N i dung

1. 2. 3. 4. Nguyn l th Nguyn l th Nguyn l th Nguyn l th nh t hai Cch pht bi u c a Kelvin hai Cch pht bi u c a Clausius hai Entropy

Nhi t ng l c h c
L Quang Nguyn www4.hcmut.edu.vn/~leqnguyen nguyenquangle@zenbe.com

1. Nguyn l th nh t
N i nng g m:
ng nng (t nh ti n, quay, dao ng) c a cc phn t , th nng tng tc trong cc phn t , th nng tng tc gi a cc phn t .

Lord Kelvin

Rudolf Clausius

Sadi Carnot

bi n thin n i nng c a m t h b ng t ng cng v nhi t m h trao i v i chung quanh.

dU = dW + dQ
Cng, nhi t cho i l m Cng, nhi t nh n l dng Cng, nhi t ph thu c qu trnh U khng ph thu c qu trnh

U = W + Q
Ludwig Boltzmann

Bi t p 1
M t l ng kh nit (N2) c nung nng ng p, th c hi n m t cng b ng 2,0 J. Tm nhi t l ng m ch t kh nh n c.

Tr l i BT 1
Theo nguyn l th nh t: U = nCV T Q = U W Cng trong qu trnh ng p: W = PV T pt tr ng thi ta c: PV = nRT nT = PV R = W R V y: U = CV W R = ( 5 2 )W
Q = ( 7 2 )W = 7,0 J
ng ng nhi t

Q |W|

Bi t p 2
Hai mol kh l t ng nhi t 300K c lm l nh ng tch cho n khi p su t gi m i 2 l n. Sau kh dn n ng p tr l i nhi t ban u. Tm nhi t ton ph n do ch t kh h p th trong su t qu trnh trn.

Tr l i BT 2 Cch 1
Nhi t trao i trong qu trnh ng tch it:
ng ng nhi t Pi Pi t i

Q1 = U1 = nCV T1 Q1 = nCV Ti 2
Nhi t trao i trong qu trnh ng p tf:

f Ti Ti Vi 2Vi

Q2 = U 2 W2 U 2 = nCV T2 = nCV Ti 2 W2 = Pi Vi 2 = nRTi 2

Tr l i BT 2 Cch 1 (tt)
T ng nhi t trao i trong c hai qu trnh l:

Tr l i BT 2 Cch 2
Xt chu trnh itfi: U = U1 + U 2 + U 3 Trong m t chu trnh U = 0 Trong qu trnh ng nhi t t f t i i: U3 = 0 Do : U1 + U 2 = 0 Nhi t trao i trong qu trnh ng tch: Q1 = U1
ng ng nhi t Pi Pi t i

Q = Q1 + Q2 = nRTi 2
Q = 2,0 ( mol ) 8,314 ( J mol.K ) 150 ( K ) = 2,5kJ

f Ti Ti Vi 2Vi

Q > 0: h nh n nhi t. Nhi t trao i trong qu trnh n ng nhi t t i n f l: 2V Q3 = W3 = nRTi ln i = nRTi ln 2 Vi Nhi t trao i ph thu c vo qu trnh.

Tr l i BT 2 Cch 2 (tt)
Nhi t trao i trong qu trnh ng p: Q2 = U 2 W2 Suy ra t ng nhi t trao i trong qu trnh itf:
Q = Q1 + Q2 = ( U1 + U 2 ) W2

Bi t p 3
Ba mol kh l t ng 273K c dn n ng nhi t cho n khi th tch tng ln 5 l n. Sau kh c nung nng ng tch tr v p su t ban u. Nhi t ton ph n trao i trong su t qu trnh l 80 kJ. Tm ch s o n nhi t = CP/CV c a kh ny.

Q = W2 = PVi 2 = nRTi 2 i
Q = 2,0 ( mol ) 8,314 ( J mol.K ) 150 ( K ) = 2,5kJ

Tr l i BT 3
Nhi t trao i trong qu trnh ng nhi t: Q1 = W1 = nRT ln (V f Vi )

Tr l i BT 3 (tt)
T ng nhi t trao i trong su t qu trnh: Q = Q1 + Q2 = nT ( R ln 5 + 4CV ) Suy ra nhi t dung mol ng tch:

Q1 = nRT ln 5
Nhi t trao i trong qu trnh ng tch:

f 5T t T

1 Q CV = 21,075 ( J / mol.K ) CV = R ln 5 4 nT Ch s o n nhi t c a ch t kh:

Q2 = U 2 = nCV T2 Q2 = 4nCV T

5V

CP CV + R R = = 1+ CV CV CV

= 1, 4

Bi t p 4
M t mol kh oxy (O2) nhi t 290K c nn o n nhi t cho n khi p su t tng ln 10 l n. Tm: (a) nhi t kh sau khi nn; (b) cng m kh nh n c.

