Cng ngh lc du: Qu trnh chng ct du th (P.

1) Chng ct l qu trnh tch mt dung dch bng cch un si n, ri ngng t hi bay ra c 2 phn: Phn nh l distillat c nhit si thp, cha nhiu cht d si, cn phn nng cn li l cn chng ct (redue). QU TRNH CHNG CT DU TH 1. C s l thuyt ca qu trnh chng ct 1.1 S si ca dung dch S si ca cht nguyn cht: Mt cht lng s si nhit m ti p sut hi bo ho ca n bng p sut mi trng ln mt thong. V d nh nc s si 1000C ti P = 1 atm (760mmHg). Nhit si ca Butan p sut, atm 1 3.41 4.80 Nhit ,oC 0 36 50

Ta gi cht c p sut hi bo ho ln, c nht si thp l cht d si. Cht kh si c p sut hi bo ho b, c nhit si cao. Thnh phn pha hi sinh ra khi un si mt dung dch: Pha hi sinh ra khi cht lng nguyn cht si l pha hi n cht. Pha hi sinh ra khi mt dung dch si l mt hn hp ca tt c cc hp phn ca dung dch v c thnh phn ph thuc vo thnh phn ca dung dch lng theo nh lut Konovalov.

nh lut Konovalov: Khi si mt dung dch lng cho ra mt pha hi giu cht d si hn so vi dung dch lng.

1.2 Nguyn l ca qu trnh chng ct Chng ct l qu trnh tch mt dung dch bng cch un si n, ri ngng t hi bay ra c 2 phn: Phn nh l distillat c nhit si thp, cha nhiu cht d si, cn phn nng cn li l cn chng ct (redue).

Nh vy, php chng ct c th thu c Distillat c thnh phn mong mun bng cch chng ct nhiu ln. Nhng chng ct nhiu ln nh vy rt phin phc, tn thi gian m khng kinh t. khc phc nhc im ny ta dng h thng chng ct c ct chng ct. Ct chng ct c s a l thuyt cng ln, th c kh nng cho mt distillat c thnh phn khc cng nhiu so vi dung dch trong bnh un, tc l distillat rt giu cht d bay hi. Dng ct chng ct c nhiu a l thuyt c th thu c distillat l cht d bay hi gn nh tinh khit. 2. C s l thuyt chng ct du m Nhm phn tch du th thnh cc phn on thch hp da vo nht si ca cc cu t v khng lm phn hu chng. 2.1 Chng ct n gin

Chng ct bay hi dn dn: Ch yu dng trong phng th nghim xc nh ng cong chng ct Enghen. Chng ct bay hi mt ln: Cho php nhn c phn chng ct ln hn so vi bay hi mt ln.

Chng ct bay hi nhiu ln: Cho php qu trnh tch cc phn on theo mong mun.

2.2 Chng ct phc tp Chng ct c hi lu: nng cao kh nng phn chia hn hp lng, ngi ta tin hnh cho hi lu mt phn sn phm nh. Nh s tip xc thm my ln gia pha lng (hi lu) v pha hi trong thp c lm giu thm cu t nh nh m phn chia cao hn.

Chng ct c tinh luyn: Da vo qu trnh trao i cht nhiu ln gia pha lng v hi nh vo cc a hay m. Chng ct s c phn chia cao hn nu kt hp vi hi lu

S tip xc gia dng lng v hi trong thp chng ct Chng ct chn khng & chng ct vi hi nc: bn nhit cc cu t trong du ph thuc ch yu vo nhit v thi gian lu. i vi cc phn on c nhit si cao, ngi ta cn trnh s phn hu chng (gim nht, bn oxy ho) bng cch hn ch nhit (320o- 420oC) chng ct. Nu nhit si cao hn nhit phn hu chng ta dng chng ct chn khng hay chng ct hi nc. Hi nc lm gim p sut hi ring phn lm chng si nhit thp hn. 2.3 a chng ct (Tray) Trong cng ngh du kh, chng ct nhng lng khng l (hng triu tn/nm). Ngi ta dng nhng thit b chng ct khng l, hot ng lin tc. Hi nguyn liu s bay ln nh thp v phn lng s chy xung phn di thp. S tip xc gia hai dng ny c thc hin mt cch c bit nh cc a. Ti cc a xy ra qu trnh trao i nhit gia dng hi v dng lng. ng thi ti y cng xy ra qu trnh trao i cht, phn nh trong pha lng bay hi theo pha hi, phn nng trong pha hi ngng t theo dng lng.

