Luyn thi i hc chuyn : S phc

CHUYN S PHC
A. KIN THC C BN
1. nh ngha s phc
Mi biu thc dng
a bi +
, trong a, b R,
i
2
1
c gi l mt s phc.
a: phn thc, b: phn o. Tp s phc: C.
Ch : Phn thc v phn o ca mt s phc u l nhng s thc.
2. S phc bng nhau
Hai s phc l bng nhau nu phn thc v phn o ca chng tng ng bng nhau.
Tc l:
a c
a bi c di
b d

+ +
'

Ch :
Mi s thc a c coi l mt s phc vi phn o bng 0: a = a + 0i .
Nh vy, a R a C
S phc 0 + bi gl s thun o v vit n gin l bi; bi = 0 + bi
c bit, i = 0 + 1i; S i : n v o
3. Biu din hnh hc ca s phc
Mi s phc Z = a + bi c biu din bi mt im M(a;b) trn mt phng ta Oxy. Ngc
li, mi im M(a;b) trn mt phng ta Oxy biu din mt s phc l Z = a + bi .
4. Mun ca s phc
di ca OM
uuuur
gl Modul ca s phc
z
, k hiu: z


2 2
++ z a bi a b

5. S phc lin hp
Cho s phc
+ z a bi
. Ta gi
a bi
l s phc lin hp ca z v k hiu l
z
.
Vy:
z a bi
Ch :
Trn mt phng to , cc im biu din z v
z
i xng nhau qua trc Ox.
z z
z z
6. Php cng v php tr
Php cng v php tr hai s phc c thc hin theo qui tc cng, tr a thc.
*
( ) ( ) ( ) ( ) + + + + + + a bi c di a c b d i
*
( ) ( ) ( ) ( ) + + + a bi c di a c b d i
7. Php nhn
Php nhn hai s phc c thc hin theo qui tc nhn a thc ri thay
i
2
1
trong kt qu
Gio vin: Phan Thng Nhin
1
Luyn thi i hc chuyn : S phc
nhn c.
a bi c di ac bd ad bc i ( )( ) ( ) ( ) + + + +
Ch : Php cng v php nhn cc s phc c tt c cc tnh cht ca php cng v php
nhn cc s thc.
8. Tng v tch ca hai s phc lin hp
Tng ca mt s phc vi s phc lin hp ca n bng hai ln phn thc ca s phc :
z z a 2 +
Tch ca mt s phc vi s phc lin hp ca n bng bnh phng mun ca s phc .
zz a b z
2
2 2
. +
Nhn xt: Tng v tch ca hai s phc lin hp l mt s thc
9. Php chia hai s phc
Chia s phc c + di cho s phc a + bi khc 0 l tm s phc z sao cho: c + di = (a + bi)z
S phc z gl thng trong php chia c + di cho a + bi.
K hiu:
c di
z
a bi
+

+
Ch : Trong thc hnh, tnh thng
c di
a bi
+
+
, ta nhn c t v mu vi s phc lin hp ca
a bi + . Tc l:
( ) ( )
( ) ( )
.
.
c di a bi
c di
a bi a bi a bi
+
+

+ +
10. Cn bc hai ca s thc m
Cn bc hai ca 1 l i v i.
Cn bc hai ca s thc a < 0 l i a t .
11. Phng trnh bc hai vi h s thc
Xt phng trnh bc hai:
ax bx c
2
0 + +
(vi a, b, c R, a 0)
Tnh =
b ac
2
4
.
Trong trng hp < 0, nu xt trong tp s phc, ta vn c 2 cn bc hai thun o ca l
i t
. Khi , phng trnh c 2 nghim phc c xc nh bi cng thc:
b i
x
a
1,2
2
t

Nhn xt: Trn tp s phc:

Mi PT bc hai u c 2 nghim (c th trng nhau).
Tng qut, mi PT bc n (n 1):
n n
n
a x a x a
1
0 1
... 0

