I TM DNG SNG TRONG HUYN THOI CA THIN S LIU QUN H c Duy ---o0o--Ngun http://thuvienhoasen.

org Chuyn sang ebook 6-8-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
MN PHAI LIU QUAN CHUA THUYN TN VI THI GIAN DONG SNG TRONG HUYN THOAI

---o0o--Nm ngoi khi gh thm nh nui tr em ngho ca v chng anh Trn Quang Lm trn ng Ng Ty X Thy An gn cha Thuyn Tn , ti ni vi anh l ti mun gh li thm ngi cha ni ting ny , anh Lm lin tng ti mt cun tiu s thin s Liu Qun v dn l ti nn gh li thm ngi bo thp ca ngi Lc by gi ti ch i thm th cc ni trong cha m khng n cnh vt chung quanh cha lm , khi v nh mi c cun sch c tng. Tht v cng th v khi c n on huyn thoi v thin s phi n rong sng v rong c vt ti con sng trc cha , ti vi vng chy xe ln li cha v i tm con sng . Tht bt ng trc cha v chung quanh cha khng c con sng no c , hi thm cc c dn trong vng h bo y khng c sng m ch c khe v sui nh. T nhin ,trong ti, ging sng tr thnh mt thc bch m nh trong mt thi gian kh di . Ging sng l mt n d . Sng , sui hay khe y? vi 300 nm bit bao vt i sao di , sng bin thnh sui hay khe cung la chuyn thng tinh . Ba trm nm trc ni rng Thin thai y cop d vi nhng cy cao c th vi nhng tng thng bt ngn , khu rng rm y l phn t ba ca dy Trng Sn . ng trn ni Ng Bnh c th nh v nh ni Thin Thai v cc hn ni bn cnh n xanh ngt nhng by gi trng trn , xoi mon co ni nha ca san sat.

Ti tr vo cha lc hon hn xung v u trong ngi cha vn cn m vang nhng cu ni v ging sng ny. Sch Chu Cn Lc ca Dng vn An nm 1555 , trong bi ta ng vit : " k t thi m nc Vit ta , do hoch dch t sch tri, ngoi bn tha tuyn th ngi Chu i khng khi hiu ngha tinh thn hiu hc , Chu Ha ta tip lin x QungXt min L nc ta ni lin vi ci Nam hoang vu Tuy nhin kho cu tn ngun t ny , th trc i L Trn , vn l b ci ca Chim Thnh , v i H L mi l qun huyn ca triu nh " Trong i Nam nht thng ch, theo Hn Th th Nht Nam l Tng Qun nh Tn xa nm Nguyn nh th I i lm qun Nht Nam , T nh v Chu Ng l 2 trong 5 thnh ca qun Nht Nam n i Hn l ng vi chu v chu L ca Chim Thnh thi by gi Trong i Vit S K Ton Th , quyn VI trang 91 cho bit nm 1306 Hai chu , L c vua Chim Thnh l Ch Mn dng lm l dn ci cng cha Huyn Trn , nm sau (1307) hai chu ny c i tn l Thun Chu (na nam tnh Qung Tr hin nay); v Ha Chu (ton tnh Tha Thin - Hu hin nay) 2 chu ny c vua Trn Anh Tng giao sai Hnh Khin on Nh Hi n v yn dn vng ny. Thun Ha dn dn tr thnh ni gp g v giao lu hai nn vn ha, tn ngng rt khc nhau . Dn i Vit chu nh hng vn ha v tn ngng ca ngi Hoa , trong khi dn bn a l Chim Thnh c mt nn vn ha n - Hi. Di s nam tin mnh m o Pht ni bt ln l mt tn gio mi . Vo thi cc cha Nguyn, x Thun Ha c v s cha chin v tho am. Thin s Liu Qun, t ph Ph Yn i theo thuyn bun ra Thun Ha vao nm 1690 , khai sn tho am Vin Thng vo khong nm 1697 phia nam di chn nui Ng Binh , sau o vao khai sn thm mt tho am chn ni Thin Thai gn o vao nm 1708 , trong i Nam Nht Thng Ch quyn 2 , trang 126 m t ngn ni ny nh sau : Ni Thin Thai pha ty bc huyn Hng Thy hnh th cao vt , pha ty trng ra cnh ng bng , cnh ni c cha, gi l cha Thin Thai Ni ( Thuyn tn ) , ngn ni vng quanh m chu vo cha, phong cnh tuyt p " , ni Thin Thai ni ting c nhiu cp d , ia phng co cu ca " ni Thin Thai , mi hai con cp''. Thin s n rong , ung nc sui sng , quyt ch tu hnh cho n khi n c o.

