Professional Documents
Culture Documents
TiÕng ViÖt
1. Cao Liªm, TrÇn §øc Viªn, 1990. Sinh th¸i häc n«ng nghiÖp vµ B¶o vÖ m«i
tr−êng (2 tËp), biªn so¹n theo Ch−¬ng tr×nh cña Bé GD vµ §T, dïng cho c¸c
tr−êng §¹i häc vµ Cao ®¼ng khèi N«ng-L©m-Ng−. NXB §¹i häc vµ Gi¸o
dôc chuyªn nghiÖp. Hµ Néi.
2. D−¬ng H÷u Thêi, 2001. C¬ së Sinh th¸i häc. NXB §H Quèc gia Hµ néi. Hµ
Néi
3. Duvigneau D. P. vµ Tanghe M., 1978. Sinh quyÓn vµ vÞ trÝ cña con ng−êi.
NXB KHKT. Hµ Néi.
4. §µo ThÕ TuÊn, 1984. HÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp. NXB KHKT. Hµ Néi.
5. Lacher W., 1983. Sinh th¸i häc thùc vËt (b¶n tiÕng ViÖt). NXB §¹i häc vµ
Trung häc chuyªn nghiÖp. Hµ Néi.
6. Lª Träng Cóc, TrÇn §øc Viªn, 1997. TiÕp cËn Sinh th¸i Nh©n v¨n vµ Ph¸t
triÓn bÒn v÷ng miÒn nói T©y nam NghÖ An. NXB NN. Hµ Néi.
7. Lª Träng Cóc, A.Terry Rambo, 1995. Mét sè vÊn ®Ò Sinh th¸i nh©n v¨n ë
ViÖt Nam. NXB NN. Hµ Néi.
8. Lª V¨n Khoa (chñ biªn), 2001. Khoa häc m«i tr−êng. NXB Gi¸o dôc. Hµ
Néi
9. Lª ViÕt Li, Bïi V¨n ChÝnh, 1996. Ph¸t triÓn ch¨n nu«i trong hÖ thèng NN
bÒn v÷ng. NXB NN. Hµ Néi.
10. Mollison B., Slay R. M., 1994. §¹i c−¬ng vÒ NN bÒn v÷ng (b¶n dÞch cña
Hoµng V¨n §øc). NXB NN. Hµ Néi.
11. Murakami S., 1992. Nh÷ng bµi häc tõ thiªn nhiªn (b¶n dÞch). ViÖn Kinh
tÕ-Sinh th¸i. Hµ Néi
12. NguyÔn V¨n MÊn, TrÞnh V¨n ThÞnh, 1995. N«ng nghiÖp bÒn v÷ng: C¬ së
vµ øng dông. NXB NN. Hµ Néi.
13. Odum E.P., 1978. C¬ së Sinh th¸i häc (2 tËp, b¶n dÞch tiÕng ViÖt). NXB
§¹i häc vµ Trung häc chuyªn nghiÖp. Hµ Néi.
14. Ota K., Janaka I., 1981. Sinh th¸i häc ®ång ruéng. NXB NN. Hµ Néi.
15. Ph¹m ChÝ Thµnh, TrÇn §øc Viªn, Ph¹m TiÕn Dòng, §µo Ch©u Thu, 1996.
HÖ thèng NN (Gi¸o tr×nh cao häc). NXB NN. Hµ Néi.
16. Ph¹m ChÝ Thµnh, TrÇn §øc Viªn, TrÇn V¨n DiÔn, Ph¹m TiÕn Dòng, 1993.
HÖ thèng NN (Gi¸o tr×nh cao häc). NXB NN. Hµ Néi.
17. Tanaka A., 1981. Bµn vÒ sinh th¸i lóa nhiÖt ®íi. NXB NN. Hµ Néi.
18. TrÇn §øc Viªn, Ph¹m ChÝ Thµnh, 1986. N«ng nghiÖp trªn ®Êt dèc: th¸ch
thøc vµ tiÒm n¨ng. NXB NN. Hµ Néi.
