Professional Documents
Culture Documents
BNH CHN
& TRAO TNG
N V CH O V CHNG NHN GII THNG
B CNG THNG LO
B THNG TIN VN HA V DU LCH LO
B CNG THNG VIT NAM
B K HOCH V U T VIT NAM
HI PHT TRIN HP TC KINH T VIT NAM LO CAMPUCHIA
HIP HI DOANH NGHIP NH V VA VIT NAM
LIN MINH HP TC X VIT NAM
TRUNG TM NGHIN CU BO TN V PHT HUY VHDT VIT NAM
GII THNG DOANH NGHIP TIU BIU ASEAN
GII THNG THNG HIU NI TING ASEAN
GII THNG BN LNH DOANH NHN THI HI NHP
L TRAO GII THNG
D kin vo cui thng 06 nm 2012 ti Th Ving Chn - Nc CHDCND Lo
Chng trnh c Truyn hnh Trc tip trn i Pht thanh v Truyn hnh Quc gia Lo
V c pht li trn hoc hoc
N V BO TR THNG TIN
I TRUYN HNH QUC GIA LO
TP CH VN HIN VIT NAM
TP CH HP TC V PHT TRIN
TP CH DOANH NGHIP V THNG HIU
CNG TY VN HA H NI
WWW.CAMNANGDOANHNGHIEP.COM.VN
WWW.DOANHNGHIEPTHUONGHIEU.ASIA
Xin lin h: BAN TH K
VP1: S 64 Ph Trung Ha, (S 6, L 12B c) Khu TM Trung Yn, Cu Giy, H Ni * VP2: S 404 ng Bi, Qun Ba nh, H Ni
Tel: (+844) 3 771 7665 * Fax: (+844) 37718875 / 3783 1962 * Mobile: +84989186661 (Mr. Trung)
Email: trantrungvanhien@gmail.com * Website: http://www.camnangdoanhnghiep.com.vn; www.vanhien.asia; www.doanhnghiepthuonghieu.asia
2012
BNH CHN
& TRAO TNG
N V CH O V CHNG NHN GII THNG
B CNG THNG LO
B THNG TIN VN HA V DU LCH LO
B CNG THNG VIT NAM
B K HOCH V U T VIT NAM
HI PHT TRIN HP TC KINH T VIT NAM LO CAMPUCHIA
HIP HI DOANH NGHIP NH V VA VIT NAM
LIN MINH HP TC X VIT NAM
TRUNG TM NGHIN CU BO TN V PHT HUY VHDT VIT NAM
GII THNG DOANH NGHIP TIU BIU ASEAN
GII THNG THNG HIU NI TING ASEAN
GII THNG BN LNH DOANH NHN THI HI NHP
L TRAO GII THNG
D kin vo cui thng 06 nm 2012 ti Th Ving Chn - Nc CHDCND Lo
Chng trnh c Truyn hnh Trc tip trn i Pht thanh v Truyn hnh Quc gia Lo
V c pht li trn hoc hoc
N V BO TR THNG TIN
I TRUYN HNH QUC GIA LO
TP CH VN HIN VIT NAM
TP CH HP TC V PHT TRIN
TP CH DOANH NGHIP V THNG HIU
CNG TY VN HA H NI
WWW.CAMNANGDOANHNGHIEP.COM.VN
WWW.DOANHNGHIEPTHUONGHIEU.ASIA
Xin lin h: BAN TH K
VP1: S 64 Ph Trung Ha, (S 6, L 12B c) Khu TM Trung Yn, Cu Giy, H Ni * VP2: S 404 ng Bi, Qun Ba nh, H Ni
Tel: (+844) 3 771 7665 * Fax: (+844) 37718875 / 3783 1962 * Mobile: +84989186661 (Mr. Trung)
Email: trantrungvanhien@gmail.com * Website: http://www.camnangdoanhnghiep.com.vn; www.vanhien.asia; www.doanhnghiepthuonghieu.asia
Tap ch xuat ban 02 ky/thang
Giay phep hoat ong bao ch so 397/GP- BVHTT
Va so 41/GP - SBS
Giay phep Quang cao so 1187/BC
TOA SOAN TR S
27 Hng Vien, Q. Hai Ba Trng, Ha Noi
T & Fax: (84.4)39.764.693
CHU NHIEM
GS. Hoang Chng
TONG BIEN TAP
Nha van - TS. Pham Viet Long
PHO TONG BIEN TAP THNG TRC
Nha bao Nguyen The Khoa
PHO TONG BIEN TAP
TS. Nguyen Minh San
Nha bao Tran c Trung
TRNG BAN TR S
Nha bao Nguyen Hoang Mai
TH KY TOA SOAN
Nha bao Tran Thu Hien
Nha bao T My Sn
GIAM OC IEU HANH
Nha bao Vo Thanh Tan
PG: Nha bao Le Hai Chau
GIAM OC VPPT VAN HIEN VIET NAM
Phan Ton Tnh Hai
HOI ONG BIEN TAP
GS. Vu Khieu - Thng tng Nguyen Nam Khanh
- GS. Tran Bang - GSTS. Tran Van Khe - Nha th
Nguyen Khoa iem - NS. Vu Mao - GSVS. Ho S
Vnh - GS. Trng Lu - GSTS. Thai Kim Lan -
TS.NSND Pham Th Thanh - NSND ang Nhat Minh
- TS. oan Th Tnh - GSTS. Nguyen Thuyet Phong
- NB. Pham c Lng - NB. Trung ong
BAN CHUYEN E
Van phong Ban Bien tap
So 64 Trung Hoa (So 06 - Lo 12B cu) Khu TM
Trung Yen - Trung Hoa - Cau Giay - Ha Noi
T: (84.4)37.83.1961 - 37.83.1962
Email: chuyendevanhien@ yahoo.com.vn
VAN PHONG QUANG CAO VA PHAT HANH
So 404 ng Bi, Q. Ba nh - TP. Ha Noi
T: 04. 3 7717665 * Fax: 04. 3 7718875;
Mobile: (+84)989.186661
Email: trantrungvanhien@gmail.com
VAN PHONG AI DIEN TAI TP. HCM
288B An Dng Vng - Q. 5 - TP. HCM
T: (84.8)38.353.878
VAN PHONG AI DIEN TAI A NANG
Tang 5 Khach san Eiffel -117 Le o - TP. a Nang
T: (84.511)647.529 - Fax: (84.511)811.972
Email: chuyendevanhien@ yahoo.com.vn
Trnh bay - Cty CP Van hoa Thong tin
De. QA
TAI TR PHAT HANH
Doanh nghiep sach Thanh ngha - TP. HCM
In Tai - Cong ty TNHH MTV in Quan oi I
GIA: 22.000VN
NI DUNG S 3 (204)-2012
CULTURE OF VIETNAM
CON NGUOI VA $U kIEN
4. T bai hoc Vua Hung day dan cay lua
TS. Nguyen Minh San
8. Nhng ky niem cua oan kch Quang
Ninh vi ai tng Vo Nguyen Giap
NST Nguyen Bang Thai
11. Nam 2012 Tiep tuc a Van hoa
giao thong lan toa sau rong trong cong
ong
GS Hoang Chng
14. Th Hong Vinh
HIEN IAI AI VIEI
16. Nguyen Khac Quang ban lnh va
tai nang Y hoc Viet tren at Trung Hoa
Nguyen Thuy Linh
18. Me cua AHDT Nguyen Cao Tam
gng phu n gi than son
Ny San
20. Nh Xuan Tam Thi nhan Viet Nam
cuoi cung
ang Minh Phng
22. NSND Tng Vy T nh cao cua
am vc en nh cao nghe thuat
Khac Tue
25. Gi hon Chieng Tay Nguyen
Viet Dung
IU IPONG DI $AN
27. Dau an thi ai Hung Vng tren
bien ao Quang Ninh
Chau Giang
29. Le hoi bai Choi tren at Thang
Long
Nguyen Thu Minh
DIEN AN
32. To chc va quan ly Le hoi trc
nhng th thach
Nguyen Thu Hien
35. Can chan chnh Le hoi Phanh Thay
Vu The Long
37. Van hoa ni quan nc che chen va
he cac thanh pho ln t Ha Noi en
thanh pho HCM
c Duy
39. Thc hien nghiem tuc Quyen tac gia
trong lnh vc am nhac
Nguyen Thu
V $U FHAI IPIEN CONG ONG
41. UBND thanh pho Uong B: Hoat ong
ngay cang hieu qua
Thu Thu
44. Cong ty TNHH Xay dng Tong hp
