You are on page 1of 30

n: Nhp mn ti chnh tin t

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

LI M U Tin t t lu tr thnh vt ngang gi chung ca cc hng ho, dch v. Cc giao dch bun bn hu ht mi ni trn th gii u s dng tin v tin t gn lin vi quan h li ch. Thc t ny minh chng cho vai tr quan trng ca tin t trong nn kinh t ca cc quc gia cng nh ton th gii. N c c trng bi sc mua; khi sc mua thay i hay lm pht xut hin s nh hng trc tip n li ch ca mi ngi, t cc t chc, c nhn cho ti chnh ph. Do vy, lm pht chnh l i tng nghin cu ca cc nh kinh t hc t nhiu nm nay. Lm pht c coi nh l mt cn bnh th k ca nn kinh t th trng, mc d l thuyt v lm pht kh pht trin nhng vic lm th no vn dng cc bin php kim sot chng c hiu qu i vi mi nn kinh t vn lun l vn phc tp. Nhn li lch s lm pht nc ta, t cui th k 19 n u th k 20, lm pht din ra ko di v nghim trng. Lm pht ph v ton b k hoch ca nn kinh t Vit Nam ng thi nh hng n tt c cc mi quan h trong nn kinh t x hi. Nhng s kin gn y nh vic Vit Nam gia nhp WTO, lung vn nc ngoi t ngt chy mnh vo Vit Nam trong nm 2008, cc vn ca th trng ngoi hi Vit Nam trong hai nm 2009 v 2010 v cuc khng hong kinh t th gii cng nh nguy c lm pht tng mnh tr li t ra nhiu thch thc mi cho vic qun l kinh t v m v c bit trong vic kim sot lm pht Vit Nam. Vi s iu hnh qun l ca nh nc, lm pht phn no c ngn chn, khc phc; tuy nhin vi nhiu bt cp nh th trng ti chnh tin t km pht trin, sc cnh tranh ca nn kinh t thp, cc chnh sch php lut va chng cho, va thiu ng b... lm pht vn cha tht s c y li m cn c nguy c quay tr li, din bin mt cch phc tp. V th, vic tm hiu lm pht trong thi gian qua, giai on 2008-2010, v nguyn nhn, din bin, tc ng, gii phps gip ta c mt ci nhn tng quan hn, c kt c kinh nghim xy dng chin lc pht trin t nc trong thi gian sp ti. Vi nhng ni dung c bn nh trn, n c trnh by theo 3 chng:

n: Nhp mn ti chnh tin t

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

Chng 1: C s l lun v vn lm pht. Chng 2: Thc trng lm pht ti Vit Nam giai on 2008-2010. Chng 3: Cc gii php ng ph vi lm pht ti Vit Nam trong thi gian ti. Mc d c gng ht sc nhng do trnh v thi gian c hn, trong qu trnh nghin cu ti chc chn cn nhiu thiu st, knh mong nhn c s gp v ch bo tn tnh t cc thy c gio n c hon thin hn. Em xin chn thnh gi li cm n n thy Th.s Nguyn Ngc hng dn em hon thnh n ny.

n: Nhp mn ti chnh tin t

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

CHNG 1: C S L LUN V VN LM PHT 1.1. Quan nim, cch tnh, phn loi lm pht 1.1.1. Quan nim v lm pht Lm pht l vn khng xa l i vi mt nn kinh t nhng hiu chnh xc lm pht l g khng phi d, v ngay c cc nh kinh t hc cng c rt nhiu quan im, cch tip cn, l lun khc nhau v lm pht.

Trng phi kinh t hc th trng


Theo trng phi kinh t hc th trng (i din l Milton Friedman), h cho rng lm pht l mt hin tng x hi ca tt c cc nc c s dng tin t hin i, l a nhiu tin tha vo lu thng lm cho gi c hng ho tng ln. Chng ta u bit rng khng phi bt c s lng tin no tng ln trong lu thng vi nhp iu nhanh hn sn xut cng u l lm pht, nu nh nh nc khng gim bt ni dung vng hoc gi tr tng trng trong ng tin b p cho bi chi ngn sch. Nhng ngi theo hc thuyt ny dng logic hnh thc kt hp mt cch my mc hin tng tng s lng tin vi hin tng tng gi rt ra bn cht kinh t ca lm pht. Trng phi cu ko Theo trng phi lm pht do cu ko (i din l J.Keynes), h cho rng lm pht l cu d tha tng qut cho pht hnh tin ra qu mc sn xut trong thi k ton dng dn n mc gi chung tng. Chng ta nhn thc c rng ni lm pht l cu d tha tng qut l khng chnh xc, v trong giai on khng hong thi k Ch ngh t bn pht trin, mc d c khng hong sn xut tha m khng c lm pht. Cn Vit Nam trong nm 1991 c tnh trng cung ln hn cu m vn c lm pht gi c v lm pht tin t. Tuy Keynes tin su hn trng phi kinh t hc th trng l khng ly hin tng b ngoi, khng coi iu kin ca lm pht l nguyn nhn ca lm pht nhng li mc sai lm v mt logic l em kt qu ca lm pht quy vo bn cht ca lm pht. Khi nim ca Keynes vn cha nu c ng bn cht

n: Nhp mn ti chnh tin t

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

kinh t - x hi ca lm pht. Trng phi lm pht v gi c Theo trng phi lm pht gi c h cho rng lm pht l s tng gi. Thc cht lm pht ch l mt trong nhiu nguyn nhn ca tng gi. C nhng thi k gi m khng c lm pht nh: thi k cch mng gi c th k XVI chu u, thi k hng thnh ca mt chu k sn xut, nhng nm mt ma... tng gi ch l h qu l mt tn hiu d thy ca lm pht nhng c lc tng gi li tr thnh nguyn nhn ca lm pht. Lm pht xy ra l do tng nhiu yu t ch khng phi ch n thun do tng gi. V vy quan im ca trng phi ny ln ln gia hin tng v bn cht, lm cho ngi ta d ng nhn gia tng gi v lm pht. Trng phi Karl Marx K.Marx cho rng: lm pht l s trn y cc knh, cc lung lu thng nhng t giy bc tha lm cho gi c (mc gi) tng vt v vic phn phi li sn phm x hi gia cc giai cp trong dn c c li cho giai cp t sn. y Marx ng trn gc giai cp nhn nhn lm pht, t dn ti vic ngi ta c th hiu lm pht l do giai cp t bn ch ng to ra bc lt mt ln na giai cp v sn. Trng phi ny c nhc im l cho rng lm pht ch l phm tr kinh t ca nn kinh t t bn ch ngha v cha nu c nh hng ca lm pht trn phm vi quc t. Trn y l cc quan im ca cc trng phi kinh t hc chnh. Ni chung cc quan im u cha hon chnh, nhng nu c mt s mt ca hai thuc tnh c bn ca lm pht. nc ta cng nh nhiu nc khc, quan nim ca trng phi gi c c chp nhn tng i ph bin. S d nh vy l v th k XX l th k lm pht, lm pht hu nh din ra tuyt i b phn cc nc m s tng gi li l tn hiu nhy bn, d thy ca lm pht. Ni chung, lm pht chnh l mt hin tng ca cc nn kinh t th trng, v chng ta s hiu n gin lm pht l s tng gi ko di, l s

n: Nhp mn ti chnh tin t

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

tha cc ng tin trong lu thng, l vic nh nc pht hnh thm tin nhm b p bi chi ngn sch. 1.1.2. Cch tnh t l lm pht Lm pht c o lng bng t l lm pht m n l sut tng ca mc gi tng qut theo thi gian. Vn t ra trc tin l mc gi tng qut c tnh ton nh th no? Hai thc o thng dng phn nh mc ga tng qut l ch s gi tiu dng (CPI) v ch s iu chnh GDP (GDP deflator).

