn m ch gii hnh hn l tn ca gia nh t cho h.

Trong s c mt v T-kheo, khng ai bit tn gi cn c theo gii hnh ca ng l g hoc tn ca gia nh t cho ng ra sao. Nhng v ng hng mong mun i c Srputta gi ng bng mt ci tn m ch ng l ngi c hnh, t nht cng trong khi co t nhau. Tuy nhin, gia m ng Tng chng, i c Trng lo khng cho ng ta s phn bit ny. V v T-kheo y tr nn bt mn, ng bn suy ngh: Ngi khng tip mnh nh tip nhng v khc!. Ri ng ta c mc cm i c Srputta i x bt cng. Lc y, nhn vic c Trng lo i ngang, cho y ca ngi b gi pht qut nh ln mnh ng, khin ng cng bc tc hn na. ng lin n gn c Pht phn nn: Bch c Th Tn! Chc i c Sr-putta ang hnh din mnh l mt i t nn nh con mt tt tay n ni tai con gn nh b hng. Sau khi lm nh vy, ngi khng t ra v ngi hi li vi con m cn b i khng m xa g n con c. c Pht bn gi i c Srputta vo v truyn lnh i hi Tng chng. Trong khi ch i, i c Mah Moggallna v i c Ananda d bit r c mt s co oan xy ra, vi gp g tt c cc nhm T-kheo v ni ln rng: Bch ch huynh ! Xin cc ngi hy ti d Tng hi. Khi i c Srputta i din trc c Bn S ri, ngi ch tht ra nhng s tht. S tht y s vang rn nh ting gm ca mt con s t. (Cu ny dch st theo ch Pli l Shanada c ngha l mt ging ni t nhin ln trm hng, m bo chc chn y l s tht). V ng nh iu va ni! Khi c Bn S cht vn Trng lo Srputta, thay v ngi vch r s vu co, ngi li ni: Bch c Th Tn! Khi mt ngi c vng chc trong o qu, lm ch c bn tm ri, ngi y c th no lm au n mt ng o ca mnh m b i khng mt li sm hi?

 Bch c Th Tn! t ca ng Siu xut tam gii khi thun thc trong Thnh o th khng cn trng thi sn hn hoc th nghch na, tri li ch c mt phm tnh h x v bin nh qu t. i cu ny c bao gi phn i bt c vt g d d hay sch, d p hay xu, d thun hay nghch m th gian vt ln mnh n u? Mt khc, t ca ng Ton gic khi chng qu Bt lai (A-la-hn) th tham dc khng cn na, d ch vi t trong mt st-na thi gian hay trong mt t bo vt cht. Theo ch gii Kinh Shanada th lc i c Srputta tht ra nhng li nh vy, qu a cu rung chuyn n chn ln xc minh s tht. V ton th i hi gii tn vi tm lng kinh cm. Ring v T-kheo vu khng tht v cng hi hn. ng xu h qu mp di chn c Th Tn xin nhn ti ni xu ca mnh. K c Pht lin khuyn: Ny Srputta! Hy tha li cho v T-kheo ngu di ny i, ko khng ci u ca ng y s v lm by ming. i c Srputta cung knh p li: Bch c Bn S! T nhin l t tha th cho v T-kheo ny ri. V vi hai bn tay chp li, c Trng lo tip: Ngoi ra, t cng xin S y tha li cho t nu v v tnh m t lm bt c iu g mch lng. on c hai c c Pht x ha. Ch Tng v cng thn phc. H u ni: i c Srputta qu tht l mt tm gng tt. Ngi t ra thn mn i vi v T-kheo vu khng kia. Hnh ng ca ngi chnh l mt hnh ng i x. L ra ng ta phi t v h mnh bit li trc ngi mi phi, ng ny ngi li a hai tay vi v cung knh xin li ng ta na. Nghe Tng chng bnh phm, c Pht cn gii thch thm:

 Ny ch T-kheo! i vi ng Srputta th vic nui dng lng sn hn v on th khng th no c c. Tm hn ca Sa-mn Srputta ging nh qu t v i hay vng chc nh tr thnh mn v yn lng nh mt h nc trong. Ri Ngi ngm k: Ch c qu t v nhng ct tr chng ca thnh tr mi l nhng vt khng bao gi bit sn hn. Vi mt tm hn trong sng nh mt b nc yn lng th mt Sa-mn c gii c nh th, vng sanh t lun hi s khng cn xoay trn h na. C mt cu chuyn khc cng ni v c tnh ny ca i c Srputta. Ngay trong thi gian Tng-gi mi thnh lp, mt T-kheo tn Kollika, nhn thy s st sng chm lo t chc Gio hi ca hai i c Srputta v Mah Moggallna, sanh lng ganh t v hiu lm hai v i t ny c dng g y, ri n bch vi c Th Tn v nhng ham mun ti li ca hai v y. c Bn S lin khuyn dy: Ny Kollika! ng nn ni nh vy. ng nn c nhng ngh thn thin v tin tng ni i c Srputta v Mah Moggallna th hn, v h l nhng ngi c hnh kim rt tt v y lng t bi. Nhng ng T-kheo lm lc khng vng li c Pht. ng c khng khng vi s kt ti sai lm ca mnh. Chng bao lu sau, khp thn th ng mc y mn nht, v c tip tc nh th cho n khi ng cht v ci bnh ny. Chuyn c kh nhiu ch trong Kinh nhc n. Chng hn nh trong cc Kinh Brahma Samyutta No 10, Kinh Nipta Mah Vanga No 10, Kinh Anguttara Nikya V-170 v Kinh Takkriya Jtaka No 481. Chnh s so snh v hai cu chuyn vu co ni trn cho ta bit tm quan trng ca tnh n nn ti li. Khng phi vn hai i c Srputta v Mah Moggallna chu nhn hay khng chu nhn s sm hi ca T-kheo Kol-lika, m chnh l ng s c thy r c tm ca mnh hay khng. Nhng li sm hi ca ng ta nu c n cc ngi cng s chng lm thay i g thi ca nh v i t y, v hai Trng lo ny lc no cng h

x cho v T-kheo ti li ni trn v hai ngi khng mun cho ng ta phi nhn hu qu ca nghip c. ---o0o--PHN TH BA - ON CHT CA CUC I NGI TR MN N TRN CUI CNG By gi cu chuyn ca chng ta li trng vo lc c Bn S sp an ngh Nit-bn (Pari-nibbna). Theo Kinh Mah Parinibbna, chng 2, th khi y c Th Tn ang kit h ti lng Beluva gn thnh Vesli. Khi ma H chm dt, Pht ri ni , cng i trn con ng c, tr v Jetavana Vihra (K Vin tinh x). Pht v ti ni, c Trng lo Srputta lin n nh l c Th Tn ri lui li v tr nht hnh ca mnh. Nhng hm nay, khng phi nh thng l, ngi cht c tc chng mun lm vic g khc hn l hnh thin trn ngy. on ngi ly chic ta c bng da ca ngi ra, v phi chn sch s ngi ln bng t th kit gi nhp su vo trong A-la-hn Thnh nh. y l du hiu xc thn t i ca ngi ang tin n thi k tan r. Trong khi ngi sp quyt nh gi an ngh vnh cu ca mnh, ngi bng nh n c Pht v mun bit xem c Th Tn s nhp dit sau hay trc nhng i t? V ngi qun thy rng chnh nhng i t s nhp dit u tin. Sau , ngi bt u qun xt thn th ca ngi v thy r xc thn trc y ch chu thm c mt tun l na. Ri ngi tm hiu tip Ta s nhp dit ni no y? K ngi qun thy: c Rhula s nhp dit cng lc vi nhng v Thin Thnh trong tng tri th 33, v c Trng lo Kondanna s nhp dit ti h Chaddanta (vng Hinslaya). Sau l n phin nhp dit ca mnh. Khi nhng iu qun thy nh vy v chm dt th Ngi bng nh n m gi, v mt tc hiu hnh li n. Ngi ngh: Mc d b l m ca by v A-la-hn 11 nhng b khng tin tng g c Pht, c Php v c Tng.

Khng bit hin ti b c cht thin duyn no h tr b c th t n s tin knh ni Tam Bo y hay khng? Ri ngi dng Tu nhn xem xt thy nht thi b ang iu kin khai th c Trc gic o (Abhisamaya), tc m u cho nhng bc tin hng vo Thnh lu. Ngi mng r vi xem xt tip th thy ngi c duyn cu b li chnh l ngi ch chng phi ai khc. V li, ngi t ngh: Mnh bao phen dt dn c nhn loi ln ch Thin nng Tam Bo m chng c Thnh qu, chng l mnh khng th ty tr ni t kin sai lm ca chnh m mnh hay sao?. on ngi quyt nh phi tip b n p n sanh dng ra ngi trong kip cht. Nhng hin ti sc khe ca ngi qu rt km, bi ngi ang chun b nhp Nit-bn. Thi gian cn li khng cho php ngi tr hn thm na. Nht tm nh vy, ngi lp tc n xin php c Bn S tr v lng c Nlak. ng thi ngi cng n gp i c Cunda, yu cu ngi bo ny mi 500 v T-kheo trong nhm ca ngi, chun b y bt cng i Nlak. V i c Cunda lm theo mun y. Do , chng my chc tinh x di s hng dn ca i c Srputta bng tr nn hot ng. Ch Tng th mnh ai ny lo thu gn ch , chun b hnh l. Phn ngi th ngi dn dp cn phng ca mnh tht sch s, ri ngi bc ra tn ngoi ng ng nhn vo ni ng m ngh rng: y l ci nhn cui cng ca ta, v ta chng bao gi tr li ch ny na. on cng vi nm trm v T-kheo, i c Srputta n nh l c Th Tn thm ln na, v ngi ni: Bch c Th Tn. Xin Ngi cho php t c i li tn dng n c mt v Pht, v thi gian nhp dit ca t n. t sp t b kip sng trn tc ny. Ri ngi tip:

 i mt ng Cu th! Mt Thnh nhn v i v bin. T kip sng trm lun, nh Ngi m t c gii thot. t s khng cn i v v trong ci ti li na. V y l li phng bi sau cng n Ngi. Kip sng nhc th ca t ngn li ri. Ch cn by hm na, sau Ng un ny khng ko di thm c. Khi thn th nm xung, gnh nng lun hi ca t cng khng cn na. i c Bn S! Tht l mt hng n xin Ngi cho php t ca ngi n c ca Ngi. Vi ln sau cng sp nhp Nit-bn ny, t t b cc rng buc hin c tng lai s bt sanh bt t. By gi, chng ta hy nhc li nhng li dy ca c Pht. Nu c Th Tn tr li l Nh Lai cho php ng nhp dit nhng k hp hi th nghch s ni rng: Ngi tn ng s cht. V nu Pht tr li: ng nhp dit vi th h s bo Ngi mong mun s tip tc kip v thng. Do , c Th Tn khng ni g theo hai cch trn. Nhng Ngi li hi: Ny Srputta! Ni no s l ch nhp dit ca ng? Bch c Th Tn! Trong x Magadha, ti lng c gi l Nlak, v chnh cn phng m ngy xa t c sanh ra s l ni nhp dit ca t. Ri c Th Tn ngh: Ny Srputta! Hin ng c thi gi chng? Sau ln tip xc ny, nhng huynh ca ng trong hng Tng l s khng c dp thy li mt T-kheo nh ng na. Vy ng nn ban b cho h mt thi php cui cng i. c Trng lo bn thuyt mt bi php, t s trnh by nhng uy lc mu nhim ca ngi cho ti mi chiu su chn l ti thng, ri tr li nhng tm thng din t cc s tht v cuc i. C nh vy m ngi a thnh gi ln nhng php tn cng su xa ri li ct ngha thp xung n nhng php tm thng thp thi. Ngi ging gii Bo php ht sc trc tip theo mt phng php c l thc t. V khi ngi kt thc thi php, ngi qu mp di chn c Bn S t lng tn knh. Khi m i chn ch tn ca c Pht, Ngi ni:

