Professional Documents
Culture Documents
GIAO THOÂNG
4.1.1. OÂ nhieãm khoâng khí töø caùc hoaït
ñoäng cuûa giao thoâng
Trong khí thaûi laø nguyeân nhaân gaây oâ nhieãm
töø xe coä ñöôïc ñaùnh giaù: 100% CO; 100% NOx;
100% SOx; 100% Pb; 60% HC ( soá HC coøn laïi laø
20% töø thuøng ñuïng xaêng, 20% töø buoàng
ñoát..).
Xaêng laø moät hoãn hôïp hydrocacbon ñöôïc tröng
caát töø daàu moû. Khi ñoát chaùy xaêng daàu
(trong xy lanh xe oâ toâ) ñeå thuaän tieän ngöôøi ta
coi noù nhö moät hydrocacbon ñôn chaát laø Octan
hoaëc Isooctan, C8H18 , phaûn öùng xaûy ra nhö sau:
C8H18 + 12,5 (O2 + 3,76 N2) --------> 8 CO2 + 9
H2O + 47 N2
( coi khoâng khí coù 79% ni tô vaø 21% oâ xy theo
theå tích)
Tæ leä ñuùng giöõa khoâng khí vaø nhieân lieäu
ñöôïc tính nhö sau:
AFR = N Air/N fuel = (12,5 + 47)/1 = 59,5/1
Ñoåi ra ñôn vò khoái löôïng thì
AFR = 59,5 (28,84)/114 = 15 kg khoâng khí
/1kg nhieân lieäu
Trong ñoù 28,84 laø troïng löôïng phaân töû cuûa
khoâng khí saïch.
Giaù trò AFR ôû treân laø raát ñaëc tröng cho quaù
trình chaùy cuûa hdrocacbon. Töùc laø khi caàn ñoát
1kg nhieân lieäu (xaêng ) thì caàn 15 kg khoâng khí.
- Ví duï taïi moät thaønh phoá coù 1 trieäu xe oâ toâ
moãi xe trung bình tieâu thuï 6 kg nhieân
lieäu/ngaøy, giaû söû 1% khoái löôïng khí laø chaát
oâ nhieãm thì löôïng chaát oâ nhieãm haøng ngaøy
tính ñöôïc laø:
1
(1x106 ) x (15 x 6) x (10- 2) kg = 900
taán/ngaøy.
Cheá ñoä ñoát aûnh höôûng tôùi saûn phaåm chaùy
hay caùc chaát thaûi
- Taïi thaønh phoá HCM ñeán naêm 1999 coù 1,3
trieäu xe moâ toâ moãi xe tieâu thuï 0,5kg
xaêng/ngaøy, 300.000 xe oâ toâ moãi xe trung bình
tieâu thuï 6 kg nhieân lieäu/ngaøy, giaû söû 1% khoái
löôïng khí laø chaát oâ nhieãm thì löôïng chaát oâ
nhieãm haøng ngaøy tính ñöôïc laø:
(1, 3x106 )x(15 x 0.5)x(10- 2)kg + (0,3x106)x(15 x
6)x(10- 2) kg = 367,5 taán/ngaøy.
2
- Coù khaû naêng cheá bieán töông ñoái reû.
- Giöõ ñöôïc tính chaát trong quaù trình toàn
chöùa.
- Khi chaùy taïo thaønh nhöõng saûn phaåm ít
gaây oâ nhieãm moâi tröôøng xung quanh.
Tuøy thuoäc traïng thaùi coù caùc loaïi nhieân
lieäu khí, loûng, raén.
Baûng 2.8. Thaønh phaàn nhieân lieäu, % KL
Caùc chaát Goã T Than T Than D Khí
han non han antraxi aàu
buø (than bitu t
n naâu) m
Caùc bon 52,3 57 55 75,8 82,1 86 75
Hydro 6,3 5,5 4,4 5,0 2,3 10 24
Oxy 40,5 31 13 7,4 2,0
Nitô 0,1 1,5 1,0 1,5 2,8 0.6 1
Löu huyønh < 0,2 1,7 1,6 0,6 3 veát
0,1
Tro 0,8 4,8 24,9 8,7 12,2 0.4 -
Baûng 2.9. Heä soá oâ nhieãm ñoái vôùi loø gaïch (kg/1 taán saûn
phaåm)
Nhieân Buïi (C) SOx CO THC NOx
lieäu
Than 0,64A 4,8S 1,28 0,37 0,56
Daàu FO 0,13A 3,6S < 10 -3
0,024 2,18
Cuûi 1,96 0,20 7,81 9,13 1,30
Voû döøa 8,03 0,24 9,64 11,24 1,61
Traáu 5,55 0,00 32,49 6,50 0,65
Ghi chuù: A vaø S thöù töï laø haøm löôïng tro vaø löu huyønh
cuûa nhieân lieäu
3
huùt do cheânh leäch aùp suaát, xaêng ñöôïc phun
ra khoûi voøi phun, cuoán theo doøng khí, boác hôi
taïo thaønh hoãn hôïp hôi xaêng-khí, phaân phoái
ñeàu trong xi lanh cuûa ñoäng cô. Trong xilanh hôi
xaêng bò neùn tôùi moät thôøi ñieåm thích hôïp thì
bugi ñaùnh löûa, taïi thôøi ñieåm ñoù hôi xaêng baét
chaùy raát nhanh. Theå tích khí chaùy trong xi lanh
taêng leân, ñaåy piston xuoáng, coøn khí thaûi theo
cuûa xaû ra ngoaøi.
