1.

Chu trnh cacbon l m t chu trnh sinh a ha h c, trong cacbon c trao i gi a sinh quy n, th nh ng quy n, a quy n v kh quy n c a Tri t. N l m t trong cc chu trnh quan tr ng nh t c a tri t v cho php cacbon c ti ch v ti s d ng trong kh p sinh quy n v b i t t c cc sinh v t c a n + Mi tr ng t, n c v khng kh c lin k t thng qua chu trnh Cacbon (C) nh qu trnh quang h p, gp ph n lm gi m hm l ng CO2 trong kh quy n. Cc qu trnh chnh trong chu trnh tu n hon C g m qu trnh quang h p, qu trnh phn h y cc s n ph m bi ti t. Ngoi ra cn c qu trnh h h p, qu trnh khuy ch tn kh CO2 trong kh quy n. Vng tu n hon Cacbon trong t nhin Kh quy n l ngu n cung c p C chnh trong chu trnh tu n hon C (ch y u d i d ng CO2). CO2 i vo h sinh thi nh qu trnh quang h p v tr l i kh quy n nh qu trnh h h p v qu trnh t chy. Th c v t l y kh cacbonic (CO2) t khng kh d t o ra ch t h u c . Chu trnh cacbon trong t nhin Qu trnh phong ha v phn h y ch t h u c t o ra C trong t v ch y vo cc sng su i khi m a xu ng t o nn chu trnh C trong n c, sau m t lo t cc ph n ng kh ph c t p gi a CO2 v vi CaCO3 v n c. CO2 c s d ng cho cc qu trnh h h p c a th c v t th y sinh v qu trnh quang h p c a n c. CO2 cng v i n c tham gia t ng h p ch t h u c , l ch t m gi pH mi tr ng n c trung tnh. Cc nghin c u cho th y, cc h sinh thi th y v c k c sng su i, h ao, bi n c v i d ng c vai tr r t l n trong chu trnh C ton c u. C c th t n t i th i gian di cc d ng v c nh CO2 (ha tan v d ng kh); H2CO3 (ha tan), CaCO3 cacbonat calciumho c d ng h u c nh glucose, acid acetic, than, d u, kh. i tc d ng c a nh sng m t tr i

Hi ha v n

nh

T t c cc thnh ph n kh quy n, a quy n, th y quy n u c T nhin i u ch nh tr ng thi hi ha, ph h p v i t p tnh c a cc c th s ng. V vai tr c a CO2 trong s s ng c ng v y, n tu n hon m t cch hi ha trong chu trnh cacbon, m b o s s ng cho sinh v t trn tri t. Hm l ng CO2 c duy tr v a t o nn hi u ng nh knh gi m cho tri t; CaCO3 c tch l y trong v nhuy n th , t o ph du s n xu t dimetyl sunfit cung c p cho qu trnh t o m a trong kh quy n, tuy n ti t mu i gip cho cy m m s ng trong mi tr ng n c bi n m nT t c u hi ha. Ch khi con ng i ph h y n gy ra s suy gi m v c bi t l s o l n, i khi gy ra h u qu khng th l ng tr c c do chnh s thi u hi u bi t c a con ng i. Khi chu trnh b ph v Cc ho t ng kinh t c a con ng i ang lm o l n chu trnh C, gy ra s qu t i hm l ng CO2 trong t nhin d n n hi n t ng hi u ng nh knh lm cho tri t nng ln. l vi c s d ng qu nhi u nhin li u ha th ch nh than , d u m , kh t trong giao thng v n t i, pht tri n cng nghi p, sinh ho t i s ng lm t ng CO2 trong kh quy n. Vi c ch t ph r ng c ng lm t ng hm l ng CO2 do khng cn th c v t h p th CO2 trong kh quy n n a. Vi c t ng kh CO2 v m t s ch t nhi m khc nh Nox, SOx, gy m a acid (pH<4,0), lm c ch t, thay i pH c a t, nh h ng n cy tr ng v nng nghi p. S nng ln ton c u gy ra bi n i kh h u, nh h nhi u m t trong cu c s ng c a con ng i. 2. chu trnh Nit Nit l m t nguyn t c ngu n d tr kh giu trong kh quy n, chi m g n 80% th tch, g p g n 4 l n th tch kh oxy. Nit l thnh ph n quan tr ng c u thnh nguyn sinh ch t t bo, l c u trc c a protein... Nit phn t (Nit t do - N2) c nhi u trong kh quy n, nh ng chng khng c ho t tnh sinh h c i v i ph n l n cc loi sinh v t, ch m t s r t t cc loi sinh v t c kh n ng ng ho c nit d ng ny. Cc loi th c v t c th s d ng c nit d ng mu i nh nitrat m d tiu (NO3-) ho c d ng ion amon (NH4+), NO2.... ng n nng nghi p, v r t