Minh Phng: Luon coi ngi lao ong
la thanh vien
Bui Tho
46. Cong ty TNHH San xuat thng mai
dch vu Sang Phng: Biet lang nghe y
kien khach hang
Bui Tho
48. Cong ty TNHH Vat lieu xay dng
Toan Cau: Luon san sang phuc vu
khach hang
n n
DOANH NHAN IAM - IAI
50. Cong ty TNHH MTV Tra Tam Lan:
em sc khoe en cho moi nha
Tieu Vu
IHUONG HIEU & NHAN HIEU - IU GOC
NHN VAN HOA
52. Cong ty Sn Tnh ien Viet Thai: Niem
t hao cua mot doanh nghiep xuat sac
n n
54. Cong ty CP Bao b Nha Sai Gon:
Khi truyen thong c phat huy
T an
56. Cong ty au t phat trien Dau kh
Mekong: oan ket lam nen sc manh
Thu Thu
OI $ONG OUANH IA
58. Singapore Thanh pho Van minh
Minh Phng
4 8
25
CONTENTS
N
0
3 (204)-2012
61. Hi th mi cua Roi nc Viet Nam
tai Phap
ac Phong
VAN HOA GIAO IHONG
63. Xay dng nep song Van hoa Giao
thong
Thu Hoai
66. Phat ong Van hoa Giao thong
nam 2012
Thu Trang
IIN IUC
74. Them nhieu trai nghiem sau moi
chuyen i
PV
Anh Ba 1: Ba Vo Th Lan G Cong ty
TNHH MTV Tra Tam Lan vinh d nhan Giai
thng Thng hieu Nhan hieu t GS,
TS Bosengkham Vongdara Bo trng Bo
TT VH&DL Lao (phai) va GS. VS ang Vu
Minh Nguyen Uy vien T ang, Chu tch
LHCHKHKT Viet Nam (trai)
22. Peoples Artist Tuong Vy - From
voices peak to arts peak
Khac Tue
25. Keeping up Central highlands Gong
spirit
Viet Dung
IN$IDE HEPIIAGE
27. Marks of Hung Kings dinasty in
Quang Ninhs Sea islands
Chau Giang
29. Bai Choi festival in Thang Long
Thu Minh Nguyen
FOPUM
32. Organize and manage Festivals
before challenges
Nguyen Thu Hien
35. Need to put in order Butcher
Festival
Vu The Long
37. Culture around street tea pubs from
Hanoi city to Ho Chi Minh City
Duc Duy
39. Implement seriously the Copyright
in music
Nguyen Thu
FOP IHE COMMUNIIY DEVEIOFMENI
41. The Peoples Committee of Uong Bi
City: Works more effectively
Thu Thu
44. Minh Phuong General Construction
Limited Company: Always consider the
employees as members
Tho Bui
46. Sang Phuong Trade Service
Production Co., Ltd. : Listening well to
customers
Tho Bui
48. Global Building Materials Co., Ltd. :
Always ready to serve customers
Don Don
FEOFIE AND EVENI
4. From the Hung Kings rice cultivating
teaching lesson
Dr. Nguyen Minh San
8. The memories of Quang Ninh theater
group with General Vo Nguyen Giap
Eminent Artist Nguyen Bang Thai
11. Continue to spread traffic culture to
the community in 2012
Prof. Hoang Chuong
14. Hong Vinh Verse
IAIENI$ OF VIEINAME$E IAND
16. Nguyen Khac Quang Vietnamese
medical competency and talent in
China
Nguyen Thuy Linh
18. Mother of National Hero Nguyen Cao
- Female model takes care of herself
Ny San
20. Commemorate Xuan Tam, Vietnams
last poet
Dang Minh Phuong
8U$INE$$MAN, HEAPI - IAIENI
50. Tam Lan Tea One Owner Limited
Company: Bring health to all home
Tieu Vu
CUIIUPAI VIEWFOINI ON IPADE MAPk
& 8PAND NAME
52. Viet Thai Electrostatic Paint
Company: The pride of an excellent
enterprise
Don Don
54. Saigon Plastic Packing JS Company:
When tradition has been enhanced
Tu Dan
56. Mekong Petroleum Development
Investment Company: Solidarity makes
strength
Thu Thu
IIFE APOUND
58. Singapore A civilized City
Minh Phuong
61. New activity of Vietnams Water
Puppetry in France
Dac Phong
IPAFFIC CUIIUPE
63. Building a lifestyle of traffic culture
Thu Hoai
66. Launching traffic culture in 2012
Thu Trang
NEW$
74. More experience after each trip
journalists
22
VIT NAM CENTER FOR RESEARCH CONSERVATION & DEVELOPMENT OF NATIONAL CULTURE
DIN N CA TRUNG TM NGHIN CU BO TN V PHT HUY VN HA DN TC
S 3 (204) - 2012/ RA NGY 15 HNG THNG
T bi hc
VUA HNG DY DN CY LA
Nhng K nim ca on kch Qung Ninh
vi i tng V Nguyn Gip
Cng ty TNHH MTV Tr Tm Lan:
em sc khe n cho mi nh
TP CH VN HIN VIT NAM- N V BO TR THNG TIN CHO CHNG TRNH BNH CHN V TRAO TNG GII THNG DOANH NGHIP TIU BIU ASEAN,
GII THNG THNG HIU NI TING ASEAN, GII THNG BN LNH DOANH NHN THI HI NHP VIT NAM- LO - CAMPUCHIA NM2012
14
VUA HNG DY DN CY LA
T BI HC
l TS. NGUYEN MINH SAN
VIET NAM LA MOT TRONG NHNG CAI NOI CUA LOAI
NGI. DAN TOC VIET NAM HNH THANH, DNG NC VA
GI NC CUNG VI S PHAT HIEN RA CAY LUA NC,
AU TIEN (VA SM NHAT) LA VUNG TRUNG CHAU BAC
BO. CHNH TAI AY, CAC BO LAC A NH C HNH THANH
CAC LANG/KE, NHIEU LANG/KE HOP LAI DI S LANH
AO CUA MOT THU LNH THANH NC. O LA NC VAN
LANG CUA CAC VUA HUNG. T AY, CAC THE HE C DAN
LAC VIET - NHNG CON RONG CHAU TIEN GAN KET CUOC
SONG CUA MNH VI CAY LUA NC. CAY LUA C BAM
RE VAO CAC VUNG AT MA CON SONG HONG VA CAC
CHI LU CUA NO NGAY MOT KEO DAI/LN DAN/TRU PHU
HN THEO A BIEN LUI. VIEC CHAM LO NGHE TRONG
LUA DI T TNG EN NAY VAN UNG NHAT NONG
VI BAN, DAY DAN CAY LUA, THAM CANH ONG RUONG
A C CAC VUA HUNG QUAN TAM NGAY T BUOI AU
DNG NC. TRUYEN THONG O, EN NAY VAN C
DUY TR, TIEP NOI.
4
C
huyen xa ke rang, di thi Hung Vng,
vung at ai xa Minh Nong (ngay nay thuoc
thanh pho Viet Tr, tnh Phu Tho) con goi la
Ke Lu (hay Nu), lac dan / ngi dan song nh vao lua
tri moc hoang. Sau o, mot so lac dan may trai ven
song Hong a biet i mua nc ln rut th vai thoc
tren bai phu sa, roi bo o cho en khi thu hoach. V
the, nhieu tha ruong co moc kn at ca cay lua, co ni
lua b chet kho v nang han, co ni lua b thoi v ngap
nc.