205
19. TrÇn §øc Viªn, Ph¹m V¨n Phª, 1998. Sinh th¸i häc NN. NXB Gi¸o dôc.
Hµ Néi.
20. TrÇn Kiªn, Phan Nguyªn Hång, 1990. Sinh th¸i häc ®¹i c−¬ng. NXB Gi¸o
dôc. Hµ Néi.
21. Vò Trung T¹ng, 2000. Sinh th¸i häc c¬ b¶n. NXB Gi¸o dôc. Hµ Néi
22. IUCN-UNEP-WWF 1991. Cøu lÊy Tr¸i ®Êt: ChiÕn l−îc cho cuéc sèng bÒn
v÷ng (b¶n dÞch cña Trung t©m Tµi nguyªn - M«i tr−êng). NXB KHKT. Hµ
Néi.
23. ViÖn Kinh tÕ - Sinh th¸i, 1994. N«ng nghiÖp s¹ch. NXB NN. Hµ Néi.
24. ViÖn KHKT NN ViÖt Nam, 1988. N«ng nghiÖp sinh th¸i. NXB NN. Hµ Néi.
25. ViÖn Sö häc, 1977. N«ng th«n ViÖt Nam trong lÞch sö (tËp I). NXB KHXH.
Hµ Néi.
26. Watt K., 1976. Sinh th¸i häc vµ viÖc qu¶n lÝ nguån lîi thiªn nhiªn (viÕt
theo quan ®iÓm to¸n häc; b¶n dÞch cña Phan ThÕ ViÖt). NXB KHKT. Hµ
Néi.
TiÕng Anh
1. Aran Patanothai, Tran Duc Vien, Le Thanh Tam, and Phan Minh Nguyet,
1993. Sustainability: Nutrient flows and Soils. In Too many people too
little land. Occasional paper No 15. (Eds. Le Trong Cuc and A. Terry
Rambo). ENV - EWC. USA. P. 147-164.
2. Conway G.R., 1985. Agricultural Ecology and Farming systems research.
Australian Council for Agricultural research.
3. Conway G.R.,1986. Agroecology analysis for research and development.
Winrock International Institute for Agricultural Development. Bangkok.
4. Cox G.W.Atkins M.D., 1979. Agricultural ecology. W.H.Freeman. San
Francisco.
5. Deanna Donovan, A. Terry Rambo, Jeff Fox, Le Trong Cuc, and Tran Duc
Vien, 1997. Development trends in Vietnam’s Northern mountain region.
Political Publishing House. Hanoi.
6. Eldon D. Enger, Bradley F. Smith, 2000. Environmental science - A study
of interrelationships. McGraw-Hill Publishing House.
7. FAO, 1989. Farming systems development: Concepts, methods,
application. Rome.
8. Fresco, L., 1986. Cassava in shifting cultivation. A system approach to
agricultural technology development in Africa. Royal Tropical Institute,
the Neitherland.
9. Huizing H., 1990. Introduction to agroecology. International Institute for
Aerospace Survey and Earth Science (ITC), Enschede, the Netherland.
10. KKU, 1991. The human ecology of rural resources management in
Northeast Thailand. Khonkaen.
206
11. Le Trong Cuc, A.Terry Rambo, Keith Fahrney, Tran Duc Vien, Jeff Romm,
and Dang Thi Sy (Eds.), 1996. Red Books, Green Hills. The Impact of
Ecolomic Reform on Restoration Ecology in the Midlands of Northern
Vietnam. CRES/SUAN/EWC/UCB. Printed in the USA.
12. Le Trong Cuc, Kathleen Gillogly and A.T.Rambo (Eds.), 1990.
Agroecosystems of the midlands of Northern Vietnam. Occasional paper
No.12 of the East-West Environment and policy Institute.
13. Le Trong Cuc, Tran Duc Vien, 1993. An overview of the Red River Delta
Environment. In Too many people too little land. Occasional paper No 15.
