You are on page 1of 120

Nguyn Ai Quc - H Ch Minh

Mc ch: Nm c nhng kin thc c bn v cuc i, s nghip, quan im ngh thut v phong cch sng tc ca Bc. Kin thc c bn 1. Bi Nguyn i Quc - H Ch Minh c t vo phn ba trong b sch gio khoa Vn cp PTTH: Vn hc t u th k XX n cch mng thng Tm nm 1945. Nhng y l bi hc v mt tc gia m s nghip vn chng cn ko di ti mt phn t th k sau Cch mng. V th, trong bi ny, bn cnh vic ni v nhng sng tc ca Nguyn i Quc - H Ch Minh trc 1945, ngi hc vn cn phi hc tp c v th vn m Ch tch H Ch Minh vit trong thi gian sau . (Cng nh bi v cc tc gia T Hu v Nguyn Tun tuy c t vo phn bn: Vn hc t sau Cch mng thng Tm 1945 n 1975, nhng vn ni v nhng thnh tu vn chng ca hai ngi trong thi gian trc ). 2. Nguyn i Quc - H Ch Minh l hai tn khc nhau ca mt con ngi duy nht. l Bc H, nh cch mng ln nht, nh i quc v i nht, danh nhn vn ha tiu biu nht v tc gia vn hc quan trng bc nht trong lch s nc nh. 3. Tuy nhin, hai tn gi Nguyn i Quc v H Ch Minh li gn lin vi hai thi k khc nhau trong cuc i hot ng cc k phong ph ca Bc. a) Nguyn i Quc l tn gi c bit n v nh n nhiu nht trong s nhiu tn m Bc dng trong nhng nm bn ba khp nm chu bn bin tm ng gii phng cho T quc v cc dn tc b p bc trn th gii. Trong khi , tn H Ch Minh ch c Bc dng t sau khi tr v t nc trc tip lnh o cch mng, khng chin, v sau l cng cuc xy dng ch ngha x hi v u tranh thng nht nc nh. b) Ring trong lnh vc sng tc vn chng, ni n tc gi Nguyn i Quc l ni n ngi i biu duy nht cho vn hc cch mng v sn Vit Nam trong nhng nm 20 ca th k ny, ngi vit hng lot nhng truyn ngn v phng s - chnh lun c sc, m tt c u c th coi l nhng bn n ch thc dn. Cn tn tui ca nh th H Ch Minh, nh chnh lun H Ch Minh s gi nh n: Rt nhiu ng th c sc, c gi tr t tng v gi tr ngh thut cao, nht l mng th tr tnh m tp th Nht k trong t l kt tinh ngi sng nht. hu,

Rt nhiu bi vn chnh lun gin d m su sc, giu tnh chin u m vn nhn khoan ha, nhiu khi hm hnh, trong , thnh tu c tm vc ln lao nht l bn 4. Quan im ngh thut

a) Nhng khng nn, v cng khng th tch ri nh vn Nguyn i Quc - H Ch Minh khi cch mng Nguyn i Quc - H Ch Minh. Bi v vit vn lm th - trc ht l lm th tuyn truyn c ng - vi Bc H, cng l mt hnh vi cch mng, c tin hnh phc v mc ch u tranh cch mng. Khng v nhim v cch mng, nhiu tc phm vn chng ca Bc chc chn khng c vit ra Nhng khi v cch mng m vit th mc tiu cch mng cn t ti (vit lm g ?) v i tng cch mng cn tc ng (vit cho ai ?) s quyt nh s la chn ni dung (vit ci g ?) v hnh thc (vit nh th no?) ca tc phm vn chng. V th, nu ta thy tc phm ca Bc mang dng dp hin i ca phng Ty hay hng v c in ca phng ng, tm n hc c, trng xa cao nh hay v gin d nh li n ting ni thng ngy th phi hiu hon ton khng phi l s ty hng ca c nhn m c gc gc t nhu cu cch mng. b) Tuy vy, cng khng th hiu mt cch my mc rng, vn th ca Bc ch c vit ra trc tip phc v mt nhim v cch mng c th. Cng c khi, v khng t khi, Bc mn vic lm th tiu bt thng ngy di (Nht k trong t), hoc lm th khi vic qun nc tm nhn m lng li ang c hng. Th chnh l ngi. V p ca nhng bi th c vit ra trong hon cnh nh th, trc ht v ch yu, l s phn nh v p ca con

-1-

ngi Bc: mt tr tu sng lng; mt tm hn trn ngp thng yu thin nhin, t nc, con ngi; mt ch vng mnh ti mc vn thanh thn, ung dung gia mun ngn gian kh. 5.Phong cch sng tc a) Nh c th thy trn, phong cch ngh thut ca Bc H v cng a dng. Trong vn hc Vit Nam hin i, cha tng thy mt ai c bn sc vn chng phong ph th: vit vn ting Php rt Php, lm th ch Hn th nhiu bi c th t ln cng th Tng th ng, tuyn truyn c ng nhn dn th c th ni nh ca dao tc ng, m ngh lun trc cng lun trong nc v quc t th cht ch, t nh, anh thp, hng hn. Vit c nh th ch c th l mt nh vn hi t c tinh hoa ca nhiu nn vn ha, lm ch c nhiu th php, th ti, nhiu phong cch ngn ng v loi th vn chng. b)Tuy nhin , phong cch Nguyn i Quc - H Ch Minh a dng m vn thng nht. l phong cch ca mt ngi hiu rt r mc ch v i tng, mt ngi m vn phong lun lun c c, trong sng v linh hot, mt ngi lun hng v mt tch cc, v s vn ng ti nh sng, ti tng lai, mt ngi d vit g th s cao khit v nhn hu vn c th cm nhn thy bn di tng hng ch. Hon cnh sng tc ca Vi hnh 1. Gia nm 1922, thc dn php a Vua b nhn Khi nh sang Php d cuc trin lm thuc a Vecxy. y l mt m mu ca chng nhm la gt nhn dn Php: V quc vng An Nam ny i din cho 1 dn tc ln nht ng Dng, sang Php t thi hon ton quy phc mu quc v cm t cng n khai ha ca mu quc. Nh vy tnh hnh ng Dng l n nh v tt p, nhn dn Php nn nhit tnh ng h cuc u t ln vo ng Dng khai thc ti nguyn giu c x ny v tip tc em vn minh tin b n cho nhng ngi dn c nc Php bo h.

2. Nguyn i Quc vit Vi hnh vo u nm 1923 cng vi v kch Con rng tre truyn ngn Li than vn ca b trng trc bi bo S thch c bit (Vit nm 1922) lt ty m mu ni trn ca thc dn Php. ng thi vch trn tnh cht b nhn tay sai d dy ca Khi nh v t co tnh cht iu tr ca nhng danh t Vn minh, khai ha ca ch ngha thc dn. Kin thc c bn I. Gii thiu chung 1. Vi hnh l mt truyn ngn bng ting Php, c Nguyn Ai Quc vit v ng Php, trn bo Nhn o ngy 19 thng 2 nm 1923. y l mt tc phm c vit ra v mc ch cch mng. N nm trong c mt h thng nhng bi vn, bi bo, v kch m Nguyn i Quc vit tp trung kch tn vua b nhn Khi nh khi y sang Php d cuc u xo thuc a Macxy nm 1922. Qua Vi hnh, tc gi mun cho cng lun trong v ngoi nc Php thy r rng ci k ang c n tip rm beng nh l thng khch kia, thc cht ch l mt tn h l lng, hnh vi ln lt v m m m gi tr khng hn mt th tr gii tr r tin. 2. Nhng ni dung ca Vi hnh khng ch gii hn ngha phn phong. Tc phm cn l mt ting ni ln n ch ngha thc dn, ci ch thng qua bn tay sai lm cho nhng ngi dn thuc a b suy nhc ging ni bi ru cn v thuc phin, theo di, rnh m, bm ly giy ca nhng ngi chn chnh bng mt chnh sch mt thm hn. Ch thc dn, do , cn l ni ti nhc ca ngi bn x, l s s nhc i vi con ngi. Nh th, Vi hnh cng l mt trong nhng phng cch m Nguyn i Quc s dng t ti mc ch chng thc dn, nh phong kin. Vic vit Vi hnh cng l mt hnh vi cch mng. 3. Nhng Vi hnh cng l mt tc phm thc s c gi tr vn chng, mt tc phm vn chng ch thc. - y, mc ch lm cch mng khng ngn tr, khng g p, khng i lp vi sng to vn chng. Tri li, mc ch cch mng rt cn n sng to vn chng c thm sc mnh. C th ni, Vi hnh - v cng khng ch Vi hnh - nhit tnh ca nh cch mng Nguyn i Quc thi thc ti nng ca nh vn Nguyn i Quc. Nguyn i Quc vit Vi hnh trc ht nhm vo c gi ngi Php dn Pari v th phi vit c ngh thut s dng bt php ca chu u hin i phi a ra nhiu chi tit quen thuc vi ngi Pari phi c thi khch quan trnh li kch ao to ba ln. Ly t co lt ty lm mc ch tinh thn chm bim kch phi l tinh thn ca tc phm. Tinh -2-

thn y thm su vo ton b tc phm t ging iu n mi tnh tit linh hot bin ho c th nh ch t nhiu pha v bng nhiu cch. II. Phn tch: Vi hnh l mt tc phm vn chng vi nhiu th php ngh thut c o. 1. Trc ht phi k n s to ra tnh hung truyn, tnh hung nhm ln - Ci ti ca tc gi biu hin ch c kh nng dn nn mt ni dung ln lao, mnh lit vo trong mt h cu ngh thut n gin n l lng: mt khonh khc ngn ngi trn mt toa xe in. Vn vn ba nhn vt, trong , mt ngi ch lng l nghe v ngh ngi. Cn li, ch l mt cu chuyn ru rt ca mt i trai gi, mt cu chuyn ph phim, bng qu, nh thng vn th kiu chuyn tr ca cc cp tnh nhn. y vy m cng i su vo truyn th ci cch sp t tng chng n gin y li cng lung linh nhiu nh sng bt ng: - Bi u vy? Bi tc gi t ci vo mt lot tnh tit th hiu lm. Ban u l s nhm ln ca i tnh nhn. Sau l s nhm ln ca dn chng Php v cui cng chnh ph Php cng khng cn nhn ra v thng khch ca mnh: Ngi bit ting Php th b coi l chng hiu g. Ngi chng phi vua th li cho l Hong thng. Khng c Khi nh tht, m Khi nh tht vn c hin ra, trong mt bc bim ho c mt khng hai v mt anh vua n tht ng lc, lm mt th tr tiu khin khng mt tin, qu r so vi m v l nng hu vua Cao Min hay s thnh x Cng g , vo lc ci kho gii tr ang cn ro. n gia truyn, tc gi i trai gi xung tu. Tng chng vi chi tit , truyn khng cn kh nng din tin. Vy m hon ton khng phi. Ho ra nhn vt bt i, i thoi khng cn, nhng tnh hung nhm ln vn c gi nguyn, v by gi tc gi tip tc khai thc n theo cch khc. Trc , Ti b lm l Hong . By gi th Hong c th l ti v cng c th l bt c ngi Vit no trn t Php. S ph phn Khi nh cha dng li. Nhng mt ni dung t co khc m ra: s rnh m tng bc chn ca ngi dn thuc a; v t , ci mun ngn ln cay ng v b mt t do ca kip ngi vong quc. C th thy, vic kho b tr mt tnh hung nhm ln cung cp cho ct truyn mt kh nng bin o khn lng. To ra tnh hung nhm ln l bin php ngh thut c bn nht. Tnh hung y lm cho cu chuyn tr ln tr tru hi hc kch tnh hn. Bng tnh hung nhm ln Vi hnh gp thm vo cho kho tng tro phng - vn kh phong ph ca dn tc Vit Nam mt ting ci mi m. l mt ting ci tr tu. N khng gin gi trn b mt m thm trm b su. N ch hin ra, tht chua cht, ma mai, sau mt qu trnh suy ngh nhn ra ci tri t nhin nm trong bn thn s vt. 2. Hnh thc vit th: Bn di nhan Vi hnh, tc gi t mt dng ph : Trch nhng bc th gi c em h do tc gi dch t ting An Nam. y l mt hnh thc ngh thut nhm hng ti i tng c gi. Cng chng vn hc Php vn quen thuc v yu thch hnh thc k chuyn di dng bc th (th Ba t ca Mng tex ki, Nhng bc th gi t ci xay gi ca Aphngx ). Mt khc, s hng ti phng ng huyn b x s ca b mt b nh cp, kht khao c hng th cm gic l chn xa xm y cng l xu th trong vn hc phng Ty khng ch mt thi. V th dng ph trong truyn s em li n tng thch hp vi khu v vn chng ca cng chng Php. iu chng t Nguyn i Quc rt trung thnh vi phng chm sng tc ca mnh. Phi nhn thc r: vit cho ai xc nh ng: vit ci g v vit nh th no? Bi vy, vit truyn di hnh thc th t khng phi l mt bin php sng to mi m. Nhng trong trng hp Vi hnh t hiu qu thm m c o. a) Dng li vit th Nguyn i Quc c th i ging v chuyn cnh linh hot. Th t cho mt ngi thn trong quan h c nhn l mt th vn ht sc t do phng tng, n gip tc gi c th i ging mt cch thoi mi t nhin: t ging t s khch quan thut li nhng iu mt thy tai nghe trn tu in ngm n ging tr tnh thn mt khi nhc li k nim thn thit vi c em h. C th chuyn cnh rt linh hot: t cnh i xe in ngm Pari, chuyn thng ti cnh qu nh thu thiu thi, khi cn ngi vt vo trn u gi ca ng Bc m nghe chuyn c tch t truyn ci trang ca ng vua Thun bn Tu, vua Pie bn Nga, n chuyn vi hnh ca nhng ng hong b cha v nhng l do t cao thng hn. b) Lin h tt ngang so snh thoi mi :Th l th vn rt ch quan c phng bt theo dng cm ngh t do v c on ca ngi vit. Nh th tc gi c th t cu chuyn vi hnh ca Khi nh m a ra -3-

th phn on gi nh nhng hnh vi bt chnh v t cch d dy ca y phi chng ngi mun. Hay ngi mun ai cm c ngi vit th ngh ngi thoi mi nh vy? Ri t ch kch Khi nh n chm bim mt thm Php v c Chnh ph Php i vi nhng ngi yu nc Vit Nam, ma mai ch giu ci tnh cht bp bm ca bn thc dn lun hunh hoang nhng cng lao khai ho ca chng i vi dn thuc a. Li vit th s dng mt cch sng to khin tc phm trong khun kh mt thin truyn ngn rt ngn gn kch mt lc nhiu i tng, kch t nhiu pha bng nhiu ging iu khc nhau. ng thi to nn tnh hi hc sc hp dn c bit ca tc phm. 3. Ging iu trn thut ngi th nht to tin cy xc tn. (y l trng hp thng xut hin nhng tc gi c v tr m u: nh Puskin, Khi u ca mi khi u nn Vn hc Nga th k 19, L Tn - ngi t nn mng cho vn hc v sn Trung Hoa trong cc tc phm u tay thng s dng ngn ng trn thut ngi th nht - Nguyn i Quc vit Vi Hnh nhng nm 1920. y l i biu u tin v duy nht ca Vn hc cch mng Vit Nam lc by gi). C th tm thy trong Vi hnh nhiu ging iu khc nhau. Khi nghim trang khi ci ct, khi vui ti, nh nhnh khi bun nh mnh mng, khi lnh lng sc so tuy nhin bao trm ln tt c vn l ging ma mai chm bim, b ngoi c v nh nhng nhng thc cht l nhng n kch su cay mnh lit. - S dng li ni ngc ngha kch Vi hnh Phi chng ngi mun Ngy nay c mi ln ra khi ca tht ti kh ng sao che du ni nim t ho c lm ngi An Nam v s kiu hnh c mt v hong . - t nhng chuyn vi hnh bn cnh nhau lm ni bt ch kch. Ngn ng a thanh iu, v vy a ngha. - Cu chuyn ph phim bng qu ca mt cp tnh nhn li nhm th hin mc ch chnh tr nghim trang. l mt cch th v h b tn vua Khi nh. Tr thnh i tng ct nho ch giu r tin nht trong mt cu chuyn tm pho. - Ti nng ngh thut trn thut ca tc gi Vi hnh ng gp thm cho kho tng tro phng vn kh phong ph ca dn tc Vit Nam mt ting ci mi m. III. Kt lun Vi hnh l mt kt tinh xut sc th hin s kt hp gia chnh tr v vn chng trong s nghip sng tc ca Bc. - Vi hnh khng phi l trng hp duy nht th hin s kt hp cht ch gia chnh tr v vn chng. S kt hp tr thnh mt quan im sng tc, mt phng chm cm bt m Bc theo ui sut cuc i. - Nhng v s kt hp Vi hnh thc s l mt kt tinh ngh thut xut sc: - y Bc khng lm vn chng v vn chng. Mi s la chn ngh thut (ngn ng, bt php, cch xy dng tnh hung, nhn vt ) u xut pht t nhu cu mc tiu cch mng, u nhm t ti mc tiu mt cch hiu qu nht. Nhng chnh nh c nhng la chn sng to ngh thut m ni dung chnh tr ca tc phm tr nn c sc mnh, c s sc bn khng g thay th ni. + Song khng phi v phc v chnh tr m Vi hnh b mt hoc b gim cht vn chng chnh tr khng hn ch sng to vn chng m ngc li l ngun nhit tnh, ngun cm hng gip Nguyn i Quc pht huy kin thc, ti nng lm nn nhng sng to t xut c o ghi du n mi m p trong lch s vn hc dn tc.

Hon cnh sng tc ca Nht k trong t


1. Nht k trong t l mt tp nht k bng th vit trong nh t. Sau mt thi gian v nc v cng tc ti Cao Bng, thng 8 nm 1942, Nguyn i Quc ly tn l H Ch Minh ln ng tr li Trung Quc vi danh ngha i biu ca Vit Nam c lp ng minh v Phn ban quc t phn xm lc ca Vit Nam tranh th s vin tr ca quc t. Sau na thng tri i b, n Tc Vinh, Qung Ty (29-8), Ngi b chnh quyn Tng Gii Thch bt giam. 14 thng t (t ma thu 1942 n ma thu 1943), tuy b y i v cng cc kh ( Sng khc loi ngi va bn thng, Tiu ty cn hn mi nm tri ), li b gii i quanh qun qua gn 30 nh lao ca 13 huyn thuc Qung Ty, Ngi vn lm th. Ngi sng tc 133 bi th bng ch Hn ghi trong mt cun s tay m Ngi t tn l Ngc trung nht k (tc Nht k trong t). 2. Tp Nht k trong t, v th, va ghi li c mt cch chn thc - chn thc nhiu khi n chi tit b mt en ti v nhem nhuc ca ch nh t cng nh ca x hi Trung Quc thi Tng Gii Thch, va th hin c tm hn phong ph, cao p ca ngi t v i. V phng din ny, c th xem Nht k trong t nh mt bc chn dung t ha con ngi tinh thn ca Ch tch H Ch Minh: va kin cng bt khut -Thn th trong lao, Tinh thn ngoi lao - va mm mi, tinh t, ht -4-

sc nhy cm vi mi bin thi ca thin nhin v lng ngi; va ung dung t ti, ht sc thoi mi, nh bay ln ngoi t, va nng lng st rut nh la t, khc khoi ngng v t do, mn mt nhn v T quc; va y lc quan tin tng; lun lun hng v bnh minh v mt tri hng, va trn trc lo u, khng bao gi ngui ni au ln ca dn tc v nhn loi, nhiu m mt mnh i din m tm vi vng trng lnh. Tt c bt ngun t bn cht ca mt tm hn yu nc ln, mt tm lng nhn o ln, mt ct cch ngh s ln. Mc ch 1. Qua bi th hc sinh thy c v p tm hn ca H Ch Minh: trong bt k hon cnh no cng tha thit vi thin nhin, vi con ngi, tm thy s ng cm ngoi cnh. 2. Bi th th hin phong cch ngh thut H Ch Minh: c in m hin i. Lun nhn s vt trong s vn ng. Kin thc c bn 1. M (Chiu ti) l bi th 31 trong tp Nht k trong t ca H Ch Minh, ghi li cm xc ca nh th trong mt ln dng chn ni xm ni sau mt ngy b gii i trn ng. 2. Hai cu u l bc tranh thin nhin min sn cc lc hong hn: Quyn iu quy lm tm tc th C vn mn mn thin khng Cnh p nhng m bun. Bc tranh c chm ph bng vi hnh nh c l, theo bt php c in: mt cnh chim chiu, ng my n chic. Gi nh nhng cu th c in ca L Bch: Chng iu cao phi tn C vn c kh nhn Ca Thi Hiu: Bch vn thin ti khng du du Ca Nguyn Du trong Truyn Kiu:

Chim hm thoi tht v rng


Bn dch cha din t ht ch c trong c vn lm cho th c phn nh hn so vi nguyn tc. Cn lu rng: cnh chim y l cnh chim mi, chm my y l chm my c n v nh. Ho ra cnh thin nhin cng hon ton ph hp vi cnh v tm trng thc ca ngi t H Ch Minh: mt mnh ni t khch qu ngi, li tri qua mt ngy b p gii cc nhc trn ng i. Ngoi cnh cng l tm cnh. 3. Hai cu th sau: Sn thn thiu n ma bao tc Bao tc ma hon l d hng Li l bc tranh sinh hot sng ng, m nng tnh ngi. Hnh nh ngi thiu n v khng kh lao ng lm cho bui chiu ti tr nn no nhit, c sc sng. T mt bc tranh chiu ti c phc ho bng nhng nt v c in hai cu th u, n y (hai cu th sau) mang sc thi hin i, i thng nh hnh nh ngi ph n lao ng c miu t chn thc. 4. c sc ca bi th ny cn bt php gi t: H Ch Minh dng hnh nh chim v t ni cnh chiu t, dng hnh nh l d hng (l than rc hng) din t tri ti. Trong bi th -5-

khng c t ti, bn dch thm ch ti vo lm mt ci tinh vi trong ngh thut biu hin ca tc gi. 5. Phi t bi th vo hon cnh sng tc ca n mi thy ht tnh yu thin nhin, tm lng nhn i v ngh lc H Ch Minh. Cng phi thy y l bi th tiu biu cho phong cch ngh thut th H Ch Minh: va c in va hin i. Lun nhn s vt trong s vn ng theo chiu hng tch cc. 1: Mt nh nghin cu nc ngoi, t khi tp Nht k trong t mi xut bn, nhn thy rng tp th ny l s kt hp hi ha gia mt ct cch c in vi nhng sng to hin i. Anh (ch) thy s kt hp y c c biu hin qua bi th Chiu ti hay khng ? C th da theo ni dung v li l ca tc gi kin c dn trong cu hi nu cc sau: Hai cu u ca Chiu ti ging nh mt bc tranh tuyt tc theo li c in, c v trn tm la bng ngn t, vi li th uyn bc, gi ra c mt th gii th ca nhng c vn v quyn iu, ci th gii th m hnh nh nhng cnh chim bay tr li rng vn quen c dng din t lc chiu bung: Chng iu cao phi tn C vn c kh nhn (L Bch) Chim hm thoi tht v rng a tr mi ngm trng na vnh (Nguyn Du) Ngn mai gi cun chim bay mi (B huyn Thanh Quan) Trong khi , hai cu sau ca bi th mang nhng hnh nh thc, bnh d, mc mc khng thm tht, khng dng li ni vn hoa, mang sc nng ca cuc sng hng ngy. N c tnh cht hin thc ca th vn hin i. Nhng bi th khng phi l hai mng ri nhau. N gn b vi nhau bi tnh cm su nng i vi cuc sng, cht nhn vn v tinh thn nng niu tt c, ch qun mnh, ni theo cch ca nh th T Hu. 2. Li c ngi mun xp Chiu ti, c bit l hai cu cui ca bi th, vo s nhng vn th qun mnh ca Bc. Anh (ch) hiu iu nh th no ? Nn nh y khng phi l mt bi th ngon cnh c vit trong mt cm gic thanh nhn th thi kiu nh Ri, hng mt thu ngy trng.... Chiu ti l th ca mt ngi tha hng trn qu ngi t khch; hn na, ca mt ngi t trn ng chuyn ngc, trong ci gi rt cui thu phng Bc, tn cho n lc m bung m bc chn lu y vn cn cha dng li. Th cho nn, mt nh chim v t, mt chm my t do lng thng tri, hay mt bp la ca nh ai bn xm ni... tt c u d lm mt ngi nh th chnh ngh n cnh ng, n ni xt xa cho thn phn. Dng nh ngi c vn ch i, ch t l phn cui bi th mt cm gic thng thn, nh c T b hnh hay Qua o Ngang chng hn. -6-

Vy m khng. iu khng h xy n. Ta ch gp trong bi th hnh nh ca mt con ngi qun i ni au kh tt ca ring mnh, tru mn tng cnh chim tri, tng dng my tri, nng tnh thng cho mt kip sng cn lao hay chia s vi nhng nim vui rt i bnh d ca nhng ngi dn m Bc khng h quen bit. qu l Nhng vn th qun mnh ca mt bc i nhn, mt con ngi sng nh tri t. 3: Ch hng cui bi vn c coi nh l nhn t, l con mt th ca c bi th. Hy vit mt on vn bnh v ci hay ca ch . C th tham kho s phn tch ca nh th Hong Trung Thng trong on vit di y: l mt bi th t tuyt, mt th th kh lm, nht l kh lm cho ra ng. Cu u ni v con chim i xa mi mt v chiu ang tm chn ng (tc gi cng th thi, b gii i, chiu n ri cng mong c ch ngh). Chm my gia tng khng, chm my che mt tri cng u oi mt mi nh th, cng mun tm ch tr chn ( chn tri ?!). Cn c em trong xm ni (c bit xm ni th mi hay cnh chim mi v my tri) th ang xay ng, mt cng vic th cng cng rt l nng nhc, v c em c xay hoi cho n khi ht, cng va lc , l than (bo hiu ba cm chiu). Tt c ba cu th trn u miu t s mt mi, vi v, nng n. Gi nh ch dng li th nh th H Ch Minh ca chng ta khng khc g nh th Liu Tng Nguyn i ng vi bi th Giang tuyt ht sc tnh, m u bng cu Thin sn iu phi tuyt v kt thc bng cu c iu hn giang tuyt , ngha l mt bi th l loi qu chng, lnh lo qu chng ! Nhng H Ch Minh rt ng m li khng ng mt t no ! Vi mt ch hng, Bc lm sng rc ln ton b bi th, lm mt i s mi mt, s u oi, s vi v, s nng n din t trong ba cu u, lm sng rc ln khun mt ca c em sau khi xay xong ng ti. Ch hng trong ngh thut th ng ngi ta gi l con mt th (thi nhn), hoc l nhn t (ch mt), n sng bng ln, n cn li, ch mt ch thi, vi hai mi by ch khc du nng n my i chng na. 4: V p c in v hin i qua bi Chiu ti ca H Ch Minh. (Xem s 18 cu 3 trong phn thi v p n.) To gii Yu cu 1. Phi thy c To gii l mu mc ca s kt hp hi ho gia thp v tnh, phm cht chin s v ct cch thi s trong th H Ch Minh. 2. Thy c s tinh t, v p tm hn cng nh tinh thn lc quan, tin tng vo tng lai ti sng ca Bc.

Kin thc c bn
1. To gii l chm th gm 2 bi (bi 41 v 42) trong Nht k trong t ca H Ch Minh. Cm hng ca bi th c hnh thnh trn ng chuyn lao: t nh lao Long An n nh lao ng Chnh. Trong th c in, hin tng mt chm th gm nhiu bi kh ph bin. To gii gm 2 bi va c v tr c lp, va b sung ngha cho nhau khi ng chung di mt nhan . Bi th va c ngha t thc v mt cuc chuyn lao, va th hin phm cht tm hn cao p ca ngi t, chin s, ngh s H Ch Minh. 2. Bi I. Cht thp - t th chin s. a) Hai cu u: Nht th k d v lan Qun tinh ng nguyt thng thu san -7-

L bt php gi t: dng ting g gy v nhng ngi sao trn bu tri din t thi gian ngi t b gii i t lc cn rt sm. Nhng cu th th nht gin d nh mt thng bo, nh khng h b m nh bi ci ti tm, gi lnh. Thin nhin cu th th hai li sinh ng, quy qun lm thnh th p. C hai cu th th hin ngh lc v tm hn th tinh t, nhy cm vi ci p ca H Ch Minh (v thng thng th vit trn ng i y, vit v nhng cuc ra i trong khuya khot, sm hm thng d hiu qunh). b) Hai cu sau: Chinh nhn d ti chinh thng Nghnh din thu phong trn trn hn. Cho thy ci gian kh ca ngi t trn ng chuyn lao, va cho thy t th ca mt chin s, i mt vi phong ba, p trn gian kh, ln ng v i ngha. Bn dch th b mt mt ch trn, dch cha st nghnh din ca nguyn tc, lm gim mt ci khc nghit ca thi tit, sai lch t th ca ngi i. c) C bi I, vit v cuc gii t trong m ti, gi lnh. Nhng ngi c khng thy ci c n, hiu qunh, khng thy bng dng ngi t, ch thy t th mt ngi chin s bnh tnh, ch ng, ln ng vi trng sao bu bn. N th hin cht thp H Ch Minh - cht thp ca tm hn ung dung, thanh thn, ch ng vt ln hon cnh, lm ch hon cnh. 3. Bi 2. Tm hn lng mn - thi s. a) Hai cu u: ng phng bch sc d thnh hng U m tn d to nht khng L mt bc tranh thin nhin p vi mu sc ti tn, rc r, m p ca chn tri lc rng ng. n y thin nhin c s chuyn bin rt mau l nh cm t d thnh hng v to nht khng nhng bn dch khng th hin c ht. b) Hai cu sau: Non kh bao la ton v tr Hnh nhn thi hng ht gia nng V p m p ca thin nhin t tri lc rng ng lm cho hn th ca H Ch Minh bng thm nng nn. Bc qun i cnh ng ca mnh thng ngon v p tinh khi ca t tri lc rng ng. c) Bn dng th l bc tranh thin nhin ti sng, m p, rc r. N cho thy tm hn dt do thi hng, trn y tinh thn lc quan, tin tng vo tng lai ti sng. 4. To gii l mu mc ca s kt hp hi ho gia thp v tnh, phm cht chin s v ct cch thi s trong con ngi H Ch Minh. Mang nhan To gii m bi th c m hng ca mt khc ht ln ng. nh hng , gi gii 1: Phn tch bi th To gii (Gii i sm) ca H Ch Minh (Nh hng dn phn tch) 2: V p tm hn ca H Ch Minh qua bi th To gii (Gii i sm). Cn nu c cc c bn sau y: a) Gii thiu khi qut v: Tc gi V tr ca bi th trong tp Nht k trong t -8-

Ni dung cn phn tch b) V p tm hn ca H Ch Minh qua bi th: Tm hn ung dung, thanh thn (khng bn lng v m ti, gi lnh), lun hng ti nhng ti vui ca cuc sng. Tm hn nng nn tha thit vi t tri, dt do cm xc thi ca. Tm hn lun hng v tng lai vi mt nim tin kho khon, mt cm quan lch s ti sng. c) nh gi: Bi th To gii m khng thy ngi t, khng thy bn lnh p gii. Ch thy mt ngi m rng tm hn giao ho vi thin nhin, di theo nhng vn ng ti vui ca cuc sng. N l s kt hp hi ho ca v p tm hn thi s vi ct cch chin s trong con ngi H Ch Minh. 3: tng c nhiu c gng i tm ngha tng trng ca cu th: Chm sao a nguyt vt ln ngn. C ngi cho trng y tng trng cho Bc, cn sao l hnh nh bn lnh gii t. Li c ngi cho trng l lnh t, cn sao l qun chng. ... Bao nhiu v sao nh ang cng knh nh nguyt, phi chng l qun chng gic ng ang ng h ngi dn ng ? Anh (ch) cho bit phi hiu th no mi ng ? V kin th nht: Sao, du cho c quan nim l nh hn trng v b li ti chng na, th vn l hnh nh th p v cao qu, khng th dng ch bn lnh gii t. V kin th hai: Cn ch rng y l bi th ca Bc, v Bc H, nh chng ta bit, khng h quan nim nh th v quan h gia qun chng v lnh t. Vy th trng, sao v c rng ni ma thu na, u ch nn coi nh l hnh nh ca thin nhin. Mt cch hiu nh th khng h lm cho bi th km phn ngha (bi khng th ni bi th b mt i ci ngha m n vn khng h c). Ngc li, cch hiu y s tr li cho bi Gii i sm ny mt nt th mng m s suy din khng hp l trn lm cho b m i. Cch hiu y cng em li n tng v mt thin nhin cng ang ln ng cng vi s ln ng ca con ngi ni mt t. Mt ha iu ln lao v p l thng ! 4 . Cu cui cng ca bi th th nht cng c nhiu cch hiu tri ngc nhau. C kin ni rng cu th cc t cm gic lnh lo, gian kh m con ngi gp trn nhng dm ng ngc gi. Li c kin ni rng cu th phc ha mt t th y kiu hnh: ngng mt n gi thu. Anh (ch) cho bit phi hiu th no mi ng ?

Khng cch no trong hai cch hiu trn hon ton c l


Qu nhn mnh cm gic c cc, kh au trc ln gi rt ca ma thu th s mu thun vi mt thi hon ton ch ng, ung dung m ta thy trong cu trc (d nhin l thy qua nguyn tc v li dch ngha r hn nhiu so vi qua bn dch th). Ngc li, nu khuych i t th kiu hnh ngng mt ln n gi e khng hp vi phong cch ca Bc H vn l ngi khng thch khoa trng. V chng, cch hiu ny cng khng ng vi kt cu ng php ca dng th (theo , phi hiu l gi thu n ly mt ch khng phi l mt n ly gi thu). V th, nn ch cm nhn y nhng g m li ch v tinh thn ca cu th cho php. Dng th y ni ln ni kh i m chinh nhn phi chu ng trn nhng dm chinh : Gi thu, ht trn ny n trn khc, qut ngc s gi but vo mt ngi i. Thin nhin em n nhng th thch gian nan, nhng khng lm nn ch sn lng con ngi ang vng bc. -9-

5. Phn tch ch nng c dng kt thc chm th. Ti sao tc gi khng ni cm hng trn tr, lai lng... m li ni: - thi hng bng thm nng ? ng l ngi ta thng hay ni cm hng th trn tr, lai lng. Nhng trong trng hp ny, nhng ch trn tr, lai lng khng th thay th ni v cng khng th so snh ni vi ch nng. L bi trn, tc gi ang ni n mt v tr hn hoan di ln hi m. M ch nng cng gi ra s m p. Nh vy, ci ang bao trm ln thin nhin th ng thi cng dng y lng ngi. Phi l ch nng y th mi c th em n cho ta cm gic v s hi ha, giao cm gia tiu v tr - t nhin. V thi hng trong lng ngi. Do , cng tng ng, cng hng, ha ng vi thi hng trong lng tri t. 6. Tm mt vi cu vn, cu th ni n tng lai trong vn hc t u nhng nm 30 n cch mng thng Tm 1945. T , anh (ch) thy d cm tng lai ca Bc H trong chm th Gii i sm c g c o ? C th ngh n cu quen thuc nht, v nh: Tri ti en nh mc v nh ci tin ca ch (Ng Tt T - Tt n) D thy cm hng ca Bc H gn gi vi cm hng ca nh th cch mng T Hu v i lp vi tng bi quan ca Ng Tt T, vo lc by gi cn cha phi l nh vn cch mng. S khc nhau y l s khc nhau gia hai thc h, hai quan nim v x hi - nhn sinh, gia cch mng v khng cch mng. N cho thy ch cc nh cch mng mi c kh nng nhn nhn ng tng lai. Tuy nhin, cch cm xc v tng lai ca Bc H, so vi cc thi nhn cch mng khc, cng c nhng nt ring. Bc ni n tng lai nh n l hin ti. Ci m nh th khc qu quyt l s n th Bc li nh ang chng kin c ri. Phi l ngi nm rt chc qui lut vn ng ca lch s mi c th c mt thi hng c tnh cht tin cm, tin tri nh th. 7. Ngi ta vn thng ni, Nht k trong t ta nh sng ca mt tr tu ln, mt tm hn ln v mt dng kh ln. Chng minh rng, mt nh sng nh th cng c th nhn thy t chm th Gii i sm ny. Bi lm nu gm cc : Gii i sm ta nh sng ca mt tr tu ln. Tr tu y ln lao ti mc c th vt khi hin ti t trong bng ti dy c ca hm nay nhn ra nh sng ca ngy mai. Gii i sm ta nh sng ca mt tm hn ln. Tm hn y bao la nh tri t, cha y v p v tn ca to vt, ca trng sao, ha cm vi mi rung ng trong v tr. Gii i sm ta nh sng ca mt dng kh ln. Dng kh ln y c th lm cho con ngi ung dung trc th thch ca thin nhin khc nghit v ca nhng gian kh ng i, cm thy tinh thn thc s ngoi lao du thn th cn trong vng xing xch.

Yu cu
1. Hiu c hon cnh sng tc ca bi th v tnh cm cao p, ngh lc phi thng ca H Ch Minh. 2. Thy c nhng nt phong cch phong ph a dng ca th H Ch Minh: C in v hin i Hin thc v tng trng Thp v tnh

- 10 -

Kin thc c bn
1. Xut x v hon cnh sng tc Bi th c in vo cui tp Nht k trong t nhng thc ra n c lm ngoi nh t. y cng khng phi l bi th kt thc tp Nht k trong t. Hon cnh sng tc: ra khi nh t Tng Gii Thch sau 13 thng b giam cm, sc kho gim st, Bc tp i, tp leo ni rn luyn sc kho tip tc hot ng cch mng. Mt ln leo ni, ln n nh Ty Phong Lnh, bc sung sng bi hi vit bi th ny. Cn lu rng: Nu tt c bi th khc trong Nht k trong t u c dch v cng b vo nm 1960 th Tn xut ngc-hc ng sn n vi cc ng ch Trung ng ngay lc . N c gi v cng mt t bo ting Trung Quc c ghi my dng ng nhn tin ca Bc Chc ch huynh nh mnh kho v c gng cng tc, bn ny vn bnh yn. 2. Hai cu th u: Vn ng trng sn, sn ng vn

Giang tm nh knh tnh v trn


T cnh thin nhin: Bc tranh sn thu hu tnh, hi ho, cn xng, mu sc ti sng, p v p c knh. N gi nh cnh thin nhin trong cc bi th ng sn, Cnh khuya, i thuyn trn sng y Hai cu th ni ln tm hn kho khon, trong sng, n hu ca nh th khi nhn cnh vt. Giang tm nh knh tnh v trn t cnh p ca lng sng trong sng, thanh khit nhng cng cn c ngha ng tnh. chnh l tm lng trong sng, thanh bch, khng vng bi ca H Ch Minh sut mi ba thng trong t. 3. Hai cu th sau: Bi hi c b Ty Phong Lnh

Dao vng Nam thin c c nhn


Trc tip ni v tm trng nh th: ni lng vi t nc qu hng, tnh bn b ng ch cm ng, cao p. Ln ni nh bn l mt ti quen thuc ca th ca c in. Ngi ta ln ni nh mt thi s, c ngi ln ni nh mt n s. H Ch Minh khng ri vo nhng trng hp ny. Bc ln ni l hot ng rn luyn thn th. c b l t hay din t c cng vic nng nhc m thm, kin nhn ca Bc cng nh bi hi din t c nhiu tm trng. 4. Bn dch ca Nam Trn hay, kh st ngha. Tuy nhin, dng u dch l Ni p m my lm sai lch ch ng, im nhn ca nh th. Bi khng m khng ng tinh thn ca nguyn tc tnh v trn. 5. Mi ra t tp leo ni l mt bi th c sc cho thy t th cao c, ung dung ca mt thi s trc thin nhin bao la, v p ca mt chin s giu ngh lc v lng yu T quc, yu ng bo. nh hng , gi gii 1: Phn tch bi th Mi ra t tp leo ni ca H Ch Minh. (Xem gi phn tch phn II) 2: Vn ng trng sn, sn ng vn - 11 -

(Ni p m my, my p ni) Cu u tin ny ca bi th, nht l khi c theo nguyn tc, gi cho anh (ch) nh ti cu th no ca Bc H c hc trong cc tit ging vn ? T , anh (ch) c nhn xt g v s rung ng v cch miu t thin nhin ca Bc ? Hy c gng tm thm v d lm r hn nhn xt ca anh (ch). Gi : Cu th y chc chn s gi nh n cu th cng mong ch ng:

Qun tinh ng nguyt thng thu san


(Chm sao m p vng trng v cng nhau vt ln rng ni thu). Nhng cu th cho thy Bc lun nhn ra s qun qut, ha iu trong thin nhin, trong v tr. y l ci nhn ca mt con ngi, gia mun vn lao kh vn khng thi tru mn cuc i. y cng l ci nhn ca con ngi lm ch hon cnh, ha hp cng hon cnh. Mt cch nhn thin nhin nh th, ta s cn gp trong nhiu cu th khc na. V d nh: Trng lng c th, bng lng hoa (Cnh khuya) Xun giang, xun thu tip xun thin (Sng xun nc ln mu tri thm xun) (Rm thng ging) Sao a thuyn chy, thuyn ch trng theo ( i thuyn trn sng y) 3. Cu th hai ca bi th c bn dch l:

Lng sng gng sng bi khng m


Theo anh (ch), v sao Bc li vit l lng sng ch khng phi dng sng ? Cng theo anh (ch), dch l bi khng m th c ng vi nguyn bn hay khng ? V sao ? Nu hiu tht ng theo nguyn bn th cu th ni vi ta nhng t p g ? Gi : a) Bc khng vit dng sng m vit lng sng, c th bi: Mt cch vit nh th biu hin r hn cm gic thm su ca sng, trong mt ci nhn t trn cao xung. Mt khc cng phi vit nh th th sng mi c th l hnh nh ca mt tm lng. Mt nh th ng tng v mnh nh mt mnh lng bng trong bnh ngc. Lng Bc H cng trong trng th. Nhng lng Bc H ln lao hn nhiu nh th. V l c mt lng sng gng sng ang t gii by di tri my. b) Bi khng m l cn c bi. N tri vi tch v trn l tuyt nhin khng cht bi m. Li dch y c phn ngc vi tinh thn vn bn. Cu ny, T.Lan dch ng hn nhiu: Lng sng sch chng my may bi hng Hiu cu th ng vi tinh thn nguyn tc, ta s thy: Hnh nh mt thin nhin trong sng tuyt vi Hnh nh mt ci thanh tao, cao khit ni con ngi, nh mt bc tin khch, cm thy mnh lng lng r sch bi trn, vt cao hn hn chn tm thng, trc. - 12 -

Hnh nh mt tm lng tuyt i sch trong. 4. Chng minh rng Bc H, ngay trong tp Nht k trong t, vn coi mnh l khch t do, khch tin, snh ngang vi tin khch trn tri rng. Cn bi Mi ra t tp leo ni ny, Bc khng h dng ch tin khch hay t do nhn (ngi t do), vy m vn thy - nht l cu th ba - trn y kh v tin phong o ct. V sao vy ? Gi : a) C th ly dn chng t cc cu nh: My ma my tnh, bay i ht, Cn li trong t khch t do (Vo nh lao huyn Tnh Ty) T do tin khch trn tri, Bit chng trong ngc c ngi khch tin. (Qu tra) b) Mi ra t tp leo ni khng c nhng ch nh tin khch, nh khch t do nh trong hai bi th va dn. Nhng n v ra mt th gii lng lng, cao khit, nh ch dnh cho cc bc khch tin, v con ngi do bc ung dung trong th gii y cn c th l ai, nu khng phi l tin khch, l bc o ct tin phong ? 5: Cu th cui cng c ln theo nguyn tc, s thy c mt m iu nghe rt thch:

Dao vng Nam thin c c nhn


C ngi t cu th ny lin tng n nhng cu th c t thi ng Tng: Dao tri huynh ng cao x ( ni xa cng bit ni anh em ang ln cao y)

Vng Duy, thi s i ng


Vng m nhn h thin nht phng (Nh ngi qun t ngng trong bn tri)

T ng Pha, thi s i Tng, li dch ca Phan K Bnh


S lin tng y c ngha g khng ? S lin tng lm cho ni bi hi trong hai cu th cng tr nn v hn v trong n nh hin v, nh m mng ng vng ting lng nh tri k ca cc thi nhn trn di nghn nm trc. 6: Bn v cht thp ca Nht k trong t, Hoi Thanh nu kin: ... Khi Bc ni trong th nn c thp, ta cng cn phi hiu th no l cht thp trong th. C l phi hiu rt linh hot mi ng. Khng phi c ni chuyn thp, ln ging thp, mi l c tinh thn thp. Bi lm nn nu cc : a) Mi ra t tp leo ni khng h c ch thp, cng khng h ln ging thp. b) Nhng d c th, hay ng hn, chnh v th, m bi th mang cht thp tuyt vi. L bi: Ch thp y c dng ch sc mnh ca tinh thn.

- 13 -

Mt hon cnh kh khn nh ca Bc H lc y, phi c mt tinh thn gang thp mi c th vt qua. Nhng ngi ta, nu c th vt qua, th hn s phi coi s vt qua xng ng l mt chin cng ln lao, ng mnh kiu hnh. Cht thp trong con ngi Bc phi thng chnh v Bc vt qua nhng gian kh phi thng n th m vn ung dung nh khng, vn khng t ra phi c mt c gng no, khng cn vn dng n mt sc mnh c bit no. V th, cng khng ln ging thp, bi th cng mang cht thp. Tm t trong t Mc ch yu cu: Qua Tm t trong t ca T Hu, cm nhn c mt phng din rt p ca tm hn ngi cch mng tr tui: gn b vi cuc i bng nhng tnh cm thit tha trong sng. ng thi hiu c, t nhng li th chn tht ca T Hu cuc sng quanh tht v cng gin d v quen thuc, nhng khi thiu vng v xa cch n mi thy p bit bao, qu bit bao. Cm nhn c tm hn tinh t ca nh th khi lng nghe nhng m thanh ca cuc sng hng ngy; thy c kh nng ca th ca, t nhng chi tit rt kh cng to ra c nhng hnh nh, nhng vn iu c sc lay ng lng ngi. Bi th gm 3 phn: Phn th nht (t cu 1 n cu 24); cuc sng bn ngoi nh t c gi ln t nhng m thanh v ti tng tng ca nh th. Phn th hai (t cu tip theo n cu 36): cuc bin lun bn trong ca nh th v mi quan h thng nht gia hon cnh v s phn nhn dn trong x hi. Phn ba (on cn li) l li ha quyt tm gi gn s trong sng ca lng tm cch mng v tinh thn chin u n cng cho l tng. Trong qu trnh n tp bi ny, hc sinh cn nm vng phn th nht (t u n cu: Hng t do thm ngt c ngn ngy) y l phn kt tinh ngh thut c sc nht ca bi th, phn cn li ch yu cu c thm.