 S d t l bi nhng bn chn ny l v t c y s hon ton ca mt bc gic ng c sng trong ci thi gian vnh cu v trong mt khng gian bt hoi (Kalpas). Nguyn vng duy nht ca t c th hin y . K t y v sau, t s khng cn dp tip xc hay gp g c Th Tn na. Gi l pht nghim trng, v n l s thng tri sau cng gia cc bc Ton gic. Ci Nit-bn, mt cnh gii khng tui th, khng sanh t, bnh thn, ti thng lc, chng to sanh au kh v v cng n nh. Ni hng trm ngn ch Pht bc chn vo, v ri y t cung s nhp vo cnh . Sau cng, c Trng lo khi sm: Bch c Th Tn! T trc n gi nu t c hnh vi hay li ni no lm Ngi khng va , xin c Bn S hy tha li cho t v gi y l im thi gian m t sp ra i, khng bao gi tr li. c Pht hin t tr li: Ny Srputta! Khng mt hnh vi hay li ni no ca ng c th lm cho Nh Lai chng va hay qu trch ng c, bi ng l mt T-kheo uyn bc, c mt sc thng minh v i, c mt tr tu tim tng sc bn, nhanh nhn, sng sa v qung i 12 Ri Pht li tip: Ny Srputta! Tht l cao thng khi mt t chn thnh khi sm trc Tn s. Nhng tht s li lm d ch mt ting ni hay mt hnh vi v ca ng cng khng c na. Vi lng t bi, Nh Lai lun lun chc lnh n ng. By gi th ng c th ln ng, v hy tng nh n nhng g hp thi. n y chng ta thy rng vo nhng dp him c nh ni. Khi c Bn S t li khin trch cc i t ca Ngi: khng phi l Pht bt bnh i vi i c Srputta v bt c chuyn g. Nhng y chnh l Ngi mun vch r cho t u t ca Ngi thm con ng nhn nh bn phn, hoc thm phng php qun st mt vn . Ngay sau khi c Th Tn cho php, v i c Srputta la khi i bn chn ca c Pht theo th thc tn knh m Ngi thng lm, th

lc y i a cu lm cho nc trong nm chu bn bin dao ng nh chng t rng: Mc d ti chu ng c nhng dy ni ip trng tht ln thn th ti, nh ngn Meru hng v, nh thnh sn cao ngt Cakkavla v Himavantu (Hy-m-lp-sn) chng hn ti cng khng chu ni ngy hm nay, mt ngy m gii c t bi v lng c quy t. Tip theo , bng c mt ting sm y uy v vang ln trn tt c cc tng tri, v khng bit mt dy my khng l t u hin ra che ng hu ht khng gian, ri mt trn ma lch s o trn mt t. c Th Tn li ngh: Gi y Ta sp cho php mt v Chng php nh Srputta khi hnh. Ri Ngi ri khi ch ngi ca mnh n mt cn phng y hng thm v ng trn mt tm thm ngc. i c Srputta i xung quanh cn phng y n ba ln gi bn mt ca ngi v hng c Pht v lm nhng ng tc tn knh ti bn ni khc nhau. Khi y, th mt ngh pht ln trong tr c ngi: Mt thi gian v lng v mt khng gian bt tn khng bit tri qua bng bao trm ngn i kip (Kalpas) chnh l gi pht ny. Khi ta mp xung di chn c Pht Anomadassi v pht i nguyn c gp v Thch Ca Nh Lai. Nguyn vng y c th hin v ta gp Ngi. Ln gp g u tin ta c Ngi th k. Gi y l ln chim ngng sau cht ca ta i vi Ngi v trong tng lai s chng bao gi c na. Sau cng, bng mt c ch chp tay a ln cao y tn knh, i c Srputta di gt khi hnh, mt nhn v hng c Pht vi mt t th bi bit. Ngi bc i tht li nh vy cho n khi no khng cn trng thy c Th Tn na. V do , li mt ln na i a cu cng khng th chu c, rung ng lm cho nc bn b nm chu ni sng. K , c Pht bn nhn nh gia nhng hng Tng chng: Ny ch Tkheo! Cc ng hy i i! i tin chn v i s huynh ca mnh. Pht va ni xong th c bn nhm Tng l c mt lp tc ni gt i c Srputta ra khi K Vin tinh x, li mt mnh Pht . Ring i c Ananda l ngi sn sng a tin u tin, v l ngi t v u bun nhiu nht. Ngi khng ngt tht ra nhng li thng thit. (Nh ni hai trang 44-45).

Dn chng sng trong thnh X-v cng vy khi nghe tin ny, h ng ko nhau ra khi nh tin a i c Srputta nh mt dng sui di bt tuyt. H cn mang c nhng vt thm v trng hoa t du chu tang na. C on dn chng i tin chn c Trng lo, ngi no cng t v thn thc v ri l. i c Srputta sau khuyn nh m ng dn chng rng: Hi qu Pht t! y l con ng m khng ai trnh khi. Ri ngi yu cu h tr v. Cn i vi ch T-kheo khng cng i vi Ngi n Nlak, Ngi li nhc nh: Xin cc v hy tr v. iu bn o mong mun nht l t nay v sau mong cc v ng d dui trong vic chm sc c Pht. C nh th, Ngi khuyn d c Tng ln tc ln lt tr lui. Sau cng, ch cn li nhm t ring ca Ngi mi cng Ngi ln ng theo nh. Tuy nhin, trong s vn cn nhng Tng s ang thn thc, va i va k l: Trc y, v i c ca chng ta d c i bao nhiu chuyn hnh trnh ri cng tr v, nhng ln ny th chuyn i li l ln ra i khng bao gi tr li. c Trng lo nghe c lin khuyn h rng: Ny cc huynh ! Cc v hy gi tm thanh tnh, v s luyn tic bt c hnh thc no ca th gian cng u v ngha m ch to thm cho mnh ci kh. D sc ang yu nhng ngi phi ging gii cho h nghe tht nhiu ln h mi bnh tm. Sut cuc hnh trnh, i c Srputta u ngh li mt m bt c ni no c ngi nghinh n. V nh vy trong mt tun l, ngi ban ri n hu gii thot cho kh nhiu k hu duyn trong chuyn gp g sau cng ny.

Khi n Nlak vo mt bui chiu, ngi bn dng chn gn mt cy a cng lng. Thnh lnh lc y c ngi chu trai ca ngi nhn vic i ra ngoi nhn thy. Ngi y vi n nh l c Trng lo. Xong ngi bn hi: Thn mu ca bn Tng c nh khng? Ngi y tr li: Bch ngi c !. c Trng lo lin ni: Vy phin ng i thng bo gim cho b bit l bn Tng sp v v nu b c hi chi tit th hy bo vi b rng bn Tng s li trong lng ny ch mt ngy m thi! Xin b c sa son cn phng m trc y bn Tng cho i, v sp xp ch cho nm trm v Tkheo khc na nh. ng Uparevta, tn ngi chu ca i c Srputta, st sng n gp m ngi v bo rng: Tha b! Ngi Srputta v. Nghe xong b lin hi: Hin gi ng y u?. Tha b! Ngi ang ti cng lng. ng ta i mt mnh hay c ai na khng? Tha b, ngi v vi nm trm v T-kheo. Khi b hi Ti sao ng ta v th ngi chu bn thut li nhng li ni ca c Trng lo. B lin ngh Ti sao ng ta yu cu mnh cung cp ch ng cho rt nhiu ngi nh th? Ph b thi gian cn tr lm mt Samn, b khi v gi ng ta mun tr v lm c s hay sao?. Nhng ri b cng sp t ch ng y nh vy cho c Trng lo v nhng v T-kheo kia. B cn t nhiu cy uc v trao li cho ngi chu em n c Trng lo v ch Tng soi ng i v nh. Chng my chc, i c Srputta cng vi ch T-kheo vo n sn nh b v ngi t bc thng vo cn phng c ca mnh. Sau , ngi

nhn danh m ngi mi tt c ch T-kheo n nhng ch dnh ring cho h ngh ngi. i c Srputta khi y cht cm thy mt s au n lan trn c thn xc, ngi vi v ln nm trn chic ging ca mnh v nhp ngay vo i nh. Nhng T-kheo c bn phn hu h ngi lin tc trc quan st. H thy da mt ngi lc lc xanh, nhng c Trng lo vn nm im thim thip, phong thi vn bnh an. K n t h thn ca ngi thi ra mt cht nc. Th ra ngi ang b bnh i t honh hnh. Nhng hc tr ca ngi phi thay phin nhau ty u. C mt chic thng a ra th mt thng khc trao vo. Ngi n b B-la-mn thot u c v k nhng v T-kheo kia, nhng khi thy h chm sc con b mt cch tn tnh v knh trng th m ra c ho cm. Ri cng theo di bnh tnh ca i c Srputta b cng lo s. Lc by gi, chnh b li nhn thy s c mt ca nm trm v T-kheo kia qu l mt iu cn thit cho b. Trong Kinh cn thut li rng: Lc c mt chuyn l xy ra: Bn v Thin vng cng hi ln nhau Hin ti khng bit v i A-la-hn, bc thng hiu vn php kia ang tr ng ni u?. C bn v Phm thin y lp tc thy r ngi ang ti Nlak, trong cn phng ngi c sanh ra trc y. Ngi li ang nm trn ging bnh v sp nhp Nit-bn. Lin , h cng bo nhau ging trn chim bi ngi ln cht. Khi bn v Thin vng n phng bnh ca i c Srputta, h t ng dng thin lc lm cho cn au ca c Trng lo gim xung, ri thnh ngi x thin xin li ch dy. c Trng lo hi: Cc ng l ai? Bch ngi! Chng ti l T i Thin Vng. Ti sao cc ng n y? Chng ti mun hu ngi trong thi gian bnh hon. Nghe th i c Srputta bn ni: Xin mc bn o. V bn o c hc tr chm sc y ri, cc v c th i i.

Khi T i Thin Vng ri khi th c v vua Tri khc tn Sakka, cng trong mt v tn knh nh th, li hin n thm ngi. Tip theo l nhng v i Phm Thin cng n vn an, nhng tt c u c c Trng lo bo tr v nh trc. Ngi n b B-la-mn, m ngi, khi thy nhng v ch Thin n ri i nh th, bn t hi: H l ai vy ka? Ai m n tn knh con ta nh th ri li i?. B ti tn ca phng ca c Trng lo hi thm i c Cunda v bnh trng ca ngi. i c Cunda vn thu r mun ca i c Srputta t trc nn bc vo trong bch vi ngi rng: Bch c Trng lo. V i Tn n n. i c Srputta lin mi b v v hi: V sao thn mu li n y vo gi bt thng ny? B tr li: Ny con! Thn mu n thm con. Con hy ni cho thn mu bit nhng ngi va ri n thm con u tin l ai vy? Tha thn mu! l bn v i Thin Vng. Nghe th b lin hi: Nh th th ng cn cao qu hn nhng ngi na ? c Trng lo p: H ch l nhng bc h tr Pht php. Khi c Bn S n sanh h chnh l nhng k n hu h u tin. Trong gio l gii thot, h v nh nhng cn v qun lun lun c uy quyn trong tay bo v mt v Pht T. Sau khi h i ri th v n k tip l ai th? Tha thn mu. l vua tri Sakka.