---o0o---

MN PHAI LIU QUAN

Nu ng Ngoi thin s Chn Nguyn c xem l nhn vt then cht phc hng Pht Gio , th ng Trong thin s Liu Qun cng c xem l v thin s lnh o cng cuc phc hng Pht Gio. Thin s Liu Quan l ngi lng Bc M, huyn ng Xun, tnh Ph Yn, sinh nm 1670 (Nguyn Lang , Thch Tn Ngha )( TT Thch thin Siu , TT Kh Chn , vit ngi sinh nm 1667 ) t mt gia nh ngho. Thin s m ci m t hi ln su tui. Nm mi hai tui ngi i cha Hi Tn vi cha. Gp thin s T Vin, ngi xin li cha hc o. c cha ng thun. Lm ch tiu cha Hi Tn, ngi c thin s T Vin thng yu. cha, ngoi vic nu nc, nht rau th hc ch Hn, hai thi kha tng, lut sa di v nhng kinh in d hc. Chn nm sau, thin s T Vin thi tch. Tang l ca thy lm xong, mt mnh ln ng hc o. Nm 1690, ngi ra Thun Ha , ni Hm Long (Bo Quc), cu hc vi thin s Gic Phong. Ngi c chp nhn li y tu hc. c mt nm ngi lai nghe tin thn ph b bnh. Xin php tr li qu nh lo sn sc cha. Hng ngy ln rng n ci, em v i vo nu cm . Bn nm sau, thn ph t trn. Lo ma chay cho cha xong, ngi li ln ng vao Thun Hoa hc o. Nm 1695, nghe ni thin s Thch Lim t chc gii n ln ti cha Thin Lm, ngi n xin ghi tn th gii t khu ti gii n do thin s T Lm l Ha Thng ng u. Luc thin s khai sn thao am Vin Thng nm 1697, lc mi co 27 tui. o c 2 nm, thin s li ln ng cu hc, tham l khp cc t nh. Nm 1702 c gp thin s T Dung ti cha n Tn ni Long Sn (T m), Thun Ha. Thin s dy ngi tham kho v cng n: " Mun php v mt, mt v ch no? " (Vn php quy nht, nht quy h x?). Ngi v ni Ph Yn tnh c, tham cu n 5 nm m cha ph v c cng n y. Mt hm c Truyn ng Lc n cu "tr vt m truyn tm, chnh v vy m ngi ta khng hiu" (Ch vt truyn tm, nhn bt hi x), thot nhin ngi thy t ng, bn bung sch xung. Nm 1708 ngi vao Thun Ha Vin Thng ri vo nui Thin Thai , khai sn mt thao am y, tr lai Long Sn, trnh by cng phu cua mnh vi thin s T Dung. Ngi T Dung ni:

H thm bung tay Mt mnh cam chu Cht i sng li, Ai dm ch mnh. Thin s v tay ci. Ngi T Dung nghim nt, ni: "Cha c". Ngi li ni: "Tri cn vn l st" (Bnh thy nguyn nh thit). T Dung lc u. Sng hm sau, ngi T Dung thy ngi i ngang, gi li bo: "Chuyn ngy hm qua ni cha xong, hm nay hy ni li xem". Thin s c: Sm bit n l la Cm chn lu ri! By gi ngi T Dung khng tic li khen ngi. Ma h nm 1712 khi hai vi thin s gp nhau ln th ba ti i l Ton Vin ti Qung Nam, thin s em trnh ngi T Dung bi k Tm Pht m ngi mi lm. T Dung hi: "T truyn cho t, Pht truyn cho Pht, chng hay h truyn nhau ci g nh?" (T t tng truyn, Pht Pht th th, v thm truyn th cc thp ma?). Thin s Liu Qun c lin hai cu: Bp mng trn di hn trng, Cy chi lng ra nng my cn. (Thch dun tru iu trng nht trng Quy mao ph pht trong tam cn) Ngi T Dung li c: Cho thuyn trn ni cao Phi nga di y bin (Cao cao sn thng hnh thuyn Thm thm hi tu m) thin s li c tip: Dy t n tranh chi sut bui Gy sng tru t rng thu m (Chit gic n ngu trit d hng Mt huyn cm t vn nht n) Ngi T dung gt u t rt bng lng.