Khi Lang Lieu la con th 6 cua ba v th 5 cua
Hung Vng th 6 (Hung Huy Vng) la mot trong 18
hoang t, do lam banh chng, banh day dang vua, lai
la ngi co tai, co c o, c nha vua truyen ngoi
cho. o la Hung Vng th 7, hieu la Chieu Vng.
Chieu Vng co ngi v gioi giang, am ang la
Nang Th Tieu, von la n than nui Tam ao giang tran
lam v Lang Lieu. Nang a cung chong mac giap,
len yen nga chien au anh giac Thach Linh va a
gianh c chien thang. Nang la ong tac gia cua
banh chng, banh day, khi cung vi Lang Lieu chon
gao nep, o xanh, tht ln goi thanh banh chng, lai o
xoi gia nho nan thanh banh day lam bieu tng Tri
(tron) - at (vuong) dang vua cha. Khi Lang Lieu c
phong vng, nang c phong lam Hoang hau.
Tuy ngoi cao, nhng v chong Lang Lieu van
song cuoc i bnh d, hang ngay t thu lm lua, bat
ca di song, ban chim thu tren rng lam thc an.
V chong Lang Lieu rat hieu thao vi vua cha va mot
long lo cho dan, coi trong nghe nong tang. Nhng lam
the nao e lac dan co u lng an khong b oi, co u
ao mac la cau hoi ma v chong Lang Lieu ngay em
suy ngh. Qua nhng ngay tri lam lu lut, ma nang
that thng, khien cho cong viec thu lm lua tri, san
bat chim muong khong thuan li, lam cho Lang Lieu
nhan ra rang khong the trong cay vao lua tri, vao cu
rng, rau dai, ma phai lam sao a c cay lua vao
gieo trong ung thi vu, phai trong trot, cham soc cho
no sai bong, nang hat. T kinh nghiem cay lua nep,
lua te oi Hng Tram, lua nep a c goi banh
chng, banh day dang vua cha, lua te u an c vai
tuan trang, Lang Lieu bat tay vao cong viec day dan
cay lua nc.
Nha vua a chon ngay 1 thang Chap lam ngay
ca trieu nh va ngi dan quanh Kinh o Van Lang
ra ong e trc tiep xem nha vua cay lua. Khu ruong
Ma ao (Minh Nong - Viet Tr ngay nay) gan Kinh o
Van Lang c chon lam trng hoc. Theo lenh nha
vua, ngay hom o, tat ca lac hau, lac tng co mat
ay u, cung cac lac dan hoc cay lua. ung gi a
nh, nha vua trc tiep kiem tra, thay con thieu mot
lac hau, lien trach c v quan nay. Ngay hom ay, khu
ruong mi go Ma ao c trang hoang c x rc r,
cac nhac cong em trong ong, chieng cong, thanh la
ti go vang ong ca khu ruong. Khong kh khu ruong
Ma ao thc s la khong kh cua mot ngay hoi. Trc
khi gi hoc bat au, nha Vua bc len an lam le te
Pho Chu tch nc Nguyen Th Doan phat bieu tai Le tch
ien oi Sn - Mung 7 Tet Ky Su, 2009
Tai hien canh vua Le ai Hanh xuong cay ruong di chan nui oi
(Le hoi tch ien oi Sn nam 2009)
5
CON NGI & S KIEN
cao tri at, to tien. Sau khi hanh le xong, nha vua loi
xuong ruong nho mot bo ma, sau o ra ruong cay het
bo ma. Sau khi cay xong, nha vua bc len b, cung
la luc cac lac hau, lac tng moi ngi nho bon bo
ma, xuong cay. Cac lac dan xuong ruong lam theo.
Thay cac lac hau lam viec ue oai, nha vua lien cho trai
gai tren b hat mua, con tre em th loi xuong ruong
te nc vao nhau, v nha vua cho rang o la bieu hien
cua tiet tri ma thuan, gio hoa. Cay ti mat tri ng
bong, vua cung moi ngi ngh tay, to chc an uong
di goc cay a ln.
Truyen thuyet Phu Tho ke Vua Hung con day
dan trong ke, tra lua bai song. Hom o, nhan dan
vui mng rc Vua ra ong. Trong mo i au roi ti
nhng ngi rc lua, rc ke. Vua, cac m nng va
nhan dan theo sau. Ti ben song, Vua xuong bai lay
que nhon choc lo e tra hat lua va lai gieo ke tren bai.
Lam xong, Vua cam mot canh tre e chim khoi an hat.
Cac m nng va dan lam theo Vua tra lua, gieo ke va
cam cac canh tre khap ong bai. Vua Hung con bao
cac cong chua nau cm thi xem ai nau kheo. T buoi
o tr i, lac dan cua nc Van Lang bat au trong lua
nc. Trai qua bao mua vu, nhng kinh nghiem trong
lua a c uc rut thanh nhng cau ca, nh: Nhat
Nc, Nh Phan, Tam Can, T Giong truyen en mai
sau nay, luon ung. T vung trung chau Phu Tho, cac
lac dan Van Lang, sau nay la con dan at Viet a dan
dan chinh phuc chau tho song Hong, chau tho song
Ma, Tng nh cong n Vua Hung Chieu Vng day
dan cay lua, mang lai am no, hang nam, ngi dan
Minh Nong xa, Phu Tho ngay nay m hoi dien ta lai
canh Vua Hung day dan cay lua tai chnh tha ruong
ma Lang Lieu a cay nam nao.
Trc Cach mang Thang 8 nam 1945, hang nam,
khi tiet Xuan tran ngap, mam song ca quay, muon
loai hoan ca sau giac ngu ong, lang Minh Nong
lai to chc le hoi. a iem to chc Ke Lu, ni co
canh ong Lu nam xa Vua Hung a day dan cay
lua. Trong le hoi co dien lai canh Hung Chieu Vng
day dan cay lua. Sau khi te le, rc kieu, ong chu te
la ngi cao nien nhat lang, co c o, gia canh e
hue, ong vai Vua Hung loi xuong ruong cay lua tren
tha ruong trc ca nh, co ngi che long. Khi o,
tieng chieng trong, tieng reo ho vang len, tre con th loi
xuong te nc vao nhau, soi ong ca mot vung.
Cung vi nhng cau chuyen dan gian ve s hnh
thanh nc Van Lang va thi ai Hung Vng, le hoi
tai hien s tch Vua Hung day dan cay lua nam nao
a khang nh qua trnh phat hien, thuan dng cay
lua tri moc hoang tr thanh cay lua nc, vi nhng
chung loai lua Nep, lua Te cho nhng hat gao nuoi
song dan toc Viet Nam. T nhng cay lua do Vua
Hung day dan gieo trong, cac the he con Rong chau
Tien a at ti nhng bc phat trien cao hn cua
cong viec trong lua hai, ba vu, biet che bien hat gao
e nang cao chat lng, khong ch e an no ma con
la an e thng thc, vi nhng chiec banh chng,
banh day, T cay lua nc, mot nen van hoa mi
a ra i: Van hoa Lua nc - coi nguon Van hoa
dan toc Viet Nam hom nay. Dau vet cua nen Van
hoa c hnh thanh t thi Hung Vng ay, hien van
con c bao lu, gn gi va the hien rat song ong
Man trong hoi tai Le hoi Tch ien
Nguyen Chu tch nc Nguyen Minh Triet thc hien ng cay khai hoi
tch ien oi Sn 2010
6
CON NGI & S KIEN
Chu tch nc Trng Tan Sang thc hien nghi le cay Tch ien, sang
mung 7 Tet Nham Thn, 2012
Chu tch nc Trng Tan Sang gieo hat xuong ong trong
le Tch ien
vung at To - Phu Tho. Ngoai Le hoi Vua Hung
day dan cay lua Minh Nong, o la nhng cuoc thi
nau cm, lam banh; la le ha ien, cac hnh thc tn
ngng phon thc, le cau mua, rc nc, ua chai
tren song, trai gai ca hat giao duyen,ien hnh la Hat
Xoan va c UNESCO cong nhan la Di san Van
hoa The gii.