Kin thc c bn
I. V tc gi T Hu, tp th T y v hon cnh ra i ca bi th Tm t trong t. Tc gi T Hu: (ch nm nhn xt chnh lin quan n tc phm) ng sinh nm 1920 ti Tha Thin Hu, thu nh hc trng Quc hc Hu. Bc vo tui thanh nin T Hu c s gp g may mn v p vi l tng cch mng. c li cun vo phong tro u tranh, tr thnh ngi lnh o ch cht ca on thanh nin Dn ch Hu. Cng thi k ny ng bt u lm th. Con ng th ca ca T Hu gn nh ng thi vi con ng hot ng cch mng. Tp th T y bao gm cc sng tc trong khong 10 nm (t 1937- 1946) ca T Hu. T y ghi li khonh khc p nht, n tng su m nht ca mt tm hn tr khao kht l sng gp nh sng ca l tng v quyt tm dng hin cuc i mnh cho l tng y. T y a n cho cuc i mt kiu ngi, mt mu ngi mi: Mu ngi c chn l soi sng, sng c thc, c mc ch, tm hn phong ph m , gn b vi tp th nhng khng tan bin vo s ng vn l ti. Hon cnh hot ng trong phong tro hc sinh sinh vin Hu t nm 1938, vo ng nm . Giai on ny, T Hu lm nhiu th lu truyn trong hc sinh sinh vin, to ra c mt d lun tt. T Hu b theo di v thng 4/1939 b mt thm Php bt v giam nh lao Tha Thin. c nhng dng cui cng ghi pha di bi th: X lim s 1, lao Tha Thin 29/4/1939, ta bit c a im, thi gian c th tc gi vit bi th. Nhng a im v thi gian y cn ni vi ta nhiu iu khc - 14 -

na. Khi vit bi th ny, T Hu cn rt tr - mt chng trai cn rt tr, lng y nhit huyt, tui 20 l tui bng n ca nhng c m v kht vng, ca nim tin tng say m v bng bt, m mu sc lng mn. Bi th ghi li nhng cm xc, tm trng ca tui tr y, tm hn y khi t ngt b nm vo bn bc tng ngc ti, chu cnh t y. B t y trn chnh qu hng, khi ngoi kia l bn b, l phong tro cch mng, l tt c c cy v t tri quen thuc II. Phn tch 1. Phn 1 Khi ng li sau cnh ca x lim khp cht, c l thm tha nht, n tng nht trong lng ngi t l ni c n. ngi t tr tui ny cng vy, phn u bi th tp trung khc ha tm trng c n bng mt bt php lng mn c sc. C n thay l cnh thn t ! Mt ting ku than nh vy ng u hai kh th lin tip, cho ta hiu ngi t ang rt c n. Cng c n hn khi m ngoi kia l ting i ln no nc; l vui sng bit bao nhiu . mt th gii khc, mt khng gian khc hon ton tng phn. Nu so snh vi mt ngi cng cnh ng l H Ch Minh lc b giam trong nh lao ca bn Tng Gii Thch th T Hu lc y cha c c ci bnh tnh ung dung ca tc gi Nht k trong t. Tuy nhin, iu cng tht d chp nhn khi ta i vo tm hiu nguyn nhn ca tm trng ny. Tui hai mi l tui ca c m v kht vng, lng phi phi yu i, bao nhiu d nh, bao nhiu hoi nim, bao nhiu bn b thn tng ngy vui chung, ng ch anh em k vai chin u .Th m nay, tri tim tr trung b giam vo bn bc tng, tch bit, cch ly hn vi i sng. V vy m n cm thy c n, ci c n ca mt con ngi b tch khi cuc sng si ni, ch khng phi ci c n ca con ngi b tc, khng tm thy s x chia trong ng loi. Chnh v vy, cm gic c n y cng phn no th hin s gn b tha thit vi cuc sng, vi cuc i v vi phong tro cch mng. Ni c n trong cm xc li c khng gian nh t m m, vi lnh lo ca tng vi khc kh v sn lim manh vn ghp sm u lm tng thm. Hon cnh ny d dn lng ngi n ch chn nn, chm m trong ni c n ca mnh. Nhng khng phi, lng chng thi s tr va b tch ra khi cuc u tranh, du c c n nhng vn ngp trn nim hng vng v cuc i, yu cuc i bng mt tnh yu mnh lit. c k c my on th ta thy c cm gic c n nhng hnh tng vng chc nht, ni bt nht trong hai kh th li l hnh tng ngi trai tr. Tai m rng v lng si ro rc Ti lng nghe ting i ln no nc M rng v lng nghe - hai hnh ng i cng vi nhau, n th hin tnh yu mnh lit ca ngi t vi cuc sng bn ngoi. Trong hon cnh ny, phng din duy nht tip xc vi cuc sng bn ngoi l thnh gic, v cuc sng bn ngoi di vo bng mt li duy nht l nhng m thanh vng qua l ca nh, ca gian x lim: 9 ng t nghe lp i lp li trong 24 cu th ng ca i. Trong bi th ny, cm xc thnh gic c huy ng mt cch ti a. Bng s lng nghe ht mnh, thi s lng nghe c nhng m thanh rt gin d ca i sng bn ngoi. Kh th th 2 v th 3 din t c th nhng g anh nghe. kh th th 2 Ting chim:

- 15 -

Nghe chim reo trong gi mnh ln triu


Khng phi mt ting chim n l m l mt ting chim reo trong gi mnh ln triu, hnh nh th tht mnh m v d di. Ting chim reo trong gi mnh chnh l biu tng nim kht khao t do mt cch mnh lit trong lng tc gi. Ting di:

Nghe vi v ting di chiu p cnh


Ting di vi v p cnh trong chiu gi nn v p thi v v gi nhiu ni nim xao xc. Ting lc nga:

Nghe lc nga rng chn bn ging lnh


Cu th th hin s tinh t nhy cm v sc mnh ca tng tng: T mt ting lc lc vang ln nh th hnh dung thy ch nga thm lnh cui ngy, ng bn ging rng mnh rt kh, t ci rng mnh lm rung ln mt ting lc lc. Cu th cng hm cha tm trng ngi vit: Thm tha ci lnh ca s c n. Ting guc:

Di ng xa nghe ting guc i v


y l m thanh duy nht gn gi vi con ngi, mang hi hng con ngi. Cu th khng c cht dng cng ngh thut g nhng li c sc lay ng ln. N gi ln khng kh vng v ca mt ng ph cnh nh lao. C vng v th ting guc mi vng ln nh th. C th hnh dung nhng bc chn i qua, xa dn theo ting guc nh dn vng li, ri c nhng bc chn tr v Ting guc l biu tng ca cuc i bnh d, ca cuc sng thng ngy, ca nhng g thn thng v cuc sng. Cu th bc l mt tm lng kht khao hng v cuc sng, mt tm hn nhy cm rung ng trc nhng m thanh bnh d nht ca cuc i. Cng thi gian ny cng c mt thi s lng mn tr c ci nghing tai k diu: Nghe i ri rc trong hn Nhng chn xa vng, dm mn l loi Ting chn ngi trong th ca thi s lng mn ch gi ln s chia la: nghe i nn tt c u l bun, c n ch thy nhng chn xa vng, ch thy nhng dm mn l loi. Bc chn ngi c cm nhn qua tm hn ngi chin s cch mng th c c i v v, c ra i m cng c xum hp, m m thn thng. Trong 4 chi tit trn hnh ng lng nghe khng ch hiu theo ngha thng thng, y tc gi cn nghe bng c tm tng, tng tng, bng k c v bng c hoi nim V vy, nhng g nghe c va c th, li cng rt m h, tnh m h ngy mt tng cao hn trong kh th th ba: Ti m h nghe tt c bn ngoi ang ru rt gia mt tri rng ri Nh th ni l nghe tt c m thc ra khng nghe c th mt m thanh g, bi tt c trong tm hn tc gi l mt bn ha m v s sng vui v, hn hoan, y hnh phc thn i v phn chn. Nghe gi xi trn cnh cy ngn l Nghe mnh mang sc khe ca trm loi Cnh vt tr nn rc r, dt do, bng n v ti sng, vn vt chan ha trong cuc sng y mt ngt: ang ht mt ca i cy hoa tri Hng t do thm ngt c ngn ngy - 16 -

c tn hng i cy hoa tri v hng t do thm ngt trong thong chc thi, ngi ta hm n cuc sng, nhng y li l c ngn ngy - con s tng trng cho s v tn, vnh hng. Hnh phc y ln lao bit bao nhiu, li din ra trong hin ti: ang ht mt. S i lp gia cuc i v chn lao t dng ln cao th hin kht vng hng v cuc i, ln lao n khc khoi ca ngi chin s, thi s tr tui. 2. Phn hai v ba: Din t s chuyn bin trong tm hn tc gi: ang phiu diu theo nhng o tng ca hn ngy tm hn y tr v vi thc ti, ngi t i n nhn thc su sc v x hi, v s phn c nhn trong s phn mun ngi: Ti ch mt con chim non b nh Vt trong lng con gia mt lng to Lng con: ch nh t thc dn; lng to ch ch thc dn ang nn, a y, giam hm bao ng bo ng ch bn ngoi song st. Trong ch thc dn khi , khng ai c hng t do, thi s ch l mt gia mun ngi au kh, th ni c n no c ngha g. Nhn thc c s phn c nhn trong s phn mun ngi, nh th ng thi cng nhn thc c v tr ca mnh trong cuc chin u chung: Ti ch mt con trong mun ngi chin u. i ti mt li th hnh ng quyt lit nh dao chm , khng g lay chuyn ni. Ti cha cht ngha l cha ht hn Ngha l cha ht nhc ca mun i Ngha l cn tranh u mi khng thi Cn tr dit c mt loi th c Cu th cui cng: C mt ting ci xa trong gi rc, nh mt s tp hp, khi qut cp cao tt c nhng tm t tnh cm, m c, quyt tm trn. Ting ci nh mt biu tng ca t do, tung honh; ting ci y l ting ci xung trn, ting ci tp hp i ng, ting ci m ra mt th gii, mt tng lai tt p. nh hng ra v gi gii: 1: Phn tch tm trng v cm xc ca nhn vt tr tnh ngi thanh nin cch mng trong on th sau bi Tm t trong t ca T Hu: C n thay l cnh thn t Tai m rng v lng si ro rc Ti lng nghe ting i ln no nc ngoi kia vui sng bit bao nhiu ! y m u i nh lt ban chiu (....)

Hng t do thm ngt c ngn ngy


Gi : S dng ton b ni dung phn tch phn mt ca bi th trong phn kin thc c bn trn. 2. Anh (ch) hy phn tch hai cu th di y trong bi Tm t trong t ca nh th T Hu: Nghe lc nga rng chn bn ging lnh - 17 -

Di ng xa nghe ting guc i v Gi : y c th coi l hai cu th hay nht trong bi th, th hin tm hn nhy cm tinh t, sc tng tng phong ph ca nh th. Cu th u: Nghe lc nga rng chn bn ging lnh c m thanh (ting lc nga) c hnh nh (con nga rng chn bn ging) v c c cm gic v s lnh lo ca mt bui chiu bun. Cu th hai: Di ng xa nghe ting guc i v cng ni n m thanh (ting guc). m thanh ny nh gi c v vng lng, khng kh lng l ca thnh ph Hu c knh. V lng l nn ting guc lc xa, lc gn mi vang vng nh th. chnh l biu tng quen thuc ca cuc sng thng nht. Hai cu th trn khin ngi c lin tng n hnh nh ca ngi thanh nin b giam hm trong bn bc tng lnh lo ca nh t. V khao kht c t do, gn b vi cuc sng, ngi thanh nin ny thm tha ni bun c n tp trung tr lc chm ch lng nghe, n nhn tt c nhng m thanh ca cuc sng bn ngoi c th lt vo trong t. Tnh cm thit tha chn thnh cng vi s tinh t ca tc gi khin cho hai cu th c sc lay ng tm hn ngi c. Tuyn ngn c lp.

Hon cnh sng tc ca Tuyn ngn c lp


1. Ngy 19 thng 8 nm 1945, chnh quyn H Ni v tay nhn dn, Ngy 26 thng 8 nm 1945, Ch tch H Ch Minh t chin khu cch mng Vit Bc v ti H Ni. Ti cn nh s 48, ph Hng Ngang. Ngi bin son bn Tuyn ngn c lp. Ngy 2.9.1945, ti qung trng Ba nh, H Ni, Ngi thay mt Chnh ph lm thi nc Vit Nam Dn ch Cng ha, c bn Tuyn ngn c lp trc hng chc vn ng bo. 2. Tuyn ngn c lp l mt vn kin c gi tr lch s to ln: tuyn b chm dt ch thc dn, phong kin nc ta v m ra mt k nguyn c lp, t do ca dn tc. Tuyn ngn c lp l mt bi vn chnh lun ngn gn, lp lun cht ch anh thp, li l hng hn v y sc thuyt phc.

Kin thc c bn
I. Gii thiu chung 1. Th loi: Khc Vi hnh, Nht k trong t, Tuyn ngn c lp thuc loi vn chnh lun mu mc, n thuyt phc ngi c bng nhng l l anh thp, nhng chng c khng ai c th chi ci v h thng lp lun cht ch. 2. Hon cnh sng tc Tuyn ngn c lp c vit trong mt hon cnh c bit khc thng: t nc ginh c c lp nhng bn quc thc dn - c bit l thc dn Php ang lm le quay tr li. min Nam, thc dn Php c s h hi tip sc ca qun i Anh tin vo ng Dng vi danh ngha i din phe ng minh vo gii gip v kh pht xt Nht. min Bc 20 vn qun Tu Tng mn oai ca quc M ang p st bin gii. iu cc k nguy him l chng m mu cp li t nc ca chng ta nhn danh phe ng minh chin thng vi chiu bi: ly li mnh t bo h b bn Pht xt nht chim ng trong chin tranh. Chng ta nht thit phi chng Thc dn Php - mt thnh vin ch cht ca phe ng minh nhng li nht thit khng th chng ng minh. y l mt vn cc trng yu v cng cc k tinh t i hi s khn kho v sng sut v bn lnh ca ngi lnh o. - 18 -

3. i tng: Tuyn ngn c lp hng ti khng ch ng bo trong c nc m cn l nhn dn trn th gii, trc ht l nhn dn tin b Php v M. N khng nhm ch khng nh quyn t do c lp ca dn tc Vit Nam m cn bao hm mt cuc tranh lun ngm nhm vch trn lun iu xo quyt ca k th trc cng lun. 4. ngha y l mt vn kin lch s, chnh tr ht sc quan trng c ngha v cng to ln. Vn kin y trang trng tuyn ngn v nn c lp ca t quc Vit Nam sau ngt trm nm phi sng di xing xch thc dn. Vn kin y cn tuyn b s co chung ca ch qun ch tn ti my mi th k. Tuyn ngn c lp l li tuyn b trnh trng v hng hn v s chm dt k nguyn bc lt, p bc v m ra mt k nguyn c lp t do cho dn tc. Tuyn ngn c lp l pht sng m mn cho phong tro u tranh gii phng cc nc thuc a trn ton th gii. II. Phn tch 1. Gi tr ni dung: Tuyn ngn c lp khng nhng l vn kin chnh tr c ngha lch s to ln m cn l tc phm vn hc, l nh cao ca vn hc chnh lun trong vn hc Vit Nam. Vi t cch l mt tc phm vn hc chnh lun th Tuyn ngn c lp l ng vn yu nc ln ca thi i, l tc phm cha ng t tng nhn vn: (Yu nc trong ting ni ca mt chin s cch mng, mt nh i quc v i. Nhn vn trong ting ni ca mt nh nhn o ch ngha). a. Tuyn ngn c lp l ng vn yu nc ln ca thi i. T tng ch o xuyn sut ton b tc phm l t tng c lp dn tc, nguyn vng thing ling cao c ny ca nhn dn Vit Nam xuyn thm trong ton b cc phn ca tc phm. phn m u tc gi khng nh c lp dn tc trn c s cng l php l, trn nhng l phi khng th chi ci. Ngay t nhng dng u tin Bc dn li 2 bn tuyn ngn ni ting ca M v ca Php. Bn tuyn ngn c lp ca M (1776): Tt c mi ngi u sinh ra c quyn bnh ng. To ho cho h nhng quyn khng ai c th xm phm c. Bn tuyn ngn nhn quyn v dn quyn ca Php (1791) cng khng nh: Ngi ta sinh ra t do v bnh ng v quyn li.... Hai bn tuyn ngn ny khng nh nhng l phi khng th chi ci v nhn quyn. Tr tu tm vc ln lao ca H Ch Minh l ch. T nhng l phi v nhn quyn ngi suy rng ra l phi v quyn dn tc. Suy rng ra cu y c ngha l Tt c cc dn tc trn th gii u sinh ra bnh ng, dn tc no cng c quyn sung sng v quyn t do. Cng hin ln lao ny ca Bc c chnh mt chnh khch nc ngoi khng nh: Cng hin ni ting ca H Ch Minh l ngi pht trin quyn ca con ngi thnh quyn ca dn tc. Nh vy c ngha l: tt c mi dn tc u c quyn quyt nh ly vn mnh ca mnh. Bn tuyn ngn ca Bc khng nh quyn dn tc bi l. Vn mnh dn tc l vn then cht, vn c bn nht i vi nhn dn ta. Lc by gi mt nc thuc a th trc khi ni n quyn con ngi, phi i ly quyn dn tc. Dn tc c c lp th nhn dn mi t do hnh phc. c lp dn tc l iu kin tin quyt thc hin nhn quyn. Cch lp lun ca tc gi va khn kho va kin quyt Cch lp lun y khn kho bi v: Ngi vn tn trng nhng danh ngn nhng chn l d l ca M hay ca Php. y khng h c s lm ln gia nhn dn M, dn tc Php vi bn xm lc M, Php. Tc gi s dng th pht ngh thut gy ng p lng ng. Trong tranh lun khng g th v hn, khng g thuyt phc l dng chnh li l ca i phng kho ming i phng. Bc dng li l bn tuyn ngn ca M, Php ph nhn chnh m mu xm lc ca hai cng quc - 19 -

ny. Ngi vit s dng cy gy c lp dn tc p vo lng k i xm lc m ming vn ru rao t do, bnh ng, bc i. Khi dn li hai bn tuyn ngn ca Php v M tc gi c t ngang hng cuc cch mng thng Tm ca ta vi hai cuc cch mng ca Php v M. Qu tht hai cuc cch mng ni trn m ra mt giai on mi trong s pht trin ca lch s x hi loi ngi th cuc cch mng thng Tm ca ta cng m ra mt k nguyn mi. l k nguyn dnh c lp dn tc cc nc thuc a, l k nguyn sp ca ch ngha thc dn. Cch lp lun ca Bc khn kho nhng vn kin quyt dng nh tc gi ngm cnh co nu Php xm lc Vit Nam th chnh h phn bi li truyn thng tt p ca dn tc h c kt thnh chn l ghi trong bn tuyn ngn. H s vy bn ln l c t do, bnh ng, bc i m cha ng h tng dng cao. Vi on m u tc gi to c s l lun vng chc trin khai lp lun phn sau * Phn tip theo ca tc phm lng yu nc, nguyn vng c lp dn tc ca nhn dn ta li c khng nh chc chn trn c s thc tin. Thc tin v pha Php v thc tin v pha Vit Nam. Bn Tuyn ngn ph nhn quyn ca Php i vi Vit Nam - cch dng ln bn co trng anh thp ca tc phm. Nu Php nu chiu bi Php c cng khai ho i vi Vit Nam, Vit Nam vn l thuc a ca Php th bn Tuyn ngn vch r: Php chnh l k xm lc, gy bao ti c. Bn Tuyn ngn t co mt cch ton din ti c ny v chnh tr, kinh t. V chnh tr: Chng tuyt i khng cho dn tc ta cht quyn t do dn ch no, chng chia nc ta thnh ba k vi ba ch khc nhau. Mc ch l chia r tnh on kt dn tc, ngn cn s nghip thng nht t nc ca nhn dn ta. Chng n p nhng ngi yu nc thng ni, tm cc cuc khi ngha ca ta trong nhng b mu. Chng thc hin chnh sch ngu dn, lp nh t nhiu hn trng hc. Chng u c nhn dn ta bng ru cn v thuc phin ta suy kit ging ni. V kinh t: Chng cp khng rung t, hm m, nguyn liu, bc lt sc lao ng, chng thc hin chnh sch thu h khc, v nhn o khin mi tng lp nhn dn khng ngc u ln c. Ti c ln nht ca thc dn Php v pht xt Nht l gy ra thm ho nn i nm 1945 lm 2 triu ngi cht i. Tc gi cn t co ti c ca Php u hng Nht mt cch nhc nh, bn r nc ta cho Nht ph nhn chiu bi ca Php c cng ng v phe ng minh chng pht xt bo v Vit Nam. Bn Tuyn ngn ch r: ch trong vng 5 nm m hai ln Php qu gi m ca nc ta rc Nht. T co hnh ng ny ca Php mt ln na bn tuyn ngn ph nhn quyn ca Php i vi Vit Nam. on vn t co ti c thc dn Php l mt in hnh mu mc v vn chng chnh lun. Nhng dn chng a ra u c s chn lc. c bit li vn va xc tch va truyn cm Bc khng vit chng n p cc cuc khi ngha ca ta mt cch d man m vit: chng tm cc cuc khi ngha ca ta trong b mu. Hnh ng n p c din t bng hnh tng tm. Mc d man c hnh tng ho thnh b mu. Cch din t hnh tng ny va lt trn c b mt qu s kht mu ngi ca bn thc dn, va din t c ni au th thm ca nhn dn ta, nhng ngi dn v ti ang qun qui trong vng t a (ng Kch mnh). ng l t tng chnh tr c th hin bng mt cu vn miu t tuyt vi c sc lay ng mnh m c nhn thc v tnh cm ca ngi c. c lp dn tc cn c khng nh trn c s thc tin v pha Vit Nam. y Tuyn ngn khng nh Vit Nam c quyn v thc t l mt nc ginh c t do c lp. Thc t Vit Nam c quyn hng t do c lp bi v chnh nhn dn Vit Nam ch khng phi ai ng v phe ng minh chng pht xt: Mt dn tc gan gc chng ch h ca thc dn - 20 -

Php hn 80 nm nay, mt dn tc gan gc ng v phe ng minh chng pht xt Nht sut my nm nay, dn tc phi c t do, dn tc phi c c lp. Trong mt on vn ngn hai ln xut hin t gan gc, bn ln dng t dn tc. Hai on vn ca bn Tuyn ngn lp li nh hai nht dao chm xung mi lc mt mnh hn. Ngi i quyn cho dn tc nn 20 ln nhc ti ch quyn trong nhng cu vn ho hng anh thp. Khng nhng khng nh quyn m bn Tuyn ngn cn khng nh thc t Vit Nam ginh c c lp. Cch lp lun ca tc gi y cng tht cht ch, sc so Bc ch r Vit Nam khng cn l thuc a ca Php v Php bn r Vit Nam cho Nht. Nc ta cng khng cn l thuc a ca Nht v sau khi Nht u hng ng minh th nhn dn ta ginh li nc t tay Nht. Hn na Vit Nam c Chnh ph lm thi i din chn chnh cho nhn dn Vit Nam. khng nh s tht ny. Ngi vit Tuyn ngn c lp ly i ly li hai ln ch s tht. S tht l, s tht l v cui cng th Nc Vit Nam c quyn hng t do v c lp, v s tht thnh mt nc t do c lp. y l nhng ip khc tip ni nhau tng thm m hng hng bin ca bn tuyn ngn. Phn kt thc bn tuyn ngn tc gi tip tc khng nh lng yu nc, nguyn vng c lp dn tc ca nhn dn ta va trn c s cng l va trn c s thc tin. V mt cng l, nu tc gi cng nhn quyn c lp dn tc t quyt ti hai hi ngh: T h rng (1943) v Cu Kim Sn (1945) th h nht nh s phi cng nhn quyn c lp ca dn tc Vit Nam. Nu khng th nhn dn ta s pht huy truyn thng yu nc bt khut gi vng quyn t do c lp y: Ton th dn tc Vit Nam quyn t do c lp y. Bn Tuyn ngn kt thc bng cu vn khng nh lng yu nc bng li th quyt t cho t quc quyt sinh. t trong qu trnh pht trin ca vn hc Vit Nam th Tuyn ngn c lp l nh cao ca vn hc yu nc t Nam quc sn h n Bnh ng i co n Tuyn ngn c lp l nhng chng ng khc nhau ca cng mt chn l Khng c g qu hn c lp t do. b. Tuyn ngn c lp khng nhng l ng vn yu nc m cn cha ng t tng nhn vn cao p. Mc d bn tuyn ngn khng trc tip ni n nhn quyn, nhng yu t nhn quyn vn thm trong ton b tc phm. Ngi vit Tuyn ngn t co ti c ca thc dn Php va ng trn lp trng dn tc i c lp t do, va xut pht t quyn con ngi khng nh nhng gi tr nhn vn chn chnh ln n hnh ng ch p ln con ngi tri hn vi l phi v nhn o. Bn tuyn ngn khng nh c lp dn tc nhng trong chiu su ca n cng l i vn nhn quyn bi v mt nc nh Vit Nam th c lp dn tc s l iu kin tin quyt thc hin nhn quyn. Bn Tuyn ngn c lp khng nhng khng nh truyn thng yu nc bt khut m cn cao truyn thng nhn o ca dn tc Vit Nam. Mc d bn thc dn xm lc gy bao ti c i vi ng bo ta nhng nhn dn Vit Nam vn gi mt thi khoan hng v nhn o. Sau cuc bin ng 9/3, Vit Nam gip cho nhiu ngi Php chy qua bin thu, li cu cho ngi Php ra khi nh giam Nht v bo v tnh mng, ti sn ca h. Nu cao truyn thng o l nhn ngha, bn Tuyn ngn c lp pht huy truyn thng nhn o ca nhn dn Vit Nam trong bn Thin c hng vn BNC: em i ngha thng hung tn Ly ch nhn thay cng bo. 2. Gi tr ngh thut a. Bn Tuyn ngn c lp c kt cu cht ch lp lun anh thp. Tc phm gm 3 phn c mi quan h hu c b sung cho nhau: phn 1 nu c s php l, t c s l lun: phn 2 soi sng chng minh bng thc tin: phn cui rt ra kt lun. Cc phn cn li lin h vi nhau bng nhng lin t, nhng cm quan h t cht ch nh nhng mt xch. Kt thc phn u chuyn sang phn hai, tc gi s dng lin t Th m nh bo trc nhng hnh ng Php c dn ra tip theo s tri hn l phi v nhn o. Kt - 21 -

thc phn II chuyn sang phn 3 tc gi s dng cm lin t bi th cho nn nh khng nh hai phn trn l nguyn nhn cn phn cui l kt qu. Cch lp lun ca tc gi l dng li l ca i phng bc b i phng v lun c s kt hp gia l lun v thc tin. b. Ging vn thay i linh hot ph hp vi i tng v ni dung. Ni vi cng lun quc t th ging vn uyn bc, th hin mt tr tu sc so dn nhng li tuyn ngn ni ting l c s cho lp lun.Vit vi ng bo c nc th li vn tnh cm thit tha. V iu ny Ch Lan Vin nhn xt tht chnh xc: V ni vi ng bo li vn ca bn Tuyn ngn xit bao xc ng sau 13 ch quyn l 14 cu, cu no cng c ch chng M u nng nh ba t: Chng tuyt i khng cho, chng thi hnh nhng lut php d man, chng cp khng rung t v mi ch chng y nh xit xung ch ta lm xc ng lng ngi: chng cp t nc ta, p bc ng bo ta, tuyt i khng cho nhn dn ta cht quyn t do dn ch no c. Khi khng nh c lp, t do th li vn trang trng thing ling. Chng ti trnh trng tuyn b khi t co ti c k th th ging vn bi thit. Khi nu cao truyn thng yu nc th ging vn ho hng sng khoi.
c. Ngn ng hnh tng ngh thut va chnh xc va gi cm, truyn cm. V l vn kin chnh tr nn mi ch mi li cn phi chnh xc tuyt i. V l tc phm vn hc nn mi ch mi li li c sc mnh gi cm truyn cm ln lao. Khi tc gi vit: chng tuyt i khng cho dn ta cht quyn t do dn ch no th hai ch tuyt i va nhn mnh va lm chnh xc thm vn. Ch bng chn ch : Php chy, Nht hng, Vua Bo i thoi v m cu vn khi qut c nhng s kin chnh tr, nhng bin c quan trng nht ca lch s lc by gi. Nhng s kin ny t lin tip cnh nhau trong cu vn ngn gn em n s cm nhn v s tht bi thm hi, nhanh chng ca k th v kh th thn tc ca cch mng thng Tm. Nhng t tng chnh tr c din t bng nhng hnh tng va gi cm va truyn cm tc gi khng vit. Php u hng Nht mt cch nhc nh m vit thc dn Php qu gi m ca nc ta rc Nht. Cu vn hnh tng din t c thi hn nht v t ti n l ca Php trc Nht. Tuyn ngn c lp l nh cao ca vn hc yu nc, nh cao ca vn chnh lun. Trong c cuc i, lm vn vit vn ca Bc th hai ln ngi cm thy sung sng v sng khoi nht khi t bt vit l ln vit Bn n ch thc dn Php li bn co trng anh thp

kt ti chng v ln vit Tuyn ngn c lp tuyn b co chung ch thc dn y.

nh hng gi gii
1. Hy xc nh ranh gii v mi quan h gia cc phn ln trong bn Tuyn ngn c lp

Gi
Phn th nht ca bn Tuyn ngn c lp ca H Ch tch - phn nu chn l - kt thc cu: l nhng l phi khng ai chi ci c. Phn th hai ca bn Tuyn ngn ni lin vi phn trn bng hai ch Th m. Trong ting Vit, ch m c dng biu th quan h khng ph hp cng nhau, tri ngc vi nhau. Quan h gia phn th nht v phn th hai ca bn Tuyn ngn chnh l nh th. Vi hai ch th m rt ngn gn v hon ton xc ng, tc gi nh bo trc: iu sp ni trong phn th hai s tri ngc vi iu ni phn u. Vic lm ca thc dn Php Vit Nam chng t rng chng phn bi chnh ngay nhng iu c nu ln trong cc bn Tuyn ngn ca nc M v nc Php. Phn kt thc ca Tuyn ngn c lp c gn vi hai phn trn bng ch Bi th cho nn. Bn ch y thng bo rt r rng: Hai phn trn l c s (c s chn l v c s thc t), l nguyn nhn, cn phn th ba ny s l h qu, l kt qu tt yu sinh ra t nhng nguyn nhn y. coi quyn t do, bnh ng gia cc dn tc l l phi khng th chi ci, coi vic chng ta ginh li c t nc t tay Nht ch khng phi t tay Php l thc t khng th no bc b, th vic chng ta thot li hn cc mi quan h thc - 22 -

dn vi Php tr thnh mt nc t do c lp phi l mt s ng nhin, chnh i quang minh nh tri t, sng t nh nht nguyt. R rng, Tuyn ngn c lp l mt chnh th thng nht, vi cc yu t quan h ht sc cht ch vi nhau. 2. Anh (ch) chc thy: Qu na on m u ca Tuyn ngn c lp c dnh trch dn nhng cu vit trong cc bn Tuyn ngn thi cch mng t sn. Vy m ngi ta vn nhn ra t on vn ngn gn ny hnh nh mt H Ch Minh ang ging cao b uc sng ngi ca t tng gii phng dn tc. V sao vy ? Gi : Nhng cu m Bc H trch dn t Tuyn ngn c lp ca M, Tuyn ngn Nhn quyn v Dn quyn ca Php u l nhng cu vit tuyt hay. Nhng xem xt k th s thy: nhng cu vit y, d hay tuyt, vn khng cha ng c s t tng thc s ca bn Tuyn ngn c lp ca Vit Nam. V nhng cu vit y ch dng li vic nu ln quyn t do, bnh ng gia nhng con ngi. C s t tng thc s ca bn Tuyn ngn nm trong cu vn Bc khim tn gi l suy rng. Trong cu suy rng y, Bc H ging cao ngn c bnh ng, t do gia cc dn tc trn tri t. Th l Bc chuyn t phm tr nhn quyn - nn mng t tng ca cch mng t sn - sang phm tr chng thc dn nn mng ca phong tro gii phng dn tc, phong tro ri s tr thnh mt trong ba dng thc cch mng trn th gii. Qu l trong on vn - ng hn ch trong mt cu vn ngn gn, ta vn nhn ra mt H Ch Minh nh ngi gi cao b uc sng ngi ca t tng gii phng dn tc. 3. C bn khng hiu ti sao on vn t co ti c ca thc dn Php trong vng 5 nm trc Cch mng thng Tm 1945 li c Bc vit di ngang vi on vn t co ti c ca chng sut 80 nm. Anh (ch) s gii thch th no v iu . Gi : Trong phn th hai ca Tuyn ngn c lp, on t co ti c v chnh tr v v kinh t ca thc dn Php trong hn 80 nm h Vit Nam c vit ngn gn, c c, trong khi on vn ni v vic Php bn nc ta cho Nht, v vic ta ginh li nc t tay Nht li c vit kh t m, k cng. V sao vy ? V vo lc y, trc cng lun trong nc ta v trn th gii, ti c ca bn thc dn thuc a l mt thc t qu hin nhin. Trong khun kh mt bn Tuyn ngn - mt loi hnh vn bn rt cn sc mnh ca s nn dn, c c, nhng ti c ny hon ton c th nu di dng nhng li kt n gn gng, anh thp. Nhng nhng iu Bc ni n trong on vn sau li khc. l s tht, nhng l mt s tht t nh, khng tinh tng th rt d lm ln. Bc H sng sut lng trc c rng s khng t ngi v tnh hoc hu cho rng chng ta ginh c lp t tay thc dn v pht xt. Nhng y l chuyn sai mt li i mt dm. Ci iu thot nhn d tng l khng quan trng g lm v bn cht, li c th gy ra hu qu khng sao lng ht. Thiu mt cht sng sut, mt cht khn kho y, ta d c th b quy l chng li mt thnh vin ch cht ca ng minh, chng li nhng iu c cho nhng nc thng trn c quyn thu li nhng mnh t c ca mnh. Mt iu c tm quan trng sng cn i vi nn c lp ca t nc nh th, khng th no coi nh. Nn d l Tuyn ngn, Bc H vn phi dng cng phn gii, bng hng lot cu vn chia thnh cc v phn bit vi nhau, vi s nhn rt mnh trong ng iu. V nh: Th l chng nhng chng khng bo h c ta, tri li, trong 5 nm, chng bn nc ta hai ln cho Nht.

- 23 -

S tht l t ma thu nm 1940, nc ta thnh thuc a ca Nht, ch khng phi thuc a ca Php na. S tht l dn ta ly li nc Vit Nam t tay Nht, ch khng phi t tay Php. Cn thy, y l nhng cu vn mang ngha sinh t trong mt bn tuyn ngn. 4. Hy c li nhng cu sau: Chng ti tin rng cc nc ng minh cng nhn nhng nguyn tc dn tc bnh ng cc Hi ngh Thrng v Cu kim sn, quyt khng th cng nhn quyn c lp ca dn Vit Nam. Mt dn tc gan gc chng ch n l ca Php hn 80 nm nay, mt dn tc gan gc ng v phe ng minh chng Pht xt my nm, dn tc phi c t do ! Dn tc phi c c lp ! Anh (ch) nhn xt th no v cch t cu v tc dng ca cch t cu ?

Gi
Nhng cu vn c din t ging nh l nh lut, l nh l vi y c gi thit v kt lun. chp nhn gi thit y th khng th khng chp nhn kt lun y. Mt cch t cu nh th gip rt nhiu cho cu vn v cho s lp lun tr nn anh thp, hng hn, khng th no bc b. 5. L mt ngi nm vng thu o bn cht ca hin thc, Bc H t ra c bit ti tm tt ch trong mt cu nhng g c trnh by trn hng trang giy. Anh (ch) c thy bit ti ca Bc trong bn Tuyn ngn c lp ny khng ? Nu cn phi tm trong bn Tuyn ngn ny mt cu vn cha ng y hn c ni dung ca ton tc phm th anh (ch) s chn cu no ?

Gi
Cn phi chn cu: Nc Vit Nam c quyn hng t do v c lp, v s tht thnh mt nc t c lp. 6. Thy c gio yu cu anh (ch) vit mt bi vn tm hiu t tng khng c g qu hn c lp t do th hin trong bn Tuyn ngn c lp ca H Ch tch. Theo anh (ch), bi vn y phi gm c nhng chnh g ? Gi : c lp t do c ni ti y l ca dn tc, ch khng phi ca c nhn. Quyn c lp, t do ca dn tc l mt chn l thing ling, mt l phi khng th no chi ci. Mt quyn c lp, t do y, dn tc phi chu mun vn cay ng. S qu gi ca c lp t do xng ng dn tc gan gc chin u trong nhiu nm trng, bt chp mi gian kh hi sinh. V v s qu gi ca c lp t do m dn tc Vit Nam sn sng hi sinh tt c gi vng nn c lp, t do va ginh c. 7: Tham kho 21 cu 1 phn gii thiu thi TY TIN

Yu cu
Nm c nhng n v kin thc c bn sau: - 24 -

1. Phm cht anh hng, tinh thn yu nc ca cc chin s Ty Tin. 2. V p ca thin nhin Ty Tin 3. c sc ngh thut. Hon cnh sng tc ca Ty Tin (Quang Dng) 1. Khong cui ma xun nm 1947, Quang Dng gia nhp on qun Ty Tin. y l mt n v thnh lp nm 1947 c nhim v phi hp vi b i Lo, bo v bin gii Lo - Vit, ng thi nh tiu hao ch v tuyn truyn ng bo khng chin. a bn hot ng ca on kh rng: t Chu Mai, Chu Mc sang Sm Na ri vng v qua min ty Thanh Ha. Lnh Ty Tin phn ng l thanh nin H Ni thuc nhiu tng lp khc nhau, trong c nhiu hc sinh, tr thc (nh Quang Dng). Sinh hot ca h v cng thiu thn, gian kh: tro o, lun rng, li sui, n ung kham kh, m au khng c thuc men (nh trn t vong t, st rt t vong nhiu). Tuy vy, h sng rt vui v chin u rt dng cm. Lng yu nc khin h c th hy sinh tt c - Chin trng i chng tic i xanh. V th on qun st rt vn khin k ch phi khip s Qun xanh mu l d oai hm 2. on qun Ty Tin, sau mt thi gian hot ng Lo, tr v thnh lp trung on 52. Cui 1948, Quang Dng chuyn sang n v khc. Ri xa n v t lu, ngi Ph Lu Chanh (mt lng thuc tnh H ng c), ng vit bi th Nh Ty Tin. (Nm 1957, khi in li Quang Dng b ch nh, c l v cho l tha). Bi Ty Tin rt trong tp My u (NXB Tc phm mi, 1986).

Kin thc c bn
I. Tm hiu chung v bi th Ty Tin l mt n v thnh lp t u nm 1947, c nhim v phi hp vi b i Lo, bo v bin gii Lo - Vit v nh tiu hao lc lng qun i thc dn Php Thng Lo cng nh min Ty Bc b Vit Nam. a bn ng qun v hot ng ca Ty Tin kh rng: T Mai Chu, Chu Mc sang Sm Na ri vng v qua pha Ty Thanh Ha, lnh Ty Tin phn ng l thanh nin tr thc H Ni, tr thc cng nhiu. H sng vi nhau rt vui nhn. Ci gian kh, ci thiu thn v vt cht ca Ty Tin kh khng khip. Hi y rng, st rt honh hnh d. nh trn t vong t, st rt t vong nhiu. Bnh th gh m thuc rt him nht l thuc cha st rt. Quang Dng l i i trng Ty Tin t 1947 n cui 1948 ri chuyn sang n v khc. Mt chiu cui nm 1948 ngi Ph Lu Chanh bi hi nh n v c l on qun Ty Tin nn vit bi th ny. Bi th ban u c nhan l Nh Ty Tin sau i l Ty Tin. Bi th l nhng k c ca Quang Dng. Nh th nh li, ghi li theo tnh cm ca mnh, v th nhng k c c ti hin mt cch t nhin k nim ny gi k nim khc nh nhng t sng ni tip nhau. Cch th hin khin cho nhng k c y sng ng v ngi c c cm tng ang sng cng vi tc gi trong nhng hi tng y. II. Phn tch bi th on 1 (T cu 1 n cu 14) Thin nhin Ty Bc hng v - th mng Quang Dng l mt ngh s ti hoa nhiu mt: vit vn xui, lm th v c hi ha. Th ng vit t nhng lu c n tng su trong lng ngi c v v p lng mn, ti hoa. Vit v ti ngi lnh Quang Dng kh thnh cng bi th Ty Tin Ty Tin th hin li cm ngh ring chnh l tm lng Quang Dng i vi mt thi lch s qua. C bi th l mt ni nh di: Nh nhng min t m tc gi tng qua, nh nhng ng i thn yu, nh nhng k nim m p tnh qun dn khng chin. Tt c nhng iu y c th hin bng ci nhn y lng mn ca ngi lnh. on th u gm 14 cu nh nhng thc phim quay chm ti hin a - 25 -

bn chin u ca ngi lnh Ty Tin. l thin nhin Ty Tin, l nhng ngi lnh Ty Tin cng nhng k nim m tnh qun dn. M u on th Quang Dng nh ngay n dng sng M. Dng sng y hin ln trong bi th nh mt nhn vt, chng kin mi gian kh, ni bun, nim vui, mi chin cng v mi hy sinh ca on binh Ty Tin. Sng M gn lin vi min t tng qua, nhng k nim tng tri ca on qun Ty Tin. Nhc ti sng M cng l nhc ti ni rng thin nhin Ty Bc. Nh th nh v nhng min t trong ni nh chi vi. Chi vi l ni nh khng c hnh, khng c lng, khng ai cn ong o m c n lng l m y p m nh tm tr con ngi, khin con ngi nh sng trong ci mng. Ch chi vi hip vn vi ch i cu th trn khin cho li th thm vang vng. Trong ni nh chi vi y hin ln c mt khng gian xa xi him tr. Tnh cht xa xi th hin r mt s a danh: Si Khao, Mng Lt, Pha Lung, Mng Hch, Mai Chu. Nghe tn t l v l nhng vng su, vng xa ca cc dn tc t ngi t Sn La, Lai Chu, Ha Bnh. Nhng a danh ny i vo ni nh ca nh th bi vy nh v Ty Tin th cng chnh l nh v nhng vng t heo ht, him tr u tin. iu ny cng d hiu. Bi nhng ngi lnh Ty Tin va mi ra i khng chin t mt mi trng, mt gc ph no ca th H Ni th n tng su m nht v Ty Tin trong h l ng nhin l nhng gian kh, nhng a danh nu trn cng tr nn xa hn khi n gn lin vi hnh nh sng lp, on qun mi hin v trong m hi. Cu th Dc ln khc khuu, dc thm thm vi ip t dc gi ln nhau cng vi tnh t khc khuu, thm thm lm sng dy con ng hnh qun him tr, gp ghnh, di v tn. m iu cu th nh cng khc khuu nh b ct on nh ng ni khc khuu, c on ln cao cht vt c on xung thm thm. Con ng m ngi lnh Ty Tin phi tri qua cao ti mc bng ngi in trn nhng cn my, n mc sng ngi tri Heo ht cn my sng ngi tri. y l cch ni thm xng th hin s c o ca Quang Dng. Nu ch thy sng chm tri th ta mi ch thy c ci th cao ca dc cn hnh nh Sng ngi tri hm cha mt ngha khc. l v tinh nghch, cht lnh ngang tng nh thch thc cng gian kh ca ngi lnh Ty Tin. iu ny khin cho hnh nh ngi lnh Ty Tin c nng cao r nt trong mt khng gian rng ln vi vi, v y cng chnh l cht lng mn bay bng ca tm hn ngi lnh Ty Tin, ca Quang Dng. Cu th cn gi cho ta cm gic v cao, su khng cng ca dc. Ta bt gp th ny cu th: Ngn thc ln cao, ngn thc xung. C hai cu u ngt nhp 4/4. Thc ra ca cu sau ip li ca cu trc nhng li ip v cng sng to, khin cho ngi c kh pht hin ra. th gp khc gia hai chiu cao thm thm, su vi vi, dc tip dc, vc tip vc nhn mnh a bn hot ng ca nhng ngi lnh v cng kh khn, him tr, vt qua nhng kh khn, him tr l mt k tch ca nhng ngi lnh. Tng hp nhng chi tit phn tch trn ta c c mt phn chnh v bc tranh ca thin nhin Ty Bc hng v, hoang di, him tr m y sc ht. Nhng cu th phn ln l thanh trc cng gi ci trc trc, trc trc, to cm gic cho c gi v hi th nng nhc, mt mi ca ngi lnh trn ng hnh qun. Gia nhng m tit ton thanh trc y chen vo cu th gn cui on th di man mc ton thanh bng: Nh ai Pha Lung ma xa khi. y chnh l hnh nh th mng m hoang d v thin nhin Ty Tin. Thit ngh nu cu th ny v l do no m khng c th sc hp dn ca on th s gim i rt nhiu bi l chnh cu th to nn nt th hai cho bc tranh v thin nhin Ty bc. Thin nhin Ty bc hng v, hoang s, him tr nhng y th mng. Cht ti hoa ca Quang Dng c th hin kh trn vn ch nh th nhc n ma rng m to cm gic ng trc bin li ngi ln v p ca ngi lnh chn ng trn dc cao u gi trong ma ln. C mt nt bt gn guc li xen vo mt nt bt mm mi, tr tnh to cho bc tranh v thin nhin Ty Tin cn i hi ha. Nhc li nhng th thch khc nghit cng l ni n sc chu ng bn b ca con ngi. T y Quang Dng vt nh n hnh nh nhng ng i, d can trng trong di du nhng c khi gian kh vt qu sc chu ng khin cho ngi lnh gc ng, nhng gc ng trn t th hnh qun. Anh bn di du khng bc na - 26 -

Gc trn sng m b qun i Ni n ci cht m li th c nh nh khng. Dng nh ngi lnh Ty Tin ch b qun i mt lt ri li bng tnh v bc tip. Ni v ci cht m li th khng bi ly. cng l mt nt trong phong cch biu hin ca nh th Quang Dng. Nhng ngy chin u bo v bin gii, gip bn gia ni rng Ty Bc tht lm gian nan kh nhc. Nhng gian nan kh nhc cn hn su trong tr nh. Quang Dng khng khoa trng tnh cch anh hng dng cm, cng khng ni n cnh bch chin bch thng. Nhng sng v chin u trong mt a bn him tr d di, hoang d l anh hng ri. Vng t xa xi him tr vi nhng nt d di hoang d: Chiu chiu oai linh thc gm tht m m Mng Hch cp tru ngi Cnh him tr cheo leo nhng u c tnh lng thanh bnh... Vi nhng t oai linh, gm tht thc nc nh mt sc mnh thing ling, y quyn uy, y e da, v nhng con h i lang thang honh hnh ngang dc coi mnh l cha t ca ni rng lm cho cnh rng ni thm rng rn gh s. ang ni n ci rng rn b him ca rng gi nh th bng nh li mt k nim m p tnh qun dn. Nh i Ty Tin cm ln khi Mai Chu ma em thm np xi. Trong gian kh thiu thn ngi ta cng nng niu cng qu trng ngha tnh. Hnh nh nhng ni cm ln khi, nhng ma mng thm np xi v c bit l em biu tng cho ngi dn Ty Bc hin v trong cm xc nh th va t nhin va tinh t. S xut hin ca nhng hnh nh ny khin cho on kt ca kh th c sc bay bng. on th m li trong tnh qun dn mn nng. Hai cu cui gieo vo tm hn c gi mt cm xc m nng. Ci m nng ca tnh ngi. y chnh l cht lng mn bay bng ca on th v n nh mt nt v ti sng ca bc tranh. on th l s phi kt hp hi ha gia hai bt php hin thc v lng mn. C on th nh mt bc tranh thy mc c in c phc tho theo li to hnh phng ng. Quang Dng l mt ho s. ng c ti chm ph trong vic phc tho cnh vt. Quang Dng xy mt i k nim trong th cho thin nhin Ty Bc v ngi lnh Ty Tin. on 2. Con ngi Ty Bc duyn dng v ti hoa C on th l bc tranh thin nhin dim l c sc ha hp diu k gia thin nhin v con ngi. Cnh tr min Ty kh th dng nh c to hnh theo thi php truyn thng: Thi trung hu ho, thi trung hu nhc. Mt min Ty th mng thi v giu sc cun ht. on th th 2 ny c xem l on th tiu biu cho bt php ngh thut ca Quang Dng. Cu m u on to cm gic t ngt bng sng:

Doanh tri bng ln hi uc hoa


Bng ln va t ngt, bt ng va th v. C cnh vt v lng ngi u bng sng ln. Cht ho hoa trong bt php th hin ca Quang Dng bc l ngay t cu th u. Hai cm t bng ln hi uc hoa th hin s tinh t trong vic s dng t ng ca Quang Dng. Hai cm t ny va c tnh t thc va m cht lng mn. Bng ln va c ngha bng sng lung linh va nh bng tnh. Hi uc hoa y l cnh thc. m lin hoan vn ngh din ra di nhng cnh rng, ngi n d u cm trn tay ngn uc, gi thi lm nhng ngn uc lung linh pht ra nhng tia la. Cnh tng ny trong m qu tht nhn nh hoa uc. Cm nhn ca Quang Dng va tinh t va lng mn, cu th gi sc lin tng, tng tng cho ngi c. Trn ci nn khng gian y em xut hin.Em xut hin lp tc tr thnh trung im ca mi im nhn.

