V sao thm ht thng mi ca Vit Nam ngy cng tng?

T gi hi oi, tng trng kinh t l nhng nhn t c nhiu nghin cu ghi nhn l nguyn nhn tc ng gy nn thm ht thng mi. Tnh hnh thm ht thng mi nhng nm gn y Qua s liu thng k cho thy t nm 1999 n nm 2002, cn cn thng mi Vit Nam trng thi cn bng hoc thng d, nhng t nm 2003 n nay cn cn thng mi lin tc trng thi thm ht v gi tr thm ht ngy cng ln. Nu trong nm 2003 thm ht thng mi vo khong 2,581 t USD th n nm 2008 mc thm ht ln n 12,782 t USD, gp 5 ln so vi nm 2003. Nm 2009 mc thm ht l 15,412 t USD, gp 5,9 ln so vi nm 2003. Trong nm 2010, cn cn thng mi tip tc nghing v nhp siu vi mc thm ht vo khong trn 12 t USD. Nu so snh gi tr thm ht thng mi vi gi tr GDP qua cc nm th t nm 2002 (nm bt u c thm ht thng mi) t l thm ht thng mi so vi GDP ngy cng gia tng v tr nn ng bo ng trong nhng nm gn y (2007-2010), khi t l ny vt trn 10%GDP. Theo IMF, mc thm ht ti khon vng lai so vi GDP nu vt qu 5% th c xem l nghim trng, v vy vn thm ht thng mi ca Vit Nam cn phi c xem xt thu o.

Hnh 1: Cn cn thng mi Vit Nam giai on 1999-2010. Ngun: GSO v tnh ton ca tc gi. Nguyn nhn thm ht thng mi C cu hng ho xut khu Hn mt thp nin qua, Vit Nam xut khu ch yu cc mt hng nng lm sn, cng nghip nng v khong sn, cng nghip nh v tiu th cng nghip (TTCN). Theo thng k ca GSO, trung bnh giai on 1999 - 2010F, hng nng lm sn chim khong 15%, trong ch yu l hng nng sn vi cc sn phm chnh nh go, h tiu, cao su; hng cng nghip nng v khong sn chim khong 34% m ch yu l khong sn vi mt hng chnh l than v du th; hng cng nghip nh v tiu th cng nghip chim khong 40% vi sn phm ch yu l hng dt may v giy da (Hnh 2).

Hnh 2 C cu mt hng xut khu theo nhm (trung bnh) giai on 1999 - 2010F. Ngun: Tnh ton ca tc gi da trn s liu GSO C cu hng ho xut khu cho thy hng ho xut khu ca Vit Nam khng c g ni tri so vi cc quc gia trong khu vc, c cu mt hng ca Vit Nam ging vi cc nc khc trong ASEAN. C rt nhiu mt hng trong nhm hng cng nghip nh tiu th cng nghip phi nhp khu nguyn liu, nhp khu dy chuyn sn xut. y cng l tnh trng chung ca nhiu ngnh ngh sn xut trong nc.

Khng ch vy, nhiu mt hng xut khu kh nng gia tng sn lng khi gi c c li, chng hn nh t gi hi oi tng th nhiu mt hng xut khu khng th tng sn lng v hu ht cc mt hng xut khu pht huy ht cng sut sn xut v khng th khai thc tip nhm m bo tnh bn vng di hn (nh du th, than ,...) hay mt s nhm hng ph b tc ng qu nhiu ca thi tit (nh nng sn, thy sn,...). C cu hng ha nhp khu. T s liu thng k ca GSO, d dng nhn thy sut giai on 1999 2010, tng gi tr nhp khu ngy cng gia tng v nhp khu thuc nhm hng t liu sn xut chim t trng rt ln, trung bnh khong 92% tng gi tr nhp khu, 8% cn li ch yu l hng tiu dng. Trong nhm hng t liu sn xut th nhm hng my mc thit b chim khong 29% tng gi tr nhp khu; nhm hng nguyn nhin, vt liu chim khong 63,5% tng gi tr nhp khu (Hnh 3). C nhiu nguyn nhn dn n nhp khu hng t liu sn xut cao. Nh cp trong phn trn, nhiu mt hng sn xut trong nc phi nhp khu my mc thit b v nguyn vt liu, cng vi l qu trnh cng nghip ho ang din ra mnh m nn nhu cu thay th thit b lc hu bng cch nhp khu cng ngh t cc nc pht trin gp phn lm gia tng nhu cu nhp khu chung. Ngoi ra, l trnh t do ho thng mi ca Vit Nam nht l k t nm 2007 (nm Vit Nam tr thnh thnh vin WTO) thu ht mt ngun vn FDI kh ln hng nm v km theo l nhu cu nhp khu trang thit b, dy chuyn sn xut phc v u t. Ngoi nhng nguyn nhn lm gia tng vic nhp khu nh nu trn, nguyn nhn nhp khu tng cao cn phi k n: - T l nhp khu trong sn phm xut khu mc kh cao dn ti thc t l nu xut khu mun tng ln th nht thit nhp khu s tng; - Thu nhp Vit Nam tng ln s to thm nhu cu i vi hng tiu dng v xa x phm; - u c bt ng sn v cc d n c s h tng quy m ln cng l l do dn ti nhp khu gia tng trong nhng nm gn y; - S bin ng trong gi hng ho th gii dn ti hot ng u c hng ho, nn nhiu hng ho c nhp khu tch tr trc khi gi tng.