Hoc tap va phat huy truyen thong Trong Nong t
thi cac Vua Hung, vao thi Tien Le, vua Le ai Hanh
a khi xng viec cam cay xuong ruong trong le ha
ien au nam tai canh ong xa oi Sn, huyen Duy
Tien, tnh Ha Nam ngay nay. T o, Le nay c coi
nh Quoc le bi y ngha nhan van va tinh than khuyen
nong, mot bieu hien cua s tran trong cay lua. Trong
may nam gan ay, ang va Nha nc ta a khoi phuc
lai Le Cay ruong au nam mi oi Sn, Chu tch
Nc chan tran cam cay, quat trau cay ruong. Cay lua
- hat gao Viet Nam, t nhng luong cay au nam cua
v Chu tch Nc nay khong ch nuoi song con ngi
Viet Nam ma con nuoi song bao ngi tren the gii.
T hnh anh Vua Hung day dan cay lua nam xa
en hnh anh Chu tch Nc cay ruong trong Le Ha
ien hom nay mang y ngha nhan van va tinh than
Khuyen Nong cao ca. Mot lan Vua cam cay hn ngan
lan Vua xuong chieu khuyen du. Mot lan Vua gan dan
hn ngan lan vua ho hao co vu./.n
7
CON NGI & S KIEN
T
nhng ngi lnh nam xa ao tran thu, mu
li, chan at, ma tau, sung t tao, 34 con
ngi ay hom nay a thanh mot oi ngu trung
trung lp lp di bong Quan ky a co ca may bay, xe
tang, chien ham, ten la ang e ke thu lo au, khiep
s. bai viet nay toi khong dam noi ti nhng g ma
ai tng a ngh, noi, viet, a song, a chien au, a
cong hien cho quan oi, cho at nc, v noi sao cho
u?
Toi ch noi nhng ieu gian d nhat ma ai tng
danh cho toi, cho cac nghe s cua oan kch Quang
Ninh vung at mo.
Toi c biet ai tng rat sm qua chuyen ke cua
cau ruot Le Viet Chau, Thng tng Nguyen Sung
Lam, Trung tng Trnh Tran va nhng cu hoc sinh
Trng vo b Tran Quoc Tuan. Cac bac, cac cau ke
ve cong sc cua ong khi xay dng nha trng, nhng
gi giang quy bau va nhng tnh cam yeu thng. Toi
c gap ai tng, nhn thay ai tng t xa khi ong
hop phu huynh Trng Ly Thng Kiet cho nhng
ngi con mang ho Vo.
Toi c ngam nhn t xa khi ai tng ng tren
chiec xe mui tran duyet binh tai Quang trng Ba nh
vao ngay Quoc khanh 2/9 hang nam.
Bo me toi con ke: Nhng lan trc luc vao tran, vao
chien dch nhng chien s qua cam chuyen tay nhau
oc li keu goi ong vien cua ai tng Tong t lenh
Quan oi nhan dan Viet Nam Vo Nguyen Giap e ho
NHNG K NIM
CA ON KCH
QUNG NINH
VI I TNG
V NGUYN GIP
l NSUT.NGUYEN BANG THAI
ai tng Vo Nguyen Giap sinh ngay 25-8-1911 trong mot gia nh truyen thong cach mang
thon An Xa, xa Loc Thuy, huyen Le Thuy, tnh Quang Bnh. T mot thanh nien tr thc, c
giac ngo cach mang, sau nay c Bac Ho du dat, huan luyen, ao tao va tin dung. Bang tai
nang cua mnh va s ren luyen khong biet met moi, c ong ch ong oi knh yeu, c
nhan dan ch che, ong a tr thanh mot v tng tai ba cua Quan oi nhan dan Viet Nam, la
tam gng sang cho moi ngi Viet Nam hoc tap, noi theo. Cho en gi phut nay, ai tng
Vo Nguyen Giap a tr thanh mot huyen thoai co that.
8
lam nen Phai Khat, Na Ngan, Thu ong 1947, Bien
gii 1950, Hoa bnh 1951, ien Bien Phu, roi ien
Bien Phu tren khong nam 1972 va ai thang mua
xuan 1975.
Toi ao c c nhn thay that gan, c cham
vao tay ai tng, c nghe giong noi tieng Le Thuy
cua ai tng. The roi ieu o thanh hien thc. Mua
ong nam 1972 khi toi ong xong bo phim truyen nha
ngi cong san tre tuoi cua ao dien Vu Pham T.
Phim a lam xong, con toi b tai nan ien giat canh
quay cuoi cung. Toi nam Benh vien Viet c. oan
phim en bao: Bang Thai chuan b quan ao am e d
buoi chieu ac biet. Toi cung bo me i mot lat th mot
chiec xe ac chung en on (luc o con ang chien
tranh chong My quyet liet).
Tri toi, xe en mot biet th tai ng Hoang Dieu
(sau nay toi mi hieu o la ni cua ai tng). Moi
ngi co mat ay u, trong o co ngi cua Bo Van
hoa, Cuc ien anh, Giam oc Xng phim truyen va
rat ong bo oi, cong an nhan dan vu trang.
Gia phong mot may chieu e san va mot man hnh
ln. Bon chiec ghe rat nang c ke trc mot ban trai
khan o tren co hoa qua, keo vng va nc loc. Ngi
dan toi va bo me vao ghe la B th ang uy Xng
phim Nguyen Tien Li. Ngoi i chng vai phut th ai
tng bc ra. ai tng mac bo quan ao mau co ua,
quan mot khan phu la. Tat ca ng day vo tay, ong vo
theo roi ra hieu moi ngi ngoi xuong. Hnh nh ong
nhan ra bo me toi, cap nghe s Le Ton nguyen la mot
cap tai t san khau cua Ha Noi xa. ai tng bat tay
than thiet va noi chuyen bang tieng Phap. ai tng
ngoi gia, me toi ngoi ben trai roi en bo toi va toi ngoi
ben phai!. en tat, phim chieu, may chay xe xe khong
kh im lang en canh Ly T Trong b tra tan. ai tng
bao: Cho Bang Thai ngh giai lao mot chut. en bat
sang, ai tng lay mot goi keo vng cho toi, lay hoa
qua cho me toi va lay nc cho bo toi. ai tng bao
Bang Thai ang nam vien, nen met. Chng 5 phut
phim tiep tuc chieu.
Ket thuc phim, ao dien Vu Pham T va B th
ang uy Xng phim Nguyen Tien Li en cho ai
tng bat tay va xin ai tng y kien nhan xet ve phim.
ai tng ci rat ti roi quay lai hoi cac chien s cung
en xem rat ong; Cac chau thay the nao?. Moi ngi
vo tay va ong thanh: Phim hay lam a.
ai tng noi: ay, y kien cua Bac la the. Roi
ngi noi: Toi se e ngh mot vai nc co hoan canh
giong Viet Nam mnh chieu phim nay. ai tng nam
tay toi, luc o toi gay lam chng 51 kg, Ong bao vi me
toi: Bang Thai ong xong phim roi th me chau phai
tam bo cho Bang Thai nhe, con bo chau th tiep tuc
cham soc sc khoe cho Bang Thai. Con Bac, bac e
ngh Hang phim mua cho Bang Thai mot chiec xe ap,
goi la qua tang.
ao dien Vu Pham T, bac Tien Li noi: Tien boi
dng ong phim se u d tien mua xe ap va chung
chau se quet voi lai cho ngoi nha cua gia nh Bang
Thai. ai tng gat au ong y roi hoi ten tng ngi
cua oan lam phim ang co mat, ngi nhac phai mac
am roi Ong noi: Thoi nhe chung mnh tam biet. ai
tng an can bat tay tng ngi roi i nhanh ra ngoai.