- 27 -

Ka em xim o t bao gi
Ka em li cho n y ngc nhin sung sng n ng ngng. Li cho n mang tnh pht hin. Em l m quen, quen m l. Quang Dng pht hin ra v p rc r ca c gi bng c nim yu, nim say n cm phc. Yu say t vc dng n trang phc. Chnh trang phc truyn thng m bn sc vn ha ca cc thiu n Ty Bc cng tn vinh ln v p ca h Quang Dng khng khi khng thn phc n ngc nhin trc v p y. Em tr thnh ht nhn ca bc tranh vi v p x Lng phng xa. Cu th th ba xut hin lp tc kh th nh trn y m nhc. Khn ln man iu nng e p. Nhng m thanh pht ra t nhc c ca ng bo Ty Bc i vi ngi lnh Ty Tin va l va c v hoang di mang tnh s khai m m bn sc vn ha dn tc. Chnh ci l y lm m say tm hn nhng chng trai Ty Tin gc H Ni ho hoa. T man di m Quang Dng s dng y cng rt ti hoa. Ngi c nh c chng kin nhng v khc hoang s ca vn ha u Lc. V khc y ha vi v iu Em duyn dng, e p, tnh t. Ta ch tc gi s dng t : Ban u l em tip n l nng ri sau li l em. T cch s dng y ta cm nhn c em nh mt nng tin kiu dim v ta nh lc vo ci thn tin vi khng kh m say n ngy ngt. Chnh trong khng kh ca m nhc, v iu y chp cnh cho tm hn nhng ngi lnh Ty Tin thc s ngt ngy trc ngi v cnh. S rt thiu st nu nh chng ta dng li y. Bi l bn cu sau ca on th mi thc s thi v. C bn cu l cnh sc Ty Bc gi cm gic mnh mang, huyn o: Ngi i Chu Mc chiu sng y C thy hn lau no bn b C nh dng ngi trn c mc Tri dng nc l hoa ong a. Mt khng gian bng lng khi sng nh trong ci mng c th hin ra. Ci thc ca kh tri Ty Bc, ci mng ca khng kh bng lng sng khi hin ln nh mt min c tch. Ta nh rng Quang Dng l mt ha s bi vy on th m mu sc hi ha. Nt bt phc tho ca Quang Dng tht l ti hoa. Ch mt vi nt chm ph vy m ci hn ca cnh vt v con ngi hin ln tht sinh ng y sc cun ht. Khng gian dng sng bui chiu ging mc mt mu sng, sng nc bn b hoang di nh mt b tin s. Hn lau nhng cy lau khng cn v tri v gic m c linh hn. Phi l mt hn th nhy cm, tinh t, ti hoa v lng mn mi cm nhn c hn lau ang dng mc dc no bn b. Khng gian nn th y lm nn cho ngi th xut hin:

C nh dng ngi trn c mc


Cu th khng t m gi, gi ci dng mm mi uyn chuyn ca c gi trn chic thuyn c mc. Cnh rt th v ngi cng rt tnh. Bi vy tc gi nh ngy ngt m say trc cnh v ngi. y cnh nh lm duyn vi ngi.

Tri dng nc l hoa ong a


Duyn dng n v tnh t cng ht li: Bng hoa rng cng ong a lm duyn vi ngi. Cnh v ngi ha quyn ng iu, tnh t n m say trong ci nhn lng mn ca Quang Dng. Ta c cm nhn y l th gii ca ci mng, ci m, ci th v ci nhc. Th v nhc l hai yu t to nn bc tranh Ty Bc nn th, m l. Ai ni rng Ty Bc l x rng thing nc c xin hy mt ln cho tm hn mnh lng li cht th Ty Bc ngm vo hn. on th bc l cht ti hoa, cht lng mn ca Quang Dng n tuyt vi. Cm n nh th cho ta mt chuyn hnh trnh v vi Ty Bc th mng khm ph Ty Bc v yu Ty Bc. - 28 -

on 3: Ngi lnh Ty Tin ho hng v ho hoa


Quang Dng dng bc tng i v ngi lnh v danh trong kh th th ba ca bi th Ty Tin. Ta c th xem kh th th ba ny l nhng nt bt cui cng hon thin bc tng i v chn dung ngi lnh Ty Tin ho hng, ho hoa. Chn dung ngi lnh hin ln kh th th 3 c s kt hp nhun nhuyn gia v p tm hn, l tng chin u v phm cht hy sinh anh dng. C th ni c bi th l mt tng i y mu sc bi trng v mt on qun trn mt nn cnh khc thng. Chn dung on binh Ty Tin c chm khc bng nt bt va hin thc va lng mn. Cc chi tit nh ly t i sng hin thc v khc x qua tm hn th Quang Dng ri sau hin ln trn trang th y sc hp dn. Dc theo hnh trnh, v p ho hng kiu dng c lp lnh dn ln, n khi ngi lnh Ty Tin i mt vi dch bnh, i mt vi ci cht th n tht chi ngi, nt no cng sc so l lng v y lng mn: Ty Tin on binh khng mc tc Qun xanh mu l d oai hm. Ch dng ca Quang Dng y tht l. Nu m u on th tc gi dng t on qun th y tc gi dng on binh. Cng on qun y thi nhng khi dng on binh th gi hnh nh on chin binh c v kh, c kh th xung trn t i v m yu ca bnh tt. Ba ch khng mc tc l o th b ng thnh ch ng. Khng cn on qun b st rt rng lm tiu tu i rng ht c tc. Ging iu ca cu th c y nh l h c tnh khng mc tc vy. Nghe ngang tng kin bc v thy r s bc tu rt lnh trng. Cc chi tit khng mc tc, qun xanh mu l din t ci gian kh khc thng ca cuc i ngi lnh trn mt a bn hot ng c bit. Di chng ca nhng trn st rt rng trin min l tc khng mc da xanh ti. Nhng i lp vi ngoi hnh tiu ty y l sc mnh phi thng t bn trong pht ra t t th d oai hm. Vi ngh thut tng phn ch 2 dng th Quang Dng lm ni bt v khc thng ca on qun Ty Tin. H hin ln nh hnh nh trng s trng phu mt thu qua hai cu tip: Mt trng gi mng qua bin gii m m H Ni dng kiu thm Mt trng biu th s dn nn cm ut n cao nh c kh nng thiu t qun th qua nh sng ca i mt. Hnh nh th lm ni bt ch ca on binh Ty Tin. y ngi lnh Ty Tin c cp n vi tt c thc trng mt mi, vt v qua cc t khng mc tc, qun xanh mu l. Chnh t thc trng ny m chn dung ngi lnh sinh ng chn thc. Th nhng vt ln trn kh khn thiu thn, tm hn ngi lnh vn ct cnh m m H Ni dng kiu thm. Cu th nh ln v p tm hn ca ngi lnh Ty Tin. Ban ngy Mt trng gi mng gic mng chinh phu hng v pha trn mc nhng khi bom n yn ri gic mng y li hng v pha sau cng l hng v pha trc, pha tng lai hn c. Mt ngy v trong chin thng ni li gic m xa. ch th mnh lit, tnh cm th say m. Hai nt p hi ha trong tnh cch ca nhng chng trai Ty Tin. Quang Dng dng hnh nh i lp: mt bn l nm m, mt bn l ch ca nhng ngi chin binh: Ri rc bin cng m vin x Chin trng i chng tic i xanh o bo thay chiu anh v t Sng M gn ln khc c hnh. M vin x l nhng nm m nhng ni xa vng hoang lnh. Nhng nm m ri rc trn ng hnh qun, nhng khng th cn c ch quyt ra i ca ngi lnh. Cu th sau chnh l cu tr li dt khot ca nhng con ngi ng cao hn ci cht: Chin trng i chng tic i xanh. - 29 -

Chnh tnh yu qu hng t nc su nng gip ngi lnh coi ci cht nh ta lng hng. Khi cn h sn sng hy sinh cho ngha ln mt cch thanh thn bnh yu nh gic ng qun. Cu th vang ln nh mt li th ng l ci cht ca bc trng phu

o bo thay chiu anh v t


Nu nh ngi trng s phong kin thu trc coi da nga bc thy l l tng th anh b i c H ngy nay chin u hi sinh v T quc mt cch t nhin thm lng. Hnh nh o bo lm tng khng kh c knh trang trng cho ci cht ca ngi lnh. Hai ch o bo ly t vn hc c ti to v p ca mt trng s v n lm m i thc ti thiu thn gian kh chin trng. N cng gi c ho kh ca ch trai thi lon sn sng cht gia sa trng ly da nga bc thy. Ch v ni c thi nh nhm, ngo ngh ca ngi trng s i vo ci cht Anh v t l hnh nh y sc mnh ngi ca. Sau khi hon thnh ngha v thing ling, ngi lnh Ty Tin tr v trong nim ch che ca t m qu hng, ca ng i. Tr v vi ni sinh dng ra mnh. Trc nhng ci cht cao c a bn xa xi ho lnh sng M l nhn vt chng kin v tin a. M u bi th ta gp ngay hnh nh sng M, con sng y gn lin vi lch s on qun Ty Tin. Sng M chng kin mi gian kh, mi chin cng v gi y li chng kin s hy sinh ca ngi lnh. on th kt thc bng khc ca bi trng ca sng M.

Sng M gm ln khc c hnh


Dng sng M l chng nhn ca mt thi k ho hng, chng kin ci cht ca ngi trng s, n gm ln khc c hnh bi phn, lm rung ng c mt chn hoang s. Cu th c ci khng kh chin trn ca bn anh hng ca thi c. Cu th cp n mt mt au thng m vn hng trng. Bn cu kt: Bn cu th kt thc c vit nh nhng dng ch ghi vo m ch. Nhng dng sng y cng chnh l li th ca cc chin s v quc qun.

Ai ln Ty Tin ma xun y
Ma xun c th c dng nhiu ngha: thi im thnh lp on qun Ty Tin (ma xun 1947), ma xun ca t nc, ma xun (tui thanh xun) ca i cc chin s. Hnh nh Hn v Sm Na chng v xui, chng v xui b mnh trn ng hnh qun Hn v Sm Na: ch nguyn ca cc chin s l sang nc bn hp ng tc chin vi qun tnh nguyn Lo chng thc dn Php, thc hin l tng n cng. Bi vy d ng xung trn ng hnh qun hn (tinh thn ca cc anh) vn i cng vi ng i, vn sng trong lng ng i: Vang vng m hng vn t ca Nguyn nh Chiu: Sng nh gic, thc cng nh gic. III. Kt lun Khng c ni no trn th gian ny, quyn sng, quyn lm ngi li phi bo v bng mu nhni y. Bi vy ra i khng hn ngy tr v ch c mt chia phi l l ng nhin. iu cn bn y l thi trc s hi sinh y nhth no. Quang Dng th hin c ci nhn ng n bng vic khng dng t cht ni v s hi sinh ca nhng ngi lnh. V cht l mt, y mt m vn cn v l nhng ci cht gieo ma cho s sng trong tng lai. y ch l chuyn b qun i, chuyn v t hay chuyn Hn v Sm Na chng v xui. c mt thi lp lp ngi ra i vi tinh thn quyt t cho t quc quyt sinh nh th. Bi th Ty Tin ca Quang Dng to dng c bc tng i bng ngn t v nhng chng trai Ty Tin vo trong lng dn tc cho n mi mun i. nh hng - gi gii - 30 -

1. C kin cho rng bi th Ty Tin ca Quang Dng c tnh cht bi ly. Em c ng tnh vi kin khng ? Bi th Ty Tin ca Quang Dng ni nhiu ti mt mt, hi sinh. Mc d vy, bi th tuy c phng pht bun, c bi thng nhng vn khng bi ly. Ngi lnh Ty Tin t nguyn hin dng tui tr ca mnh cho T quc. H coi thng gian kh, him nguy, coi ci cht nh ta nh lng hng. Ngi lnh Ty Tin tiu ty trong hnh hi nhng vn chi ngi v p l tng. V p ca ngi lnh Ty Tin mang m tnh cht bi trng. 2. Bnh ging bn cu th sau y trong bi Ty Tin ca Quang Dng: Dc ln khc khuu dc thm thm Heo ht cn my sng ngi tri Ngn thc ln cao, ngn thc xung Nh ai Pha Lung ma xa khi a) Hai cu th u: Din t c s him tr, trng ip v cao ngt tri ca ni o Ty Bc (ch cc t y gi tr to hnh: khc khuu, thm thm, cn my, sng ngi tri). Cu th nht nghe nh c hi th nng nhc ca ngi lnh. Cch dng t ngi tri ca cu th th hai to bo, ng thi c cht tinh nghch ca ngi lnh. b) Hai cu th sau: Cu th ba nh b i, din t dc vt ln, xung gn nh thng ng. c cu th t, c th hnh dung on qun tm dng chn bn mt dc ni, phng tm mt ra xa thy nh ai thp thong qua mt khng gian mt mng sng rng ma ni. Hai cu 3 v 4 phi hp vi nhau to ra mt m hng c bit (cu th 4 ton thanh bng). C th lin h n m hng ca hai cu th ca Tn trong bi Thm m c bn ng: Ti cao phn thp ch kh ut - Giang h m chi qun qu hng (Tn t tnh, cn Quang Dng t cnh). 3. Phn tch hnh tng ngi lnh Ty Tin trong on th th ba ca bi Ty Tin a) y l hnh tng tp th ca ngi lnh Ty Tin. Quang Dng chn lc nhng nt tiu biu ca tng ngi lnh tc nn bc tng i tp th mang tinh thn chung ca c on qun. b) Bn cu th u ni v v p lng mn ca ngi lnh Ty Tin. Quang Dng, khi vit v ngi lnh Ty Tin khng h che giu nhng kh khn gian kh, ch c iu, nhng ci u c nhn bng con mt lng mn. c) Bn cu th sau ni ti v p bi trng ca ngi lnh Ty Tin. Ci bi thng y b m i trc l tng qun mnh ca ngi lnh (Chin trng i chng tic i xanh). Ci s tht bi thm nhng ngi lnh gc ng bn ng khng c n c manh chiu che thn c vi i nh cch ni gim (anh v t) v ri b t hn i trong ting gm tht d di ca dng sng M. Thin nhin tu ln khc nhc ho hng tin a linh hn nhng ngi lnh Ty Tin: o bo thay chiu anh v t Sng M gn ln khc c hnh. 4: Tham kho 6 cu 1 phn gii thiu thi 5: Tham kho 7 cu 3 phn gii thiu thi 6: Tham kho 8 cu 1 phn gii thiu thi 7: Tham kho 9 cu 2 phn gii thiu thi 8: Tham kho 19 cu 1 phn gii thiu thi - 31 -

9: Tham kho 20 cu 1 phn gii thiu thi Bn kia sng ung Mc ch Phn tch c tnh yu qu hng t nc t ho v truyn thng vn ho, v v p ca con ngi Vit Nam. Hiu v nh gi c ngh thut tr tnh ca bi th

Hon cnh sng tc ca Bn kia sng ung


1. Bi Bn kia sng ung ra i nm 1948. Sng ung cn gi l sng Thin c, l mt nhnh ca sng Hng ni vi sng Thi Bnh, chia tnh Bc Ninh ra lm hai phn: nam (hu ngn) v bc (t ngn). Qu hng, gia nh Hong Cm nam phn tnh Bc Ninh, ngay bn b sng ung. Khi gic Php chim nam phn Bc Ninh th Hong Cm ang cng tc Vit Bc. Mt m gia thng 4 nm 1948, Hong Cm trc tip nghe tin gic nh ph qu hng mnh, ng xc ng v ngay m y vit bi Bn kia sng ung - bn ny l t t do, hng v bn kia l vng b gic chim ng v giy xo. 2. Bi th ng ln u tin trn bo Cu quc thng 6 nm 1948. N c ph bin nhanh chng t Vit Bc ti khu Ba, khu Bn, vo min Nam v ra tn Cn o. Bn tho gc ca bi th khng cn na. V th c nhiu d bn v khng c bn no hon ton ng vi bn gc. Tt c u ch da theo tr nh mang mng ca tc gi nh chnh ng th nhn, v tr nh ca nhng ngi bin son sch hay bin tp bo. Trong SGK ny, vn bn Bn kia sng ung c chnh l li da trn s i chiu nhiu vn bn khc nhau v tr nh c khi phc y hn ca nh th. Vn bn ny c tc gi xc nhn l gn vi bn gc hn c.

Kin thc c bn
I. Gii thiu chung Hong Cm sinh ra v ln ln min qu Kinh Bc. Hn th lng mn ca Hong Cm gn b su nng vi min qu c knh ny. Tnh yu tha thit y vn tim tng n cha ch ch mt hon cnh no y l bng ln mnh m tun tro thnh nhng vn th trn tr xc cm. C hi y n vo mt m cui thng 4 nm 1948. Sau khi nghe tin gic nh ph qu hng bn kia sng ung, tm t chng cht nh thng, xt xa, cng vi nim cm gin su sc, Hong Cm thc trng m chong n du s vit mt mch 134 dng th trn y xc cm. Bn kia sng ung ra i ! C ngi ni nu nh m thng 4 nm 1948 y, Hong Cm khng vit Bn kia sng ung th ng s cht bi nhng n au ut hn khng c gii to bng th. ng vy Bn kia sng ung ra i trong s thng hoa tt bc ca tm hn xc cm thi nhn n hm nay hn na th k tri qua n vn lm cn co ni sng trong lng c gi. II. Phn tch 1. 10 dng u bc tranh ton cnh min qu bn kia sng ung Em i bun lm chi Anh a em v sng ung Cu m u bi th cu to nh mt cu hi. l ngh thut phn thn ca ch th tr tnh ca cuc i thoi gi nh m thc cht l c thoi ni tm th hin nh im xc cm thi nhn. Bin php ngh thut ny to nn nhng bi th p nht ca th ca Vit Nam hin i nh y thn V D, Ting ht con tu. - 32 -

Em phi chng l hnh nh ngi con gi Kinh Bc thn thng l hnh nh qu hng trong tm tng Hong Cm. R rng Hong Cm ly tnh yu la i th hin tnh yu qu hng do tnh yu y gin d, chn thc, gn gi. Va mi ni a em v m dng sng a v trong khng gian tm tng Ct trng phng l trong chiu di thi gian t ngy xa . ti hm nay, nm nghing nghing trong khng chin trng k. Dng sng tr thnh dng chy thi gian, dng chy lch s, con sng lp lnh tm hn con ngi, mang tm trng tnh cm con ngi. So snh vi cu th ca T Hanh trong bi Nh con sng qu hng: Tm hn ti l mt bui tra h To nng xung dng sng lp lo Trong cu th T Hanh, con ngi v con sng dng nh vn cn khong cch . Cn y gia Hong Cm v con sng thu t, ho ng, con sng lp lnh nh sng tm hn con ngi, lp lnh mt gng mt qu hng. Nhng cu th m ngn nga bi c rt nhiu thanh bng. c bit cu 4 cu 5 dng nh Hong Cm ngt i cu th khin n gin n trong chiu di ca cm xc to nn ci m min man bt tn ca dng sng ung hin ho tri chy bt chp thi gian: Sng ung tri i Mt dng lp lnh l mch sng bt dit ca x s ny. Khng c g c th thay i c iu chy bt tn ca dng sng. Trong khng chin n vn: Nm nghing nghing trong khng chin trng k y l cu th di nht ca on th cng vi t ly nghing nghing (t ly di vo bc nht ca ting Vit) cng hng vi hai t trm bnh thanh: trng k cui cu to cm nhn cu th nh vn di ra bc mt cy cu li qu kh vi hin ti. Dng sng nh mt sinh th c tm hn ang tr mnh thp thm lo u trong nhng ngy gic ti. T hin ti khng chin trng k cu th chuyn thng v qu kh vi hnh nh bi ma, b du.

Xanh xanh bi ma b du / ng khoai bing bic


Thi gian qu kh v thi gian hin ti ng hin nhum sc mu huyn o cho cu th. Ci mu xanh xanh bing bic khng phi sc mu trn bng mu hi ho. l sc mu lc qua ni nh nim thng, sc mu qu hng, sc mu x s lun pht sng trong tm tng nhng ngi xa qu. Cu th gi v mt min qu tr ph giu c vi sc xanh mn mn y sc sng sc tr ca nhng bi ma b du bao i m p nhng xm lng. T ni nh nim thng th chuyn thng v thi hin ti: ng bn ny sng sao nh tic Sao xt xa nh rng bn tay 5 ph m st i lin k vi nhau trong cu th c t ni au x lng bng rt ca thi nhn. ng t rng din t rt ng s bng hong, chong vng trc ni au qu ln, ht sc bt ng, t ngt. Cu th vt l ho ni au tm l cc t ni au bng rt but nhi trong tm hn nh th. 2. on 2. Ni n au tic nui trc v p qu hng b tn ph Cu th Bn kia sng ung nhc li sut chiu di bi th to ra khong cch gia bn ny v bn kia sng, trong m nh chia la. Con sng no m chng chy gia i b, vy m i b sng ung hm nay l i b ct chia, ch mt khong cch thi ng bn ny nhn v bn kia sng m sao xa vi nh hai ci vy. on th dng ln s i u khc lit gia sinh tn v hu dit gia s sng v ci cht, gia nt p xa v v nt nay. Min qu vn ha: Qu hng ta la np thm nng - 33 -

Tranh ng H g ln nt ti trong Mu dn tc sng bng trn giy ip Ni nh v qu hng bt u bng mt mi hng, ni nh y qu l tinh t, l hng v qu hng La np thm nng. Chng ta bit n qu hng qua dng sng qu hng ti c con sng xanh bic, qua sc mu x s, qua cnh c bay l rp rn, nay Hong Cm b sung mt hng v qu hng. Mi hng la np l c trng ca min qu Kinh Bc ng thi l c trng ca nn vn minh la nc. Hng la np gi cho ta nh ti gi tt, l hi, s sum hp quy qun m m. Ch mi hng thi m gi ln cuc sng ca ngi dn t Vit nghn nm qua, cho ta cm nhn v min qu Kinh Bc giu c tr ph. Nh qu hng khng ch nh v sn vt, vt cht m Hong Cm cn nh v c trng i sng tinh thn ca min qu Kinh Bc, tranh ng H ni ting vng qu Kinh Bc, hng nghn nm qua nhn dn ta gi gm c m v cuc sng m no hnh phc vo trong tranh, cht liu tranh ng H gin d, dn d. Tranh ng h g ln nt ti trong Mu dn tc sng bng trn giy ip Cu th nh ln nt ti trong ca tm hn con ngi, mu dn tc l sc mu khng h c trong bng mu hi ho nhng c cm nhn qua tnh yu qu hng v pht sng tm hn con ngi. i ht tnh yu li ti ni au, mch th t ngt chuyn sang hin ti Qu hng ta t ngy khng khip cu th vang ln nhc nhi, n au, but nhi tm hn, bi Hong Cm c cch m tnh rt ring bit ngy khng khip cng vi t khng khip l hnh nh th ngn ngt la hung tn cho ta thy s tn ph ca chin tranh. Nh th t co k th hu dit ngun sng, s sng, rung ta, nh ta, chng khng ch hu dit vt cht m cn khng b tinh thn. Tc gi dng hnh nh Ch ng mt n Li di l sc mu ni ln s c c, tnh th, ca k th, v nhn o. Chng cn l k th hu hoi mi sinh, mi trng: Kit cng ng thm, b hoang, ng thm, b hoang vy m chng cng khng tha. Cu th lm ta nh n th tng t ca V Cao. Ng cha chy nhng thn cau Ng cha l chn thanh bnh an lc, cau l loi cy kh chy vy m cng phi chy , thy s hu dit khng khip ca chin tranh. Hong Cm cn i xa hn th, ng kt n k th khng ch nh ti phm chin tranh, ti phm mi trng mi sinh m chng cn l ti phm vn ho chng hu dit dng tranh ng H, dng tranh cha ng c m ngn i ca con ngi. Hong Cm khng cn ch nhn danh qu hng Kinh Bc, nhn dn Vit Nam m cn nhn danh nhn dn tin b trn ton th gii t co ti c ca k th. on th kt thc bng cu th By gi tan tc v u din t ni ut hn au n khng ch ca ring Hong Cm m ca tt c nhng ngi sng v cht. 3. on 3: V p con ngi Kinh Bc Ai v bn kia sng ung C nh tng khun mt bp sen Ai v c nh cu th thoang thong hng nhng cu ca dao lng l ta hng dn ca trong tm hn ngi Vit hng ngn i. Hong Cm khng ni nh nhiu nh lm m ni nh tng l nh c, nh tt nhng mu sc c th (tnh yu khng chp nhn s nhiu). Gng mt bp sen, ch khng phi hoa sen bi gng mt bp sen gi nh v gng mt pht hng, c hng thm thanh qu ca ngi con gi Kinh Bc c vin quanh bi chic khn m qu nn n du dng, duyn dng, e p m tnh t. Bp sen l thi k chm chm hm tiu, - 34 -

nhng cnh hoa cn phong kn, vn sc, nguyn hng, ha hn v p cha to l. Trong th Hong Cm, hnh nh c gi hng xn Kinh Bc to nn nhng vn th p nht trong i th ng. Nh c hng xn rng en Ci nh ma thu to nng Nt p ca c hng xn rng en t thu xa xa c bo lu trong nhng vn th Hong Cm vi n ci rng r, trong tro, m p, n ci nh ma thu ta nng l cch rt so snh rt Hong Cm - mt thi s a tnh, a cm. 4. Hnh nh b m v b th Bn cnh Kinh Bc ca min th m mng cn c hnh nh ca Kinh Bc i thng l hnh nh ca m gi v em th: hai hnh nh vn gi nhiu thng cm: Bn kia sng ung M gi nua cm ci gnh hng rong Hnh nh ngi m hao gy vt v, lam l m nm thng thi gian vi mun ngn gian trun nhc nhn vt kit sinh lc ca m. Hnh nh b m hin ln y gi m. Qu hng gic gi, m gi ln n phng tri. i m ngho gnh hng rong qu nh: Dm sm vi nhng t ch s lit k: dm, my, vi vy m lng ta tru xung ni au nghn ngo, m gnh trn i vai to tn c gnh nng cuc i m thm nui chng, nui con. Bng dng ca ngi m gnh gng tng i vo li ca ting ht Gnh gnh gng gng, gnh sng gnh ni, gnh ci gnh cnh. Ngy xa trong vn Chiu hn, Nguyn Du khi ngh ti nhng vong linh bt hnh cng khc khoi n au trc thn phn m ngho n gnh tre chn rn hai vai. Cu th y li vt au bng rt trong tm khm ngi c sut hn hai th k qua. T Hu cng ly hnh tng b m gnh gng lm biu tng cho c mt dn tc giu c hy sinh. Vit Nam i ! T quc thng yu Trong kh au ngi p hn nhiu Nh b m sm chiu gnh nng Nhn ni nui con sut i im lng Bit hy sinh nn chng nhiu li v t T Hu nhn thc mt s nhn thc y thc: C g qu hn gi tr con ngi Ta hiu v sao ta chin u Ta hiu v sao ta chin thng Quen thuc l th nhng hnh nh b m ca Hong Cm vn c nhng pht hin ring. Ngi m gi nua gy yu ca Hong Cm, tt t gia cnh qu hng b gic giy xo vn li mt n tng su m trong lng ngi c. Trong thi bnh m vt v, lo toan, thi chin, ni vt v lo toan y dng nh nhn ln gp bi. Bi vy nim thng cm tro dng thnh nhng dng th y ut hn kt ti k th. T yu thng tt bc n cm hn tt cng, cu th thot di chuyn gia hai thi cc khc nhau m vn lin mch, t nhin, n to dng ci th i u y khc lit, mt bn l b m gi nua cm ci, mt bn l l qu mt xanh trng trn Khua giy inh p gy qun gy teo. Cng vi th ny, T Hu khc ho ln hnh nh lm lit ca b m Hu Giang anh hng: mt b m Hu Giang ly by nh tu l chui kh. Vy m chin thng qun gic y tn bo. Bng cch T Hu ca ngi sc mnh v qu cm ca ngi m. Nhng Hong Cm li nhn mnh vo ci bt cng, v o ca bn xm lc v t m tnh cnh ng thng ca b m trong nhng ngy lo lc. Cu th chuyn th lc bt mang m iu thng thit th lng gi t mt cch cm ng cnh lng qu trong cht chc hoang tn : - 35 -

L a lc c trc lu Vi ba vt mu loang chiu ma ng . Vn nhng cnh lng qu quen thuc y, cy a, qun nc vn y m sao bun thm th thit l, mi lu xiu, l a ri l nh vt mu loang trong chiu ma ng hoang lnh. Cnh qu hng va chn thc trong tng chi tit va mang tnh biu tng v min qu y bng gic, ni t thn ang tc yu, tc qui, ni s hu dit ang honh hnh. Bn gic u y l t cht. Tr khng thng, gi khng tha. Cng vi hnh nh b m l hnh nh nhng a em th di non nt trong bo la chin tranh - nhng nn nhn ng thng nht ca mi cuc chin tranh: Bng gic giy v nhng nt mi xinh. Li kt ti vang ln anh thp : c t ny chp ti Chng ta khng bit ngui hn Ti c ca chng tri khng dung, t khng tha, li th vang ln nh dao chm , nh mt li nguyn thing ling, nh ting phn truyn ca lch s. T yu thng v cng, t ni au v hn, nh th khao kht hng ti mt ngy mai y ha hn, ngy b i v lng, nhn dn vng dy, c dn tc ng khi trong kh th quyt chin, quyt thng: Dao le gia ch Gy la cui thn La chn vng hoe gic mt hn. Sc mnh chin thng ca dn tc ta l sc mnh kt hp ca con ngi ca hn thing sng ni, ca ci ngun truyn thng vn ho, ca hm qua v hm nay. Vi sc mnh dn tc ta c th chin thng bt k mt th lc ngoi xm no. l sc mnh ca chnh ngha, ca o c. III. Kt lun: Bi th bt u t mch ngun dn ca, ca x s giu truyn thng vn ho ca vng qu t Kinh Bc. Th hin r hn th Hong Cm - hn th hn hu gn b mu tht vi min qu Kinh Bc. Bi th ng ti hn dn tc su lng trong tm hn mi ngi dn nc Vit Bn... gp vo bn ho ca tnh yu qu hng t nc mt nt nhc m say c o v mt thi au thng v ho hng khng th no qun ca dn tc.

nh hng , gi gii
1. Nh th Hong Cm sng tc bi th Bn kia sng ung trong hon cnh no ? Sinh ra v ln ln vng qu Kinh Bc, hn th Hong Cm gn b mt thit, su nng vi vng qu c knh ny. Tuy nhin tnh yu qu hng tha thit y, nu khng gp c mt hon cnh c th th mi mi vn c nm im lm trong tri tim nh th. Hon cnh to nn cm hng ca bi th n vo mt m gia thng 4 nm 1948. m , khi nghe xong nhng thng tin v tnh hnh gic nh ph qu hng Kinh Bc. Hong Cm cc k xao xuyn, tm t chng cht nhng nh thng, nui tic cng vi nim cm gin su lng. Hong Cm vit bi th Bn kia sng ung trong mt tm trng y xc cm . 2. Nhng c im trong cm xc v qu hng, t nc bi th Bn kia sng ung ca Hong Cm ? Bi th Bn kia sng ung c hai nt c sc trong cm xc v qu hng t nc. l: Dng cm xc va nui tic, xt thng va ut c, cm gin trc cnh qu hng b gic tn ph cun cun tun tro di ngi bt ca nh th. - 36 -

Ci hn ca qu hng (vng qu Kinh Bc), ci hn ca dn tc phng pht trong sut bi th. Hai nt c sc trong cm xc ny ho quyn vi nhau t u n cui bi th. 3. Em thch nht cu th no trong bi th Bn kia sng ung ca Hong Cm? Hy phn tch v p, ci hay ca nhng cu th . Trc ht, hc sinh phi t la chn nhng cu th m mnh yu thch. Tuy nhin nhng cu th phi hay. Sau , tin hnh phn tch v p, ci hay ca nhng cu th . y, phi th hin c nhng cm xc, rung ng chn thnh ca mnh i vi nhng cu th m mnh la chn. C th chn v phn tch nhng cu th sau: Sng ung tri i Mt dng lp lnh Nm nghing nghing trong khng chin trng k ng bn ny sng sao nh tic Sao xt xa nh rng bn tay Nhng c hng xn rng en Ci nh ma thu ta nng. 4: Tham kho 2 cu 1 phn gii thiu thi 5: Tham kho 10 cu 1 phn gii thiu thi 6: Tham kho 11 cu 2 phn gii thiu thi 7: Tham kho 21 cu 2 phn gii thiu thi I MT

Nam Cao
Kin thc c bn
I. Gii thiu chung 1. Tc gi: Nam Cao (1915 - 1951) l nh vn hin thc tm l bc thy, ngi mang li s khi sc thc s cho vn xui ngh thut Vit Nam. Trc cch mng thng Tm Nam Cao ni ting trn hai ti ngi nng dn v tr thc tiu t sn. Sau cch mng ng tip tc khng nh v tr tin phong ca mnh trong vic kin thit nn vn hc ca nc Vit Nam mi. Sut cuc i cm bt ng lun trn tr vi vn sng v vit, nhng chim nghim v tm ti ca ng c th hin trong h thng sng tc m i mt c coi l kt tinh ngh thut tin b ca ng. 2. Vn i mt (nhan - hon cnh sng tc) i mt c Nam Cao vit trong my ngy ngh tt (ma Xun nm 1948) cho nh. Lc u tc gi nh t tn cho thin truyn ngn ca mnh l Tin s anh To Tho nhng sau khi ngm ngh li nh chnh Nam Cao vit trong nht k ng t cho n ci tn gin d v ng n, i mt nh vy ci tn i mt ra i sau mt qu trnh nghin ngm ca nh vn, va gin d, va su sc, va th hin tp trung ch ca tc phm. i mt l cch nhn, quan im, Nam Cao gi l cch nhn i, nhn ngi c th l cch nhn cuc khng chin v nhn dn lao ng ch yu l nng dn (trong nhng nm u ca cuc khng chin chng thc dn Php ca lp tr thc vn ngh s) - 37 -

II.

Phn tch 1. Vn quan im (cch nhn) lp trng (ch ng) trong i mt. i mt ra i vo ma xun nm 1948 thi im vn nhn ng ang t ra gay gt cho gii vn ngh s c bit l nhng nh vn tiu t sn lp trc. Nu nh thi tng khi ngha pht hin ra sc mnh ca nhn dn khin cc nh vn ngh s sng st, bt ng n mc ng nga ngi ra th gi y hin thc gian kh ca cuc khng chin, nhng vn mi ca qun chng bc l trong cuc sng khin cc nh vn tiu t sn c lc khng khi phn vn ln u ho mnh vo cuc sng i chng. H c bit bao b ng: Liu c th xem qun chng (ch yu l ngi nng dn l i tng ngi ca chnh trong sng tc ca mnh hay khng), liu c th tin vo ci m ng lu nay vn cam chu thn phn n l hay khng li cn vn cch vit, vn cm hng vn cn rt nan gii, l cha k cng i vi khng chin h li cng cm thy cch mng khng phi l mt l hi tng bng dnh cho nhng k ham vui m thc s l mt phen th thch hn lc no ht vn lt xc, nhn ng vn i mt c t ra bc xc.

Nam Cao trnh by quan im: ci nhn b quy nh bi ch ng phi nhp thn vo cuc cch mng, phi ho mnh vo qun chng cch mng th mi c ci nhn ng v ton din v cuc sng v con ngi t ng yu cu vn ngh s phi c trch nhim vi cuc i, vi cch mng vi khng chin. Phi tham gia khng chin v lm bt k vic g c li cho cch mng, phi hng ngi bt miu t lung gi mi ca thi i, xy dng trong tc phm nhn vt trung tm ca vn hc ng thi em li lung sinh kh v cm hng mi cho vn hc. T nhng yu cu thit thc i mt ca Nam Cao c tc dng nh hng tch cc cho hot ng sng tc khng ch ca ring ng m cn ca c nhiu ngi c bit l cc vn ngh s i theo khng chin. Lc ng nh nhn xt ca T Hoi: i mt l tuyn ngn ngh thut cho mt th h nh vn. L tc phm lun Nam Cao pht biu nhng tm nim ca mnh mt cch ngh thut v bng ngh thut, nhng vn t ra trong i mt khng mang tnh gio hun khin cng m gin d thuyt phc chn thc nh chnh cuc i. Mt trong nhng yu t lm nn gi tr y l nh h thng nhn vt mang tnh i trng Hong v . (trong nhn vt Hong to n tng thm m cao v l in hnh phn din u tin ca vn hc sau cch mng) l hai nh vn c i mt, cch nhn, thi v tnh cm khc nhau vi nhn dn v cuc khng chin ca dn tc. 2. Phn tch nhn vt Hong v a) Hong: Hong tiu biu cho m vn ngh s c vn gi i mt c khi nhn con ngi v cuc i, di mt anh qun chng nhn dn ch l mt l nh nhng, va ng va nhng x, tham lam, l mng, ngu n, bn tin v c nhng ngi ph tn c v cng thi nt, gn g c ch nhn thy nhng mt tiu cc ca ngi nng dn. Ch tip xc vi cn b ca lp thng lu tr thc, nn Hong ht sc bi quan v con ngi thiu tin tng v qun chng cch mng. Trc cch mng Hong va l nh vn va l tay bun ch en, anh ta c tnh cch phc tp. Trong khi bn b ng nghip ch cn mt dm xng th con ch ca anh ta cha bao gi b nhn i, anh ta hay bn, k vi nhng ngi ti gii hn mnh. Sau cch mng Hong tn c khng chin nhng anh ta khng chu ho nhp vi khng chin, anh vn gi li sng c. Cch xa H Ni hng trm km m anh ta vn nui ch d, nh t tm, c sch tu, nm mn tuyn, n ma p hoa bi v khoai lang vi. Thc ra li sng ca Hong khng ng ln n nu l thi bnh nhng t vo hon cnh cuc khng chin gay go c lit, bao nhiu con ngi u t ng xung quyt t cho t quc quyt sinh, hy sinh ca ci v tnh mng ca mnh th li sng ca Hong l li sng v k v v trch nhim. Chnh v ch ng ca, giao tip vi nhng k cn b do vy anh ta c ci nhn phin din lnh lc v cuc khng chin anh ta ch nhn thy mt xu. Trong mt anh ngi nng dn (lc lng ch cht ca khng chin) l mt l nhiu kh, thc mch, ngu n, nh nhng, va ng va - 38 -

nhng x, bn tin, l mng, ch k. Anh ta ch giao tip vi tr thc cn b nn anh ta c ci nhn bi quan v cuc khng chin ca nhn dn nhng cha hon ton nn hn v cn tin vo ng c. Ch nhn thy hin tng m khng thy bn cht, thy h ngc nghch m khng thy h sn sng hy sinh Chnh v vy c gi i mt y nhn i th cng i nhiu cng quan st lm th cng thm chua cht v chn nn. b) : Tri vi Hong, tiu biu cho gii vn ngh s xem cuc khng chin l ca mnh v tch cc tham gia khng chin dn thn vo ho nhp vo cuc sng ca qun chng cch mng. chp nhn t b nhng quyn li ring ca mnh k c ci ngh thut trc y anh cho l cao siu, Ri thc ng lu vng thi ca ngh thut sn sng lm bt k vic g d l anh tuyn truyn vin nhi nhp v danh min l c li cho cch mng. Ho nhp vi nhn dn cng ngy cng cm thng v nhn h bng con mt thin ch hn, anh khng ch nhn hin tng b ngoi m cn nhn thu bn cht bn trong hin thc, hin thc ln rng y khi ngun cm hng sng to ngh thut trong anh ng nh Ch Lan Vin tng khng nh: Cuc sng v vo anh trm lp sng Ch ngi trong phng anh bt b anh i Tm hn anh l ca i mt na Mt na kia cng l ca cuc i Gi li sng nh Hong v cch sng nh Hong vi t cch cng dn anh ta khng lm trn bn phn, trn t cch ngh s anh khng cn tm c ngun cm hng sng tc, anh ta tr thnh ngi tha, ngi tt hu. Ngc li, lm trn bn phn trn t cch cng dn v tip tc khng nh v tr ca mnh trn t cch ngh s. i mt th hin r phong cch Nam Cao ng khng bao gi xut u l din trn trang sch m cho nhn vt t ln ting chnh v vy vn i mt t ra trong tc phm c trnh by ngh thut v y sc thuyt phc vi Nam Cao vn cch nhn lun quy nh bi ch ng v lun gn lin vi vn tm lng tnh cm ngi ngh s. 3. ngha Raxum Gamratop nh th ni ting ca Lin X tng pht biu: ng ni hy cho ti ti m hy ni hy cho ti i mt. R rng vn quan im trong qu trnh lao ng ngh thut vi vn ngh s l vn quan trng trc tin. L mt ngh s lun trn tr vi vn sng v vit Nam Cao t vn ci nhn trong mt thi im ht sc quan trng (nm 1948). Tc phm tr thnh tuyn ngn ngh thut, l kim ch nam gp phn gip cc nh vn ngh s ng thi ang lng tng nhn ng nh hng con ng sng to ngh thut ng n ca mnh. Cho ti hm nay hn na th k tri qua k t khi i mt ra i nhng vn v s kin trong tc phm li vo qu kh nhng i mt vn vn nguyn gi tr bi theo Nam Cao khng ch c ci nhn ng, m phi khng ngng i mi i mt bi hin thc cuc sng khng th khng ngng vn ng. Ch c th mi c th c kh nng tip cn hin thc v phn nh c qui lut hin thc. i mt vn c ngha tch cc trong cng cuc i mi ca vn hc Vit Nam hin i.

nh hng v gi gii
1. Lc u, Nam Cao t tn cho thin truyn ngn ca mnh l Tin s anh To Tho, sau i l i Mt. Cn c vo tc phm, hy gii thch v sao Nam Cao li i tn tc phm nh th no? ngha ca tn truyn i mt? Gi : - 39 -

Lc u, Nam Cao t tn cho thin truyn ngn ca mnh l Tin s anh To Tho, sau li i thnh i mt. Tc phm c kt thc bng ting chi yu, y thn phc ca nhn vt Hong khi nghe v c Tam quc ci on To Tho nh Quan Cng: Ti tht ! Ti tht ! Ti n th l cng ! Tin s anh To Tho !. Lc u, c l tc gi t tn truyn l Tin s anh To Tho do ng nhn ra c ci c o ca cu kt xut thn ny. Nhng sau , khi ngm ngh li, nh chnh Nam Cao vit trong nht k, ng t cho n mt ci tn gin d v ng n hn: i mt. Nh vy, ci tn i mt ra i sau s nghin ngm ca nh vn, va gin d va su sc, th hin c ch ca tc phm. i mt l vn cch nhn, vn quan im. Nam Cao gi l cch nhn i v nhn ngi. Cch nhn y c th hin mt cch c th v sinh ng, y m nh ngh thut trong tc phm. l cch H Ch Minh nhn nhn dn lao ng, ch yu l ngi nng dn trong nhng nm u cuc khng chin chng thc dn Php ca mt lp tr thc vn ngh s. 2. Ngh thut k chuyn ca Nam Cao trong truyn ngn i mt. c sc v ngn ng ngh thut ca thin truyn? Truyn ngn i mt th hin ngh thut k chuyn bc thy ca Nam Cao. Cch vo truyn ca tc gi rt t nhin. Cch dn dt tnh tit cng phng tng, linh hot, thot nhn tng l tu tin nhng vn rt tp trung, nht qun lm bt ni ch ca tc phm. c i mt, ngi ta c cm gic s sng t do n din ra nh th. Nam Cao s trng v cch trn thut theo quan im nhn vt. Trong i mt, qua dng tm s ca nhn vt , Nam Cao dn dt cu chuyn mt cch rt linh hot v t nhin. Truyn ngn i mt cng th hin ti nng s dng ngn ng bc thy ca Nam Cao. Ngn ng ca tc phm va trong sng, gin d va sc so, chnh xc, rt giu vi ngn ng i sng. c bit, ngn ng i thoi rt t nhin, gn gi vi li n ting ni hng ngy, c kh nng th hin su sc bn cht, tch cch ca nhn vt. Ngn ng ca Hong c c th ho cao , ng l ngn ng ca mt nh vn: va giu hnh tng, va hm hnh, y v chm bim, hi hc. 3. Vn i mt c t ra trong truyn ngn cng tn ca Nam Cao nh th no? ngha ca vn i mt i vi sng tc vn chng ? Nhng chnh cn c: Vn i mt l vn cch nhn, vn quan im i vi hin thc. Trong truyn ngn i mt, iu c th hin c th trong cch nhn i vi cuc khng chin v nhn dn lao ng (ch yu l nng dn). Phi c cch nhn nh th no y thy c bn cht tt p, bn cht yu nc v cch mng ca nhn dn lao ng. Nam Cao khng nh quan im ny bng cch th hin thi ca nh vn ph nhn cch nhn phin din, ch mt pha thi ca nh vn Hong khin anh ta ch thy ngi nng dn l dt nt, l bch, nhiu kh, thc mch v.v Vn i mt thc cht l vn ch ng, tc vn lp trng khng chin. Hong ng ngoi cuc khng chin, bn cht rt ch k, sng tch bit vi cuc chin u ca ton dn tc, nn c thi v trch nhim, soi mi, ch giu i vi ngi dn hng hi tham gia khng chin. Anh ta khng hiu c bn cht ca nhn dn lao ng. Tri li ng trong cuc khng chin, coi cuc khng chin l ca mnh, nn thy c bn cht tt p, bn cht yu nc v cch mng ca nhn dn lao ng. thy c ng sau ci v ng nghch, dt nt, ng sau nhng hnh vi c v phin nhiu, l bn cht yu nc, s hng hi tham gia khng chin ca nhn dn. Nam Cao cp v gii quyt vn i mt ni ln mt cch rt t nhin, sinh ng v hp dn, bng cch thng qua vic xy dng hai nhn vt Hong v (nht l Hong) vi ngoi hnh v tnh cch c th, chn tht, v thng qua nhng cuc i thoi sinh ng ca h. - 40 -

ngha ca vn i mt i vi sng tc vn chng Trong sng tc vn chng, vn lp trng quan im nhn nhn v phn nh hin thc, nhn nhn v phn nh nhn dn rt quan trng. Ch c ng trn lp trng v cch mng, xut pht t tnh cm cch mng mi c th hiu c bn cht ca nhn dn lao ng. t vn phi c cch nhn ng n thy c bn cht ca nhn dn lao ng, iu c quan h mt thit ti vic xc nh i tng chnh ca nn vn hc mi l nhn dn, nhng con ngi bnh thng m v i. Trong cng cuc i mi hin nay, vn i mt cng rt quan trng. 4: Tham kho 10 cu 2 phn gii thiu thi 5: Tham kho 11 cu 1 phn gii thiu thi t nc Nguyn nh Thi

Mc ch
Cm nhn c xc cm tinh t v nhng suy ngh su lng v t nc trong bi th. Nm c nhng c im ni bt ca ngh thut: kt cu, hnh nh, nhp iu, ngn ng. T c nim v ging iu ring ca th Nguyn nh Thi.