ENV - EWC. USA . (Eds. Le Trong Cuc and A. Terry Rambo). P. 1-10.
14. Miguel A. Altieri, 1995. Agroecology: The science of Sustainable
Agriculture. Second Edition. Westview Press.
15. Miguel A. Altieri,1990. Agroecology: The scientific basis of alternative
agriculture. Wageningen Agricultural University Press.
16. Odum E. P, 1983. Basic Ecology. Sunder collegde Publishing.
17. Peter Timmer, 1991. Agriculrural and the State: Growth, Employment,
and Poverty in Developing Countries. Cornell University Press.
18. Rambo A.T., 1983. Conceptual approaches to human ecology. EAPI,
EWC. USA.
19. Rambo A.T., Percy E.S.(Eds.),1984. An introduction to human ecology
research on agricultural systems in Southeast Asia. EWC, UPLB,
LosBanos.
20. Rambo A.T.,1991. The human ecology of rural resource management in
Northern Thailand. Farming systems research project. KKU.
21. Revelle P., Revelle C., 1984. The Environment - Issues and choices for
society. Willard Grant Press.
22. Robert A. Wallace, Jack L. King, Gerald P. Sanders, 1986. Biology the
Science of Life. Scott, Foresman and Company.
23. SANE, 1995. An Agroecology reader for Asia. UNDP Sponsored Program-
INT/93/201. California.
24. Thomas C. Emmel, 1973. An introduction to Ecology and population
ecology. W.W. Norton&Company INC.
25. Tivy J., 1990. Agricultural Ecology. Longman Group Publisinh House.
26. Tran Duc Vien, 1991. The fabacea in the maintenance and enhancement
of the sustainable production capacity of land. In National seminar on
setting priorities for research in the land use continuum in Vietnam.
IIED/SIDA/FSI. P. 218-224.
27. Tran Duc Vien, 1996. Soil erosion and nutrient balance from swidden
fields: A case study in Northern Vietnam. CSEAS, Kyoto University. Japan.
28. World Bank Technical paper No.180, 1992. Trends in agricultural
diversification. Washington D.C.
207
Môc lôc
Më ®Çu ............................................................................................................ 4
PhÇn I – Lý thuyÕt
208
Ch−¬ng 3. QuÇn x· sinh vËt ................................................................. 41
1. Kh¸i niÖm ................................................................................................................... 42
2. §Æc ®iÓm vµ ho¹t ®éng c¬ b¶n cña quÇn x·.......................................................... 42
2.1. Thµnh phÇn cña quÇn x·...........................................................................42
2.2. CÊu tróc cña quÇn x·................................................................................44
2.3. DiÔn thÕ cña quÇn x·................................................................................52
2.4. Khèng chÕ sinh häc vµ cÇn b»ng sinh th¸i...............................................54
209
2.3. Néi dung cña tèi −u ho¸ s¶n xuÊt NN ....................................................116
3. M« h×nh hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp ........................................................................ 117
3.1. Kh¸i niÖm...............................................................................................117
3.2. C¸ch x©y dùng m« h×nh .........................................................................118
3.3. M« h×nh cña qu¸ tr×nh t¹o n¨ng suÊt c©y trång......................................120
3.4. M« h×nh cña HSTNN .............................................................................123
4. §iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña hÖ sinh th¸i NN.......................................................... 125