Ngoai tri ret nh cat da cat ruot nhng toi th nong
bi mng v xuc ong va hanh phuc.
Sau nay toi mua c 1 xe ap Phng Hoang va
nha c quet voi. Khong nhng the con u tien chieu
ai lp kch cua toi mot thung bia to vi lac ngot va
mua c 2 cai noi to, 1 chan bat bang go lim.
NST Bang Thai - nguyen Trng oan - oan kch Quang
Ninh, Trng VPD Tap ch Van hien Viet Nam tai Quang Ninh
9
Mot thi gian sau toi c biet phai i Quang Ninh,
cong tac roi ci v, e con gai au long. Co mot
hom ve Ha Noi toi be con en nha ai tng ng
Hoang Dieu. Chau Ngoc Anh thch lam chay khap san,
bac Ha (phu nhan ai tng) ci vui va noi: Bang
Thai e 1952, lam anh, ien Bien (con trai ai tng)
lam em.
T o en nay, ngoi nha cua ai tng thanh a
ch quen thuoc cua toi va gia nh. Sau nay, oan kch
Quang Ninh cung co en o vai lan.
Lan o ang dien v Ngi mang hai vet thng
tai Rap Thang Tam Hai Phong. Dien hn 1 thang, co
ngay dien 2,3 buoi. Khi dien xong co ngi mua c
may khau con bm (luc ay Quang Ngoc oi c 1
o at). Mot hom co ngi ti bao: Toi nay ai tng
ti xem.
Anh em hom ay dien het mnh, canh ket cua v la
vai chnh (Thc ngi mang hai vet thng) do toi
ong nhan vat t au hang Cong an khi co hanh
ong vi pham phap luat.
Khan gia ve het, con lai ai tng, mot bac s, anh
Huyen th ky cua ai tng va B th Thanh uy Hai
Phong ngoi lai. Chung toi vay quanh ai tng, ai
tng xuc ong v thng hnh anh ngi lnh nam xa
b hnh phat cua phap luat. ai tng bao: Co gang
tm cach nao e van la hnh phat nhng mang c
long nhan ai cua chnh quyen.
Nam 1985, ai tng cung phu nhan va con trng
Vo ien Bien xem Ngi khong the chet tai Nha hat
ln Ha Noi. ai tng en rat sm va cham chu theo
doi v kch. Lan nay th ong rat vui, tang oan hai cuon
sach va ky ten. ai tng bao: Tac gia kheo lam, a
c hnh anh ai tng ma khong can ai tng xuat
hien tren san khau, ung la cong nhan mo co khac.
Sang hom sau ai tng cho mi toan oan en
Hoang Dieu. Khi en ni a thay bac Ha cung ien
Bien bay hoa qua, banh keo, nc ngot tren ban. Mot
vai phut sau ai tng xuat hien ca, ai tng ci
rat ti roi en xem anh em u cha. ai tng noi:
Bac rat thch v kch nay, thch loi dien cua anh em
nghe s Quang Ninh, xuc ong lam, thanh cong lam.
V nay phai vao TP Ho Ch Minh dien nhat la nhng
ni chien s nam xa ac liet, bo oi Trng Sn, con
trc mat la dien tai xng Ba Sn, ay co nhieu bo
oi, bac a goi ien roi. Ca oan vo tay thch lam.
ai tng cung an hoa qua, uong nc ngot. en
cho toi, ong ci: Bang Thai t nay co ten goi la anh
Bng (nhan vat trong kch). oan c nhieu huy
chng Vang va Giai Nhat toan quoc la ung. Cau
chuyen co the keo dai mai, ai tng cht hoi: Chau
be ong kch hom qua au?. Luc nay chau Quang
Toan 5 tuoi con cua nghe s Quang Thang ang chay
chi ngoai ca, me chau To Hng goi to: Toan vao
ay con, chao ong i. ai tng au yem cui xuong be
chau Toan len roi noi: Bay gi moi ngi cung bac ra
chup anh nhe. Moi ngi bc xuong them vay quanh
ai tng, dien vien Hong Vnh rut may anh chup lia
la
Mot lan gan ay nhat, nhan mng tho ai tng
100 tuoi, toi tang hoa, tang giay mi xem Nha hat
ln, ai tng vui ve nhan. Nhng khi toi bieu qua th
ai tng ci: Thoi mang ve cho dien vien, bao rang
bac nhan roi nhng gi lai. Chao oi! Mot con ngi
v ai nh vay ma sao lai gan gui, gian d va trong vat
en the?
Viet nhng dong nay toi ch muon khoc.
GS Anh hung lao ong Vu Khieu a tang ai tng
cau oi khi ai tng 80 tuoi:
Vo cong truyen quoc s
Van c quan nhan tam
Va nhan 100 thng tho cua ai tng Ong lai tang
ai tng cau oi
Thang long thien tue thnh
ai tng bach nien xuan
Vo Nguyen Giap V tng tai ba a i vao lch s
Quan oi nhan dan Viet Nam nh mot huyen thoai,
huyen thoai co that, i vao trai tim nhan loai. Rieng toi,
nhng ky niem ep ve ai tng mai mai la hanh trang
cho toi tren con ng nghe thuat, du no con chong
gai lam.n
Nghe s Bang Thai trong vai Ly T Trong (th 2 t trai sang) trong
phim Ngi Cong san tre tuoi.
10
CON NGI & S KIEN
V
an hoa giao thong (VHGT) la mot yeu to rat
quan trong gop phan lam giam tnh trang un
tac giao thong, lam giam t le tai nan giao
thong, xay dng net ep van hoa cua con ngi
tham gia giao thong va t o, cung cac hoat ong
khac tao nen mot xa hoi tot ep. D an a van
hoa giao thong vao cong ong qua cac phng tien
thong tin ai chung va cac hnh thc van hoc nghe
thuat c Uy ban An toan giao thong Quoc gia
phoi hp vi Trung tam Nghien Cu Bao ton va
Phat huy Van hoa Dan toc VN, trien khai t nam
2010 va nam 2011, a co ket qua tch cc cu the
la van hoa giao thong a the hien ngay cang ro net
hn trong cong ong xa hoi, tai nan giao thong co
giam i ro ret. Nam 2012, thc hien nam ATGT,
Trung tam NCBT&PHVH DT VN tiep tuc thc hien
dai lau hn na, vi noi dung tuyen truyen giao duc
phap luat ve trat t an toan giao thong va nep song
van hoa, van minh khi tham gia giao thong trong
cong ong.
NM 2012
l GS. HOANG CHNG
TIP TC A VN HA GIAO THNG
LAN TA SU RNG TRONG CNG NG
11
CON NGI & S KIEN
Muc tieu cua D an la huy ong s tham gia
cua cac phng tien thong tin ai chung, cac hnh
thc van hoa nghe thuat, cac nha bao, tr thc, van
nghe s ca nc vao cuoc cung xay dng nep song
VHGT cho cong ong bang cac chng trnh phu
hp, sinh ong, thiet thc, hap dan, gop phan lam
cho VHGT tham nhap sau vao i song cua nhan
dan, tao nen y thc t giac chap hanh phap luat ve
trat t an toan giao thong, nang cao an toan giao
thong va tao ra nep song van hoa van minh cao
trong tham gia giao thong cua cong ong.
Thi gian qua, cac c quan thong tin ai chung
a bieu th s chia se, hp tac manh me bang mot
chien dch tuyen truyen rong rai va lien tuc ve e
tai VHGT t bao viet, bao hnh, bao mang, bao noi
Cho en nay a co hang tram bai viet ve VHGT
An toan giao thong tren cac bao va hang chuc
chng trnh ve VHGT a phat tren cac ai truyen
hnh, ai phat thanh t trung ng en a phng.
Va bieu dien cac rap hat thu hut hang ngan ngi
tham gia.