Chu trnh nit v c b n c ng t ng t nh cc chu trnh kh khc, c sinh v t s n xu t h p th v ng ho r i c chu chuy n qua cc nhm sinh v t tiu th , cu i cng b sinh v t phn hu tr l i nit phn t cho mi tr ng. Tuy nhin qu trnh ny di n ra ph c t p h n nhi u, tuy v y chu trnh nit l chu trnh x y ra nhanh v lin t c. Do tnh ch t ph c t p c a chu trnh bao g m nhi u cng o n theo t ng b c: s c nh m, s amn ho, nitit ho, nitrat ho v ph n nitrat. +S c nh m (Nitrogen fixation)

C nh m tr c h t i h i s ho t ho phn t nit tch n thnh 2 nguyn t (N2 => 2N), trong c nh nit sinh h c th l b c i h i n ng l ng l 160 Cal/mol. Khi k t h p nit v i hydro t o thnh amoniac (N +H => NH3). T t c cc sinh v t c nh nit u c n n ng l ng t bn ngoi, m cc h p ch t cacbon ng vai tr th c hi n nh ng ph n ng n i nhi t (Endothermic). Trong qu trnh c nh m, vai tr i u ho chnh l 2 lo i enzym: nitrogenase v hydrogenase; chng i h i ngu n n ng l ng r t th p. Trong t nhin, c nh m x y ra b ng con ng ho - l v sinh h c, trong con ng sinh h c c ngh a nh t v cung c p 1 kh i l ng l n m d tiu cho mi tr ng t. S c nh m b ng i n ho v quang ho trung bnh hng n m t o ra 7,6 tri u t n (4-10kg/ha/n m), cn b ng con ng sinh h c kho ng 54 tri u t n. Nh ng sinh v t c kh n ng c nh m l vi khu n v t o. Chng g chnh: Nhm s ng c ng sinh (ph n l n l vi khu n, m t s t t o v n s ng t do (ch y u l vi khu n v t o). Vi khu n c nh m s ng c nhi u trong t, ng c l i cc loi c nh m s ng t do l i g p nhi v trong t. Song nhm c ng sinh v m t s l ng c vai tr quan tr tr m l n nhm s ng t do. m 2 nhm m) v nhm ng sinh g p u trong n c ng h n, g p

Ngoi nh ng vi khu n c nh m c n n ng l ng l y t ngu n cacbon bn ngoi, cn c loi vi khu n ta (Rhodopseudomonas capsulata) c th sinh s ng b ng nit phn t trong i u ki n k kh m nh sng c s d ng nh m t ngu n n ng l ng (Madigan v nnk, 1979).