Ch s gi tiu dng (CPI) l mt t s phn nh gi ca r hng ho trong


nhiu nm khc nhau so vi gi ca cng r hng ho trong nm gc 1. Ch s gi ny ph thuc vo nm c chn lm gc v s la chn r hng ho tiu dng. V mt tnh ton, CPI c tnh nh sau: Trong : CPI =

q . p q . p
i 0 i 0

i t i 0

qi pi

: r hng ho, : gi ca cc mt

hng t : nm hin hnh 0 : nm gc

Ch s iu chnh GDP l loi ch s c mc bao ph rng nht. N bao


gm tt c cc hng ho v dch v c sn xut trong nn kinh t v trng s tnh ton c iu chnh tu thuc vo mc ng gp tng ng ca cc loi hng ho v dch v vo gi tr gia tng. V mt khi nim, y l ch s i din tt hn cho vic tnh ton t l lm pht trong nn kinh t. Tuy nhin, ch s gi ny khng phn nh trc tip s bin ng trong gi hng nhp khu cng nh s bin ng ca t gi hi oi. V mt tnh ton, ch s iu chnh GDP c tnh nh sau: Trong : Ch s iu chnh GDP =
qi

q . p
i t

qti . pti

: r hng ho,

i 0

n: Nhp mn ti chnh tin t

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

pi

: gi ca cc mt

hng t : nm hin hnh 0 : nm gc 1.1.3. Phn loi lm pht 1.1.3.1. Cn c vo nh lng

Lm pht va phi: l lm pht mt con s, c t l lm pht di 10% mt


nm. Lm pht va phi lm cho gi c bin ng tng i. Trong thi k ny nn kinh t hot ng mt cch bnh thng, i sng ca ngi lao ng n nh. S n nh c biu hin: gi c tng chm, li sut tin gi khng cao, khng xy ra tnh trng mua bn v tch tr hng ho vi s lng lnC th ni y l mc lm pht m nn kinh t chp nhn c, nhng tc ng ca n l khng ng k.

Lm pht phi m: l lm pht xy ra khi gi c tng tng i nhanh vi t


l 2 con s 1 nm. mc 2 con s thp: 11,12% th ni chung cc tc ng tiu cc khng ng k v nn kinh t vn c th chp nhn c. Nhng khi tng n hai ch s cao th lm pht s lm cho gi c chung tng ln nhanh chng, gy bin ng ln v kinh t, cc hp ng c ch s ho. Lc ny ngi dn tch tr hng ho, vng bc, bt ng sn v khng bao gi cho vay tin mc li sut bnh thng. Nh vy lm pht s lm nh hng xu n sn xut v thu nhp. Bn cnh lm pht phi m cn l mi e do i vi s n nh ca nn kinh t.

Siu lm pht: l lm pht 3 con s mt nm, xy ra khi lm pht t bin


tng ln vi tc rt nhanh, t l lm pht cao. Tc v t l siu lm pht vt xa lm pht phi m, n nh mt cn bnh cht ngi, tc lu thng tin t tng kinh khng, gi c tng nhanh v khng n nh, tin lng thc t ca ngi lao ng b gim mnh, tin t mt gi nhanh chng, thng tin khng cn chnh xc, cc yu t th trng bin dng v hot ng sn xut kinh doanh lm vo tnh trng ri lon, mt phng hng. Tm li, siu lm pht lm cho i sng v nn kinh t suy sp mt

n: Nhp mn ti chnh tin t

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

cch nhanh chng. Tuy nhin siu lm pht rt t xy ra. 1.1.3.2. Cn c vo nh tnh

Lm pht cn bng v lm pht khng cn bng: Lm pht cn bng: Tng tng ng vi thu nhp thc t ca ngi lao ng, tng ph hp vi hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip. Do khng gy nh hng n i sng hng ngy ca ngi lao ng v n nn kinh t ni chung. Lm pht khng cn bng: Tng khng tng ng vi thu nhp ca ngi lao ng. Trn thc t loi lm pht ny cng thng hay xy ra.

Lm pht d on trc c v lm pht bt thng:

Lm pht d on trc: l loi lm pht xy ra hng nm trong mt thi


k tng i di v t l lm pht n nh u n. V mt tm l, ngi dn quen vi tnh trng lm pht v c s chun b trc. Do khng gy nh hng n i sng, n kinh t.

Lm pht bt thng: xy ra t bin m c th t trc cha xut hin.


Loi lm pht ny nh hng n tm l, i sng ngi dn v h cha kp thch nghi. T m loi lm pht ny s gy ra bin ng i vi nn kinh t v nim tin ca nhn dn vo chnh quyn c phn gim st. 1.2. Nguyn nhn, tc ng ca lm pht 1.2.1. Nguyn nhn 1.2.1.1. Lm pht do cu ko Khi tng cu tng qu nhanh trong khi tng cung khng tng hoc tng khng kp, hay ni cch khc l nn kinh t vt qua mc sn lng tim nng ca n s dn ti lm pht do cu ko. Lc ny th ng tin cu s vt qu mc cung hng ha c gii hn v s lm cho chng tng gi. Ta c th thy r hn c ch lm pht cu ko qua m hnh sau y:

n: Nhp mn ti chnh tin t

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

P
(Mc gi)

AS 2 AS 1 AS 0

P3 P2 P1 P0 Q* Q, AD2 AD1 AD0 Q


(Sn lng)

th 1.1: Lm pht cu ko (Ngun gio trnh Nhp mn ti chnh tin t - H Thng Mi)

Trong ngn hn, ng tng cung AS (Aggregate demand) mi u nm ngang v s dc ngc ln khi vt qu mc sn lng tim nng Q*. iu ny l do khi cha t mc sn lng tim nng, mt s thay i nh v gi c ca u ra cng khuyn khch c cc hng tng nhanh sn lng sn xut ra p ng s tng ln ca nhu cu, thu nhiu li nhun hn. Khi sn lng ca nn kinh t l Q > Q*, chi ph u vo kp thi iu chnh tng ln, cc hng khng cn ng lc tng cao sn lng na, do d gi c tng nhiu nhng sn lng vn khng tng ng k hay ng AS c dc ln. Lc , cu tng mnh, ng AD 0 dch chuyn ln trn n v tr mi l AD1 v mc gi tng nhanh t P0 n P1. Tng cu tng lin tc lm cho ng tng cu lin tip dch chuyn v pha bn phi v mc gi khng ngng tng ln, tc l xy ra lm pht cu ko. Khi ng cu dch chuyn n AD1, nn kinh t trng thi vt qu trng sn lng tim nng v ton dng nhn cng, ngi lao ng gy p lc tng lng lm cho tng cung gim, ng tng cung AS0 dch chuyn v bn tri ti v tr AS1. Mc gi tng tip t P1 n P2, nn kinh t li chuyn v trng thi t mc sn lng tim nng v ton dng nhn cng. C nh th, sau khi ng tng cu dch chuyn v bn phi th ng tng cung li dch chuyn v bn tri ko theo mc gi tng lin tc.