Kin thc c bn
I. Gii thiu chung 1. Tc gi tc phm Nguyn nh Thi l ngh s a ti, lm th, vit vn, bin kch, son nhc. Lnh vc no ng cng c thnh tu ng k nhng thnh cng hn c vn l th ca, s am tng nhiu lnh vc lm ch nhiu ti to chiu su trong suy t ln trong xc cm ca th ng. Th Nguyn nh Thi mang v p uyn bc hm xc giu sc khi qut c kh nng o su vo nhng lin tng bt ng nhng v cng hp l v thi v. t nc l bi th c ng sng tc trong khong thi gian di t 1948 - 1955 trn c s ghp mng t nhng bi th (Sng mt trong nh sng nm xa 1948, m mt tinh 1951). Tuy vy t nc vn l mt chnh th ngh thut khng t vt chp ni. Cm nhn nh mt bi th lin mch l nh nhng on th c t trong t trng cm xc ng nht l tnh yu tha thit t nc, qu hng ca thi nhn. 2. ti cm hng ti t nc v ma thu: Khi ngun cho nhng cm xc v suy ngm v t nc l nhng cm gic trc tip trong mt bui sng ma thu, ma thu xa nay vi thi nhn vn l ti mun i, thi hng mun thu vi Nguyn nh Thi mu thu v t nc l ti khng bao gi cn l tnh cm tc trc trong tri tim ng, hn na hnh nh ma thu cch mng vi lch s ln lao ca dn tc, cm hng thi i v cm hng lch s ng nht trong hnh tng t nc ca Nguyn nh Thi to nn tnh khi qut v sc mu s thi khi Nguyn nh Thi to dng hnh tng t nc t au thng mu la qut cng ng ln, gi bn ng dy sng lo. II. Phn tch 1. V p ca t nc qua ma thu xa, ma thu nay. a) Ma thu H Ni xa - 41 -

Khi ngun cm hng cho nhng xc cm v suy ngm v t nc l nhng cm gic trc tip trong mt bui sng ma thu gi nn ni nh v H Ni. Sng mt trong nh sng nm xa Gi thi ma thu hng cm mi Ti nh nhng ngy thu xa Sng chm lnh trong lng H Ni Nhng ph di xao xc hi may. Nhng du hiu ma thu tri trong, hng cm, gi mt nh thc k nim trong qu kh. Hng cm thong trong gi mt mt mi hng rt i quen thuc ca ma thu H Ni dn li cho nh th v nhng k nim xa xa, 5 cu th vi vi nt chm ph m gi c khng gian, thi gian m gi dy c sc mu v hng v. Bui sng ma thu trong lnh mt m gi nh thi phng pht hng cm mi nh thc k nim trong qu kh sng chm lnh .hi may. Nhng n tng u tin ca hai cu th l thn thi ca ma thu H Ni nm xa p mt cch hiu ht, phng pht bun. Nhng cm gic rt tinh t v thin nhin, v khong khc u tin khi ma thu va t chn trn ph phng H Ni c c t nh ngh thut o ng xao xc hi may xao xc l ting thu v trn ph phng H Ni khc vi ting thu ni ni rng ca Lu Trng L l vng ri xo xc. Mi chm thu, thi tit va se lnh nh th dng t chm lnh v hi may miu t s cm nhn tinh t ca mnh khi ma thu ti. Phi l ngi gn b su sc v yu thnh ph ht lng Nguyn nh Thi mi cm gic c tht c th ci xao xc hi may chm lnh trong lng trn nhng ph di - mt nt c trng ca ph phng H Ni. Trn ci nn ca thi gian v khng gian y nh th ghi li tht sng ng hnh nh v tm trng nhng chng trai H Ni nm xa phi ri thnh ph rt i thn thng ra i, dt khot m trong lng y lu luyn. Ngi ra i u khng ngonh li Sau lng thm nng l ri y Hnh bng nhng con ngi hin ln trong bc tranh tm cnh va c hnh khi va c mu sc to n tng su m cht cha ni nim tm trng. u khng ngonh li m vn cm nhn r rt tng chic l vng chao nghing bn thm nng. Ci m thanh rt i bnh d ca ting l ri trong k c nh th ti hm nay vn cn xao xuyn tm hn c gi. To nn v p cho cu th cn do giai iu ca hoi nim trm lng bng khung v da dit. y l hai cu th c nhiu cch hiu. C ngi cho rng l hnh nh nhng ngi ra i nhng nm tin khi ngha, c ngi cho l hnh nh ngi ra i trong nhng ngy ton quc khng chin. Cn c vo cu t v hnh nh th ta thy y khng phi l cu th miu t hnh nh ngi ra i trong cuc khng chin chng thc dn Php, bi trc tc gi vit ti nh nhng ngy thu xa. Hn na ngy ton quc khng chin l 19.12.1946 u phi l ma thu. Bn thn Nguyn nh Thi vit v hnh nh on qun ra i khng chin trong ca t Ngi H Ni: H Ni chy khi la ngp tri v trong bi th Ting sng: Nh nm xa trong m sng v Ngi i H Ni chy sau lng Hnh nh ngi ra i khng chin tht ho hng honh trng. Ta cng bt gp hnh nh tng t trong bi th Ngy v ca Chnh Hu: Nh m ra i t tri bc la C thnh nghi ngt chy sau lng Nhng hnh nh khc hn vi nhng hnh nh ngi ra i trong bi th t nc. R rng ngi ra i u khng ngonh li thc cht l cu th ghi li hnh nh nhng con ngi ra i v ch ln, ra i tm ng ch cha phi ln ng m ta bt gp hn mt ln trong Tng Bit Hnh ca Thm Tm v nhng bi th khc trc cch mng. on th vit v ma thu H Ni bc l s ti hoa lch lm ca ngi bt Nguyn nh Thi, mt ngh s a ti, mt nh th, mt nhc s, mt ho s. Nu ngi xa ni trong th c - 42 -

nhc, trong th c ho th chnh l y, nhng cu th vit v ma thu H Ni trong hoi nim ca nh th l mt trong nhng cu th hay nht, p nht v ma thu t Vit. b) V p ca t Nc trong khng chin t nc l bi th ngn vit trong thi gian di nn khng gian, thi gian ngh thut lun thay i gn lin vi s thay i cnh sc ma thu l ci ti tr tnh nh th. bc tranh thu th nht tm trng ca nh th thit tha su lng y lu luyn v phng pht bun n bc tranh thu th hai ci ti tr tnh dn chuyn ho thnh ci ta chung. T Ti ng vui nghe ti tri xanh y l ca chng ta. T nhng hoi nim ring t ti cm hng chung v thi i v lch s, t khng gian ma thu ca ph phng cht hp chuyn sang khng gian ma thu ni ni rng Vit Bc, phng khong rng ln. Nh th nhn danh cng ng con ngi Vit Nam trong khng chin ni ln nim vui, nim t ho chn chnh c lm ch giang sn v t nc ti p. Mch th chuyn i t ngt t nim hoi nim v ma thu nm xa ca H Ni v thng ma thu hin ti ca chin khu Vit Bc. Ma thu nay khc ri Ti ng vui nghe gia ni i Gi thi rng tre php phi Tri thu thay o mi Trong bic ni ci thit tha Nhng cu th nh ting reo vui. M reo th khng th di li ging iu th bin i khe khon ngn gn chung li gieo vn trc: php phi, o mi. Nhng t kh thanh cui cu th khin nhng cu th nh bay bng nim vui. Nim vui y khng phi do bn ngoi a li m do t lng ngi to ra bi nh th dng ch vui nghe ch khng phi nghe vui. Nghe vui c ngha l nghe trc vui sau cn vui nghe th nim vui c sn trong lng khng cn vay mn ci bn ngoi lm c. y ta khng h thy nhng hnh nh c l ca ma thu trong th ca c in vi sen tn, cc n, cng khng cn hnh nh kiu sa ca ma thu trong th mi. Vi o m phai dt l vng. M l ma thu bnh d dn d trong tro, kho khon ti sng ho hp vi tm trng vui ti h hi ca con ngi. Ngh thut nhn ho tri thu thay o mi/ trong bic ni ci thit tha, khin ta cm nhn ma thu ha cm cng con ngi, trong bic ni ci thit tha ca ma thu hay ca lng ngi, s ha nhp gia con ngi v t nc trong hnh nh th mang ti mt nt mi cho ma thu t nc. T cm xc mi m v ma thu mch th vn ng kh t nhin dn n nim t ho v lng yu thng su nng vi t nc. Tri xanh y l ca chng ta Ni rng y l ca chng ta Nhng cnh ng thm mt Nhng dng sng nng ph sa ip ng ca chng ta cng vi nhng t ch nh y vang ln trong nhng cu th mt cch ng hong dng dc th hin nim t ho v quyn lm ch t nc chnh ng ca con ngi, hnh nh cnh ng thm mt, ng ng bt ngt dng sng nng ph sa to n tng v mt t nc trong thi k thanh tn tui tr, trn y sc sng lin tc vn ng v khng ngng ln mnh. Cnh ng thm mt l cnh ng ang th con gi y sc tr. t Nc y khng ngng pht trin bi hnh nh ng ng bt ngt v ph sa nng. Cng vi nim t ho chn chnh y ging th bng tr nn su lng m thm khi ni ti truyn thng lch s bt khut ca cha ng. Nc chng ta Nc nhng ngi cha bao gi khut Nhng bui ngy xa vng ni v

- 43 -

Ba ch Nc chng ta tch ring ra thnh cu th ngn nht vang ln ng b nh c to ra s thing ling y kiu hnh v t ho. Cm nhn v t nc ca Nguyn nh Thi kt hp hi ho gia cm hng thi i v cm hng lch s dng t khng kh trang trng, thing ling khi nh th nghim trang nh ngha v t nc: Nc nhng ngi cha bao gi khut. Cu th cu to nh mt nh l khng nh mt cch ho hng truyn thng bt khut qut cng ca dn tc. Truyn thng tng chy trong huyt qun ngi Vit t xa xa ti hm nay v tn mai sau chnh l ci lm nn t nc. Ci huyt thng tng chi ngi trong nhng trang c vn Hch tng s Co bnh ng cho ti vn hc Vit Nam hin i. Sau ny Nguyn Khoa im cng c th tng t. t nc bn nghn nm nga cng xung ng n rng cng bay ln ui gic Nhng b m, tra chn vo thn tch hoi thai triu triu nhng anh hng Cm nhn v t nc theo chiu di thi gian lch s l cm hng quen thuc ca thi nhn nhng trong nhng cu th sau ca Nguyn nh Thi ta cn pht hin c s tinh t ca nh th ti hoa v nhy cm m m r rm trong ting t Nhng bui ngy xa vng ni v Hai cu th lm ta lin tng ti cuc chy tip sc trng k gia cc th h ngi Vit. Th h i trc trao li b uc truyn thng cho th h i sau. Sc mnh chin u v chin thng ca dn tc Vit Nam hm nay l ngun sc mnh tng hp gia qu kh hin ngang v hin ti ho hng. l ngun sc mnh c khi t truyn thng ca mt t nc bn nghn nm dng nc cng l bn nghn nm gi nc. T ly m m i lin k vi t tng thanh r rm cho ta cm nhn v mt m thanh bn b mnh lit khng bao gi dt, khng bao gi t. l th m thanh cm nhn bng linh gic bi ting t chnh l li ca sng ni, ca cha ng mun i gi cho con chu mun thu. y cm hng lch s, cm hng thi i kt hp hi ho to nn khng kh thing ling trang trng ph hp vi tng xy dng mt bc tng i v t Nc honh trng mang mu sc s thi ca nh th Nguyn nh Thi. 2. on th th hai miu t v p t nc trong au thng mu la qut cng anh dng ng ln. Nguyn nh Thi vit tht xc ng, y n tng v hnh nh t nc b gic giy xo trong cuc khng chin chng Php: i nhng cnh ng xa chy mu Dy thp gai dm nt tri chiu Cu th to c mt n tng su sc bng nhng hnh nh p mnh vo gic quan ngi c. Trong nh chiu t, nhng hng dy thp gai ca gic tua ta nh m nt c bu tri, bng chiu ht xung lm cho cnh ng vng vnh ai trng rc nh ang chy mu. i vi mi ngi dn Vit, th hnh nh cnh ng qu rt i thing ling bi cnh ng qu y sinh ra ht go nui sng nhn dn bi vy hnh nh cnh ng qu chy mu c kh nng kha su vo lng c gi mt vt thng khng bao gi lnh ming. Cu th to ra hnh nh th tht xc ng, ta thy t nc nh mu tht ca mnh. Hai cu th xut thn ny c khi ngun trc tip t mt chiu hnh qun qua vng Bc Giang trong nh chiu t bm nh mu nhng xi cy dang d trn nhng cnh ng vng vnh ai trng rc ln nh ang chy mu. Nhn v pha n gic hng ro dy thp gai ct ln nn tri nhng vt ct en s nham nh. T nhng hnh nh thc Nguyn nh Thi nng ln thnh hnh nh c ngha biu tng khi qut s au thng ca t nc trong chin tranh. T hai cu th tc gi r ngot sang mt trng lin tng bt ng, hp l: Nhng m di mt ngi yu - 44 -

Bi th c khp li bng hnh nh khi qut tng trng cho t nc t trong mu la ca chin tranh, t trong au thng cm phn ng dy ho hng: Sng n rung tri gin d Ngi ln nh nc v b Nc Vit Nam t mu la R bn ng dy sng la. y l kh th duy nht trong ton bi m tc gi dng kh th su ch. Cch ngt nhp dn dp, u n to nn mt m hng hng trng. Nguyn nh Thi dng li hnh nh ho hng ca t nc vi mt bi cnh rng ln bng th php in nh - mt ngh thut c tnh cht tng hp. Nhng hnh nh ny tc gi ly cht liu trc tip t chin trng in Bin. Trong ting i Bc, rn vang rung tri chuyn t, cc chin s ta t cc chin ho o t xng ln nh nc v b. Ti trng thy cc anh - Nguyn nh Thi k - mnh my y bn, nhng khi nhy ln trn mt t, cc anh hin ra chi la trong nh nng. Nh th to nn bc tng i ca t nc sng sng hin ln chi ngi trn cc nn ca mu, la, bn ly, trong mt khng gian dn dp m vang ting sng n rung tri. III. Kt lun: t nc l ch chung ca th ca khng chin chng Php. Mi nh th u c cch cm nhn v th hin ring v hnh tng t nc nhng t nc ca Nguyn nh Thi vn rt c sc bi hnh tng t nc trong th ng giu sc khi qut, m tnh s thi kt hp vi cm hng lch s v thi i. Thnh cng y l do ti nng nhng hn th l cn bi tnh cm ca thi nhn i vi t nc ca mnh bi th ca chn chnh bao gi cng l ting ni ca tri tim ging ht ca tm hn.

Gi
1. Phn tch s vn ng ca cnh sc ma thu v ci ti tr tnh ca nh th trong bi t Nc ca Nguyn nh Thi. Nh chng ta bit, t nc l mt bi th ngn c sng tc trong mt thi gian kh di (t 1948 n 1955). Khng gian v thi gian ngh thut ca bi th cng lun vn ng v thay i. Gn lin vi s thay i v khng gian v thi gian chnh l s thay i v cnh sc ma thu v ci ti tr tnh ca nh th. Cnh sc ma thu u tin cn phi lu chnh l cnh sc mu thu nm xa: Sng chm lnh trong lng H Ni Sau lng thm nng l ri y . Ci hn ca cnh sc, vng lng, phng pht bun. Bc tranh ma thu th hai cn lu l ma thu chin khu Vit Bc trong nhng nm thng khng chin c miu t t cu: Ma thu nay khc ri n cu: Nhng bui ngy xa vng ni v . Cnh sc ma thu y trong sng, cao rng, bt ngt, vui h hi, rn rng, nhn nhp nhng hot ng. Cng vi s vn ng ca cnh sc ma thu, ci ti tr tnh ca nh th cng c s vn ng v pht trin. bc tranh ma thu th nht, tm trng ca nh th thit tha, su lng, y lu luyn v cng phng pht bun. n bc tranh ma thu th hai, ci ti tr tnh chuyn thnh ci ta chung. Nh th nhn danh cng ng con ngi Vit Nam trong khng chin ni ln nim vui, nim t ho chn chnh c lm ch giang sn t nc ti p. 2. C ngi cho rng, cu th: Ngi ra i u khng ngonh li - Sau lng thm nng l ri y ni v hnh nh ngi ra i trong cuc khng chin chng thc dn Php. kin em th no? Cu th: Ngi ra i u khng ngonh li - Sau lng thm nng l ri y khng phi l cu th miu t hnh nh ngi ra i trong cuc khng chin chng thc dn Php. Trc , tc gi vit: Ti nh nhng ngy thu xa tc l nhng ngy thu trc cch mng thng Tm nm1945. V li, ngy ton quc - 45 -

khng chin l ngy 19.12.1946 u phi l ma thu. H Ni trong ngy on qun ra i khng chin c Nguyn nh Thi miu t H Ni chy khi la ngp tri (li ca khc ngi H Ni), Nh nm xa trong m sng v- Ngi i H Ni chy sau lng (bi th Ting sng). Nhng hnh nh khc hn vi nhng hnh nh H Ni ma thu trong bi th t nc. Nh vy, Ngi ra i u khng ngonh li - Sau lng thm nng l ri y thc cht l cu th ghi li hnh nh nhng con ngi ra i hoc l v l tng, v ch ln, hoc l v khng bng lng vi cuc sng thc ti. Hnh nh nhng con ngi nh th, hn mt ln ta bt gp trong bi th Tng bit hnh ca Thm Tm v trong nhng bi th khc trc cch mng. 3. Bnh ging bn cu th sau trong bi th t nc ca Nguyn nh Thi. Sng chm lnh trong lng H Ni Nhng ph di xao xc hi may Ngi ra i u khng ngonh li Sau lng thm nng l ri y. Bnh ging bn cu th ny, cn phi lu my im sau y: Ma thu H Ni nm xa (nhng nm trc cch mng) hin ra trong hoi nim ca nh th vi nhng cm gic tinh t v thin nhin, khng gian v thi tit ma thu (chm lnh, xao xc hi may) v ng li trong mt bc tranh c hnh khi, cc mng mu sc, nh sng gy c n tng su m, cha y tm trng. Hnh nh nhng ngi ra i cng t ra dt khot li cng bc l s lu luyn. Nh th gi ln c ci thn thi ca ma thu H Ni nm xa: p mt cch hiu ht, phng pht bun. y l 4 cu th hay nht, p nht ca bi th ny. Gp phn to nn v p ca nhng cu th ny cn l do nhc iu ring ca n, mt nhc iu trm lng, bng khung ca tm trng hoi nim. Bn cu th ny c vit bng mt bt php c mu sc n tng, th hin s ti hoa, lch lm ca ngi bt Nguyn nh Thi. Ch qua 4 cu th m Nguyn nh Thi t bc l mnh nh mt ngh s a ti: mt nh th, mt ho s v mt nhc s. 4: Tham kho 2 cu 2 phn gii thiu thi 5: Tham kho 7 cu 1 phn gii thiu thi 6: Tham kho 10 cu 1 phn gii thiu thi 7: Tham kho 14 cu 2 phn gii thiu thi V nht Mc ch: 1. Hiu c ni kh ca ngi nng dn Vit Nam trc cch mng v nhng tnh cm trong sng nhn hu ca h ngay trong ni khn cng. 2. Hiu c v nh vn Kim Ln: ti quen thuc ca ng vi ngi lao ng.

Kin thc c bn
1. Nh vn Kim Ln (1920) l ngi bt c sc ca vn hc Vit Nam hin i v phong tc v i sng lng qu. Trong c hai giai on (trc v sau cch mng Thng Tm nm 1945) Kim Ln ch vit mt th loi: truyn ngn, mt ti: lng qu. V vit khng nhiu. 2. V nht c vit nm 1954, nhn dp k nim Cch mng thng Tm. Truyn l nhng g Kim Ln nh li c t tiu thuyt Xm ng c m ng vit nm 1946, cha hon thnh v mt bn tho. - 46 -

To nn bi cnh ca truyn l s tht v nn i nm 1945 gy ra ci cht ca hn hai triu ngi Vit Nam. 3. Ti nng ngh thut c o ca Kim Ln y trc ht l xy dng c mt tnh hung truyn c o: Trng l thanh nin nng dn ng c, cc mch, xu trai, n ni th kch, mang ting v li ly c v mt cch qu d dng - ni cho ng l nht c v. V nht - nht c v - y l tnh hung o le, bi thm nhng cng thm m tnh ngi. So vi phong tc, y l vic khng bnh thng. V ly v, ly chng l vic trng i, khng th chc li tu tin. Vi ngi dn xm ng c, vic Trng ly v trong lc i cht ngi ny l mt thc mc ln, gy xn xao xm nh. Vi b c T m Trng th sng ngi kinh ngc. Vi Trng, sau mt m n vi ngi n b, vn cha ht ng ngng. Vi ngi c, tnh hung y cng gy bao s ch i, ha hn nhng tnh tit th v bt ng. 4. V nht - bc l c gi tr hin thc su sc ca ngi bt Kim Ln . Nh vn t co ti c d man nht ca thc dn, pht xt vi dn tc ta. phi by tnh trng khn cng, khng c li thot ca ngi nng dn lng thin trc ci cht ang treo l lng trc mt. S phn ca con ngi b y xung hng con vt. Nhiu ngi vit v ci i nh th. 5. V nht cng th hin tinh thn nhn o cao c: ng pht hin lng lc quan, yu i ham sng ca nhng ngi lao ng bnh d ngay trong hon cnh khn cng. ng ca ngi nhng tnh cm p nhn hu ca ngi lao ng cht phc t hc. Khng ch m t ngi lao ng bng tnh thng yu ca mnh, Kim Ln cn ng hn v pha h, bnh vc bo v nhn phm ca h. Ha hn mt tng lai ti sng cho h. 6. Thnh cng ca V nht l nh tnh thng yu, s cm thng su sc ca Kim Ln vi nhng ngi nng dn lao ng cht phc, t hc. L nh ti nng c o ca ngi bt Kim Ln: ngh thut to tnh hung truyn, ngh thut khc ho tm l nhn vt chn thc, sinh ng. Ging vn v ngn ng k mc mc, gin d chn lc k cng m vn rt i thng. 7. V nht chng t Kim Ln va c tay ngh vng vng, va c tm lng nhn i. Tc phm to c ch ng chc chn ca Kim Ln trong lng ngi c. nh hng , gi gii 1. Phn tch gi tr v nhn o ca ngi bt Kim Ln qua V nht.( Xem s 19, cu 2, trong phn thi v p n) 2. Phn tch din bin tm trng ca b c T trong V nht ca Kim Ln.(Xem s 4, cu 3, trong phn thi v p n) 3. Phn tch thn phn v tm trng ca cc nhn vt: anh Trng, b c T v ngi n b v nht trong truyn V nht ca Kim Ln.(Xem s 4 cu 3, trong phn thi v p n) V chng A Ph Yu cu: Thy c nhng nt c sc trong vn miu t v k chuyn ca T Hoi trong truyn ngn ny. Phn tch ngh thut miu t nhn vt, c bit l din bin tm l ca M trong on trch. Cm nhn c t tng nhn o ca tc phm.

Kin thc c bn
I. - 47 Gii thiu chung

T Hoi l cy bt hin thc tr tnh ca vn hc hin i Vit Nam trc cch mng, ng ni ting vi nhng tc phm vit cho thiu nhi nh D mn phiu lu k... sau cch mng ng tham gia khng chin, tip tc sng tc v khng nh v tr khng th thiu vng trong tin trnh pht trin ca nn vn xui Vit Nam hin i vi b ba Truyn Ty Bc, trong V chng A Ph, c coi l tc phm tiu biu. V chng A Ph c coi l mt trong 3 nh cao ca vn xui khng chin chng Php (cng vi Lng ca Kim Ln, i mt ca Nam Cao). N cn c nhc ti nh thnh tu ln u tin ca nn vn xui cch mng trong vic chim lnh ti min ni. V chng A Ph l cu chuyn tr tnh cm ng v cuc i ca mt i thanh nin nam n ngi Mo t lc cn trong bng ti ca ch p bc n lc bc ra nh sng ca cuc i mi hnh phc t do. Qua s phn ca 2 con ngi c th T Hoi mun ni ln s i i chung ca cc dn tc Ty Bc trong thi i by gi. II. Phn tch 1. Sc sng tim tng ca nhn vt M Ni ti ngh thut truyn ngn, ngi ta thng nhc ti 3 yu t: tnh hung ct truyn, nhn vt, trong nhn vt l yu t then cht, l h xng sng vn hnh ct truyn. c bit l cc nhn vt trung tm, nhng nhn vt c nh vn k thc ton b ti nng ngh thut v tng sng to ca mnh. l nhng nhn vt trc tip pht ngn cho t tng ca nh vn. M l nhn vt nh th. Tip cn tc phm V chng A Ph qua nhn vt M l cch tip cn cc k hiu qu. on trch ging l phn u cu chuyn k v cuc i lm du gt n m nc mt ca M trong nh thng l Patra. Sc tri dy mnh lit ca lng yu i, ham sng ca c trong mt ngy u xun, v hnh ng ct dy tri cho A Ph trong mt m ng cng l hnh ng t gii phng chnh mnh. T Hoi vo truyn vi nhng li k vit p nh th, thong hng ca nhng cu ca dao m u bng ting ai v..., : ai xa v, c vo nh thng l Ptra thng trng thy mt c con gi ngi quay si gai bn tng , cnh tu nga. Lc no cng vy, d quay si, thi c nga, dt vi, ch ci hay i cng nc di khe sui ln, c y cng ci mt, mt bun ri ri. Qua on vn hin ln thn phn ca mt con ngi chm ngp trong cng vic v ni bun vi mt hnh nh y ng : bn tng cnh tu nga... ch vi nt phc tho qua ngn ng k m chn dung M hin ln y gi m vi nhng chi tit cha y tn hiu bo dng: S phn ca con ngi b vt ha cng c ha gia khung cnh tp nhp giu c ca nh thng l P tra, nhiu nng, nhiu bc trng nht lng. Cch gii thiu nhn vt ca T Hoi gi cho ngi c v s phn au kh o le ca nhn vt. M v lm du nh thng l t bao gi M khng nh, song nhng ngi ngho Hng Ngi vn cn nh. Bi s phn M cng l s phn chung ca nhng ngi dn ngho trong x hi c, u mang mn n truyn kip nh th ti t tng ca ngi ngho. Mn n truyn kip t i cha m buc M phi tr bng tui tr, hnh phc, t do ca mnh. Cuc i lm du gt n m nc mt cp trng quyn sng, quyn con ngi, l sng v sc sng ca M. Khng cn na c gi tr p, giu lng yu i, c ti thi so, ch cn mt c M li li nh con ra trong x ca sng khng hin ti, khng tng lai v c qu kh, sng m nh cht vy. L ngi con gi hiu tho, y sc sng, xinh p, chm ch li c ti thi so, M un chic l trn mi, thi l cng hay nh thi so, trai lng bao nhiu ngi m c gi nh ngho c ti thi so y i theo M ht ni ny sang ni khc, ng nhn chn vch u bung M M rt xng ng c hng hnh phc v tng hi hp sung sng ch i ting so quen thuc ca ngi yu... th m trong mt m ma xun nh th, M b bt v lm du gt n cho nh Ptra. T nh cao hnh phc, b nm xung tt cng ti nhc, lng yu t do khin M phn khng quyt lit: Hng my thng rng, m no M cng khc. M quyt nh quyn sinh chi b kip lm du gt n, chi b cuc sng cn t hn ci cht. Trong Vn hc Vit Nam tng c c Kiu gieo mnh xung sng Tin ng chi b kip on trng, Hu Chi tm n ci cht thot khi ci cht g bn... M cng tm n ci cht nh gii php thot khi cuc sng ti i n dch, khng bng con tru con nga... l hnh ng quy p y thc ca - 48 -

mt c gi giu lng t trng. au n thay, c khng c sng nh mt con ngi m n quyn c cht nh mt con ngi c cng khng c nt: C cht, mn n vn cn. Li cha nc n: Khng c u con i ! My cht nhng n tao vn cn, quan li bt tao tr n.... Thng cha M khng nh cht. M nh chu ng cuc sng n l, nh mt con vt ri cht dn cht mn, phi cht nh mt con vt nh thng l m thi. Nhng nm thng trong nh thng l P tra l mt chui di nhng cc nhc ch. S bc lt hnh h ca bn ch n vt kit sc sng v lng yu i ni c gi tr: Tri tim cng y nha sng ngy no nay tr nn di t cm lng: lu trong ci kh M quen ri. M tng mnh l con tru con nga, cn phng M nh mt ngc tht tinh thn. Ci ca s duy nht thng ra th gii bn ngoi ch b bng ban tay, lc no trng ra cng thy m m, trng trng, khng bit l sng hay l nng, khng bit bn ngoi l ngy hay l m. M t di n mt c nim v thi gian, t lit c tinh thn phn khng, khng cn ngh n ci cht na. Tnh trng t lit l hu qu ca s hnh h v th xc y a v tinh thn dai dng ko di... Nhng T Hoi cho ta thy rng 1 con ngi nh M, sc sng khng th no mt hn. Kh au ch lm n t di thip ng i. Ngn la sng y s bng chy tr li trong lng ngi thiu ph khi c dp. Ngi bt T Hoi gn cht n git sng cui cng, nhen ln ngn la sng t hi m st li ca nim khao kht hnh phc trong lng ngi n b tng nh b vt ha, cng c ha n tn cng kia. 2. Sc tri dy mnh lit ca lng ham sng yu i M qua 2 t bin : m tnh ma xun mun i chi, m ng trn ni cao ct dy tri cho A Ph v gii thot chnh mnh. y nhn vt vo tnh th tt cng kh nhc l th thut to sc nn cho nhn vt tri dy. M tri dy tht quyt lit vi 2 t bin ln: m tnh ma xun mun i chi v m ng trn ni cao ct dy tri cho A Ph, t gii phng cho chnh mnh. a) m tnh ma xun M mun i chi Ngi bt T Hoi cng phu chun b tin cho bc t bin ny bng nhng trang vn p nht thin truyn: Ma xun v trn ro cao. Ma xun u v bao gi cng khi gi trong lng ngi nim ham sng v vui sng. Hng Ngi nm n tt vo t rt d di. Nhng ngn i c gianh vng ng qun qui nh nhng vt la, nhng t gi lng ln ni thung kh. Tn hiu ma xun v qua sc mu rc r ca vy o phi trn mm , qua s chuyn mu ca sc hoa thuc phin, qua ting ci con tr chi quay i tt trc nh v nht l ting so tnh da dit bi hi vng li r bn i chi. on vn miu t din bin tm trng M trong m tnh ma xun ca T Hoi c th snh vi Php bin chng tm hn ca L.Tn xti khi miu t tm trng Andray bn con xki trong trch on Hai tm trng. Ma xun hi sinh vn vt, c cy bi sc xun, ma xun hi sinh tm hn con ngi bng tnh xun gic gi h mau yu, mau sng ko thi gian qua i hoi ph. Ting so tnh l chi tit t gi. Ting so tnh u xun nhc M nh v thi thiu n vi nhng c m u i. Thi khc ngn la sng trong lng M bng ln n: Ngy tt, M cng ung ru nh ai, song cch ung li chng ging ai. M ln ly h ru ung c tng bt ri say ngi lm mt i... y l tn hiu u tin cho thy c M khng cam chu, nhn nhc na. Trong tnh trng b kch ng mnh bi hi men v ting so, M vt ra khi tm trng th ngui lnh lu nay, sng li nhng k nim p M thy phi phi tr li, trong lng t nhin vui sng nh nhng m tt ngy trc. Vn vo men ru v ting so tnh, M vt qua tnh trng sng ph thi gian, tr li vi nim vui sng trong chc lt: M tr lm, M vn cn tr. M mun i chi... Ging trn thut na trc tip cho thy T Hoi thc s ha thn vo nhn vt, pht hin ra bi kch tinh thn ca M trong xung t ging x gia hin ti tm ti ngt ngt v qu kh p ti sng. Chnh v sng vi qu kh qu su sc m M qun ht hin ti: Ru tan t lc no, ngi v k i chi vn c. M khng bit. ri khi bng tnh li sng trong hin ti, th M ri vo tm trng: Nu c nm l ngn trong tay lc ny, M s n cho cht ngay ch khng bun nh li na. Phn ng khng phi l tm n ci cht gii thot m phn khng li cuc sng cn t hn c ci cht. N th hin sc tri dy mnh lit ca lng ham sng v kht vng ca M. Th ra bn trong con ngi lm li khn kh vn tim tng mt sc sng m thm nhng mnh lit. M t t bc vo bung, khu n, qun tc rt vy hoa, sa son i chi, ng lc A S bc vo. N ly thng dy ay tri ng M ni ct bung. A S c th tri M gia ngy xun, nhng khng th giam ni sc sng ma xun trong M. Nhng si dy ay tri ng M, tht cht vo ct trong m ma xun tm ti y ch cng - 49 -

dn t thm nha sng ma xun ri y M bt dy trong hnh ng quyt lit: m ng trn ni cao ct dy tri cho A Ph, gii thot chnh mnh. b) m ng trn ni cao M ct dy tri cho A Ph v t gii thot chnh mnh Hai con ngi cng cnh ng: 1 ngi con du gt n v mt ngi n n vi nhau trong mt cuc gp g va tnh c, va tt yu. A Ph l mt chng trai ni rng mang trong mnh y phm cht ca ngi con trai l tng trong ci cu chuyn dn gian: Mt chng m ci ngho kh, khe mnh can trng ngha kh, cng nh M, A Ph tim n mt sc sng mnh lit. Cuc i gt n trong nh P tra ch c th tc ot quyn sng ch cha bao gi tc ot c sc sng trong anh. Chng trai sinh ra gia ni rng Ty Bc, tm hn lng lng kht vng t do ca nhng cnh rng i ngn. Nu M ch c th qun nhng si ay tht cht c li ct tri khi men ru nng nn, ting so tnh du dt mi gi : M vng bc i, th A Ph chng cn trn vo men ru hay ting so m cng trn mnh ra, lm l nh tng hng trn trn ma roi bo n ca bui pht v tn nhn ! l thi cm lng ca s bt tun phn khng: khng than khc, van xin. Khi b tri ng ngoi tri sut my ngy m bng gi, chng trai Mo can m khng cam chu: ci xung nhay t 2 vng dy my tht quanh c, tm cch gii thot, trong mt anh khng ch lp lnh git nc mt m cn lp long ngn la th hn. Nhng d c can m bt khut n bao nhiu, A ph c l s cht i cht rt trong dy tri nu M khng cu anh. Cuc gp g gia M v A Ph din ra khng h n gin gi to m ht sc thuyt phc: Hai ngi cng l nn nhn ca gia nh P tra cng b b con P tra tri ng, song quan trng hn chnh l c 2 u tim tng sc sng mnh lit v kht khao hnh phc, kht khao c sng. Vo ci m au kh nht ca cuc i A Ph, M li trong tri thi t di ca tm hn, ch cn sng m thm nh ci bng, chng thit g ngoi ngn la v chng quan tm n ai A Ph c l ci xc cht ng y cng th thi. Mt cu vn tht hay, ph vo ngi c ci lnh lo t but ca tm hn M. M nh ha thch tm hn n ni khng cn bit s ngay c A S: A S nh ng M ngay xung ca bp, m sau c vn li ra thi la h tay. Ngi n b dng nh hon ton v cm, xa l vi mi th trn i. Vit nh vy tht hay v cng tht l to bo v bn lnh, bi n c T Hoi t ngay trc on t M thng xt A Ph v hnh ng cu anh bt chp n s an nguy ca ring mnh. S vn ng trong tm l ca M bt u bng mt chi tit tng nh khng ng k: m y A Ph khc: mt dng nc mt lp lnh b xung 2 hm m xm en, git nc mt kia lm trn cc tch su t cc trong M, n a M t ci qun v ci nh: M nh ra thn phn mnh m nm trc cng b tri ng th kia nhiu ln khc, nc mt chy xung ming xung c, khng bit lau i c. Nh ra mnh, xt cho mnh, ln u tin M nhn thc c ngun gc ci kh ca mnh, ca ngi: Tri i... chng n tht c c, s thng ngi khng th sinh ra khi s thng mnh cn cha c. ng l t lc bit thng mnh, trong lng M ny sinh tnh thng A Ph - mt ngi cng cnh ng: C chng ch m mai ngi kia s cht, cht au, cht i, cht rt.... t , M phn n: Ta l thn n b.. ngi kia vic g phi cht th. A Ph... ln u tin 2 ting A Ph rung ln trong M cho thy tuy h cng thn phn gt n trong nh P Tra t lu, song dng nh y mi chnh l thi im h gp g (bi trc M nh hon ton v thc) song phi n khi M t nh: gi nh phi tri vo cc thay cho A Ph, M cng khng thy s - T Hoi mi thc c c s M cm dao ct nt dy my gii thot cho A Ph. Thng ngi nh th thng thn, y l qui lut tt yu ca tnh cm chn chnh lm ny sinh hnh phc c hi sinh m nh im l thng ngi hn c thng thn. Th nhng, khi A Ph c gii thot, M khng h liu tnh trc bng hong ht, ng lng trong bng ti ri vt chy theo ui kp A Ph. Ln u tin trong thin truyn ta thy c M ct ting ni (Trong hi tng c c ni vi cha nhng l lc c cha v lm du gt n. Sut thi gian nh P tra, M nh qun i ngn ng con ngi, c nh mt cng c lao ng bit ni m khng th ni). Cu ni trn t r ting sau bao nm tri cm nn: A Ph cho ti i. y th cht mt th hin kht vng sng mnh lit cha h li tt hn trong lng ngi ph n tr. N tip cho M sc mnh vng thot, t thay i s phn ca mnh.

- 50 -

M v A Ph bng qua m trng ma ng tm ti n vi bnh minh ma xun ti sng ca cuc i h. T 2 k trn chy ci cht, M v A Ph tr thnh ch nhn ca cuc sng cch mng ni vng du kch Phing Sa. S i i ca h cho thy con ng sng duy nht ca ngi dn min ni trc cch mng l n vi cch mng. y cng l ngha hin thc v nhn o ca tc phm. 3. Gi tr hin thc v nhn o
Gi tr hin thc v nhn o l yu t c bn lm nn sc sng ca tc phm bi ngha ch thc ca vn chng l phn nh hin thc v gp phn nhn o ha con ngi. Mt tc phm ln l tc phm c gi tr hin thc v nhn o su sc. V chng A Ph l tc phm nh vy.

Nh ci tn ca tc phm, V chng A Ph vit v cuc i ca mt i v chng ngi Mo vng ni cao Ty bc trc v sau khi n vi cch mng. Thin truyn nhm ni bt ln s phn khn kh ti nhc ca ngi dn min ni di ch thng tr ca l cha t v bn thc dn ng thi ca ngi s i i ca h nh cch mng. Hin thc : + B mt giai cp thng tr: Tiu biu l cha con thng l i din cho nhng lnh cha bo tn duy tr ch lang o th ti, hnh h con ngi v th xc y a v tinh thn, thm ch git ngi m khng h mang ti. S bc lt d man v nhn o ca chng vt kit sc sng, tc ot quyn sng ca nhng ngi v cng ng sng. Cuc sng sinh hot ca nhn dn: Bc tranh phong tc p , th mng trong i sng ca ngi dn ro cao. Nhng tnh cch phm cht tt p ca A Ph, cuc sng ni tm phong ph v kht vng sng ca M. Qu trnh nhn thc vng ln t t pht n t gic ca 2 nhn vt. Lc u b p bc qu nng n, M v A Ph dng nh t lit c thc phn khng nhng trong qu trnh pht trin ca thin truyn, h buc i u trc mt la chn nghit ng gia ci sng v ci cht, nu khng t cu s t hu. H t gii thot - l tt yu, l c s sau ny h n vi cch mng mt cch y t gic. Nhn o: + Ting ni thng cm ca nh vn dnh cho nhng s phn kh au bt hnh, l ting ni t co mnh m th lc cng quyn thn quyn ch p ln quyn sng v phm gi con ngi. Chiu su nhn o ca ngi bt T Hoi l ng pht hin sc sng tim tng v sc mnh vng ln t gii phng ca nhng con ngi b p bc au kh. T tng nhn o ca tc phm c nng ln mt tm cao mi so vi vn hc hin thc ph phn trc cch mng: Khng dng ch phn nh, l gii hin thc m cn hng ti nhng gii php ci to hin thc, khng ch ni ln kht vng nhu cu ca con ngi m cn khng nh kh nng ca con ngi thc hin nhng nhu cu y. Ch Du trong mt m ti tri, vng chy ra ngoi t gii thot mnh nhng rt cuc sa vo ci tri m ti en nh mc, ti nh ci tin ca ch. M v A Ph cng vng chy trong m ma ng trn ni cao trn ci cht, h bng qua m trng ma ng bng gi ca i mnh n vi bnh minh ti sng hnh phc t do. l kha cnh mi ca CNN trong vn hc Vit Nam sau cch mng thng Tm. Nn vn hc Vit Nam c truyn thng nhn o su sc, V chng A Ph ca T Hoi l mt ng gp ng trn trng vo truyn thng y.

nh hng - gi gii
1. Ai xa v, c vic vo nh thng l P tra thng trng thy c mt c con gi ngi quay si gai bn tng trc ca cnh tu nga. Lc no cng vy, d quay si, thi c nga, dt vi, ch ci hay i cng nc di khe sui ln, c y cng ci mt, mt bun ri ri. T nhng cu vn trn, anh (ch) c nhn xt g v cch vo truyn ca T Hoi ? Gi : - 51 -

T Hoi vo truyn vi nhng li k vit p nh th, thoang thong hng ca nhng cu ca dao m u bng nhng ting Ai v.... Ch vi hai cu vn gi ln hnh nh ca mt con ngi thn phn thp hn, thng ngi cnh tu nga, chm ngp trong cng vic v ni bun. Nhng cch hnh vn y dng nh lm cho bc tranh hiu ht kia c nhum trong cht th, trong v p. Cu chuyn gi cm t nhng dng u. Bc chn dung thiu ph bun nh ha hn trc mt ct truyn khng ch y ni kh, m cn rt nn th. 2. Trong truyn c k, khi b bt v nh thng l, M nh t t bng l ngn, nhng ri li t b nh v thng cha. Nhng n khi cha M mt i ri, M li khng cn nh tm n ci cht na. V sao vy ? Gi : mun n l ngn l mt phn ng trc mt cuc sng khng ra cuc sng. iu cho thy, phi tha thit sng lm th khi mt n, ngi ta mi mun cht ngay i (cho nn, v sau ny, trong mt ngy tt ng nh trong i M, khi tnh xun bt cht tr v bng n trong lng th M li c ngay ngh: Nu c nm l ngn trong tay lc ny, M s n cho cht ngay ch khng bun nh li na).
3. T Hoi miu t rt h h chi tit A Ph nm ly vng c ca A S - ci vng c c tua ch xanh m ch con ci nh quan mi c - ko hn dp u xung, x vai o nh ti tp. Nhng ri T Hoi li ni n mt A Ph tp tnh chc tit ln hu nhng k pht v mnh, nh p mnh, mt A Ph t tay vc cc, mc my, ri t tay chn cc xung P tra y mnh vo m tri cht li.