Ban Chu nhiem D an VHGT cung a m au
cuoc van ong sang tac van hoc nghe thuat vi e
tai VHGT bang mot cuoc toa am vi s tham gia
cua ai dien Hoi Nhac s Viet Nam, Hoi Nghe s San
khau Viet Nam va cac Giam oc Nha hat cung cac
tac gia, nghe s va cac n v nghe thuat bieu dien
hang au thuoc cac lnh vc van hoc, san khau, am
nhac, ien anh, my thuat. Ch sau cuoc toa am
mot thi gian ngan, mot so sang tac a c cac
van nghe s va cac n v nghe thuat gi ve. Bc
au, Ban chu nhiem a quyet nh au t cho d
an thc hien chng trnh kch ngan Giao thong
quoc nan do ao dien NSND Le Hung va Nha
hat Tuoi tre thc hien nam 2010 va a bieu dien rat
thanh cong Ha Noi va phat tren kenh VTV. Ben
canh o, Ban Chu nhiem D an cung chon mot so
tiet muc dan dng the nghiem trong chng trnh s
Nhng hoat ong Van hoa Nghe thuat tuyen truyen van hoa giao thong
12
CON NGI & S KIEN
dung nghe thuat truyen thong dan toc tuyen truyen
VHGT nh mua roi nc cua Phan Thanh Liem,
chng trnh hat Xam VHGT cua nhac s Mai Tuyet
Hoa va mot so cac khuc cua Pham Viet Long, trien
lam tranh thieu nhi ve ve VHGT va anh ve VHGT
thu hut ong ao ngi xem. Hoi thao Quoc Gia ve
VHGT a c to chc tai Thu o Ha Noi, tai TP
a Nang, TP Quy Nhn, va TP Ho Ch Minh vi
s tham d cua lanh ao a phng cung ong
ao tr thc, van nghe s, nha bao, nha giao va c
quan an ninh. Ngay sau hoi thao, Trung tam Nghien
cu Bao ton va Phat huy VHDT VN a xuat ban Ky
yeu hoi thao ve VHGT va a phat i ti nhieu tnh,
thanh, ac biet a gi ti tay tng ai bieu Quoc hoi
trong cac ky hop gay hieu ng rat tot. Co the noi,
D an a van hoa giao thong vao cong ong qua
cac phng tien truyen thong ai chung va cac hnh
thc van hoa nghe thuat cung la vu kh mem tien
cong vao mat tran ATGT, gop phan e moi ngi
nang cao nhan thc ve VHGT, t o co hanh vi ng
x co van hoa khi tham gia giao thong, han che tai
nan giao thong, tao nen mot trat t an toan giao
thong ben vng lam cho at nc an bnh hn, ep
e hnKhai niem van hoa giao thong ban au con
la nhng en nay a thanh quen au cung noi
van hoa giao thong va cung thc hien van hoa giao
thong.
Nam 2011 D an a tiep tuc thc hien cac hoat
ong: To chc cac hoi thao khoa hoc ve VHGT tren
nhieu tnh, thanh nh TP Hoa Bnh (khu vc Tay
Bac), tai Quang Nam, Quang Ngai, TP Hue, khu
vc Bac mien Trung. To chc cac hoat ong sang
tac va bieu dien van hoa nghe thuat va to chc
tuyen truyen cac phng tien thong tin ai chung
ram ro hn loan toa hn. ong thi a in sach Ky
yeu ve hoi thao kp thi phuc vu ky hop Quoc hoi
au tien khoa XIII va phuc vu cho cac a phng,
cac trng hoc. Ve nghe thuat bieu dien va cac
hoat ong sang tac gom co: nghe thuat san khau,
am nhac, my thuat va nhiep anh. Phat huy thang
li chng trnh hai kch Giao thong quoc nan bieu
dien cac a phng, nam 2011, Ban Chu nhiem
D an cung a to chc dan dng chng trnh hai
kch va ca nhac ve VHGT. Uy vien Bo Chnh tr,
Pho Thu tng Nguyen Xuan Phuc, pho Chu tch
thng trc UBATGTQG, inh La Thang, Uy vien
T ang, Bo trng Bo GTVT, nguyen Uy vien
Bo Chnh tr, thng trc Ban b th Phan Dien ai
dien van phong UBATGTQG, en xem va anh gia
noi dung tot. Ngoai ra Trung tam cung a in hang
tram a hnh gi cho cac tnh e tuyen truyen ve
VHGT.
Ban Chu nhiem D an con ho tr Cong ty truyen
thong BDT Viet Nam to chc cuoc thi Miss oto Viet
Nam, a to chc cuoc thi hoa khoi lai xe an toan tai
TP Hai Phong, a chon c 35 hoa khoi lai xe e
trao thng. Chu nhiem D an VHGT a noi hang
chuc chng trnh ve VHGT tren cac ai PT va
Truyen hnh, gop phan lam chuyen bien tnh hnh
An toan giao thong mot cach tch cc.
Ngay 27/12/2011 Thu tng Chnh phu Nguyen
Tan Dung a phat ong nam An toan giao thong
quoc gia nam 2012. Sau thong iep cua Thu
tng ve ATGT la cac tnh, cac Bo, ban, nganh
ong loat hng ng vi tieng noi manh me, nhieu
bien phap cu the thiet thc, bc au a co chuyen
bien trong dp Tet Nguyen an. So vu tai nan giao
thong co giam nhng van cha c ban v viec t
giac cua moi ngi khi tham gia giao thong cha
tot, cha co y thc ve luat phap, cha co nep song
van hoa khi tham gia giao thong, mac du Bo trng
Bo GTVT inh La Thang a co nhng quyet sach
manh me va hp long dan. e tiep thc hien e an
VHGT nam 2012, Ban Chu nhiem e an se trien
khai cac nhiem vu sau:
- Phat ong sang tac cac kch ban viet ve ATGT,
phoi hp vi Hoi Nhac s Viet Nam sang tac cac ca
khuc, va dan ca e dng thanh tiet muc va bieu
dien rong rai, ong thi tuyen truyen cac he thong
phat thanh va truyen hnh. To chc Hoi thao khoa
hoc ve VHGT 3 khu vc: Cac tnh ong bang Bac
Bo, mien ong Bac va Tay Nguyen
- To chc dan dng Chng trnh nghe thuat
ve VHGT gom mua roi nc, Kch noi, Cheo, bai
choi, Cai lng va dan ca e bieu dien va ghi hnh,
in thanh a gi en cac tnh e tuyen truyen ve
VHGT, ong thi to chc chng trnh nghe thuat i
bieu dien mot so a phng.
- Tiep tuc ra 3 so cua Tap ch Van hien, ke ca
Van hien ien t eu co chuyen muc ve VHGT.
- Tiep tuc phat ong thieu nhi toan quoc ve tranh
ve VHGT, co tong ket trao thng va to chc trien
lam tranh va anh ve VHGT mot so tnh, ket hp
vi cac cuoc Hoi thao lam chuyen bien manh me
trong cong ong ve An toan giao thong, gop phan
tao nen net ep van hoa trong at nc. n
13
CON NGI & S KIEN
LTS: Tc gi Hng Vinh, nguyn l y vin T ng, Tng
Bin tp bo Nhn Dn, nguyn Ph trng ban Thng trc
Ban Tuyn gio T - Ch tch Hi ng L lun Ph bnh Vn
hc Ngh thut Trung ng ngoi cng tc qun l, vit bo,
ng cn lm th. Gn y th Hng Vinh lin tc xut hin
trn cc bo, c nhng ngi yu th mn m. Th ng l
ci cm, ci nhn v s giao ho gia thin nhin v con ngi,
trong c chnh tc gi
VHVN xin trn trng gii thiu chm th sng tc thi gian
gn y ca Hng Vinh.
TH HNG VINH
O CH EM
MU THNG NH
HOA GIAO THA
Nng sao mi tri Nam?
cho phng Bc ngp trn gi sng
Mnh anh thao thc canh trng
Em say vui nng, lng qun hn h?...