Tr l i BT 4 1
Trong qu trnh o n nhi t:

nRT PV = P = const P
P T = const
1

Cc ng ng nhi t Qu trnh o n nhi t

V y nhi t sau qu trnh nn l:

Pi T f = Ti Pf

Tr l i BT 4 2
N u phn t O2 l r n (khng dao ng) ta c: 5 CV = RT 2 7 = 5 Suy ra: 7 CP = CV + R = RT 2 1 2 = 7
2 7

Tr l i BT 4 3
Cng trong qu trnh o n nhi t:

W = U = nCV T
5 W = n RT 2 5 W = 1( mol ) 8,314 ( J mol.K ) ( 560 290 )( K ) 2 = 5,6 ( kJ )

1 T f = 290 ( K ) 10

= 560 ( K )

2a. Cch pht bi u c a Kelvin

Hi n t ng sau y c vi ph m nguyn l th nh t khng? Tch c ph nng b ng nhin ngu i i v c ph b t u xoy trn nh c khu y. Nng l ng b o ton: n i nng chuy n thnh cng lm cho c ph chuy n ng xoy trn. Tuy nhin, hi n t ng trn khng h x y ra. Kelvin: khng th bi n nhi t hon ton thnh cng m khng c m t bi n i no khc x y ra.

2b. ng c nhi t 1
ng c nhi t l m t thi t b :
ho t ng theo chu trnh, nh n nhi t t m t ngu n nng, bi n m t ph n nhi t thnh cng, v th i ph n cn l i ra ngu n l nh.

Trn gi n PV chu trnh c a ng c nhi t l m t ng:

khp kn, h ng theo chi u kim .h .

2b. ng c nhi t 2
Hi u su t c a ng c nhi t:

2c. ng c Carnot
ng c Carnot:
dng tc nhn l kh l t ng, ho t ng theo chu trnh Carnot.

W Qh Trong m t chu trnh: e= U = 0 = Qh + Qc + W

Qh Qc W = 0

Hi u su t:

Suy ra:

e = 1

Qc Qh

Nguyn l 2 (Kelvin): ng c l t ng c e = 1 khng t n t i!

Tc Th Trong cc ng c ho t ng gi a hai ngu n c nhi t nh nhau, ng c Carnot c hi u su t l n nh t. eCarnot = 1

Bi t p 5
M t ng c nhi t l t ng lm vi c theo chu trnh Carnot. Nhi t ngu n nng v ngu n l nh tng ng l 400 K v 300 K. Nhi t l ng m tc nhn nh n c a ngu n nng trong m t chu trnh l 600 cal. Nhi t l ng m tc nhn truy n cho ngu n l nh trong m t chu trnh l: A. 150 cal B. 450 cal C. 200 cal D. 400 cal

Tr l i BT 5
Hi u su t ng c Carnot:

Q Tc = 1 c Th Qh Suy ra: T Qc = Qh c Th 300 ( K ) Qc = 600 ( cal ) = 450 ( cal ) 400 ( K ) e = 1

Tr l i: B

Bi t p 6
M t ng c Carnot dng tc nhn l hydr (H2). Tm hi u su t c a ng c n u trong qu trnh n o n nhi t: (a) th tch tng ln 2 l n. (b) p su t gi m i 2 l n.

Tr l i BT 6 (a)
Trong qu trnh n o n nhi t: ThVB 1 = TcVC 1 Suy ra: 1 1 Tc VB 1 = = 2 Th VC Ch s o n nhi t c a kh l t ng l ng nguyn t :

=7 5
V y: e = 1 0,52 5 = 0, 24

Tr l i BT 6 (b)
Trong qu trnh n o n nhi t:
1 1

Bi t p 7
Xt m t ng c dng tc nhn kh l t ng ho t ng theo chu trnh Stirling g m hai ng ng nhi t v hai ng ng tch. ng c ho t ng gi a hai ngu n c nhi t Th = 95C v Tc = 24C. Tm hi u su t c a ng c.
A Qh B Th D Qc C Tc

Th PB

= Tc PC
1

Suy ra:

Tc PB = =2 Th PC
V y:

e = 1 22 7 = 0,18

Tr l i BT 7
Cng th c hi n trong qu trnh n ng nhi t: WAB = nRTh ln VB VA v trong qu trnh nn ng nhi t: WCD = nRTc ln VD VC Ta c: VB VA = VC VD V y cng ton ph n:
A Qh B Th D Qc C Tc