C bn cho rng nh vn t mu thun vi mnh. Ni vy c ng khng ? V sao ? Gi : ng l c mu thun, nhng mu thun trong tnh cch ca A Ph, ch khng phi trong s thc ca T Hoi. Ch hay ca T Hoi trong V chng A Ph li chnh ch nh vn nhn ra s mu thun y trong hin thc. T Hoi thy v cho ta thy c hai A Ph m thn phn thng nht v duy nht: mt A Ph mnh m, bt khut v mt A Ph m thn phn n l nhim vo bn nng, mt A Ph l nim t ho v con ngi v mt A Ph m nhng hnh ng c nu trong cu hi l s ti nhc cho kip ngi. Chng no s phn A Ph cha thay i th A Ph cn l s thng nht ca hai mt i lp . 4. Phn tch din bin tm trng ca M trong: Ci m tnh ma xun M mun i chi ri b A S tri ng vo ct nh. Hoc ci m ma ng m M ci tri cho A Ph v trn theo anh. (Xem phn kin thc c bn) 5. Phn tch tc phm V chng A Ph ca T Hoi Gi :

t vn
Gii thiu T Hoi: Nh vn ni ting t trc Cch mng thng Tm, vi nhng tc phm vit v loi vt, tiu biu nh D mn phiu lu k. Sau 1945, T Hoi tham gia khng chin v tip tc sng tc. C dp sng vi cc ng bo dn tc t ngi, T Hoi cho ra i nhng tc phm xc ng vit v vng Ty Bc. Dn ti truyn V chng A Ph. Trong tp Truyn Ty Bc, V chng A Ph ngn c sc, c mi ngi yu thch v tng c quay thnh phim. l mt truyn

Chuyn : Phn tch truyn V chng A Ph, ta s hiu su sc v s ng gp ca T Hoi v thy c phn no thnh cng ca vn hc Vit Nam thi k chng Php.

- 52 -

Gii quyt vn
1. V chng A Ph l bc tranh hin thc v s phn ca dn tc min ni. Tp tc h lu (trnh ma), bt con gi v lm v. Cuc sng b p bc bc lt ca nhn dn di hai th lc phong kin v thc dn. M l con du nh thng l nhng k tht l mt ngi khng cng. Tc gi miu t mt cch m nt ni bun ca M cho ta thy c s phn en ti ca ngi dn di sc p bc ca bn nh giu, bn cng ho. M t cm thy mnh cn thua con tru, con nga. M b nh p, b hnh h nh mt con vt. i ngi n b ly chng nh giu Hng Ngi th mt i con ngi ch bit i theo ui con nga ca chng. M cht nh li cu chuyn ngi ta vn k: i trc, nh thng l P Tra c mt ngi tri v trong nh ba ngy ri i chi, khi v nhn n th v cht ri. Bn cnh M cn c hnh nh ca ngi ch du cng gp phn lm ni bt cuc sng ti tm, au kh: Ngi ch du y cha gi, nhng ci lng quanh nm phi eo th nng qu, cng rp xung . Ni bt nht l cnh M b chng tri vo ct nh: A S bc li, nm ly M, ly tht lng tri hai tay M. N xch c mt thng si ay ra tri ng M vo ct nh. Tc M xa xung, A S qun lun tc ln ct, lm cho M khng ci, khng nghing c u na. A Ph b nh p tn nhn. Trong khi bn chc vic n ht vui chi th A Ph b hnh h d man. Mt A Ph sng ln, mi v ui mt dp chy mu. Ngi th nh, ngi th qu ly, k l, chi bi. Xong mt lt nh, k, chi, li ht... C nh th, sut chiu, sut m, cng ht, cng tnh, cng nh, cng chi, cng ht. Sau ny, khi trn khi Hng Ngi, ti Phing Sa, v chng A Ph b bn thc dn cp heo; A Ph b bt, b nh, mnh my y so. 2. V chng A Ph c ngh thut xy dng nhn vt c sc. Ngoi hnh: C y ci mt, mt bun ri ri. Nhn vt vi suy ngh: M ch bng mt khc. M nm nm l ngn xung t. Nm l ngn M tm hi trong rng. M vn giu trong o. Th l M khng nh lng cht. M cht th b M cn kh hn bao nhiu ln by gi. M nh tr li nh thng l. Nhn vt vi tm hn phong ph: Ri say, M lm mt ngi y nhn mi ngi nhy ng, ngi ht nhng lng M th ang sng v ngy trc. Tai M vng vng ting so gi bn u lng. Ngy trc, M thi so gii... Nhn vt vi nhng chuyn bin tm l phc tp: M nh li i mnh, M li tng tng nh c th mt lc no , bit u A Ph chng trn c ri, lc y b con P Tra s bo l M ci tri cho n, M lin phi tri thay vo , M phi cht trn ci cc y. Ngh th, trong tnh cnh ny, lm sao M cng khng thy s.. Nhn vt pht trin v thng nht Pht trin tnh cch, ngha l biu hin c th ca nhn vt c khi thay i theo hon cnh. A Ph trc y l mt ngi chn cht, thc th, nhng v cui truyn A Ph tng tri hn, c bn lnh v suy xt chn chn. Thng nht tnh cch, ngha l vn con ngi , ch khng ai khc. A Ph trc y gan gc, mnh m (khi nh A S) th v sau chng i trng i du kch, vn dng cm, cng ci. 3. V chng A Ph l truyn ngn giu cht th Nhng cu vn miu t tinh t nh th: Lc no trng ra cng ch thy trng trng, khng bit l sng hay nng. M ngh rng mnh nh ngi trong ci l vung y m trng ra, n bao gi cht th thi. - 53 -

Nhng on vn t cnh p nh th: Nhng trong cc lng Mo , nhng chic vy hoa em ra phi trn mm , xe nh com bm sc s. Hoa thuc phin va na trng li i ra mu hau, thm ri sang mu tm man mt. Nhng on tr tnh m cht th: C m y M phi tri ng nh th. Lc th khp ngi b dy tri tht li, au nhc. Lc li trn tr tha thit nh. Hi ru ta. Ting so... M lc m, lc tnh. Kt lun: Vi kt cu cht ch, bin php ngh thut c s dng mt cch linh hot, T Hoi lm ngi c xc ng tht s khi i vo th gii ca ngi dn min ni. Tc phm cng lm ta ln nh sng nhn bn - gip ta nhn thy nt p trong tm hn, s ng thng trong hon cnh ca nhn dn Ty Bc. 6: Tham kho 6 cu 3 phn gii thiu thi 7: Tham kho 13 cu 2 phn gii thiu thi 8: Tham kho 21 cu 3 phn gii thiu thi

Ting ht con tu Ch Lan Vin Mc ch yu cu Cm nhn c tnh cm hng v nhn dn, t nc cng l n vi cm hng sng to th ca ca tc gi. Thy c nhng nt c sc ca ngh thut th Ch Lan vin.

Hon cnh sng tc ca Ting ht con tu


1. Ting ht con tu (in trong tp nh sng v ph sa, xut bn nm 1960) c gi cm hng t mt ch trng ln ca Nh nc vn ng nhn dn min xui ln xy dng kinh t min ni vo nhng nm 1958 - 1960 min Bc. Nhng xt su hn, bi th ra i ch yu v nhu cu gii by tnh cm n ngha ca tc gi i vi nhn dn, i vi cuc i v cch mng. 2. Bi th ra i khi cha c ng tu ln Ty Bc. Hnh nh con tu thc cht l hnh nh biu tng, th hin kht vng ln ng v nim mong c ca nh th c n vi mi min t nc. Ting ht con tu, nh vy, l ting ht ca tm hn nh th - mt tm hn trn ngp nim tin vo l tng, vo cuc i. Tm hn nh th ha thn thnh con tu, hm h lm cuc hnh trnh n vi Ty Bc, n vi cuc sng ln ca nhn dn. n vi t nc, nhn dn cng l n vi ci ngun ca cm hng sng to ngh thut, trong c th ca.

Kin thc c bn
I. Gii thiu chung Ch Lan Vin l nh th ln ca nn th ca Vit Nam hin i. Trc cch mng, tp th iu tn ca Ch Lan Vin xut hin gia lng th nh mt nim kinh d bi ci ti c n, chm m trong suy t siu hnh. Sau cch mng, Ch Lan Vin lm mt cuc hnh trnh t b ni c n ha nhp vi cuc i; ng gi l hnh trnh t thung lng au thng n cnh ng vui, t chn tri ca mt ngi n chn tri ca tt c. - 54 -

Ting ht con tu l ting ht ca mt tm hn trn hnh trnh y. y cng l mt trong nhng thnh cng tiu biu ca phong cch Ch Lan Vin - phong cch trit lun, tm tnh. Tc gi vit v hnh trnh i n Ty Bc, n vi nhn dn trong cuc vn ng ng bo min xui ln xy dng kinh t min ni m nh v vi ci ngun ca cuc sng, ci ngun ca th ca. Cm hng y khin bi th khng sa vo minh ha tuyn truyn phc v cho ch trng chnh sch, vt qua s kin mt thi n vi mun i. II. Phn tch 1. Nhan v kh th t mang tnh biu tng cha ng xc cm ch o Trong cc tc phm, ta thng hay gp nhng nhan , li t giu ngha biu tng. Ting ht con tu ca Ch Lan Vin l mt bi th nh th. Cho n hm nay, chng ta vn cha c ng tu ln Ty Bc. Vy m 40 nm trc y, Ch Lan Vin v ra hnh nh con tu v ca ln ting ht trn hnh trnh ca n. iu c v phi thc t. D Ch Lan Vin vit theo li tng trng ha, khng c ngha l ngh thut c php bt chp thc t. Phi t bi th vo thi im ra i mi hiu v ct ngha c chiu su tng trong biu tng con tu Ty Bc ca Ch Lan Vin. l thi k trn khp t nc ang dy ln nhng phong tro rm r hnh qun ln nhng min xa xi xy dng kinh t mi, xy dng cuc sng mi. Trong khng kh no nc y, Ch Lan Vin tm n hnh tng on tu hm h, khn trng din t cuc hnh trnh ca c nhn mnh v ca ton dn tc trong s chuyn mnh ln lao . Con tu y l biu tng cho kht vng ra i n vi nhn dn, n vi nhng min xa xi ca t nc; ng thi cng l n vi m c, n vi nhng ngn ngun ngh thut. Cn Ty Bc, ngoi ngha c th ca mt vng t, cn gi n mi min xa xi ca T quc, ni c cuc sng gian lao m nng ngha tnh ca nhn dn, ni ghi khc nhng k nim khng chin khng th no qun. Li gic gi mi gi ln Ty Bc, ra i cng chnh l tr v vi chnh lng mnh, tm n tm hn mnh vi nhng tnh cm sng trong, ngha tnh su nng, gn b vi nhn dn, t nc. V th 4 cu th t ca bi (m tc gi c nh lm t chung cho mt chm th) c tnh khi qut rng hn vt ln cc s vic c th: Ty Bc ? C ring g Ty Bc Khi lng ta ha nhng con tu, Khi T quc bn b ln ting ht Tm hn ta l Ty Bc ch cn u ? Li t vn c coi nh chic cha kha, m vo th gii ngh thut ca tc phm. Trng hp li t bi th ny ca Ch Lan Vin l nh th, kh th t c vit theo li l gii nh ngha - mt s l gii nghing v trit l, bin chng, mang m cht tr tu - phong cch Ch Lan Vin sc khi qut gi m v a ngha ca ngn t. Ci c o ch khng phi n vi Ty Bc ch l v vi nhn dn, T quc m l n vi chnh hn mnh. Ty Bc trong mnh - Ty Bc tr thnh mt hnh tng a ngha nh th l v nh th dng bin php tng trng bin mt vng t c th hn hp thnh mt hnh tng c ngha khi qut mang tnh biu tng. Nh th tm thy mi lin h gia mnh v cuc sng. Mnh l con tu ang hm h n vi cuc sng, n vi nhn dn, n vi nhng k nim trong 9 nm khng chin c ngha l tr v chnh mnh. Ty Bc, l tt c. N khng cn l hnh tng m tr thnh biu tng, biu tng tp trung xc cm ch o ca bi th. 2. Din bin tm trng ca tc gi qua bi th Bi th nh bn giao hng hng tm trng vi 3 chng khc, t trn tr n hoi nim ri ln ng ! T cu to phi tuyn tnh ny, tnh ra trn tr v hoi nim chim t trng kh ln (11/15 kh th). C th coi l phn chun b, phn khi ng ca con tu, i vi Ch Lan Vin y cng l phn quan trng nht: t vt ln chnh mnh. - 55 -

khc ht th nht, nhng trn tr dn vt nhn thc c din t bng hnh thc phn thn: Nh th tch i mnh ra bng i t anh khch th ha ch th, to mt cuc i thoi gi nh: Con tu ny ln Ty Bc anh i chng ? Bn b i xa, anh gi tri H Ni Anh c nghe gi ngn ang r gi Ngoi ca ? Tu i nhng vnh trng. t nc mnh mng, i anh nh hp Tu gi anh i, sao cha ra i ? Chng c th u gia lng ng khp Tm hn anh ch gp anh trn kia. Ci li ca i thoi y li l c thoi, l cuc t vn hi thc gic gi vi h thng cu hi rit rng: Anh i chng ? Anh c nghe ? Sao cha ra i ? Nhng cu hi c xoy su vo ch th. Ging iu day dt, t gt n tn li to su c bit cho cm hng tr tnh. Khc ht u ly cho s nhn thc, khi ng cm xc cho con tu tm hn trc gi ln bnh vo cuc hnh trnh ln lao rt i thing ling ny. Khc hoi nim chim n 9 kh th gia ci ngun su xa ca kht vng ln ng l nhng k nim khng chin. K nim bao gi cng nng cnh cho c m; qu kh ti p bao gi cng gip con ngi vt ln nhng ngng tr hin ti n vi tng lai. K nim khng chin khng cn l k nim m cn l ngun nh sng diu k soi ng ch li vy gi con ngi bng ln pha trc: i khng chin ! Mi nm qua nh ngn la Nghn nm sau cn sc coi ng Nhng con s mi nm, nghn nm ... khng n gin l nhng t ch s. l bin ln rng ca k c sng ng, lng bit n su sc ca nh th. iu k diu nht l khng chin to ra cuc gp g ln lao ny: Con gp li nhn dn nh nai v sui c, C n ging hai, chim n gp ma Nh a tr th i lng gp sa Chic ni ngng bng gp cnh tay a Nu hiu Ch Lan Vin tng t ay nghin mnh mt thi l nhp vi nhn dn: c th no qun mt thi th y, T quc trong lng c cng nh khng, nhn dn quanh ta m ta chng thy, th xui tay nh nc chy xui dng,... th mi thm tha ht ging cm ng rng rng trong nhng cu th trn. Nim hnh phc v vi nhn dn c din t bng 5 php so snh, to thnh chui so snh kp, th hin cng hnh phc trong chui hnh nh lp lnh v tn. Tm v vi nhn dn l v vi hnh phc ca chnh mnh. T nhng xc ng chung, qu kh sng dy tht c th mang xu th trit l khi qut t nhng nm tri su sc ca nh th cng Ty Bc. Nh bn sng ging nh o my ph, Ni no qua, lng li chng yu thng ? Khi ta , ch l ni t Khi ta i, t ho tm hn ! Hai cu u gi ni nh v nhng min t xa xi tng gn b thn thuc vi ngi cn b khng chin. Ni nh rt thc nhng cng mng o nh cht nhc ch o ca cu th 8 ch, nh hnh nh ca sng ging, my ph ni o cao bn vng. T ci nn vng chc ca nhc, ho v cm xc, hai cu sau - 56 -

ta sng mt trit l v qui lut ca i sng tm hn: khi gn b ht mnh vi cuc sng ngoi mnh, ti mt lc no s sng bn ngoi s chuyn ha thnh s sng bn trong. Khch th ha nhp ch th: t ha tm hn. Tm hn con ngi c tr nn phong ph, giu c li chnh l nh gn b, tip nhn, chuyn ha ci s sng bao la mun v v v tn ca i sng, m trc ht l i sng ca nhn dn, t nc. Quy lut ca i sng tm hn cng chnh l qui lut ca sng to ngh thut. Nhng kt tinh cao bt php ngh thut v xc cm ca tc gi l kh th sau: em nh ng v nh rt Tnh yu ta nh cnh kin hoa vng Nh xun n chim rng lng tr bic Tnh yu lm t l ho qu hng. Mt chm hnh nh so snh lin tng t ngt, to bo, giu n tng, m tnh trit l dn ng cho mt trit l mi: Tnh yu lm t l ha qu hng. l qu trnh bin ha t ci c th nhng xa xi thnh ci tru tng m thn thit: t l ha qu hng. Php mu ca s bin i ny l tnh yu. Phi chnh nh tnh yu m nhng cu th c c nh nhng chm ngn trit l khng kh khan gio hun, bi n xut pht t quy lut tnh cm, quy lut ca tri tim v c cm nhn bng chnh tri tim. Kt hp cm xc v suy tng, nng xc cm tnh cm ln trong nhng suy ngm trit l. l thnh cng ca on th ny v cng l u im ca th Ch Lan Vin trong nhng bi thnh cng nht. Bn kh th cui l khc ht ln ng y li cun, si ni, m say, nhng cng tip tc pht trin mch suy tng ca bi th ln mt bc na. Ting gi ca t nc ca nhn dn ca i sng thnh s thi thc bn trong thnh li gic gi ca chnh lng mnh nn cng khng th chn ch: t nc gi ta hay lng ta gi Tnh em ang mong tnh m ang ch. T gic gi tr thnh ni kht khao: Mt ta thm mi ngi trm ga - Mt ta nh mt ngi, tai ta nh ting. Trong on ny, cng vi m hng si ni ca cao tro cm xc l nhng hnh nh phong ph, bin ha sng to, ch yu l hnh nh biu tng v n d. Hnh nh con tu trn on u c tr li thnh hnh nh trung tm cng vi nhng ma nhn dn ging la chn gi nn cm gic am m ngy ngt. S tnh to l tr phn u n y nhng ch cho cm xc lng mn, bay bng. y l kh th kt cng l kh th v ch. Ty Bc - Biu tng cho t nc nhn dn, cho ngn ngun sng to th ca, l ci ga tinh thn m con tu tm hn tc gi ang bng ti. 3. c sc ngh thut Nt c sc ni bt ca ngh thut th trong bi ny l s sng to hnh nh. C nhng hnh nh t thc c quan st tng chi tit: Chic o nu sut mt i v rch; c khi l nhng bc tranh ton cnh: bn sng ging, o my ph cho n nhng quan st rt tinh t ca mt tm hn nhy cm: la hng soi tc bc, chim rng lng tr bic... Nhng phong ph hn c l loi hnh nh biu tng, hnh nh n d tng trng con tu, vng trng, vng ta au trong la, tri u xun... c th ni cu th Ch Lan Vin c cu to bng hnh nh, thng l xu chui lin kt thnh chm, hoc tng tng lp lp. Tc gi s dng nhiu bin php xy dng hnh nh, so snh v n d c s dng rng ri, a dng, sc lin tng v tng tng rt mnh m, nhiu khi bt ng to ra nhng so snh mi l. Ch Lan Vin tng cho rng th cn c cho ngi ta ngh, cn c hnh cho ngi ta thy, cn c tnh rung ng lng ngi: Th l i gia nhc v . Ri vo ci vc th th s su nhng d kh khan, ri vo ci vc nhc th th d say nhng d nng cn. Ting ht con tu kt hp c c ba yu t : Tnh th th v cng tha thit, hnh th th v cng bin o, th th sc so suy tng. Tt c kt ln khc ht ln ng trn nn nhc tm tng. Bi th t c s nhun nhuyn gia cm xc v suy tng - mt u - 57 Anh bng nh

im ca th Ch Lan Vin trong tp nh sng v ph sa, cng l ca th ca mun i trong s kt hp hi ha gia - tnh - hnh - nhc.

nh hng v gi gii
1. Gii thch ngha ca nhan bi th v kh th t (xem phn 1) 2. Bnh ging kh Nh bn sng ging nh o my ph Ni no qua, lng li chng yu thng ? Khi ta , ch l ni t Khi ta i, t ha tm hn ! Dn : I. M bi: Gii thiu tc gi, tc phm, on trch. II. Thn bi 1. Xc nh v tr on trch (phn hi tng k nim khng chin) v c sc on th: va th hin cao tro nh im ca cm xc va tru nng suy t nn rt tiu biu phong cch trit lun tm tnh ca Ch Lan Vin. Sau khi gi li nhng hnh nh thn thng ca nhn dn, dng hoi nim ca nh th v nhng nm thng khng chin khi qut li nhng tri nghim v soi thu vo trong lng mnh tm thy quy lut ca tm hn. 2. Ging : Cu u ngt lm 2 v, ch Nh t du t chc mi v th to ra m hng ip khc ca nhng t sng hoi nim: K nim ny cha qua, k nim khc a n. Hai cu th u gi ni nh v nhng min t xa xi tng gn b thn thuc vi ngi cn b khng chin. Ni nh rt thc nhng li tr ln bng bnh trong nhng ln sng ging, my ph. nh im ca xc cm c chuyn ha thnh suy t: ..... lng li chng yu thng... cu th vn ti tm khi qut nhng phi n hai cu th tip theo n mi thc s l trit l, xc cm kt tinh thnh chm ngn: Khi ta ch l ni t Khi ta i t ha tm hn. Cch ip t, ip cu trc to giai iu dn dp, khng nh mnh m, cc iu c v l qua tri nghim ca chnh mnh. Li i xng ca hai cu th cng gp phn khng nh mt qui lut nhn sinh, mt s k diu ca tm hn: t ha tm hn. y l pht hin v s k diu ca tnh cm: T t dng th s nht ca vt cht chuyn ha thnh tm hn dng tinh tu nht ca tinh thn. Hai cu cui bt ln mt khi qut trit l v quy lut ca i sng tm hn con ngi: Khi sng gn b ht mnh vi i sng ngoi mnh th ti mt lc no s sng bn ngoi in du, chuyn ho thnh s sng bn trong. Khch th ho nhp vo ch th, t ho tm hn . Tm hn con ngi c tr nn phong ph, giu c li chnh l nh gn b, tip nhn, chuyn ho ci s sng bao la mun v v v tn ca i sng, m trc ht l i sng ca nhn dn, t nc. Ci quy lut ny ca i sng tm hn cng chnh l mt quy lut ca sng to ngh thut. - 58 -

3. Bnh: Kh th khi qut mt chn l c tnh ph bin ton nhn loi, lm rung ng tm linh ca tt c chng ta. Nhng cu th c c nh nhng chm ngn trit l nhng khng kh khan gio hun v n ni v qui lut tnh cm v c cm nhn bng chnh tri tim. VII. Kt lun Kh th l mt trong nhng on hay nht ca bi th trong c nhng cu c xem l hay nht ca i th Ch Lan Vin. y nhng xc cm su lng li c mt suy t sc so nng nn va c v p ca ngn t, va tru nng d v trit l. on th tiu biu cho phong cch Ch Lan vin: Trit hc - Tm tnh. 3: c bi th: Ting ht con tu c bn cho rng bi th ni v nhng k nim ca chnh tc gi vi Ty Bc v ku gi, c v phong tro i xy dng min Ty Bc. Em ngh nh th no v kin y ? T hy gii thch bn cu t ca bi th. Gi : ng l bi th ting ht con tu c lin quan n mt s kin thi s, kinh t - x hi: tc gi lm bi th ny nhn phong tro vn ng ng bo min xui ln xy dng kinh t mi Ty Bc vo nhng nm 1958 - 1960. V th c ngi cho rng y l bi th c v phong tro i xy dng min Ty. Trong bi li c nhiu hnh nh con ngi v cuc sng thi khng chin chng Php c gi ra nh nhng k nim vi Ty Bc ca tc gi. Nhng thc ra khng hon ton ng nh vy. Vi Ch Lan Vin, s kin kinh t x hi kia ch l mt gi , mt s khi gi cm hng nh th. T tng v cm hng trong bi th Ting ht con tu rng hn v su hn s kin thi s y. Cm hng bao trm trong bi th l s thi thc v nim hn hoan ca mt tm hn th c v vi nhn dn, t nc trong khng kh khn trng, si ng xy dng t nc sau nhng nm chin tranh. Bi th cn l s khng nh mt chn l ca sng to ngh thut: Cuc sng rng ln ca nhn dn, t nc l ci ni nui dng ngh thut pht trin, l sui ngun ca cm hng, sng to cho nh ngh s. Cn hnh nh nhng con ngi Ty Bc trong bi th chnh l nhng hnh nh tiu biu cho nhn dn (b m nui dng cn b, b i, ngi du kch, em b lin lc, c gi tip t lng thc cho b i) m ta c th gp mi min trong nhng nm khng chin. Nu bit thm v tc gi th cng khng nh r hn nhn xt : trong nhng nm khng chin chng thc dn Php, Ch Lan Vin hot ng vn ngh v lm bo khu IV v chin trng Bnh Tr Thin ch khng phi Ty Bc. Bn cu th t th hin r t tng ca tc phm Ty Bc ?... ch cn u ?... Bi th ni v Ty Bc, nhng cng l li mi gi ca mi min t nc, ca cuc sng nhn dn v khi ting gi ca cuc sng bn ngoi tr thnh s thi thc trong ni tm, thnh kht vng ln ng th c th tm thy Ty Bc ngay ni tm hn mnh. 4. Em hiu nh th no v ngha biu tng ca hnh nh Con tu trong bi th ? Phn tch hnh tng con tu trong on u v on cui bi th. Gi : Hnh nh con tu trong bi th mang ngha biu tng. S thc th cha c ng tu ln Ty Bc nhng iu khng ngn cn nh th vit: Con tu ny ln Ty Bc anh i chng ? con tu l biu tng ca nhng chuyn ra i n nhng min xa, l li mi gi ln ng. Vi Ch Lan Vin, trong bi th ny, con tu cn l biu tng ca nim kht vng tr v vi cuc sng ca nhn dn, t nc. Con tu l hnh nh ca chnh tm hn nh th: Khi lng ta ha nhng con tu. Phn tch hnh nh con tu trong on u v on cui bi th cn lu : on u, con tu l li gic gi, mi gi ra i. Ch n nhng cu hi dn dp, thi thc: Con tu ny ln Ty Bc anh i chng? Tu gi anh i, sao cha ra i? - 59 -

on cui con tu l s ha thn ca chnh tm hn nh th, cha cht nhng kht vng v nim say m, nim hnh phc do dt khi n vi nhn dn v t nc. Hnh nh con tu tr nn k o, y mu sc lng mn. N khng chy m nh mc cnh bay: Tu hy v gim ta i cnh vi. l con tu mng, con tu ang bay trong th gii huyn diu ca nhng v p k o: Ly c nhng cn m, ai bo con tu khng mng tng, mi m khuya khng ung mt vng trng. 5: Phn tch hnh nh nhn dn trong nhng hoi nim v khng chin ca bi th: Gi : Nhn dn trong tm cm ca nh th khng phi l mt nim tru tng m l nhng con ngi c th vi nhng cuc i, nhng hnh ng v tnh cm c th. l ngi anh du kch hi sinh m cng n cn nhng li chic o nu, l thng em lin lc mi nm trn, khng mt mt phong th , l c gi nui qun, l b m tc bc, nui cn b, b i. Nhng cuc i y tht bnh d nhng tm lng tht rng ln, v tha n qun mnh, ht lng v cch mng v khng chin, nhn dn, l nhng hi sinh thm lng m cao c (ngi du kch lc hi sinh cn ci li chic o nu, ngi m thc sut mt ma di nui dng ngi cn b b au m phi nm li nh dn). Khi ni v nhn dn, ging th Ch Lan Vin tht chn tnh, xc ng v dung d, tc gi dng nhng t xng h to ra quan h thn tnh nh rut tht vi nhng con ngi i din cho nhn dn (Con nh anh con, con nh em con, con nh m). Nhng cu th ny khng ch gi nn hnh nh c th, chn thc ca nhn dn vi nhng phm cht cao qu m cn biu l lng bit n su nng, s gn b chn thnh ca nh th vi nhn dn qua nhng tri nghim trong cuc khng chin di lu. 6: Tham kho 1 cu 1 phn gii thiu thi

Ma lc Nguyn Khi

Mc ch
Nm c cm hng ch o, cm hng hi sinh. Phn tch nhn vt o vi qu trnh i thay s phn v tnh cch cng trit l nhn sinh. Nhng c sc ngh thut truyn ngn ca Nguyn Khi. Kin thc c bn: I. Gii thiu chung: Nguyn Khi thuc th h nh vn chin s trng thnh trong khng chin chng Php, tip tc khng nh v tr hng u trong vn xui chng M. Cho n hm nay, tn tui ng vn tip tc ta sng trn vn n nh mt trong nhng i biu i tin phong trn lnh vc i mi ca vn hc. Sng tc ca Nguyn Khi th hin s nhy bn v khm ph ring i vi cc vn x hi qua mi quan h gia con ngi trong x hi mi. Ngi bt phn tch tm l tnh to, nng lc khc ho tnh cch sc so khin Nguyn Khi c bit thnh cng vi nhng nhn vt c s phn hm hiu bt hnh nhng vt ln khng nh quyn sng hnh phc ca chnh mnh. Nhn vt o trong tc phm Ma Lc ca Nguyn Khi l mt nhn vt nh vy. Ma Lc l truyn ngn tiu biu nht trong tp truyn cng tn ca Nguyn Khi xut bn nm 1960. Tc phm ly bi cnh in Bin my nm sau chin tranh, nhng chin binh tr thnh nng binh, nhng nng trng c xy dng trn chnh ci ni mi y thi l bi chin trng - 60 -

lch s. Nhn vt trung tm l o - mt ngi ph n dm vt qua ranh gii m cuc i t ra cho mnh n vi tng lai. Miu t cuc sng ang hi sinh trn mnh t in Bin, cng qu trnh thay i tnh cch, s phn o, Nguyn Khi khi qut ln mt trit l nhn sinh su sc: S sng ny sinh t trong ci cht, hnh phc hin hnh trong nhng hi sinh gian kh, i ny khng c con ng cng, ch c nhng ranh gii, iu ct yu l phi c sc mnh bc qua nhng ranh gii y. cng l ch chnh ca thin truyn. II. Phn tch: 1. Cm hng ch o ca Ma lc l cm hng v s hi sinh a) S sng ny sinh t trong ci cht, hnh phc hin hnh t trong nhng hi sinh cm hng hi sinh ph vo cu ch khin bao nhiu hnh nh l th ny sinh di ngi bt nh vn. Mu xanh thm ca , ca ng ca lc, mu xanh non ca l m, mu ca t chn ang lng l nhng mau l ln dn ln cc th mu nham nh man r ca t hoang. Mt bi lc mnh mng vi sc l xanh lng l n cha mt tim lc sng mnh lit. Bng l long mt ca rng chui ngi ngi sc xanh ti mt ca nim hi vng tng lai. Mt khc tiu m mng tan long vo khng gian th mng nng vng trng nh ln nh ni P Hng. Ngay c n nhng hnh nh t thc m vn rt th: My con ngng b bch, bng dng nng n ca nhng ch ph n c mang sp n ngy sinh khu gia nh... Hu nh khng c s o gt cho th mt vy m vn gy xc ng trong lng c gi bi ngha ca n: Nhng mm sng thing ling nht l hoi thai v sinh n trn ci ni cn y du tch chin tranh. y trong nhng bui l ci ngi ta tng nhau: qu mn nhy tho kp lm gi bt, qu n ci tin u thnh bnh hoa, ng khi thuc mi ca qu bom tn thnh ni ng giy gi th, giy khai sinh. Nhng phng tin vn dng tiu hu s sng nay tr thnh nhng vt chm lo cho cuc sng. Nhng s hi sinh c ni nhiu nht, tha thit nht trong Ma Lc li l s hi sinh din ra trong tm hn con ngi. Th hin qua qu trnh thay i s phn v tnh cch ca nhn vt chnh: ch o. 2. Nhn vt o gp mt ln l nh mi Xa nay, ngh s thng gi gm t tng ca mnh qua nhn vt chnh din nh mt phn ng tm l thng thng. Nguyn Khi khng phi l ngoi l. C th ni tip cn Ma Lc qua nhn vt o l cch tip cn hiu qu nht. o xut hin bng ngn ng t vi nhng nt khc tc y n tng ca Nguyn Khi: Hai con mt hp di, a i a li rt nhanh, g m cao y tn hng ci u nhn hot cp chn ngn khe, bn tay c nhng ngn rt to. o qu l ngi gp mt ln l nh mi. Bt php t thc ca Nguyn Khi cho ta thy: nhng nt sc khe n bng bnh o to nn mt nt duyn ngm cha mt kh nng bt tun v khng cam chu, cha li ci bt hnh nhan sc ca ngi n b. Mt bc chn dung lm lp cht i, hng hc sc sng 2 g m y tn hng vn nhn hot, bng bnh v i mt nh t vn nh ln thch thc. Mt ngoi hnh khng bnh thng ngi ph n 28 tui d bo mt s phn bt thng. Qu vy, trc khi ln in Bin, o tri qua nhiu phong trn au kh: ly chng t nm 17 tui, lm ngh nng m li khng c rung, o phi xoay xa ngh: nu ru, lm u... kim sng. Khng may, ngi chng sa vo c bc, n nn nhiu, b i Nam mi n nm 50 mi v qu. n li vi nhau c a con 2 tui th chng cht. Bao yu thng ch dn ht cho con. Nhng ch vi thng sau, a con ln si khng qua khi, b ch m i. Ch thnh ngi trng tay, au kh ni tip au kh y ch ti ch khng gia nh. Ngi ph n tn to lam l nhn ra mnh chng cn ai yu thng sm lo vic sm, ti lo vic ti ri vo tuyt vng. Ch tr nn o , cay c, sng to bo, liu lnh, lun ghen t vi mi ngi v hn gin cho thn mnh: tc quch nh cht, rng phai khng bun nhum. o nh v ha vi s phn tn ph nt qung i cn li. n gnh trn vai, ti u l nh, ng u l ging, khng gn gi, t lu y mnh khi qu hng, khi Lo Cai, ... Cm Ph... dn thn vo ni cc nhc, vt v qun i ni bt hnh ca mnh. Sng ch v i cn di cha cht c m thi. Khc M khi khng c cht, c sng nh cht, cn o, khi khng th cht th ch sng to bo, sng liu lnh, vt ln ni - 61 -

ti hn ca ngi ph n, bit phn mnh trm ng thua thit vi nim t ho rt chnh ng: ngi no m chng c phn tt p. Song mt thn phn nh o th bit ly g p li s m lnh ca tnh i ? C h ch cn mt v kh t v duy nht l o , chanh chua. Kh nng li hi ca ch l ti s dng ca dao tc ng. Vn ling ch tch lu t sng nng trng i ni vi ta rt nhiu v s phn ca ngi n b chun chuyn bt hnh (Nguyn Du a vo h thng ngn ng ca Thu Kiu hng lot nhng thnh ng sc so khi c tri qua nhiu phong trn, au kh). Ci ti ca Nguyn Khi l bin nhng cu v cu ca vn l ti sn chung thnh ging ni ring mang sc iu ca mt tnh cch ring. Nhng cu ca, cu v qu i quen thuc khi t vo ming li o li ong a mt sc thi mi bi yu t chm xen nhoi nhi ti hn, bi ci ging ay hn mt ca ngi n b gin thn hn phn. Nguyn Khi t ra rt am hiu tm l ph n. Khi ri vo tuyt vng chn chng, o cng mt lun ti sn ca gii mnh l n tnh. Ngi n b nhu thun v tha giu c hi sinh tr thnh mt ngi ph n anh cay c. H ai v tnh hoc c chm vo ni au ring l o bt ngay nhng cu tr li ch ng, nanh nc. Th ra ci p cht bn ngoi ca o l phn ng ca ni au tm th. o c ngoa ngn cng khng c, xc phm ai m ch gi mnh: Bit mnh t c yu thng nn c giu i ci kht vng c yu thng v mun yu thng. Tc gi cho ta thy o c v p ca s kin ngh qu cm v kiu hnh. Nh vn t nhp vo bn trong ci mch ngm hin thc khm ph chiu su s phn tnh cch con ngi: l s ging co quyt lit gia cam chu v bt phc, gia tuyt vng v kht vng, gia v bc bn ngoi v phm cht bn trong, khin o, c bt hnh m khng nhan sc vn khi dy trong ta nim cm mn v n tng kh qun. 3. Qu trnh thay i s phn v tnh cch ca o o ln nng trng in Bin vi tm l: con chim bay mi cng mi cnh, con nga chy mi chn chn, mun tm mt ni ho lnh no tht xa qun i cuc i qua. Cn li nhng ngy sp ti ra sao khng cn r. Trong on ngi h hi ln in Bin xy dng cuc sng mi o mang mt ng c ring, mt ni nim ring c h lc lng, i khng n m i qun. Nguyn Khi rt am hiu v tn trng qui lut ca cuc sng. Ngay c nhng ngi c kh nng thch ng vi mi trng mi th cng kh c th thay i mt sm mt chiu. Mi s thay i phi c qu trnh thi gian ca n. Nhng ngy u ln in Bin, o mang nng mc cm, nhng ngh v nh kin xa c cm t ch lm ch lun xa lnh, t c lp mnh trc mi ngi. Ch lm vic khng v hng khi m ch khng ai coi thng mnh. Nhng cuc sng nng trng in Bin gia mt tp th lao ng vi nhp sng si ng v t, ht lng vi hin ti v tha thit vi tng lai khng ai cn b gnh nng ca qu kh eo ng dn cun o i. Sng trong i sn xut s 6 nh mt t m, mi thnh vin u c quan tm, gip , san s cho nhau, lng o dn m li. Ch thy nhng nh kin ca mnh tht lc lng, v l. Ngi ta khng ch sng vi qu kh m cn phi sng vi hin ti v tng lai. Khng ai sng mt mnh mi c. C th mt quan nim mi m ngy mt ngy 2 hnh thnh trong ch. Tuy nhin s tc ng ca mi trng ch l nhn t khch quan, nu thiu yu t ch quan th cng khng th c s thay i. May thay kht vnghnh phc ngi n b qu la nh th ny cha hon ton tt hn. Nhng ngy chn chng ch khng dm m n hnh phc, nhng kht khao y vn m trong ch: Nhiu hm m au phi nm nh nh bn nng bt cm bc khi do bn a cho, nhn thy gia nh bn m cng, ch li nh tic ci gia nh mt ca mnh (nu khng kht khao lm sao phi nh tic). Ri nhng bui ng tut lc vi Hun, nhn b ngc v i vai trn di nh nng cao nguyn, lng ch li bng bng dy ln mt ni kht khao c mt gia nh v ngi chng khe mnh nh th. Hai ch bng bng t gia dng vn thc s ngun ngn la. Ngn la ca nim kht sng, kht vng hnh phc, ngn la ca nim hy vng ca con ngi: mt ci g cha r nt lm nhng m m hn, ti sng hn nhng ngy qua c lp la pha trc. o ch v cui cng hnh phc n. Du, ng thiu u go v ng li mun xy dng cuc sng gia nh vi o. on vn din t din bin tm l ca o trc l th t tnh ca ng Du, c th coi l nhng dng phn tch tm l xut sc vo bc nht ca i vn Nguyn Khi. - 62 -

Nh vn va nhp thn vo nhn vt din t s vn ng bin chng cc cung bc tnh cm, va tnh to l gii s mu thun v thng nht trn nn tng ni au bt hnh v nim kht khao hnh phc. Nhng bin i tm l o khi c th ng Du khng h n gin: t bng hong lc u n gin gi tng c th x vn tng mnh th (v mc cm b coi thng o nh mt phn x c iu kin), nhng ri khi gp l th li th mt cm gic m m c lan nhanh nh mt mch nc ngt r thm vo nhng th t kh cn v nng h, mt ni vui sng k l dt do khng th nn ni khin ch ngy ngt, mun ci to ln mt ting nhng trong m mt li mng y nc ch chc tro ra, nhng chn ng k diu ca tm hn c nh vn din t y thit tha cm ng. L th ng Du l mt chi tit ngh thut quan trng. N nh thc vng kht vng n kn trong tm linh o, gip o vt ln mc cm ti hn, m lng v pha hnh phc. Hnh phc lm thc dy nhng g su xa vn thuc v bn cht ca o: Lng yu thng v c yu thng ngi ph n ca ch (hnh phc bnh d ca tnh yu Th N chng nh thc nhn tnh v c nhng kht khao lm ngi lng thin trong Ch Pho mt con qu d ca lng V i sao). Ngi bt Nguyn Khi bc trn ci v b ngoi len li vo ngh thm kn nht ca nhn vt, gip ngi c khm ph ci th v trong tm hn con ngi. Ngt chc nm tri o c vi nn mt cch bt lc, ht hi chnh mnh vi mc cm cha ai coi ch l ngun hnh phc ca h. Ln u tin sau chc nm tri go ba, o nhn c nhng li yu thng gn b, o nhn thy mnh cn n cho mt ngi no khc. Ch nh lt xc. S hi sinh k diu ca tm hn y thng tn khin ta nh gp mt o khc hn thng ngy: t ging ni du dng, ngt ngo trong cch xng h vi Hun, ngt ngo n c nhng suy tnh v tng lai. Dng nh ngay lp tc mt k hoch chi tit cho cuc sng hnh phc tng lai c ch vch nh r rng. T vic i x vi con chng ra sao, sinh con ci v nui dy chng th no ... iu cho thy rng kht vng hnh phc lun tc trc trong lng ch, ch cn c nh thc l sng dy y. R rng trong nhng m trng ma ng c l ca cuc i, cha bao gi o tt i nim hi vng v ngy mai ti sng. Phn cui cu chuyn, chng ta li gp o trong cnh lao ng v sinh hot ca tp th i sn xut s 6, khong cch thi gian gia 2 cnh u v cui chuyn l mt ma thu hoch lc. cng l khong thi gian c nhng bin c quan trng trong s phn v tnh cch o. Trong khng kh h hi ca bui lao ng tp th, gia ln gi mt ma thu, tm trng o cng tr nn trong tro vui ti, ch thc s ha nhp vi cuc sng mi trn qu hng th hai. Ting ht vo von ca ch phi phi mt nim kht vng sng, phn ng vui v ca o trc s a vui chu chc ca mi ngi. o c mt s bin chuyn cn bn trong s phn, cch nhn v thi i vi cuc sng. S hn gin ghen t v nhng phn ng t v bng nhng li l chua ngoa sc nhn o , nhng ch cho s h hi, ci m, thn tnh vi mi ngi. 4. ngha trit l nhn sinh Qua vic miu t nhn vt o trong qu trnh thay i cn bn v tnh cch, s phn, Nguyn Khi ca ngi cuc sng mi m cch mng v nhn dn ang nhen ln trn khp t nc. Cuc sng y thc s l mt quan h x hi tt p m mi thnh vin trong u c quan tm, chm sc. Ai cng tm c hnh phc cho ring mnh. Bng cch y nh vn ca ngi cng n to ln ca cch mng, cuc sng mi b p nhng mt mt ca s phn m cuc sng c khng th lm c. Nh vn ca ngi cng cuc xy dng t nc qua hnh nh con ngi lm nh ln v p v con ngi, nh vy truyn v nhn vt trnh c phn n iu xui chiu cng thc. Ni dung cu chuyn cn cha ng mt trit l su xa. Khng phi ngu nhin m Nguyn Khi miu t s i thay ca o din ra trn mnh t in Bin, mnh t chin tranh tng ng tr, trc kia ch c n bom v ci cht. Nay chnh trn mnh t cht y lng o ang sng li: hnh phc m ch mt t 7, 8 nm nay ai ng ch li tm thy mt ni m chin tranh xy ra c lit nht ? Ci cht khng tiu dit c s sng, tri li s sng ang ny sinh t ci cht. Nng trng in Bin, ngi ta tng nhau nhng dy d lm vng, nhng v mn lm bnh hoa, v pho sng lm ng ng giy khai sinh. Nhng phng tin vn dng tiu hu s sng nay ang tr thnh nhng vt chm lo cho cuc sng. Trong lng o cng c mt s i thay nh th. Ch ph b mc cm ca mnh ha nhp vi cuc i, bc qua gii hn ca mnh n bn b hnh phc mi.