Nh ng vi khu n c kh n ng c nh nit g m cc loi c a chi Rhizobium s ng c ng sinh v i cc cy h u t o nn cc n t s n r , c nh c m t l ng l n nit . V d , c 3 l (Trifolium sp.) v u chm (Medicago sp.) c nh c 150 - 400kg/ha/n m. Ngoi ra g n y, ng i ta cn pht hi n ra m t s cc loi x khu n (Actinomycetes) (nh t l cc n m nguyn thu ) c ng sinh trong r c a chi Alnus v m t s loi cy khc c ng c kh n ng c nh m, tuy hi u su t th p h n so v i Rhizobium. n nay, ng i ta bi t c x khu n s ng c ng sinh trong r c a 160 loi cy thu c 8 chi c a 8 h th c v t khc nhau. Ngoi cc loi c a chi Alnus, cc loi khc u thu c cc chi Ceanothus, Comptonia, Eleagnus, Myrica, Casuarina, Coriaria, Araucaria v Ginkgo (Torrey, 1978) v chng s ng t p trung vng n i. Trong mi tr ng n c, vi sinh v t c nh nit kh phong ph. y th ng g p nh ng loi vi khu n k kh thu c cc chi Clostridium, Methano, Bacterium, Methanococcus, Desulfovibrio v m t s vi sinh v t quang h p khc. nh ng n i thong kh th ng g p cc i di n c a Azotobacteriaceae (nh Azotobacter) v cc loi t o (vi khu n lam) thu c cc chi Anabaena, Aphanozinemon, Nostoc, Microcystis, Nodularia, Gloeocapsa ... ho t ho nit , nh ng sinh v t t d ng s d ng n ng l ng c a qu trnh quang ho ho c ho t ng h p, cn cc vi sinh v t d d ng s d ng n ng l ng ch a trong cc h p ch t h u c c s n trong mi tr ng. - Qu trnh amon ho (Ammoniafication) hay khong ho (Mineralization). Sau khi g n k t h p ch t nit v c (NO3-) thnh d ng h u c (th ng l nhm amin - NH2) thng qua s t ng h p protein v acid nucleic th ph n l n chng l i quay tr v chu trnh nh cc ch t th i c a qu trnh trao i ch t (ur, acid uric...) ho c ch t s ng (protoplasma) trong c th ch t. R t nhi u vi khu n d d ng, Actinomycetes v n m trong t, trong n c l i s d ng cc h p ch t h u c giu m, cu i cng chng th i ra mi tr ng cc d ng nit v c (NO2-, NO3- v NH3). Qu trnh c g i l amn ho hay khong ho. Qu trnh ny l cc ph n ng gi i phng n ng l ng hay ph n ng ngo i nhi t. Ch ng h n n u protein l glyxin baz th qu trnh amn ho s gi i phng ra 176 Cal/mol. N ng l ng ny c vi khu n s d ng duy tr cc ho t ng s ng c a mnh. T i nh ng n i y m kh, nhi u vi khu n, n m, x khu n ng vai tr c bi t quan tr ng trong s phn gi i protein gi i phng NH3 v H2S... trong , m t s vi sinh v t amn ho

kh h p th c, ch s d ng pepton m khng phn hu cc acid amin, s d ng ur m khng phn hu uric; ng c l i nhi u loi s d ng r t r ng ri ngu n ch t h u c ch a nit , t d ng n gi n nh t n c d ng ph c t p nh t. - Qu trnh nitrat ho (Nitrification) Qu trnh bi n i c a NH3, NH4+ thnh NO2-, NO3c g i l qu trnh nitrit ho v nitrat ho hay g i chung l qu trnh nitrat ho. Qu trnh ny ph thu c vo pH c a mi tr ng v x y ra ch m ch p, Trong i u ki n pH th p, tuy khng ph i t t c , qu trnh nitrat tr i qua hai b c: -B c u: Bi n i amn hay amoniac thnh nitrit ng

2NH4+ + 3O2 ----- Oxi ho -----> 2NO2 + 4H+ + N ng l - Ti p theo: Bi n i nitrit thnh nitrat ng

2NO2 +O2 ---- Oxi ho------> 2NO3 + N ng l

Nh ng i di n c a ch ng vi sinh v t Nitrosomonas c th bi n i amoniac thnh nitrit, m t ch t c th m ch v i hm l ng r t nh . Nh ng vi sinh v t khc nh Nitrobacter l i dinh d ng b ng nitrit, ti p t c bi n i n thnh nitrat. Nh ng vi sinh v t nitrit ho u l nh ng sinh v t t d ng ho t ng h p, l y n ng l ng t qu trnh oxy ho. Ch ng h n, Nitrosomonas khi chuy n ha amoniac thnh NO2sinh ra n ng l ng 65 Cal/mol, cn Nitrobacter t o ra n ng l ng 17 Cal/mol. Chng s d ng m t ph n n ng l ng ny ki m ngu n cacbon t vi c kh CO2 hay HCO3- Nh v y, khi th c hi n i u ny t t ng tr ng, chng s n sinh ra m t l ng ng k nitrit ho c nitrat cho mi tr ng. Nitrat (c ng nh nitrit) d dng l c kh i t, c bi t trong t chua. N u khng c th c v t ng ho, chng c th thot ra kh i h sinh thi ny n h sinh thi khc qua s chu chuy n c a n c ng m. - Qu trnh ph n nitrat ho (Denitrification) Con ng chuy n ho c a nitrat qua cc qu trnh ng ho - d ho tr v cc d ng nh N2, NO, N2O c g i l qu trnh ph n nitrat. Nh ng i di n c a vi khu n ng vai tr quan tr ng trong qu trnh ny l Pseudomonas, Escherichia v n m. Chng s d ng nitrat nh ngu n oxy v i s c m t c a glucose v photphat.