Hnh 3: C cu mt hng nhp khu khu theo nhm (trung bnh) giai on 1999 - 2010F. Ngun: Tnh ton ca tc gi da trn s liu GS Cc nhn t v m tc ng n cn cn thng mi Vit Nam Di gc thng mi quc t, c nhiu nhn t v m tc ng gy ra thm ht hoc thng d thng mi. Trong nghin cu ny tc gi ch xem xt hai nhn t l t gi hi oi, tng trng kinh t (GDP), y l nhng nhn t c nhiu nghin cu trong v ngoi nc ghi nhn l nguyn nhn tc ng gy nn thm ht thng mi. T gi hi oi Ngy nay, quan h thng mi l a phng, mt nc c quan h bun bn vi rt nhiu nc trn th gii, c ci nhn ton din hn v v th cnh tranh ca hng ha trong nc vi cc i tc thng mi khc ngi ta dng t gi thc a phng (t gi trung bnh), t gi thc a phng l mt ch s phn nh mc cnh tranh v gi c ca quc gia v l c s nh gi ng ni t b nh gi cao hay thp.

Hnh 4: T gi thc v Cn cn thng mi Vit Nam theo qu giai on 1999 Q1 2010. Ngun: IFS v tnh ton ca tc gi. T kt qu tnh ton v th Hnh 4 c th nhn thy rng, trong giai on qu 1/1999 n qu 4/2003, REER c gi tr ln hn 100 v c xu hng tng, n qu 1/2004 RERR vn c gi tr ln hn 100 nhng c xu hng gim dn v n qu 1/2008 REER c gi tr nh hn 100 v tip tc c xu hng gim cho nhng qu tip sau. Theo l thuyt kinh t hc, nu REER ln hn 100 th VND c coi l gim gi so vi cc ng tin cn li v ngc li khi REER nh hn 100 th VND c coi l tng gi so vi cc ng tin cn li. Khi VND gim gi sc cnh tranh quc t ca hng ho Vit Nam c ci thin, xut khu c li th hn nhp khu nn cn cn thng mi thi k ny s c ci thin. Ngc li, khi VND tng gi thc sc cnh tranh quc t ca hng ho Vit Nam s b hn ch, nhp khu s c li th hn xut khu v vy cn cn thng mi thi k ny s nghing v nhp siu. Xt trong thc t, t qu 1/1999 n qu 4/2003 l giai on VND gim gi thc. So vi qu 1/1999 ti thi im qu 4/2003 VND gim gi thc khon 16,01%, nn trong thi k ny cn cn thng mi Vit Nam c nhiu ci thin (nhiu qu c thng d thng mi). Trong giai on tip sau, t qu 1/2004 n qu 4/2007, VND gim gi thc nhng t l gim so vi thi im qu 1/1999 gim dn, cn cn thng mi mt cn bng mc thm ht thng mi bt u gia tng.