 Ny ng con yu qu! i vi c vua Tri kia, ng c cao thng hn khng? i c Srputta tr li: Tha thn mu! ng ch nh v Sa-di l ngi theo hu h v mang vc nhng vt dng ca mt T-kheo. Khi c Bn S t trn ci tri th ba mi ba (Tvatimsa, ao-li) tr v v tri Sakka mang bt v y phc ca Ngi tin Ngi t Thin gii n ci trn vi mt lng tn knh. B li hi tip: V khi v tri Sakka i ri, nhng v n sau dng ho quang lm sng c cn phng ny l ai vy? Tha Tn n thn mu. l cc v Gio ch, nhng i Phm Thin, nhng Thin s ca chnh thn mu y. Vy th ng l ngi cao c nht. Ny ng con qu mn ca m, ng cn cao qu hn nhng i Phm Thin m xa nay thn mu hng ngng m ? Vng, tha thn mu. Vo ngy c Bn S ra i, thn mu no bit rng chnh bn v i Phm Thin y n rc Ngi trong mt vung la y ho quang vng chi. Khi nghe vy, m Ngi bn ngh: Nu oai lc ca ngi con trai mnh nh th th oai lc v bin ca ng Bn S ng cn to ln bit dng no?. Trong khi b ang phn xt nh vy, bt cht mt s knh ngng ni Tam Bo bng pht sanh v ph lc trn ngp c tm t b. c Trng lo qun thy bit rng s tha thch v nim tin bng ln trong tm hn ngi m ri, y chnh l lc m ngi phi thuyt php bo n sanh thnh dng dc. Ngi hin ha hi: Ny thn mu tn n. Thn mu ang suy ngh g vy? B tr li:

 Thn mu ang suy ngh: Nu con trai ca mnh m c phc hnh nh th th n c ca Pht Thch Ca C m cn to ln bit l dng no?. i c Srputta lin tip li: Ngay giy pht c Bn S ra i, ngay gi khc Ngi chng c qu gii thot v i v sau khi t n s Ton gic ri, Ngi bt u Chuyn php lun. Trong ba ln ny c hng vn hin tng ci i phi rung chuyn v chn ng. Khng c mt ng no c phc c ngang hng vi c Pht. Khng c mt ng no c s an tr, c tr tu, c hnh gii thot, c mt thun thc v mt sc nhn thc php gii thot cao hn Pht. Tip theo, i c Srputta lin ct ngha cho b mt cch chi tit nhng li tn dng va ri. Chng hn nh ngi ni: Thc ra, ch c c Th Tn mi l ng i phc hn ht. V Ngi trn mi n c nh: ng Cng (Araham), Chnh Bin Tri (Sam msambuddho), Minh Hnh Tc (Vijj-caranasam panno), Thin Th (Sugato), Th Gian Gii (Lokavidu), V Thng S (Anuttaro), iu Ng Trng Phu (Purisadammasrathi), Thin Nhn S (Satthdevamanussnam), Pht (Buddha), Th Tn (Bhagav) C nh th Ngi ln lt lm cho b thu hiu ht n c Pht n n c Php, ht n c Php n n c Tng. Khi ngi con cao thng ca b sp chm dt bi php, c b B-la-mn tn n kia lin c qu Nhp lu (Tu--hon) mt cch khng d st. V b ni: Ny ngi con ng knh ca m! Ny ngi Upatissa, ti sao trc y ng khng lm nh th dt dn m? Ti sao trong sut nhng nm qua ng khng ban b cho m mt s hiu bit bt t ny? c Trng lo bn ngh: Gi th ta n p xong cng n sanh thnh ca ngi m ta ri, ngi thiu ph B-la-mn m trc y dn lng ai cng tn knh v u gi l Rpa Sri. Chnh nh b, ta nn ngi. Php bo m ta va ging cho b th l . on ngi yu cu b ngi nm yn trong chc lt.

Khi b rt lui, ngi bn hi i c Cunda: Ny Php ! Khng bit by gi l canh my ri nh? Bch ngi! Tri ch mi va rng ng. c Trng lo lin yu cu: Xin Php hy bo ch T-kheo tp hp li. V lc ch T-kheo t tu ng , ngi bn ni vi i c Cunda rng: Hy khing ti em t vo phng khch. i c Cunda lin vng li v lm theo mun ca ngi. An v xong, c Trng lo bn tuyn b vi ch T-kheo: Ny cc huynh . Trong bn mi bn nm, bn o cng sng v du hnh truyn o vi cc v, nu bn o c mt hnh vi hay li ni no khng va lng, xin ch huynh b li cho ti nh. Tt c ng tr li: Bch ngi, d mt s mch lng nh nht i na cng chng bao gi pht sanh gia ngi vi chng ti, ai noi gng ngi, theo chn ngi d ngi khut bng i na, h cng cn ghi khc hnh nh ca ngi trong tm khm v nh vy bch ngi: Nu trc y chng ti c li lm g xin ngi t bi tha th!. Ni xong, c Trng lo lin gp nht nhng y phc xung quanh ngi, ri t mnh ph ln mt, nm xung nghing mnh v pha phi. Sau , ngay khi c Bn S ang sp sa nhp vo V d Nit-bn (Maha parinibbana) th ngi bn nhp vo trong cu phm i nh theo cch tin v thoi ri nhip li t S thin tr ln cho ti T i nh. Ngay giy pht ngi t n mc nh y, th vng thi dng cng va l dng chn tri v ngi hon ton nhp dit vo Nit-bn vnh cu ni khng cn d st bt c mt s dnh mc au kh no. Hm y, l ngy trng trn thng Kattika theo dng lch l ngy 15 thng 10.

C b B-la-mn khi cha hay ngi nhp dit suy ngh rng: Khng bit bnh tnh ca ng con ta ra lm sao? B ngi dy i vo trong phng ca c Trng lo t tay ln hai chn ca ngi. Lc b mi bit rng ngi nhp dit. B lin qu xung di chn ngi than khc: i ngi con trai yu qu ca m! Trc y m khng bit c phc c v lng ca ngi. V th m khng to c ca ci bt dit trong nh ny, v m khng bit nui nng, gip n hng trm v Sa-mn chn chnh nh gi y. M khng tp c hnh qu khng xy ct c tinh x. B c than th nh vy cho n khi mt tri mc. Lc vng thi dng va soi r c khng gian, b mi cho mi nhng th chm danh ting v ra lnh m kho ca bu ly ra nhng khi vng nng nht hu chi dng, v ch to trn thit trong tang l. Sau l nhng ct phn v nhng ca tam quan c dng ln trung tm ngi lng. Ni y, v tn n cho ct mt ngi nh t ton bng cc loi g qu. xung quanh ngi nh t, b cho kin to mt s tiu nh giao thng nhau bng nhng hnh lang rng ri, c mi che, v hai bn c nhng bao ln bt dnh vo nhiu cy ct khm vng tht p. on cuc t l bt u. Ngi tham d chng nhng rt ng h hng dn chng m cn c c cc hng ch Thin ln ln. Khi s ngi v i y l bi theo nghi thc mt tun l, h bn dng ln mt l thiu cao trng bng tt c cc loi trm c mi thm qu nht. Nhc th ca i c Srputta c t ln gin thiu y v chm la t bng nhng b mi do nhng r cy Usiva lm ra. Sut m ha thiu y, tt c mi ngi tham d u c nghe ch Tng thay phin nhau thuyt php. c Trng lo Anuruddha cng c mt trong m l ha thiu ny. Ngi chnh l ngi ch thn dng nc hoa dp tt ngn la sau cng. i c Cunda bn gp nht nhng di hi cn li v t vo trong mt vung vi lc. Trong khi lm nh vy, i c Cunda li ngh Ta khng nn lu li ti y lu v lc ny l thi gian c Bn S cng chun b nhp dit. Ta phi i bo co cho ng Ton gic bit s nhp dit ca i s huynh ta, v t m Ngi gi ci tn Srputta nh mt ngi thng hiu vn php. Lin , ngi ly vung vi lc cha y di hi Thnh th, ng thi vi nhng di vt bnh bt v y phc ca i c Srputta, ri n thnh Svatth (X-v). Trn ng i, ch c ban m l i c mi dng chn tm ngh.

Trn y l nhng mu chuyn c ghi li trong ch gii Kinh Cunda, thuc Sati-patthna Samyutta. Kinh ny cn c b khuyt do nhng song k trong ch gii b Mah Parinibbna Sutta. S t thut cn gi li trong Kinh Cunda c trch dch nh sau: ---o0o--KINH CUNDA (SATIPATTHA NA SAM YUTTA 23) C mt ln c Th Tn ngu ti K Vin tinh x ca ng Trng gi Cpc-c (Antha-pin ka) trong thnh X-v (Svath d i ). Khi y, i c Srputta li ng trong lng Nlaka, x Magadha (Ma-kit) v ang b bnh hon dy v thn th trm trng. V s tn Cunda l ngi hu cn ngi. Sau khi i c Srputta tch dit, ng Cunda vi nht tt c nhng di vt nh bnh bt, y phc ca i c Srputta em n thnh Svatth, vo tn trong rng Jeta cng vin ca ng b h Cp-c-c. Khi n ni, ng i thng n i c Ananda thng bo trc tin, v lc cho knh xong, ng ta bn bch vi i c Ananda rng: Bch i c! Trng lo Srputta nhp dit ri, v y l bnh bt v y phc ca ngi li. i c Ananda lin bun b ngh: Ny o hu Cunda! V vic ny chng ta nn n yt kin c Th Tn. Bit u khi hu Ngi, chng ta s chng c nghe c Pht dy d nhiu iu hu ch? i c Cunda lp tc tn ng: Vng, bch ngi!. Sau , h cng n ra mt c Th Tn. Khi nh l c Bn S xong, h ngi sang mt bn v i c Ananda lin bch vi c Th Tn rng:

 Bch c Bn S! o hu Cunda thut vi t l Trng lo Srputta nhp dit v y chnh l bnh bt v y phc ca ngi. Ri i c Ananda bun b tip: i c Th Tn! Khi t nghe tin i c Srputta nhp dit, thn th t tr nn bng hong yu t. Mi vt chung quanh tr nn m hn i, v i vi t chng khng cn l nhng vt hu dng na. c Pht dy: Ny Ananda! Sao li nh vy? Khi Srputta nhp dit, ng y ly i ca ng phn phc c hay phn an tr no khng? ng y chia ca ng phn tr tu hay phn gii thot no khng? Bch c Th Tn, khng phi nh th. Khi i c Srputta nhp dit, ngi khng ly ca t mt phn phc c, an tr tr tu hoc php gii thot no c. Ngi cng khng ly ca t mt phn hiu bit v nhn r con ng gii thot na. Nhng bch Pht! i c Srputta l mt v c vn tr tu hon ton ca t. i c ging gii Php bo mt cch trn vn, chnh ngi l ng dn dt cc hng T-kheo ln Thnh o. Chng t cng cn nh r s hun php ca i c n linh hot, hu lc v thc dng lm sao. Ny Ananda! Trc y Nh Lai chng dy cho ng ri hay sao? Tt c bn cht ca mi vt gn gi v yu mn i vi ta, trc sau g cng phi chu mt s chia la, v do t ca Nh Lai phi qun tm v php y ch? Nhng hnh thc no c sanh ra, c ln ln, c on t, hn u l nguyn nhn ca s tan r, s bi hoi. Nhng trng thi n vi ta khng c bo trc nh th no th cng s b i, khng cn ta nh th y! Thc ra, ta mun bm vu cng khng bao gi c. Ny Ananda! V nh mt cnh cy n lc khng chu ni sc nng ca n, t n phi gy , d cho thn cy c cng rn n u. Srputta cng vy, ng s nhp dit, tc l ng ri khi cng ng Tng l d cho cng ng y c v i, c mnh m n u. Ny Ananda! Nh Lai xin lp li cho ng ghi nh rng: Mi php hnh thc tin hay khng thc tin, mi hnh thc vi t hay th khi sanh c mt trn ci i ny, tp hp, pht trin ri th phi tiu hoi. Chng n nh th no th s i nh th . y chnh l php v thng vy!