Ph n l n nh ng vi khu n ph n nitrat ch kh nitrat n nitrit, cc loi khc l i kh nitrit n amoniac. Trong i u ki n k kh, s ph n nitrat n d ng N2O khi c m t c a glucose l 1 ph n ng ngo i nhi t, gi i phng 1 l ng nhi t 545 Cal/mol. Cn ph n nitrat n nit phn t cho 570 Cal/mol. Ng c l i, cc ph n ng oxy ho glucose trong i u ki n hi u kh cho 686 Cal/mol. Tr khi b b t tr l i trong qu trnh c nh nit . Nit phn t c gi i phng trong qu trnh ph n nitrat ho c th tr l i ngu n d tr trong kh quy n, song d l 1 d ng oxyt hay nit phn t c c t o thnh hay khng u tu thu c vo pH c a mi tr ng. S gia t ng oxyt nit (NO) xu t hi n pH < 7. N u pH > 7,3 th dinit oxyt (N2O) c xu h ng b ti h p th v ti p theo b kh trong qu trnh ph n nitrat tr thnh nit phn t . Do qu trnh ph n nitrat n nit phn t ch x y ra trong i u ki n k kh hay k kh m t ph n, nn qu trnh ny th ng g p trong t y m kh v trong y su c a cc h , cc bi n...khng c oxy ho c giu cc ch t h u c ang b phn hu . __________________ 3. Chu trnh n c

+ Vng tu n hon n c l s t n t i v v n ng c a n c trn m t t, trong lng t v trong b u kh quy n c a Tri t. N c tri t lun v n ng v chuy n t tr ng thi ny sang tr ng thi khc, t th l ng sang th h i r i th r n v ng c l i. Vng tu n hon n c v ang di n ra t hng t n m v t t c cu c s ng trn Tri t u ph thu c vo n, Tri t ch c h n s l m t n i khng th s ng c n u khng c n c. + Vng tu n n c khng c i m b t u nh ng chng ta c th b t u t cc i d ng. M t Tr i i u khi n vng tu n hon n c b ng vi c lm nng n c trn nh ng i d ng, lm b c h i n c vo trong khng kh. Nh ng dng kh b c ln em theo h i n c vo trong kh quy n, g p n i c nhi t th p h n h i n c b ng ng t thnh nh ng m my. Nh ng dng khng kh di chuy n nh ng m my kh p ton c u, nh ng phn t my va ch m vo nhau, k t h p v i nhau, gia t ng kch c v r i xu ng thnh ging th y (m a). Ging thu d i d ng tuy t c tch l i thnh nh ng ni tuy t v b ng h c th gi n c ng b ng hng nghn n m. Trong nh ng vng kh h u m p h n, khi ma xun n, tuy t tan v ch y thnh dng trn m t t, i khi t o thnh l . Ph n l n l ng ging thu r i

trn cc i d ng; ho c r i trn m t t v nh tr ng l c tr thnh dng ch y m t. M t ph n dng ch y m t ch y vo trong sng theo nh ng thung l ng sng trong khu v c, v i dng ch y chnh trong sng ch y ra i d ng. Dng ch y m t, v n c th m c tch lu v c tr trong nh ng h n c ng t. M c d v y, khng ph i t t c dng ch y m t u ch y vo cc sng. M t l ng l n n c th m xu ng d i t. M t l ng nh n c c gi l i l p t st m t v c th m ng c tr l i vo n c m t (v i ng) d i d ng dng ch y ng m. M t ph n n c ng m ch y ra thnh cc dng su i n c ng t. N c ng m t ng nng cr cy h p th r i thot h i qua l cy.