Thin s Liu Qun lc by gi 42 tui. Ngi c nhiu o trng hnh o: l cha Thuyn Tn, cha Vin Thng Thun Ha v cc cha Hi Tng, C Lm v Bo Tnh Ph Yn. Bn gii n ln c t chc t 1733 n 1735 ti Tha Thin, c s tham d ca cc bc cao tng v cc bc t quan c s kinh ; thin s Liu Qun c thnh cu lm ta ch. Gii Pht t rt hm m ngi , nm 1740 hi chung li thnh cu thin s ch ta gii n Long Hoa. Xong gii n ny, tr v cha Thuyn Tn. Nm 1742, luc y thin s 72 tui (Thch Tn Ngha ) (76 ?), Thin s vn c c lm Ha Thng ng u ca gii n t chc ti cha Vin Thng. t th gii ca thin s k c xut gia ln ti gia c ti gn bn ngn ngi. Ma thu nm y,Thin s Liu Qun an tr ti cha Vin Thng; sng ngy 21 thng 11 m lch nm Nhm tut ( 1742 ) , ngi gi th gi mang giy bt , v vit bi k sau y: Ngoi by mi nm ci sc khng Sc khng khng sc dung thng Sng nay vn c, v qu c H phi tm cu hi t tng (Tht thp d nin th gii trung Khng khng sc sc dic dung thng Kim triu nguyn mn hon gia l H Tt bn mang vn t tng?) Vit bi k xong, thin s ngi dng tr. i chng lm l, c ngi than khc. Ngi ni: "Qu v ng khc. Cc c Pht th hin cn nhp Nit bn, cn ti th ng i no v r rng, khng vic chi phi khc". Mi ngi im lng. Thy tr ni chuyn hi lu, ng hi: " n gi mi cha?" Mi ngi p: "Phi". Thin s Liu Quan ni: "Sau khi ti i, qu v phi ngh n s v thng nhanh chng ca cuc i m sing nng tu tp tr tu, ch qun li dn ca ti".

Ni xong thin s nhm mt m tch trong t th kit gi. Cha Nguyn Phc Khot rt sng knh o hnh ca ngi, nhiu ln triu thnh vo ph, nhng thin s mt mc t chi, khng mun lui ti ni triu nh. V vy, cha thng ti cha Vin Thng thm v hi o. Khi nghe tin thin s thi tich chua sc lm bia v thp cho ngi, v ban thy hiu l "o Hnh Thy Chnh Gic Vin Ng Ha Thng". Thp ngi c dng ti thao am di chn ni Thin Thai. Thin s l ngi thuc i th 35 dng Lm T. Thin s a li bi k truyn php sau y : Thit t i o Tnh hi thanh trng Tm nguyn qung nhun, c bn t phong Gii nh phc tu Th dng vin thng Vnh siu tr qu Mt kh thnh cng Truyn tr diu l Din xng chnh tng Hnh gii tng ng t ng chn khng Dch: ng ln thc ti Bin th tnh trong Ngun tm thm khp Gc c vun trng Gii nh cng tu Th dng vin thng Qu tr siu vit Hiu thu nn cng Thuyn gi l mu Tuyn dng chnh tng Hnh gii song song t ng chn khng

Thin s Liu Qun lm cho thin phi Lm T tr thnh mt thin phi linh ng, c gc r ng Trong. Trc thin s, Pht Gio ng Trong mang nng mu sc Qung ng. Ngi Vit ha thin phi Lm T, v lm cho thin phi ny tr thnh thin phi ca a s Pht t ng Trong. Kin trc l nhc bt u trt b mu sc Trung Quc v t t mang ly mu sc dn tc. Nhng bi tn l nh "Cc lc T Hng" , hon ton mang mu sc Vit Nam. Bn v t ln ca ngi l T Hun, Trm Quan, T Nhn v T Chiu d to lp bn trung tm hong o ln, v hng chc t nh c to dng khp ng Trong trong th k XVIII thuc v mn phi Liu Qun. ( trich tac gia Nguyn Lang ) Thin s Liu Qun tr thnh mt v T ca mt phi Thin gi l Thin phai T Dung-Liu Qun, m nh hng ca Thin phi ny bao trm n Trong t 3 th k cho n nay. ---o0o---