 Ny Ananda! Do ng hy to cho mnh mt hn o rn chc khi chm m trong b kh. ng nn t b nhng trng vt v thng. Ngay c th xc ca ng, ng cng nn cnh gic dit tr nhng php d dui trn con ng xy i vnh cu. Pht gio s l hn o rn chc, s l ng lc thot khi s v thng, s l bc chn lin tc a ng vo cnh gii bt t. Ch gii cn ghi r mt on thut s nh th ny: Khi y, c Bn S a thng cnh tay ca Ngi nhn ly vung vi lc cha di hi ca i c Srputta do T-kheo Cunda t vo tn bn tay ca Ngi v ni: Ny ch T-kheo! y l nhng di vt c mu sc ngc trai ca mt Tkheo m trc y khng lu xin php Nh Lai nhp dit. ng l ngi tu tp hon ton trong mt thi gian v lng v tri qua hng trm ngn i kip. Cng c y to ng thnh mt bc Sa-mn v cng xng ng. ng l ngi t c qu v gn nht ca Nh Lai. V ch c ng mi c nh th. Tr Nh Lai ra khng ai c th b kp tr tu ca ng, v tr tu y c to ra do cng trnh hng vn kip. S v i ca tr tu ng c th v nh nh sng mt tri, lc no cng nhanh chng tinh anh v tim tng v cng tn. V T-kheo y bao gi cng tri tc, khng ham thch d ch l s ham thch ca nhng bc Thnh nhn, khng a to hp, y ngh lc v l ngi dn dt kh knh ca nhiu bn ng o, bi lun lun bit ty tr nhng iu ti li ca k khc. ng l ngi i vo trong cuc sng khng gia nh, chi b nhng ca ci ham chung ca th gian m ng c th hng c nh mt ngi tha t. Gia ti b h ca cha m ng khng phi ch to ln gn y, m thc s giu c qua hng nm trm i. ng chnh l mt Sa-mn ch thc v trong v lng kip qua ng thc hnh php Ba-la-mt ca Nh Lai. ng song hnh v kin nhn nh qu t. Vi ng, tt c u v hi, nhng vi c php ng v nh mt con vt cha on c i sng bn nhn, sn sng ngn chn nhng k xu c th gy nguy hi cho ng loi ca mnh. i cao qu thay! Mt T-kheo trong Pht gio bao gi cng c mt t tng khim nhng, ngi con trai cu th chnh l ng vy. Ny ch T-kheo! Cc ng hy xem y! Di hi ca i c Srputta, mt v Thnh Tng y tr tu, y qung i, trong sng, linh hot, sc bn v tim tng. S tri tc, t ham mun ca ng vi c tnh thch n dt,

khng a ng hp v y ngh lc lm cho ng tr nn mt v c vn li lc i vi nhng ng o, khi h cn tin bc trn con ng gii thot. Tip theo, c Pht cn c nhng cu k sau y ca ngi v t v i ca Ngi: Trong mt trm ngn kip sng qua, ngi nm ln thot ly xing xch gia nh em thn hnh o thin. Ngi lun lun gi tm mt m i vi nhng k xung quanh, tnh thng bao gi cng ta rng. Cn thc c km ch ri th linh hn tr nn cao thng v ngy nay cng nh mi mi v sau ny u c mi ngi tn knh. D ng Srputta nhp dit, tm gng sng chi biu l sc mnh kin nhn ca ng, ngi sau ch cn bit v nh qu t. Trong tr tu ca ng ch c mt con ng duy nht, con ng pht tit lng t bi, thin cm v mt m mt cch m . Qu a cu ny bn vng song song vi ng gi y vn cn nng con ngi ng tn knh y. Ch T-kheo! Hy hng v con ng Srputta m i, mc d gi y ng nhp dit. Ngi y thu thiu thi xa hn gia nh ch bit gi trong tm hn mnh mt s n ha khim nhng, tm kim mt thnh tr kin c v bnh thn bc mi trn mt l trnh duy nht. Sng cuc i kht s, t ni ny n ni khc, khng mng danh li, khng phi ci tn Srputta c ngi sau tn th, m l soi sng ng loi ang vng mc trong vng au kh. Nu c ai m sut i d sng gia th no nhit hay trong rng su thm thm cng chng lm phng hi n mt chng sanh th ngi chnh l Srputta. Ch Pht v ng nh mt con vt cha on uy v, sut i ch bit thng hng ng loi. Ngi thng tt c, hon ton lm ch ly mnh d tch dit, ngi sau c tn th n u cng khng xng ng c. Sau khi c Th Tn ca ngi hnh phc v lng ca i c Srputta nh th, Ngi bn cho xy mt Bo thp tn th di hi y. Tip , Pht ng vi i c Ananda. Ngi mun i n thnh Rjagaha (Vng X). i c Ananda bn thng bo cho ch T-kheo hay chun b hnh trnh vi c Th Tn. Khi c Pht va n ni th Mah Mog-gallna Trng lo cng nhp dit.

c Pht, mt ln na, li nhn nhng di hi nh trc v dy cc hng Pht t lp Bo thp phng th. Xong xui Ngi khi hnh t thnh Rjagaha, qua nhiu on ng, i v hng sng Ganga n x Ukkacela. Ni Pht dn ch T-kheo n b sng Ganga thuyt mt bi php ni v s an ngh Nit-bn ca hai i c Srputta v Mah Moggallna m ch Thnh Tng sau ny gi l Ukkacela Sutta. * KINH UKKACELA Sau khi hai Trng lo Srputta v Mah Moggallna nhp dit chng bao lu th c mt ln khi c Th Tn ang ng ti x Vajji, trong vng Ukkacela, gn b sng Ganga (Hng H). Nhn vo lc c Pht va an ta ngoi tri v c ch T-kheo ngi xung quanh, c Th Tn bn bo cc t im lng ri thuyt rng: Ny cc v T-kheo! S hi hp ny ngy hm nay dng nh c v trng rng, v hin ti Srputta v Mah Moggallna nhp dit ri. Khng phi Nh Lai cho l mt s trng rng thng tnh v d sao cng c ch Tng hi hp ni y. Cng chng phi Nh Lai ang thng tic Srputta v Mah Moggallna, hay ngh n nhng ni no m hai i t y ng m Nh Lai cm thy trng rng bi lng t mn i vi ch v . Hin ti xc thn Nh Lai cng yu chng bao lu s nhp Nit-bn. Nh Lai lm sao sc khe dt dn ton th Tng chng ot c mc ch mong mun? Phi chi Srputta v Mah Moggallna cn hin tin th con ng tin ti gii thot ca ch t c th m bo hn. Trong qu kh, nhng bc c-gic, nhng bc Ton gic v nhng ng Th Tn cng u c nhng cp t u t nh Nh Lai c Srputta v Mah Moggallna vy. Trong tng lai ch Pht cng s c nh th, nh hin ti Nh Lai c hai v t u t va nhp dit. l nhng cng c v lng, nhng nhn vt tuyt diu nht. Ny ch T-kheo! Cc ng nn tng nh n nhng i t Pht nh th, v h song hnh v ha hp trong Ba-la-mt php ca v Bn S. H c th thay th c Th Tn gio hun cc hng t mt cch ng n. i vi ton th t chng h rt yu mn v cng c knh mn tin tng tr li bi mi ngi. Ny ch T-kheo, h l hin thn ca nhng phc c k l, l hi t ca nhng tm tr cao thng nht. Cc ng hy nim tng n cc bc hon ton nh

th. V khi mt i i t thuc hng ny nhp dit, i vi mt ng Ton gic, khng c vn u su than tic. Nhng hnh thc no c sanh ra, trng thnh bi cu hp ch l nhng s biu th cho giai on tan v. N bt u nh th no th n cng s kt thc nh th y, y l mt nh lut khng ai c kh nng bin i c. Ny ch T-kheo! Do cc ng hy t to cho mnh mt hn o, trnh ln sng sanh t lun hi. Hy tp t b ci bn ng v thc ca mnh i, ty tr s d dui, phi em gio l gii thot m xy dng cho i mnh. Chng ti mun kt thc CUC I CA I C SRPUTTA (hay X-li-pht)... bng nhng li dy trn y ca c Pht. Nhng gio hun ny vn cn m vang mi cho n ngy nay. i c Srputta khng phi ch c chnh c Pht khen ngi, khng phi ch c ton th Thnh Tng thi Pht cn ti tin tn dng, m ngy nay Ngi cng vn c tt c Pht t trn nm chu bn bin tn knh, xem Ngi nh l mt i bc hc trong kho tng Pht gio. i c Srputta tch vo ngy trng trn thng Kattil, tc nhm ngy Rm thng Mi dng lch. Cn i c Mah Moggallna nhp dit sau na thng, vo mt ngy Uposattha c trng non. (Theo ch gii Kinh Ukkacela). Ri na nm sau th n ngy nhp Nit-bn ca c Th Tn, theo thng l ch Pht qu kh. Nu k lun s nhp Nit-bn ca c Pht, th y l mt chui tch dit v cng lch s ca ba nhn vt v i nht th gian. Khong cch t i c Srputta vin tch n khi c Th Tn nhp Nitbn ch c su thng. Trong vng na nm tri , ch Thin v nhn loi tri qua mt thi gian y qu phc ln mt mt: y qu phc v trc khi nhm mt, cc Ngi d Thanh-vn gic hay Ton gic, em tt c n c ca mnh ban b ht cho th gian, bi cc Ngi khng bao gi mang qu phc vo trong ci V sanh Bt dit. Mt mt v nhn loi khi vng bng cc Ngi ri th mun ngn kip sng lun hi v sau mi ngy mt tin su vo cnh hn mang en ti.