n qu 1/2008, VND khng cn li th gim gi thc so vi cc ng tin khc, t thi im ny VND bt u tng gi thc. VND tng gi h tr cho hot ng nhp khu gia tng v thc t s liu thng k cho thy t Qu 1 nm 2004 n nay cn cn thng mi nghing hn v nhp siu. Tng trng kinh t Nn kinh t Vit Nam ang trong qu trnh pht trin nhanh vi mc tng trng trung bnh hng nm khong 7%. Cng nghip ha t ra yu cu v trang b c s vt cht hin i nn vic nhp khu my mc thit b t bn ngoi l kh trnh khi, cha k mt s ngnh nguyn liu sn xut phi nhp khu v ngun trong nc khng p ng nh sn xut thp, phn bn. Bn cnh , chnh sch m ca hi nhp trong nhng nm gn y to nhiu c hi cho xut khu trong nc nhng cng lm gia tng nhp khu, nht l t khi Vit Nam k kt cc hip nh thng mi song phng, a phng nh vi cc nc ASEAN, T chc Thng mi Th gii (WTO),... Hnh 5 cho thy, tng quan thun gia tng trng kinh t v gia tng nhp khu trong giai on 1999 - 2010 v mc gia tng nhp khu mnh m sau khi Vit Nam chnh thc l thnh vin ca WTO (so vi nm 2006, vo nm 2007 mc nhp khu tng 38% v 77% trong nm 2008).

Hnh 5: GDP thc v nhp khu ca Vit Nam giai on Q1 1999 Q1 2010. Ngun: Tnh ton ca tc gi t s liu ca IMF v GSO.

Ngoi vic gia tng nhp khu i vi my mc thit b, nguyn vt liu khi thu nhp gia tng, nhng sn phm tiu dng xa x cng c xu hng gia tng. Hnh 6 cho thy mc gia tng t nhp khu (mnh nht l t 12 ch ngi tr xung trong khong 3 nm gn y) khi thu nhp bnh qun u ngi tng.

Hnh 6: Thu nhp bnh qun u ngi Vit Nam v s lng t nhp khu giai on 2000 - 2009. Ngun: S liu thng k ca WB v GSO.

Kt lun
Di gc xut nhp khu hng ha cho thy c rt nhiu yu t tc ng n cn cn thng mi ca Vit Nam, t cc yu t ni ti nh mt cn i gia xut khu v nhp khu n tc ng ca cc yu t v m nh t gi hi oi, tng trng kinh t, lm pht, Trong nhiu yu t k trn, theo tc gi nguyn nhn chnh gy nn tnh trng thm ht thng mi ko di l do mt cn i gia xut khu v nhp khu. Kh nng sn xut hng ha thay th hng nhp khu m ch yu l cc nguyn nhin vt liu phc v sn xut hng xut khu gn nh khng p ng c nhu cu th trng.

Xut khu ph thuc qu nhiu vo nhp khu lm hn ch nhiu gii php thc y xut khu, nh chnh sch t gi, chnh sch t do thng mi, gim thm ht thng mi Vit Nam bn cnh vic iu hnh chnh sch t gi hi oi hp l, th cn thc hin nhiu bin php nh chuyn dch c cu hng ha xut nhp khu, ci thin hiu qu u t, thu ht c chn lc cc d n FDI, khuyn khch tit kim, gim bi chi ngn sch nh nc,. Trong vic chuyn i c cu hng ha xut nhp khu l ht sc quan trng, vic chuyn i cn thc hin theo hng gia tng kh nng sn xut nguyn nhin vt liu phc v cho sn xut hng xut khu. chuyn dich c cu hang hoa xut khu trong nhng nm sp ti Vit Nam cn tp trung u t cho cac ngnh xut khu chu lc vi cac d an i mi cng ngh, nng cao cp ch bin hang tinh ch, tao ngun nguyn phu liu cho cac mt hang xut khu chu lc, t o nng cao nng lc va hiu qua hoat ng canh tranh. lam c iu nay, theo tac gia cn thc hin mt s giai phap nh quy hoach, phat trin cac cum, khu cng nghip phu tr bn canh cac khu cng nghip chuyn nganh chuyn san xut nguyn phu liu, vt t san xut cung ng cho cac doanh nghip hoat ng xut khu; Chuyn hng san xut va hinh thanh vung nguyn liu cho cac nganh ang co th manh nh dt may, xut khu g, NDHMoney

Lm bn v vn n cng ca Vit Nam

Viettinnhanh - N cng ca cc quc gia ni chung v ca Vit Nam ni ring hin nay ang l vn bn tho v tranh lun ca nhiu nh kinh t cng nh ca gii bo ch.

K 1: N cng c thc s ng lo ngi? V vn n cng Theo cng b mi y ca B Ti chnh, tng n nc ngoi ca Vit Nam n nm 2010 l 32,5 t USD, tng 4,5 t USD so vi mc 27,9 t USD nm 2009. ng ch l n ca Chnh ph tng dn trong giai on 2006 2010, vi con s tng ng l 27,8 t USD (2010) so vi 14,6 t USD (2006). ng thi n do Chnh ph bo lnh cng c cng xu hng tng, vi 4,6 t USD (2010), cao hn mc 1 t USD nm 2006. Nm 2010, Vit Nam mi tr n c 1,6 t USD.