Cy o tr tri trc nh
N hoa cha h, ang ch bng em
Len gia ch hoa trm sc ngn mu
Anh ch chn bng lan hng tm
Gi tng em ni gn bin
R ro con sng nh mong
Ngy tt nin Tn Mo
m Giao tha, triu triu pho hoa sng rc vng tri
Rng ngi h reo nng bng mt t
Gi xun v y lui gi rt
Gia tri hoa, lung linh mt em
Giao tha Nhm Thn
14
c bao bi th v hoa Lc Bnh
Anh ch nh tn em trng loi hoa y
Ln vo gic m huyn o
Bng bnh, lung linh di tri sao
Ma nc ni ny ma th bao nhiu?
qua bao dng Cu Long cun cun?
Ch nh dng em trn con thuyn lt sng
Tm lc bnh o t trin sng
Sng cng em chy dc th anh
Sang tn Chu u tri hoa Tuy lp
Trong rc r sc xanh, hng, trng
Anh min man thm mu tm lc bnh!
Cn Th, ma nc ni 2011
TH THM XUN
HOA LC BNH
Cy th thm g vi xun?
Tng cng l kh cun xoay theo gi
Nm su au vo qu kh
Vang khc Tnh ca ngy mai!
LI RT M V
Rt m li v ngn ma xun n sm
Chm cuc h hn chng mnh
Em tt bt quanh sn mi sm
Che chn gi sng cho m nh mm
C tui xun lo chm cht mu xanh
Nhng ma gp sinh thnh trong dng bo
Ring em bao ln hn h l d
C phi ng Tri nh qu v tm?!
Thng Ging Nhm Thn
15
CON NGI & S KIEN
16
HIEN TAI AT VIET
N
guyen Khac Quang, t la Van ng, que
Lang Nanh (Ninh Hiep - Gia Lam - Ha
Noi). Ong sinh nam Canh Thn (1640) thi
Le Than Tong, mat ngay 21/6 nam Giap Ty (1684)
i Le Huy Tong. Sinh thi, ong la ngi quyen bien
man tiep, thong minh hieu hoc, van vo song toan.
Ngoai 20 tuoi a o Thu khoa vo c. Khong nhng
vay, ong con la mot thay thuoc gioi.
Vao nam Dng c th nhat, i Le Gia Tong
(1671-1675), mac du con rat tre, mi 31 tuoi, nhng
Hoai Vien tng quan van c trieu nh tin tng,
giao lam Chanh s, dan au s oan ngoai giao
nha Le sang Yen Kinh (Trung Quoc). oan co s
menh oi trieu nh nha Thanh phai tra lai vung mo
sat thuoc tran Tuyen Quang ma ngi Trung Quoc
a a quan sang ong gi. Thay Chanh s Viet
Nam tre tuoi, lai xuat than vo c, vua nha Thanh
la Khang Hy to y coi thng, buong nhng li le
doa nat.
Trc van vo ba quan trieu nh nha Thanh,
Nguyen Khac Quang van iem tnh noi:
- Muon tau Thanh thng, dau co phai chet
ay tieu than cung khong dam trai y nguyen cua
ban trieu, nhng xin c tau trnh oi le. Nc
Nam co mat vung mo nay cung khong ngheo hn,
yeu hn. Thng quoc co them vung mo nay cung
khong giau hn, manh hn. ieu ang lo cua vua
Le la Thanh thng kho tranh khoi s am tieu cua
4 phng ve viec lam o.
Trc ly le cng ran, thai o kien quyet, chng
c ro rang, vua Khang Hy phai nhng bo, ha tra
NGUYN KHC QUNG
BN LNH V TI NNG
Y HC VIT TRN T TRUNG HOA
TRONG LCH S BANG GIAO NC TA VI CAC TRIEU AI PHONG KIEN TRUNG HOA,
A CO RAT NHIEU NGI CON U TU LAM RANG DANH AT NC, TO RO CHO THIEN
TRIEU BIET AT VIET NAM TUY NHO BE, SONG HAO KIET I NAO CUNG CO. MOT
TRONG NHNG NGI CON U TU CUA AT NC O LA HOAI VIEN TNG QUAN
NGUYEN KHAC QUANG - MOT NGI CON CUA LANG NANH.
l NGUYEN THUY LINH
Chua Nanh - Ninh Hiep - Gia Lam - Ha Noi
17
HIEN TAI AT VIET
lai khu mo cho nc ta, va noi:
- Tram nghe danh khanh t lau, nay mi biet
mat. Khen thay mot vo tng tre tuoi i s lam ve
vang cho nc nha, xa nay chac khong nhieu.
Noi xong, vua Khang Hy sai ngi mang on
gam mi Chanh s nha Le ngoi, ong thi thng
cho 3 chen ng tu. Vao mot hom khac, vua Khang
Hy trieu ong vao cung, bao:
- Tram co th phi om lau, cha mai khong khoi.
Nghe noi khanh gioi y hoc, hay giup Tram.
Biet khong the t choi, Nguyen Khac Quang
chap thuan. Vien thai giam dan ong en mot can
phong co ke mot chiec sap, buong man kn, mi
ong vao tham benh. Ong ci, bao:
- Man con mi, co benh nhan au ma tham!
Vien thai giam sau khi xin loi, mi chnh thc dan
ong sang phong khac, ni co ba quy phi nam trong
man kn, a mot canh tay tren co phu mieng vai
lua ra. Bat mach xong, Nguyen Khac Quang tha:
- Phep tham benh Viet Nam la phai: vong,
van, van, thiet (trong sac mat, hoi an ngu nghe
tieng noi va bat mach), xin quy phi cho phep.
Ba phi bang long. Chan xong, Nguyen Khac
Quang qua quyet:
- Xin cat 3 thang thuoc, benh quy phi chac
chuyen bien.
Ong ke n, roi t tay chon thuoc, sao tam va
trong nom sac thuoc, a tan tay ngi benh. Qua
nhien, ung nh li Nguyen Khac Quang noi, ch
thi gian ngan, qu phi a khoi benh. Nha vua rat
mng. Van, vo ba quan nha Thanh ai nay eu than
phuc. Vien s than Hoa Lan cung co mat Yen
Kinh, nghe tin s than Viet Nam cha khoi benh
cho v vua, en chuc mng. Hai s than am luan
rat tam ac. Qua am luan, s than Hoa Lan vo
cung kham phuc kien thc sau sac ve y hoc, nhat la
mach ly cua s than Viet, bieu Nguyen Khac Quang
bai thuoc cao cha c nhieu benh hiem ngheo,
goi la Thai at than cao. Bai thuoc nay nay con lu
lai tai nha th Hoai Vien tng quan Nguyen Khac
Quang.
Hom tien s than Viet Nam ve nc, vua Khang
Hy tang ong tam lua va rat nhieu cua quy. Ong
nhan tat ca, khong t choi, roi bai ta ra ve. Song,
va ra khoi cong thanh, ong em nhng o qu gia
c tang cho het nhng ngi an xin. Ho quay
lay s oan Viet Nam vong trong vong ngoai, quy
rap le ta, nghen ca loi i. Mot canh tng xa nay
cha tng thay. Biet chuyen, vua Khang Hy cang
ne phuc, noi vi ngi xung quanh:
- Vua Le phuc ln, nen c nhng ngi nh
Hoai Vien pho ta. Chang biet tram co c cai diem
phuc o khong.
Tren ng ve Nam Ninh, qua Lan ong, Hoai
Vien tng quan thay mot thieu nien rach ri i
an xin. Tuy net mat xanh xao, nhng cau be van
toat len ve khoi ngo, thuan hau. Nguyen Khac
Quang dng lai hoi, biet cau ho Ly, cha me mat
sm, khong ni nng ta, ong nhan cau lam ngha
t (con nuoi), a ve cho an hoc va truyen nghe y
cho. Cau be ay sau chnh la ong to ho Ly Lang
Nanh, chau chat ong uc, nhieu ngi c vinh
hien. Hien nha th ho Ly Lang Nanh con 2 bai v
th hai ong ba la Ngha to.