Mt iu ng cho chng ta ly lm thc mc l ti sao cc Ngi khng nhp dit bng mt lch trnh xa hn, ngha l cch nhau i ba nm nay cng lu cng tt, cho chng sanh m mui c nh. ng ny cc Ngi ln lt ra i ch trong vng su thng? S gii p ch c th tm thy trong Kinh Milanda Panh (Mi Lan Vn o): Theo , c Na-tin T-kheo ging gii cho vua Mi-lan- nghe rng: Tu i vng! Trong nhiu trm ngn kip qua, c Trng lo Srputta tng lm thn ph ca v B-tt. C khi l ng ni, c khi lm ch bc, anh em, con chu, hoc bn b ca chnh B-tt tin thn Pht Thch Ca. Do vng nhn duyn tin ha y, lin kt cc Ngi cng thi t nhiu kip trc. Cho nn n kip sau cng, s gp li ca ba v ch l giai on vin mn t nhin, v tui th nhc thn ca cc Ngi phi sut sot nhau. Cn ci vng sanh t trc chnh l nhng nc thang nng cc Ngi ln ci bt t. Trong kip sng sau cng, cc Ngi ch cn mt vic phi lm l thp sng ngn uc gii thot mt cch vinh quang chiu sng cho ci i. Sc sng y by gi v mi mi v sau vn cn tip tc. ---o0o--PHN TH T - PHP CA I C SRPUTTA Nhng Kinh c i c Srputta thuyt ra bao gm nhiu ti khc nhau c lin h vi i sng phm hnh. N din t t nhng t thc n gin n nhng im su xa trong gio l v s thc hnh thin nh ca nh Pht. Mt bng k khai nhng bi php y vi s trnh by tng qut v mi ti s c a ra di y. V tr sp xp ca chng trong Kinh tng khng ch r mt h thng o s no ngi Pht t c th nh c thi gian tnh ca n. Tuy nhin, cng c mt s t ni dung cc cun Kinh ni v nhng bin c c bit xy ra v c ghi nhn trong thi gian c Pht cn sanh tin v ang lnh o Gio hi.

---o0o--PHP CA I C SRPUTTA TRONG MAJJHIMANIK YA GM C: PHP S 3: NHNG K THA HNG PHP BO (DHAMMA DA A) YA D Sau khi c Pht thuyt v K tha hng Php bo v loi ngi ng tha hng ca ci trn i, Ngi bn vo t tht an ngh. i c Srputta lin tip tc ging gii cho ch T-kheo v ti Lm th no km ch ly mnh v ti sao khng km ch c?. Sau thi php l lc c Bn S nhp nh, h bn theo cch luyn tp cho t tng mnh tr nn thun thc v thanh tnh hu loi tr nhng iu phng tm ln chn nn. Kt qu l tm h tr nn trong sng v a thch php c tch. L do, Ngi ni r s nguy him ca mi su Ty phin no trong tm v ch cho Tng chng bit c con ng Trung o, con ng c th tn dit tt c cc php xu xa. Hay ni cch khc l Bt Chnh o. ---o0o--PHP S 5: S CHM DT TI LI Trong s bn hng ngi: K gy ti v bit rng l ti. K c ti m thnh tm n nn quyt lng cha b. K khng lm ti v gh s ti li. V k khng ti li m lun lun tinh tn tiu dit nhng ngun gc gy ra ti li.

Nu phm ti m bit rng l ti hoc khi mnh d dui phm nhm ti li ri sau t n nn, vn cn c th gic ng, hn l lm ti m khng bit ti hay c ti m khng thc c n. i c Srputta ging gii r rng ti sao Pht gio li phn tch nh vy. Trong bi php ny, Ngi cn ch r tm quan trng trong vic t kim sot ly t tng v lm sao to cho n s pht trin. ---o0o--PHP S 9: SAMMA DITTHI SUTTA Ni v Chnh kin (Sammditthi) xin xem cun Chnh Kin Trong o Pht. ---o0o--PHP S 28: MAHA HATTHIPA DA PAMA SUTTA l bi php kh su sc, ni v S so snh nhng bc chn voi (Hatthipda) c nhc n trong on trc. ---o0o--PHP S 45: MAHA DEVALLA SUTTA Bi php thuc loi thm thy ny nhc li s Minh ging ca i c Srputta trc mt s cu hi do i c Mah Kotthika t ra. i c y cng l mt trong nhng ngi t c Tu phn bit. Trng lo Srputta to cho cuc i p tr nn v cng tuyt diu vi nhng cu hi sng sa v nhng on tr li thm thy, su xa lm cho thnh gi ln ngi lun o chp nhn mt cch thch th mi kha cnh trong chiu su ca tr tu. (D nhin l bt u bng Chnh kin v kt thc bng Chnh nh.) ---o0o--PHP S 69: GULISSA NI SUTTA

y l bi php thuyt cho ng Gulissni ni v phng din trng nom cng nh thc hnh Php bo ca cc Tng s tr ng trong rng. i c Mah Moggallna (Mc-kin-lin) t nhiu cu hi bn lun. c Trng lo cn xc nhn rng Khng phi ring nhng Sa-mn n tu trong rng m ngay c cc Tng s ng trong nhng vng ph cn thnh ph cng phi thc hnh cng mt phn s m Php bo dy r. ---o0o--PHP S 79: DHA NANJA NI SUTTA i c Srputta ging gii cho ng B-la-mn Dhnanjni nhiu phn s khc nhau ca mt ngi C s, l khng phi ch lo sm hi nhng ngh hay hnh ng sai lm. Cng khng phi c lo lm sao trnh khi nhng hu qu au kh ca nhng ti li to t trc s em n trong tng lai. Khi cha lm chung, cn nm trn ging bnh c nghe bi php y, ng tnh ng trt ht nhng phin toi trong tm, ri mt lng tin ni i c Srputta, nim tng n n c ca nhng bc Phm hnh. (Nh ni on trc, trang 102). ---o0o--PHP S 114: ASEVITABBA SUTTA Php ni v iu nn thc hnh hay chng nn thc hnh (Sevitabba: Nn. Asevitabba: Chng nn). i c Srputta nghin cu k lng nhng li dy tm tt ca c Pht v cc php nn thc hnh, nn nui nng hay pht trin. V nhng php no khng nn thc hnh nh th. Php ny c trnh by mt cch c lin h vi nhng hnh ng, li ni v ngh ca con ngi lun lun b nh hng bi nhng i cnh ca Lc cn. ---o0o--PHP S 143: ANA THAPIN KA SUTTA D I

Php thuyt cho ng b h Cp-c-c (Anthapindika): i c Srputta n bn ging bnh ging gii cho ng b h Cp-c-c nghe v s gn gi tm hn, khng cho dnh mc vo nhng u lo c hu. Ngi hng dn bnh nhn ln lt t cn thc mt v dy ng theo li kim sot: Ny ngi th sanh dit. Ta khng cn u lo con mt, khng cn u lo l tai, khng cn u lo ci li, khng cn u lo l mi, khng cn u lo ln da xc cm na. V ngi khng bao gi ngng ngh vic to ra xc thn u ny. N cha trong su ci nguy him m gi y ta bit ri. Chng c su i tng l hnh sc, m thanh, mi thm, v ngt v s xc tip va lng nui nng. Su s cu hp y to ra su cm nhn y v thng, y phin no. ng c tip tc qun xt nh vy, ghi nh theo th t t Lc thc, Lc nhp (hay cn gi l Lc th), ri n nhng bin thc trong thin tm. Nhng hnh thc gm s tan r t mt th gii ny sanh ra mt th gii khc. V tt c cc cnh gii cng th. Ngha l thot ly khi nhng mng li rng buc ca Danh v Sc. Tm li, ch c php qun xt an tnh th mi nn thc hnh cho thun thc, thm nhun bi khi mt ngi sp cht, s bt u cho mt kip sng tip theo chnh l ch tm tr an tr, cc thc s duyn theo m tin sanh. ---o0o--PHP CA I C S R PUTTA TRONG D GHA NIK YA PHP S 28: SAMPASA DANIYA SUTTA n c trn lnh l ngun pht sanh nim tin tng. i c Srputta ca ngi mt cch hng hn n c ca ch Pht trc s hin din ca c Bn S, khi Ngi ang thuyt v nhng phm tnh v song (Anuttariya) ca nhng bc Ton gic. l s pht biu ng lc ni ln lng tin tng tuyt i ca i c Srputta i vi c Pht. y c th xem nh mt s b tc cho bi php c c Pht mnh danh l Ting gm con s t (Shanada) ca i c Srputta. Ni dung ca n hon ton trng hp vi phn u ca mt on ging gii v gio l gii thot c ghi trong Kinh Mah Parinibbna.

---o0o--PHP S 33: SANGI SUTTA TI y l mt bi php do i c Sriputta nghe c Pht thuyt ri lp li mt cch thuc lng trong Kinh Sangti Sutta. PHP S 39 Mt bi php gm 10 chi, ct ngha rng ri, c ni mt cch tm tt on trc (Php ny nm trong Kinh Dasutara Sutta). ---o0o--TRONG ANGUTTARA NIKYA Nhng s La m sau y l s nh trn cc cun sch (Nipta) v nhng s thng l s nhng bi Kinh. S phn chia cc Kinh phn trong Anguttara Nikya ch danh s nh vy. II. 37. SAMACITTA SUTTA Php ny ni v s Nhp lu (k t Tu--hon tr ln). V cc Thnh ch ti sanh li mt ln m thi. Php y cn nu r iu kin ti sanh ca ch Thnh A-na-hm na. III. 21 Php phn bit nhng ng Cao thng (Aniya Puggala). Thn bit chng l hu qu ca Chnh kin hon ton (Ditthipatto) v c gii thot l nh c tin vng chc (Saddh Vimutto). IV. 79 i c Srputta bch hi c Pht ti sao lng can m ca mt s ngi li b chng ngi php nh bi. C mt s ngi khc nh lng can m y chin thng c chng ngi php, v nhng thnh qu i khi cn vt khi s mong mun ca h. c Pht tr li rng: Sc mnh chnh trong lng can m l c tm i lng. Nu thiu c tnh th lng can

m khng th bn b vt qua mi c php. l iu m ch Pht ch r v hng c cc hng o s hay B-la-mn thc hnh t lu. IV. 156 Php ny ni v bn iu Thi qu v bn Trc gic tnh. Bn iu Thi qu th lm nguyn nhn ca s bin mt nhng trng thi tinh thn lnh mnh. Cn bn Trc gic tnh th khin cho hnh gi bit c cch chc chn l h sp mt thin tm. c Th Tn gi bn iu Thi qu l php H hng v bn Trc gic tnh l nn tng ca Tr tu. Vy bn iu Thi qu y l g? L tham qu . On gin qu . Di tr qu . Ngu dt (hay V minh) qu . Ngi mc phi bn iu thi qu y ri th kh t n qu Gic ng. Ngc li nu mt ngi c bn Trc gic tnh th khi nhng c php nh tham, sn, si, di tr pht sanh h lp tc cnh gic khng cho chng lng hnh thi qu. Ri t h tinh tn gia mn chng ln ln tr li lm ch c l tr v pht trin tr tu. H chc chn s chng qu Gii thot. IV. 167 Ni v s khng d dui, khng li bing v hnh tinh tn. l nhng php pht trin vng chc trn con ng gii thot. IX. 171 i c Srputta phn tch v mt li dy tm tt ca c Pht bao gm c nhng trng thi Chp ng (Attabhva) v t mt cu hi b tc. c Pht ging gii rnh cu hi v c i c Srputta ti thuyt li trong Kinh Samacitta Sutta. IX. 172 i c Srputta ni r v s ngi t n bn Tu phn bit (Patisambhidnna) hai tun l sau khi ngi c xut gia (ngha l cng lc ngi c qu A-la-hn). Ngi cng b nh vy ct c Pht xc nhn.