4.chu trnh phot pho

+ Nh m t thnh ph n c u trc c a axit nucleic, lipitphotpho v nhi u h p ch t c lin quan v i ph t pho, ph t pho l m t trong nh ng ch t dinh d ng quan tr ng b c nh t trong h th ng sinh h c. T l ph t pho so v i cc ch t khc trong c th th ng l n h n t l nh th bn ngoi m c th c th ki m c v ngu n c a chng. + Do v y, photpho tr thnh y u t sinh thi v a mang tnh gi i h n, v a mang tnh i u ch nh. Ta c th hnh dung, s pht tri n c a th c v t ph du (Phytoplankton) trong cc h bi n ng r t l n, ph thu c vo s bi n thin r t m nh c a hm l ng ph t pho t ng s , c bi t vo t l hm l ng gi a ph t pho, nit v cacbon. Ngay nh ng h m c t l nit th p h n so v i ph t pho th d ph t pho c giu, th c v t ph du c ng khng th pht tri n m nh. Nh v y, nit tr thnh y u t gi i h n. T l t ng i c a cc mu i dinh d ng cho s pht tri n c a th c v t ph du lin quan ch t ch v i m t ph c h p c a qu trnh sinh h c, a ch t v v t l, bao g m c s quang h p, s l a ch n c a cc loi t o c kh n ng s d ng nit c a kh quy n, c ki m, vi c cung c p mu i dinh d ng, t c i m i v xo tr n c a n c.

+ Th c v t i h i photpho v c cho dinh d ng. l orthophotphat (PO4). Trong chu trnh khong i n hnh, photphat s c chuy n cho sinh v t s d ng v sau l i c gi i phng do qu trnh phn hu . Tuy nhin, i v i photpho trn con ng v n chuy n c a mnh b l ng ng r t l n. D.R. Lean (1973) nh n ra r ng, s bi ti t ph t pho h u c c a th c v t ph du c ng d n n s t o thnh cc ch t keo ngoi t bo m chng xem nh cc ph n t v nh hnh ch a ph t pho trong n c h . bi n, s phn hu sinh h c di n ra r t ch m, kh ph t pho s m tr l i tu n hon. Tham gia vo s ti t o ny ch y u l nguyn sinh ng v t (Protozoa) v ng v t a bo (Metazoa) c kch th c nh . + S m t ph t pho gy ra b i 2 qu trnh di n ra khc nhau: m t di, m t ng n. S h p th v t l c a tr m tch v t c vai tr quan tr ng trong vi c ki m tra hm l ng photpho ho tan trong t v cc h . Ng c l i, s l ng ng, th ng k t h p photpho v i nhi u cation khc nh nhm, canxi, s t, mangan... do , t o nn k t t a l ng xu ng. Trong cc khu v c n c c s xo ng m nh ho c n c tr i, photpho m i c a tr l i t ng n c. L ng photpho quay tr l i cn nh chim ho c do ngh c, song r t t so v i l ng m t. Nh ng th c v t s ng y vng n c nng c v nh m t ci b m ng l c c th thu h i l ng photpho su trong tr m tch y. Ng i ta th ng k c 9 loi th c v t l n (Macrophyta) ph bi n tham gia vo vi c tm ki m v khai thc photpho trong cc m nh th thu c cc chi Myriophyllum, Potamogeton, Callitriche, Elodea v Najas... + S l ng chm c a ph t pho cn g n v i cc h p ch t c a l u hu nh nh FeS, Fe2S3 trong chu trnh l u hu nh v c v i qu trnh ph n nitrat. + X ng, r ng ng v t chm xu ng y su i d ng c ng mang i m t l ng ph t pho ng k . Song s t o thnh guano (ch t th i c a chim bi n) hng nghn n m d c b ty c a Nam M (Chi l, Peru) l i l m phn photphat c c l n. Trn o Hong Sa, Tr ng Sa, phn chim tr n v i vi san h trong i u ki n d m m a nhi t i c ng hnh thnh m phn ln quan tr ng nh th .

