Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kho 2006-07

Phn tch Ti chnh

Bi ging 7

PHN TCH TI CHNH V QUYT NH U T VN

Bi 1 ch ra rng quyt nh u t vn l mt trong nhng quyt nh ch yu trong ti chnh cng ty. Trong bi ny chng ta s ln lt xem xt qu trnh phn tch v ra quyt nh u t hay khng vo mt d n no ca cng ty. 1. CC LOI D N U T TRONG CNG TY Trong hot ng ca cng ty, cc nh qun l, c bit l gim c ti chnh, thng gp phi nhng d n u t vn ln. Da vo mc ch, cc d n u t vn c th c phn loi thnh:

D n u t mi ti sn c nh D n thay th nhm duy tr hot ng sn xut kinh doanh hoc ct gim chi ph D n m rng sn phm hoc th trng hin c sang sn phm hoc th trng mi D n an ton lao ng v/hoc bo v mi trng D n khc.

tng v mt d n u t thng xut pht t mc ch ca d n . Tuy nhin, khi phn tch xem c nn u t vo mt d n hay khng ngi ta khng ch xem xt n mc ch m cn n hiu qu v mt ti chnh ca d n. i khi nhiu d n u c hiu qu ti chnh c xut cng mt lc. Khi , vic phn loi d n theo mc ch phn tch v ra quyt nh u t khng quan trng bng vic phn loi da vo mi quan h gia cc d n. Da vo mi quan h, cc d n c th phn chia thnh:

D n c lp, l d n m vic chp nhn hay bc b d n khng nh hng g n nhng d n khc ang c xem xt. D n ph thuc, l d n m vic chp nhn hay bc b d n ph thuc vo vic chp nhn hay bc b mt d n khc. D n loi tr nhau, l nhng d n khng th c chp nhn ng thi, ngha l ch c chn mt trong s nhng d n m thi.

2. QUY TRNH PHN TCH V QUYT NH U T Phn tch v ra quyt nh u t l qu trnh lp k hoch cho mt khon chi u t c sinh li k vng lin tc trong nhiu nm. Vic thc hin cc d n trn s nh hng n ngn lu chung ca cng ty ngay by gi v trong tng lai. V vy, c s nh gi hiu qu ca cc d n l dng ngn lu tng thm ca cng ty khi c d n so vi dng ngn lu ca cng ty khi khng c d n v sut chit khu hp l, da vo qui i dng ngn lu nhng thi im khc nhau v cng mt mc chung so snh. Quy trnh phn tch v ra quyt nh u t c th c m t bng hnh 7.1 di y.

Nguyen Minh Kieu/Ngo Kim Phng

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kho 2006-07

Phn tch Ti chnh

Bi ging 7

Hnh 7.1: Quy trnh phn tch v ra quyt nh u t

Xc nh d n: Tm c hi v a ra ngh u t vo d n nh gi d n: c lng ngn lu lin quan v sut chit khu hp l La chn tiu chun quyt nh: La chn lut quyt nh (NPV, IRR, PP)

Ra quyt nh: Chp nhn hay t chi d n

3. C LNG NGN LU Ngn lu hay dng tin t l bng d ton thu chi trong sut thi gian tui th ca d n, n bao gm nhng khon thc thu (dng tin vo) v thc chi (dng tin ra) ca d n tnh theo tng nm. Qui c ghi nhn dng tin vo v dng tin ra ca d n u c xc nh thi im cui nm. Trong phn tch ti chnh d n, chng ta s dng ngn lu ch khng s dng li nhun nh l c s nh gi d n. V sao c s dng nh gi d n khng phi l li nhun m li l ngn lu? Li nhun khng phn nh chnh xc thi im thu v chi tin ca d n, v vy khng phn nh mt cch chnh xc tng li ch ca d n theo thi gi tin t. Hy nghin cu bng kt qu kinh doanh v bng ngn lu ca mt khon u t 900 triu, to ra doanh thu 1.000 triu trong 3 nm, chi ph bng tin mi nm 500 triu, khu hao u trong 3 nm. Thu sut thu nhp cng ty l 30% v sut chit khu thc l 8%.