Phn Php lun vi ngi Mah Kotthika v nhng gii hn ca hai php c th ct ngha c l php Ngoi trn v php Ni thc (Phassayatana). Su xa hn na l ni v th gian c c tnh phn tn v sau khi phn tn, hnh thc ca ci ngi s bin th ra sao. Theo , Ng trn d nm trong trng thi vi t... (Tiu th gii) hay trong khung cnh hon v (i th gii) u lun lun v thng. Khi Ng trn v thng th Ng cn cng khng th no vng bn c. Kt qu, Lc thc, nht l thc l nhng ci hon ton gi to. i c Srputta nhc li li Pht dy: Ai c Chnh kin th nhn thc c nh th v s chc chn gii thot. IV. 175 Ni v s cn thit trong vic kim sot c c hai cm thc: Cm thc ngoi cnh v cm thc ni tm. ng thi vi kh nng suy lun mt cch hp l (Vijjcarana) s gip cho hnh gi chm dt c mt s t hay phin no. IV. 179 Php cp v nhng ng lc h tr t n Nit-bn, v nhng chng ngi cn tr s tin ti mc tiu y. V. 165 Ni v nm nguyn nhn ti sao ngi i thng cht vn mt v Sa-mn vi mt ngh khinh thng rng: Nu ng y tr li cu hi mt cch ng n th tt, bng khng ta s dy li cho ng ta cch gii p. y chnh l mt nh ti li do v minh ng mn gy ra. c tnh ch c hng ngi phm tc ch khng bao gi pht sanh trong tm mt v Thnh hay B-tt. V. 167 Php ni v phng php thanh lc cc hng Tng l trong Gio hi. VI. 14, 15 Ni v hai nguyn nhn hng gy ra hu qu trong gi pht lm chung l trng thi tm tnh m du hay bt rt. ni ci cht din ra mt cch bnh thn hay au kh.

VII. 41 i c Srputta ging rng mt Sa-mn khi c nhng sc mnh siu phm. Nu v y vui mng tn dng sc mnh vng chc nh tng , tinh ty nh mt cht nc ly ra t nhng a hoa, c sc thiu t nh la, bng bc mi ni nh khng kh. Hoc gi Sa-mn y, c xem thng n, coi nh khng c g c th nng lc siu phm y vn c th h tr hnh gi mt cch hu hiu nh nhau. VII. 66 Ni v c ch tn knh l bi, i c Srputta thuyt: Nhng hnh vi ny c th gip cho ngi Pht t quen i mt s ng tc phm hnh. Nht l thi quen y li hng v c Pht, c Php v c Tng. Ngoi ra; cng c th hng v t tng th hay mong mun li tha (Patisanthra). IX. 6 Ni v phng php tm hiu tnh tnh dn chng ca mt a phng xuyn qua y phc, vt thc, ch , lng xm, thnh th hay x s v.v... Mt Sa-mn trc khi truyn b gio l gii thot vo mt vng mi cn phi hiu r nh th. Ngha l s gi ca Nh Lai khi trong mt quc no phi thy quc y thch hp vi mnh. IX. 11 Mt ting Gm s t th hai ca i c Srputta c trnh by, trc s chng minh ca c Pht ngay khi c mt T-kheo co oan v Ngi. Khi y i c Srputta ch mm ci, ri cng b cho mi ngi bit nhng php gii thot khi s on gin l hai c tnh khng c chp trong bn ng v tm chng bao gi mun lm hi k khc ca mt s i Sa-mn. IX. 13 y l bi lun o ca ngi vi i c Mah Kotthika v mc ch ca i sng Thnh Tng. IX. 14

i c Srputta cht vn i c Smiddhi v nhng yu php gii thot, ri cng hin thm mt s chng minh ca mnh b tc. IX. 16 Mt on trnh by v tnh ngay thng t nhin ca i c Srputta d cho i vi nhng k i lp cng vy. Ngi ci chnh mt cu ni ca b-t-a (Devadatta)... V ngi cho rng cu ni y c th b v T-kheo n thut li vi ngi thm bt. Sau c Trng lo thuyt cho v T-kheo y nghe v mt t tng vng chc c pht trin y . T tng y khng th b lung lay bi bt c c no ht. IX. 84 cp v Nit-bn (Nibbna), mt cu cnh c din t bng nhng t ng nh V sanh, Bt dit, Tnh lc, Chng cu hp, Khng iu kin v.v... Tt c u vt khi cm thc ca con ngi. X. 7 i c Srputta m t v nhng trng thc thin nh ca ngi. Cui cng bi m t y ngi ni r im hi t ca nhng trng thi y l Nit-bn, l s chm dt sanh dit. X. 65 Bi php c ta Ti sanh l mt ni kh v khng ti sanh l mt hnh phc. X. 66 Nghe c gio l ca c Pht, lm c li Pht dy l hnh phc. Khng tha thch trong vic nghe gio l v khng tha thch trong s thc hnh Pht gio l mt iu bt hnh v thoi ha. X. 67. 68 Nhng nguyn nhn lm hng hi hay thi ch trong vic pht trin thin tnh.

X. 90 Ni v mi sc mnh gii thot nhng c php ngm ngm trong tm m mt v A-la-hn lc cn phm nh n m t ti Thnh qu. Mi sc mnh ny ch hin hin khi hnh gi vng chc trong Thin nh, nht l trong Minh st tu. i c Srputta phn tch r: S thanh lc ni tm khng phi ch mang li s yn n, m cn t c trng thi trong sng na. ---o0o--PHP CA I C S R PUTTA TRONG SAM YUTTA NIK YA NINDA SAM YUTTA No 24 i c Srputta ch dn phng php thot khi vng lun hi bng cch ni r trong s sanh t y kh no khng phi ch pht sanh n phng t ni tm ca mt chng sanh, m n hng pht sanh song song t tm ca mt chng sanh khc hay t ngoi cnh, y m ch s nh hng tm tnh gia ngi ny vi ngi kia v nhng khoi lc Ng trn. No 25 Bi php ny cng ng ni dung vi s 24, nhng c thm hai chi tit l s vui v s kh (Sukha-Dukkha). No 31 Ni v nhng iu kin ko di kip sinh tn. ( cp v nhng th cht v vt thc). No 32 Klra Sutta: Khi c c Pht cht vn, i c Srputta bch rng: Tu phn bit gip ngi hiu r s c qu A-la-hn v cng nh ngi nhn thy nguyn nhn ca s sanh b tn dit. Hnh ng trong hin ti ca mt v A-la-hn (hay Pht) s khng c qu trong tng lai.

i c Srputta cn ni Tn dit tc l sanh vnh cu (Khn Jti). Sau , ngi tip tc p nhng cu hi su xa hn ca c Pht v nguyn nhn v khi u ca s SANH, ri n s TRNG THNH cng nhng trng thc pht trin ph thuc khc d phn vo vic lp thnh nhng cm ngh. c Trng lo tit l: Chnh tu thy r mi vt u v thng mt cch chc chn, khng nghi ng gip ngi gh s cc khoi lc t Ng trn (Nandi). ---o0o--KHANDHA SAM YUTTA No 1 i c Srputta ct ngha t m v li ni sau y ca c Pht: Ta khng th cn c s au n ca xc thn, nhng ta c th sa tr ni nhng au kh ca linh hn. No 2 Bi php ni v s hun luyn ca i c Srputta cho nhng T-kheo sp i hnh o ti nhng vng bin gii xa xi. V nhng T-kheo ny s phi i ph vi nhiu cu hi do nhng k ngoi o cht vn. Cui thi php ngi tm lc: Lm th no ty tr c tt c cc tnh tham, sn, si trong Ng un, chnh l ti m qu v c th ging cho bt c ai nghe v gio php ca ch Pht. No 122, 123 Ni v tm quan trng ca s hiu bit rng Ng un ch l mt khi gi to. Nu mt ngi ang trau gii gii hnh m thc c nh vy th c th t ti Thnh lu. Cn mt bc nhp Thnh lu ri m ly V thng, Kh no, V ng lm mc th t bc Thnh thp h s tin ln bc Thnh cao hn. Ring mt v A-la-hn m c thi quen qun tng thng xuyn nh vy th v A-la-hn y c th t c tr tu vin gic. No 126

Bi php ni v s ngu mui v s hiu bit khi mt ngi may mn gp c Php bo ca c Pht. ---o0o--SA RPUTTA SAM YUTTA No 1-9 y l mt lot chn bi php c i c Srputta thuyt v s pht trin y trong chn phm trt thin nh, ngha l t S thin n trng thi chm dt mi ngh, mi cm thc, Ngi cn b tc thm: Trong khi tin ha nh vy, hnh gi phi coi chng s xut hin ca Ng mn. V theo tm phm tnh, khi mt ngi t c bt c mt phm hnh g, k y thng cho l quan trng, v do ci TA li c B Dng. No 10 Mt ln n, gn thnh Rjagaha (Vng X). Sau khi i kht thc, i c Srputta ng thc gn mt trng thnh. Lc y c mt n o s tn l Sucimukh ti gn ngi v hi: Tha ngi! Trong khi th thc ngi c bt buc phi quay mt v mt hng hay mt s hng no c nh nh nhng o s (d nhin ngoi Pht gio) hay khng? i c Srputta vui v tr li: Bn Tng khng hng vo bt c mt hng no nht nh ht. Tt c phng hng i vi bn Tng u nh nhau. Mt Sa-mn khi kim c vt thc bng mt cch chn chnh ri th trc khi th hng ch ngh n cha m hoc Thy T. Nu bit nhng bc n nhn y phng no th Sa-mn c th hng v phng y cng dng. Nhng hnh ng khng phi l mt ngng vng phng hng, m ch n gin l mt phm hnh tri n. N o s Sucimukh nghe nhng li l chn chnh y v nhn thy phong an tnh ca i c Srputta kinh cm mt cch su xa. Sau , b lin i t ng ny sang ng khc, ph n n ph kia m truyn rao ln rng: Nhng tu s phi Sakya (Thch Ca) nui mng rt chn chnh. H

dng nhng vt thc m khng ai c th ch trch c. Xin qu v ho tm hy cng dng cho h. (Ngh thut ging o ca i c Srputta trong bi ny, theo Dgha Nikya 31, cng c kh nng cm ha nh phng php ca c Pht trong Kinh Sglavda). ---o0o--SA LAYA TANA SAM YUTTA Ni dung bi php ny c th tm lc nh sau: Chnh dc vng trong nhng m say trn cnh (Lc trn) to nn vng sanh t lun hi, ch khng phi do ni Lc cn v i tng ca chng l Lc trn. ---o0o--JAMBUKHA DAKA SAM YUTTA Kinh gm phn gii p n mt s cu hi ca ngi chu i c Srputta tn l Jambukh Daka. ng y l o s thuc phi Paribbjaka. Ni dung c th chia ra lm hai phn: No 1 Ging gii v c tnh gii thot tuyt i ca Nit-bn. No 2 Phng php chng t c phm A-la-hn, trnh Thnh tm ty tr ht tham lam, sn hn, v si m. No 3-16 i c Srputta tr li nhng cu hi v Nhng k truyn b chn l. Mc ch ca i sng thanh tnh v cc ng tm c ni an ngh vnh cu. Ni bt nht l ngi lm cho thnh gi ch v gh tm nhng cm no v si m, nhng xu xa nh bn m bn tm con ngi b ph kn. Ri ngi ni n cc php m ngi i kh lm c trong gio l ca c Pht.