Nhö vaäy quaù trình chaùy cuûa hôi xaêng trong
buoàng ñoát cuûa ñoäng cô boä cheá hoøa khí laø
moät quaù trình chaùy cöôõng böùc, thöïc hieän
ñöôïc laø nhôø tia löûa ñieän cuûa bugi. Quaù trình
chaùy xaûy ra nhanh nhöng khoâng phaûi ñoàng
ñeàu trong toaøn boä theå tích xilanh, maø baét
ñaàu töø bugi sau ñoù lan daàn trong toaøn boä theå
tích xilanh vaø luùc ñoù chu trình chaùy keát thuùc.
Toác ñoä lan truyeàn cuûa maët caàu löûa trung bình
20 – 25 m/s. Vôùi toác ñoä lan truyeàn nhö vaäy thì
aùp suaát hôi trong xilanh taêng ñeàu ñaën, ñoäng
cô hoaït ñoäng bình thöôøng.
Vì moät lyù do naøo ñaáy nhö: chaát löôïng xaêng,
caáu taïo ñoäng cô khoâng chuaån xaùc, thaønh
phaàn hoãn hôïp khí, goùc ñaùnh löûa cuûa bugi….
seõ taïo ra ñieàu kieän chaùy noå khoâng bình
thöôøng trong ñoäng cô. Khi ñoù xuaát hieän chaùy
kích noå, toác ñoä lan truyeàn taêng tôùi 1500 –
2500m/s. Aùp suaát trong xilanh taêng ñoät ngoät
tôùi 160kg/cm2, luùc ñoù seõ taïo ra caùc soùng hôi
xung ñoäng va ñaäp vaøo vaùch xilanh, phaùt tieáng
keâu laùch caùch, maùy noå rung giaät vaø noùng
hôn bình thöôøng raát nhieàu, laøm giaûm coâng
suaát maùy, tieâu hao nhieân lieäu do chaùy khoâng
heát, maøi moøn caùc chi tieát maùy, thaäm chí
4
gaây nöùt raïn piston, choát piston, voøng sec
maêng, taïo ra nhieàu muoäi than, laøm baån xilanh,
baån maùy, gaây oâ nhieãm moâi tröôøng….
5
Khi pha hai hôïp phaàn naøy vôùi nhau, ví duï nhieân
lieäu tieâu chuaån coù 30% theå tích n-heptan vaø
70% theå tích iso-octan, TSOT = 70.
6
OÂ NHIEÃM KHOÂNG KHÍ TÖØ XE COÄ:
- Xe chaïy xaêng:
Trong khoùi thaûi: THC = 900 ppm (qui theo hexan).
CO = 3.5%.
NOx = 1500 ppm.
Chì ôû daïng caùc hôïp chaát: oxit, clorua, bromua,
sunfat, phosphat…
- Xe chaïy daàu:
Trong khoùi thaûi: THC = 100 - 600 ppm (qui theo
hexan).
CO < 1000 ppm
NOx = 10 - 1000 ppm.
Formaldehyde: 5 – 20 ppm.
Coøn nhieàu chaát khaùc nhö PAHs, buïi voû xe, buïi
ñöôøng, buïi amiang töø phanh xe..khoâng baøn ôû
ñaây.
OÂ nhieãm khí quyeån:
1. Oxitcacbon (CO): thoâng thöôøng ôû caùc
ñöôøng phoá chính coù xe taûi naëng CO = 25 –
125mg/m3. Trung bình ôû nhieàu thaønh phoá: 15 –
20mg/m3.