Nguyen Minh Kieu/Ngo Kim Phng

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kho 2006-07

Phn tch Ti chnh

Bi ging 7

Kt qu kinh doanh Nm Doanh thu bng tin Chi ph bng tin Khu hao Li nhun trc thu Np thu Li nhun sau thu NPV@8% $360.79 Ngn lu Nm Doanh thu bng tin Chi ph bng tin Mua ti sn Ngn lu rng trc thu Np thu Ngn lu rng sau thu NPV@8% -900 $233.92 900 -900 500 60 440 500 60 440 500 60 440 0 1 1000 500 2 1000 500 3 1000 500 Tng 3000 1500 900 600 180 420 0 1 1000 500 300 200 60 140 2 1000 500 300 200 60 140 3 1000 500 300 200 60 140 Tng 3000 1500 900 600 180 420

Qua v d trn ta thy, nu khng xt gi tr ca tin theo thi gian, tng li nhun mang li t d n bng vi ngn lu mang li t d n. Tuy nhin ta khng th ph nh tin c gi tr theo thi gian, v nu chi ph c hi (sut chit khu ca vn) l 8% th tng li ch mang li t d n tnh trn c s ngn lu s khc vi tng li ch mang li t d n tnh trn c s li nhun. 3.1 X l cc bin s ngn lu

Chi ph c hi: l nhng khon thu nhp m cng ty phi mt i do s dng ngun lc ca cng ty vo d n. Chi ph c hi khng phi l mt khon thc chi nhng vn c tnh vo v l mt khon thu nhp m cng ty phi mt i khi thc hin d n. Chi ph chm (sunk cost): l nhng chi ph pht sinh trc khi c quyt nh thc hin d n. V vy d d n c c thc hin hay khng th chi ph ny cng xy ra ri. Do , chi ph chm khng c tnh vo ngn lu d n. Chi ph lch s: l chi ph cho nhng ti sn sn c ca cng ty, c s dng cho d n. Chi ph ny c c tnh vo ngn lu ca d n hay khng l ty theo chi ph c hi ca ti sn, nu chi

Nguyen Minh Kieu/Ngo Kim Phng

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kho 2006-07

Phn tch Ti chnh

Bi ging 7

ph c hi ca ti sn bng khng th khng tnh, nhng nu ti sn c chi ph c hi th s c tnh vo ngn lu d n nh trng hp chi ph c hi. Vn lu ng: Vn lu ng l nhu cu vn d n cn phi chi ti tr cho nhu cu tn qu tin mt, cc khon phi thu, tn kho sau khi tr i cc khon b p t cc khon phi tr. Nhu cu vn lu ng = Tn qu tin mt + Khon phi thu + Tn kho Khon phi tr

Khi nhu cu vn lu ng tng th d n cn mt khon chi tng thm, ngc li khi nhu cu vn lu ng gim xung, d n s c mt khon tin thu v. Nhu cu VL = Tin mt + Khon phi thu + Tn kho Khon phi tr

Thu thu nhp cng ty: Thu thu nhp cng ty l mt dng ngn lu ra ca d n, c xc nh da vo bo co kt qu kinh doanh ca d n. Thu thu nhp cng ty chu tc ng bi phng php tnh khu hao v chnh sch vay n ca d n, khu hao v li vay s to ra cho d n mt l chn thu v lm gim thu phi np. Cc chi ph gin tip: Khi d n c thc hin c th lm tng chi ph gin tip ca cng ty, v vy chi ph gin tip tng thm ny cng phi c tnh ton xc nh a vo dng ngn lu ca d n.

Lu trong trng hp xem xt d n ca mt cng ty ang hot ng th li ch v chi ph ca d n u c xc nh trn c s li ch v chi ph tng thm trong trng hp c d n so vi trng hp khng c d n. 3.2 X l lm pht Lm pht cng nh hng rt ln n kt qu ca mt d n. V vy khi c lng ngn lu d n cn c lng t l lm pht k vng, v lm pht cao c th lm cho li ch mang li t d n trong tng lai khng b p cho khon u t hm nay. Lm pht s lm tng chi ph thc t v thu nhp thc t ca d n v ng thi cng lm tng chi ph c hi ca vn. Nu d n c chi ph c hi thc ca vn u t 10%, lm pht 5%, khi chi ph c hi ca vn c tnh n lm pht hay cn gi l chi ph c hi danh ngha (sut chit khu danh ngha) s c xc nh theo cng thc: Sut chit khu danh ngha = Sut chit khu thc +Lm pht + (Sut chit khu thc * Lm pht) = 10% + 5% + (10%*5%) = 15,5% 3.3 Tch bit quyt nh u t v quyt nh ti tr D n c th c thc hin mt phn t vn vay, mt phn t vn c ng. Tuy nhin ra quyt nh u t, ta ch nn xem xt d n trong trng hp gi nh c u t hon ton bng vn ch s hu. V vy ta s khng a khon vay hay tr n gc v li vo ngn lu d n. C nh vy ta mi tch bit c quyt nh u t vi quyt nh ti tr vn.