---o0o--INDRIYA SAM YUTTA No 44 C mt ln c c Pht gn hi, i c Srputta bch rng: Chnh nh s khng trng cy vo ng Siu thot v t kinh nghim ca bn thn, i c bng hiu c nm sc mnh ca tm linh (Ng lc). Ngha l nhn thy con ng dn n ch bt t. No 48, 50 Phn php ny cp trn vn v Ng lc (Pnca Bala) v trnh by rt chi tit do i c Srputta. Mt ch khc trong Kinh cn gi y l con ng tr tu. ---o0o--SOTA PATTI SAM YUTTA No 55 Php ni v bn yu t cn thit nhp Thnh lu (Sotpattiyamga). ---o0o--PHN TH NM - I C S R PUTTA TRONG TC SANH TRUYN (JTAKA) Theo Kinh in, chng ta thy rng i c Srputta xut hin rt thng trong Tc Sanh Truyn, tc nhng cu chuyn v tin thn ca c Pht. Trong , tin thn Pht (hay cn gi l B-tt) v i c Srputta ti sanh lm nhiu nhn vt khc nhau nhng c lin h. C nhng kip sng, chng ta thy i c Srputta l mt ng thy, cn c B-tt l ngi hc tr. Chng hn nh cc cu chuyn Tc Sanh c tn

l Susma (s 163) Culanandiya (s 223), Slavimamsa (s 305), Krandiya (s 356) v Mah Dhammapla (s 447). Trong cu chuyn ghi sau cng, tuy c B-tt l ngi hc tr v i c Srputta l ng thy, nhng ngi hc tr cng em n cho thy mnh mt bi hc gi tr l hy nn phn bit mi hng ngi m dy d. Khng nn khuyn nh k khng mun nghe hoc khng c nh tm hiu kin thc ca mnh. Cng c nhng ln lun hi m i c Srputta sanh lm ngi, cn c B-tt l mt con th. V d nh trong cc truyn: Romaka Jtaka (s 227). Chuyn i c Srputta l mt o s rt kho lo, c th nui v hun luyn mt con chim a a (tin thn Pht) theo mun ca mnh. V chuyn Bhojjaniya Jtaka (s 23) hay Dhammadhena Jtaka (s 122). Cng c lm khi vai tr ca hai v ny li i ngc. Chng hn nh trong Jaruda Pna (s 256) v truyn Kundakakucchi Sindhava (s 254) th i c Srputta sanh lm mt con th, cn c B-tt th lm ngi. Nhng ng nghnh hn na l trong cu chuyn Kurunga Mga, c c B-tt ln i c Srputta u sanh lm th. Phn sau y l nhng mu tm tt trong Tc Sanh Truyn. ta thy tin thn ca i c Srputta xut hin mt cch c ngha: No 11. LAKKHANA JTAKA Khi y i c Srputta sanh lm mt trong hai anh em con mt gia nh n. Ngi em (tin thn Srputta) rt thng minh, cn ngi anh th ngu ti. C hai gip cha m bng cch chn coi mt n th trn i. T nh h n ni cho n th n c phi tri qua mt khu rng nguy him. Ngi em nh c thng minh a by th n ni mt cch an ton. Nhng ngi anh ngu dt (tin thn -b-t-a) n phin mnh lm mt c n gia sc. No 23. BHOJJANIYA JTAKA Truyn ny thut li kip y c B-tt sanh lm mt con nga chin phi thng v i c Srputta sanh lm mt kim s k m c giao ph

trch nhim i bt by v vua i nghch. Sau ngi kim s thnh cng nh tinh thn bn ch ca ng v s hy sinh ca con nga tuyt diu. No 69. VISAVANTA JTAKA Cu chuyn k li mt con rn (tin thn Srputta) c mt th nc tr khi bnh nan y ca ngi, nhng khi nh nc ra th rn phi cht. Kt qu con rn chu cht v mun cu n nhn ca mnh. No 99. PAROSAHASSA JTAKA i c Srputta sanh lm t ca mt o s tu theo phi n dt. Ngi t y thu hiu r rng mi cu ni va ngn gn va cao xa ca thy (tin thn Pht). y l cu chuyn c xem nh nhiu kip tu luyn c thng minh ca ngi. No 122. DUMMEDHA JTAKA Truyn k li kip y i c Srputta sanh lm vua x Bnares (Ba-lani). y l mt ng vua rt thng minh, c ti nhn th bit c ging tt. Lc c B-tt sanh lm mt con bch tng loi qu, cn -b-t-a (Devadatta) ng thi l vua Ma-kit- v l ch con bch tng y. Sau ng b mt con voi qu ch v tnh ganh t. No 151. RJOVDA JTAKA Tin thn ca hai i c Srputta v Mah Moggallna l hai ngi nh xe nga chin ca hai vng quc hng mnh. Mt hm n, c hai ngi cng nh xe gp nhau trn mt con ng hp. Mi bn u mun bn kia nhng li cho mnh i trc. V h quyt nh n thua bng cch tn dng oai lc ca nhng nhn vt m h knh trng nht. Kt qu, ngi nh xe th nht (tin thn i c Srputta) thng cuc, v ng minh chng c gii c ca v vua lnh o x s mnh. V vua c ca ngi y khng ai khc hn l tin thn c Pht. No 256. ALINACITTA JTAKA

Chuyn tin thn i c Srputta l mt con voi rt khn ngoan hin lnh v rt nh n ngi. No 206. KURUNGA MIGA JTAKA. Trong kip n, i c Srputta sanh lm mt con chim g kin, v i c Mah Mog-gallna sanh lm mt con ra. C hai hp lc cu c mng sng ca bn mnh l mt con nai tc l tin thn Pht, khi tm st hi ca tn th sn (tin thn -b-t-a). Nhng sau n lt con ra b bt v nh con chim g kin gii thot. No 223. C LANANDIYA J TAKA Thu kia, i c Srputta sanh lm mt gio s B-la-mn, v -b-ta sanh lm hc tr ca ngi. Ngi lun lun khuyn chng nn kh tnh, him c v tn bo, nhng li dy d y tr nn v ch. No 254. KUNDAKA KUCCHI SINDHAVA JTAKA i c Srputta sanh lm mt con nga tht k diu, v c B-tt l mt ngi bun nga. Con nga lc trc do mt ngi n b lm ch, nhng v sau li thuc vo tay ngi li bun. No 256. JARUDAPNA JTAKA Cu chuyn ni v Mng x vng (tin thn i c Srputta) gip Btt lc l mt ngi li bun chuyn ch mt s vng bc m ngi thng gia y va may thu hoch c. No 272. VYAGGA JTAKA C mt ln T-kheo Koklika sanh lm mt con chn tinh, v th nn khng th sng chung c vi tin thn hai i c Srputta v Mah Moggallna. No 227. ROMAKA JTAKA Truyn thut i c Srputta sanh lm mt o s rt tr tu. V o s y nui v hun luyn mt con chim a a, tin thn c B-tt.

No 281, 292. ABBHANTARA V SUPATTA y l hai chuyn k li s ngu nhin trong kip cht. Truyn s 281 thut lc y ngi Rhula nh mt t nc xoi pha ng ca i c Srputta, gip cho m l mt T-kheo-ni tr khi bnh no hi. Cn trong cu chuyn s 292 th i c Srputta ch thn tm h nhng mn n d tiu gip b. y l kt qu ca vic mt kip trc b nui dng tin thn ca hai i c Srputta v Rhula. No 310. SAYHA JTAKA Kip y i c Srputta sanh lm mt ng vua c vin cn thn tn Sayha l tin thn -b-t-a. Vua sai ngi cn thn i chiu d mt o s thng thi va l bn c ca vua v gip triu nh, nhng vic chiu d tht bi. V o s thng thi y chnh l tin thn c Pht. No 313. KHANTIVDI JTAKA Tch thut khi c B-tt sanh lm mt o s rt c hnh. Ngi thu by gi vn gi ngi l mt o s nhn ni (Khantavdi), ng thi -b-ta sanh lm mt v vua hung bo. thch thc c nhn ni, bo vng em v o s kia ra hnh h mt cch tn nhn, nhng khng lay chuyn ni phm hnh ca ngi chn tu. Kt qu c nhn ni ca v o s cm ha c vin quan tng ch huy qun i trong triu nh (tin thn i c Srputta, v chnh v v quan ny n bng b nhng vt thng cho c B-tt. No 315. MAMSA JTAKA Khi y, i c Srputta sanh lm mt ngi th sn v c B-tt lm con trai mt ngi li bun. Lc c hai quen nhau v tr thnh bn hu, thanh nin li bun dng nhng li l chn chnh thuyt phc bn mnh t b ci ngh hung c y. No 361. VANNARODHA JTAKA Truyn ni v kip cht khi hai v i t Srputta v Mah Moggallna cn ang sng trong mt ni vng v. Lc y, c mt ngi n xin hng sng nh vt thc cn d ca hai ngi. Nhng tn n my li c c mun gy s bt ha gia hai ngi. Kt qu ngi n xin tht bi v hai v i

t ny lc no cng cnh gic, khng nghe nhng li gim sim xu xa v sau cng ng bo hn hy i ni khc. Trong Tc Sanh Truyn c on cn thut li rng: Trng hp tng t nh th xy ra trong mt kip n, khi ngi n xin kia sanh lm mt con ch si, cn hai i c Srputta v Mah Moggallna sanh lm mt con s t v mt con cp. No 412. KOTISIMBALI JTAKA Tch k li khi i c Srputta sanh lm ng vua x Garada hay cn gi l vua Supanna. (Supanna Rja). V vua ny cu sng mt cy c th khi b hi v ni l ch ca mt v th thn (tin thn B-tt). No 444. KANHA DIPYANA JTAKA Kip i c Srputta sanh lm mt v o s tn nimandiviya b mt ng vua kt ti oan v em ra hnh h bng cch dng kh gii m xuyn qua thn th. Nhng v o s vn gi hnh nhn ni, khng tm on hn v ghi nh rng ch l kt qu ca nhng nghip c t kip trc. c B-tt lc y cng l mt o s, bc huynh trng ca tin thn Srputta tn l Kanda Dipyana, ht li ca ngi thi cao thng ca ngi s mnh. No 472. MAH PADUMA JTAKA Truyn k lc B-tt sanh lm Hong t Mah Paduma v tin thn ca i c Srputta l mt v thn ni. Nh v thn y m ngi Hong t thot cht. ---o0o--PH LC NHNG THNH TCH CA HAI I C SRPUTTA V MAH MOGGALL NA

Trn ngn i Sanchi Bhopal. Sanchi c tn c l Kakanara v trong b Mahvansa gi l Chetigiri. C nhng di tch ca mi ngi Bo thp. Nhng di tch y nm trong s cc cng trnh kin trc xa nht cn tn ti trn x n . Vi nhng nt kin trc c knh v ngh thut iu khc thn k, ngi ta phi cng nhn rng n c kin to trong mt thi k Pht gio cc thnh v biu l nn vn minh cao ngt ca Pht gio. Nhng c im, chng hn nh v s nt ch khc trn c ngi ta chp li v cc nh kho c xc nhn rng chng c to lp vo khong thi c vua A Dc (Asoka Rj), ngha l vo khong th k th III trc Ty lch. Mt s cc di tch y c bo tn nguyn vn, trong khi nhng ci kia b phi pha bi thi gian tri qua hng bao nhiu th k nn ch cn li bng nhng m t v . Mt trong nhng Thnh tch y l ngi Bo thp th ba by gi vn tn ti v rt ni ting. Chnh ng Alexander Cunningham v i y F. C. Meisey khm ph ra cc di Thnh th ca hai v i t Pht l cc c A-lahn Srputta v Mah Moggallna vo nm 1851. Cng trong thi gian , ngi ta cn tm ra nhiu Thnh th lu li ca nh v A-la-hn ni trn trong mt Bo thp ti vng Satadhra cch Sanchi chng su dm. Khi chn trc trung tm Bo thp ti Sanchi b sp su vo lng t ri, ngn i Bhopal ch cn l ln nh mt phin cao khong nm thc Anh v nm theo hng Nam Bc. Bn di tng tng nh y, ngi ta tm thy hai chic hp lm bng sa thch mu xm. Mi ci c nhng dng iu khc n gin bng nt ch Brahmin trn np hp. Chic hp nm pha Nam c khc ch S ngha l di tch ca ngi A-lahn Srputta, trong khi chic hp nm pha Bc mang cu chuyn truyn k ca i c Mah Moggallna, hay ni cch khc l di tch ca mt i A-la-hn c nhiu thn thng nht trong cc mn ca c Pht. Chic hp nm cc Nam li cha mt hp con khc, phng v rng lm bng cht bch nu. Hp y rng khong hn su tc v cao chng ba tc Anh. B mt ca n tht cng v bng nhn. Ngay c chic hp ln ng