n: Nhp mn ti chnh tin t

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

1.2.1.2. Lm pht do chi ph y Hnh thc ca lm pht do chi ph y pht sinh t pha cung, do chi ph sn xut cao hn c chuyn sang ngi tiu dng. iu ny ch c th t trong giai on tng trng kinh t khi ngi tiu dng sn sng tr vi gi cao hn. V d: Nu tin lng chim mt phn ng k trong chi ph sn xut v dch v v nu tin lng tng nhanh hn nng sut lao ng th tng chi ph sn xut s tng ln. Nu nh sn xut c th chuyn vic tng chi ph ny cho ngi tiu dng th gi bn s tng ln, cng nhn v cc cng on s yu cu tin lng cao hn trc ph hp vi chi ph sinh hot tng ln iu to vng xoy lng gi. M hnh di y cho ta thy qu trnh din ra lm pht chi ph y: P
(Mc gi)

AS 2

AS 1 AS 0

P2 P1 P0 AD1 AD0 Q Q
, *

Q
(Sn lng)

th 1.2: Lm pht chi ph y (Ngun gio trnh Nhp mn ti chnh tin t - H Thng Mi)

Ban u ng tng cu l AD0, ng tng cung l AS0. Khi chi ph u vo tng (v d gi du la tng), cc hng AS mc cung hng ho, dch v v ng gim

AS tng cung dch chuyn sang ti v tr AS1, sn lng gim xung cn Q, y mc gi 2


tng t P0 ln P1. Hin tng mc gi tng lin tc, ng thi sn lng (hay GDP thc 1 t) suy gim c P tnh trng lm pht nh tr hay nh lm; km theo l tht gi nghip gia tng.
3 0

P (Mc gi)

AS

P2 P1 P0 Q
*

AD2 AD AD0 1

Q (Sn lng)

n: Nhp mn ti chnh tin t

10

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

1.2.1.3. Lm pht do cung tin t cao v lin tc Theo quan im ca cc nh kinh t hc, khi cung tin t tng ln ko di lm cho mc gi tng ln ko di v gy ra lm pht. C th thy ngng tng cung tin gy lm pht l nn kinh t ton dng. Tht vy, nn kinh t ton dng, cc nh my, x nghip c hot ng ht cng sut, ngun nguyn nhin vt liu c khai thc ti a. Khi lc lng lao ng c s dng mt cch trit v lm sn lng tng ln rt nhiu. Tuy nhin, tnh hnh ny s dn n mt vi knh tc nghn trong lu thng. Chng hn khi cc nh my, x nghip hot ng ht cng sut s dn n thiu nng lng, thiu lao ng, nguyn vt liu dn b han himVai tr ca chnh ph v cc nh qun l phi xc nh c knh lu thng no b tc nghn v tm cch khi thng n. Nu khng s gy ra lm pht. Lc sn lng khng tng m gi c tng nhiu th lm pht tt yu s xy ra.

Ngoi ra cn c mt s cc nguyn nhn khc cng gy ra lm pht: Th nht l tm l ca dn c. Khi ngi dn khng tin tng vo ng tin ca Nh nc, h s khng gi tin m y vo lu thng bng vic mua hng ho d tr hoc u t vo mt lnh lc kinh doanh no Nh th cu s tng ln m cung cp khng p ng c cn bng cung cu trn th trng hng ho khng cn na v tip tc y gi ln cao, t lm pht s xy ra. C th thy gi c tng ln lm tiu dng tng, c nh vy s gy ra xoy c lm pht. Th hai l thm ht ngn sch. Khi lm vo tnh trng thm ht trm trng v ko di th chnh ph phi p dng bin php in tin. Vic pht hnh tin s nh hng n c s tin t lm tng mc cung ng tin, y tng cu ln cao v lm tng thm t l lm pht. Th ba l t gi hi oi. Khi t gi tng ng bn t s b mt gi. Khi tm l nhng ngi sn xut trong nc mun y gi hng ln tng ng vi mc tng t gi hi oi. Mt khc khi t gi hi oi tng, chi ph cho cc nguyn vt liu, hng ho nhp khu s tng ln. Do gi c ca cc hng ho ny tng ln cao. y chnh

n: Nhp mn ti chnh tin t

11

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

l lm pht do chi ph y. 1.2.2. Mi quan h gia lm pht v mt s bin s kinh t v m 1.2.2.1. Quan h gia lm pht v li sut thy r mi quan h lm pht v li sut chng ta cn phn bit li sut danh ngha (nominal interest rate) v li sut thc (real interest rate). Li sut c yt ti cc ngn hng hay c cng b trn cc phng tin thng tin i chng l li sut danh ngha. Li sut danh ngha c o bng s lng tin t. Li sut thc l li sut o bng lng hng ha mua c; l t l phn trm lng hng ha tng ln hoc gim i m cng mt s tin hin ti hay gi tr ca s tin trong tng lai c th mua c do khng chi tiu ngy hm nay v em cho vay. Li sut thc bng li sut danh ngha sau khi tnh n tc ng ca lm pht. Quan h gia li sut v t l lm pht c th hin qua ng thc sau: Li sut thc = li sut danh ngha - t l lm pht ng thc trn c ngha quan trng i vi quyt nh mua sm hay u t. Nu li sut danh ngha khng b p t l lm pht th mt ngi khn ngoan s khng cho vay tin sau ny c nhn mt gi tr thc nh hn gi tr ban u ca khon tin anh ta c. Quan h gia li sut v lm pht cn p dng c khi tnh ton a ra quyt nh u t. Nu li nhun/ vn u t < li sut thc th nh u t s khng c li bng vic em tin cho vay (vi thi hn cho vay bng khong thi gian u t) hng li sut. 1.2.2.2. Quan h gia lm pht v tht nghip Khi cp n mi quan h gia lm pht v tht nghip, ngi ta thng s dng ng cong Phillip. Tuy nhin, ng cong Phillip hin i khc vi ng Phillip ban u ch: ng Phillip hin i phn nh quan h gia lm pht gi c v tht nghip ch khng phi gia lm pht tin lng v tht nghip; ng Phillip hin i c tnh n t l lm pht d kin cng nh c sc cung. Trong phn tch sau y,

n: Nhp mn ti chnh tin t

12

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

chng ta s s dng ng cong Phillip hin i cho ph hp vi thc tin kinh t cc nc.
T l lm pht (P)

(P1)
ng Phillip di hn

ei ei'
ng Phillip ngn hn

(P') UN UN1
T l tht nghip

th 1.3: ng PhiLip ngn hn v di hn (Ngun: Gio trnh kinh t hc v m NXB Gio dc)