Nguyen Minh Kieu/Ngo Kim Phng

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kho 2006-07

Phn tch Ti chnh

Bi ging 7

3.4 Hai phng php c lng ngn lu Ngn lu d n bao gm 3 phn: Ngn lu hot ng, ngn lu u t v ngn lu ti tr. Trong phm vi nghin cu y, ta gi nh d n c ti tr hon ton bng vn ch s hu nn s khng tnh n dng ngn lu ti tr. c lng ngn lu ca d n, ta c th thc hin bng 2 cch: trc tip hoc gin tip. Phng php c lng ngn lu trc tip v gin tip ch khc nhau cch lp dng ngn lu hot ng m thi. Phng php trc tip - Ngn lu hot ng bao gm:

Dng tin thu vo t cc hot ng ca d n Tr i dng tin chi ra cho hot ng ca d n. Dng tin rng bng dng tin thu vo tr cho dng tin chi ra.

Phng php gin tip - Ngn lu hot ng bao gm: Li nhun sau thu Cng khu hao Cng hoc tr thay i nhu cu vn lu ng.

4.

CC TIU CHUN NH GI D N

4.1 Hin gi rng (NPV) y l ch tiu c bn dng nh gi hiu qu ca mt d n u t v n th hin gi tr tng thm m d n em li cho cng ty. Gi tr hin ti rng (NPV) l tng hin gi ngn lu rng ca d n vi sut chit khu thch hp.

NPV =

(1 + r )
t =0

NCFt

trong NCFt l ngn lu rng nm t, r l sut chit khu ca d n, v n l tui th ca d n.

Vi cng mt sut chit khu, d n no c NPV ln chng t d n c hiu qu hn v n to ra c gi tr cho cng ty. Mt d n c NPV > 0 c ngha l d n c sut sinh li cao hn chi ph c hi ca vn (sut sinh li cao hn sut chit khu). Mt d n c NPV = 0 c ngha l d n c sut sinh li bng vi chi ph c hi ca vn (sut sinh li ca d n bng vi sut chit khu). Mt d n c NPV < 0 c ngha l d n c sut sinh li thp hn chi ph c hi ca vn (sut sinh li ca d n < sut chit khu).

Nguyen Minh Kieu/Ngo Kim Phng

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kho 2006-07

Phn tch Ti chnh

Bi ging 7

Ni chung d n ch ng u t khi no c NPV ln hn hoc bng 0 v ch khi y thu nhp t d n mi trang tri chi ph v mang li li nhun tng thm cho nh u t. u im ca tiu chun NPV:

C tnh n thi gi ca tin t Xem xt ton b ngn lu d n n gin v c tnh cht cng: NPV (A+B) = NPV (A) + NPV (B) C th so snh gia cc d n c qui m khc nhau.

Nhc im: Vic tnh ton xc nh ch tiu ny ph thuc vo sut chit khu, do , i hi phi quyt nh sut chit khu ph hp mi p dng tiu chun ny c. S dng NPV ra quyt nh la chn d n:

Bc b d n khi NPV < 0 Khi phi la chn gia cc d n loi tr nhau, chn d n no c NPV cao nht Trong trng hp ngn sch b hn ch, s chn t hp cc d n c tng NPV cao nht.