4.1. Kh¸i niÖm...............................................................................................125
4.2. Nguyªn lÝ, néi dung vµ nguyªn t¾c ®iÒu khiÓn.......................................126
4.3. §iÒu khiÓn thµnh phÇn sinh vËt hÖ sinh th¸i ®ång ruéng.......................128
4.4. §iÒu khiÓn qu¸ tr×nh t¹o n¨ng suÊt cña ruéng c©y trång .......................139
4.5. §iÒu khiÓn sù ho¹t ®éng tæng hîp cña hÖ sinh th¸i NN.........................147
5. N«ng nghiÖp bÒn v÷ng - lèi ®i cho t−¬ng lai........................................................ 159
5.1. §Æt vÊn ®Ò ..............................................................................................159
5.2. §¹o ®øc cña NN bÒn v÷ng .....................................................................163
5.3. Nh÷ng nguyªn lÝ cña NN bÒn v÷ng........................................................164
5.4. Môc tiªu cña n«ng nghiÖp bÒn v÷ng ®èi víi ®Êt ....................................166
6. X©y dùng N«ng nghiÖp bÒn v÷ng trªn c¬ së Sinh th¸i häc............................... 168
6.1. N«ng nghiÖp bÒn v÷ng vËn dông c¸c mÉu h×nh trong thiªn nhiªn.........168
6.2. Sù kh¸c biÖt gi÷a hÖ sinh th¸i n«ng nghiÖp vµ rõng tù nhiªn.................170
6.3. §Æc ®iÓm cña hÖ sinh th¸i nhiÖt ®íi.......................................................171
6.4. C¸c vÊn ®Ò x¶y ra víi hÖ canh t¸c kh«ng hîp lÝ.....................................172
6.5. C¶i tiÕn hÖ thèng canh t¸c ......................................................................173
6.6. Nh÷ng nguyªn t¾c x©y dùng n«ng nghiÖp bÒn v÷ng (n«ng nghiÖp ...............
sinh th¸i).................................................................................................174
7. C¸c hÖ thèng n«ng nghiÖp bÒn v÷ng ë viÖt nam ................................................ 176
7.1. TruyÒn thèng canh t¸c bÒn v÷ng ............................................................176
7.2. C¸c hÖ n«ng l©m kÕt hîp vµ hÖ sinh th¸i VAC ......................................177
7.3. N«ng nghiÖp bÒn v÷ng vµ n«ng nghiÖp s¹ch..........................................181
7.4. N«ng nghiÖp bÒn v÷ng vÒ mÆt x· héi.....................................................183
210
Danh môc c¸c b¶ng
B¶ng 1. N¨ng suÊt s¬ cÊp vµ sinh khèi cña mét sè hÖ sinh th¸i chñ yÕu.......................70
B¶ng 2. Sù phÊn bè ®¹m ë rõng «n ®íi vµ nhiÖt ®íi ......................................................76
B¶ng 3. Tèc ®é ph©n huû chÊt h÷u c¬ trong c¸c vïng khÝ hËu kh¸c nhau.....................77
B¶ng 4. N¨ng suÊt cña mét sè c©y trång .......................................................................91
B¶ng 5. HiÖu suÊt (tÝnh to¸n n«ng tr¹i) vµ n¨ng suÊt thø cÊp cña gia sóc .....................93
B¶ng 6. L−îng chÊt dinh d−ìng do c©y trång hót tõ ®Êt................................................95
B¶ng 7. §¸nh gi¸ c¸c tÝnh chÊt HSTNN Trung du miÒn B¾c ViÖt Nam......................103
B¶ng 8. DiÖn tÝch gieo trång gièng cèc cao s¶n qua c¸c n¨m .....................................115
B¶ng 9. C¸c biÕn cña m« h×nh hai HSTNN Ph¸p vµ ViÖt nam ....................................125
B¶ng 10. SuÊt t¨ng tr−ëng, hiÖu suÊt sö dông ¸nh s¸ng vµ c−êng ®é quang hîp cao nhÊt
cña mét sè loµi c©y trång ...............................................................................142
B¶ng 11. So s¸nh hai HSTNN T©y ¢u vµ §«ng Nam ¸...............................................148
B¶ng 12. Thøc ¨n ë mét sè nhãm n−íc trªn thÕ giíi...................................................151
B¶ng 13. Nhu cÇu n¨ng l−îng vµ Protein cña con ng−êi ë c¸c vïng kh¸c nhau trªn thÕ