Nhm kim ch lm pht, u nm 2011 Chnh ph ra Ngh quyt 11, trong c tht cht u t cng, nhiu d n thuc khu vc s dng ngun vn u t cng buc phi ngng li v thiu vn. (nh: B.N) Nhng con s trn mt ln na li lm dy ln ni lo lng ca d lun, c bit l s quan ngi i vi vn n cng v hiu qu s dng ngun vn trong pht trin kinh t Vit Nam hin nay. Xt theo mt kha cnh no y th s quan ngi trn khng phi l khng c c s. Mun hiu r v khi nim n cng, trc ht ta phi tm hiu r khi nim khu vc cng. Khu vc cng l khi nim dng ch ton b khu vc nh nc(gm c trung ng, a phng) v doanh nghip Nh nc (trong

 bao gm c phn vn ng gp theo t l chi phi, hoc khng chi phi ca Nh nc ti doanh nghip), chu p lc chnh tr cng nh phi chu trch nhim v n nn chung. N l mt phn ca tng tiu sn m ngi mn phi tr, hoc l tr vn hoc tr c vn v li, hoc bng hng ha v dch v cho ngi cho mn mt hay nhiu thi im trong tng lai. N nh vy s bao gm: n vay nh n ngn hng, n qua vic bn tri phiu, tin tr trc ca khch hng, bn phn phi chi tr khc (v d nh nc n cng chc tin hu tr ha hn sau khi v hu). N nh vy khng bao gm c phiu hay phn hn, th d c phiu hoc phn hn do cng ty pht hnh khng phi l n ca cng ty vi ngi s hu c phiu hoc phn hn. Trong trng hp chnh ph bo lnh n, th ch ghi thnh n chnh ph khi chnh ph phi thc hin vic tr n. N cng theo nh ngha nh trn l rng hn so vi n nh nc. Cc t chc quc t hin nay khuyn khch cc nc tnh ton v theo di n cng, ch khng ch n nh nc. L do l v nhiu nc, c bit l cc nc ang pht trin (trong c Vit Nam), c khu vc quc doanh ln (xut pht t chnh sch nh hng pht trin kinh t nhiu thnh phn trong thnh phn kinh t nh nc ng vai tr ch o). V nguyn tc lut php, trong trng hp quc doanh hay t doanh c chp nhn l cng ty trch nhim hu hn, th khi ph sn, ngi ch s hu khng chu trch nhim g v n nn ca cc cng ty ny ngoi ti sn gp. Tuy nhin trn thc t th khc hn. Th nht, nhiu cng ty quc doanh khng phi l cng ty trch nhim hu hn. Th hai, d l cng ty trch nhim hu hn, v mt chnh tr, nh nc khng th thoi thc trch nhim n ca h. Qua cho thy, s liu n m B Ti chnh Vit Nam ph bin hin nay l n nh nc ch khng phi l n cng. N cng thc t chc s ln hn nhiu.

Thng k ti chnh Vit Nam hin nay vn ch tp trung vo n nh nc, nn cng kh lng cho thy ton cnh vn ti chnh cng v khu vc doanh nghip nh nc rt ln v nh nc vn phi chu trch nhim n nn vi khu vc ny. y khng phi l vn ca nhiu nc chu khc, do vic so snh gia Vit Nam vi Thi Lan hoc Malaysia chng hn l khng ng trn thc t v mt n cng. Gii hn ch s n cng no l an ton cho Vit Nam? a ra mt ch s gii hn an ton cho vn n cng ca mt quc gia l rt kh khn v nhiu khi khng thc hin c. Mi quc gia c mt c th kinh t cho ring mnh. Nu ch xt ch tiu t l n cng tnh trn GDP xc nh mc an ton l cha v cha phn nh ng thc cht vn . Khi nhn vo Bng cn i ti khon ca mt quc gia th cc chuyn gia kinh t thng nhn c 2 v: Ti sn ln Ngun vn. N cng v t l n cng tnh trn GDP ca Vit Nam khng phi l cao. Nu ni v kh nng tr n th hng nm Vit nam ch phi tr n nc ngoi c gc ln li khong 1 t USD, y l s tin khng ln chng ta tr n nc ngoi (ch tnh ring vic chng ta xut khu du th kh nng tr n gc v li n nc ngoi hng nm). Cc mn vay n nc ngoi ca Vit Nam phn ln l vay n di hn.