4.2 Sut sinh li ni b (IRR) Sut sinh li ni b l sut chit khu NPV ca d n bng 0. xc nh sut sinh li ni b, IRR, chng ta thit lp phng trnh:

NPV =

(1 + IRR)
t 0

NCFt

= 0

Sau gii phng trnh ny tm IRR. Sut sinh li ni b, IRR, chnh l sut sinh li thc t ca d n u t. V vy mt d n c chp nhn khi sut sinh li thc t ca n (IRR) bng hoc cao hn sut sinh li yu cu (sut chit khu). Theo tiu chun IRR, d n c chp nhn l d n c IRR Sut sinh li yu cu. u im ca ch tiu IRR:

C tnh n thi gi tin t C th tnh IRR m khng cn bit sut chit khu Tnh n ton b ngn lu. C th mt d n c nhiu IRR. Khi dng ngn lu ca d n i du nhiu ln, d n c kh nng c nhiu IRR, v vy khng bit chn IRR no. V d: ta c dng ngn lu rng ca mt d n nh sau:

Nhc im:

Nguyen Minh Kieu/Ngo Kim Phng

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kho 2006-07

Phn tch Ti chnh

Bi ging 7

Nm NCF

0 -300

1 200

2 200

3 200

4 -200

D n ny c 2 IRR l 39,07% v 27,73% B hn ch khi xp hng cc d n loi tr nhau c qui m khc nhau hoc thi im u t khc nhau, gi l cc d n loi tr nhau v mt qui m hoc cc d n loi tr nhau v mt thi gian.

4.3 Thi gian hon vn (PBP) Thi gian hon vn l thi gian ngn lu to ra t d n b p chi ph u t ban u. C s chp nhn d n da trn tiu chun thi gian hon vn l thi gian hon vn phi thp hn hoc bng thi gian hon vn yu cu hay cn gi l ngng thi gian hon vn. 4.3.1 Thi gian hon vn khng chit khu p dng phng php thi gian hon vn, trc tin cn tnh s nm hay thi gian hon vn ca d n. Cng thc tnh thi gian hon vn nh sau:
n

NCF
PBP = n +
t =0

NCFn +1
n +1 t =0

Trong n l s nm ngn lu tch ly ca d n < 0, nhng ngn lu tch ly s dng khi n nm n+1, tc l:

NCF < 0
t =0 t

va NCFt > 0 .

V d thi gian hon vn cho mt d n c dng ngn lu nh sau: Nm NCF Thi gian hon vn = 2 + 0 -500 1 200 2 200 3 200 4 250

500 + 200 + 200 200

= 2,5 nm. Nu thi gian hon vn yu cu l 3 nm

th d n c chp nhn. u im ca ch tiu hon vn l n gin, n th hin kh nng thanh khon v ri ro ca d n, nu thi gian hon vn ngn cho thy tnh thanh khon ca d n cng cao v ri ro i vi vn u t ca d n cng thp. Nhc im ca n l khng xem xt dng ngn lu sau thi gian hon vn, v vy s gp sai lm khi la chn v xp hng d n theo tiu chun ny. Mt

Nguyen Minh Kieu/Ngo Kim Phng

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kho 2006-07

Phn tch Ti chnh

Bi ging 7

khc, ch tiu hon vn khng chit khu khng quan tm n gi tr ca tin theo thi gian. Cui cng, thi gian hon vn yu cu mang tnh ch quan, khng c c s no xc nh. 4.3.2 Thi gian hon vn c chit khu khc phc nhc im khng quan tm n thi gi tin t ca ch tiu thi gian hon vn khng chit khu, ngi ta c th s dng phng php thi gian hon vn c chit khu. Thi gian hon vn c chit khu c tnh ton ging nh cng thc xc nh thi gian hon vn khng chit khu, nhng da trn dng ngn lu c chit khu. Cng v d trn, nhng gi s sut chit khu 12%, ta tnh hin gi ca dng ngn lu: Nm 0 1 2 3 4 NCF -500 200 200 200 250 PV@12% -500 178,57 159,44 142,36 158,88 Thi gian hon vn c chit khu: PBP = 3 +

500 + 178,57 + 159,44 + 142,36 158,88

= 3,12 nam . Nu thi gian hon vn yu cu l 3

nm th d n b bc b. 4.4 Sut sinh li bnh qun trn gi tr s sch Sut sinh li bnh qun s sch c xc nh da vo li nhun rng bnh qun hng nm chia cho gi tr s sch rng bnh qun ca vn u t. Sut sinh li bnh qun s sch =