Nh vy, khi dng hi ln n nh th rt giu cu t nh, cn dng lng i xung y li giu cu t nng hn. C rt nhiu dng a khc nhau c s dng tu vo loi nguyn liu. Nhng mc ch chung nhm m bo s tip xc gia pha lng v pha hi phi ln qu trnh phn tch hiu qu. Hin nay, s dng ch yu cc dng a sau: a nhiu l (Sieve Trays) a chp (BubbleCap Trays) a ng khi (Chimmey Trays) a Van (Valve Trays)

Mm kiu van S phn b dng chy qua van nh hng rt ln n s tip xc pha v cht lng cc phn on. Mt s kiu phn b dng chy trong thp c trnh by nh sau:

2.4 S Stripping i vi chng ct du th, dng trch ngang lun c ln sn phm nh. loi b cc cu t nh ny, ngi ta thc hin qu trnh ti ho hi ring phn cc phn nh. Qu trnh ny gi l qu trnh stripping. Qu trnh ny c thc hin trong nhng ct nh t 4-10 a, t bn cnh thp chng ct kh quyn v thng dng hi nc trc tip.

Ngoi ra c th stripping bng nhit (phn on Kerozen).

2.5 S hi lu (Relux) Nhm to ra dng lng c nhit thp i t nh thp xung y thp trao i nhit vi dng hi. T lm cho qu trnh trao i cht tch phn on c trit v thu c cht lng distillat mong mun. T l dng hon lu ph thuc vo nhiu yu t, trong yu t kinh t l bi ton quyt nh. Khi t l hon lu tng, s mm gim nhng ng knh thp tng ln. Ch yu c 3 dng sau: Hi lu nng: S dng dng hi lu trng thi lng si. Hi lu lnh: Nhit dng hi lu di im lng-si. Hi lu vng: Ly cc sn phm cc mm di hi lu ln cc mm trn sau khi lm lnh.

Cng ngh lc du: Qu trnh chng ct du th (P.2)

Chng ct du v sn phm du vi mc ch tch du th thnh cc phn on, c thc hin bng phng php si dn hoc si nhiu ln. Chng ct bay hi nhiu ln gm hai hay nhiu qu trnh bay hi mt ln. 3. Chng ct du th p sut kh quyn Trong chng ct si dn hi to thnh thot ra khi thit b chng ct ngay lp tc, ngng t trong thit b lm lnh - ngng t v c thu hi di dng distillat. Ngc li, trong si mt ln hi to thnh trong qu trnh nung nng khng thot ra khi thit b ct cho n khi t n nhit no , khi c mt lng pha hi tch ra cht lng. Nhng c hai phng php chng ct ny u khng th phn tch du v sn phm du thnh cc phn on hp v c mt lng thnh phn c nhit si cao ri vo ohn ct (distillat) v mt phn phn on nhit si thp li trong pha lng. Do phi tin hnh ngng t hi lu hoc tinh ct. Vi qu trnh ny, du v sn phm du c nung nng trong bnh cu. Hi to thnh khi chng ct hu nh khng cha thnh phn si cao, c lm lnh trong thit b ngng t hi lu v chuyn sang th lng - phn hi lu. Cht hi lu chy xung di, li gp hi to thnh. Nh trao i nhit thnh phn si thp ca phn hi lu ha hi, cn phn c nhit si cao trong hi s ngng t. Trong qu trnh tip xc ny s phn tch s tt hn. Tinh ct l s tip xc gia dng hi bay ln v dng lng chy xung - phn hi lu. tinh ct tt phi to iu kin tip xc gia pha hi v pha lng. S tip xc ny thc hin c nh vo thit b tip xc phn b trong thp (m, mm..). Mc phn tch ca cc thnh phn ph thuc nhiu vo s bc tip xc v lng hi lu chy xung gp hi.