+ + + vi a
0
, a
1
, , a
n
C, a
0
0 u
c n nghim phc (c th trng nhau)
12. Mt s tnh cht b sung v s phc lin hp v m un ca s phc
V s phc lin hp:
Gio vin: Phan Thng Nhin
2
Luyn thi i hc chuyn : S phc

1 2
1 2 1 2
1 2 1 2
1 1
2
2 2
, :
. .
, 0
z z
z z z z
z z z z
z z
z
z z

+ +

_


,

o
o
o
V m un s phc:
1 2
1 2 1 2
1
1
2
2 2
1 2 1 2
1 2 1 2
, , :
0, 0 0
. .
, 0
z z z
z z z
z z z z
z
z
z
z z
z z z z
z z z z

+ +

o
o
o
o
o
B. CC DNG TON V V D:
Dng 1: Cc php tnh v s phc v thuc tnh ca n ( tm phn thc, phn o, s phc
lin hp, m un, s phc nghch o)
Ch :
Trong khi tnh ton v s phc ta cng c th s dng cc hng ng thc ng nh trong s
thc. Chng hn bnh phng ca tng hoc hiu, lp phng ca tng hoc hiu 2 s phc
V d 1: Cho a thc ( )
3 2
2 3 1 P z z z z + +
. Tnh: ( )
( )
1 , 2 3 P i P i +
( )
1 4 3 P i i
,
( )
2 3 13 14 3 P i i + +
V d 2: Cho 2 s phc z
1
, z
2
tha mn
1 2 1 2
1; 3 z z z z + . Tnh:
1 2
z z
1 2
z z
=1.
V d 3: Tnh: A = 1 + (1+i)
2
+ (1+i)
4
+ + (1+i)
10

A l tng ca 6 s hng u tin ca mt cp s nhn c s hng u tin
1
1 u
;
( )
2
1 2 q i i + .
Do : 13 26 A i +
V d 4: Tnh:
16 8
1 1
1 1
i i
i i
+
_ _
+

+
, ,
Ta c:
1 1
;
1 1
i i
i i
i i
+

+
Gio vin: Phan Thng Nhin
3
Luyn thi i hc chuyn : S phc
Vy:
16 8
1 1
1 1
i i
i i
+
_ _
+

+
, ,
=
( ) ( )
16 8
2 i i +
V d 5: Tm phn thc, phn o ca s phc
( )
2012
1+i
z=
1 i
1005 1005
z= 2 2 i
Vy: Phn thc ca z l:
1005
2
Phn o ca z l:
1005
2
Dng 2: Tm s phc z tha iu kin cho trc.
Phng php:
- Gi s s phc c dng: z = x+yi; x, y R (hoc z = a + bi ; a, b R)
- T iu kin bi tm x, y.
- Kt lun.
V d 1: Tm s phc z tha:
2 2 z i +
. Bit phn o nh hn phn thc 3 n v.
( ) ( )
2 2 1 2 ; 2 2 1 2 z i z i + + + +
V d 2: Cho s phc z tha:
( )
( )

'
+

1 1
2 2
z
i
z
z
. Tm s phc lin hp ca z
2 2
2 2
2 2
2 2

z i
z i
V d 3: Tm s phc z tha :
( ) ( ) ( )
2
2 3 4 1 3 i z i z i + + +
z = -2 + 5i
V d 4: Tm s phc z tha :
2
z z
, trong
z
l s phc lin hp ca z.
0
1
1 3
2 2
1 3
2 2
z
z
z i
z i

Gio vin: Phan Thng Nhin

4
Luyn thi i hc chuyn : S phc
V d 5: Tm s phc z tha :
1
1
3
1
z
z i
z i
z i

'