Li nhuan rong bnh quan nam Gia tr so sach rong bnh quan

Gi tr s sch rng bnh qun ca vn u t bng tng gi tr cn li trn s sch ca vn u t (gi tr cn li ca ti sn c nh) chia cho thi gian s dng. V d mt d n u t c vn u t rng ban u l $1200, c khu hao u trong 4 nm, doanh thu v chi ph c xc nh trong bng k hoch l li nh sau: 1 Doanh thu Chi ph bng tin Khu hao Li nhun trc thu Thu Li nhun sau thu Li nhun bnh qun mi nm 1000 600 300 100 30 70 2 1300 850 300 150 45 105 3 1400 900 300 200 60 140 4 1400 900 300 200 60 140

= (70 + 105 + 140 + 140) / 4 = 113,75

Nguyen Minh Kieu/Ngo Kim Phng

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kho 2006-07

Phn tch Ti chnh

Bi ging 7

Gi tr u t gp Khu hao ly k Gi tr s sch rng

1 1200 300 900

2 1200 600 600

3 1200 900 300

4 1200 1200 0

Gi tr s sch rng bnh qun = (900 + 600 + 300 + 0) / 4 = 450 Sut sinh li bnh qun trn s sch = 113,75 / 450 = 25,28% Ch tiu ny c so snh vi sut sinh li trn s sch bnh qun thc t ca cng ty hoc vi sut sinh li s sch bnh qun ngnh. u im ca ch tiu ny l n gin. Nhng nhc im ln nht ca n l khng xem xt n gi tr ca tin theo thi gian do n ch da vo li nhun trung bnh ch khng quan tm n qui m li nhun nhng nm khc nhau. Mt khc qui m li nhun nhng nm khc nhau li phn nh khng chnh xc thu nhp thc t ca d n v n ph thuc vo phng php v thi gian khu hao. C s so snh la chn d n da trn ch tiu sut sinh li bnh qun s sch l sut sinh li bnh qun thc t, chnh iu ny s d a n nhng quyt nh la chn d n mang tnh cht cc b. Mt cng ty c sut sinh li bnh qun thc t cao c th bc b nhng d n tt v ngc li mt cng ty c sut sinh li bnh qun thc t thp c th chp nhn nhng d n km. 4.5 Ch s li nhun (PI) Ch tiu li nhun hay cn gi l t s li ch-chi ph l t s gia tng hin gi ca li ch rng chia cho tng hin gi ca chi ph u t rng ca d n.

PI =

PV (Chi ph au t rong )
(1 + r )
t =0 m n

PV ( Li ch rong )

+1

NCFt

Hay PI = (NPV / ICO) + 1 =

(1 + r )
t =0

NINVt
t

+1

Trong , ICO l tng hin gi u t rng, cn NINVt l gi tr u t rng vo nm t. Nguyn tc ra quyt nh da trn PI l chp nhn d n khi PI 1 v bc b d n khi PI < 1. V d PI ca dng ngn lu rng ca mt d n nh sau: Nm NCF PV@12% 0 -500 -500 1 200 178,57 2 200 159,44 3 200 142,36 4 250 158,88

Tng hin gi li ch = 178,57 + 159,44 + 142,36 + 158,88 = 639,25, trong khi NPV = 139,25. PI = 639,25 / 500 = 1,28 hay PI = (139,25/ 500) + 1 = 1,28

Nguyen Minh Kieu/Ngo Kim Phng

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kho 2006-07

Phn tch Ti chnh

Bi ging 7

Ch tiu PI cng c nhng u nhc im nh ch tiu NPV. Tuy nhin NPV l mt s o tuyt i li nhun hay s ca ci gia tng t mt d n, trong khi PI l s o tng i, biu th ca ci to ra trn 1 ng u t. 5. LA CHN D N TRONG IU KIN GII HN NGN SCH Ch tiu PI ph hp trong trng hp xp hng d n khi ngn sch u t b gii hn. Dng ch tiu ny ta c th la chn mt t hp cc d n c tng NPV cao nht, hay ni cch khc vi mt ngn sch b gii hn c th to ra tng ca ci ln nht. Trnh t la chn d n nh sau:

Tnh ton ch s PI cho tt c cc d n Sp xp cc d n theo th t PI t cao n thp Bt u t d n c PI cao nht, cc d n s c la chn theo th t cho n khi ton b ngn sch vn u t c dng ht Trong trng hp ngn sch vn u t khng dng ht v d n cui cng c vn u t ln hn ngn sch vn u t cn li, ta c 3 phng n la chn: Tm mt t hp d n mi, c th bao gm mt vi d n nh hn, cho php s dng ht ngn sch, nhng NPV cao nht C gng ni lng rng buc v ngun vn c vn chp nhn d n sau cng Chp thun cng nhiu d n cng tt, v u t ngun vn tha vo cc chng khon ngn hn cho n thi on sau, hoc s dng ngun vn tha tr n hoc gim c phiu thng ang lu hnh.