5. chu trnh l u hu nh L u hu nh, m t nguyn t giu th 14 trong v Tri t, l thnh ph n r t quan tr ng trong c u trc sinh h c nh cc axit amin, cystein, metionin v chu trnh c a n ng vai tr thi t y u trong vi c i u ha cc mu i dinh d ng khc nh oxy, ph t pho... Trung tm c a chu trnh l u hu nh c lin quan v i s thu h i sunphat (SO2-) c a sinh v t s n xu t qua r c a chng v s gi i phng v bi n i c a l u hu nh nhi u cng o n khc nhau, c ng nh nh ng bi n i d ng c a n, bao g m sunphua hydryl (-SH), sunphua hydro (H2S), thiosunphat (SO2-) v l u hu nh nguyn t . T ng t nh chu trnh nit , chu trnh l u hu nh r t ph c t p, song l i khc v i chu trnh ni t ch n khng l ng ng vo nh ng b c " ng gi" ring bi t nh s c nh m, amon ha... +S ng ha v gi i phng l u hu nh b i th c v t

L u hu nh i vo xch dinh d ng c a th c v t trn c n qua s h p th c a r d i d ng sunphat (CaSO4, Na2SO4) ho c s ng ha tr c ti p cc axit amin c gi i phng do s phn h y c a xc ch t hay cc ch t bi ti t. S khong ha c a vi khu n v n m (Aspergillus v Neurospora) i v i cc ch t sunphuahydryl h u c trong thnh ph n cc axit amin. Km theo s oxy ha d n n s hnh thnh sunphat lm giu ngu n khong cho s t ng tr ng c a th c v t. Trong i u ki n y m kh, axit sunphuric (H2SO4) c th tr c ti p b kh cho sunphit, bao g m hydrosunphit do cc vi khu n Escherichia v Proteus (SO42+ + 2H+ = H2S + 2O2). Sunphat c ng b kh trong i u ki n k kh cho l u hu nh nguyn t hay sunphit, bao g m hydrosunphit, do cc vi khu n d d ng nh Desulfovibrio, Escherichia v Aerobacter. Nh ng vi khu n kh sunphat y m kh l nh ng loi d d ng, s d ng sunphat nh ch t nh n hydro trong oxy ha trao i ch t, t ng t nh vi khu n ph n nitrat s d ng nitrit hay nitrat. Cho n nay, ng i ta th a nh n r ng s kh sunphat x y ra trong i u ki n k kh, song c ng pht hi n th y ph n ng ny xu t hi n c n i c v t oxy, nitrat hay cc ch t nh n i n t khc, th m ch ng i ta cn th y s kh sunphat x y ra c t ng trn, n i t o thnh oxy c a t ng quang h p c a nhm vi sinh v t a m n t i Baja California, Mexico (D.E. Canfield v D.J. Des Marais, 1991). Nh v y, s

kh sunphat l m t qu trnh k kh khng nghim ng t, tuy nhin m c ng gp c a s kh hi u kh sunphat trn bnh di n r ng cn ti p t c c nghin c u v xc nh. S c m t s l ng l n c a hydro sunphit t ng su k kh trong ph n l n cc h sinh thi n c l th ch c a h u h t s s ng. Ch ng h n, bi n en do giu sunphat, vi khu n Desulfovibrio trong qu trnh phn h y sinh ra m t kh i l ng l n H2S t n t i r t lu y, c n tr khng cho b t k m t loi ng v t no c th s ng y, k c trong t ng n c d i su 200m. S t n t i c a cc loi vi khu n kh sunphat nh Methanococcus thermolithotrophicus v Methanobacterium thermautotrophium nhi t r t cao (70 - 1000C). C th gi i thch c qu trnh hnh thnh H2S trong cc vng y bi n su (Hydrothermal), cc gi ng d u... (Stetter v nnk., 1987). tr ng thi cn b ng th ch t c c a loi ny e d a loi khc, ho t ng c a loi ny ch ng l i ho t ng c a loi kia, ho c h tr cho nhau. Nh ng vi khu n l u hu nh l m t b ng ch ng. Vi khu n l u hu nh khng mu nh cc loi c a Beggiatoa oxy ha hydrosunphit n l u hu nh nguyn t , cc i di n c a Thiobacillus, loi th oxy ha l u hu nh nguyn t n sunphat, loi th oxy ha sunphit n l u hu nh. Ngay i v i m t s loi trong m t gi ng, qu trnh oxy ha ch c th xu t hi n khi c m t oxy, cn i v i loi khc kh n ng ki m oxy cho s oxy ha l i khng thch h p v chng l vi khu n t d ng ha t ng h p, s d ng n ng l ng c gi i phng trong qu trnh oxy ha khai thc cacbon b ng m t ph n ng kh cacbon dioxit. 6CO2 + 12 H2S C6H12O6 + 6 H2O + 12S