2. Chaát oâ xi hoùa: chuû yeáu laø do saûn phaåm
cuûa phaûn öùng quang hoùa giöõa THC vaø NOx
trong khoâng khí taïo ra O3, andehyde, NO2, PAN.
Vôùi noàng ñoä töø 0,1 – 0,15 ppm gaây ngöùa maét
(thöôøng gaëp ôû Los Anggales). Noàng ñoä 0,1 ppm
aûnh höôûng xaáu tôùi rau, quaû. Taïi Los Angeles,
naêm 1967 ngöôøi ta ño ñöôïc 0.16 ppm (vaøo
thaùng 12), 0,73 ppm (thaùng 8) vaø cöïc ñaïi laø
0,82 ppm vaøo ngaøy 16/12/1966.
3. NOx: Khi môùi thoaùt ra khoûi nguoàn chuû yeáu
laø NO, nhöng sau ñoù chuùng chuyeån thaønh NO2
(phuï thuoäc vaøo ñieàu kieän khí quyeån).
7
Noàng ñoä NOx nhìn chung taïi caùc thaønh phoá <
0,2 mg/m3. Trong moät soá nôi khi coù aùnh saùng
maët trôøi chieáu vôùi cöôøng ñoä böùc xaï maïnh
NOx coù theå ñaït 2mg/m3. Los Angeles, naêm 1967
ngöôøi ta ño ñöôïc 4,1 mg/m3, cöïc ñaïi vaøo naêm
1961 ño ñöôïc 8mg/m3.
4. Hydrocacbon (THC): THC khoâng tính ñeán
hydrocacbon maïch voøng. Taïi Los Angeles, naêm
1967 ngöôøi ta ño ñöôïc trung bình 5,6 mg/m3
(thaùng 6 vaø thaùng 9); 12,6 mg/m3 (thaùng
gieâng). Giaù trò cöïc ñaïi ño ñöôïc vaøo ngaøy 14
vaø 15 thaùng 2 naêm 1964. Moät soá thaønh phoá
khaùc cuûa Myõ thöôøng ño ñöôïc 7 mg/m3, töông
ñöông moät soá thaønh phoá khaùc cuûa Ñöùc vaø
caùc nöôùc khaùc.
5. Chì (Pb): Caùc keát quaû giaùm saùt cuûa Myõ
taïi 3 thaønh phoá cho thaáy: taïi trung taâm thaønh
phoá haøm löôïng chì ño ñöôïc khoaûng 3 µg/m3
8
OÂ NHIEÃM KHOÂNG KHÍ KHU VÖÏC ÑOÂ THÒ
Baûng 1.1. Ñoä oàn vaø maät ñoä xe coä taïi Ñaø Naüng
density of motor vehicles
TT Sites Noise Very big car Moto
big < 12 r
sit cycle
dBA Unit/h
1 Khu vöïc coång nhaø maùy xi maêng 70,2 12 78 60 252
Haûi Vaân
2 Khu vöïc caïnh nhaø maùy theùp Ñaø 72,4 6 42 12 138
Naüng
3 Quaûng tröôøng nhaø haùt Tröng 75,5 0 6 120 1
Vöông 500
4 Khu vöïc coång tröôøng ÑH Kyõ 74,7 24 120 120 1
Thuaät Ñaø Naüng 050
Baûng 2.1. Ñoä oàn vaø maät ñoä xe coä taïi Daklak
density of motor vehicles
TT Sites Noise Very big car < Motor
big 12 cycle
site
dBA Unit/h
1 Khu vöïc beán xe Daklak 76,1 48 24 36 720
2 Khu vöïc ngaõ saùu Töôïng Ñaøi 73,6 0 36 108 2220
3 Khu vöïc ngaõ ba vaønh ñai 72,3 72 12 24 600
4 Khu vöïc caàu 14 71,7 0 48 12 120
9
Tabe 3.1. Ñoä oàn vaø maät ñoä xe coä taïi Bieân Hoøa
density of motor vehicles
TT Sites Noise Very big car < Motor
big 12 cycle
sitee
dBA Unit/h
1 Nhaø maùy VICASA, KCN BH I 75,4 24 36 78 210
2 Oxy Ñoàng Nai, KCN BH II 68,3 0 24 24 138
3 Ngaõ tö Tam Hieäp 74,5 180 216 126 4014
4 Khu du lòch Böûu Long 71,7 0 12 6 240
Baûng 4.1. Ñoä oàn vaø maät ñoä xe coä taïi Vuõng Taøu
density of motor vehicles
TT Sites Noise Very big car < Motor
big 12 cycle
sitee
dBA Unit/h
1 Quoác loä 51 (Ngaõ ba Baø 74,7 156 180 228 1116