TT

Quc gia M Nht Ty Ban Nha c Hi Lp

Tng n cng (USD) 7.581.480.000.000 9.613.320.000.000 887.312.000.000 2.507.240.000.000 362.838.000.000

T l n cng/GDP 53.7 % 191.9 % 62.1 % 79.6 % 99.6 %

Vit Nam

49.302.700.000

51.7 %

(Ngun: The Economist, nm 2010) Qua bng s liu trn s thy M v c c n cng kh ln, cn nu nhn vo t l n cng tnh trn GDP th Nht bn l nc c t l cao nht. Tuy nhin, ti sao cc t chc v chnh ph cc nc khng lo ngi n cng ti c m li rt lo ngi n cng ti Hy Lp v Ty Ban Nha? Cng ging nh mt doanh nghip khi h dng tin i vay kinh doanh, nu h vay 100 ng v ti sn ca h sau khi vay n kinh doanh ln ti 200 ng, doanh nghip c kh nng tr n li v n gc thng xuyn cho ngi cho vay th chng ta thy h l i tng ng tin hn l mt doanh nghip ch vay 10 ng kinh doanh v h khng c ti sn g tr n chng ta. N cng ca mt quc gia cng vy. Vic n cng cao cng nh t l n cng trn GDP cao cha phi l ng lo ngi m iu chng ta cn quan tm l n cng c u t nh th no, kh nng tr n ca chnh ph ra sao? Nu s tin c u t hiu qu th cng cn phi khuyn khch vay n thm chnh ph c th to ra nhiu ti sn v li ch cho x hi hn, ng thi s tin thu c t ngun li u t ca Chnh ph c th tr n gc v li vay ng hn trong tng lai. Ngc li nu n cng khng c Chnh ph u t hiu qu v b tht thot th n s tr thnh "qu bom hn gi" lun treo l lng bn cnh nn kinh t, n sn sng b n ph nt nn kinh t bt c lc no.

* Cch tnh n cng ca Vit Nam cha phn nh chn thc mt phn quan trng: l n phi tr trong tng lai khi cng chc v hu. Phn ny c th rt ln ( Singapore chim ti 50% GDP). Theo nguyn tc tnh n theo tiu chun quc t, th mi khi mt cng chc nhn lng, h phi ng vo qu v hu, cn mt phn khc, c

th bng hoc gp i, Chnh ph phi ng vo qu ny. Nhiu nc, khng thit lp ra qu ny, m em chi ht, nn nh nc hng nm ly tin ngn sch ra chi tr m qun i qu kia. * Hin nay, hu ht cc nc pht trin nh M, Canada, c, Nht v cc nc trong khi Lin hip chu u (EU) tnh n theo ng tiu chun quc t. EU, vic tnh ny thnh lut. l l do cc nc ny u c t l n trn GDP cao hn 50% nhiu. T l trn 100% i vi cc nc ny l bt u vt ngng an ton. Cn i vi cc nc ang pht trin, khi khng tnh n hu tr th c l l 50% (tt nhin l ty tng nc, ty theo nc c chnh sch hu tr cho cng chc khng v t l nm trong din cng chc ln nh th no). cc nc pht trin, t l n cng c th bng hoc gn bng vi t l n nh nc v khu vc quc doanh khng ng k, do h vn ch tp trung vo n nh nc.

Hong Sn

K 2: Thc trng n cng ti Vit Nam

Viettinnhanh - Sau khng hong ti chnh ton cu (2008), n cng v khng hong n cng hin nay khng ch l ni lo lng ca chnh ph m cn l s quan tm ca c cng ng. Lm bn v vn n cng ca Vit Nam

Zimbabwe - quc gia c t l lm pht khng khip nht hin nay cng chnh l nc c t l n cng trn GDP cao nht th gii. Mi lin kt gia cc thnh vin trong EU ang b e e da bi khng hong n cng. Thng 4/2011, ni cc ca Chnh ph M bt ng v n cng.