S nguyn tc chng ct du p sut kh quyn. 1- L nung dng ng, 2- thp chng ct, 3- thit b lm lnh, 4- b trao i nhit. I- Du th; II- sn phm trn (xng); III- Kerosel; IV- du diesel; V- cn chng ct kh quyn (mazut); VI- hi lu; VII- cht cp nhit ( hi nc). Hnh trn l s nguyn tc cm chng ct du p sut kh quyn. Du th c bm vo b trao i nhit 4, trong n c gia nhit, sau a vo l nung (1) v du c nung nng n nhit cn thit v c dn vo khoang bay hi (vng cp) ca thp chng ct (2). Trong qu trnh nung nng, mt phn du chuyn sang pha hi. Du th hai pha lng - hi c a vo thp ct, trong do gim p mt phn hi nc c to thnh, pha hi tch ra khi pha lng v bay ln trn dc theo thp, cn pha lng chy xung di. Trong thp chng ct c cc mm chng ct, trn c s tip xc gia pha hi bay t di ln v pha lng chy t trn xung. ct phn lng ca nguyn liu di thp ngi ta a nhit vo mm cui cng. Nh phn nh ca sn phm y chuyn sang pha hi v do to hi lu hi. Hi hi lu ny bay ln t mm cui cng v tip xc vi pha lng chy xung v khin cho pha lng giu cc cht c nhit si cao. 3.1 Chng ct du c tc nhn bay hi Mt trong nhng phng php tng hm lng cc cht c nhit si cao trong cn chng ct l a vo phn di ca thp chng ct tc nhn bay hi. Tc nhn

bay hi c ng dng l hi nc, kh tr (nit, kh cacbonic, kh du), hi xng, ligroin hoc kerosel. Tc nhn bay hi c s dng rng ri nht l hi nc. Khi c hi nc trong thp chng ct, p sut ring phn ca hydrocarbon gim v dn ti nhit si gim. Nh , hydrocarbon c nhit si thp nht cn li trong pha lng sau khi ct mt ln s chuyn sang pha hi v bay ln. Hi nc chuyn ng dc theo thp chng ct v bay ra cng sn phm nh, lm gim nhit trong thp xung 10 20oC. Nn s dng hi qu nhit v a n vo thp vi nhit bng nhit ca nguyn liu np vo thp hoc cao hn i cht. Thng hi nc sau khi qua my bm hi v turbin c p sut tng n 2 3 atm, c nung nng trong ng rut g ca l nung dng ng v np vo thp vi nhit 350 450oC. 3.2 S cng ngh cm chng ct kh quyn Trong s chng ct kh quyn, du loi nc v loi mui trong cm EDS c bm vo mm s 16 ca thp bay hi K-1 bng hai dng. T nh thp K-1 sn phm nh trong pha hi c dn vo thit b ngng t bng khng kh T-5, sau vo thit b lm lnh bng nc T-5a v c lm lnh n 45oC, ri i vo b cha E-1. Nc tch t b E-1 c dn vo knh thi. Xng t b E-1 c bm vo thp K-1 bng my bm H-5 lm dng hi lu, xng cn li chy vo b E-12. Ch nhit di thp K-1 c duy tr nh dng nng, l phn du th loi xng ca thp K-1 c bm vo l nung L-1 bng 6 dng nh my bm H-7. Tt c cc dng du t l L-1 nhp li v c bm tr li y thp K-1 bng 2 dng.