Trong ngn hn: ng cong Phillip trong ngn hn cho thy mi quan h gia lm pht v tht nghip khi t l lm pht d kin ca nn kinh t mt mc nht nh. Trong ngn hn, quan h gia lm pht v tht nghip l t l nghch, tc l c th nh i lm pht cao ly tht nghip thp. Nu lm pht tng cao hn t l lm pht d kin (ei) th tht nghip s gim xung thp hn t l tht nghip t nhin (UN) v ngc li. ng Phillip ngn hn s dch chuyn khi mt trong hai yu t t l lm pht d kin hoc t l tht nghip t nhin thay i. Khi t l tht nghip t nhin tng t U N n UN1 th ng Phillip mi l l ng (P1). Trong trng hp t l lm pht d kin gim xung ei, t l tht nghip t nhin khng i th ng Phillip dch chuyn sang (P'). ng Phillip ngn hn ch th hin s nh i gia tht nghip v lm pht khi c cc cn st cu: cu tng dn n gi tng cao, sn xut tng v tht nghip

n: Nhp mn ti chnh tin t

13

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

gim; cn khi xut hin cc cn st cung: chi ph sn xut tng, sn xut b thu hp lm cho gi c tng v tht nghip cng tng. Da vo ng Phillip ngn hn, cc nh hoch nh chnh sch c th la chn chnh sch kinh t v m (nht l chnh sch ti chnh, tin t). Chng hn, khi nn kinh t gp phi lm pht cao, chnh ph theo ui mc tiu gim lm pht s tht cht chnh sch tin t (tng li sut, gim chi tiu chnh ph...) v tht nghip s gia tng. Ngc li, nu nn kinh t ri vo suy thoi, tht nghip gia tng th chnh ph li kch cu u t v tiu dng gim tht nghip nhng phi chp nhn lm pht cao.

Trong di hn: ng Phillip di hn l mt ng thng song song vi trc biu din t l lm pht v ct trc honh ti im c t l lm pht t nhin (U N). V lu di, t l tht nghip thc t bng t l tht nghip t nhin do tc ng ca cc chnh sch ti kha, tin t, d t l lm pht thay i ra sao. Nh vy, khng tn ti mi quan h gia lm pht v tht nghip trong di hn. 1.3. Tc ng ca lm pht v mt s bin php i ph trong thi k lm pht 1.3.1. Tc ng ca lm pht Lm pht c nhng tc ng khng ch v mt kinh t m trn c kha cnh chnh tr, x hi. Mc tc ng tu thuc vo nhiu yu t nh: t l lm pht, kh nng d ton chnh xc s thay i ca lm pht. Khi lm pht xy ra vi mt t l chp nhn c th s c li cho nn kinh t. Lm pht mc nn kinh t chu ng c nh vy s kch thch cc nh u t vay n y mnh sn xut, to thm cng n vic lm, gim tht nghip cho x hi. Thu nhp ca cc thnh phn trong x hi cng v th m cao hn, thc y tiu dng v tng trng kinh t. Tnh chnh xc ca nhng d on v lm pht cng nh hng khng nh n quyt nh ca cc tc nhn trong nn kinh t. K vng v lm pht lm thay i hnh

n: Nhp mn ti chnh tin t

14

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

vi, s la chn ca h. Phn ln mi ngi sn sng mua mt s hng ho no ngay t hm nay trnh s ln gi nu h d tnh mc gi chung s tng ln trong tng lai. Nhng ngi no d on c tng i chnh xc nh hng ca lm pht ln thu nhp th h c th trnh c s gim st thu nhp thc t do lm pht gy ra. Lm pht lm cho chng ta kh c c thng tin v cc nhn t cu thnh nn gi c hp l ca mt hng ha. Di y, chng ta s xem xt c th tng nh hng ca lm pht n nn kinh t, chnh tr-x hi. 1.3.1.1. Tc ng v mt kinh t Tc ng tch cc: Khi lm pht mc va phi (khong t 2% -5% i vi cc nc pht trin v di 10% cc nc ang pht trin) v cc tc nhn trong nn kinh t d tnh trc c th loi lm pht ny c tc dng tch cc i vi nn kinh t. Lm pht va phi to nn mt s chnh lch gi c hng ha, dch v gia cc vng, lm cho hot ng thng mi tr nn nng ng hn, thc y cc doanh nghip m rng th trng hoc tm kim th trng mi mang li nhiu li nhun. Chnh vic m rng th trng s thc y cnh tranh gia cc doanh nghip (bao gm c cnh tranh gia cc doanh nghip cng sn xut kinh doanh mt loi mt hng v nhng doanh nghip sn xut kinh doanh nhng mt hng khc nhau). Cnh tranh khin cc doanh nghip mun tn ti v pht trin th phi a ra th trng nhiu sn phm c cht lng cao hn, gi c hp dn hn. Do vy thng mi nng ng hn. Lm pht va phi lm cho ni t mt gi nh so vi ngoi t. y l li th cc doanh nghip y mnh xut khu tng thu ngoi hi, khuyn khch doanh nghip gia tng vn u t m rng sn xut. ng thi cng khuyn khch tiu dng lm cho hng ha c bn chy hn. Do , lc ny lm pht s c tc dng kch thch tng trng kinh t. Tc ng tiu cc:

n: Nhp mn ti chnh tin t

15

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

Trong lnh vc sn xut: t l lm pht cao s lm cho gi u vo v gi u ra bin ng khng ngng gy ra s mt n nh i vi nh sn xut. ng thi, khi lm pht cao, ng tin trong nc mt gi trm trng so vi ngoi t, cc nh u t nc ngoi hin ti v tim nng nhn thy rng li nhun thu c bng ng bn t s i c t ngoi t hn. Do , h rt vn v nc hoc khng mun u t na. Kt qu l dn n tnh trng km hm u t di hn, hn ch sn xut, kch thch u c vo cc ti sn mang li li nhun nhanh chng nh bt ng sn, vng bc, qu,... Trong lnh vc lu thng: lm pht thc y qu trnh u c, tch tr dn n khan him hng ha, lm mt cn i quan h cung cu trn th trng. ng thi do ng tin ang b mt gi nn khng ai mun gi tin. Tin nhanh chng b y ra knh lu thng. Do c nhiu ngi tham gia vo lu thng nn lnh vc ny tr nn hn lon, tc lu thng tin tng vt v iu ny cng thc y lm pht gia tng. Trong lnh vc tin t: lm pht lm cho quan h thng mi, tn dng, ngn hng b thu hp. Khi lm pht xy ra, lng tin gi vo ngn hng gim mnh, cng vi vic gim st qu nhanh ca ng tin khin ngn hng gp kh khn trong vic huy ng vn, p ng c nhu cu ca ngi i vay Do vy hot ng ca h thng ngn hng khng cn bnh thng na, chc nng kinh doanh tin t b hn ch. Ngoi ra, lm pht gy ra s bin ng ln trong gi c v sn lng hng ha. Khi lm pht xy ra th nhng thng tin trong x hi b ph hy do bin ng ca gi c v lm cho th trng b ri lon. Khi kh c th phn bit c doanh nghip lm n tt hay km. 1.3.1.2. Tc ng v mt chnh tr-x hi Tc ng tch cc: Lm pht mc va phi s kch thch cc nh u t vay n y mnh sn xut, to thm cng n vic lm, gim tht nghip cho x hi. Lm pht va phi thng tng ng vi mt t l tht nghip nht nh. l yu t buc ngi lao ng mun c vic lm phi lun nng cao trnh chuyn mn,