Ti Vit Nam, theo World Factbook ca CIA (Central Intelligence Agency), t l n cng so vi GDP nm 2009 l 52,30% v Vit Nam hin ang xp th 44 trong 129 quc gia v n cng. Theo cng b ca Tp ch Kinh t The Economist, t l n cng nm 2010 ca Vit Nam l 50,935 t USD (tng ng 51,6% GDP). Mc d t

l n ny vn nm trong tm kim sot (di 50%/GDP) nhng n qu cao so vi mc ph bin cc nn kinh t ang pht trin (t 30-40%) v vi thc trng n cng ca mt s nn kinh t mi ni nh Trung Quc (17,4%), Indonesia (26,5%). Ngoi ra, cng theo The Economist, mc n cng tnh trn u ngi ca Vit Nam nm 2010 l 580,91 USD. Nu so snh vi 713,6 USD (Trung Quc), 743 USD (Indonesia), 4.184 USD (Malaysia), 1.071 USD (Philippines), 2.064 USD (Thi Lan) th y l con s khng cao. Tuy nhin, nu so mc n cng bnh qun u ngi ca Vit Nam vo nm 2001 xp x 112 USD; th trong vng 10 nm, con s ny tng gp 5 ln. Vi thc trng t l tit kim ni a khong 27% GDP trong khi mc u t ton x hi mi nm khong 42% GDP ti Vit Nam hin nay, th chc chn con s ny s tip tc gia tng trong nhng nm ti. Trong c cu n cng Vit Nam, n nc ngoi c vai tr quan trng v chim t trng cao nht. Nm 2010, trong 56,6% GDP n cng c 42,2% GDP l n nc ngoi (biu 2). Mc d n cng khc vi n nc ngoi, nhng hin nay Vit Nam, thng tin chi tit v n cng cha y ; do vy, cc nh kinh t thng s dng ch s n nc ngoi hnh dung quy m v mc nghim trng ca n cng ca quc gia. Ngun cung cp n nc ngoi ch yu ca Vit Nam l cc khon vay ODA. Theo danh mc n cng nm 2009 ca B Ti chnh (BTC), 60,3% n cng l ODA v 29,8% c ti tr t tri phiu trong nc. Cc iu khon u i ca ODA gip Vit Nam gim bt c p lc n cng; tuy nhin, t trng n nc ngoi cao tng nguy c ri ro v c cu n trong tng lai. Kinh nghim t cc cuc khng hong n trong lch s cho thy, khi t trng n nc ngoi qu cao, Chnh ph mt i tnh ch ng khi ng ph vi cc bin ng kinh t th gii v kh kim sot cc mn n vay ph thuc vo t gi hi oi v tm l ca nh u t quc t. Khng hong n Argentina (2001) v s bt n ca Hy Lp hin nay l minh chng in hnh cho tc ng tiu cc ca ngun n cng t nc ngoi. Trng hp ngc li l Nht, mc d c mc n cng trn GDP cao

nhng Nht Bn vn c nh gi l bn vng do n cng ch yu c ti tr t cc nh u t trong nc.

C cu n cng ca Vit Nam. (Ngun: B Ti chnh).

Cc khon vay nc ngoi ca Vit Nam a s u c li sut thp, trong ch yu l mc 1% - 2,99%. Tuy nhin so vi cc nm trc, nm 2010, cc khon vay ca Vit Nam c li sut cao hn v khon vay vi li sut th ni ang ngy cng tng ln, gy thm p lc n cho Chnh ph. Trong 25,097 t USD tng n nc ngoi ca Chnh ph, c 19,313 t USD c li sut t 1 - 2,99%; trn 1,678 t USD chu li sut t 3 - 5,99% (tng 176 triu USD so vi 2009) v c ti 1,888 t USD mc li sut 6- 10%, tng hn gp i so vi 2009. Ngoi ra, cc khon vay vi li sut th ni cng tng 6,66 triu USD so vi 2009. Theo Cc Qun l n v Ti chnh i ngoi, li sut trung bnh n nc ngoi ca Chnh ph tng t 1,54%/nm vo nm 2006 ln 1,9%/nm trong nm 2009 v nm 2010 t ti 2,1%/nm. Vi thc trng