CHUA THUYN TN VI THI GIAN

Mi hai nm sau khi khai sn thao am Vin Thng , thin s Liu Quan i vao chn nui Thin Thai gn o , ngi dng ln mt thao am khac mang tn Thuyn tn vo nm 1708 ( Nguyn phc Chu 1691-1725, L D Tng 1705-1728) Thao am toa lac ti ia phn p Ng Ty, x An Cu, tng An Cu, huyn Hng Thy. tnh Tha Thin. Nm th 3 Cnh Hng (1742 ) ( L Hin Tng 1740-1786) Thin s vin tch Nm 1747, tc 5 nm sau khi thin s Liu Qun qua i, cha Thuyn tn c cha Nguyn Phc Khot (1738-1765) ban bin ngch sc t.Cung cung vao nm nay oan Ti Hu la quan thai giam ng ra h hao thin nam tin n c i hng chung , chung co nin ai Canh Hng nm th 8 (6 ?) . Nm 1777 (Nguyn phc Thun 1765-1777) chua Thuyn tn c sa sang ln th nht Thi u Ty Sn x hi lon lc va chin tranh Trinh - Nguyn va chin tranh gia cha Nguyn v anh em Ty Sn ko di t 1771 cho n 1789 tt ca tai nguyn nhn vt lc k ca nh cha , miu mo bi bo ph h hai

nng n cho n nm K Du (1789) khi Nguyn Hu ln ngi hong , nh bi qun Mn Thanh th xa hi by gi mi tm yn , k cng mi c ti lp , chua chin mi c sa sang trng tu li Nm 1793 b c Hu pht nguyn dng lai chua tranh , thin nam tn n cng ngy cng ng. Nm 1799 Hong Thi T, y cho i T M ti to sa sang chua ln hai Nm 1803 Khi Gia Long a ln ngi Hong , Ha thng Trung Hu. xin li i hng chung v chung li c mang v cha Thuyn tn vi vp thi Ty Sn, hng chung b em lm t kh Vn Thnh Vua Gia Long sc cm Ba g Huyn V ca ni Thin Thai, ging xa bn cha sa li b thnh, Canh chua co ni xy nh ngi, ni dng nh tranh, ch trong 4, 5 nm, quan canh cha tr lai nh xa. Nm 1807 dng nh phng trng. Nm 1809 dng chnh in, tin ng, phm v tr li nguy nga. Nm 1815 cc mn trng tu thp T va dng hai bia Nm 1885 kinh tht th Nm 1886 ci sa t v. Nm1898 t Qung K . . . phung ph t in t, kh th mt mat chua lai ri vao canh hoang tan nat. Nm 1899 tng ni pht t xin sa sang lai vn kh a muc nat, i di kin thit t v em tr li trn nn c, cu to hu in. Nm 1900, sa san ln th ba , lm l khnh tn, vn php vin mn nh vy trai qua gn 200 nm ba ln t ba ln tn Nm 1937 t i th 10 ca thin s l Ha thng Trng Thy - Gic Nhin t chc i trng tu ngi cha. Nm 2000 cha c trng tu vi ca tam quan , thp chung , in th. hu liu , vn phng nguy nga s , Ngi cha c che khut bi nhng cy thng gi . Cha Thuyn Tn hin nay c dng dp ca nt kin trc c c xi mng v in kh ha c h thng th t truyn thng. chnh in, n gia th Pht Tam Thn, pha trc l tng c Pht Thch-ca. Tin n th tng B-tt Chun hai bn l nh v B-tt Vn-th v B-