S cng ngh cm chng ct kh quyn K-1- Thp bay hi trc; K-2- Thp chng ct kh quyn chnh; K-6, K-7, K-9Thp bay hi; E-1, E-12, E-3- b hi lu; T-5, T-7, T-22, T-23- thit b ngng t bng khng kh; T-2, T-33, T-17, T-19, T11- thit b trao i nhit du th- sn phm; T-5a, T-7a, T-22a, T-20- Thit b lm lnh; L-1 l nung dng ng; H-3, H-21- My bm. Sn phm y ca thp K-1 l du loi xng c ly ra bng my bm H- 3 v c nung nng tip trong l L-1 v t y c a vo thp chng ct chnh K-2 di mm th 38. tng thu hi sn phm sng t mazut ngi ta bm hi nc qu nhit vo pha di thp K-2. T nh thp K-2 hi xng v hi nc c dn vo thit b ngng t bng khng kh T-7, trong chng c ngng t v lm lnh n 80oC, sau i vo thit b lm lnh bng nc T-7a. Phn ngng (nhit 45oC) c a vo b cha E-3, trong nc c tch ra khi xng (nc thi ra h thng thi). Xng t b cha E-3 c bm bng my bm H-4 vo trn thp K-2 iu chnh nhit trn thp, phn xng d qua van iu chnh lu lng theo mc cht lng trong b E-3 vo b cha E-12 .

 ly nhit trong thp K2 s dng 2 dng hi lu: dng th nht vo di ca trch phn on 220 280oC, dng th hai - vo di ca trch phn on 280 350oC. Phn hi lu th nht c ly ra t mm th 12 ca thp K-2 bng bm H-22 v qua thit b iu chnh lu lng ri bm vo trao i nhit T-2, thit b lm lnh T-19 v vi nhit 65 70oC quay tr li mm 11 ca thp K-2, t mm th 10 phn on 180 220oC c bm ln mm trn ca thp K-6. Hi nc qu nhit c a vo y thp bay hi K-6. Trong thp K-6 din ra s bay hi ca phn on xng, hi ny quay tr li mm th 9 ca thp K-2. T y thp K-6 phn on 180 220oC c my bm H-18 bm qua h thng trao i nhit v lm lnh (T-22, T-22a) vo h thng lm sch. Phn on 220 280oC t y thp bay hi K-7 nh my bm H-19 c bm qua thit b lm lnh bng khng kh T-23, bng nc T-20, qua b iu chnh lu lng v i vo ng dn ca nhin liu diesel. T mm th 30 hoc 32 ca thp K2 phn on nhin liu diesel (280 350oC) c ly ra v a qua thp bay hi K-9. Di thp K-9 hi nc qu nhit cng c a vo. Phn on bay hi ca thp K-9 quay li mm th 24 ca thp K-2. T y thp K-9 phn on 280 350oC c my bm H-20 bm qua h thng trao i nhit T-11 nung nng phn on xng trc thp n nh K- 8 v c a vo ng dn chung ca nhin liu diesel. Mazut t y thp K- 2 c my bm H-21 bm sang cm chng ct chn khng. 3.3 Ch cng ngh Di y l ch cng ngh c trng ca cm chng ct kh quyn: Thp K-1 Ngng cho php Lu lng nguyn liu, m3/h 1.250 Nhit , oC - Du th vo thp 200 - Dng hi lu 340 - nh thp theo cht lng ca phn o on si u - 85 C - y thp 240oC p sut thp (trn), atm 6,0 Chi ph hi, m3/h 90 Thp K-2 Nhit , oC - Nguyn liu vo thp 360

- Dng hi lu: + th I ti ca ra khi thp + th II ti ca ra khi thp + th I ti ca vo thp + th II ti ca vo thp L nung Nhit , oC - ti ca ra khi l - kh khi trn vch ngn - nh thp on si u - 85oC - y thp p sut thp ( trn), atm (Cn tip)