giíi .................................................................................................................152
B¶ng 14. C©n ®èi chÊt dinh d−ìng cña Anh vµ ViÖt nam............................................153
211
H×nh 19. Sù ph©n tÇng cña hai loµi hÇu Chthamalus vµ Balalus trong vïng triÒu .........45
H×nh 20. Chuçi thøc ¨n ®¬n gi¶n...................................................................................46
H×nh 21. L−íi thøc ¨n ®iÓn h×nh trªn c¹n ......................................................................47
H×nh 22. Th¸p sinh th¸i cña mét hÖ sinh th¸i ®¬n gi¶n: ®Ëu midicago, con bª vµ
em bÐ 12 ruæi..................................................................................................48
H×nh 23. M« h×nh thÓ hiÖn qu¸ tr×nh diÔn thÕ tõ ®ång cá thµnh rõng ...........................54
H×nh 24. Mét chuçi dinh d−ìng ®¬n gi¶n .....................................................................55
H×nh 26. S¬ ®å cña dßng n¨ng l−îng trong chuçi thøc ¨n.............................................69
H×nh 27. Quan hÖ t−¬ng hç gi÷a chu tr×nh dinh d−ìng vµ dßng n¨ng l−îng trong HÖ
sinh th¸i ..........................................................................................................72
H×nh 28. S¬ ®å chu tr×nh cacbon trong tù nhiªn (Wallace, 1986) .................................73
H×nh 29. S¬ ®å chu tr×nh nit¬ trong tù nhiªn (Blackburn, 1983) ...................................75
H×nh 30. S¬ ®å chu tr×nh photpho trong tù nhiªn (Wallace 1986).................................76
H×nh 31. Sù ph©n phèi cña c¸cbon h÷u c¬ tÝch tô trong c¸c hÖ sinh th¸i rõng «n ®íi (A)
vµ nhiÖt ®íi (B) ...............................................................................................77
H×nh 32. Sù ph©n phèi dinh d−ìng ë vïng «n ®íi vµ nhiÖt ®íi .....................................77
H×nh 34. S¬ ®å hÖ thèng thø bËc cña hÖ thèng n«ng nghiÖp .........................................87
H×nh 35. S¬ ®å hÖ sinh th¸i ruéng c©y trång .................................................................88
H×nh 36. M« h×nh HSTNN (§µo ThÕ TuÊn 1984).........................................................89
H×nh 37. M« h×nh dßng vËn chuyÓn n¨ng l−îng trong HSTNN....................................90
H×nh 38. Chu tr×nh dinh d−ìng trong HSTNN (Nguån: Tivy, 1987) ............................94
H×nh 39. Quan hÖ gi÷a c¸c hÖ sinh th¸i kh¸c nhau dùa vµo tÝnh ®a d¹ng vµ møc ®Çu t−
cña con ng−êi ...............................................................................................100
H×nh 40. T−¬ng t¸c gi÷a hÖ thèng x· héi vµ HSTNN (Nguån : A.T.Rambo, 1984) ...106
H×nh 41. M« h×nh s¬ ®å vÒ HSTNN ............................................................................118
H×nh 42. Sù trao ®æi ®¹m trong HSTNN víi hÖ sinh th¸i thµnh thÞ .............................123
H×nh 43. M« h×nh khèi cña HSTNN............................................................................124
H×nh 44. X¸c ®Þnh giai ®o¹n gieo trång dùa vµo l−îng m−a vµ l−îng n−íc bèc h¬i ..130
H×nh 46. Quan hÖ c¸c chØ tiªu quang hîp vµ n¨ng suÊt c©y trång ë c¸c møc n−íc vµ
chÊt dinh d−ìng kh¸c nhau...........................................................................143
H×nh 47. HÖ thèng kÕt hîp lîn - c¸ - vÞt - rau..............................................................174
H×nh 48. L¸t c¾t ngang m« t¶ mét hÖ n«ng l©m kÕt hîp ë Trung du...........................178
H×nh 49. S¬ ®å m« h×nh (R)VAC ................................................................................180
H×nh 50. S¬ ®å hÖ sinh th¸i VAC ................................................................................181
212