tt Ph Hin. Tip n l bn chung, m. n t th B-tt Quan m, hai bn c ngi X Li Pht v ngi Ca-dip. n hu th B-tt a Tng. Ngoi ra cn c hai n th Thp in Minh Vng hai bn vch. Pha ngoi l hai bn th H Php v Quan Thnh Hin nay cha ta lc thn Ng Ty, x Thy An, thnh ph Hu Ni cha c xy ct hin nay khng bit no co nm ung trn nn c ca cha xa hoc thao am hay la n c dng mt ch khac Nguyn Du a m ta cnh cha qua bai th Vong Thin Thai T , Nguyn Du cho bit ng a n ving cha 2 ln , ln th 2 co le ng khng vao chua c vi bi vn mt con sng , nn chi ng bn nay sng ma ngm canh chua . Bi th sng tc vo thi gian 1805-1812 khi ng c thng hm ng Cc ai Hc S , lm quan kinh 5 nm . Bai th nh sau : Thin Thai sn ti thnh ng Cch nht in giang t bt khng. C t thu may hong dip l Tin triu tng lo bch vn trung Kh lin bch pht cung khu dch Bt d thanh sn tng thy chung. K c nin tin tng nht o Cnh Hng chung qui cu thi trung Ni Thin Thai pha ng hong thnh ,Cch mt dng sng khng n c, Ma thu, cha c nh vi trong l vng ,V s triu trc gi trong my trng , Kh thng mnh u bc ri vn phi chu ngi sai khin , Khng cng vi ni xanh gi c nim thy chung, Nh nm trc ta tng mt ln n y ,Cn thy c treo qu chung c thi Cnh Hng ngy trc Hoc theo li m t ca TT Thch Thin Siu : " Hin nay cch pha sau thp 800 mt c cha Thin Tn do Ngi sng lp v cc t tip tc tha k trng tu cn c p khang trang, trong c qu i hng chung c nm Cnh Hng th 8 (1747) l di vt qu nht." , , , , , " Hin nay cch pha sau thp 800 mt c cha Thin Tn do Ngi sng lp v cc t tip tc tha k trng tu cn c p khang trang, trong c qu i hng chung c nm Cnh Hng th 8 (1747) l di vt qu nht."

---o0o---

DONG SNG TRONG HUYN THOAI

Nhiu tac gia mi ngi noi mt cach khac nhau v cu chuyn thin s n rong sng trong tiu s cua ngai , ngi cho rng ngai n rong khe , ung nc sui c( Ha Xun Lim ) , ke thi noi thin s n rong h (Tm rong nht. khi thin sng ch l bng cy thm c , rong xanh y h duy tr mch mng sc thn TT Tch Kh Chn ) ngi thi khng inh ngai n rong con sng trc mt chua Vy thi s tht rong ly u ? sng , h , khe hay sui ? Du chi la huyn thoai v cu chuyn thin s Liu Quan a n rong sng nhng chung ti nghi tim c ia chi ni ngai a tng ly rong qua tht la hanh phc tuyt vi cho nhng ai tim ra no Th ve phat trong tm tri canh mt sa di li xung sng vt mt be rong , ln r , mang v thao am . phi va khi vi thy tu tre qua ng bng th rong o Cm hay rong i vi ngai cung chng khac chi nhau nh ngai a tng vit trong bai k : Khng khng sc sc dic dung thng Th tng tng bc chn hanh thin cua vi sa di mt minh , n c trong rng vng dy cop beo va rn c mi ln i vt rong oi sng c tn tai , mt ngi tre tui a hanh thin trong moi sinh hoat thng nht cua cuc sng Va khi v gia , trc khi vin tich ngai a noi cung mn "Qu v ng khc. Cc c Pht th hin cn nhp Nit bn, cn ti th ng i no v r rng, khng vic chi phi khc" ung nh ngai noi : Ngi n ni thao am Vin Thng luc con rt tre va tr v lai Thin thai ni t a ngoai bay mi Cu chuyn i tm ging sng ln 2 trong chuyn ra thm cha Thuyn Tn vo thng 8 nm 2007 sau khi gp nht kinh nghim i tm con sng trong bi th Qua o Ngang ca b Huyn Thanh Quan , chung ti a phi tham khao cac tai liu trc nhiu thng mt cach cn trong v ia ly hinh th sng sui nui non vung Thin Thai , Ng Binh , Trng Bia , Thin An , Truc Lm , Ba n ... cac chua gn o nh Vin Thng , Tra Am , Ty