- 63 -

Vic ln in Bin ca o ch l hnh ng trn chy qu kh: qun nhng ngy thng qua cn tng lai ra sao khng cn tnh n. Ng l bc ng cng li ch l ranh gii. o bc qua ranh gii gia mt bn l qu kh bt hnh bun thng, mt bn l hin ti v tng lai m p sng sa. Ngun sc mnh no gip o vt qua ranh gii y? Trc tin l do mi trng x hi lnh mnh trong sng, do tm lng nhn i cm thng ca nhng ngi bn tt nh Hun. Nhng ch yu l sc mnh t bn thn o vi kht khao hnh phc, mi m gia nh. Cuc sng ang ny n sinh si trn mnh t in Bin m trc tip l l th ng Du thc tnh nim kht khao hnh phc m o c ht hi vi nn mt cch bt lc trong lng ngt 7, 8 nm tri. Chiu su nhn o ca tc phm chnh l ch tc gi khng mang n cho o mt th gii mi, bin c thnh mt ngi ton thin, ton m m c c l chnh mnh vi nhng kht vng chnh ng v nhn bn ca con ngi... T s vt qua ranh gii ca o, Nguyn Khi khuyn khch mt ci nhn lc quan v cuc i, mt li sng tch cc: ng bao gi chn nn xui tay m phi c ngh lc nim tin trc nhng th thch trong i. Trit l y th hin nhn sinh quan tch cc ca ngi cch mng, c c kt t thc tin cuc sng: s sng ny sinh t ci cht, hnh phc hin hnh trong nhng gian kh hi sinh l ngh t tng, khng ch ring ca Ma Lc m cn ca nhiu tc phm ca Vn hc Vit Nam hin i, nh V chng A Ph, Rng x nu, Mnh trng cui rng... nh hng , gi gii: 1. Tc phm chng ta ang ni ti ch yu l cu chuyn v nhng con ngi. Vy ti sao tc gi li t cho n ci tn Ma lc ? Vi cch t tn truyn Ma lc, Nguyn Khi to cho tc phm mt n tng khng gian (nhng bi trng lc xanh trn vng i mnh mng ca min Ty Bc) v mt n tng thi gian (cu chuyn xy ra trong khong mt ma gieo trng v thu hoch lc). Nhng ci tn Ma lc cn to ra mt gi cm v s sng. N c kh nng gi ln trong lng ngi xc cm: Trn mnh t y du tch cht chc ca Hng Cm, in Bin, nhng ngi lnh v ngi dn n vi nhau cng nhau trng nhng bi lc xanh, v dng nh cng cn trng cho mnh v cho nhau mt cht sc xanh ca s sng, ca c m, ca tnh yu v hnh phc... Nh vy, nhan y khng thot li ch . Ngc li, n lm cho ch c tn ln thnh mt hnh nh p v y ngha. 2: Tham kho 17 cu 2 phn gii thiu thi Cc v La Hn cha Ty Phng

Huy Cn Yu cu
Hiu, nh gi ng nhng cm nhn v suy tng ca tc gi v cc pho tng cha Ty Phng. Cm nhn v phn tch c ngh thut khc ho ti tnh cc bc tng bng ngn ng phn u bi th. Thy c s gn b ca cm xc - suy tng v trit l trong phong cch th Huy Cn.

Kin thc c bn
I. Gii thiu chung Cc v La Hn cha Ty Phng l bi th c hnh thnh t nhng cm xc trc cc pho tng cha Ty Phng trong chiu di khong 20 nm ca hn th Huy Cn. Hai mi nm t nhng xc cm u - 64 -

tin cho n khi bi th ra i l cuc hnh trnh t bng ti ra nh sng, t cm n hiu, t o n i ca ting th Huy Cn. Bi th ng ln u tin trn bo tt 1961 - Gia khng kh phn chn ca min Bc bc vo k hoch 5 nm ln th nht xy dng CNXH. T ch ng thi hin ti, mt thi i m theo tc gi gii ta c nhng au kh v b tc lch s, nh th nhn li ng cm, xt thng, trn trng vi cha ng trong qu kh. ngha ph qut v nhn sinh m cc pho tng La Hn cha Ty Phng gi nn li c qui vo ngha phn nh hin thc thi i tc phm iu khc ny ra i. Cc v La Hn cha Ty Phng do vy c coi nh Mt lung nh sng gii thot ca hin ti di ln nhng au kh b tc ca cha ng. II. Phn tch 1. Cm hng ch o: Trong Pht gio tiu tha, La Hn l trng thi cui cng ca mt sinh th trn ng gii thot, l danh hiu gi nhng v tu hnh c o t n s yn tnh vnh hng, thot khi vng sinh t. c khi gi cm hng t cc pho tng cha Ty Phng, nhng bi th khng ni v tinh thn Pht gio ca cc cng trnh iu khc ny. Trong Li dn u bi th Huy Cn vit: Nh ngh s xa v tnh hay hu mn ti chuyn tht m miu t x hi ng thi, mt x hi qun qui trong nhng bin ng v b tc khng tm c li ra. Huy Cn chuyn cm hng Thin ca cc pho tng sang cm hng trn th ca xc cm v suy tng trong h i chiu xa nay. Chuyn Pht m ha ra chuyn con ngi, ti tn gio tr thnh ti v ni au nhn th cng nhng b tc tuyt vng ca cha ng. Cha Ty Phng huyn Thch Tht, tnh H Ty l mt cng trnh kin trc c ni ting c xy dng vo cui th k XVIII. Trong cha c rt nhiu tng, ng ch nht l nhm 18 tng g - thng c gi l tng La Hn - t trong hnh lang ca cha. Nhng pho tng ny c nh gi l nhng tc phm p vo bc nht ca ngh thut iu khc c Vit Nam. T nhng nm 1940 khi cn l sinh vin trng Canh Nng, Huy Cn c dp n thm cha Ty Phng v sau cn nhiu ln tr li. ng k: Xem tng ra v lng vn vng xao xuyn mi v nhng au kh ca ci i hin ln trn gng mt hnh hi cc pho tng... m nh v ni au thng biu l qua nt mt cc pho tng to xc cm nh th vit nn kh th u tin: Cc v La Hn cha Ty Phng Ti n thm v lng vn vng H chng phi y l x Pht, M sao ai ny mt au thng ? bc l trit l uyn thm ca nh pht, cha Ty Phng c c tng vui, tng bun... Nhng nh th ch ch n Mt au thng thm ch cn y n tng ln thnh nt c trng bao qut nht. y l s cng iu y tnh ch quan ca cm hng thi ca, song li in m cch tip cn ring ca tc gi: Cu hi: H chng phi y l x Pht, m sao ai ny mt au thng? lm rung rinh khng kh an nhin t ti chn Pht ng. S va p gia 2 cu th lm bt ra mt nghch l: ca Pht l ni siu thot, sao li tch t au thng ? Kh th u truyn thng n ngi c ci cm gic vn vng m nh ca tc gi khi n thm cha Ty Phng, nhc nhi mt yu cu gii p. Th l ngay t u, ni au ngi v ni au g ha dng thnh mt m nh. Huy Cn i ha vn tn gio, dc chiu di bi th nhng trit l uyn thm ca nh Pht li c dng bc l nhng trit l ca nh th trc cuc i. Vit v 18 pho tng La Hn cha Ty Phng, Huy Cn khng ln lt miu t m phi hp c t c th vi bao qut ton th. Nh vy em n cho ngi c mt cm nhn kh ton din: va c ring va c chung, va im va din, ngi c hnh dung c ci th gii ring ca cc v La Hn ny. Ti nng ca Huy Cn l dng cng ngn t khin th ca l ngh thut ngn t, thuc ngh thut thi gian, - 65 -

trong bi th ny mang gi tr to hnh ca ngh thut iu khc thuc ngh thut khng gian. Nh vy, cc pho tng khng cn nh nhng tiu bn p xp trn trang th m nhm dy dng hnh tc khi trc mt ngi c. Di nhng ng vn th g l nhp p ca tri tim, l nhng t sng ca tnh cm, l nhng vt v ca tm hn. Cc pho tng khng cn l hnh hi v tri v gic m sng ng vi mi trng thi tinh thn tnh cm ca con ngi. 2. c t chn dung ba pho tng Huy Cn chn ba gng mt tiu biu cho 3 tm tnh, kh cht, nhng dng v, t th rt khc nhau nhng rt in hnh cho c qun th tng: a) Pho th nht: Pho p xc y v xng trn chn vi tay C chi thiu t tm thn gy Trm ngm au kh su vm mt T by ngi y cho n nay. Bng nt c t s gy guc, kh ho ca thn hnh: xng trn, tm thn gy, su vm mt cng t th bt ng khng ch trong khng gian: Ngi y m trong c thi gian t by... n nay. Huy Cn truyn thng n ngi c ci n tng mnh m v ni thng kh, vt v sau dng ngi trm ngm au kh. T thiu t truyn nng lng sng vo pho tng, khin sau dng ngi ng hon ton tnh kia l nhng chuyn ng y ging bo ca ni tm con ngi. T ch nh y cho thy gc nhn ca nh th li tm khi ti tn gio khi chim ngng pho tng La Hn ny: Nh iu khc xa c t s gy guc ca thn xc tng biu t cuc sng tinh thn phong ph, trong khun kh mt hnh th vt cht thu nh cha ng s ln rng su xa ca t tng tm linh. Di gc nhn ring Huy Cn thy s gy guc thn xc tng l n tng v nhng au kh b tc ca con ngi trong mt thi i lch s c th. Xa nay trong quan nim ca nhiu ngi, hnh trnh ti t Pht l kim tm mt s gii thot, nhm thot li hin thc b tc. Vi con mt rt i, Huy Cn pht hin khi u hnh trnh n vi t Pht li xut pht t s t thc trch nhim v bn phn ca con ngi trc thi cuc. Kh th th hin s p xc ca v La Hn truy cm l tng qua nhng trn tr dn vt ca tinh thn n kh ho c hnh hi. n vi gio l nh Pht sng i hn, ngi hn. Hnh trnh n vi t Pht m nh hnh trnh v vi cuc i vy. b) Pho th 2: Hnh xc Nu pho 1, v La Hn p xc c phong thi ca ngi tng tri. D trong lng ri bi mt tm s ln song c tit ch khng cho xc cm l ra ngoi. Th pho tng th hai li nh mt ngi xc ni. Tt c nhit tnh, cm xc bn trong u trn ra bn ngoi qua c ch, hnh ng trong mt s hnh xc quyt lit. C v mt ging, my nhu xch Trn nh ni sng bin lun hi Mi cong chua cht, tm hn ho Gn vn bn tay mch mu si. Cc t sng ng t m cng cng biu cm din t trng thi cng thng dn nn ca c th; c bit l trn khun mt: Mt ging, my nhu, trn ni sng, mi cong... Nhng tnh t b y n tt cng trng thi xc cm: chua cht, ho, si... Tt c din t ci si sc ca tm linh nh mun ph v tung ci v hnh xc cht chi. Hnh xc pho tng nh rung ln trong tn s dy c ca nhng ng tnh t. Ta cm gic nh t pho tng tot ra hi m ca s sng, di ln da, mch mu ang chy trong lng ngc tng l nhp p mnh ht ca mt tri tim. Phi chng y l mt con ngi tr, trn y sc lc n hoang ph sc lc? S hm h trong tt cng ca suy t vt v li din t ci tt cng ca bt lc, b tc. c t nhng chuyn ng dng bo trong ni tm con ngi qua hnh th tng, cho ti nay cha ai vt c Huy Cn kh th ny. - 66 -

Nh chng ta bit, ch khi ha thnh Pht, cc v tu hnh mi c y quyn nng ban n pht uy theo in l. Nhng pho tng ny qua vic th hin s n lc n tt cng bng mi gi v bng mi cch truy cu l tng, ha gii ni au kh cho chng sinh, Huy Cn cho ta thy s dn thn v pha cuc i ca cc v La Hn. Cc La Hn cu nn, cu kh khng ch hin thnh. Gio hun nh Pht quan nim hnh xc ln ci cc lc, Huy Cn li thy s hnh xc l n lc tt cng ha gii ni kh au ca con ngi. Tip cn theo hng y, Huy Cn nghing mnh trc ni au ca cha ng trong qu kh, thu cm s bt bnh v bt lc n tn cng ca h vi thi trn trng. Pho 3: Pho Thin nh C v chn tay co xp li Trn xoe ta th chic thai non Nhng i tai rng di ngang gi C cuc i nghe chuyn bun... Pho tng th 3 : Chn tay co xp li, an bng, siu thot trong t th thin nh. Trn xoe ta th chic thai non php so snh bt ng to cm nhn v s by bt an phn bung xui ca v La Hn. Dng nh nh tu hnh ny chng cn mt c gng no c l La Hn ! Pht tnh in r trn i tai pht tng: di, rng ngang gi nhng La Hn cha phi l Pht. Nh chic thai non cha phi l ngi vy. Trong quan nim pht gio, La Hn l im cht cng trc khi con ngi hon ton ha thn vo ci tch dit, ch cn mt cht tu hnh na th La Hn thnh Pht, mi au kh s bin i, ch cn li s hi ha thanh thot trong tm hn. Huy Cn cm nhn m miu t r nt nh chm khc trng thi tinh thn ca v La Hn: Pht nhng ang cn i, i nhng ngng ca Pht. Nu ci dng thin nh tnh ti ng hon ton siu thot, chn tay co xp y cam chu, th ng lnh i, th i tai nghe chuyn bun li nhp th. T ra lnh i gi thn ni ca Pht, tu hnh sp thnh chnh qu, nhng cuc i nh b kh c v sng vo tn ca thin. i tai Pht tng li l ca ng n nhn, cm thng vi ni kh chng sinh. Sau nhng n lc tt cng v tinh thn, sau nhng bt ph d di v mt th xc, hnh trnh ca cc v La Hn ngng ht li trong t th thin. Tng l an nhin t ti, nhng li l bt lc bt an. Qu l siu m khng thot, o m vn i. l cch tip cn cc pho tng cha Ty Phng ca Huy Cn, cng l hnh trnh t nhng xc cm u tin n s nhn thc y thc. Qua cc pho tng La Hn, nh th thy hnh nh c th sinh ng ca ni au kh chng cht v nhng b tc tuyt vng ca nhng con ngi. Vy l chuyn Pht li ha chuyn ngi. ti tn gio tr thnh ti v ni au nhn th cng vi s b tc tuyt vng ca cha ng. 3. Xc cm trc qun th tng Sau khi c t cn cnh 3 pho tng, tc gi li ra xa bao qut c qun th tng, to c hi bc l nhng suy cm khi qut v c mt nhn loi. Kh au trong qu kh: Cc v ngi y trong lng yn M nghe ging bo n trm min Nh t vc thm i nhn loi Bng ti n ra trn gi en. Li chm ph trong cch bao qut ton cnh gip Huy Cn gi li nhng nt c trng nht ca qun th tng: Cc v ngi y trong lng yn. Sau nhng dng ngi tnh ti khng ch thy ci bt lc ca cc nh tu hnh m cn c s bt bnh ca mun kip chng sinh. Cu th tht tnh, m sc lm rung rinh nim tin tn gio. Nu nh Ch Lan Vin dng mt mnh ph nh: Cc pho tng cha Ty Phng khng bit cch tr li ! th y Huy Cn ch miu t v t thn cc pho tng ln ting: Cc v ngi y trong lng yn M nghe ging bo n trm min - 67 -

Li i xng to nn s va p gia 2 cu th: ngi y, m nghe lm bt ln bao chua cht xt xa ut c. Cu th xoy su vo tim thc ngi c hnh nh c mt nhn loi kh au khng li thot. Trong cm quan nhn gii ca Huy Cn, cc v La Hn l hin thn ca tn bi kch con ngi trong mt thi i lch s: l s xung t khng th iu ha gia hin thc v c m, gia kh nng v kht vng. Cn g ch i, c mong khi La Hn cng nh bt lc, khi nim tin tn gio cng khng cn l gii php cu cnh an i con ngi. Th gii nhng pho tng y nh quay cung trong v iu ang tuyt vng: Mi ngi mt v, mt con ngi Cun cun au thng chy di tri Cuc hp l lng trm vt v Tng khng khc cng m hi. Mt ci mt nghing mt ngonh sau Quay theo tm hng hi tri su. Mt cu hi ln, khng li p Cho n by gi mt vn chau. Huy Cn s dng nhng chi tit chn lc, ph hp vi tng miu t qun th tng, gi ln hnh nh ca c mt nhn loi, mt thi i y au kh b tc. Trong cm quan ca Huy Cn, cc v La Hn cha Ty Phng l hin thn ca nhng kh au qun qui, l ni hi t ni thng kh ca con ngi, cuc hp l lng trm vt v n mc tng g m tng nh cng m hi. T cc bc tng chy ln kht vng gii thot, mt cuc tm ng tp th m mi c nhn u rt n lc. T ci b tc dai dng: Trm ngm au kh su vm mt, cho n cc n lc tuyt vng: Trm vt v. l hnh nh ca mt nhn loi ang sc si tm li thot nhng cng vt v li cng au n, cng hi vng li cng tuyt vng. Cuc tm ng tp th v s b tc tp th trong mt thi k lch s en ti cha tm ra li thot. Cha ai t tng bng ngn ng iu khc ti nh Huy Cn bi th ny. Bin ci tnh thnh ci ng. Cc trng thi tinh thn ca cc v La Hn nh c chm khc bng ngn t: La Hn l Pht nhng cha hon ton on tuyt i, i nhng ngng ca Pht. l ni au qun qui run ln cht, l cn di cui cng ca nhng cc kh chng sinh trc khi vo ci tch dit. Ch mt cht tu hnh na l mi au kh s bin i. Nhng mt cht y l c mt th gii. cc v La Hn cha Ty Phng, ci ni au trn th cha c cch g ha gii, n do ln nh im c th khc khm vo th g, ng cng trong hnh hi tng. Trc cch mng, Huy Cn tng mang ni au i, su nhn th vi nhng tm ti b tc, siu hnh. V th cm nhn v suy tng v cc pho tng cha Ty Phng cn l s ng cm thm tha qua tri nghim ca chnh mnh khin ti tn gio th hin cm hng trn th. S gp g gia nh th v i tng to nn sc cm thng k l. Ni su ca cha ng xa gp g ni su Huy Cn mt tha, to mch ngm cm thng trong h qui chiu xa nay. T ch ng trong thi hin ti, mt thi i m theo tc gi gii thot c nhng au kh b tc ca lch s, Huy Cn cm thy nh din mo cc pho tng dng ti li. cui bi th, nhng suy tng ca tc gi cn mang nng tnh ch quan, c phn g p, s lc v cng thc, nhng cng l cch ngh chung ca mt thi. Tuy nhin, nhng suy tng da trn c s ca nhng quan st c th, nhng cm xc trc tip nn vn to c s rung ng su sc trong lng bn c. III. nh gi chung Bi Cc v La Hn cha Ty Phng c nhng thnh cng ng ghi nhn v ngn ng. Ngn ng ca bi th va c th va chnh xc, giu gi tr to hnh. Huy Cn thnh cng trong vic ti to nhng pho tng bng ngn ng th ca: Nh m gi y, bn cnh 18 pho tng ca ngnh iu khc Vit Nam, nn th ca hin i Vit Nam cng c 18 v La Hn c tc bng ngn t. - 68 -

Tuy cn sa vo s lc cng thc phn sau, song Cc v La hn cha Ty Phng vn l mt trong nhng bi th tiu biu cho phong cch Huy Cn sau cch mng. y Huy Cn kt hp c cm xc suy tng v trit l. Trn ci nn xc cm tinh t su lng, nh th hng ti nhng suy tng khi qut mang mu sc trit l. Suy tng c bt ngun t nhng quan st chi tit v xc cm trc tip, t ci hu hn hnh y, tc gi vn hng ti ci bao la v hn ca suy tng. Cc chi tit miu t khng cn dng s quan st tinh tng m cn m ra c mt tri xc cm suy ngm. Cho nn th rt ph qut, m tnh cm li rt ring t: Thnh cng ca Huy Cn Cc v La Hn cha Ty Phng trc ht thuc v tnh yu ca tc gi i vi cha ng. nh hng v gi gii 1: Trong bi Cc v La Hn cha Ty Phng, Huy Cn m u bng kh th: Cc v La Hn cha Ty Phng Ti n thm v lng vn vng H chng phi y l x Pht M sao ai ny mt au thng ? n gia bi nh th vit: Mt ci, mt nghing, mt ngonh sau Quay theo tm hng, hi tri su Mt cu hi ln. Khng li p. Cho n by gi mt vn chau... Hy bnh ging hai kh th trn: I. Tm hiu 1. Bi th Cc v La Hn cha Ty Phng khng phi l bi th ch vit v ti Pht gio. Nh th ch mn ti ny ni v ni au kh ca cha ng ta xa. Ni au v s b tc ca cc La Hn trn con ng gii thot cng l s bt lc ca cha ng trong lch s. 2. bi yu cu bnh ging hai kh th. Nhng hai kh th ny th hin kh r cm hng ton bi. Trong kh th th nht, tc gi t ra mt nghch l: n thm x Pht m lng li vn vng; x Pht vn l ni yn tnh, thanh tnh c sao ai ny mt au thng ?. Trong kh th sau, dng cc pho tng hin ra cc t th khc nhau, nhng li gp nhau mt im: b tc v bt lc. cng l ni au v s bt lc ca cha ng. II. Dn bi chi tit: 1. M bi Vo thu hoa nin, Huy Cn tng n thm cha Ty Phng. Nhng chng Huy Cn khi xa hay su lm khng th ct ngha c nguyn do ca ni bun hn in trn chn dung cc pho tng. Phi n hai mi nm sau, khi c sng gia bi th cuc i mi, nh th mi tr li c ni bn khon theo ng sut my chc nm rng. Bi th khng phi l tc phm lun bn v ti Pht gio m thng qua ti ny th hin nhng cm nhn v qu kh ca dn tc, cm thng vi nhng git nc mt ca ngi xa. Hai kh th th nht v th by ca bi th th hin c cm hng ch o ny. 2. Thn bi a) Bnh ging kh th u Nh th nu ln n tng chung ca mnh khi n thm cha Ty Phng, ngm nhn cc pho tng La Hn: - 69 -

Cc v La Hn cha Ty Phng Ti n thm v lng vn vng Cha Ty Phng c nh th hnh dung l x Pht, th gii gi ln s th thi, yn bnh. n vi cha Ty Phng, ngi ta c th b chinh phc bi s tinh xo ca cng trnh ngh thut ny, hoc ngi ta s c thanh thn bi khng kh trong lnh ca x Pht m qun i nhng u lo, nhc nhn ca i sng mu sinh. Nhng vi Huy Cn, cm gic ca ng li c th hin trong hai ch vn vng. Vn vng c ngha l bn khon trn tr, khng yn. L do khin nh th vn vng nm hai cu sau: H chng phi y l x Pht M sao ai ny mt au thng ? Hai cu th tn ti di hnh thc mt cu hi, iu chng t ni vn vng v bn khon cn gii p. y, ta bt gp s tng phn: x Pht v au thng. X Pht l ni con ngi vt thot ra khi h ly ca i sng thng thng, khng cn bn khon v sinh, lo, bnh, t m yn vui trong ci Nit Bn. Vy m, tri li, ni y vn cn ni kh au. Khng phi mt c nhn m l ai ny, tt c u kh. H chng phi y, v th, l mt hoi nghi. T th c s vn ng, th ra x Pht cng l mt hnh nh ca kip i. Nhng nt kh au kia hn in trn pho tng La Hn chnh l ni au ca i y thi. b) Bnh ging kh th sau: khc ho ni au thng, Huy Cn miu t qun th tng. Cho d dng iu, t th, gng mt ca h c khc nhau th h vn chung nhau mt im au thng: Mt ci, mt nghing, mt ngonh sau Quay theo tm hng hi tri su Mt cu hi ln. Khng li p Cho n by gi mt vn chau. Mt ci, mt nghing, mt ngonh sau l cc t th, cc phng thc n lc tm ng gii thot. Tm hng l cc hng ca t tri. Nh vy, d mi pho tng, bng cch ring ca mnh, c nhng n lc ring, song chung quy li, h vn: hi tri su. x Pht m vn phi hi tri su th qu l l. Nhng ta s khng thy l nu hiu rng: Nh ngh s xa v tnh hay hu mn ti chuyn Pht m miu t x hi ng thi, mt x hi qun qui au kh trong nhng bin ng v b tc khng tm c li ra. (Huy Cn - Li dn) S b tc v bt lc th hin trong hai cu th: Mt cu hi ln. Khng li p Cho n by gi mt vn chau... Cu th trn c ngt thnh hai v, to thnh mt tng quan i lp: C hi m khng c p. cng l tng quan gia kht vng v bt lc. S bt lc v b tc y, mt ln na, ng li thnh au thng, mt ni au tri di hng th k: Cho n by gi mt vn chau. Nh vy, gia au thng v bt lc b tc c mi quan h: au thng v bt lc, bt lc nn cng au thng. Chuyn ca cc La Hn chnh l chuyn ca i, ca Ngi. Vit v cc v La Hn, Huy Cn mun th hin ni xt xa, thng cm, s chia vi bao au kh m cha ng ta tng gp trong qu kh. Cng nh cc v La Hn, cha ng ta au i c cu c i u. Nhng suy t, cm nhn ca Huy Cn tht gn gi vi Ch Lan Vin: - 70 -

Cha ng ta tng m nt tay trc ca cuc i Ca vn ng v i im m kha Nhng pho tng cha Ty Phng khng bit cch tr li ! C dn tc i ngho trong rm r Vn Chiu hn tng thm git ma ri. (T quc bao gi p th ny chng ?) 3. Kt bi: Hai kh th trn y l nhng vn th xc ng v qu kh au thng ca dn tc. N cng cho thy v p ca hn th Huy Cn, tinh t v giu sc suy tng. T ni au y ca lch s, nh th khng nh phi qu yu hn nim vui ca cuc i hm nay. 2: Phn tch bi Cc v La Hn cha Ty Phng (Huy Cn) I. t vn Cha Ty Phng c xy dng trn ni Cu Lu, x Thch X, huyn Thch Tht, cch H Ni 37 km v hng Ty, l mt trong 10 kin trc c c sc ca Vit Nam. Cha c t trn nh ni cao 50m. Mun ln n cng cha, phi vt qua 239 bc xy bng ong. Vi 3 ta nh chnh t cch nhau 1,6m kin trc ny hnh thnh mt nhp iu bi ba n th rt giu sc truyn cm. Trong cha c hn 70 pho tng, nay cn 64, gm nhiu tc phm quan trng ca nn iu khc Vit Nam vo cui th k 18 nh tng Tuyt Sn, tng La Hu La, tng cc v La Hn... Qua mt s pho tng y, ngi ta thy yu t i thng ln t yu t o. Phi chng, iu gi cm hng cho nh th Huy Cn khi c dp ti thm cha Ty Phng ? II. Gii quyt vn 1. Hnh nh cc v La Hn cha Ty Phng a) Mt au thng - Khi i thm cha Ty Phng tr v, tc gi b vng vn bi nhng nt mt au thng ca nh Pht. L x Pht, l Pht, tc l gii thot, tm thy hnh phc, nhng nhng bc tng y li tot ln mt v khc, v au thng, kh s, chua cht: y v xng trn chn vi tay C chi thiu t tm thn gy Trm ngm au kh su vm mt T by ngi y cho n nay Huy Cn v c ngoi hnh v th hin c ni tm ca nhn vt cc v La Hn. Vi b ngoi gy guc, ho hon, cc v La Hn cn phng pht ni bun chng t mt tm hn trn tr, suy ngh. Huy Cn rt kho lo nh mt nh nhip nh chp li c tt c sc sng, linh hn ca cc bc tng, lm cho ta thy c: C v mt ging, my nhu xch Trn nh ni sng bin lun hi Mi cong chua cht, tm hn ho Gn vn bn tay mch mu si. b) Mt con ngi - Nh Pht quan nim i l b kh: V chnh Pht cng t vc thm i nhn loi m ra, cho nn tc gi nhn thy trn nhng khun mt y hnh bng ca con ngi: - 71 -

Mi ngi mt v mt con ngi Cun cun au thng chy di tri Cuc hp l lng trm vt v Tng khng khc cng m hi. y chnh l ch su sc nht m nh nh th v gi ngun cm hng sng tc. Khng c bc tng no ging bc tng no, cho nn ni mi ngi mt v. V mt phng din khc, l bn cht ca con ngi - ci ring. Nhng d l ring ti mc no i na, nhng bc tng y vn c ci chung ca n - mt con ngi. Tc nn nhng bc tng cc v La Hn m li mang v mt con ngi - nhng con ngi vt v, qun qui, au thng, nhng con ngi ang tm mnh trong dng i cun cun chy, qu tht l iu c ngha su sc. Nh th Huy Cn nh ti hin trc mt ta ng nt l lng hn vt con ngi ca mi bc tng trong mt chi tit c sc: Tng khng khc cng m hi. c) Nhng khun mt bt lc. Trn con ng tm kim chn l, bao gi nhng cu hi cng c t ra. Ta cm tng nh ang ng trc tng dng nt ca mi bc tng: Mt ci, mt nghing, mt ngonh sau Quay theo tm hng hi tri su Mt cu hi ln. Khng li p Cho n by gi mt vn chau. Lp li nhng t mt, nhng i sau n l mt nt khc nhau: ci, nghing, ngonh sau, tc gi dng nh v c nhng nt suy ngh ca nhng bc tng. Quay theo tm hng l mt cch din t s tm kim nng n, ht mnh, ht lng. Ch su dng rt kho lo, gi nn ci su thm, v hn, lun lun cn b n. Dng th th 3 c tch bit nhau bi mt du chm cu. Du chm rt c ngha. N lm cho cu th sc so, th rch ri. V nh th, ta thy nh Pht, cui cng vn cn ng trc cu hi, cho nn ti by gi mt vn chau. Ci nt mt chau li, suy ngh, chm m trong suy t y cho thy s bt lc ca nhng v La Hn trn con ng gii thot cho chng sinh. Chnh hnh nh cho thy thi i xa xa y vn cn l thi i ca cu hi v ng trc cnh ca ng kn ca cuc i nh Ch Lan Vin vit: Cha ng xa tng m nt tay trc ca cuc i Ca vn ng v i im m kha Nhng pho tng cha Ty Phng khng bit cch tr li Nhng ngi bt v tr tu ca Huy Cn khng chu dng li khi ni v cc bc tng La hn cha Ty Phng. ng y vn nn tri thc v cm hng th ca mnh ti mt mc cao, su hn v hon ton hp vi logic ca tc phm vi cu hi: C thc trn ng tu n Pht Trn gian tm ci o trm lun By nhiu qun qui run ln cht Cc v au theo lng chng nhn ? La Hn cn gi l A La Hn hay A La Hn Qu l danh t ch nhng bc tu hnh dit c ht tnh cm v s phin no i trc khi thnh Pht. T nim , nh th Huy Cn suy ngh: Phi chng ci nt au kh hn trn khun mt ca cc bc tng La Hn l s u tranh cui cng ni kh ca chng nhn ? Ngha l, ni kh trn khun mt ca nh Pht, chnh l ni kh ca chng sinh Cc v au theo lng chng nhn . Cho nn cc bc tng Pht vn cn hn vt i. 2. Bn sc ca nhng nh ngh s iu khc Vit Nam

- 72 -

Lgic ca bi th pht trin mt cch t nhin v hp l. Bi v y khng phi l Pht tht m ch l nhng bc tng c tc nn bi nhng nh iu khc Vit Nam th k 18. Cho nn, nh th nu ln mt vn mi: No u bc th c xa u Sng li cho ti hi mt cu Bc tc by nhiu hnh kh hnh Tht chng chuyn Pht k cho nhau ? Ngha l: C tht chng nt kh hnh l ca nh Pht, ca chuyn Pht ? Hay ch l tm s, l nghch cnh, l ni kh ca chnh cha ng chng ta trong thi i y: Hay by nhiu hn trong gi bo By nhiu tm s by nhiu i L cha ng bng xng mu kh khng yn c ng ngi Ti sao vy ? Bi v, tri qua nm thng, cha ng thu y tm kim cu tr li Kip sinh ra th bit l ti u ? nhng khng tm thy. Bit au i, bit i l kh, nhng khng cu c i, cha ng ta, cng nh nh Pht, u bt lc, v phng. Nguyn Du l nh ngh s v i cui th k 18, ngi tng cm thc c mt cch su sc: Tri qua mt cuc b du Nhng iu trng thy m au n lng Ngha l Nguyn Du bit au i m ri cng khng bit lm sao cho i ht au. Cho nn khi i trong m (D hnh), Nguyn Du ng trc cu hi: m en chng bit bao gi sng ? Bi v thi i ca Nguyn Du l thi i d dm tm ng, tm li ra: Hong hn th k ph bao la S song ng cha tm li ra C phi th m trn mt tng Na nh khi m, na sng t. R rng mch cm xc ca bi th i t ni kh ca nh Pht n ni kh ca x hi Vit Nam vo th k 18. T , ta thy c ni au ca cha ng ta trn con ng tm kim hnh phc cho nhn dn v c bit hn na l s trung thc ca nhng nh ngh s Vit Nam. Ni cch khc, nt mt au thng trn cc bc tng La Hn cha Ty Phng phn nh hin thc au xt ca x hi Vit Nam lc by gi. 3. Nim t ho v thi i mi Thi i trc l hong hn th k, cn by gi x hi ln ng nn nh th cm thy Ti nhn mt tng dng ti li Xua bng hong hn tn khi sng Ngha l thi i mi xua c ni bun ca nhn loi. Nh th chn nhng hnh nh ti mt ni v x hi hm nay: Nhng bc mt i trong th g V dy ti vn dm ng xun

- 73 -

Tm li, on th cui (8 cu) th hin nim t ho ca tc gi v thi i mi ca mnh, thi i m tung c cnh ca im m ca i, em ti mt ma xun ti p trn khp no ng ca nhn loi. III. Kt lun: Trc cch mng thng Tm, Huy Cn l mt nh th lng mn vi ni bun trin min pha mt cht trit l: Sng gn Trng Giang bun ip ip Con thuyn xui mi nc song song Thuyn v nc li su trm ng Ci mt cnh kh lc my dng Bi th trn (cc v La Hn...) c lm vo nm 1960, ngha l v sau ny, khi Huy Cn tr thnh mt nh th cch mng thun thc. Nhng ta vn thy phng pht y phong cch suy t ca ng. Mc d on th cui cng c ci g cha tht s gy xc ng lm i vi ngi c nhng ton b bi th vn l mt thnh cng ng k ca nn th ca hin i Vit Nam. T bi th, ta thy mt iu cn suy ngh, t nht, cha ng ta - ngi th c nm xa trung thc trong ngh thut ca mnh. M trung thc i vi nh ngh s l mt yu cu rt cao v t c cng l iu rt kh, nh nh vn S Khp cn dn: Ngh thut s d ng qu v thuyt phc c mi ngi chnh l ch khng th ni di c . 3. Cch nhn ca Huy Cn i vi cc v La Hn cha Ty Phng? Dn : Trc cch mng thng Tm 1945, Huy Cn c dp n thm cha Ty Phng. Sau , ng cn tr li ngi cha ni ting ny nhiu ln. Khng phi ngu nhin khi n , Huy Cn ch nhiu n nhng pho tng La Hn, hn th na, li ch c bit ch ti gi tr hin thc ca nhng cng trnh iu khc tuyt diu ny. Ci n tng ni bt nht, vn vng m nh nht i vi nh th sau khi thm cha Ty Phng chnh l ni au thng biu l qua nt mt ca tng pho tng: Cc v La Hn cha Ty Phng Ti n thm v lng vn vng H chng phi chng y l x Pht, M sao ai ny mt au thng. Nh vy, cch nhn ca Huy Cn i vi cc v La Hn khng ch l chuyn Pht m l chuyn ca con ngi, l nhng qun qui, au thng, b tc ca mt i c. iu c chnh Huy Cn ni trong li dn u bi th: Nh ngh s xa v tnh hay hu mn ti chuyn Pht m miu t x hi ng thi, mt x hi qun qui trong au kh trong nhiu bin ng v b tc khng tm c li ra. 4. c sc v mt ngn ng ca bi th ? Bi th Cc v La Hn cha Ty Phng c nhng thnh cng ng ghi nhn v mt ngn ng. Ngn ng ca bi th va c th, sinh ng va chnh xc, giu gi tr to hnh (ch yu l tnh t, ng t, trng t). Huy Cn thnh cng trong vic ti to nhng pho tng bng ngn ng th ca. Nhng c sc ny v mt ngn ng ch yu c th hin trong phn u ca bi th. 5. Phn tch v bnh lun on th sau trong bi th Cc v La Hn cha Ty Phng: Mi ngi mt v, mt con ngi - 74 -

Cun cun au thng chy di tri Cuc hp l lng trm vt v Tng khng khc cng m hi. Mt ci mt nghing, mt ngonh sau Quay theo tm hng hi tri su Mt cu hi ln. Khng li p Cho n by gi mt vn chau Kh th u ca bi th ni ln n tng chung. Ba kh th tip theo (mi kh c t mt pho tng ging nh li quay cn cnh trong in nh), nhm c th ha v lm su sc thm n tng chung ni kh th u. Sau , Huy Cn chuyn sang t bao qut c nhm tng: Mi ngi mt v, mt con ngi Cun cun au thng chy di tri Cuc hp l lng trm vt v Tng khng khc cng m hi. Cch t bao qut c nhm tng ca nh th gy cm gic khng phi ch mt vi c nhn m c mt nhn loi ca mt thi i cng chu chung s phn au kh. Trong cm quan ca Huy Cn, nhng au thng tot ra t cc v mt nhng pho tng cha Ty Phng mi pho mt v, nhng u l nhng ni au thng ca con ngi. Th gii tng cha Ty Phng khng phi l g khc m chnh l th gii ca nhng kip ngi trm lun trong x hi c. l mt quy lun c l. Bi v, ngh thut, du bt k loi hnh no u t nhiu c lin quan ti con ngi v thi i sn sinh ra n. Cc pho tng La Hn cha Ty Phng, qua cch nhn ca nh th, l hin thn ca nhng kh au qun qui, l ni hi t, l cuc hp l lng trm vt v n mc tng g m tng nh cng m hi. Nhng vt v ny u vo thi im cui cng (By nhiu qun qui run ln cht) nn ln ti cung bc tt cng au n. Th gii nhng pho tng y au kh y nh quay cung trong mt v iu y tuyt vng: Mt ci, mt nghing, mt ngonh sau Quay theo tm hng hi tri su Mt cu hi ln. Khng li p Cho n by gi mt vn chau. Huy Cn khng ch tc nhng pho tng trng thi tnh m cn bin chng thnh nhng con ngi ang c sc vy vng hot ng: Khi ci, khi nghing, khi ngonh sau, quay theo tm hng... C nhm tng nh quay cung gi hnh nh mt nhn loi sc si tm li thot, nhng cng vng vy cng au kh, cng bt lc. iu ny c chnh Huy Cn ni ra trong Li dn u bi th: Nh ngh s xa v tnh hay hu mn ti chuyn pht m miu t x hi ng thi, mt x hi qun qui au kh trong nhng bin ng v b tc khng tm c li ra. Cm xc v suy tng ca Huy Cn trong hai kh th ny (cng nh c on u ca bi th) c nh hng r rt: Nhng pho tng La Hn cha Ty Phng phn nh nhng au kh, vt v, b tc ca nhng con ngi trong mt thi i m lch s cha tm ra li thot, Nh th t ch ng trong thi hin ti - mt thi i m theo quan im ca tc gi l gii thot c nhng au kh ca con ngi v khai thng c nhng b tc ca lch s - m nhn li cm thng, trn trng vi nhng au thng ca cha ng trong qu kh. Nhng suy tng trong hai kh th ny v c da trn - 75 -

c s ca nhng quan st c th, nhng cm xc trc tip nn to c s rung ng trong lng ngi c. Thnh cng ca hai kh th ny l ch Huy Cn ti hin mt cch sinh ng nhng pho tng bng ngn ng th ca. Qua ngoi hnh, qua ng nt, hnh khi, nh th lm cho ngi c cm nhn c ni tm au n, vt v ca cc pho tng. C th xem y l mt cng trnh iu khc bng ngn ng th ca. To ra c tc phm iu khc bng th ni trn l nh Huy Cn c c mt cm hng mnh lit, mt c quan st sc so, mt tr tng tng phong ph v mt vn t ng giu gi tr to hnh.

T HU
Yu cu: Nm c nhng kin thc c bn v cuc i, s nghip v phong cch ca nh th T Hu.

T Hu
1. Tiu s: Sinh ngy 4-10-1920 qu lng Ph Lai, huyn Qung in tnh Tha Thin, trong mt gia nh nh nho ngho, ngi m giu tnh thng nhng mt sm. B]c vo tui thanh nin ng lc phong tro Mt trn Dn ch ang si ni, T Hu sm gic ng l tng cng sn v tham gia hot ng cch mng t lc cn l mt hc sinh trong tr]ng Quc hc Hu. Tng b thc dn Php bt giam, a i y, ri vt ngc v tr thnh mt trong nhng ngi lnh o phong tro cch mng Tha Thin - Hu, l ch tch u ban khi ngha ginh chnh quyn Hu trong cch mng thng Tm 1945. T sau Cch mng thng Tm cho n 1985, T Hu lin tc gi nhng trng trch trong b my lnh o ca ng v Nh nc. 2. c im c bn bao trm ton b s nghip sng tc ca T Hu: nh th cch mng, nh th ca l tng cng sn: c im ny c th hin cc phng din sau: Con ng th ca T Hu bt u cng lc vi s gic ng ca nh th. Qu trnh sng tc gn b mt thit vi qu trnh hot ng cch mng ca tc gi v vi cc giai on ca phong tro cch mng t cui nhng nm 30 n nay nc ta. L tng cng sn l ngn ngun ca mi cm hng ngh thut ca T Hu. L tng v nhng mc tiu, nhim v ca mi giai on cch mng qui nh t ti, ch n cm hng ch o, nhn vt tr tnh, ci ti tr tnh trong th T Hu. iu ny cng to nn s thng nht v s vn ng ca th T Hu qua cc chng ng th. Vi T Hu, lm th cng l mt phng din ca hot ng cch mng, phc v cho s nghip cch mng. 3. V con ng th ca T Hu: Nhn nh chung: Cc chng ng th T Hu gn b song hnh vi cc giai on cch mng, phn nh nhng chng ng cch mng, ng thi th hin s vn ng t tng v ngh thut ca nh th. Tp th u T y (1937 - 1946) l nim hn hoan ca mt tm hn gp g nh sng l tng, tm thy l sng ca mnh. Tp th ghi li bc ng hot ng v trng thnh ca ngi thanh nin cng sn trong 10 nm si ng v trng thnh ca cch mng Vit Nam di s lnh o ca ng cng sn: Nhng vn th ngy ngt ca mt tm hn ti tr trong tun trng mt vi l t- 76 -

ng ca mnh, n nh du khng ch s i i m cn l s khai sinh mt hn th ( Trn nh S) Vit Bc (1946 - 1954) th hin bc chuyn ca th T Hu trong thi k khng chin chng thc dn Php theo hng dn tc v i chng. Tp th th hin thnh cng hnh nh qun chng nhn dn khng chin v phn nh nhng chng ng chin u v thng li ca cuc chin u, kt tinh nhng tnh cm ln ca con ngi Vit Nam trong thi k khng chin: n bi th Vit Bc li l nh th cao nht m T Hu bc ln. Vi bi th ny hn th cng nh ngh th ca T Hu chn r ( Xun Diu). Gi lng (1955 - 1961) tip tc khuynh hng khi qut v cm hng s thi c m ra t cui tp Vit Bc. Tp th khai thc cm hng trn hai ch ln: S nghip xy dng ch ngha x hi min Bc v cuc u tranh thng nht t nc, th hin bc pht trin v kh th mi ca cch mng (nhng i khi cng khng trnh khi ci nhn cn gin n v hin thc v xu hng l tng ha i sng nh nhiu sng tc vn hc trong giai on y). Hai tp th Ra trn, 1972 v Mu v Hoa, 1977 l chng ng th T Hu trong thi k chin tranh chng M. Hng ti nhim v ng vin, c v, khng nh, ngi ca cuc chin u anh hng ca c dn tc v tiu biu cho thi i, th T Hu thi k ny mang m tnh chnh lun thi s, khuynh hng s thi v cm hng lng mn anh hng. Vit Nam thng nht, y mnh xy dng CNXH v i mi ton din c phn nh trong 2 tp th Mt ting n (1992) v Ta vi ta (1989). 4. V phong cch ngh thut th T Hu: a) Th T Hu l th tr tnh chnh tr. T Hu l mt thi s - chin s, th trc ht nhm phc v cho cuc u tranh cch mng, cho l tng cng sn. Th ng ch yu khai thc cm hng t i sng chnh tr ca t nc, t hot ng cch mng ca bn thn nh th v nhng tnh cm chnh tr cch mng. T Hu, tri tim nng nn v nhy cm ca nh th khin cho l tng cch mng, i sng cch mng, cc vn v s kin chnh tr quan trng ca t nc thnh ngun cm xc to ln v tr thnh cm hng ngh thut thc s. b) Th T Hu thin v cm hng lng mn v pht trin theo khuynh hng s thi. Xut pht t i sng cch mng, th T Hu hng cm hng v tng lai vi nhit tnh khng nh l tng v nim tin vo thng li ca cch mng. Khuynh hng lng mn khin th T Hu c bit ch trng n tc ng vo tnh cm, cm xc bng nhc iu phong ph v hnh nh gi cm v bng nhng cch bc l trc tip tnh cm, cm xc. L th tr tnh chnh tr v thin v khuynh hng s thi, th T Hu hu nh ch cp n nhng vn ct yu ca s nghip cch mng v i sng dn tc. Con ngi trong th T Hu l con ngi ca i sng cch mng, ca s nghip chung, ci ring thng vi ci chung. Ci ti tr tnh trong th T Hu ngay t u l ci ti chin s; cng v sau cng tr thnh ci ti nhn danh cng ng, dn tc v cch mng. c) Th T Hu c mt ging iu ring, l ging tm tnh ngt ngo, l ting ni ca tnh thng mn, l li tm s tr chuyn, ku gi, nhn nh; c cch din t t nhin, li th lin mch. d) Ngh thut th T Hu m tnh dn tc. T Hu s dng a dng cc th th, nhng c bit thnh cng trong cc th th truyn thng (lc bt, by ch). T Hu cng thng s dng t ng, li ni, cch din t quen thuc vi dn tc v nhn dn. Tnh dn tc ca th T Hu c bit c th hin nhc iu. Pht huy tnh nhc phong ph ca ting Vit, T Hu c bit ti s dng cc t ly, dng vn v phi hp cc thanh iu kt hp vi nhp th, to thnh nhc iu phong ph ca cc cu th, bi th, din t nhc iu bn trong ca tm hn, m chiu su ca n l iu cm xc ca tm hn dn tc. 5. - 77 Kt lun:

Th T Hu l thnh cng xut sc ca th cch mng, l mt thnh tu ln ca th ca hin i Vit Nam. Sc thu ht ca th T Hu vi bn c l nim say m l tng, nhng tnh cm cch mng nng nhit v tnh dn tc m .nh hng v gi gii 1. T Hu l nh th cch mng, nh th ca l tng cng sn. Gii thch nhn nh v ni r v sao y l c im bao trm nht ca s nghip th T Hu ? 2. Nu tm tt cc chng ng th ca T Hu, ni dung v gi tr ni bt ca tng tp th. 3. Em hiu nh th no v nhn nh: Th T Hu l th tr tnh chnh tr. Phn tch ni dung tr tnh chnh tr trong th T Hu. 4. Nh th Ch Lan Vin vit v T Hu: T tnh hay t cnh, k chuyn mnh hay k chuyn ngi, vit v cc vn ln hay v mt vic nh, i vi anh cng l ni cho c ci l tng cng sn y thi. Hy gii thch nhn nh y. Gi : 1 v 2. Xem phn phn kin thc c bn 3. Ni th T Hu l th tr tnh chnh tr bi v: T Hu l mt thi s - chin s, th ng nhm mc ch phc v cho cuc u tranh cch mng, cho nhng nhim v chnh tr mi giai on cch mng. T Hu to c s thng nht gia tuyn truyn chnh tr v cm hng tr tnh. T Hu em vo trong th cch mng mt ting ni tr tnh mi vi nhng cm xc mang tnh trc tip, c th ca mt ci ti tr tnh cch mng, ci ti gia mi ngi v trong i sng cch mng. Th T Hu ch yu khai thc cm hng t i sng chnh tr ca t nc v hot ng cch mng bn thn nh th. Trong th ng, hin thc v con ngi c cm nhn v biu hin ch yu trn phng din chnh tr, trong mi quan h vi l tng v nhim v cch mng. Ni dung tr tnh chnh tr ca T Hu c th hin tp trung cc phng din sau: Th T Hu bm st nhng bc i v nhng s kin ln ca i sng cch mng nc ta, phn nh nhng bin chuyn v ngi ca nhng tnh cm ln ca con ngi cch mng. Vi T Hu, i sng cch mng, cc vn v s kin chnh tr quan trng ca t nc, l tng cng sn v nhng tnh cm cch mng, c bit l n tnh cch mng, thc s l ngun cm hng to ln v phong ph cho th ca, to nn nhng rung ng tr tnh thc s trong tm hn nh th v truyn n cho bn c. 4. Nhn nh ca Ch Lan Vin ch ra mt c im bao trm ton b s nghip sng tc ca T Hu: nh th ca l tng cng sn. Th T Hu cp n nhiu vn , phn nh nhiu s kin, biu hin nhng tm trng ca tc gi trong nhiu hon cnh khc nhau, nhng vn ct li chi phi cch nhn v cm xc ca nh th chnh l l tng cng sn. L tng y khng ch l mt kht vng hng ti, mt nim tin vng chc m cn nh hng cho l sng, tnh cm v hnh ng ca con ngi, l thc o mi gi tr ca i sng con ngi. Vn l tng, l sng c T Hu t ra v theo ui, gii p ngay t khi u ca con ng th ca mnh v trong sut nhng chng ng sng tc tip theo. Trc cch mng thng Tm, th T Hu l ting reo vui ca mt tm hn tr gp g l tng cng sn c mt tri chn l chi qua tim , ng thi cng th hin nhng kht vng t do, gii phng ca qun chng lao kh v mc tiu ln lao ca cch mng l gii phng dn tc. T sau cch mng thng Tm, l tng tng bc c thc hin trong cc mc tiu v thnh qu ca mi giai on cch mng. Th T Hu khng ch khng nh ngi ca v c v cho nhng mc tiu v thnh qu y nh l s hin thc ha tng bc ca l tng, m cn nu ln gii p nhng vn v l sng, v s la chn ca mi ngi v ca dn tc. Chnh - 78 -

v th Ch Lan Vin khng nh: T tnh hay t cnh, k chuyn mnh hay k chuyn ngi, vit v cc vn ln hay v mt s vic nh, i vi anh cng l ni cho c ci l tng cng sn y thi. 5. Tham kho 22 cu 1 phn gii thiu thi Mc ch Nm c hon cnh sng tc. Cm th v phn tch c nhng gi tr c sc ca bi th. Thy c mt s nt tiu biu ca ging iu, phong cch th T Hu.