170 260 70 80

800 800 theo cht lng ca phn 240oC 6,0

Cng ngh lc du: Qu trnh chng ct du th (P.3) Chng ct du trong cng nghip hot ng lin tc nhit khng qu 370oC - nhit hydrocarbon bt u phn hy - cracking. T du th nhn c cc sn phm sng nh xng, du ha, diesel. Sau khi chng ct kh quyn (AR) cn mazut c a sang cm chng ct chn khng (VR) trong lin hp chng ct kh quyn - chn khng (AVR). Nh chng ct chn khng nhn c thm cc phn on du nhn v cn gudron. 4. Chng ct du th p sut chn khng Sau khi chng ct du di p sut kh quyn nhit 350 370oC, chng ct tip cn cn li cn chn iu kin loi tr kh nng cracking v to iu kin thu c nhiu phn ct nht. Ph thuc vo nguyn liu t cn chng ct kh quyn (mazut) c th thu c distilat du nhn cho cm sn xut du nhn, hoc gasoil chn khng - l nguyn liu cho cracking xc tc. Phng php ph bin nht tch cc phn on ra khi mazut l chng ct trong chn khng. Chn

khng h nhit si ca hydrocarbon v cho php ly c distilat c nhit si 500oC nhit 410 420oC. Tt nhin khi gia nhit cn du n 420oC th s din ra cracking mt s hydrocarbon, nhng nu distilat nhn c sau c ch bin th cp th s hin din ca cc hydrocarbon khng no khng c nh hng ng k. iu ch distilat du nhn th phn hy cn phi t nht bng cch tng hi nc, gim chnh lch p sut trong thp chn khng. Nhit si ca hydrocarbon gim mnh nht khi p sut d thp hn 50 mmHg. Do cn ng dng chn khng su nht m phng php cho php. Ngoi ra, tng hiu sut distilat t mazut a vo thp chn khng hi nc qu nhit hoc chng ct cn chn khng (gudron) vi tc nhn bay hi (phn on ligroin- kerosen). Chn khng to thnh nh thit b ngng t kh p hoc my bm chn khng (bm piston, bm rotary, bm phun hoc bm tia) mc ni tip vi nhau. 4.1 H thit b ngng t kh p - bm phun.

Trong h ny hi thot ra t nh thp chn khng, ngng t ngay lp tc trong thit b ngng t kh p v sau c ht bng my bm chn khng (thng bm phun hi). p sut d trong thit b ngng t kh p ph thuc vo nhit nc thi, nhng khng thp hn p sut hi nc bo ha nhit no . Nc t thit b ngng t kh p b nhim sn phm du v hp cht lu hunh (thng 5,5% so vi mazut). V vy gim dng nc nhim bn trong nh my nc thi c s dng li. Tuy nhin, khi nhit nc vo thit b ngng t kh p s tng i cht v phi trang b thm ph kin cho h cp nc.

Trong s to chn khng bng h thit b ngng t kh p - bm phun. Sn phm du ngng t trong thit b ngng t khng ha long bng nc lnh, nh n d dng tch ra khi condensat, c thu gom vo b lng v ging kh p. 4.2 H bm phun - thit b ngng t kh p. Trong s ny hi t trn thp chn khng a trc tip vo bm phun, cn su ca chn khng khng ph thuc vo nhit ca nc thot ra t thit b ngng t kh p. Nh c th to chn khng su hn (p sut d t 5 10 mmHg). su chn khng ph thuc vo i p ti ca ra ca bm phun, v vy to chn khng su cn mc ni tip vi bm phun.