Thin ,Truc Lm , Hng n , Diu Vin ...tng i Huyn Trn , khu vc chn hm , c ngi ca ng Ng nh Cn , bo thp ca thin strn s liu ri mi v s d on trc khi thm d quan st thc a Sa soan ln li nhng ni c th ti c tm ra gc gt mch ngun ca ging sng thin ling y ti a tm hn trng rng 300 nm th sng cung c th l thnh khe thnh sui , thnh ao, thnh h , nhng du xa c hn vn cn u , li ca thin s hnh nh vn cn m vang trong gi qua nhng t thng gi , ti i trong ming mang , ti sao mnh khng i nh tr chi i tm kho bu ca thi nin thiu ca mt thi hng o , Pht t Mt chi dn c hng ao t v thc khng ly giai : Giong sng huyn thoai o a hin ra trc mt ti , cho du thin nhin va con ngi a lam bin dang khun mt th gian nhng hinh anh vi sa di tre tui ang trn ng i tim chng qua ma phai tm rong nht duy tr mch mng sc thn a tr thanh mt n tng hng nhng bc chn ti n giong sng o Ti vn tin my cu cua Nguyn Du trong bai Vong Thin Thai T la tht Thin Thai sn ti thnh ng Cch nht in giang t bt khng. C t thu may hong dip l Va ti nghi hng v ngai vi nhng bc chn trong rng thng vng lng , Tai ti c nghe ting roc rach chay qua khe a , ting ri rm cua giong sui hay s lng thinh cua mt con sng ang chay m thm diu dang di chn nui Thin Thai , mui c ngi thy mui rong mi vt , ming li ti c qun vi tanh tao va nhat nheo cua rong va trc mt ti la mt khoang khng gian m ao Ging sng , ging sng , ging sng u ? vang ln t mt ci m h nao o vng li hay t tin kip xa xa Hnh nh v sa di tr tui hin ra trc mt ti , v sa di m v sau ny tr thnh t s ca Thin phi T Dung Liu Qun , ging sng nm sau lng ngi v hng ty , bn kia sng l mt ngn ni ng nh cu ghi hai cu i ni cng tng i vao bao thap cua ngi: "Bu t trng minh bt on mn tin lu lc thy; Php thn c l y nhin to l khn thanh sn"

(Ting linh bu ngn di cng dng nc lc trc ca chy hoi khng dt; Php thn lng y nhin bt ng ngm ni xanh) m t . V ti cng cht thot ra khi cnvi vng nh v ngay ta mnh ang ng : l trc ca tam quan ni bo thp ca ngi , ti ch cn dng bc chn mnh o khong cch t chn h sen n ging sng Ngy hm sau , ti cng my ngi bn c , chng gy , vch lau , ap co leo ln mt trin nui nho , ri i qua mt canh ng dc thoai thoai theo du ch dn ca HT Thin Siu l cch pha sau thp 800 mt n mt ngi cha ni ting Hu v iu ny cng ng nh nhn xt ca i Nam Nht Thng Ch quyn II , trang 203 " Chua Thin Thai ni x Dng Xun c tn na l Thuyn Tn ( Thin Tng ) . Tng truyn do Liu Qun ha thng dng da vo ni , trng ra ng bng , phong cnh cng p" By gi , trc bao thap cua thin s Liu Quan la mt con ng t o , mt khoang t trng chng mt mu va nghe u chu nhn cua manh t nay mun thc hin mt va giong sng thi vn con o , nhng bin dang n au n. Nu co mt ln nao o ban c nhin sng T Lich cua Ha Ni , ba mi sau ph phng hm nay va tht dim phuc cho nhng ai nh quan Phu S ng Vn a nhin thy giong sng T Lich khi cng chua Huyn Trn ri kinh ai Vit v Vijaya Va cung nh vy tm trang cua Nguyn Du khi dng trc giong sng trong huyn thoai cua thin s Liu Quan Kh lin bch pht cung khu dch Bt d thanh sn tng thy chung. K c nin tin tng nht o Cnh Hng chung qui cu thi trung Con ban xin hay ghe thm ngi bao thap va con sng huyn thoai by gi BS H c Duy ---o0o--HT