V d cng ty BW ang xem xt la chn cc d n u t trong iu kin hn ch ca ngn sch cng ty nm nay l $32.500 cho vic u t vo cc d n: D n A B C D E F G H ICO ($) 500 5.000 5.000 7.500 12.500 15.000 17.500 25.000 IRR (%) 18 25 37 20 26 28 19 15 NPV ($) 50 6.500 5.500 5.000 500 21.000 7.500 6.000 PI 1.10 2.30 2.10 1.67 1.04 2.40 1.43 1.24

Da vo cch xp hng theo PI, NPV v IRR, ta c kt qu cho bng di y, trong cch xp hng cc d n theo PI cho ta mt t hp cc d n c tng NPV cao nht vi cng mt gii hn ngn sch: Phng php PI NPV IRR D n c chp nhn F, B, C, D F, G C, F, E Gi tr gia tng 38.000 28.500 27.000

Nguyen Minh Kieu/Ngo Kim Phng

10

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kho 2006-07

Phn tch Ti chnh

Bi ging 7

Tuy nhin, cng cn phi thn trng khi s dng phng php ny, v trong mt s trng hp, khi ngun ngn sch u t ca cng ty c gii hn trong tng nm, lc phi xem xt kt hp ngn lu to ra t d n trong nm sau vi ngn sch u t ca cng ty nm sau c mt t hp d n u t c tng NPV cao nht v s dng ht ngun ngn sch theo k hoch ca cng ty. Ta hy xem v d sau y: Ngn lu C1 30 5 5 - 40

D n A B C D

C0 - 10 -5 -5 0

C2 5 20 15 60

NPV@10% 21 16 12 13

PI 2.1 3.2 3.4 0.4

Nu gii hn ngn sch l 10 triu, cn c vo PI, chn B v C s cho NPV cao nht: 28. Nhng nu cng ty c th huy ng 10 triu cho u t vo mi nm 0 v nm 1 th s chn A v D v NPV = 34 (D n A thu hi 30 triu vo nm 1 cng vi ngun vn huy ng nm 1 s c vn u t vo D). 6. CHI PH S DNG VN Mt trong nhng yu t quan trng lin quan n vic ra quyt nh u t l sut chit khu ca d n. Mt d n c NPV dng khi sut sinh li mang li t d n vt qu sut sinh li yu cu i vi d n. Sut sinh li yu cu ca mt d n phi bng vi sut sinh li mang li t vic u t vo mt ti sn c ri ro tng ng trn th trng ti chnh.V vy sut sinh li yu cu ti thiu chnh l chi ph vn ca d n. Sut chit khu chnh l chi ph c hi ca vn u t, l ci gi m cng ty phi tr khi u t vo d n hay sut sinh li m cc nh u t i hi t chng khon ca cng ty, nu ri ro ca d n bng ri ro ca cng ty. Nu d n c ri ro cao hn ri ro ca cng ty th sut sinh li yu cu ti thiu i vi d n phi cao hn sut sinh li i vi cng ty. Chi ph s dng vn s c xc nh trn th trng vn v ph thuc vo ri ro ca cng ty hoc ri ro ca d n. 6.1 Chi ph s dng vn b phn Chi ph s dng vn b phn l chi ph m cng ty hoc d n phi tr khi huy ng ngun vn . Chi ph s dng vn b phn bao gm: Chi ph s dng n v chi ph s dng vn ca ch s hu. 6.1.1 Chi ph s dng n Cng ty c th huy ng n di hnh thc vay ca cc t chc ti chnh trung gian hay huy ng tri phiu. Chi ph tr li vay c tnh tr vo li nhun trc khi tnh thu. V vy chi ph s dng n ca cng ty chnh l chi ph s dng n iu chnh thu. V d cng ty vay n vi li sut 10%, nu cng ty vay $100, s tin li phi tr l $10, cng ty s c gim thu $3 (nu thu sut thu thu nhp cng ty l 30%), nh vy thc cht cng ty ch phi tn $7 chi ph khi vay n $100, iu ny cho thy chi ph s dng n ca mt cng ty chnh l chi ph s dng n sau thu. Tng qut, nu li sut huy ng n l RD, TC l thu sut thu thu nhp cng ty th chi ph s dng n ca cng ty l: RD (1-TC).