ny, r rng chi ph tr li ang tr thnh gnh nng ngy cng gia tng ca Chnh ph. N nc ngoi ca Vit Nam kh a dng v c cu tin vay. Trn l thuyt, iu ny c cho l c th hn ch ri ro v t gi, gim p lc ln ngha v tr n nc ngoi ca Chnh ph. Tuy nhin, trn thc t c cu ny cng tim n nhng ri ro khi c bin ng trn th trng ti chnh th gii. T trng cao ca cc khon vay bng USD (22,95%) v JPY (38,25%) (biu 3) gy nguy c gia tng khon chi gc v li khi t gi USD/VND lun c xu hng tng; v JPY ang ln gi so vi USD. Nh vy, mc d mc n cng so vi GDP ca Vit Nam vn c nh gi l an ton nhng c cu n cng ang n cha nhiu ri ro; do vy, trong tnh trng lm pht ton cu ang gia tng, nguy c bng n mt cuc chin v tin t trn th gii th qun l n cng th no cho hiu qu l vn ng quan tm hng u ti Vit Nam hin nay. Theo Lut Qun l n cng Vit Nam 2009, n cng bao gm n Chnh ph, n c Chnh ph bo lnh v n chnh quyn a phng. Vi cch tnh ny, n Chnh ph chim t trng ln trong tng n cng ca Vit Nam. T l n cng nm 2009 Vit Nam l 52,6%/GDP, n Chnh ph l 41,9%, n Chnh ph bo lnh l 9,8%, n chnh quyn a phng l 0,8%. Con s tng t ca nm 2010 ln lt l 56,6%, 44,3%, 11,36% v 0,94%. Hong Sn

K 3: Gii php no cho qun l n cng Vit Nam hin nay? Viettinnhanh - Vay n u t cho tng trng kinh t l iu bnh thng din ra hu ht cc nc trn th gii. Tuy vy, n bao nhiu l an ton li l mt bi ton kh gii. Do , cn c bin php tnh ton kim sot mc n ph hp vi nn kinh t v kim sot tt qu trnh s dng ngun vn vay.

n cng c qun l cht ch t khu vay n, s dng v thanh ton n n hn, nng cao hiu qu s dng, gi vng uy tn quc gia trong thanh ton n, m bo an ninh ti chnh i vi cc khon n cng, hn ch ri ro, cn phi thc hin mt cch ng b cc gii php v c l trnh c th.

T l thm ht ngn sch Vit Nam giai on 2005 2010. (Ngun: IMF).

Trc mt, cn xy dng k hoch chin lc v vay n cng trn c s v ph hp vi k hoch pht trin kinh t - x hi, k hoch thu, chi ngn sch nh nc trong tng giai on, thi k. K hoch chin lc v vay n cng xc nh r mc ch vay (vay n ti tr thm ht ngn sch, ti c cu n v cho vay li hoc vay ti tr cho cc chng trnh, d n u t quan trng, hiu qu, vay nhm m bo an ninh ti chnh quc gia), mc huy ng vn ngn hn, trung hn v di hn theo tng i tng vay trong nc v ngoi nc, vi hnh thc huy ng vn v li sut thch hp. K hoch chin lc v vay n cng cng cn ch r i tng s dng cc khon vay, hiu qu d kin; xc nh chnh xc thi im vay, s vn vay tng giai on, trnh tnh trng tin vay khng c s dng trong thi gian di hoc cha thc s c nhu cu s dng. Bn cnh cn m bo tnh bn vng v quy m v tc tng trng ca n cng, c kh nng thanh ton trong nhiu tnh hung khc nhau v hn ch ri ro, chi ph. Mun vy, cn thit lp ngng an ton n cng; ng thi thng xuyn nh gi cc ri ro pht sinh t cc khon vay n Chnh ph trong mi lin h vi GDP, thu ngn sch nh nc, tng kim ngch xut khu, cn cn thng mi, d tr ngoi hi, d tr ti chnh, qu tch ly tr n ng thi cn kim sot cht ch cc khon vay v cho vay li v cc khon vay c Chnh ph bo lnh. Chnh ph vay v cho vay li v bo lnh vay l cc hot ng thng pht sinh khi doanh nghip cn huy ng mt lng vn ln trn th trng vn quc t, nhng khng uy tn t mnh ng ra vay n. Khi , Chnh ph c th gip doanh nghip tip cn c vi cc ngun vn quc t vi quy m ln, li sut thp.

H s ICOR ca Vit Nam v mt s quc gia chu theo tnh ton ca ACL. (Ngun: World Development Indicators v Economist Intelligence Unit 2010). Cc khon vay v bo lnh ny thc cht l ngha v ngn sch d phng, lm ny sinh nguy c ngn sch nh nc phi trang tri cc khon n ca khu vc doanh nghip trong tng lai, khi doanh nghip gp kh khn hoc mt kh nng thanh ton. Nguy c ny s cng cao hn na khi Chnh ph vay v pht hnh bo lnh khng da trn nhng phn tch thn trng v mc ri ro cng nh nng lc tr n ca doanh nghip. Do , vic vay v cho vay li v bo lnh vay cn ht sc thn trng, ch nn u tin cho cc chng trnh, d n trng im ca Nh nc hoc thuc cc lnh vc u tin cao ca quc gia. Kim sot cht ch cc khon vay n nc ngoi c Chnh ph bo lnh v vic cp bo lnh cho cc doanh nghip vay n trong nc; khuyn khch pht trin m hnh hp tc cng - t (PPP).