Kin thc c bn
I. Gii thiu chung 1. Hon cnh sng tc: Thng 7/1954, khng chin chng Php thng li. Min Bc c gii phng, mt trang s mi m ra cho dn tc, mt giai on mi m ra cho cch mng Vit Nam. Thng 10/1954, c quan Trung ng ca ng, Nh nc chuyn t cn c a Vit Bc v Th . Vit Bc ra i trong thi im lch s y. Vit Bc l nh cao ca th ca T Hu, l thnh tu tiu biu ca th ca khng chin chng Php. Bi th khng ch l tnh cm ca T Hu i vi Vit Bc, qu hng cch mng, m cn l tnh cm cao p ca ngi khng chin i vi t nc, nhn dn. Bi th din t tm tnh chung ca ngi khng chin trong chiu su ca truyn thng n ngha, o l thy chung ca dn tc. Bng ngh thut giu tnh dn tc va dn gian va c in, va trong sng va nhun nh, Vit Bc th hin nhng nt tiu biu ca ging iu, phong cch T Hu: nh th tr tnh chnh tr - tr tnh cng dn. 2. Cu t: on trch sch gio khoa trong phn u: phn hoi nim v mt Vit Bc trong gian kh v ngha tnh ca khng chin. on th nm trong cu t chung ca ton bi: cnh gi bit vn quen thuc trong ca dao dn ca. Mnh v c nh ta chng Ta v ta nh hm rng mnh ci Mnh v ta chng cho v Ta nm vt o ta cu th Gi bn l hon cnh c bit bc l cm xc tr tnh dt do. Cuc chia tay lu luyn gia Vit Bc v ngi cn b khng chin, khin ci khc giao duyn tm tnh rt ring t kia ha thnh mt vn ln lao mi m trong i sng cch mng : Mi quan h thu chung n ngha ca nhn dn i vi cch mng. N th hin kh nng: th ha nhng vn chnh tr ca T Hu. 3. i t mnh ta : cng vi cu t gi bn l h thng i t nhn xng c s dng y bin o: Mnh - ta tuy hai m mt: Li i thoi gia 2 nhn vt tr tnh khng cn l hi - p m l li h ng ng vng li dn d h hn. S chuyn ha a ngha khin ch th v i tng giao tip phn i m thng nht trong tm trng ch th tr tnh khin n bi th Vit Bc li l nh th cao nht m T Hu bc ln. Vi bi th ny, hn th cng nh ngh th ca T Hu chn r (Xun Diu - Ph bnh gii thiu th). II. Phn tch - 79 -

1. Cnh gi bit Bi th m u bng mt cu hi ngt ngo bng khung: Mnh v mnh c nh ta Mi lm nm y thit tha mn nng Mnh v mnh c nh khng Nhn cy nh ni, nhn sng nh ngun Cu th nghe nh ca dao, li chnh chao ln iu Kiu. T Hu khi rt su vo ngun mch o l n ngha thy chung ca dn tc th hin tnh cm cch mng. Mi lm nm y l tr v vi ci ngun nhng nm tin khi ngha su nng bit bao n tnh. 4 cu th ip li 4 ch mnh, 4 ch nh, 1 ch ta ha quyn 1 cu hi v thi gian (10 nm...) mt cu hi v khng gian (nhn cy...) ch mt kh th ngn dn gp li c mt thi cch mng, m ra c mt tri cch mng: tm lng ngi t l gii by trong khng gian, theo thi gian. Dng nh ngi i hiu thu r tm lng ngi , bi vy s im lng trong lng nghe xao xuyn li cht cha y tm trng: Ting ai tha thit bn cn Bng khung trong d bn chn bc i o chm a bui phn li Cm tay nhau bit ni g hm nay... Quyn luyn khng n ri, xc ng nghn ngo ni khng nn li, tnh cm cn co bi ri y lm thay i c nhp th. Tit tu 2/2 ca nhp lc bt bng xao ng trong nhp 3/3/2 din t tht t tm lng ngi i vi ngi li. Du chm lng nh khong trng kh lp y, s im lng hm cha bao xao xuyn khng li. Khc do u dn cnh cho bui chia tay y bng khung lu luyn. T Hu dn ng cho 2 nhn vt tr tnh xut hin trong khc ht giao duyn. Ngi Vit Bc - ngi i - cn b min xui. n tnh cch mng c ni ln bng ging iu tha thit ngt ngo ca dn ca - to nn s ng cm su sc trong lng ngi c, ngi nghe. 2. Li ngi Trong cuc gi bit lch s ny, T Hu cho ngi li ln ting trc 12 cu lc bt cu to thnh 6 cu hi khi su vo k nim bng nhng hnh nh gi cm din t mt cch c th v tinh t tnh cm ngi vi ngi i. Mnh i c nh nhng ngy Ma ngun sui l, nhng my cng m Mnh v, c nh chin khu Ming cm chm mui, mi th nng vai ? Mnh v, rng ni nh ai Trm bi rng, mng mai gi Mnh i, c nh nhng nh Ht hiu lau xm, m lng son Mnh v, c nh ni non Nh khi khng Nht, thu cn Vit Minh Mnh i, mnh c nh mnh Tn Tro, Hng Thi, mi nh cy a. - 80 -

C cu hi c th : nh Tn Tro, Hng Thi, trm bi, mng mai, c cu hi tru tng: chin khu, mi th, lng son... php trng ip v ly u cu cng nhp iu lc bt 2/2 hi hon, php tiu i 4/4 (ht hiu lau xm > < m lng son). Tt c, gip T Hu din t tht t ni xao xuyn nh thng ca ngi vi ngi i. c bit cu th lc bt cui kh: Mnh i mnh c nh mnh Tn Tro Hng Thi, mi nh, cy a Ba ch mnh trong cu th 6 ch ng nht tm s ngi i, ngi to ra s h ng ng vng gia ngi hi, ngi p, ha thnh bn hp ca ngn vang nhng ha m tm hn. T mnh i, mnh v vn ngc hng song t chc on th ny li chung mt phng: R rng Vit Bc tr thnh qu hng th 2 ca ngi cn b khng chin: H ra i cng tr v. Ngi li ni khng nhiu: ch 12 cu cu to thnh 6 cu hi. Mi cu th u khc khoi tm tnh da dit, khc khm vo lng ngi i nhng k nim t ngy u cch mng. Tha cn trng nc, hn vi - ngi ra i mang theo hnh trang tru nng n tnh k nim, cht cha bao ni nh nim thng v qu hng cch mng. Mi nh Hng Thi, Cy a Tn Tro c chuyn v thnh Tn Tro, Hng Thi mi nh, cy a mang n cho ta mt lin tng: Vit Bc tht s tr thnh qu hng th hai ca ngi cn b min xui. Bi hnh nh mi nh, cy a u v khi no cng khi gi trong tm hn ngi Vit hnh nh qu hng. 3. Li ngi i Ta vi mnh, mnh vi ta Lng ta sau trc mn m inh ninh Mnh i, mnh li nh mnh Ngun bao nhiu nc ngha tnh by nhiu y l ni nh v ngun - nh v Vit Bc l tr v vi chnh mnh: Mnh li nh mnh... T Hu vn dng qui lut tm l trong thi khc chia tay, y thi gian v qu kh cha i nh, cha cch thng, mong ngng i ch. Nh vy 70 cu th dt do tnh cm, lin mch trong xc cm tun tro din t tht sinh ng c th ni nh ca ngi ra i. l ni nh v thin nhin, con ngi, v cuc khng chin gian lao m ngha tnh chia m khng xa, cch m khng bit. Ni nh to nn v m cho bi th. Nh mt th ng mch ch, nh nhp p ca tri tim trong ci c th Vit Bc y. Thiu ni nh, cu th khng vn ng, th ngng tri chy. S linh ng v bin o trong ni nh cn to nn bao cung bc tnh cm khi da dit nng nn, lc thm trm su lng. Ni nh y thng trc trong nim vui, ni bun, gn vi tng a danh, ng hnh cng nm thng. Qua ni nh ca ngi i, mt Vit Bc ho hng m th mng, ngho cc m ngha tnh hin ln trong nhng cu th rng rng xc ng. C l n tng nht hnh nh th: Nh ngi m nng chy lng u con ln ry b tng bp ng Hnh nh b m Vit Bc rt c trng vi tm lng ring bit: hai ch chy lng nhi ln nhim xt thng v hn. Th ca Vit Nam nhiu ln thn thc bi ci lng rt in hnh y ca ngi m: Lng cng bng xung sn ga (Nguyn Bnh - Nhng bng ngi trn sn ga) Bng trn che lng m V nh anh m khc (Ngc Anh - Bng cy Knia) Mt tri ca m, con nm trn lng - 81 -

(Nguyn Khoa im - Khc ht ru nhng em b ln trn lng m) Song ng cay vn khng che lp c nim lc quan yu i, tin tng v tng lai ca ngi Vit Bc: Gian nan i vn ca vang ni o. Nim vui gin d n s c cht lc trong cuc sng cn nhiu vt v gian kh: t ting m rng chiu, ting chy m khuya, trng ln u ni, nng chiu lng nng... Vy m khi chia xa bng thn thng da dit l: Nh cn co nh nh ngi yu... Phi chng tnh yu lm t l ha qu hng, khin lc chia xa, t y ho tm hn. 4. Bnh ging on T bnh: on trch ny c xem l c sc nht Vit Bc. 10 cu lc bt thu gn c sc mu 4 ma, c m thanh cuc sng, c thin nhin con ngi Vit Bc. Ta v mnh c nh ta Ta v ta nh nhng hoa cng ngi Php ly u cu Ta v nhn nt ch m xoy vo cu hi ngi . T ta ip li trong cu trc ta v ta nh li nhn mnh tnh cm ngi i. Ta nh hoa cng ngi. Hnh nh hoa v ngi xut hin k lin bn nhau trong ni nh ca ngi i lm ta lin tng ti cu ca Ngi ta hoa t T Hu la chn tht t hnh nh i xng : hoa - ngi. Hoa l v p tinh tu nht ca thin nhin, kt tinh t hng t sc tri, tng xng vi con ngi l hoa ca t. Bi vy on th c cu to: cu lc ni n thin nhin, cu bt ni ti con ngi. Ni n hoa hin hin hnh ngi, ni n ngi li lp la bng hoa. V p ca thin nhin v con ngi ha quyn vi nhau ta sng bc tranh th. Bn cp lc bt to thnh b t bnh c sc, trong ni nh m su lm ti ri sc mu tm trng: Trc ht l ni nh ma ng Vit Bc - ci ma ng tha gp g ban u, n hm nay vn sng bng trong k c. Rng xanh hoa chui ti o cao nng nh dao gi tht lng Cu th truyn thng n ngi c cm nhn v mt mu xanh lng l, trm tnh ca rng gi. Ci mu xanh ngn ngt y sc sng ngay gia ma ng thng gi. Ci mu xanh cha cht bao sc mnh b n Ni thing ling rng ni ha anh hng. Mu xanh ni rng Vit Bc: Rng ging thnh ly thp dy Rng che b i rng vy qun th Trn ci nn xanh y n bng bng hoa chui ti, thp sng c cnh rng i ngn lm m c khng gian, m c lng ngi. Hai ch ti khng ch l t ng ch sc mu, m cha ng c mt s bng thc, mt khm ph ng ngng, mt rung ng rt thi nhn. Cu th gi nh hnh nh th trong Cuc chia ly mu ca Nguyn M: Ci mu nh ci mu y S l bng hoa chui ti Trn nh dc cao vy gi on ngi C th thy ci mu trong cu th T Hu nh im sng hi t sc mnh tim tng chn rng xanh i ngn, lp la mt nim tin rt tht, rt p. Trn ci phng nn hng v v th mng y, hnh nh con ngi xut hin tht vng tri, t tin. l v p ca con ngi lm ch ni rng, ng trn nh tri cng ta sng vi thin nhin, o cao nng nh dao gi tht lng. Ch mt nt chm ph: Nng nh dao gi, nh th lt t v p ca con ngi Vit Bc t dng v n tm hn. - 82 -

Cng vi s chuyn ma (ma ng sang ma xun) l s chuyn mu trong bc tranh th: Mu xanh trm tnh ca rng gi chuyn sang mu trng tinh khi ca hoa m khi ma xun n. C khng gian sng bng ln sc trng ca rng m lc sang xun.

Ngy xun m n trng rng


Trng c khng gian trng rng, trng c thi gian ngy xun. Hnh nh ny kh quen thuc trong th T Hu, hnh nh rng m sc trng cng i vo trng ca Theo chn Bc gi t ma xun rt c trng ca Vit Bc: i sng xun nay xun 41 Trng rng bin gii n hoa m Ci sc trng tinh khi bng n mi xun v lm ng ngn ngi , thn th k i. Ngi i khng th khng nh sc trng hoa m ni xun rng Vit Bc, v li cng khng th khng nh n con ngi Vit Bc, cn c uyn chuyn trong v iu nhp nhng ca cng vic lao ng thm lng m cn mn ti hoa:

Nh ngi an nn chut tng si giang


Hai ch chut tng gi ln dng v cn trng ti hoa dng nh bao yu thng i ch mong ngng gi vo tng si nh, si thng kt nn vnh nn. Cnh th m mng, tnh th m nng. Hai cu th lu gi li c kh xun, sc xun tnh xun vy. Ti tnh nh th tht him thy. Bc tranh th th 3 chuyn qua rng phch - mt loi cy rt thng gp Vit Bc hn bt c ni u. Chn phch cho cnh h l s la chn c sc, bi trong rng phch nghe ting ve ran, ngm sc phn vng gia nhng hng cy cao vt, ta nh cm thy s hin din r rt ca ma h. Th vit ma h hay xa nay him, nn ta cng thm qu cu th ca T Hu: Ve ku rng phch vng Nh c em gi hi mng mt mnh y c s chuyn i cm gic rt th v: Ting ve ku - n tng ca thnh gic em li n tng th gic tht mnh. y cng l trng hp cu th ca Khng Hu Dng.

Mt ting chim ku sng c rng


Ting chim ku trong th Khng Hu Dng mang chc nng nh thc, thp sng c mt min rng, th ting ve ku trong th T Hu cn mang v ha khng nhng khng gian m c thi gian. S chuyn ma qua s chuyn mu trn tho mc c cy: Nhng ngy cui xun, c rng phch cn l mu xanh, nhng n hoa cn nu kn trong k l. Khi ting ve u tin ca ma h ct ln, nhng n hoa nht t ng lot tr bng, ng lot tung phn, c rng phch lnh lng sc vng. Ch c dng tht chnh xc, tinh t. N va gi s bin chuyn mau l ca sc mu, va din t ti tnh tng t ma hoa rng phch khi c ngn gi thong qua, va th hin chnh xc khong khc h sang. Tc gi s dng ngh thut m thanh gi dy mu sc, dng khng gian miu t thi gian. Bi vy cnh thc m v cng huyn o. Trn nn cnh y, hnh nh c em gi hin ln xit bao th mng, lng mn: C em gi hi mng mt mnh nghe ngt ngo thn thng tru mn. Nh v em, l nh c mt khng gian y hng sc. Ngi em gi trong cng vic lao ng hng ngy gin d: hi mng. Rt t nhin song l c mt cng phu dng cnh: Rng phch vo h, nhng trn ma u ma gi dy nhng bp mng non, va nhu nh ln mt t, trong lp o ti mng kia, l nn mng ngt gin. Nhng ngn tay kho lo ca em gi bc lp o mng mng tang, hi ly t mng non, nom tht mm mi uyn chuyn. V p lng mn th mng y cn c t m hai ch mt mnh nghe c rng rng xao xuyn l, bc l thm kn nim mn thng ca tc gi. Nh v em, nh v mt ma hoa...

- 83 -

Khp li b t bnh l cnh ma thu. y l cnh m tht ph hp vi khc ht giao duyn trong thi im chia tay gi bn. Hnh nh nh trng di qua k l dt ln mt t mt thm hoa trng lung linh huyn o. Ta nh ti cu th: Ting sui trong nh ting ht xa Trng lng c th bng lng hoa Di nh trng thu, ting ht n tnh cng lm cho cnh thm m p tnh ngi. i t phim ch Ai gp chung ngi ht i p vi mnh lm mt, to mt ha m tm hn y bng khung lu luyn gia k , ngi i, gia con ngi v thin nhin. Mi cu lc bt lm thnh mt bc tranh trong b t bnh. Mi bc tranh c v p ring ha kt bn nhau to v p chung. l s hi ha gia m thanh, mu sc... Ting ve ca ma h, ting ht ca m thu, mu xanh ca rng gi, sc ca hoa chui, trng tinh khi ca rng m, vng ng ca hoa phch... Trn ci nn thin nhin y, hnh nh con ngi hin ln tht bnh d, th mng trong cng vic lao ng hng ngy. 5. Nh v Vit Bc l nh cnh nh ngi. Nhng quan trng nht l nh v Vit Bc, qu hng cch mng, Vit Bc khng chin ho hng. V c o ca mt Vit Bc ng ln l hnh nh c ni rng nh gic. Nh khi gic n gic lng Rng cy ni ta cng nh ty Ni ging thnh lu st dy Rng che b i, rng vy qun th. Mnh mng bn mt sng m t tri ta c chin khu mt lng Ch rng ri kn nhng cu th, ri kn vng Vit Bc, to th him ca trng thnh ly thp vy bc qun th. Rng ni tnh ngha, rng ni kin cng. Con ngi ngt ngo, chung thu, gin d bao dung trong cuc sng hng ngy cng l con ngi ho hng quyt lit trong chin u. Nhng cu th phi phi bc men say dng t khng kh Vit Bc ngy khng chin: cch mng qu l mt ngy hi ca qun chng, ca con ngi v c thin nhin. Nhng ng Vit Bc ca ta m m rm rp nh l t rung Qun i ip ip trng trng nh sao u sng bn cng m nan Dn cng uc tng on Bc chn nt , mun tn la bay Nghn m thm thm sng dy n pha bt sng nh ngy mai ln Tit tu ngn nga du dt nhng on trn, n y vn mnh chuyn iu tr nn gp gp si ni, y, tc gi ph v tnh cn xng to ra tit tu phi i xng : Nghn m thm thm sng dy n pha bt sng nh ngy mai ln (2/4) (4/1/3)

Ging th tr nn gt, mnh, dn dp nh m hng bc chn hnh qun v bo. H thng t vng m cng cng din t; Nt , thm thm, bt sng. Nhng hnh nh k v k tip trng trng, ip ip: B - 84 -

i, dn cng nm np nhng no ng khng chin. B cc hnh th t cn cnh phng xa vo vin cnh: n pha bt sng nh ngy mai ln Tt c to mt bc tranh s thi honh trng ca ngi sc mnh ca ch ngha yu nc, ca nhn dn anh hng, ca cuc khng chin ton dn, ton din chng ngoi xm. Khng chin thng li, chng ta v li th . Trong suy ngh ca T Hu v mi chng ta lc ni bt ln hnh nh v qu hng cch mng: on th cui kt tinh tnh cm k nim, ni nh nim thng, n ngha thy chung trong hai ting thing ling: Vit Bc: u u m qun th Nhn ln Vit Bc: C H sng soi u au n ging ni Trng v Vit Bc m nui ch bn. Mi lm nm y, ai qun Qu hng cch mng dng nn cng ha Mu sc tr tnh chuyn sang l tr trong nhng cu th mang dng v khng nh chn l kiu chm ngn. Vit Bc thnh u mi qui t t tng tnh cm ca c dn tc. Vit Bc khng cn l mt a danh m tr thnh mt biu tng chung cho sc mnh khng chin, cho linh hn cch mng, cho ch ton dn, mt Vit Bc bnh d m thing ling. III. Ngh thut m tnh dn tc Th ca cch mng tm c v p kh ton bch trong thnh cng ca bi th Vit Bc. Ting th tr tnh chnh tr ca T Hu mn c hnh thc cu t gi bn, kt cu theo li i p giao duyn v th loi lc bt m tnh dn tc. Nh vy T Hu th ho s kin chnh tr hiu qu khng ng. Nhng cu th cn xng trm bng, ngt ngo va th hin c tnh cm i vi cch mng, va khi rt su vo ci ngun dn tc, va ni c vn rt to ln ca thi i, va chm c vo ch su thm trong tm hn dn tc: truyn thng n ngha, thy chung. Vit Bc t ti tnh dn tc, tnh i chng. l sc sng trng tn ca bi th. nh hng - gi gii 1: Bnh ging on T bnh (xem phn bi ging) 2: Bi th Vit Bc gi nh n li cu t cnh chia tay v li ht i p trong ca dao, dn ca. Em hy k mt s v d v nhng bi ca dao, dn ca c cch cu t nh vy ? Li ht i p v cch cu t cnh chia tay thng c s dng rt ph bin trong ca dao, dn ca mi min, nh ht trng qun, ht quan h, ht xoan, ht phng vi... Mt s cu ca dao quen thuc c cch cu t nh vy: Mnh v c nh ta chng

Ta v ta nh hm rng mnh ci
Mnh v ta chng cho v

Ta nm vt o, ta cu th
Thuyn v c nh bn chng Bn th mt d khng khng nh thuyn.

- 85 -

3: C ngi cho rng bi th Vit Bc, i p ch l hnh thc kt cu bn ngoi, cn chiu su bn trong li l dng c thoi ni tm. Em c tn thnh nhn xt y khng, v nu c th hy chng minh iu . Bi th c kt cu theo li i p quen thuc trong ca dao, dn ca. Nhng y khng ch l li hi, li p m cn l s h ng, ng vng ca cng mt tm trng. Li p khng ch nhm gii p cho nhng iu t ra trong li hi m cn l s m rng, lm phong ph thm nhng tnh c gi ra trong li hi. C khi nh on cui ca bi th, c li hi v li p ha lm mt tr thnh bn hp ca ng vng, ngn vang nhng tnh cm chung. Nhn su hn vo kt cu ca bi th, chng ta thy i thoi ch l lp kt cu bn ngoi, cn chiu su bn trong chnh l li c thoi tr tnh ca ch th m mnh trong hoi nim v qu kh gian kh m ti p trong cch mng v khng chin vi nhng ngha tnh thm thit - tnh ngha ca nhn dn vi cch mng, ca ngi cn b vi Vit Bc, ca min ngc vi min xui, ca c dn tc vi lnh t... V th hai hnh tng k v ngi i cng vi li hi v li p c th c bc l y v su sc trong cch i thoi, h ng. S thng nht ca tm trng tr tnh cng c th hin rt r trong vic s dng hai i t mnh v ta trong bi th. 4: Nhn xt v cch s dng hai i t mnh v ta trong bi th Vit Bc. Mt th php ngh thut c o gp phn to nn s phn i - thng nht ca tm trng ch th tr tnh trong bi th Vit Bc l vic s dng hai i t mnh v ta. Trong ting Vit hai i t mnh v ta thng ch ngi th nht (ch th pht ngn), nhng nhiu khi cn dng trong nhng trng hp i tng giao tip l ngi thn thit, gn gi, hoc ch chung c hai. Trong bi th Vit Bc - cng ging nh cao dao dn ca - c s chuyn ha rt linh hot. Mnh thng ch ngi th hai vi cch gi biu l quan h thn thit (thng ch ngi th hai vi cch gi biu l quan h thn thit (thng ch dng trong quan h tnh yu, v chng). Trong bi Vit Bc t mnh phn ln c dng theo cch ny: Mnh v mnh c nh ta. Mnh v mnh c nh khng Mnh v rng ni nh ai... Nhng trong nhng cu: Mnh i mnh c nh mnh v Mnh i mnh li nh mnh th mnh y li c s chuyn ha a ngha, va l ch th, va l i tng giao tip, dng nh c hai ha nhp lm mt. Chng ta cng c th thy s chuyn ngha i t ta trong bi th. Ta thng ch ngi th nht, nhng trong nhiu trng hp li ch chung c ch th v i tng giao tip. Rng cy ni ta cng nh Ty Lng ta n Bc i i. 5: Bnh ging 20 dng u ca Vit Bc T Hu l mt trong nhng nh th ln nht, tiu biu nht ca nn thi ca hin i. Ngn c u ca th ca cch mng, nh th ca l tng cng sn. Tp th Vit Bc, l nh cao ca th T Hu ng thi cng l thnh tu hng u ca th ca khng chin chng Php, trong bi th Vit Bc c coi l kt tinh s trng ngh thut ca ngi bt T Hu. l khc ht n tnh ca ngi khng chin i vi qu hng, t nc vi nhn dn cch mng c th hin bng mt ngh thut va c in va hin i m ct li l truyn thng n ngha o l thy chung ca dn tc. c coi l ngi sinh ra th ho nhng vn chnh tr, th T Hu lun bm st cc s kin cch mng. Men theo nm thng nhng bi th ca T Hu, ta c th ti hin li nhng chng ng ho hng - 86 -

ca cch mng Vit Nam. Th ng qu l cun bin nin s bng th nh c nh nghin cu nh gi. Vit Bc khng phi l ngoi l. Thng 7/1954 cuc khng chin chng thc dn Php thng li ho bnh c lp li, min Bc nc ta hon ton gii phng, mt trang s mi m ra cho t nc. Thng 10/1954 c quan Trung ng ca ng v Nh nc chuyn t cn c a v th . Trong thi im lch s y, bi th Vit Bc ra i. Vit Bc khng cn l tnh cm ring ca T Hu m cn tiu biu cho tnh cm ca ngi khng chin min xui i vi chin khu cch mng, vi t nc, vi nhn dn. Mt s kin chnh tr chuyn ho thnh th ca theo cch Tm tnh ho, l mt c trng ca li th tr tnh chnh tr T Hu. 20 cu th u tin ca Vit Bc th hin rt r c trng ngh thut ny. on th m u bng nhng cu th ngt ngo: Mnh v mnh c nh ta Mi nm nm y thit tha mn nng. Cu th m ra cnh gi bit, mt hon cnh c bit bc l cm xc tr tnh dt do. Cnh gi bit vn quen thuc trong th ca dn gian v c in truyn thng c T Hu kho vn dng din t tm trng mang tnh thi i. Cuc chia tay ln ca cn b ng, Chnh ph vi Vit Bc c thu vo cuc chia tay ca mt i trai gi: ngi li rng ni chin khu l c gi Vit Bc, ngi v xui l anh cn b cch mng. Chuyn chung ho thnh chuyn ring chuyn cch mng ca dn nc tr thnh chuyn tnh yu ca la i, cuc chia tay y bn rn lu luyn gia nhng ngi tng gn b su nng di lu: Mi lm nm thit tha mn nng c T Hu th hin bng mt th th giu tnh dn tc. Th lc bt, cch kt cu i p, s dng i t nhn xng Mnh, Ta quen thuc trong th ca dn gian, c kh nng biu hin mt cch thun tin, ph hp vi iu hn chung ca cng ng ngi Vit Rung ln ci si t lng chung ca nhng tm lng Vit. Tt c nhng yu t din t tht xc ng tnh cm quyn luyn thit tha trong mt cuc chia tay c bit: cha xa nh, chia m khng xa, cch m khng bit. Mnh v mnh c nh ta l chuyn chung thu, ring t. Nhng n: Mnh v mnh c nh khng Nhn cy nh ni nhn sng nh ngun th khng cn l chuyn ca tnh yu la i m l chuyn n ngha thy chung ca o l dn tc. Cu th lc bt ip hai ln t mnh nghe nh li tm tnh thng mn m day dt. Bn khon ln nht ca ta v mnh trong cuc chia tay l n tnh thy chung. Ci c o ch: mt cu hi v thi gian, mt cu hi v khng gian. Ch mt kh th gi gn mt thi cch mng, mt tri cch mng. Tc gi chn tnh yu mt i trai gi lm mt gc nhn bao qut ton cnh Vit Bc vi Mi lm nm y thit tha mn nng T thu cch mng cn trng nc n khi trng thnh vng vng l im nhn ngh thut rt T Hu ngi thi s lun khi ngun cm hng t nhng s kin ln ca cch mng. Tip theo cu hi ca ngi l ting lng ca ngi i Ting ai tha thit bn cn Bng khung trong d bn chn bc i o chm a bui phn li Cm tay nhau bit ni g hm nay Ngi i nghe cu hi, lng trn y bng khung bn chn mt tnh cm thng nh thit tha. Tm trng lc chia tay c din t tht t qua s luyn ly ca ngn t v c nhc iu ca cu th: Hai cu u l nhp 2/2 hi hon ca lc bt n y vn mnh chuyn iu 3/3: o chm a/ bui phn ly - 87 -

Cm tay nhau/ bit ni g / hm nay Ci xao xuyn bi hi ca lng ngi cn co ni sng trn cu th th hin cch thn tnh cht ngp ngng cha chan tnh thng mn, to ra mt khong lng y biu cm chui cu hi tip theo vang ln dn dp, tha thit hn. Mi hai cu lc bt cn li l li ca ngi , cu to bng su cu hi nh khi su vo k nim. Mi cu hi u gi li nhng g tiu biu nht ca Vit Bc qua nhng hnh nh chn lc gi cm: Ma ngun, sui l, my m, Nhng hnh nh chn lc va chn thc va th mng; Ht hiu lau xm m lng son Nhng cu th c kh nng din bin nhng khi nim tru tng thnh hnh nh y cm gic sng ng c th mi th nng vai. Ngh thut nhn ho cng to nn s sng ng cho hnh nh th: Mnh v rng ni nh ai Trm bi rng, mng mai gi Tnh cm ca ngi i vi ngi i xem ra c th hin su kn hn c trong cu th ny, ch 14 ch m cha ng bit bao quyn luyn nh thng: Ngi i ri c mt min rng tr nn hoang vng, trm khng ngi nht, mng khng ai hi, c ni rng cng mong nh n thn th. Nh mt thng l trong cuc chia tay gia nhng ngi thn thit, ngi ta thng y thi gian v qu kh cha xa nh, cha bit thng. trn nn xc cm ny, dng hi tng nhng k nim thn thng a v mnh lit. Mnh i, mnh c nh mnh Tn Tro, Hng Thi, mi nh, cy a Nhn thong qua, t chc cc cu th u lp li php ly u 6 cu: Mnh i, mnh v. i, V vn ngc chiu tri hng, song y li ng nht mt phng Phi chng nim tin gin d m rt thc ca c ngi i v ngi thi vo cu ch, lm nn cht chong ngp bi ri ca ngn t, th hin mch ngm vn bn trong chiu su th ca: Ra i hn v. Vit Bc tr thnh qu hng th hai ca ngi cn b khng chin. Nhng k nim c gi nh u l nhng k nim ca cuc sng chung, tnh cn b vi nhn dn chia ngt s bi, chung gian lao, chung mi th Nu khng kho rt d sa vo ci gi l lit k k nim cu th s tri tut i, khng th lu ng li trong lng ngi c. Ci lm nn cht th ca bi Vit Bc cng nh ca on th ny chnh l nhc iu. Chnh nhc iu lm cho cc k nim tr nn ngn nga, trm bng ro rt, thm su vo tm t. Nhng yu t lm nn cht nhc k diu y khng ch nhng cu lc bt rt chun v thanh lut m cn ngh thut tiu i c s dng vi tn s cao trong cc cu th. N khng ch c kh nng biu t rt xc ng ni lng su kn bi hi ca ngi i k , m cn to ra s tng xng v cu trc, v p nhp nhng ca ngn t. Ma ngun sui l / nhng my cng m Ming cm Trm / mng Ht / son Nh / mnh Tn / a Nhng hnh nh th thc s ct ln cht th nh nhc iu y quyn luyn, trm bng, ngn nga qua nhng cu th sng i li i xng tiu i, n mang v p c in uyn bc. c bit cu hi cui on th c th tch ring ra bi s thm thy, hm sc: Mnh i mnh c nh mnh Tn Tro Hng Thi mi nh cy a / mi th

- 88 -

i t mnh, ta vn c s dng trong i p th ca dn gian nay c T Hu s dng y bin o: Khi mnh l Ta, khi ta l mnh, ci ngm hai ta l mt r. Nhng y mt cu lc m ti ba ln lp li ch mnh: Mnh i, mnh c l ch ngi v, nh mnh l ch ngi . Cu hi y nh m su kn: Mnh qun ta cng l qun chnh mnh . Cng nh phn sau, T Hu li nhn theo li bi thn trong cu th tr li khng nh st son. Mnh i mnh li nh mnh Ngun bao nhiu nc ngha tnh by nhiu Nh th khai thc rt t ch Mnh trong ting Vit. Mnh va l bn thn va l ta, Mnh cng l ngi thn thit c th xem nh chnh mnh vy. i t nhn xng c s dng va thng nht va bin ho khin Vit Bc ct ln nh ting lng ng vng bn ho m tm hn ca k ngi i. S i ch trong t chc cu th: Mi nh Hng Thi, cy a Tn Tro c vit thnh: Tn tro Hng Thi mi nh cy a chng t tn ring v danh t chung u ng nht hon ton v ngha Vit Bc qu hng cch mng. Ni nh v chin khu Vit Bc Tn Tro, Hng Thi, chuyn ho thnh ni nh qu hng Mi nh cy a nhng hnh nh i vo tm thc ngi Vit t ngn i trong th T Hu, ci ring, ci chung nh khng cn ranh gii, ci c ci mi lng vo nhau, (Nguyn Vn Hnh) m y l mt trng hp in hnh Vit Bc l bi ca tm tnh, ngt ngo m thm rt tiu biu cho hn th, cho phong cch th ca T Hu. Vn l ting ni ca tnh cm tnh yu nhng l tnh yu i vi qu hng t nc, i vi cch mng i vi nhn dn. Trong cu chuyn vi mt nh nghin cu vn hc ngi Php T Hu tm s rng: mnh phi lng t nc v nhn dn ca mnh. V ni v t nc v nhn dn nh ni v ngi mnh yu. Cho nn tnh yu bin thnh tnh ngha Vit Bc tr thnh ting ht n tnh chung ca nhng ngi khng chin, ca c dn tc trong mt thi im lch s ng ghi nh. on th trn l nhng cu th hay nht ca bi th Vit Bc. 6: Tham kho 10 cu 1 phn gii thiu thi.

Mc ch
Thy c s thng cm ca tc gi vi nng Kiu, s ng cm, trn trng i vi Nguyn Du Thy c tnh dn tc trong th T Hu qua nhng c sc ngh thut ca bi th.

Kin thc c bn
I. Gii thiu chung K nim 200 nm ngy sinh thi ho dn tc Nguyn Du ng vo lc gic M ang leo thang nh ph min Bc. Qu hng H Tnh ca nh th cng nm trong vng tuyn la. T Hu trong chuyn i khu Bn, c dp qua qu hng Nguyn Du ng vo nhng ngy y. Bi th cm tc c tnh thi s ny thc ra th hin nhng cm xc suy ngm t lu ca T Hu v Nguyn Du v Truyn Kiu. Ci hay bi th khng phi nhng tng su sc mi l, m tm lng chn thnh ca tc gi, hi th dn tc, bt php c in gi li khng kh truyn Kiu v thi i Nguyn Du. t trong hon cnh ra i ca bi th, n cng tr nn v cng ngha. Bi th ra i cui nm 1965, gia lc cuc u tranh chng M xm lc bc vo giai on gay go c lit. Trong cuc i u lch s ny dn tc ta pht huy cao sc mnh tim tng ca truyn thng lch s, nhng gi tr tinh thn ca cha ng cng c khi dy v huy ng vo cuc chin u chung ca ton dn tc. Trong khng kh chung ca thi i c nc ln ng y Knh gi c Nguyn Du ca T - 89 -

Hu gp mt ting th ring vo dn hp xng ca ngi sc mnh bn mi th k cng ra trn ca vn hc by gi. Bi vy, bi th l ci gch ni gia hai cc thi gian: Qu kh v hin ti l gii sc mnh chin u, chin thng nhng th lc th ch ca dn tc ta hm nay l sc mnh cng hng ca truyn thng dn tc v thi i. II. Phn tch 1. Xt xa thng cm thn phn Thu Kiu, thu hiu s phn Nguyn Du. Na m qua huyn Nghi Xun Bng khung nh c thng thn nng Kiu Hai cu m u a ngi c vo khng gian, thi gian khi gi xc cm cho nh th. Na m l thi im c bit trong mt ngy, khong khc gi t mt ngy qua, n cho mt ngy mi. N tr nn thing ling bi l thi im con ngi thng i din vi chnh mnh, nhng trn tr suy t t by lu hin ln da dit r hnh, sc nt. Hai ch bng khung din t chn thc trng thi tinh thn ca nh th pht giy qua huyn Nghi Xun y? Dng nh T Hu khng sng vi hin ti m m chm vo qu kh xa xm, trin min trong ni nim tng nh Nguyn Du, xt xa cho thn phn Thu Kiu. Cu th chia 2 m tnh th gp bi, s ng i ch l ci v hnh thc m ni dung tnh cm li cng hng lm tru nng cu th. Nh c m thng Kiu, s nhn nh y th hin mi quan h gn b mt thit gia tc gi v nhn vt, gia Nguyn Du v Thu Kiu. T Hu pht hin quy lut tip nhn vn chng. Nh th n vi c gi trc tin l ti nng, nhng ci s mi trong tm hn mi chng ta li l nhn cch ca tc gi. Hi lng t ti thng yu Gia dng trong c cnh bo lnh nh Ngn ngang bn ngha bn tnh Tri m u bit gi mnh ni nao ? Ngn ng trng ngn c o nh nh thn gi sng sao Tin ng ! Hng lot t ly vi nhng bin th ca n c s dng tp trung trong on th th hin thn phn lnh nh x dt ca Thy Kiu ngi con gi ti sc vn ton ch tnh ch hiu vy m thn phn li lnh nh, cuc i li cay cc, s phn y oan tri, bt hnh ny cha qua, tai ng kia ti. Cuc i nng l mt v iu y bi kch, b tc, cng quy p li cng b dp vi. T Hu khng ch xt xa m cn cm thng su sc cho thn phn Kiu. Ngn ngang bn ngha bn tnh Tri m u bit gi mnh ni nao ? Hai trm nm qua bao ngi lm cho th vn vnh Kiu: Chu Mnh Trinh say m n si m, Nguyn Cng tr ph phn n tn nhn, truyn Kiu khi b coi l dm th sch cm, lc c tn vinh tt bc vi Phm Qunh: Truyn Kiu cn, ting ta cn, ting ta cn nc ta cn. Dng nh khng ai trnh khi cc oan khi bnh gi, bn xt, l nh th cch mng thi i H Ch Minh, T Hu nhn ra bi kch ca Thu Kiu v Nguyn Du b qui nh bi thi i ng thi. S phn Nguyn Du v thn phn Kiu nh cnh bo gia dng trong c cun xit ca lch s. T tng trung qun i quc l xch xing ro cn khin nh th tin b khng th bng mnh ti bu tri t do v nh sng. Trong m trng lch s, nh sng cu cnh ca cuc khi ngha nng dn Ty Sn vi Nguyn Du cha phi l nh sng cui ng hm khin nh th chm vo b tc, mt phng hng, ph thc cuc i cho s phn. Phi c mt s cm thng l lng, s thu hiu n tn cng T Hu mi vit c nhng cu th chn tnh, xc ng n th. ng nh Ch Lan Vin tng vit:

- 90 -

Ci vt sng trong truyn Kiu qua th T Hu vn thp sng trong lng ngi c hm nay v mi mi. T Hu nhn danh thi i chiu tuyt v chiu anh linh hn phch Nguyn Du, khi gi t trong truyn Kiu sc mnh chin u v chin thng k th xm lc. Vit v nhng ngi ni danh trong lch s khng phi l iu xa l. Cc nh th tin bi vit v ngi xa k thc tm s ca ngi nay. T Hu ng trn v tr ca mt nh th cch mng vi t tng H Ch Minh rc sng, thc su sc trch nhim ca ngi nay vi ngi xa. Bi vy ni nim xa tr thnh iu m nh ca nhng con ngi hm nay. Ni nim xa, ngh m thng: Du la ng , cn vng t lng... Nhn tnh, nhm mt cha xong Bit ai hu th, khc cng T Nh ? Mai sau, d c bao gi.. Cu th thu trc, u ng hm nay ! Nt c o ca on th ny l T Hu dng li tp Kiu ni v T Nh v tm s su kn ca ng. Bi th, nhng cu th mang ti mt lin tng kp gia xa v nay, gia tc gi v nhn vt, gia ngi th v nh th. Khong cch 200 nm bin mt, ng bin lch s bng nha m bi sc cm thng k l ca con ngi. T Hu nhp hn vo nhng cu Kiu vit v T Nh. C khi ng li ly nguyn vn cu th ca Nguyn Du nhng em li cho n mt ngha mi (v d: Du la ng cn vng t lng l cu th Nguyn Du c t bi kch ca Thu Kiu khi phi on tnh vi Kim Trng. T Hu li s dng cu th y din t tm s bi ri ca Nguyn Du, d khng i theo Ty Sn nhng lng ng vn hng ht v pha nhn dn. Hoc cu th Bit ai hu th khc cng Nguyn Du T Hu ch thm mt ch cng rt sng to m gia tng rt nhiu ngha cho cu th. Khng cn l khc ring cho T Nh m l cng T Nh khc c cuc i kh au ca nhng kip ngi b tr p). l s tri k gia hai con ngi, d xa cch nhau v thi gian v c hai h thc. on th trn cn th hin qu trnh nhn thc t xc cm n ng cm ri ha cm ca T Hu vi T Nh. T ngh m thng cho n khc cng, t hai trm nm li cng say n tm lng th vn tnh i thit tha. Vnh vin ha ting th bi tnh i l mi mi. l qu trnh nhn thc, khm ph ci lm nn sc sng v sc mnh ca ting th Nguyn Du chnh l tnh i, tnh ngi, l tm lng nhn o mnh mng ca nh th ln. Khng phi ngu nhin trong 12 dng th trn tc gi nhc nhiu n nhng ch t lng, tnh i, nhn tnh... trong s bi thm v ngy cng m rng ngha ca n: (t t lng n nhn tnh, tm lng th n tnh i). c bit y c s i nhp trong hai cu bt Hai trm nm/ li cng say / lng ngi Tm lng th /vn tnh i/ thit tha. N ph v iu du dt du dng ca th lc bt vn ngt nhp vi tit tu chn. N h ng vi cu Kiu c s dng trn vn on cui: au n thay/ phn n b trong nh im tro dng xc cm ca nh th. S vn mnh y khc nhi, ting than ca Nguyn Du t 200 nm trc vn cn lm rt bng tm hn con ngi thi i hm nay. T Hu nhn danh con ngi thi i hm nay nh gi rt cao tm lng nhn o ca Nguyn Du gi gm qua Truyn Kiu, qua cuc i y oan kh, hi sinh ca Thy Kiu in hnh cho thn phn bao con ngi trong x hi c. T Hu c ln trc tip pht biu tng y trong bi vit Th l ting ni ng , ng tnh, ting ni ng ch (ng trn tp ch Vn ngh s 48/T5/61) Ai khen Nguyn Du ti cng ng nhng ti qu Nguyn Du v ng thng yu con ngi. au n thay phn n b cu y c g ti vy m nghe xn xang nhc nhi. au n kia u phi ring phn n b. n b xa ch l in hnh cho au kh ca con ngi. Ngi n ng au kh no cng gp mnh trong ng- 91 -

i n b au kh . Nhng vi T Hu, ci ng trn trng nht l ci tm ca Nguyn Du, nh Nguyn Du ni: Ch tm kia mi bng 3 ci ti. 2. Tm lng trn trng bit n ca T Hu dnh cho Nguyn Du T nhng xc cm y, T Hu vit v Nguyn Du vi tt c s trn trng bit n su sc nhng kt tinh hn c l on th sau: Ting th ai ng t tri Nghe nh non nc vng li ngn thu Nghn nm sau nh Nguyn Du Ting thng nh ting m ru nhng ngy y l on th m Hoi Thanh ly lm cn c khng nh: sau cch mng thng Tm, cha c ai nh gi truyn Kiu cao nh T Hu. Trc ht T Hu cm nhn ting th Nguyn Du trong tng quan k v ca khng gian v tr t tri vi thi gian vnh cu ngn thu, th ny ta bt gp trong cm nhn ca T Hu khi nh th ln u tin gp Bc v nghe ting ni ca Bc: Ging ca ngi khng phi sm trn cao m tng ting thm vo lng mong c Con nghe Bc tng nghe li non nc Ting ngn xa v c ting mai sau. Trong Knh gi c Nguyn Du, T Hu cng dng hnh nh th tng t th hin cm nhn ca mnh v ting th Nguyn Du. Mt ting th c th lm cm ng c t tri, chn rung c v tr. n tng y l nh tc gi s dng ch ng rt gi hnh v gi cm: va to ra s vang ng trm rung ca ting th Nguyn Du gia t tri sng ni, va gi ln s thn thc, xao xuyn trong tm hn con ngi hm qua, hm nay v mai sau. Cu th cho thy sc sng v sc mnh k diu ca ting th Nguyn Du, song T Hu khng ch dng , ng y xc cm n tt nh ca ngi Nguyn Du: Nghn nm sau nh Nguyn Du Ting thng nh ting m ru nhng ngy y c l l li nh gi cao nht dnh cho mt ting th. khng cn l ting ni ca mt c nhn m l li ng vng ca non sng t nc. Non sng t nc mn ting th Nguyn Du gi iu hn dn tc. M u l ting th ai ri thnh li ngn thu ri thnh li non nc ri kt tinh thnh ting thng ha nhp vo ting m ru. Ch vi bn cu th, T Hu din t hnh trnh i vo bt t ca ting th Nguyn Du vi sc mnh v sc sng trng tn ca n. Dng ting thng ch ting th Nguyn Du, T Hu thc s tri k vi nh th qu kh bi Nguyn Du: mt ngh s ln, mt tri tim ln. Ho ting th Nguyn Du vo li ru ca m, T Hu khng nh ting th Nguyn Du tr thnh ti sn tinh thn v gi ca dn tc Vit. Bn phn ca chng ta l phi c trch nhim bo tn, tn vinh ting th y. 3. c sc ngh thut Bi th l mt biu hin sinh ng v tnh dn tc, s gn b tip ni vi th ca truyn thng ca th T Hu, t Vit Bc n Knh gi c Nguyn Du l c mt qu trnh pht trin v ngh thut ca th T Hu. Tc gi vn dng nhun nhuyn nhng cu th ca Nguyn Du to nn phong v c in, gi li khng kh truyn Kiu v thi i qu kh, rt ph hp vi vic tng nh Nguyn Du. Bng cch , nh th khi gi ngun sc mnh t trong ni au qu kh, t truyn thng bt khut qut cng ca dn tc, cng hng vi sc mnh tinh thn thi i H Ch Minh to nn ngun sc mnh tng hp chin u v chin thng k th xm lc. Hm nay chng ta ra trn c 40 th k cng ln ng, c Thu Kiu, Nguyn Du cng nh gic. Ch Lan Vin trong: Gi Kiu cho em nhng nm nh M cng c th tng t: - 92 -

t nc mnh cn ngho lm hi em yu Cho n git l cha ng cng cn c ch vi ta nhiu D sng n nng ng ra ha tuyn i ng di em nh gi truyn Kiu theo nh hng , gi gii 1. V on th nht ca bi th (Hi lng t ti . sng xao Tin ng), c ngi cho rng tc gi ni v cuc i v s phn nng Kiu, c ngi li cho l ni v Nguyn Du. Nu kin ca em v gii thch v sao. Gi : Trong hai on th u, T Hu s dng nhiu chi tit, li th v th ni v cuc i v tm trng ca Thu Kiu trong Truyn Kiu. on th gi ln hnh nh v s phn ca nng Kiu mt cch rt c ng m gi cm. Nhng ch ch ca tc gi l ni v cuc i v tm s ca Nguyn Du. Qu l c s gp g ca s phn tc gi Truyn Kiu v nhn vt chnh ca mnh, c s k thc tm s ca Nguyn Du trong nhn vt Thu Kiu. Do vy, T Hu mn hnh nh nng Kiu ni v Nguyn Du l cch dng n d rt thch hp, to cho bi th va c sc gi cm li c c chiu su bi tnh a ngha ca ngn t v hnh nh. C th phn tch mt s cu lm r iu : Gia dng trong, c cnh bo lnh nh Ngn ngang bn ngha bn tnh Tri m u bit gi mnh ni nao? Nhng cu th trn gi ra tnh cnh lnh nh, tri dt ca nng Kiu gia cuc i nhiu tai ng bt trc. Nhng cng chnh l tn bi kch ca Nguyn Du khng chn c con ng i trong mt thi i y bin ng. Cn hai cu th sau: Ngn ng trng ngn c o, nh nh thn gi sng xao Tin ng Th r rng l gi ln ci kt cc bi thm ca mi lm nm lu lc ca nng Kiu. Nhng nu chng ta ch n ch nh trong cu th v cch s dng nhng hnh nh n d trong bi th th li thy dng ca tc gi l ni v Nguyn Du. Khng i c vi phong tro u tranh ca qun chng ng thi m kt tinh tiu biu l phong tro Ty Sn, cui cng Nguyn Du ra hp tc vi triu Nguyn vi mt tm trng bt c d. 2. Bnh lun s nhn nh v nh gi ca T Hu v Nguyn Du trong nhng cu th sau: Ting th ai ng t tri Nghe nh non nc vng li nghn thu Nghn nm sau nh Nguyn Du Ting thng nh ting m du nhng ngy. Th hin tp trung thng nht tm lng trn trng v s nh gi rt cao ca T Hu v thi ho dn tc Nguyn Du l on th ny: Ting th nhng ngy . Ting th ca Nguyn Du mang nng tnh i, l Ting ku t rut v nhng ni au thng, v quyn sng v nhng kht vng ca con ngi. T Hu nh gi rt cao v sc mnh ca ting th y: N lay ng c t tri. Ting th y l kt tinh ca tm hn v ting ni ca dn tc, t nc qua nghn thu v cn vng mi n nghn nm sau cng dn tc. - 93 -

Ting th y cng chnh l tm hn mi ngi.