n: Nhp mn ti chnh tin t

16

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

cnh tranh ch lm vic. Nh vy ngi s dng lao ng c c hi tuyn chn c lao ng c cht lng cao hn. Tc ng tiu cc: Lm pht cao gy ra tnh trng tht nghip ca ngi lao ng, cc doanh nghip ri vo ph sn, nhng ngi cho vay ln b thua thit qu nhiu. i sng ca a s nhn dn tr ln kh khn, trong h l tm l hoang mang, lo s lm pht s tng cao hn na, nhiu t nn x hi ny sinh. Cc mi quan h x hi gia ngi i thu lao ng v cng nhn, gia ngi i vay v cho vay, gia ngi np thu v nh nc... cng b rn nt. Khp ni dy ln nhng cuc bi cng biu tnh ca cng nhn di s bo tr ca cng on i tng lng. Nhng bt n trong i sng kinh t x hi tt yu s dn ti nhng bt n v mt chnh tr. Nhng ngi tht nghip, nhng ngi ngho kh, cc ch doanh nghip b ph sn tt c nhng ai b thit hi nng n do lm pht s gim dn lng tin vo chnh ph ca h. i vi mt th ch nh nc, khng th ni rng khng c cc lc lng chng ph, cn tr bn trong v bn ngoi nhm lung lc ri lt chnh ph. Lm pht tng cao, cng ko di v tc ng cng nng n n nn kinh t, x hi th t nc cng kh c c s bnh n chnh tr. 1.3.2. Cc bin php i ph trong thi k lm pht 1.3.2.1. Bin php tnh th

Chnh sch ng bng tin t: gim lng tin trong nn kinh t bng cch
ngng pht hnh tin vo knh lu thng. ng thi, dng cc nghip v lm tng lng cung ng tin t nh dng cc nghip v chit khu v ti chit khu i vi cc t chc tn dng, dng vic mua vo cc chng khon ngn hn, khng pht hnh tin b p bi chi ngn sch. Bn cnh cn c cc bin php lm gim lng tin cung ng nh ngn hng trung ng bn ra cc chng khon ngn hn, bn ngoi t, pht

n: Nhp mn ti chnh tin t

17

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

hnh cc cng c n ca chnh ph vay tin trong nn kinh t b p cho thm ht ngn sch, tng li sut tin gi

Thi hnh chnh sch tht cht ti chnh nh tm hon nhng khon chi khng
cn thit, cn i li ngn sch v ct gim chi tiu n mc c th, nh mc chi tiu chung gim i lm pht s chng li. Tng lng hng ha tiu dng cn i vi lng tin trong lu thng bng cch khuyn khch t do mu dch, gim thu quan i vay hoc xin vin tr t nc ngoi. Ci cch tin t. y l bin php cui cng khi cc bin php kia khng hiu qu. 1.3.2.2. Bin php chin lc Bin php chin lc hng u n nh tin t trong nn kinh t l thc y pht trin sn xut hng ha v m rng lu thng hng ha v khi nn sn xut pht trin s to tin vng chc cho s n nh tin t. Kin ton b my hnh chnh, ct gim bin ch qun l hnh chnh. y l bin php nhm gim thiu khon thm ht ngn sch nh nc. Tng cng cng tc qun l iu hnh nh nc trn c s tng cc khon thu mt cch hp l, chng tht thu c bit l tht thu v thu, nng cao hiu qu ca cc khon chi ngn sch.

n: Nhp mn ti chnh tin t

18

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

CHNG 2: THC TRNG LM PHT TI VIT NAM GIAI ON 2008 - 2010 2.1. Din bin lm pht ti Vit Nam giai on 2008-2010 Tnh hnh lm pht Vit Nam trong giai on 2008-2010 din bin kh phc tp. tm hiu r hn din bin lm pht trong giai on ny, ta tin hnh phn tch tng nm 2008, 2009, 2010.
5.00%

4.00%

3.00% Nm 2008 2.00% Nm 2009 Nm 2010 1.00%

0.00%
10 n g n g n g n g n g n g n g n g n g 11 n g Th n g n g 12 1 5 2 3 4 6 7 8 Th 9 Th

Th

Th

Th

Th

Th

Th

Th

Biu 2.1: Din bin CPI trong giai on 2008-2010 (t minh ha da trn s liu thu thp c t website vneconomy.vn)

2.1.1. Nm 2008

Th

-1.00%

Th

n: Nhp mn ti chnh tin t

19

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

Trong hn na u nm 2008, lm pht l vn s mt ca nn kinh t Vit nam. Tc tng gi tiu dng lin tc tng mc 2%/thng vi nh im vo thng 2 v thng 5 (tng 3,91 %).
5.00% 4.00%
3.56% 3.91% 2.99% 2.38% 2.20% 2.14% 1.56% 1.13%

3.00% 2.00% 1.00% 0.00%


1 2 3

0.18% -0.076% -0.19% -0.680%

-1.00%

Biu 2.2: Din bin CPI trong nm 2008.

Vo thng 6/2008, gi hng ha trn th gii bt u gim khin tc tng lm pht gim xung mc di 2%/thng (thng 7-8/2008) v xp x 0%/thng trong thng 9/2008. Cuc khng hong ti chnh ton cu bc vo giai on bng pht vo thng 9/2008 v nhanh chng lan ta ti cc lnh vc kinh t khc, dn ti suy thoi kinh t ton cu. Vic ct gim u t v tiu dng dn ti mt s gim t ngt v cu khin cho nhiu gi nhiu mt hng gim mnh. Tnh trong 4 thng t thng 8 n thng 11/2008, gi nguyn liu th gii gim 58% vi gim gia tng. Gim pht Vit nam c tr 2 thng so vi nc ngoi v chnh thc bt u t thng 10/2008. Thng 12/2008, ch s gi ca nhm hng n v dch v n ung tng 31,86%, trong lng thc tng 43,25%, thc phm tng 26,53%, n ung ngoi gia nh tng 33,62%. So vi thng 12/2007, ch s gi vng thng cui nm nay tng 6,83%, ch s gi USD tng 6,31%. Cn so vi thng 11/2008, ng gp vo mc tng

8 Th n g 9 Th n g 10 Th n g 11 Th n g 12

Th n g

Th n g

Th n g

Th n g

Th n g

Th n g

Th n g

Th n g

n: Nhp mn ti chnh tin t

20

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

m ca thng 12/2008 l do cc nhm nh v vt liu xy dng cng gim ti 2,36%; nhm phng tin i li, bu in gim 6,77%. 2.1.2. Nm 2009 Khng c nhng t bin ln, khng bt thng v quy lut, din bin ch s gi tiu dng nm 2009 cho cm gic kh trm lng. Nhng trong mt nm nn kinh t trm, thng phc tp, CPI vn c s o chiu tng ng.
1.60% 1.40% 1.20% 1.00% 0.80% 0.60% 0.40% 0.20% 0.00% -0.20% -0.40%
1 2 3 Th n g Th n g Th n g
-0.17 % 0 .3 5 % 0 .3 2 % 0 .5 5 % 0.44 % 0 .5 2 % 0 .2 4 % 0 .6 2 % 0 .37 % 0 .5 5% 1 .1 7% 1.3 8%