Nguyen Khac Quang lam quan trai 4 i vua eu
c sung ai, gia phong en chc: e nhat Long
thuyen chanh chu hieu, Cam Y ve Hoai Vien tng
quan, o ch huy s, Thiem s vien. Ngay 21/3
nam Quy Hi, c phong tc Nhuan Loc hau,
nay van con sac phong. Sau khi c ngh, ong tr
ve que. Hang ngay, ong i khap ong ruong xom
lang, gop y ch dan cho dan lang m mang nghe
thuoc cha benh cho dan. Nha th Hoai Vien tng
quan Nguyen Khac Quang Lang Nanh nh mot
bieu tng cua s tran trong va tri an cua nhng
ngi hoc tro theo nghe tr benh cu ngi va cua
bao ngi benh a c ong cu song./.n
(Bai viet s dung t lieu trong sach Chuyen cu
lang Nanh)
Mieu th ba Ly Nng
18
HIEN TAI AT VIET
N
guyen Cao que xa Cach Bi, huyen Que
Dng (nay la huyen Que Vo, tnh Bac
Ninh). Sau nay, ong lam quan ti chc Tan
tng, nen dan gian thng goi ong la ong Tan
Cach Bi. Cha ong tng au C nhan, lam Tri huyen,
roi ta the. Ba me khi ay mi 20 tuoi, nhan sac man
ma, c hanh net na. Nhieu bac thc gia men mo
con ngi ngoan, muon xin rc ve lam hien noi, ba
eu iem am choi t, tan tao nuoi con nho. Sach
xa chep, ten ba la Nguyen Th iem.
Vay ma nhng ke hao lai quyen the trong lang
khong chu buong tha. Me man nhan sac, luc nao
cung co ten ve van, tan tnh quanh ba. Khi th cho
nop cham thue ruong, thue vai, luc lai tranh c
nop ho, nop ; khi khac th bay viec ra e xin lam
giup. Ba iem khong nop cham thue, khong chu
mang n ai, khong nh ai lam viec nay viec kia. San
so hn, co ten noi thang, muon ba ve lam v han.
Ba nhe nhang:
- Cam n ong! Neu i bc na, th con ai ngoai
ong na. Nhng ky tang con d, gai oan trinh au
co that tiet sm the bao gi. Ma con ngi a vay,
th ong au co them e mat, phai khong?
Ng la noi kheo e chung bt quay phien nhng
biet au, than gai mot mnh kho gi. Hom ay, ba i
ch sm, ke kia phuc trc, xong ra nh ho d vo
moi. Ba gang het sc chong tra. Ban tay nh nhuoc
cua ke kia van cham vao ngc ba. Don sc bnh
sinh, ba vung len chay thoat.
au toc ru ri, anh mat cuong gian, ba lao ve
nha, cht sng bc ben ging con tre. Nguyen
Cao con nho qua. Ba than th ngoi xuong, nuot
nghen.
Ho hang lang xom khong hieu v sao co iem t
dng sap don o ac, gi gam het nha ca ruong
vn, quay qua ra i. Lau lau sau, co ngi i xa
ve ke, me con Nguyen Cao be bong nhau len chua
Kim Giang nh, cung v s n hien lanh.
Bay tam nam sau, hai me con a nhau ve que
cu. Nguyen Cao a chn mi tuoi, khoi ngo, ham
hoc. Ngi me van ep, lang le va cng ran. Ho
hang trao lai cho hai me con nha ca, at ai va so
tien hoa li may nam ba vang nha. Ba iem lap tc
nh ch em sam sa may mam cm, noi la e te
cao ong ba to tien. Ke hao lai xa biet tin mo ngay
en, ba bnh tnh mi:
- Lat na mi ong lai, cung nha toi noi vi to tien
vai li.
Ke kia mng lam.
Nguyen Cao tuy con nho, nhng a cam thay
me mnh co ieu g khang khac. Cm ru tinh
tm, nhang khoi te to nghiem trang. Ba iem om
chat con trai, roi ng vut len, cat giong:
- Tha cac bac ton trng, cung ho toc, xom
gieng. Phan n nhi chang may sm goa chong,
nhng mong mot da nuoi con nen nghiep ln. Ch
M CA ANH HNG DN TC
NGUYN CAO
TM GNG PH N
GI THN SON
l NY SAN
19
HIEN TAI AT VIET
trach ke o troc ham hoa me lieu, chang ke tiet ngoc
gia trong, gia tri cao at day, toan gi thoi dam o,
lam nhuc ngi v goa. No chnh la ke nay o.
Ba ch thang vao ke hao sac. Y sam mat. Ba con
xon xao. Ba iem tiep li:
- Phan gai goa quyet mot da vi chong, tiec la
the co, anh chu mot phan nh nhuoc. Nay ta tra
lai ngi s nh nhuoc o, con tam long trinh trang,
xin vi toc ho, xom gieng c theo got phu quan.
Roi ba rut dao sac, cat ngay ngc mnh nem tra
ke kia va chet ngay. Nguyen Cao m tron oi mat,
khac ghi.
Ho hang lang xom cam phuc ngi v tiet thao,
vo cung khinh b ke o troc. Moi ngi xum lai, troi
y lai giai len quan keu kien. Ca mot vung Kinh Bac
truyen nhau cau chuyen, ngi v hien t thu tiet
gi than son.
Nguyen Cao t ay mo coi me, c co g chu
bac cham nom. Nam inh Mao (1867) i vua T
c, khoa thi Hng trng Ha Noi, Nguyen Cao
au Giai nguyen (o au). Sach cu con ghi, ong
lam quan trai cac chc Tri phu, Tan tng quan, Bo
chanh Thai Nguyen.
Khi giac Phap anh chiem Bac Ky (1883),
khong the chu c canh trieu nh khuat phuc
ngi Phap xam lc, ong t quan ve que. Tieng
la lam ngi nhan tan, khong e y viec i, thc
chat Nguyen Cao lien lac vi nhng ngi cung ch
hng, ban ke khi binh anh Phap. Sau that c,
Nguyen Cao b chung bat c. Ay la vao thang
4 nam inh Hi (1887). Nguyen Cao can li ma
khong chet. Ong ben dung mong tay rach bung,
loi ruot gan bay trc mat quan thu. Con ong la
Nguyen Hao khi ngha, cung b giac sat hai. Ba v
Nguyen Cao cung tuan tiet cung chong con.
Ngi i sau co th khoc rang:
The cung tri at phi long trang
Nghien gian giang sn mua li hong.
ung la ho mau sinh ho t!
Ba me cua ngi anh hung dan toc Nguyen Cao
xng ang la mot tam gng sang ve pham gia cua
phu n Viet Nam! n
Quan Phap tan cong thanh Ha Noi
Pho Nguyen Cao - TP.Ha Noi
O
ng t gia coi i ngay 4.2.2012. Tien a ong
Nha tang le Benh vien Thanh Nhan, Ha Noi,
vao chieu 8.2.2012 co nhieu ngi than, ong
ch, ong nghiep, cac nha van, nha th, cac cu hoc
sinh Trng Quoc hoc va Trng ong Khanh, Hue
Nh lai nhng nam hoc tieu hoc, lan au toi c
oc th ong in trong Thi nhan Viet Nam, toi mi
biet nha th Xuan Tam, ten la Phan Hap, sinh ngay
1.1.1916, que lang Bao An, huyen ien Ban, tnh
Quang Nam. Hoi o, toi va cac ban cung lp oc ngau
nghien bai Ngh he cua ong en thuoc long:
Sung sng qua gi cuoi cung a het
oan trai non hn h ru nhau ve
Chn mi ngay nhay nhot thon que
Oi tat ca mua Xuan trong mua Ha