Ròa)
2 Khu vöïc Baõi Tröôùc - 70,1 0 84 144 720
Vuõng Taøu
3 Khu vöïc Baõi Sau - Vuõng Taøu 65,3 0 132 60 852
10
2 Khu vöïc Baõi Tröôùc - 0,32 0,04 0,052 1,3 <0,000
Vuõng Taø 7 1
3 Khu vöïc Baõi Sau - Vuõng 0,33 0,049 0,032 2,3 <0,000
Ta 1
Baûng 5.1. Ñoä oàn vaø maät ñoä xe coä taïi TP.Hoà Chí Minh
density of motor vehicles
TT Sites Noise Very big car < Motor
big 12 cycle
sitee
dBA Unit/h
1 UBND quaän Thuû Ñöùc 72,1 396 324 660 2520
2 18A Coäng Hoaø, Taân Bình 77,3 84 804 372 5424
3 Vieän veä sinh Y teá Coâng Coäng, 76,3 0 12 60 2928
quaän 8
4 Khu vöïc trung taâm Thaønh 70,0 0 144 828 5808
phoá (gaàn raïp Rex)
5 Khu A, phöôøng An Khaùnh, quaän 2 72,0 0 30 72 738
6 Ngaõ saùu Goø Vaáp, Goø Vaáp 80,0 12 150 354 2106
7 Khu cheá xuaát Linh Trung, Thuû 60,4 12 48 15 57
Ñöùc
11
Table 6.1. Air quanlity atmonitoring site N01 (Calmette str)
Pollutants’ concentration PM -10 (µg/m3)
No. Date Time (mg/m3)
NO2 CO Benze < 2 µm 2 - 10 µ
ne m
1 05:30 - 0.038 3.7 104.1 141.5
06:30
2 4.3.9 07:00 - 0.062 28.1
7 08:00
3 11:00 - 0.054 6.8 0.0062 82.4 158.7
12:00
4 17:00 - 0.076 19.5
18:00
5 18:30 - 0.045 6.5 95.9 176.6
19:30
6 5.3.9 17:00 - 0.080 28.3 128.5 137.9
7 18:00
7 6.3.9 17:00 - 0.077 25.9 102.4 155.6
7 18:00
8 7.3.9 17:00 - 0.068 32.4 113.3 120.4
7 18:00
9 8.3.9 17:00 - 0.085 21.3 129.5 170.2
7 18:00
10 05:30 - 0.043 5.2 95.8 138.8
06:30
Average concentration
12
TABLE 6.2. AIR QUANLITY ATMONITORING SITE N02 (DINH TIEN
HOANG)
Pollutants’ concentration PM -10 (µg/m3)
No. Date Time (mg/m )3
13
97 16:00
Average concentration 0.061 22.4 92.5 148.5
14
TABLE 6.3. AIR QUANLITY ATMONITORING SITE N03 (NGO TAT
TO STR.)
Pollutants’ concentration PM -10 (µg/m3)
No. Date Time (mg/m3)
NO2 CO Benze <2µ 2-10 µ
ne m m
1 05:30 - 0.015 2.0 66.6 189.9
06:30
2 6.3.9 07:00 - 0.020 2.5
7 08:00
3 11:00 - 0.016 1.5 60.5 167.4
12:00
4 17:00 - 0.013 3.1 nd
18:00
5 18:30 - 0.011 2.2 74.1 164.8
19:30
15
TABLE 6.4. AIR QUANLITY ATMONITORING SITE N04 (LUONG
DINH CUA STR.)
No. Date Time Pollutants’ concentration PM -10 (µg/m3)
(mg/m3)
NO2 CO Benze <2µ 2-10 µ
ne m m
1 05:30 - 0.011 3.1 68.5 235.5
06:30
2 7.3.9 07:00 - 0.011 2.2
7 08:00
3 11:00 - 0.008 1.9 50.7 150.4
12:00
4 17:00 - 0.012 1.8 nd
18:00
5 18:30 - 0.009 3.8 80.2 202.6
19:30
16
URBAN AIR POLLUTION PROBLEM
- Main source: Transportation
+ Quantity and quanlity of motor vehicles
Example:
In Da Nang province : Reach to TCVN 5123 -90 ( Exhaust
standard)
Cars ( diedsel : 50%)
Cars ( gasoline : 60%)
Motor bicycle: 80%
In Ho Chi Minh City
Amount of Motors : 194.777 cars
: 1,288,754 Motor bicycles
+ Road quanlity
+ Trafic jam
Noise : > 90 dB
17