Thc trng cn cn vng lai, cn cn vn ca Vit Nam t 2005 2012. (Ngun: IMF). Ngoi ra, cn phi nng cao hiu qu v tng cng kim sot vic s dng vn vay, vn c Chnh ph bo lnh. y l vn ct yu m bo cho kh nng tr n v tnh bn vng ca n cng. Chnh ph l ngi ng ra vay n, nhng khng phi l ngi s dng cui cng cc khon vn vay, m l cc ch d n, cc n v th hng ngn sch, cc doanh nghip... ; trong mi trng hp, ngn sch nh nc phi gnh chu hu qu, ri ro trong ton b qu trnh vay n. bo m hiu qu trong vic vay vn v s dng vn vay cn phi tun th 2 nguyn tc c bn l: khng vay ngn hn u t di hn, vay thng mi nc ngoi ch s dng cho cc chng trnh, d n c kh nng thu hi vn trc tip v bo m kh nng tr n; ng thi kim tra, gim st cht ch, thng xuyn qu trnh s dng cc khon vay n, cc khon vay c Chnh ph bo lnh, nht l ti cc n v s dng trc tip vn vay nh: tp on kinh t, tng cng ty nh nc, ngn hng thng mi, cc d n u t c s h tng.

Cng vi , cng khai, minh bch v trch nhim gii trnh trong qun l n cng cng c xem l mt trong nhng gii php hu hiu hng u. Vic cng khai, minh bch nhm tng cng trch nhim trong qun l, s dng cc khon n cng v trch nhim gii trnh ca cc c quan qun l n cng. Thc t cho thy, vn ngi dn quan tm nht cha phi l t l m l tc tng n hng nm. Xin lu l tc tng n i vi nc ngoi ca Vit Nam ngy cng tng cao nh 4,18% nm 2004, tng ln 12,66% nm 2005. n nm 2006 tng ln 21,81%, c bit nm 2010 l 34%. Thc cht nguyn nhn tng n chng mt v tc tng n nc ngoi ny l do u? thc hin c nhng vn trn, Kim ton Nh nc vi t cch l c quan c lp v kim tra ti chnh nh nc cn c quy nh r nhim v kim ton n cng theo Lut Qun l n cng v Lut Kim ton nh nc. Mt khc, Chnh ph cn thu cc chuyn gia t vn c lp c chuyn mn cao, cng vi cc chuyn gia c uy tn ca nh nc nh gi ton din v n quc gia, phn tch s liu gc, cc nguyn nhn ch quan, khch quan, xut cc gii php khc phc trc mt cng nh lu di. Tin vay phi c qun l cht ch theo nhng nguyn tc, c s dng hiu qu trn c s ca Lut qun l n cng mt cch cng khai, minh bch v c l trnh tr n. Ngoi ra phi c m hnh pht trin kinh t ph hp, bn vng m bo ngun vn vay t nc ngoi c s dng hiu qu v ng mc ch.

Theo c tnh, n nm 2016 Chnh ph phi tr n khong trn 2 t USD. Nhng vic qun l n cng hin nay ang phi i mt vi khng t thch thc. b sung vn cho u t pht trin v b p thm ht ngn sch, n nc ngoi tng ng k ch trong vi nm tr li y. Kh nng tr n khng th ch da vo con s GDP v cch tnh GDP ca Vit Nam vn cha theo thng l quc t. Nhng con s v khon n, ngay c cc chuyn gia chuyn su v kinh t kh bit s tht u. N ca nc ta hin nay l cha tnh , v cn thiu hn n ca khu vc kinh t nh nc m chnh ph phi chu trch nhim tr n (con n); phn n ny khng c hin th hoc khng thy trong s liu thng k. V d ai s phi chu trch nhim tr nhng tn tht v thua l ca Vinashin? Hin nhin l Nh nc, ngha l ngoi nhng khon Vinashin vay ca nc ngoi, tuy nhin trong bo co thng k th khng cp n nhng s liu ny. Thc t cho thy vic qun l cc chng trnh mc tiu quc gia nc ta hin nay khng t nhng trng hp b "lt li" bi s chia ct, thiu thng nht trong qun l.