4.3 c im chng ct trong thp chn khng c im chng ct trong thp chn khng tng t nh trong thp chng ct kh quyn. Tuy nhin n cng c mt s c im ring lin quan vi p sut d trong thp thp, iu kin nung nng nhin liu c thnh phn phn on nng. Trong thp chn khng cn to iu kin ct c nhiu nht v phn hy t nht. lm c iu ny cn s dng thit b to chn khng c c p sut chn khng thp nht trong h. gim thi gian lu ca mazut trong l nung v gim tr lc nn s dng l nung hai chiu, a hi nc vo ng xon ca l, gim thiu khong cch gia ca nhp liu vo thp v ca ra khi l nung, tng ng knh ng dn nguyn liu, gim thiu cc ch un gc, dng ch S. Cu to ca thp chn khng khc vi thp chng ct kh quyn nhm gim thi gian lu ca cn trong thp trnh phn hy n di tc dng ca nhit cao. Do lu lng cc dng hi trong thp chn khng ln, nn ng knh ca cc thp ny ln hn nhiu so vi thp ct kh quyn (8 12 m). Do s phn b ca cht lng v bt si khng ng nht nn hiu qu ca mm khng cao.

phn b cht lng ng u trn cc mm nn s dng cu trc mm c bit (mm li, van (xupap) v sng). 4.4 S cng ngh cm chng ct chn khng

S nguyn tc cm chng ct chn khng trnh by trong hnh 16. Mazut t di thp K-2 c my bm H-21 (khng v trong s ) bm vo ng xon ca l nung L-3 v sau khi nung nng n 400 410oC c dn vo thp chng ct chn khng K-10. gim s phn hy ca mazut khi nung nng nhit cao v to cc trong cc ng l nung v tng phn ct, thm hi nc qu nhit vo tng dng chy qua l nung ti ca vo thp K-1. nh thp chng ct chn khng K-10 gi p sut khng qu 50 mmHg. Kh sinh ra khi phn hy mazut cng hi nc c dn sang thit b ngng t T-35, trong hi nc ngng t, cn kh c ht bng my bm chn khng - phun ba cp H-1. Phn ngng t t T-35 c a vo b cha E-22, t vo b cha B, nc t c thi ra cn sn phn du tch t trong b lng c my bm H-40 bm vo ca np ca my bm nguyn liu. T mm 15 ca thp chn khng K-10 dng hi lu trn c my bm H-24 ht ra v bm qua cc thit b trao i nhit T-25, thit b ngng t bng khng kh T25a, my lnh T-28 v vi nhit 50oC c a tr li mm 18 ca thp K-10.

Phn on c nhit si di 350oC d c my bm H-24 bm vo thp K-2 hoc vo ng ng nhin liu diesel. Cng c th a dng hi lu nng vo mm 14 nh my bm H-24. T mm 9 trch phn on 350 500oC ra di dng sn phm trung gian, sau n c my bm H-25 bm qua thit b trao i nhit T-16 (dng nng), sau lng phn on 350 500oC cn thit quay tr li thp nh dng hi lu sau khi qua my lm lnh T-30, phn d qua thit b trao i nhit T-1 v ly ra ngoi. T mm th 9 ca thp K-10 dng hi lu di c my bm H-26 bm vo thit b trao i nhit T-18 v thit b lm lnh T-31, trong n c lm lnh n 170oC v tr v mm s 6, cn phn d quay tr li thp chng ct kh quyn K-2. T bm H-25 v H-26 hai dng nng tr li tng ng ti mm th 8 v th 4. T y thp K-10 gudron (nha ng) c my bm H-27 bm qua thit b trao i nhit T-4, T-3, T-34, my lnh T-24 v vi nhit khng qu 100oC c a vo b cha. 4.5 Ch cng ngh S cng ngh cm chng ct chn khng c thit k vi mc ch nhn c phn on 350500oC (nguyn liu cho cracking xc tc) v nha ng (gudron). Thp chn khng c trang b mm van. Tt c cc mm u dng hai dng. Tng s mm l 18.Trn mm np liu v di mm sut dng hi lu gia c lp t li chn. Di y l ch cng ngh ca cm chn khng: Nhit , oC Ch ti u Ngng cho php - Mazut ti ca ra l L-3 400 420 - Vch ngn l L-3 700 450 - nh thp K-10 90 100 - y thp 345 350 - Hi qu nhit 420 440 p sut d trong thp K-10, mm Hg 60 50 p sut hi vo my phun chn khng, atm 11,0 10,0