Nguyen Minh Kieu/Ngo Kim Phng

11

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kho 2006-07

Phn tch Ti chnh

Bi ging 7

Nu cng ty huy ng n bng tri phiu, li sut huy ng n chnh l li sut tri phiu khi o hn (YTM), c xc nh da vo cng thc:

Pnet =

(1 + R
t =1

M (1 + RD ) n

trong Pnet l tin thu do bn tri phiu, bng gi bn tri phiu tr cc chi ph pht hnh. Phng php ny c p dng nu cng ty ang pht hnh n hay gn y pht hnh n. Trong nhng tnh hung khc, cng ty c th s dng li sut o hn ca tri phiu ang lu hnh (da trn gi th trng hin hnh ca tri phiu). Nu cng ty hin ang khng c tri phiu lu hnh, hoc tri phiu t c mua bn trn th trng, ta c th s dng chi ph s dng n trc thu ca nhng cng ty khc c ri ro tng t. V d mt cng ty pht hnh tri phiu mnh gi $100, li sut tri phiu: 9%, k hn 3 nm, tri phiu c bn trn th trng vi gi $96, chi ph pht hnh tnh bnh qun $1 trn mi c phiu. Li sut cng ty phi tr khi huy ng tri phiu RD c xc nh da vo cng thc sau:

95 =

(1 + R

100 * 9% 100 + RD = 11.05% t (1 + RD ) 3 t =1 D)

3

6.1.2 Chi ph s dng vn c phn u i Chi ph s dng vn c phn u i chnh l chi ph m cng ty phi tr cho vic huy ng vn c phn u i. Do c tc tr cho c phiu u i c nh vnh vin, da vo cng thc nh gi c phiu ta c: P0 = Dp / Rp, trong P0 l gi c phiu, Dp l c tc v Rp l sut sinh li yu cu ca nh u t. Khi huy ng vn, cng ty phi tn chi ph pht hnh, v vy thu nhp ca cng ty khi pht hnh chng khon l gi bn chng khon tr chi ph pht hnh gi l Pnet. Chi ph s dng vn c phn u i c tnh da vo cng thc: Pnet = Dp/Rp => Rp = Dp / Pnet C tc u i khng c khu tr thu khi tnh thu nhp chu thu. V vy chi ph s dng vn c phn u i khng c iu chnh thu. iu ny lm cho chi ph s dng vn c phn u i cao hn chi ph s dng n v cc cng ty thch s dng n by ti chnh bng n hn c phn u i. 6.1.3 Chi ph s dng vn c phn thng

c lng chi ph vn c phn thng (bao gm c li nhun gi li v vn c phn tng thm), hay ni cch khc l xc nh sut sinh li yu cu ca ch s hu, ta c 2 cch tip cn: (1) dng m hnh tng trng c tc, (2) dng m hnh nh gi ti sn vn (CAPM). M hnh tng trng c tc Mt cch n gin nht c lng chi ph vn ca ch s hu l dng m hnh tng trng c tc. Gi nh cng ty c t l tng trng c tc c nh g, gi bn mt c phiu l Po; c tc va tr l Do;

Nguyen Minh Kieu/Ngo Kim Phng

12

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kho 2006-07

Phn tch Ti chnh

Bi ging 7

sut sinh li yu cu ca ch s hu l RE. Ta c th xc nh RE da vo cng thc nh gi c phiu nh sau:

P0 =

D0 (1 + g) D1 D = RE = 1 + g P0 ( R E g) ( R E g)

Nu mt cng ty c chng khon mua bn trn th trng, ta c th quan st ngay c Do, Po, ch c g th phi c lng. C 2 cch c lng g: (1) s dng t l tng trng trc y, hoc (2) s dng tc tng trng d bo ca cc nh phn tch. u nhc im ca m hnh: u im ca phng php ny l n gin, d hiu v d p dng Nhc im: khng th p dng c i vi nhng cng ty khng chia c tc, cng khng ph hp khi phi gi nh mt t l tng trng c tc c nh. Mt khc phng php ny khng th hin mt cch r rng mi quan h gia li nhun v ri ro cng nh mc iu chnh ri ro i vi sut sinh li yu cu ca tng d n ca cng ty.