Nh ng vi khu n ny c th so snh v i cc vi khu n nitrat ha t d ng, ha t ng h p m nhm ny oxy ha amoniac n nitrit r i t nitrit n nitrat. H n n a, chng c ng bao g m cc vi khu n mu xanh, mu quang t ng h p, s d ng hydro c a hydrosunphit nh ch t nh n i n t trong vi c kh cacbon dioxyt. Cc vi khu n mu xanh r rng c th oxy ha sunphit ch t , trong khi , vi khu n mu c th th c hi n oxy ha 6CO2 + 12H2O + 3H2S n l u hu nh nguyn n giai o n sunphat:

C6H12O6 + 6 H2O + 3 SO42- + 6H+

- L u hu nh trong kh quy n L u hu nh trong kh quy n c cung c p t nhi u ngu n: s phn h y hay t chy cc ch t h u c , t chy nhin li u ha th ch v s khu ch tn t b m t i d ng hay ho t ng c a ni l a. Nh ng d ng th ng g p trong kh quy n l SO2 cng v i nh ng d ng khc nh l u hu nh nguyn t , hydro sunphit. Chng b oxy ha cho l u hu nh trioxit (SO3) m ch t ny k t h p v i n c t o thnh axit sunphuric (H2SO4). L u hu nh trong kh quy n ph n l n d ng H2SO4 v c ho tan trong m a. axit m nh y u ty thu c vo kh i l ng kh, c tr ng h p t n axit c a acquy. M a axit ang tr thnh hi m h a cho cc cnh r ng, ng ru ng v ao h , c bi t nhi u n c cng nghi p pht tri n. - L u hu nh trong tr m tch V ph ng di n l ng ng, chu trnh l u hu nh c lin quan t i cc tr n m a" l u hu nh khi xu t hi n cc cation s t v canxi (calcium) c ng nh s t sunphua khng ha tan (FeS, Fe2S3, FeS2 ho c d ng km ha tan (CaSO4), s t sunphua (FeS) c t o thnh trong i u ki n k kh c ngh a sinh thi ng k . N khng tan trong n c c pH trung tnh hay n c c pH ki m; thng th ng l u hu nh c th n ng t o nn s lin k t v i s t trong i u ki n nh th . Khi b chn vi, pyrit (FeS2) xu t hi n nh m t y u t n nh v m t a ch t v l ngu n d tr ban u c a c s t v l u hu nh trong cc m l y c ng nh trong cc tr m tch khc. S oxy ha cc sunphit trong cc tr m tch bi n l m t qu trnh quan tr ng, tuy nhin cn t nghin c u. C th ch ra r ng, thiosunphat (S2O32-) ng vai tr nh ch r trong qu trnh t o thnh l ng l n cc s n ph m oxy ha c a hydro sunphit, sau qu trnh , SO32- b kh tr l i n hydro sunphit ho c b oxy ha n sunphat (Jorgensen, 1990). Nhn t ng qut, chu trnh l u hu nh trong sinh quy n di n ra c 3 mi tr ng: t, n c v khng kh, trong c i u ki n y m kh v k kh. Ngu n d tr c a chu trnh t p trung trong t, cn trong khng kh r t nh . Cha kha c a qu trnh v n ng l s tham gia c a cc vi khu n c tr ng cho t ng cng o n:

- S chuy n ha c a hydro sunphit (H2S) sang l u hu nh nguyn t , r i t sang sunphat (SO4 ) do ho t ng c a vi khu n l u hu nh khng mu ho c mu xanh hay mu . - S oxy ha hydro sunphit thnh sunphat l i do s phn gi i c a vi khu n Thiobacillus. - Sunphat b phn h y k kh c a vi khu n Desulfovibrio. t o thnh hydro sunphit l nh ho t ng

L u hu nh n m cc l p su trong tr m tch d i d ng cc sunphit, c bi t l pyrit (FeS2), khi xm nh p ln t ng m t l u hu nh xu t hi n d i d ng hydro sunphit v i s tham gia c a cc nhm vi khu n k kh. Chu trnh l u hu nh trn ph m vi ton c u c i u ch nh b i cc m i t ng tc gi a n c - kh - tr m tch v c a cc qu trnh a ch t - kh h u - sinh h c.