z = 1 + i
Dng 3: Tm tp hp im M(x;y) biu din s phc z = x + yi trn mt phng Oxy tha iu
kin cho trc.
Phng php:
- Gi s s phc c dng: z = x+yi; x, y R.
- T iu kin bi suy ra biu thc thu gn theo x, y (l ng thng, ng trn, )
- Kt lun.
V d 1: Tm tp hp im biu din s phc z tha iu kin:
1 2 2 z i
Tp hp cc im biu din s phc z tha bi l ng trn ( ) ( )
+
2 2
1 2 4 x y , c tm
I(1;2) v bn knh R = 2.
V d 2:
a. Tm tp hp im biu din s phc z tha:
2 4 2 z i z i
b. Tm s phc z c m un nh nht tha:
2 4 2 z i z i
a. Gi z = x+yi; x, y R. M(x;y) l im biu din s phc z.
Tp hp cc im biu din s phc z tha bi l ng thng
+ 4 0 x y
b. Theo cu a im M(x;y) biu din s phc z thuc ng thng d:
+ 4 0 x y
.
Do ta ca M l ( )
+ ; 4 x x
.
s phc cn tm l: z = 2 - 2i
V d 3: Tm tp hp im biu din s phc z sao cho:
z i
z i
+
+
l s thc.
tp hp cc im biu din s phc z tha yu cu bi nm trn 2 trc ta b i dim
(0;1).
V d 4: Tm tp hp im biu din s phc z sao cho:
2
z l s thun o.
tp hp cc im biu din s phc z tha yu cu bi l 2 ng thng: y = x, y = - x
V d 5: Tm tp hp im biu din s phc z tha mn:
2 2 z i z z i +
tp hp cc im biu din s phc z tha yu cu bi l parabol:
2
4
x
y
Gio vin: Phan Thng Nhin
5
Luyn thi i hc chuyn : S phc
C. MT S THI I HC CC NM TRC
Bi 1. H Khi A 2009 (CB)
Gi z
1
, z
2
l hai nghim phc ca phng trnh
2
2 10 0 z z + + . Tnh gi tr ca biu thc
2 2
1 2
| | | | A z z + . p s: A = 20
Bi 2. H Khi B 2009 (CB)
Tm s phc z tha mn | (2 ) | 10 z i + v
. 25 z z
. p s: z = 3 + 4i ; z = 5
Bi 3. H Khi D 2009
Trong mt phng to Oxy, tm tp hp im biu din cc s phc z tho mn iu kin
| (3 4 ) | 2 z i
. p s: ng trn tm I(3 ; 4 ), bn knh R = 2.
Bi 4. H Khi A 2010 (CB)
Tm phn o ca s phc z, bit:
2
( 2 ) (1 2 ) z i i + . p s: 2
Bi 5. H Khi A 2010 (NC)
Cho s phc z tha mn:
3
(1 3 )
1
i
z
i

. Tm mun ca z iz + . p s: 8 2
Bi 6. H Khi B 2010 (CB)
Trong mt phng to Oxy, tm tp hp im biu din cc s phc z tho mn iu kin
| | | (1 ) | z i i z +
. p s: ng trn
2 2
( 1) 2 x y + +
Bi 7. H Khi D 2010
Tm s phc z tho mn iu kin | | 2 z v z
2
l s thun o.
p s: z
1
= 1 + i; z
2
= 1 i; z
2
= 1 i; z
4
= 1+ i.
Bi 8. H Khi A 2011 (CB)
Tm tt c cc s phc z, bit z
2
=
2
z z + . p s:
1 1 1 1
0, ,
2 2 2 2
z z i z i +
Bi 9. H Khi A 2011 (NC)
Tnh mun ca s phc z, bit: (2z 1)(1 + i) + (
z
+1)(1 i) = 2 2i.
p s:
1 1 2
9 9 3
z +
Bi 10. H Khi B 2011 (CB)
Ti m s ph c z, bit:
5 3
1 0
i
z
z
+
. p s: z = 1 3i hay 2 3 z i .
Bi 11. H Khi B 2011 (NC)
Tm phn thc v phn o ca s phc
3
1 3
1
i
z
i
_
+

+
,
.
Bi 12. H Khi D 2011 (CB)
Tm s phc z, bit : (2 3 ) 1 9 z i z i + ; p s: z = 2 i
Gio vin: Phan Thng Nhin
6
Luyn thi i hc chuyn : S phc
D. BI TP T LUYN
Bi 1: Tnh
a.
7 2
8 6
i
A
i