10

11 g

Th n g

Th n g

Th n g

Th n g

Th n

Th n

Th n

Th n

Biu 2.3: Din bin CPI trong nm 2009

Trn biu , tc tng CPI theo thng t nh 4 ln trong nm qua, cc thng 2, 6, 9 v 12, vi cc mc tng 1,17%; 0,55%; 0,62% v 1,38%. Trong 8 thng u tin, din bin ch s gi l biu hin ca km nn, t nhiu theo tnh quy lut v cho cm nhn an ton. Tuy nhin trong 4 thng cn li, ng biu din xc nh, bo hiu nhng t bin, ri tng dn v dng ngc ln trong thng tn cng ca nm, hin thc ha phn cm nhn l lng u v nguy c ti lm pht. Trong thng 1/2009 CPI ln nh 0,32%. Nhng n thng 2, Tt K Su v rm thng Ging ko gi lng thc, thc phm v nhiu loi hng ha, dch v ng lot ln mc cao. nh cao th nht, CPI tng 1,17%, trc khi o chiu gim m 0,17% trong thng 3 ngay sau .

Th n

12

n: Nhp mn ti chnh tin t

21

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

T thng 4 n thng 8 ch s gi h nhit ch cn tng 0,24% trong thng 8. Mc chnh lch trong giai on ny ch 0,31 im phn trm v gn nh khng c t bin ln. Tng mc bn l hng ho v doanh thu dch v tiu dng tnh cho ti thng 8/2009 c s ci thin. So vi cng k nm trc, mc tng t 18,4%, loi tr yu t gi cn tng 9,3%. Trong khi , gi mt s nguyn liu trn th gii bt u hi phc, c bit l mt hng xng du. Tnh cho n ngy 30/8, gi xng du tng 7 ln lin tip, cht li mt bng gi mi mc xng A92 c gi bn 15.700 ng/lt. Bc sang thng 9, xut hin nhng din bin ngc dng. CPI t nh mc tng 0,62% ri tm ngh mc tng 0,37% ca thng 10 sau . So vi chu k trc, cc con s nh v y tng ng u cao hn, bo hiu nhng lo ngi tim n ca lm pht tip tc gia tng. S iu chnh nh trong thng 10 c h tr mt phn t vic gi xng du gim ln u tin trong nm vo ngy 1/10. Gi lng thc, thc phm ch tng rt nh so vi thng trc . V tc ng ca tng gi trn th trng th gii, n thng 11/2009, gi go 5% tn xut khu ca Vit Nam tng ln mc 451,31 USD/tn. Do c quyn s cao ti hn 40% trong r hng ha tnh CPI, tng gi lng thc tc ng mnh n gi c trong nc, CPI nhm hng ny thng 12/2009 tng 7,54% so vi mt nm trc . Nm 2009 khp li vi ch s gi chp nhn c trong tt c cc mc so snh. Nhng s gia tng mnh m ch s CPI thng cui cng ca nm khin nim vui cha th trn vn trong nhng ngy n nm mi 2010. 2.1.3. Nm 2010 Din bin ch s gi tiu dng (CPI) nm 2010 nh hnh chic cc, to bi mc chnh lch gia thng tng nh v y ln n hn 1,5%, kh tng ng vi nm 2007. Hai im cao nht u c to thnh t mc tng xp x 2% ca thng 2 v thng 12, trong khi y ko di t thng 4 n thng 8, ch bin ng quanh mc 0%, xc nh k lc ngc vi xu th k trn.

n: Nhp mn ti chnh tin t

22

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

2.50% 2.00% 1.50% 1.00%


0.75% 1.96% 1.86% 1.98%

1.36%

1.31% 1.05%

0.50% 0.00%
1 2 3 4 Th n g Th n g Th n g Th n g

0.27% 0.22% 0.14%

0.06%

0.23%

Biu 2.4: Din bin CPI trong nm 2010

Cc mc tng CPI hai thng u nm u trn 1% v tin gn 2% cng khng phi qu bt thng, nhng khc bit trong nm nay li ri vo thng 3, khi ch s gi tiu dng khng chu xung mnh nh cc nm trc. T thng 4 n thng 8, ch s gi tiu dng lin tc tng rt thp, v gn st mc 0% (thng 7 ch tng 0,06% so vi thng 6). Xt v cao , cc mc tng ny lp k lc v thp k t 2004 n nay. Tng thp giai on gia nm, thm ch c nm gim mt s thng, khng phi l bt thng do sn xut giai on ny vo gung, cung cu khng c t bin ln. Tuy nhin, mc tng thp k lc ca cc thng gia nm 2010 c s khc bit, mt phn nh hiu qu cc chnh sch v m. 4 thng cui nm, ch s CPI lin tc duy tr mc cao. C ti 3 thng t k lc v cao , cho thy sc nng ca lm pht gn. Nhn trong c nm 2010, din bin CPI gn nh song hnh cng nhng thay i chnh sch v m v can thip th trng t c quan chc nng. Nhng ngy nm mi ang n cng ng li mt nm lm pht khng t ch tiu, nhng cn neo li nhng on nh v hng iu chnh chnh sch c th xut hin trong u nm ti. 2.2. Nguyn nhn gy ra lm pht

8 Th n g 9 Th n g 10 Th n g 11 Th n g 12

6 Th n g

Th n g

Th n g

Th n g

n: Nhp mn ti chnh tin t

23

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

2.2.1. Lm pht do cu ko Do lng tin cung ng vo lu thng qu nhiu, quan h tin - hng mt cn i nghim trng. iu ng ch l chnh sch ti chnh v chnh sch tin t c ni lng t nhiu nm trc v tip tc c ni lng trong giai on 2008-2010. Tng u t ca x hi tng mnh cao hn nhiu so vi nm cc nm trc, tng chi ngn sch nh nc t 399,3 nghn t ng, vt khong 11,7% so vi d ton. Bi chi ngn sch nh nc 56,5 nghn t ng, bng 4,95% GDP. Thm ht cn cn thng mi l 14,12 t USD, bng 29% tng kim ngch xut khu. iu dn n c chi tiu cng v t u tng lm tng nhu cu trong khi nn cung khng tin kp dn n cu ln hn cung ko gi c tng, gy ra lm pht cu ko. 2.2.2. Lm pht do chi ph y Vic tng lng, tng gi xng du, in nc, vn tiu xut pht t pha ngi bn v nhiu khi cn c cng hng vi vic iu hnh, qun l gi cha hiu qu ca nh nc. S hp lc ca hai yu t ny to lc y chi ph sn xut kinh doanh tng cao lm tng gi bn hng ha, dch v. Nn kinh t nc ta phi i mt vi tnh trng nhp siu hn 20 nm nay do hiu qu cng nh nng sut lao ng thp, kh nng tiu ha cc lung vn ln t bn ngoi cn km... Tnh trng nhp siu cn nghim trng hn vo u nm 2008, t to iu kin cho lm pht chi ph y bng pht. Ngoi ra, do nn kinh t nc ta b ph thuc nhiu vo bn ngoi nn khi ga c trn th trng th gii tng mnh trong giai on 2008-2010, gi c trong nc cng bin ng theo mt cch tht thng, dn ti lm pht chi ph y. 2.2.3. Lm pht do cung tin t cao v lin tc Tng trng tn dng trong nc c m rng qu mc t 2007-2009 v ko di sang nhiu thng u nm 2010 lm cho vic cp tn dng cho cc hot ng u c chng khon, u c bt ng sn cn d dng hn cp tn dng cho cc d n u t hot ng sn xut kinh doanh. Ch trong 3 nm, cung tin tng 135% nhng GDP ch tng 27%, tc tng tng phng tin thanh ton v d n tn dng tng gp i