Tr l i BT 7 (tt)
Nhi t nh n t ngu n nng trong qu trnh n ng nhi t: Qh = WAB = nRTh ln VB VA V y hi u su t c a ng c Stirling l:

e=
e=

W Th Tc = Qh Th
95C 24C = 0,19 ( 95 + 273) K

W = nR (Th Tc ) ln VB VA

3a. Cch pht bi u c a Clausius

Hy xem xt hi n t ng sau: u ngu i c a chi c mu ng khu y c ph b ng l nh i v u kia, n m trong c ph nng, l i nng thm. Nhi t ch chuy n t u ngu i sang u nng: nguyn l th nh t khng b vi ph m. Nhng hi n t ng trn cng khng h x y ra. Clausius: khng th chuy n nhi t t ngu n l nh sang ngu n nng m khng c m t bi n i no khc x y ra.

3b. My l nh (bm nhi t) 1

My l nh l thi t b
ho t ng theo chu trnh, nh n cng t bn ngoi, bm nhi t t ngu n l nh, v th i nhi t ra ngu n nng.

Trn gi n PV chu trnh c a my l nh l m t ng

khp kn, quay ng c chi u kim ng h .

3b. My l nh (bm nhi t) 2

My l nh c hi u su t: Q K= c W Trong m t chu trnh ta c:

3c. My l nh Carnot
My l nh Carnot:
P

dng tc nhn l kh l t ng, ho t ng theo chu trnh Carnot ng c.

Qh
S = |W |

U = W + Qh + Qc = 0
W Qh + Qc = 0

Hi u su t:

Qc

Th Tc V

Suy ra:

K=

Qc >1 Qh Qc

Nguyn l 2 (Clausius): My l nh l t ng c K = khng t n t i!

Tc K Carnot = Th Tc Trong cc my l nh ho t ng gi a hai ngu n c nhi t nh nhau, my l nh Carnot c hi u su t l n nh t.

Bi t p 8
M t t l nh c hi u su t b ng 5,00. T l nh bm c 120 J nhi t trong m i chu trnh. Tm: (a) Cng cung c p trong m i chu trnh. (b) Nhi t th i ra chung quanh trong m i chu trnh.

Tr l i BT 8
Hi u su t my l nh: Q K= c W

Qc 120 ( J ) = = 24,0 ( J ) 5,00 K Trong m i chu trnh ta c: W = U = W + Qh + Qc = 0

Qh = W + Qc = 120 + 24 = 144 ( J )

Bi t p 9
M t t l nh c hi u su t b ng 3,00. Nhi t ngn l 20,0C, v nhi t phng l 22,0C. M i pht t c th chuy n 30,0g n c 22,0C thnh 30g n c 20,0C. Tm cng su t cung c p cho t l nh.
Nhi t dung ring c a n c Nhi t dung ring c a n c Nhi t ng bng c a n c 4186 J/kg.C 2090 J/kg.C 3,33105 J/kg
Q1 N c 22C

Tr l i BT 9

N c

0C

Q2 Q3 N c 0C N c 20C

Tr l i BT 9
Ta c: Q W = c K

4a. Cch pht bi u th ba 1

Xt hi n t ng sau: Hng c ph ang lan t a kh p phng b ng quay v loanh quanh tch c ph. Cc phn t ch s p x p l i v tr c a chng, nguyn l th nh t khng b vi ph m. Nhng hi n t ng trn khng bao gi x y ra. C nh ng hi n t ng ch di n ti n theo m t chi u, l chi u tng c a entropy. qu trnh b t thu n ngh ch

W t=

Qc t K

Nhi t bm ra kh i t trong m t n v th i gian: Qc = mH 2 0cH 2 0 ( 22C ) + mH 2 0 L + mice cice ( 20C ) t Qc = 1, 4 104 J min = 233 J s t Suy ra cng su t cung c p: P = 77,8 W

4a. Cch pht bi u th ba 2

V d v qu trnh b t thu n ngh ch:
kh dn n trong chn khng. s khu ch tn cc h t, s truy n nhi t ...
Chn khng Mn Kh

4a. Cch pht bi u th ba 3

Cc qu trnh thu n ngh ch:
di n ti n ch m, i qua cc tr ng thi cn b ng, c th bi u di n b ng m t ng cong trn gi n PV.

Trong m t h c l p, entropy lun lun tng ho c gi nguyn khng i.

Entropy tng trong cc qu trnh b t thu n ngh ch, khng i trong cc qu trnh thu n ngh ch.

Ng c l i, cc qu trnh b t thu n ngh ch:

di n ti n nhanh, khng i qua cc tr ng thi cn b ng, khng th bi u di n b ng m t ng cong trn gi n PV.