S:
11 39
15 25
A i +
b.
( ) ( )
( ) ( )
2 2
2 2
1 2 1
3 2 2
i i
B
i i
+

+ +
S:
21 9
34 17
B i +
Bi 2: Tm phn thc, phn o cc s phc sau
a. ( ) ( ) ( )
2 20
1 1 1 ... 1 z i i i + + + + + + + S: ( )
10 10
-2 2 1 Z i + +
b.
( ) ( ) ( )
2
10 1 1
1 2 3 2 3
1
i
z i i i
i i
+ _
+ + + +

,
S:
Bi 3: Tm hai s thc x, y tha mn ng thc
a. ( ) ( )
1 4 2 1 3 i x i y i + + +
S:
8
11
7
11
x
y

'

b.
2 1 3
1 2
i i
z
i i
+ +

+
3 2
1
x yi
i
i
+
+

S:
5
1
x
y

'

Bi 4: Gii cc phng trnh sau trn tp s phc

a.
2 1 3
1 2
i i
z
i i
+ +

+
S:
22 4
25 25
z i +
b.
3
x 1 0
S:
-1- 3 -1 3
1, ,
2 2
i i
x x x
+

c.
( ) ( )
2
2 2
4 12 0 z z z z + + + S:
1 23 1 23
1, 2, ,
2 2
i i
z z z z
+

Bi 5: Tm s phc z tha mn
a. ( )
1
2 3 . 0
2
i z i iz
i
_
1 + + +

]
,
S:
1
-1 ,
2
z i z +
b.
2
0 z z +
S:
0; ; - z z i z i
c. ( ) ( )
1 2 z z i +
l s thc v 1 5 z S:
2, 2 2 z i z i
d.
( )
2
2
2 2
4
z i z z i
z z

'

S:
3
3
1
Z= 4
4
i t +
Bi 6: Tm tp hp cc im biu din s phc z tha mn
Gio vin: Phan Thng Nhin
7
Luyn thi i hc chuyn : S phc
a.
3
z
z i

S: ng trn tm
9
0;
8
I
_

,
, bn knh
3
8
R
b.
2 1 2 z z z +
S: Hai ng thng:
0; 2 x x
c. ( )
2
2
. 4 z zz
S: Hai hyperbol:
1 1
, y y
x x

d.
5 z
v
7
1
z i
z
+
+
l mt s thc. S:
Bi 7: Trong mt phng ta Oxy, cho A v B l hai im ln lt biu din hai nghim phc
ca phng trnh
2
6 18 0 z z + + . Chng minh rng tam gic OAB vung cn.
S: A(3;3) , B(3; - 3)
Bi 8: Gii phng trnh ( ) ( )
3 2
2 1 4 1 8 0 z i z i z i + + +
, bit rng phng trnh c mt
nghim thun o. S:
2 ; 1 3 z i z i t
Bi 9: Cho s phc z khc 0 tha mn:
3
3
1
2 z
z
+
. Chng minh rng:
1
2 z
z
+
HD: Ta c

3
3
3
3
3
3
1 1 1
3
1 1 1 1
3 2 3
z z z
z z z
z z z z
z z z z
_ _
+ + + +

, ,
+ + + + + +
t:
1
a z
z
+
, ta c ( ) ( )
2
3
3 2 0 2 1 0 2 a a a a a + (pcm).
Bi 10: Tm tp hp cc im biu din s phc
( )
1 3 2 i z + +
, bit rng s phc z tha
mn:
1 2 z
.
HD: G/s
, , , , , x yi z a bi x y a b R + +
Ta c:
( ) ( )
2
2
1 2 1 4 1 z a b +
( ) ( )
( )
( )
( )
2
2
1 3 2 1 3 2
3 3 16
i z x yi i a bi
x y
+ + + + + +
+
Tp hp cc im biu din s phc

l hnh trn:
( )
( )
2
2
3 3 16 x y +

Gio vin: Phan Thng Nhin
8