n: Nhp mn ti chnh tin t

24

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

so vi cc nm trc. Nguyn nhn dn n tc tng trng tn dng l do tng lng ngoi t rng chy vo nn kinh t tng mnh. Cc ngun vn ngoi (u t trc tip v gin tip nc ngoi, ODA, kiu hi) trn vo v tng t bin ngay t u nm 2008. duy tr t gi USD, ngn hng nh nc tng d tr ngoi hi v y mt lng tin ln ra th trng. Trong khi , mt mt kh nng tiu ha ni a cn thp km, nng lc sn xut trong nc khng theo kp lm xy ra tnh trng d tha tin trong lu thng. Mt khc, cng tc iu hnh ca nh nc khng theo kp nhp , khng thu hi kp thi lng thin tung ra mua ngoi t d tr khi cc dng ngoi t trn vo lm cho cc nghip v th trng m khng kh nng trung ha cc phn ng ph ca dng ngoi t. Trong lu thng, cung tin qua mc cn thit trong khi cung ng yn th tt yu dn n lm pht. Nu phn ng khng kp, ko di s sinh ra lm pht cao, iu khng th trnh khi. 2.3. Tc ng ca lm pht 2.3.1. n tnh hnh kinh t

Trong lnh vc tin t, tn dng: i vi cc Ngn hng kinh doanh trong


lnh vc tin t, lm pht tng cao, sc mua ng tin gim xung, nh hng xu n hot ng huy ng vn, cho vay, u t v thc hin cc dch v ngn hng. i vi hot ng huy ng vn: do lm pht tng cao, vic huy ng vn ca cc ngn hng gp nhiu kh khn. huy ng c vn, hoc khng mun vn t ngn hng mnh chy sang cc ngn hng khc, th phi nng li sut huy ng st vi din bin ca th trng vn. Mt cuc chy ua li sut huy ng ngoi mong i ti hu ht cc ngn hng (17% 18%/nm cho k hn tun hoc thng), lun to ra mt bng li sut huy ng mi, ri li tip tc cnh tranh y li sut huy ng ln, c ngn hng a li sut huy ng gn st li sut tn dng, kinh doanh ngn hng l ln nhng vn thc hin, gy nh hng bt n cho c h thng ngn hng thng mi.

n: Nhp mn ti chnh tin t

25

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

Lm pht tng cao, Ngn hng Nh nc phi thc hin tht cht tin t gim khi lng tin trong lu thng, nhng nhu cu vay vn ca cc doanh nghip v c nhn kinh doanh vn rt ln, cc ngn hng ch c th p ng cho mt s t khch hng vi nhng hp ng k hoc nhng d n thc s c hiu qu, vi mc ri ro cho php. Mt khc, li sut huy ng tng cao th li sut cho vay cng cao, iu ny lm xu i v mi trng u t ca ngn hng, ri ro o c s xut hin. Tnh thanh khon ca cc ngn hng b nh hng, ri ro k hn v ri ro t gi xy ra do sc mua ca ng Vit Nam gim, gi vng v ngoi t tng cao, vic huy ng vn c k hn t 6 thng tr ln tht s kh khn i vi mi ngn hng, trong khi nhu cu vay vn trung v di hn i vi cc khch hng rt ln, v vy vic dng vn ngn hn cho vay trung v di hn trong thi gian qua ti mi ngn hng l khng nh.

Trong lnh vc sn xut: Lm pht tng cao lm gi u vo v u ra


ca cc nguyn vt liu, sn phm bin ng khng ngng to nn s mt n nh trong th trng, gy kh khn khng nh i vi cc doanh nghip Vit Nam. Hn na gi c tng cao s lm tng chi ph sn xut kinh doanh, nh hng n kh nng cnh tranh ca cc doanh nghip v ton b nn kinh t. S liu iu tra ca Vin Pht trin doanh nghip thuc Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam (VCCI) cho thy, ngay c trong iu kin lm pht, trn 90% doanh nghip nh v va ngoi quc doanh vn c nhu cu vay vn. Tuy nhin, ch hn 10% c vay 100% theo nhu cu. Nh vy 80% doanh nghip nh v va ang ng trc nguy c ph sn. Vn tin thiu, nhiu doanh nghip thc hin mua chu, bn chu, cng n thanh ton tng, thot ly ngoi hot ng.

Trong lnh vc lu thng: Lm pht tng cao n 23% lm gim gi tr


ng tin trong nc. Lm pht cao khuyn khch cc hot ng u t mang tnh u c trc li hn l u t vo cc hot ng sn xut (v d: khi c lm pht, nu ngn hng khng tng li sut tin gi th dn chng s khng gi tin ngn hng m tm

n: Nhp mn ti chnh tin t

26

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

cch u c vo t ai khin gi c t ai tng cao...). Chnh nhng hot ng u c ny li cng lm cho th trng tr nn khan him hng ha, dn n mt cn bng cung cu. Giai on 2008-2010, gi lng thc thc phm trn th trng Vit Nam tng cao t mc 18,9%, cao hn nhiu so vi mc lm pht 12,63%, trong nhm lng thc tng 15,5% v thc phm tng 21,16%. Nhng mt hng nh thit b v dng gia nh tng gi 8,36% so vi nm 2007, gi mt hng may mc tng 9,81%, c bit trong lnh vc nh v vt liu xy dng, gi tng ln n 22,39% so vi nm 2007. Tnh hnh ny lm cho sc tiu th hng ha trong nc c du hiu yu dn. 2.3.2. n tnh hnh chnh tr-x hi Lm pht tng cao khng ch khin cho ngi nng thn gp kh khn m ngay c nhng h gia nh thnh th vi mc lng eo hp cng phi iu ng. Thng k ca quc t th trn c nc ta, t l ngho ha hay ti ngho ha vo khong 50%. Nghin cu thc nghim cho thy: Ngi giu thng c kin thc v iu kin tip cn vi cc cng c ti chnh c th t bo v h trc tc ng ca lm pht. Ngi ngho thng c t l tin mt trong tng ti sn cao (do khng c iu kin chuyn i thu nhp thnh cc khon u t c th b p chi ph gy ra do trt gi) nn phi chu tc ng ca lm pht ln hn; ph thuc nhiu hn vo nhng ngun thu nhp nh trc nh tin lng, phc li v tr cp x hi nhng ngun thu nhp thng khng c tnh trt gi mt cch y v kp thi, hay thm ch khng c tnh trt gi Do , lm pht lm gim thu nhp v tin cng thc t ca ngi ngho v gp phn lm tng t l tht nghip , khi lm pht cao li lm xi mn li nhun ca doanh nghip v gim ng c u t. Mt khi u t gim th t l tht nghip tng ln v iu lm gim cht lng cuc sng ca ngi dn.