n, nu cho mt ngi th chm hay tin trng thy h s tm tc khen rng N c to ra do mt bn tay tinh xo nht. Xung quanh ci hp con l nhng mnh g n hng m ngi ta tin rng chnh l cc vt cn li ca nhng chic hm ng thiu Thnh th ca hai v A-la-hn kia. Bn trong ngoi cc di Thnh th ra, ngi ta cn tm thy nhiu loi ngc thch qu gi. Chic hp con ny cn cha mt mnh xng (X li) ca i c Srputta. l X li duy nht di n mt tc Anh. Cn chic hp nm pha Bc cng cha mt hp vung nh lm bng bch nu khc. Tng t nh chic hp bn ny, nhng n nh, nh hn v b mt mm hn. Bn trong c cha hai vin ngc X li ca i c Mah Moggallna. Trong hai vin y, vin ln nht di khong non na tc Anh. Mt trong mi chic np ca hai chic hp nh ng X li y c khc su bng mt th mc c bit hai ch SA (c ngha l chic hp ny ng X li ca ngi Srputta) v ch MA (c ngha l X li ca i c Mah Moggallna). Theo nhng ch khc Bo thp m ng Cunningham ghi li th hai i c Srputta v Mah Moggallna l nhng mn dn u ca c Pht. Do cc ngi thng c Kinh sch ni n nh nhng t tay mt v tai tri ca c Bn S. Ngoi ra, nhng tro ct ca cc ngi cng c bo tn k lng sau l Thnh ha v c lu th cng hai v tr l bn mt v bn tri ca ng Ton gic nh lc Ngi cn ti th (Theo cun Bhilsa Topes - 300). Din t nh vy l cn c vo mt s tht m c Pht thng lm khi cn sanh tin l Ngi hay ngi quay mt v hng ng, i c Srputta hu bn phi, cn i c Mah Moggallna hu bn tri ca Ngi, tc l pha Nam v pha Bc theo phng hng vy. Mt trong nhng cun sch m ng Cun-ningham vit li, c lu ch gi l on ni v nhng i k nim c Pht ti a phng (Buddha Bhita). ng ta tm ra hai vung hp lm bng cht bch nu c vn nht cng ng Thnh vt trong mt Bo thp ti Satadhra. Nhng vung hp ny cng c chm khc ging nh hai ci Sanchi: ni l Tn hi ca hai i c Srputta v Mah Moggallna. Ngi Bo thp ny c nhiu du

hiu cho ta bit l b nhiu ln cp ot. Tuy nhin, ngc X li trong vn cn lu li an ton. ng Cunningham, ngi t ra rt gii v mn kho c lu li mt phng s tng trnh, nhiu chi tit nht v mi vn trong vic o xi nhng b vt. Nhng b vt y c em ra nh sng mt cch r rng gi tr, y tn knh. V gi y nm trn trong cc Bo thp m chng ta va bn n. Cng chnh nh ng m s tin tng i vi nhng Thnh vt ny c tr nn chc chn v lu di. Theo n S, cc Thnh vt trong c hai Bo thp trc y b ngi Anh di v nc v t ti Vin Bo Tng Victoria v Albert nhng c vi s tri ngc do li m t ca ng Cunningham v nhng vung hp ng ngc X li v nhng chic hp va k, trong X li c tng tr, cho ta c l do m tin rng chnh ng hoc mt nhn vt kho c no khc di chuyn cc vin ngc X li t Sanchi n ng trong hp vung nh m sau ny ngi ta tm ra ti Satadhra. Do , nhng chic hp nh trong cc hp ln m ngi sau ny khng bit r gc tch mt cch qu quyt l nhng chic hp Sanchi. Ring nhng Thnh vt X li c bo tn Bo Tng Vin Victoria v Albert cho ti nm 1939 th hi i B Trng n (Mah Bodhi Society) gi n chnh ph Anh mt vn th yu cu hon tr nhng bu vt y li cho n . Li yu cu mt ln c chp nhn nhng vo nm y nh th chin li bng n. S hon chuyn Thnh tch b hon li v l do an ninh. n ngy 24 thng 12 nm 1946, cng vic y mi c thc hin. Vo ngy , mi X li Thnh vt c chnh ph Anh trao li cho cc i din hi i B Trng ti hai Vin Bo Tng Victoria v Albert. Sau , cuc l chuyn hon v cu th xy ra mt cch trng th. Tuy nhin, trc khi em v tng tr ti n , cc ngc X li c chuyn sang x Tch Lan v c dn chng Tch Lan cung nghinh mt cch hn hoan v sng knh. Vo nm 1947, cc ngc X li c trnh by cho dn chng l bi trong thi gian hai thng ri ti Vin Bo Tng Colombo. Theo s phng on,

trung bnh cng c hai triu ngi n l bi. Ngi ta cn thut li rng khng ch nhng ngi theo o Pht, m c c n rt ng tn n gio v Thin Cha gio cng n chim bi ngc X li. on ng k tip cung thnh X li l t Tch Lan n mt ngi cha mi ang c xy dng ti phng th ti Sanchi, gn th ph Calcutta. , ngi ta li mt ln na, em ngc X li trng by cho dn chng l bi ti cha Derama Rjika, v l tr s trung ng ca hi i B n . Nhng cnh tng ngng vng v sng bi Thnh tch mt cch tp np nh Tch Lan li cng xy ra y. Hng hai ba tun l lin tip, nhng on ngi chen chc nhau khng dt n ngi Quc T n chim bi t sng n chiu ti. Hu ht nhng ngi n l bi l theo n gio, nhng cng c mt s ln nhng ngi theo cc o khc. Nhng tt c n u l bi mt cch v cng knh cn. Cng c nhiu on chim bi t cc ni xa xi trong v ngoi nc n tp np v chim ngng di tch ca hai bc ti thng x Pht ny. K l li thnh cu ca chnh ph Min in. H cng ao c X li c em n trng by nc h cho dn chng l bi. S thnh cu ny c hoan h chp thun. V vy, mt cuc l tip rc long trng c c hnh ti Min in lm sng li mt thi gian vng son an lc nht trc y khi Pht gio cn cc thnh. cho mi ngi u c mt dp chim bi, cc vin ngc X li c cung nghinh vng quanh trong x, dc theo nhiu con sng trn mt thuyn rng (Irrawaddy) t Mandalay n Rangoon. Chic thuyn rng cho X li chy bng hi nc ny c nhng chic thuyn khc trang tr mt cch lng ly theo phong tc Min in h tng. V ti mi thnh ph dc theo hai bn b sng nhng Thnh tch X li li c dn chng rc ln b, em an v trong mt ngi cha chnh ti ni y cho dn chng l bi. ng thi cc cuc l khc cng c t chc. c khng bit bao nhiu ngn ngi t nhng lng mc k cn n nghe php v cu kinh. iu ng ch l trong thi gian X li c rc ln an v nh th nhng bui thuyt php v nhng thi cu kinh c t chc lin tc sut ngy ln m. on p ng li thnh cu ca chnh ph Npal, ngc X li li c a sang Npal v Ladakh.

Sau mt thi gian cung nghinh khp ni cho ngi i chim bi, X li c rc v n , v chnh ph Min in thnh cu c chia mt phn X li em v Min in to Bo thp phng th. Gio Hi i B Trng ca n chp thun li yu cu , v chnh v Th Tng nc Min in ch thn bay sang Calcutta tip nhn. Hai nc ny cng t chc mt cuc l trao X li trng th vo ngy 20 thng 10 nm 1950. Phn X li phn phi cho Min in sau ny em phng th ti ngi Lc Th T m ngi Min in gi l KABA AYE JEDI dch sang ting Anh l World Peace Pagoda. Ngi cha ny c xy bn cnh ta Lc i Hi Kt Tp Pht gio, mt c quan cao cp Pht gio gn Rangoon. Nhiu cuc l tht trang nghim cho vic ng quang v an v X li c t chc ko di t ngy 5 n ngy 11 thng 3 nm 1952. Mt phn X li khc cng c cng hin cho dn tc Tch Lan phng th trong mt ngi Bo thp mi do hi i B Trng (Mah Bodhi) Tch Lan xy ct. Trong khi son gi ang ghi chp li cc din tin lch s ny, nhng vin ngc X li y c tm thi an v trong mt ngi cha ca Gio Hi i B Trng Tch Lan ti th Colombo cho cng cuc kin trc hon tt. Ring phn nc n , ngy 30 thng 11 nm 1958 nhng Thnh th vt lu th nh chng ta va ni, li c ti an v Sanchi, trong Bo thp, ti mt ngi cha nguy nga trng l. Ngi cha v Bo thp ny c xy ct vi mt cng trnh v i l ct ti phng tr X li vy. Gi y X li tr v c th v gieo vo lng Pht t n hnh hng t khp cc nc bn phng trn th gii mt s sng knh su xa v khin h chng bao gi qun c i sng ca nhng Thnh nhn t u t nht ca mt ng Ton gic. Nhng v gt hi c cc Thnh qu cao thng nht, y nht trong gio l ca ch Pht.

Hai ci tn Srputta v Mah Moggallna (X-li-pht v Mc-kin-lin) y t nay cho n ht nm ngn nm s sng song song vi tm mun bn ngn php mn ca c Pht nh mt sc mnh h php, hay mt gng sng lu truyn. Dch xong ti Si Gn thng 12 nm 1966 Dch gi NGUYN IU ----o0o--Ht

. Trong Kinh Cunda, Satipatthna Samyutta v Ch Gii th ni sanh ca Ngi l Nlk - hay Nlgma. Khng chng l tn ph. C iu chc chn l ni y gn vng Nalanda... Nalanda c mt i Hc ng u tin trn th gii. Chnh ng Huyn Trang tng hc ti y. Cn ng B-la-mn, tc thn sinh ca i c Srputta tn l Vaganta. 2 . l T-kheo, T-kheo-ni, Thin nam, Tn n 3 . Kinh Dighanakha Sutta, Majjhima Nikya N.74. 4 . Theo ch gii trong Anguttara Nikya phn th 4, s 172. 5 . Cn c theo Thera Gth do i c Srputta thuyt, cc k ngn s 995-996.
6

. y l theo cn duyn ca nhng ai c tr tu phi thng nh i c Srputta. Theo Kinh in Pht gio th i c Srputta c tr tu bc nht trong cc t Pht.
7 8

. Theo Thera Gath . Trong Majjhi, s 143 9 . Theo Trung A Hm ( Majjhima Nikya) s 24.
10

. Nm b A Hm y l : 1- Trng A Hm (Dgha Nikya). 2- Trung A Hm (Majjhima Nikya). 3Tp A Hm (Samyutta Nikya). 4- Tng Nht A Hm (Anguttara Nikya). 5- Tiu A Hm (Khuddaka Nikya)
11

. By anh ch em ca i c Srputta sau khi xut gia u c qu A-la-hn

. Vit da theo Kinh Vangisa Samyutta No. 7

12