4b. Entropy 1
Entropy l m t hm tr ng thi, bi n thin entropy c a m t h gi a hai tr ng thi c xc nh b i:
P i

Qu trnh thu n ngh ch

4b. Entropy 2
bi n thin entropy trong m t qu trnh vi phn thu n ngh ch: dQ dS = T
P i dQ f T V

dQ
f T V

dQ S = T i
Tch phn c tnh theo m t qu trnh thu n ngh ch b t k n i li n hai tr ng thi.

: qu trnh vi phn dQ : nhi t trao i trong qu trnh vi phn T : nhi t h trong qu trnh vi phn

: qu trnh vi phn dQ : nhi t trao i trong qu trnh vi phn T : nhi t h trong qu trnh vi phn

Bi t p 10
M t mole kh l t ng nhi t 300K dn n o n nhi t trong chn khng, c th tch tng g p i. Hy tm bi n thin entropy c a kh.
V cch nhi t Chn khng Mn Kh 300K

Tr l i BT 10
Kh n o n nhi t trong chn khng nn khng trao i cng v nhi t: Q = 0, W = 0 U = nCV T = 0 V y nhi t kh cng khng i, b ng 300K. bi n thin entropy:

dQ 1 Q S = = dQ = = 0 T Ti T i K t qu ny l sai, v sao? Tch phn trong cng th c trn ph i c tnh theo m t qu trnh thu n ngh ch n i li n i v f.

Tr l i BT 10 (tt)
N i li n hai tr ng thi b ng m t qu trnh n ng nhi t T = 300K:
P

Bi t p 11
Cho 100g n c T0 = 0C vo m t bnh cch nhi t ng 400g n c nhi t T1 = 40C. Cho bi t nhi t dung ring c a n c c = 4,18 J/g.C, nhi t nng ch y n c = 333 J/g. (a) Tnh nhi t cu i cng sau khi qu trnh cn b ng. (b) Tnh bi n thin entropy c a qu trnh trn.

dQ 1 Q S = = dQ = T Ti T i V Q = W = nRT ln f Vi V S = nR ln f Vi
S = 1728,85 ( J K )

T Vi Vf V

Tr l i BT 11 1
N c 0C N c 40C (1) N c 0C (2) N c TfC

Bnh cch nhi t

Tr l i BT 11 2
Nhi t do n c 40C t a ra: Qout = m1c ( 40 T f )

Qin,1 Qout Qin,2

N c TfC (3)

Nhi t do n c n c cng 0C: Qin,1 = m0

0C h p th chuy n thnh

Nhi t do n c 0C h p th : Qin ,2 = m0c (T f 0 ) H cch nhi t nn Qout = Qin: m1c ( 40 T f ) = m0 + m0 cT f

T f = 16C

|Qout| = Qin,1 + Qin,2

Tr l i BT 11 3
Tm bi n thin entropy khi n c c kh i l ng m0 0C tan thnh n c 0C. Xt m t qu trnh tan ch y th t ch m c th coi l thu n ngh ch, ta c:

Tr l i BT 11 4
Tm bi n thin entropy c a m t v t kh i l ng m khi nhi t thay i t Ti n Tf. t v t ti p xc v i m t bnh i u nhi t v thay i nhi t c a bnh i u nhi t th t ch m. Khi qu trnh thay i nhi t c th coi l thu n ngh ch. bi n thin entropy c a v t: Tf T dQ dT S = = mc = mc ln f T T Ti Ti c l nhi t dung ring c a v t.

S1 = S1 = S1 =

dQ T0

Qu trnh tan ch y x y ra nhi t khng i T0 = 0C

Q 1 dQ = in ,1 T0 T0 m0 T0

Tr l i BT 11 5
p d ng h th c trn cho cc qu trnh thay i nhi t ang xt ta c:
f T dQ dT S 2 = = m0 c = m0 c ln f T T T0 T0
f T dQ dT S3 = = m1c = m1c ln f T T T1 T1

4b. Entropy 3
Entropy c a h tng theo s c u hnh vi m W: S = k ln W Trong m t bnh kh, m i c u hnh vi m ng v i m t cch hon v cc phn t . W cng l n h cng h n lo n: entropy l s o m c h n lo n c a h .

bi n thin entropy ton ph n: S = S1 + S2 + S3

S = 12 ( J K )

4b. Entropy 4
Chia m t bnh c 3 h t lm hai n a b ng nhau, v coi m i c u hnh l m t cch s p x p cc h t vo m t trong hai n a bnh, ta c t t c 8 c u hnh vi m. S c u hnh ng v i ba h t phn tn kh p bnh l W1 = 6, v ng v i c ba phn t d n m t pha l W2 = 2. W1 > W2 : Tr ng thi phn tn c entropy l n hn tr ng thi co c m. Do n u t nhin cc h t s phn tn kh p bnh.