n: Nhp mn ti chnh tin t

27

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

CHNG 3: CC GII PHP NG PH VI LM PHT TI VIT NAM TRONG THI GIAN TI 3.1. Thc hin chnh sch tin t cht ch, thn trng iu hnh ch ng, linh hot, hiu qu cc cng c chnh sch tin t, nht l cc loi li sut v lng tin cung ng bo m kim ch lm pht. iu hnh t gi v th trng ngoi hi linh hot, ph hp vi din bin th trng. Tng cng qun l ngoi hi, thc hin cc bin php cn thit cc t chc, c nhn trc ht l cc tp on kinh t, tng cng ty nh nc bn ngoi t cho ngn hng khi c ngun thu v c mua khi c nhu cu hp l, bo m thanh khon ngoi t, bnh n t gi, p ng yu cu n nh, pht trin sn xut kinh doanh v tng d tr ngoi hi. Kim sot cht ch hot ng kinh doanh vng; trong qu II nm 2011 trnh Chnh ph ban hnh Ngh nh v qun l hot ng kinh doanh vng theo hng tp trung u mi nhp khu vng, tin ti xa b vic kinh doanh vng ming trn th trng t do; ngn chn hiu qu cc hot ng bun lu vng qua bin gii. 3.2. Thc hin chnh sch ti kha tht cht, ct gim u t cng, gim bi chi ngn sch nh nc Tng cng kim tra, gim st trong qun l thu thu, chng tht thu thu; tp trung x l cc khon n ng thu; trin khai cc bin php cng ch n thu thu hi n ng v hn ch pht sinh s n thu mi. Ch ng sp xp li cc nhim v chi tit kim thm 10% chi thng xuyn ca 9 thng cn li trong d ton nm 2011 (khng bao gm chi tin lng v cc khon c tnh cht lng, chi ch chnh sch cho con ngi v tit kim 10% chi thng xuyn to ngun ci cch tin lng theo k hoch u nm). Gim bi chi ngn sch nh nc nm 2011 xung di 5% GDP. Gim st cht ch vic vay, tr n nc ngoi ca cc doanh nghip, nht l vay ngn hn. Thc hin r sot n Chnh ph, n quc gia, hn ch n d phng, khng m rng i tng

n: Nhp mn ti chnh tin t

28

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

phm vi bo lnh ca Chnh ph. Bo m d n Chnh ph, d n cng, d n nc ngoi trong gii hn an ton v an ton ti chnh quc gia. Ngn hng Pht trin Vit Nam gim ti thiu 10% k hoch tn dng u t t ngun vn tn dng nh nc. 3.3. Thc y sn xut, kinh doanh, khuyn khch xut khu, kim ch nhp siu, s dng tit kim nng lng Trong qu II nm 2011, ban hnh v thc hin quy nh v iu tit cn i cung - cu i vi tng mt hng thit yu, bo m kt hp hp l, gn sn xut trong nc vi iu hnh xut nhp khu; thng xuyn theo di st din bin th trng trong nc v quc t kp thi c bin php iu tit, bnh n th trng, nht l cc mt hng thit yu. Ch ng c bin php chng u c, nng gi. Xy dng k hoch iu hnh xut, nhp khu, phn u bo m nhp siu khng qu 16% tng kim ngch xut khu. Xy dng quy trnh, nguyn tc kim sot nhp khu hng ha, vt t, thit b ca cc d n u t bng ngun vn ngn sch nh nc, vn tri phiu Chnh ph, vn do Chnh ph bo lnh, vn u t ca doanh nghip Nh nc. Ch ng p dng cc bin php cn thit, hp l v thu, ph iu tit li nhun do kinh doanh xut khu mt s mt hng nh thp, xi mng Xem xt, min, gim thu, gia hn thi gian np thu nguyn liu u vo nhp khu phc v sn xut xut khu i vi nhng ngnh hng trong nc cn thiu nguyn liu; tip tc thc hin tm hon thu gi tr gia tng u vo i vi hng ha thc xut khu trong nm 2011. Kim tra, gim st cht ch vic k khai, p dng thu sut thu nhp khu u i c bit theo cam kt ti cc tho thun thng mi t do, cc chnh sch u i v thu ti cc khu phi thu quan theo ng quy nh. Ngn hng Nh nc Vit Nam bo m ngoi t nhp khu hng ha thit yu m sn xut trong nc cha p ng; hn ch cho vay nhp khu hng ha thuc din khng khuyn khch nhp khu theo danh mc do B Cng Thng ban hnh.

n: Nhp mn ti chnh tin t

29

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

KT LUN Qua ton b vic phn tch c s l lun v thc tin v vn lm pht, ta cng thy r mc nh hng ca lm pht i vi nn kinh t ca Vit Nam ni ring v cc quc gia trn th gii ni chung. Lm pht tht s l mt hin tng ca nn kinh t. nh hng ca lm pht ti nn kinh t c tnh cht hai chiu. Lm pht va phi trong iu kin nn kinh t pht trin c hiu qu, tin b k thut c p dng tch cc, c cu kinh t c i mi nhanh chng v ng hng l mt cng c tng trng kinh t, chng suy thoi. Tuy nhin, lm pht mc cao li gy nh hng xu n nn kinh t, km hm s pht trin ca t nc. V vy, ta cn phi kim ch lm pht mc c th chp nhn c hay lm pht cn bng v c d tnh to iu kin tr thnh ng lc thc y qu trnh tng trng v pht trin kinh t, n nh x hi, thc hin cng nghip ho v hin i ho ca nc ta trong thi gian ti.

n: Nhp mn ti chnh tin t

30

GVHD: Th.s Nguyn Ngc

DANH MC TI LIU THAM KHO

Gio trnh Nhp mn Ti Chnh - tin t - PGS.TS S nh Thnh v TS. V Th


Minh Hng.

Gio trnh Nhp mn Ti chnh - tin t - PGS.TS L Vinh Danh Gio trnh l thuyt Ti chnh - tin t - TS. Nguyn Hu Ti.
Gio trnh Nhp mn ti chnh tin t - H Thng Mi.

Gio trnh kinh t hc v m - NXB Gio dc. Gio trnh kinh t hc - Trng H Kinh t quc dn. Gio trnh L thuyt Tin T - Nh xut bn Hc Vin Ti Chnh. Ngh quyt ca Chnh Ph s 02/NQ-CP ngy 09 thng 01 nm 2011. Trang web ca Ngn hng Nh nc Vit Nam www.gso.gov.vn. Bo Dn tr in t: www.dantri.com.vn Bo Vnexpress: www.vnexpress.net www.vneconomy.com.vn.

You might also like