M hnh nh gi ti sn vn (CAPM) M hnh nh gi ti sn vn cho rng sut sinh li k vng ca mt khon u t ph thuc vo nhng yu t sau y:

Li sut phi ri ro, Rf Li sut n b ri ro th trng (risk premium), (RM Rf) Ri ro h thng ca ti sn u t so vi ri ro bnh qun ca th trng, c gi l h s beta.

Sut sinh li yu cu ca nh u t vo mt ti sn (ti sn y c th l mt cng ty, mt d n..,) l RE vi h s beta tng ng E, c xc nh theo m hnh CAPM nh sau: RE = Rf + (RM Rf)E . vn dng m hnh ny, chng ta phi bit c cc yu t: li sut phi ri ro, li sut n b ri ro th trng v c lng mt h s beta tng ng. Nu d n c ri ro tng ng ri ro cng ty th dng beta ca cng ty, nu d n c ri ro cao hn ri ro ca cng ty th phi tng h s beta v ngc li. u nhc im ca m hnh CAPM: M hnh ny cho ta thy s iu chnh trc tip li nhun v ri ro ca ti sn, n c s dng rng ri hn m hnh tng trng c tc. Tuy nhin c lng h s beta, ta cng phi da vo d liu qu kh xc nh. Trong thc t hai phng php c lng chi ph vn ch s hu thng cho kt qu khc nhau. Tu theo quan im, thng thng dung ha ngi ta thng ly trung bnh gia cc kt qu c lng ny. V d: Mt cng ty c h s beta 1,2, li sut n b ri ro th trng l 8% v li sut phi ri ro 6%. C tc va chia ca cng ty $2 mt c phiu, t l tng trng k vng ca c tc l 8%. Gi bn chng khon trn thi trng $30 mt c phiu. Vy chi ph s dng vn ca ch s hu l bao nhiu? Nu s dng m hnh CAPM, ta tnh c chi ph s dng vn ca ch s hu nh sau: RE = Rf +(RM Rf) E RE = 6% + 1,2 x 8% =15,6%

Nguyen Minh Kieu/Ngo Kim Phng

13

Chng trnh Ging dy Kinh t Fulbright Nin kho 2006-07

Phn tch Ti chnh

Bi ging 7

Nu s dng m hnh tng trng c tc c nh, ta tnh c chi ph vn ca ch s hu nh sau: RE =

D0 (1 + g ) 2 (1 + 8%) +g= + 8% = 15,2% P 30

Hai phng php c lng cho kt qu khc nhau, trong trng hp ny ta c th ly trung bnh ca hai kt qu ny lm chi phi ph vn ca ch s hu (RE = 15,4%). 5.2 Chi ph vn trung bnh trng s (WACC) Chi ph s dng vn chung ca mt cng ty chnh l sut sinh li yu cu trn ti sn ca cng ty. Nu mt cng ty c vay n, c cu vn ca cng ty bao gm mt phn l n v mt phn l vn ch s hu, th chi ph s dng vn ca cng ty s c xc nh theo cng thc sau:

WACC =

D E (1 Tc ) RD + ( RE ) V V

Trong E l gi th trng ca vn ch s hu, c tnh bng gi th trng mi c phiu nhn vi s lng c phiu ang lu hnh, V (= E +D) l gi th trng ca cng ty, v D l gi th trng ca n, Tc l thu sut thu thu nhp cng ty, RD l chi ph s dng n, v RE l chi ph s dng vn ch s hu. i vi n di hn, ta c th tnh gi th trng bng cch ly gi th trng ca tri phiu nhn vi s tri phiu ang lu hnh. i vi tri phiu khng c mua bn rng ri trn th trng, ta c th tnh gi th trng ca n bng cch cn c vo sut sinh li ca nhng tri phiu c ri ro tng t lm sut chit khu cho tri phiu. i vi n ngn hn, gi th trng ca n v gi s sch c coi l tng ng nhau.

Nguyen Minh Kieu/Ngo Kim Phng

14