Ting thng n gn gi, su xa v tha thit nh ting m ru

nui dng

c nhiu ngi ngi ca Nguyn Du t xa ti nay, nhng c l cha c s nh gi no trn trng nh nhng li du ny ca T Hu. 3. Ni v bi Knh gi c Nguyn Du, nh ph bnh vn hc Hoi Thanh c nhn xt: Ngay khi anh (T Hu) ly li li th Nguyn Du, anh cng to cho n mt ni dung khc. C nhng khi dng nguyn nhp iu c, hi th c , cu th vn khng c, v n ni nhng iu rt mi. Phn tch mt s dn chng c th lm r nhn xt trn y. Tham kho on vit sau y ca Hoi Thanh: Ngay khi anh y ly li li th Nguyn Du, anh cng to cho n mt ni dung khc: Du la ng cn vng t lng L mt cu th Nguyn Du ni ci kh tm ca Kiu tuy nh ph ngha chng Kim m vn khng lm sao dt tnh cho ng. T Hu ly li cu y ni Nguyn Du du khng i vi qun chng trong cuc u tranh chng li nhng th lc bo tn nhng tm lng Nguyn Du vn hng v qun chng. Nguyn Du c bi th khc Tiu Thanh, mt ngi con gi i Minh. Bi th kt thc bng hai cu: Bt tri tam bch d lin hu Thin h h nhn khp T Nh (Ba trm nm na ta u bit Thin h ai ngi khc T Nh) T Hu ly li hai cu th Nguyn Du. Anh ch thm mt ch cng. Nhng ch thm mt ch m vn tr nn rt khc. Khng cn l vn khc T Nh m l vn cng T Nh khc nhng iu ng khc, mt vn c tm khc nhau: Ni nim xa ngh m thng Du la ng cn vng t lng Nhn tnh nhm mt cha xong Bit ai hu th khc cng T Nh Cha bit chng, mi l vn Nguyn Du mun t ra, m v mt s vng mc no cha ni ra c. (Trch Chuyn th, NXB Tc phm mi. HN 1978, Tr.278) 4: Tham kho 4 cu 2 phn gii thiu thi.

NGUYN TUN

Yu cu:
Nm c kh cht con ngi, nhng nt chnh trong s nghip vn hc ca Nguyn Tun c hai giai on trc v sau cch mng thng Tm. Hiu c nhng nt c sc trong phong cch ngh thut ca Nguyn Tun. Thy c v tr c bit ca ng trong nn vn hc dn tc. - 94 -

Kin thc c bn v Nguyn Tun


1. Tiu s Nguyn Tun (1910 - 1987) sinh ti H Ni trong mt gia nh nh nho. 1929 ang hc Nam nh, ng tham gia bi kho, b ui hc. Sau khi b t v vt bin gii sang Thi Lan ng vit bo, vit vn. 1941 li b bt giam v giao du vi nhng ngi hot ng chnh tr. Cch mng thng Tm 1945 thnh cng, Nguyn Tun tham gia cch mng v khng chin, tr thnh cy bt tiu biu ca nn vn hc mi. T nm 1948 n nm 1958, ng gi chc Tng th k Hi vn ngh Vit Nam. Nguyn Tun xng ng c coi l mt ngh s ln vi s nghip vn hc phong ph, c o, ti hoa. Nm 1996 ng c nhn gii thng H Ch Minh v vn hc ngh thut. 2. S nghip vn hc Sau Cch mng thng Tm: nh vn quyt lt xc tip tc hnh trnh dc ngang t nc vit v cuc i mi. ng tip tc pht huy th vn tu bt. Thi khng chin chng Php, ng vit: ng vui chin dch, Tu bt khng chin. Thi xy dng min Bc v chng M ng vit Sng , H Ni ta nh M gii v nhiu bi k gi tr. ng cn vit tiu lun ph bnh nhng khm ph mi v cc tc gi Nguyn Du, T Xng, Ng Tt T Hnh tng chnh trong cc sng tc ca Nguyn Tun sau Cch mng thng Tm l nhn dn lao ng v ngi chin s trn mt trn v trang. Nhng di ngi bt ca ng nhng nhn vt y khng phi ch l nhng cng dn dng cm m cn l nhng con ngi ti hoa, ngh s, c m t trong khung cnh ph hp vi tnh cch ti hoa ngh s y. 3. Phong cch ngh thut Trong c hai giai on sng tc vn chng ca Nguyn Tun u c ngi c ch v phong cch c o. Mt nt ni bt khc trong phong cch Nguyn Tun l cht ti hoa, ti t, n th hin ch: Nh vn thng tip cn vi s vt phng din vn ho, thm m ca n khm ph, pht hin.Khi sng tc, Nguyn Tun ht sc nghim khc vi chnh mnh. Do nhng trang vn ca ng u mang du n sng to ring, cch t cu, dng on rt ring v cng phu. Kho t vng ca Nguyn Tun ht sc phong ph gip ng c th s dng mt cch phng tng v thoi mi khi miu t. Lun lun nhn con ngi gc ti hoa ngh s v sng to nn nhng nhn vt ti hoa ngh s em i lp bng thi khinh bc, vi loi ngi tm thng, phm tc. T m nhng nt phi thng xut chng, gy cm gic mnh lit: Nguyn Tun thng c cm hng dt do khi miu t nhng cnh c bit d di hoc tuyt m p mnh vo gic quan ngh s. Vn Nguyn Tun cn c o tnh uyn bc, chiu rng v chiu su vn ho. l kt qu ca vic ng tch lu kin thc trong sut na th k sng to ngh thut. Khi sng tc Nguyn Tun tm hiu loi t liu cn thit v i tng sng tc trc khi th hin trn nhng trang vit. Sau Cch mng thng Tm, Nguyn Tun vn t m c tnh, phong cch c o ca mnh trn mi trang vit. iu khc l lng yu nc v tinh thn dn tc, gi y c pht huy trc tip v mnh m trong tc phm ca ng. Ci p, ngi ti khng cn gn vi mt s t con ngi trong x hi m c th tm thy trong nhn dn, trn mi lnh vc ca i sng. ng khng i lp qu kh vi hin ti, tng lai m tm thy s thng nht gia cc phm tr y

- 95 -

1. Hy nu nhng nt chnh v s nghip vn hc ca Nguyn Tun. Gi : S dng kin thc mc 2 phn kin thc c bn. Qua s trnh by ca mnh cn khng nh c: Nguyn Tun li mt s nghip vn hc phong ph vi nhng trang vit c o v y ti hoa. ng xng ng c coi l mt ngh s ln. Nm 1996, ng c Nh nc tng gii thng H Ch Minh v vn hc ngh thut. (t I). 2. Ni v tnh c o ca phong cch trong sng tc Vit Nam c kin cho rng: Ngh thut l lnh vc ca c o, v vy n i hi ngi sng tc phi c phong cch ni bt, tc l c nt g rt ring, mi l, th hin trong cc tc phm ca mnh. Hy trnh by nhng nt chnh v phong cch ngh thut ca Nguyn Tun; phn tch mt s tc phm ca ng trong chng trnh THPT lm r phong cch ngh thut c o ca nh vn. Gi : Vi bi trn, hc sinh c th gii quyt theo 2 cch: Cch th nht: Ln lt trnh by nhng nt ln trong phong cch ngh thut ca Nguyn Tun sau phn tch s th hin ca nhng nt c sc trong phong cch ngh thut Nguyn Tun mt s tc phm c hc trong chng trnh. Cch th hai: Kt hp trnh by tng c im trong phong cch ngh thut Nguyn Tun v phn tch s th hin ca c im trong cc sng tc ca nh vn c chn ging trong chng trnh THPT. (Ch yu l 2 tc phm Ch ngi t t v Ngi li sng ). y chng ta xin gi gii theo cch th nht: Nhng nt ln trong phong cch ngh thut ca Nguyn Tun: S dng kin thc trong mc III phn kin thc c bn trnh by. Ch lm ni bt cc nt chnh: Nguyn Tun li du n sng to trn tng trang vn cch dng t, t cu, dng on rt ring. Cht ti hoa ti t trong m t: Tnh uyn bc, chiu rng v chiu su vn ho. Phong cch ngh thut ca Nguyn Tun qua tc phm Ch ngi t t v Ngi li sng . c Nguyn Tun, cm nhn u tin ca ngi c chnh l s kinh ngc trc khi lng kin thc s, s uyn bc ca tc gi. Mi trang vn ca Vang bng mt thi l s thc tnh v tr li vi nhng gi tr vn ho ca dn tc: ngh thut m thc, nhng th vui ca tng lp nho s khng gp thi nh chi hoa, ung tr, nh th, th th Mi trang vn gi m bit bao iu mi l v k th, mang v p ca mt nn vn ho c truyn. Truyn ngn Ch ngi t t a ngi c v vi mt nt p truyn thng ca phong tc vn ho Vit Nam: l chi ch, mt th chi c nng ln ti mc ngh thut. Tt c vic cho ch v xin ch to nn trang trng, thing ling phn ln bi vn hiu bit ca Nguyn Tun mang li. Tu bt Ngi li sng , bc l mt vn kin thc ng kinh ngc ca Nguyn Tun v ngun gc ca dng sng : khai sinh ly tn l Tin tnh ton thn sng th chiu di l 883 nghn thc mt . Con sng c khai thc nhiu gc ngh thut, m lnh vc no Nguyn Tun cng t ra vng vng, uyn bc: Sng i vo th ca, vo truyn thuyt, sng c pht hin di mu sc a l, c nhn di gc in nh - 96 -

Khng ch hiu bit v dng sng , Nguyn Tun cn c nhng hiu bit su sc, phong ph ton din v cuc sng lao ng ca ngi li sng . ng hiu nhng gian lao th thch m ngi li phi i u. ng am hiu tnh tnh sng nc v c th trn trn sng. Mun vt thc Sng , ngi li phi vt c, ph c ba vng vy. Vng vy u, m ra nm ca trn, bn ca t mt ca sinh, ca sinh nm lp l pha t ngn sng vng th hai tng thm nhiu ca t nh la con thuyn vo v ca sinh li b tr lch qua pha b hu ngn Cn mt vng vy th ba na, t ca hn, bn phi bn tri u l lung cht c Sau cuc u sc v u tr vi thc nc d tn Sng , ngi li li tr v vi cuc sng sinh hot m cng ca mnh m y nh t la trong hang , nng ng cm lam v ton bn tn v c anh v ?. V nhng suy ngh ca h, ca nhng ngi lao ng cng tht th, chn cht v gin n. Cuc sng ca h l ngy no cng chin u vi sng d di, ngy no cng ginh ly ci sng t tay nhng ci thc, nn n cng khng c g l hi hp ng nh . C th khng nh tng t liu phong ph, y gi tr thng tin ca nhiu ngnh khoa hc: lch s, a l, vn hc, in nh em n cho tc phm ca Nguyn Tun mt v p ca s uyn bc bc hc v tnh tr tu cao. Trn tng trang vit Nguyn Tun u lp lnh v p ca ti hoa. Mi nhn vt d trong ngh nghip no cng phi l nhng ngi ngh s ti hoa v mi s vt u c quan st phng din vn ho, m thut. Tr li vi Ch ngi t t, nhn vt Hun Cao hi nhng phm cht phi thng, cao p: Hun Cao l mt ngi ti hoa ci ti vit ch rt nhanh v rt p. l mt phm cht mang tnh vn ho, ngh s, ch nhng ngi tr thc c hoi bo, c ch ln mi tu dng, rn luyn m gn gi c. Hun Cao cn l ngi anh hng c dng kh, hin ngang, bt khut. Mt con ngi c tm lng bao dung lng trng ngha khinh li. Trong Hun Cao c mt anh hng ngha hip v mt ngi ngh s. Trong con mt ca mt ngh s ti hoa v c o nh Nguyn Tun, mi s vt u c khai thc t phng din thm m. C l v vy m ngi li sng khng cn l mt ngi lao ng bnh thng na m tr thnh mt ngh s khng phi trong lnh vc ngh thut m l ngh s vt thc sng . C Ch ngi t t v Ngi li sng u chng t Nguyn Tun c mt vn t vng phong ph v ngh thut s dng ngn ng bc thy ht sc iu luyn. Cc on vn miu t ca Nguyn Tun thng ngn nhng c n tng mnh n ngi c. Cu vn c s bin ho linh hot ca t ng. Ch phn tch cc cnh Hun Cao cho ch vin qun ngc (Ch ngi t t), on vn xng ng c coi l tuyt bt din t c mt cnh tng xa nay cha tng c va trang trng c knh, va d di, hoc phn tch nhng on t con sng (Ngi li sng ) 3. Hy so snh hai tc phm Ch ngi t t v Ngi li sng (v cc mt xut x, th loi, nhn vt, ngh thut to hnh, ngn ng miu t) thy phong cch ngh thut ca Nguyn Tun hai giai on trc v sau cch mng thng Tm 1945 c nhng im thng nht nhng cng c nhng im i mi, pht trin. Gi : Nhng im ging v khc nhau v xut x: C hai u l tc phm ca Nguyn Tun, Ch ngi t t thuc sng tc ca Nguyn Tun trc cch mng, cn Ngi li sng c sng tc sau cch mng thng Tm. Nhng im ging v khc nhau v th loi: Ch ngi t t l truyn ngn. Cn Ngi li sng l tu bt. Tuy th loi khc nhau nhng c hai tc phm u thy ci Ti ti hoa ca Nguyn Tun hin ln trong tng trang vit. Nhng im ging v khc nhau v nhn vt: C Hun Cao v Ngi li c im ging nhau l u ti hoa. Nhng t Hun Cao n Ngi li c s i mi: Hun Cao thuc lp ngi ti hoa - 97 -

trong x hi c c ngha kh, cn Ngi li l mt ngi lao ng bnh thng nhng rt ti hoa ang hng ngy, hng gi lao ng xy dng t nc. Nhng im ging v khc nhau v ngh thut to hnh: C hai tc phm u th hin ngh thut to hnh c sc, nhiu chi tit sng ng, c gi tr to hnh. Nhng trong Ch ngi t t tuy mu sc v khng kh trang nghim nhng khng c c nt hng v, honh trng nh Ngi li sng . iu chng t ngh thut miu t, to hnh ca Nguyn Tun giai on sau vn ti nhng bc tranh m l, honh trng m giai on trc cha c. Nhng iu ging v khc nhau v ngn ng miu t: Cc tc phm u th hin mt vn ngn ng ht sc phong ph, nhng Ch ngi t t cu vn s dng nhiu t c gi khng kh c knh cn Ngi li sng s dng nhiu t miu t thin nhin, kin trc cu vn hin i. Qua so snh hai tc phm, chng ta thy phong cch ngh thut ca Nguyn Tun trc v sau cch mng thng Tm 1945 c nhng im thng nht v c nhng im i mi pht trin NGI LAI O SNG A Yu cu: 1. Thy c v p hng v ca thin nhin Ty Bc cng nh v p ti hoa v lng dng cm ca con ngi Ty Bc trong cuc sng lao ng xy dng T quc. 2. Thy c phong cch ngh thut ca Nguyn Tun, tm lng yu mn ca ng vi thin nhin v con ngi ni min Ty T quc. Kin thc c bn 1. Nguyn Tun (1910-1987) l cy bt vn xui ti hoa c o ca nn vn hc Vit Nam hin i. ng c bit thnh cng th loi tu bt. Ngi li sng in trong tp k Sng (1960) ca Nguyn Tun. Tc phm ca ngi v p ca thin nhin v con ngi ni min Ty T quc, ng thi cng th hin r nt nhng c im phong cch ngh thut Nguyn Tun sau cch mng. 2. Con sng di ngi bt Nguyn Tun tr thnh mt sinh th va hung bo va tr tnh. Sng hung bo cnh tr d di hai bn b sng, nhng ci ht nc, nhng m thanh gh rn ca mun trng sng nc, nhng bi chm ni by ra nh mt thch trn chng khc loi thu qui khn ngoan, nham him. Sng cng c v p tr tnh y cht th ca mnh: n ging nh mt ng tc tr tnh m u tc, chn tc n hin trong my tri Ty Bc bung n hoa ban, hoa go thng hai, mi ma sng li mang mt mu sc c trng, hai b sng hoang vng nh mt b tin s, p v p c knh, hoang s ngn i. C th thy nh vn s dng mt lot bin php ngh thut m t thin nhin: ni rng cu trc cu vn, ngh thut so snh c o, bin php nhn ho ti tnh. c bit cch lin tng p, bt ng, to bo cng vi nhiu chi tit gi cm. 3. Hnh tng ng li c Nguyn Tun miu t va c t th mt ngi anh hng, va c phong cch ca mt ngh s ti hoa, ti t. a con thuyn vt dng sng d l c mt ngh thut cao cng, y ti hoa, tr dng. Ch mt cht l tay, lo mt l phi tr gi bng mng sng ca mnh. Trn dng thc d, ng hin ln hin ngang, mu tr, ngoan cng. ng nm chc binh php ca thn sng, thn , ng thuc lng con sng nh lng bn tay mnh. Tht l mt ngh s sng nc. ng i u vi thc ghnh hung bo m bnh tnh, ung dung. X l cc tnh hung nguy him va dng cm, quyt lit, va thng minh, to bo Vy m sau khi vt thc, ngng cho, li ung dung t la trong hang , nng ng cm lam v ton bn tn v c anh v - 98 -

Lu nhng nt ring ca ng li b tnh lc gn ht: khng tn, khng tiu s, rt t nt ngoi hnh iu ny khng phi ngu nhin. Nh vn mun dng ln mt chn dung v danh chng t rng nhng con ngi nh th khng phi l c bit, c th tm thy bt c u trong cuc sng hng ngy. 4. Qua hnh tng ngi li , c th thy s thng nht v khc bit ca Nguyn Tun trong cch tip cn con ngi trc v sau cch mng. Nt thng nht: Nguyn Tun vn tip cn con ngi phng din ti hoa, ngh s. Vn dng ngi bt ti hoa, uyn bc. Vn vn dng nhiu tri thc ca cc ngnh vn ho, ngh thut khc nhau trong miu t, biu hin. Vn s dng vn ngn t phong ph, l lm. Tuy nhin cng c th thy nhng nt khc bit: trc cch mng, ngi bt Nguyn Tun thng hng ti nhng con ngi c tuyn, nhng tnh cch phi thng. Sau cch mng, nhng con ngi ti hoa ngh s ca ng c th tm thy ngay trong cuc sng lao ng thng ngy, trong nhn dn i chng. Trc cch mng, nh vn thng khm ph v p thin lng, th chi cao sang, i cc ca con ngi. Sau cch mng, ng i su phn nh v p th cht v tm hn con ngi, cht vng mi ca nhng ngi lao ng bnh d. 5. Ngi li sng cho ta thy mt Nguyn Tun ti hoa, uyn bc, c o, c tm lng su nng vi thin nhin, con ngi ni min Ty T quc. Ngi li sng tht s l mt bi ca v lao ng, v con ngi trong lao ng. nh hng , gi gii: 1: c im phong cch ngh thut Nguyn Tun qua Ngi li sng . Cc chnh cn c:

a)

Gii thiu khi qut:


V tc gi. V tc phm Ngi li Sng . V phong cch Nguyn Tun.

b)

nh ngha v phong cch ngh thut:

Phong cch ngh thut ca mt nh vn l mt phm tr thm m ch ci nhn c o i vi i sng c biu hin thnh cc phng tin hnh thc ngh thut tng i bn vng, lp i lp li.

c) .

Nu nhng c im phong cch ngh thut ca Nguyn Tun qua Ngi li Sng

Ngi bt Nguyn Tun thng tm n nhng ci g c bit, d di, khc thng. Nhng ci tuyt vi, tuyt m gy cm gic mnh. Ngi bt Nguyn Tun l ngi bt ti hoa, uyn bc. Ngi bt Nguyn Tun thng nhn con ngi v s vt di gc thm m v vn ho. Nguyn Tun c mt vn t vng phong ph, kh nng s dng ngn ng mt cch bin ho ti tnh. Ngi bt Nguyn Tun tm n th tu bt nh mt s trng c bit thch hp.

d)

Lm sng t nhng c im phong cch y qua Ngi li Sng

2: Phn tch hnh tng con sng : xem s 15, cu 2 trong phn thi. - 99 -

3: Phn tch hnh tng ngi li : xem s 16, cu 2 trong phn thi.

Rng X Nu
Nguyn Trung Thnh Mc ch: 1. Thy c v p tm hn, sc mnh qut khi ca ng bo Ty Nguyn cng nh con ng tt yu ca cch mng min Nam thi chng M. 2. Thy c tm lng ca nh vn vi mnh t v con ngi Ty Nguyn, ti nng ca ng trong khc ho nhn vt, to khng kh s thi cho tc phm.

Kin thc c bn
1. Nguyn Ngc - Nguyn Trung Thnh tn tht l Nguyn Vn Bu, nh vn trng thnh t cuc khng chin chng M. Ngi bt gn b vi mnh t Ty Nguyn, c nhiu thnh tu nht khi vit v Ty Nguyn. 2. Truyn ngn Rng x nu c in ln u trn tp ch Vn ngh gii phng (s 2-1965). Sau in trong tp Truyn v k Trn qu hng nhng anh hng in Ngc (1969). Tc phm mang m cht s thi. Vit v nhng vn trng i ca dn tc, nhn vt trung tm mang nhng phm cht chung tiu biu cho cng ng. Ging iu ngi ca, trang trng, ho hng. 3. Ch ca tc phm nm ngay cu ni ca c Mt: Chng n cm sng, mnh phi cm gio - phi dng bo lc cch mng chng li bo lc phn cch mng. 4. Tn l nhn vt ch ca tc phm. Anh c nhiu th: c ch, sm c gic ng cch mng, c l tng, gan d, dng cm, trung thc, c hnh phc, giu tnh thng yu. Nhng Tn khng cu c v con, ng nhn v con cht trong tay k th. Tn cng khng cu c bn thn: anh b gic bt, t tri mi u ngn tay. Ch n khi dn lng cm v kh vng dy, Tn mi c cu thot. Ch n khi Tn cm v kh tham gia b i gii phng, anh mi tr th c cho v con, cho bn thn, cho qu hng. Nh vn chng minh bng ngh thut mt chn l ca cch mng min Nam: khi ngha v trang - dng bo lc cch mng chng li bo lc phn cch mng - l con ng chng ta i. 5. C Mt i din cho th h cc gi lng Ty Nguyn, c l ci ngun, l lch s, l Ty Nguyn ca thi t nc ng ln cn trng tn cho n hm nay. C nh mt nhn vt huyn thoi t hnh dng n tnh cch, l khun mu ca ngi gi Ty Nguyn yu bun lng, yu nc, yu cch mng. 6. Dt - n cn b tr, mi trng thnh t cuc khng chin. Ngy no cn l c b gan gc, dng cm, gi y Dt mang mt v p tr trung, trong sng - i mt m to, bnh thn, trong sut, mt cn b ng c nng lc, nghim tc v c tnh cm. 7. Ni ti Rng x nu, khng th khng ni ti hnh tng cy x nu - mang ngha biu tng cho tp th on kt, cho kht vng t do, kht vng gii phng v sc sng mnh lit ca dn lng X Man. 8. c im ngh thut ca Rng x nu: - 100 -

Ngh thut miu t nhn vt ch bng vi nt chm ph, vy m cc nhn vt li lung linh, sng ng. Tnh quyt lit, t ngt ca tnh hung truyn ph hp vi cuc chin u c lit, bt ng, y kch tnh. Ging iu trang trng, ho hng, to c khng kh hng ca, lm cho Rng x nu mang m hng ca nhng trng ca m San, Xinh Nh ca ng bo Ty Nguyn. Cch k chuyn: truyn c k bi gi lng, trong nh la bp bng m Ty Nguyn. Ngi k chuyn l ngi cao tui nht, trc tip tham gia vo cc s kin. Nhn vt chnh ca truyn li ang c mt, n gi khng kh trng ca v tng sc thuyt phc cho truyn.

nh hng , gi gii
1: Phn tch ngha biu tng ca hnh tng cy x nu trong tc phm Rng x nu ca Nguyn Trung Thnh.(Xem s 14, cu 1 trong phn thi v p n) 2: Phn tch phm cht anh hng ca cc nhn vt trong Rng x nu ca Nguyn Trung Thnh. Gi : a) Gii thiu khi qut: V tc gi. V tc phm. V tp th nhn vt ca tc phm. b) Phm cht anh hng ca cc nhn vt. C Mt: L ci ngun, l lch s, l Ty Nguyn ca thi t nc ng ln cn trng tn cho n hm nay. C nh mt nhn vt huyn thoi t hnh dng cho n tnh cch: quc thc nh xa, ru di ti ngc v vn en bng, mt sng xch ngc, trn, ngc cng nh mt cy x nu ln. Mt con ngi trm tnh, sng sut, bn b v vng chi. Ngn ng: cch ni ca c cng khc l (khng bao gi khen tt, lc va nht cng ch ni c). Tm lng ca c vi bun lng, vi Tn, vi cch mng l tm lng thu chung, cu mang m bc, tnh ngha. C Mt l khun mu ca ngi gi Ty Nguyn, yu bun lng, yu nc, yu cch mng, tui cao ch cng cao. Hnh nh c cn sng mi vi cu ni bt h: Chng n cm sng, mnh phi cm gio. Tn: Cuc i Tn phi tri qua bao th thch khc lit t thu u th. Anh c hon cnh hun c thnh mt con ngi c nhiu phm cht ng qu. Tn c ch, c vn ho, li sm c gic ng cch mng, mt con ngi gan gc, trung thc. Dng cm, kin cng, trung thnh vi cch mng. Ngoi tnh thng v con, Tn cn l ngi nng tnh vi bun lng. Tn cng chu bao au thng di bn tay ti c ca k th. - 101 -

Cuc i Tn l mt minh chng hng hn rng: phi dng bo lc cch mng chng li bo lc phn cch mng. Dt: C v p tr trung, trong sng. Gan gc, dng cm. Mt cn b ng tr, c nng lc, nghim tc, tnh cm trong sng, cao p. c) nh gi ngha: Phc ho thnh cng mt tp th nhn vt anh hng, Nguyn Trung Thnh lm nn thnh cng ca Rng x nu. H l hin thn ca nhng phm cht anh hng, p ca cc th h nhn dn, tng trng cho cc th h tip ni nhau ca dn lng X Man. Thng qua h thng nhn vt , tc gi th hin sinh ng v ngh thut quy lut: c p bc c u tranh, mt chn l ca cch mng min Nam: chng n cm sng, mnh phi cm gio. 3: Tc gi Rng x nu tng k li rng mnh rt tm c vi cu m u thin truyn. Anh (ch) c cm ngh g khi c cu vn u tin m tc gi rt tm c y ? Gi : C th tham kho on vn sau: Lng trong tm i bc... - truyn ca Nguyn Trung Thnh m u nh vy. Ch trong cha y mi ch lm dng ln c c mt t th ca s sng trong s i din cng ci cht, ca ci tn sinh trong vng e da ca s hu dit bo tn, ci m ca truyn tht c c gn gng m vn y uy nghi, tm vc. Lng trong tm i bc... Mt cy vit truyn ngn khng sai khi qu quyt rng cu u trong mt on thin lun lun l mt th m chun n gip vo vic to nn m hng chung ca ton b tc phm. ng cn nhc nh, trc ht l t nhc nh mnh, rng phi tp cho mnh nghe c nhc iu ca ci cu u tin . Vy th chng ta hy lng nghe m hnh ch o ca Rng x nu qua cu m u va dn. Cu vn ha hn v mt khc bi trng ca chin tranh. V ci cm hng bi trng y, c nn, c tch t trong cu vn cm trch, s c thi trin trong nhng cu cn li ca thin truyn ngn. 4: Mt bi lm vn yu cu phn tch cu ni ca c gi Mt: Nghe r cha, cc con, r cha. Nh ly, ghi ly. Sau ny tau cht ri, bay cn sng phi ni li cho con chu: chng n cm sng mnh phi cm gio ! Hy xy dng dn cho phn thn bi ca bi lm vn . Gi : a. ngha ca cu ni: Phi cm v kh ca mnh khi k th cm v kh Phi s dng bo lc ca chnh ngha p li bo lc phi ngha ca qun th. b) S th hin qua hnh tng: S ra sao nu k th cm sng m ta cha kp cm ly gio ? Khi ta vn c th c l tng cch mng, ch trung kin, lng cm th, sc mnh v tinh thn dng cm, nh Tn tng c. - 102 -

Nhng ta s khng th bo v c hnh phc, tnh yu. Cng nh Tn khng th bo v c m con Mai, v bn tay anh cn b k th dng nha x nu thiu chy. V s ra sao khi ta cm v kh ng ln: Cuc khi ngha hng trng s thng li. Nh lng X man chin thng trong ting ching vang tri v nh la. S sng s bo tn v pht trin. Mai v a con nh s ti sinh trong Dt v b Heng. K th s phi n ti c. Tn s c th dit gic - tn n trng - bng chnh bn tay b k th t chy. c) Gi tr y l cu chuyn ca mt ngi, mt lng. Nhng t vo hon cnh Rng x nu c vit ra, th cng l cu chuyn ca mt thi i, mt t nc, mt cuc cch mng. V c th cn lu bn, ln lao hn th na. Nh vy, y l chn l mang tm lch s. V l , nh vn cho n c ni ln bng ging ni thing ling, nh mi mi khc su vo k c. Mnh trng cui rng Nguyn Minh Chu Yu cu: 1. C c nhng hiu bit c bn v nh vn Nguyn Minh Chu, t tng ch o trong sng tc ca ng. 2. Hiu thm v v p tm hn con ngi Vit Nam trong nhng nm chin tranh. 3. Thy c cht lng mn thm m t u n cui tc phm em n v p lung linh cho Mnh trng cui rng.

KT
1. Nguyn Minh Chu (1930 -1989) l cy bt tiu biu ca vn xui Vit Nam nht l t sau nm 1975. Mnh trng cui rng l truyn ngn hay ca ng in trong tp Nhng vng tri khc nhau (NXB vn hc 1970). T tng ch o trong sng tc ca Nguyn Minh Chu trong thi k ny v cng l t tng ch o ca Mnh trng cui rng l gng i tm ht ngc n du trong b su tm hn con ngi. 2. V p lng mn l phm cht ni bt ca truyn ngn Mnh trng cui rng. V p y c th hin : a) Nhan ca truyn: ban u truyn c tn Mnh trng. Sau nh vn i l Mnh trng cui rng. Ci tn Mnh trng cui rng gi cm hn: mt mnh trng thng tun khuyt mng, chp chn n hin tn cui rng gi gi s tm kim, to cht th cho tc phm. b) Tnh hung truyn: Lm v Nguyt cha h gp mt nhau. Ch qua li gii thiu ca ngi ch rut Lm, Nguyt yu anh, ch i anh. Lm tranh th chuyn cng tc gh thm ch v xem mt ngi yu. Trn ng h gp nhau. Nguyt dng cm gip Lm cu xe thot khi bom M. Nhng h vn cha thc s nhn ra nhau. Hai ngi tr tui yu nhau, i tm nhau, gp nhau, khi chia tay vn cha kp nhn ra nhau. y l tnh hung mang tnh cht lng mn. c) Tnh yu ca Nguyt - Lm cng l mt tnh yu khc thng, lng mn v y cht l tng. Nguyt yu Lm trc ht l yu mt con ngi c l tng. Lm cm phc yu mn Nguyt bt u t s ngng m nhng hnh ng dng cm trong chin u, t s pht hin v p tm - 103 -

hn ca Nguyt trc bom n chin trng. l mt tnh yu p, trong trng, da trn lng cm phc i vi tnh yu T Quc. d) V p lng mn ca Mnh trng cui rng c th hin r nt qua vic khc ho nhn vt Nguyt. Gia Trng Sn la n, Nguyt mang mt v p l tng, thch thc vi s tn khc ca chin tranh. Nguyt va c ngoi hnh p (t khun mt mi tc, thn hnh n i gt chn cng bng hng sch s) va c phm cht p (t tin, dng cm, tho vt, nhanh nhn, thu chung trong sng, giu c hi sinh). C va l ngi yu l tng, va l ngi chin s l tng. e) Bc tranh thin nhin c m t trong tc phm cng y lng mn, gi cm. Mt m chin tranh m bu tri m trong vt, cao lng lng, vi mt mnh trng sng trong nh mt mnh bc, chp chn n hin. Vi nhng m thanh ca s sng - ting chim, vi con ng chy trong nhng lp sng bng bnh 3. Mnh trng cui rng th hin ngh thut truyn ngn gi dn ca ngi bt Nguyn Minh Chu. ng ch l ngh thut m t nhn vt. ng Nguyt xut hin dn dn, mi lc mt r hn, to c s ch i, tm kim ngi c (iu ny ph hp vi t tng ch o ca tc phm: v p ca con ngi Vit Nam qua chin tranh khng d thy ngay, thy ht c. Phi i su pht hin tm kim). Cng nh khai thc trit th php i lp lm tng thm cht lng mn cho tc phm. 4. Cht tr tnh nng m, cht th bay bng, bt php lng mn to cho Mnh trng cui rng, t n vo v tr mt truyn ngn xut sc v ti chin tranh. nh hng , gi gii 1: Phn tch v p ca nhn vt Nguyt Gi : V p ca nhn vt Nguyt th hin nhng phng din sau: Ngoi hnh: mt v p gin d v mt m nh sng ni ta ra nh nt mt, li ni v tm thn mnh d; mi tc dy, mt v di; c bit l khun mt: trng sng soi thng vo khun mt Nguyt lm cho khun mt ti mt ngi ln v p l thng. V p tm hn: nim tin mnh lit vo cuc sng trong hon cnh khc lit ca chin tranh; tnh yu trong sng v thu chung vi mt ngi chin s li xe m c cha tng gp mt. V p anh hng: dng cm, bnh tnh, gan d dn ng v cu xe khi my bay ch bn ph, che chn cho ngi li xe, khi b thng vn bnh tnh. l mt v p mang m cht lng mn, v n i lp v vt ln nh khng h my may chu s tc ng, chi phi ca hon cnh chin tranh, m tri li, nhng th thch c lit ca chin tranh ch cng lm rng r thm v p ton din ca c gi. Tnh yu ca c cng mang m mu sc lng mn: t nguyn gn b thy chung vi mt ngi lnh li xe m c cha tng gp mt. Tri qua nhiu nm thng v s tn ph, hu dit ca bom n v tnh yu y vn khng h thay i. V p ca Nguyt cng nh hnh nh mnh trng cui rng va thc li va huyn o. 2. Gii thch nhan ca thin truyn Mnh trng cui rng v nu nhn xt ca mnh v ta y (trang 155) Gi : Qu l Nguyn Minh Chu tm c cho truyn mt ta rt thch hp. Mnh trng cui rng va l mt hnh nh thc c miu t trong truyn v tr i tr li nhiu ln, thnh hnh nh ni bt v bao trm ton b khung cnh ca cu chuyn. Hn th, nh trng va bao ph ln khung cnh v cc nhn vt mt khng kh huyn o, li va soi t chn dung ca Nguyt lm cho v p ca c nh rng r v lung linh. Hnh nh mnh trng cui rng cn mang ngha biu tng cho n nhn vt chnh - Nguyt. Tn c cng l trng v c gi cng nhn giao thng gi rng Trng Sn trong nhng nm chin tranh cng l mt Mnh trng cui rng. V p du dng, trong sng v su thm ca gng mt, ngoi hnh v nht l - 104 -

tm hn c cng nh mnh trng ni cui rng, n thp thong n hin, khng d m nhn ra ngay c. Ta ca truyn gi ra t tng v cm hng ch o ca tc phm, l kht vng ca nh vn gng i tm nhng ht ngc n giu trong b su tm hn con ngi. 3. Nhn xt v ct truyn v tnh hung chnh trong Mnh trng cui rng. Gi : Ct truyn Mnh trng cui rng khai thc nhng yu t ngu nhin, bt ng, thng c trong chin tranh. Cuc gp g tnh c ca anh li xe Lm vi c gi i nh xe, ngu nhin li chnh l ngi con gi ang ch i anh. l tnh hung chnh ca truyn. Nhng truyn v mi tnh ca ngi li xe vi c gi thanh nin xung phong hay cng nhn giao thng trn tuyn ng ra trn tr thnh mt m-tp kh ph bin trong vn hc thi chng M. Tuy c s dng m tp y, nhng Nguyn Minh Chu khng lp li mt cu chuyn qu quen thuc. mnh trng cui rng, chuyn tnh yu c lng vo ct truyn v cuc tm kim nh mt tr tim, nhng khng phi hp dn c gi bng s li k m th hin nhng v p n kn trong con ngi ca thi chin tranh chng M. Sng Xun Qunh Yu cu Cm nhn c mt tm hn ph n lun kht khao, chn thnh, nng hu v dm by t kht vng ca mnh trong tnh yu. Thy c nhng thnh cng ca ngh thut bi th trong cu t v hnh nh, nhp iu.

Kin thc c bn
I. Gii thiu chung Xun Qunh l nh th ca hnh phc i thng. Th ch l ting lng ca mt tm hn ti tr, lun kht khao tnh yu, nng niu chi cht tng hnh phc bnh d i thng. Trong s cc nh th hin i Vit Nam, Xun Qunh xng ng c gi l nh th tnh yu. Ch vit nhiu, vit hay v tnh yu trong Sng l mt bi th c sc. c im ni bt trong th tnh yu ca Xun Qunh l ch va kht khao mt tnh yu l tng v hng ti mt hnh phc bnh d thit thc: n Xun Qunh, th hin i Vit Nam mi c mt ting ni by t trc tip nhng kht khao tnh yu va hn nhin chn thc, va mnh lit si ni ca mt tri tim ph n. Sng l bi th kt tinh nhng g s trng ca hn th Xun Qunh. Nhng thnh cng ng k nht l Xun Qunh mn hnh tng sng din t nhng cm xc va phong ph phc tp, va thit tha si ni ca mt tri tim ph n ang ro rc khao kht yu ng. II. Phn tch 1. ti v cu t : Tnh yu l ti mun tha ca th ca. Nhiu nh th vit v tnh yu vi cm hng mnh lit in du n tm hn v phong cch ngh thut ca mnh. Xun Diu mn hnh tng bin ni v tnh yu, mt tnh yu ln rng ch ng, ham h n cung nhit. Ch Lan Vin ly hnh nh cnh kin hoa vng din t sc mnh nhim mu k diu ca tnh yu qua s chuyn ha sc mu, n th gii th tnh yu ca Hn Mc T ta gp sc trng chi la trng trong v mnh lit ca mt tnh yu n phng cha h ng. Ring Xun Qunh li chn hnh tng con sng bin din t sng lng, ly nhp p tri tim yu to nn sc sng ca con sng. C th ni Sng l biu tng ca tm trng nhn vt tr tnh, l ha thn ca Em. - 105 -

2. Hnh tng sng v em khc ho hnh tng sng b cc bi th cng rt sng. Vi 9 kh th, 4 kh u, 4 kh cui, mi kh c 4 cu, ging nh 2 chn ca con sng, cn kh chnh gia c 6 cu nh nh sng. m hng dt do nhp nhng ca kh th 5 ch cng gp phn lm ni bt hnh tng sng. Nhng dng th thng khng ngt nhp, gi nhp iu hi hon ca nhng con sng lin tip: lc tro dng mnh lit, lc m i lng du. Mt bi th hay bao gi cng tc ng n ngi c trc ht bng m iu ca n. m iu ca mt bi th bao gi cng l s ha iu gia tit iu ngn t v cm xc th. Nh nhan , hnh tng sng bao trm ton bi. m hng dt do nhp nhng ca bi th to nn nhp iu ca con sng bin ng iu vi nhp p ca tri tim yu. Phi chng nhp iu bn tnh ca bin c cng chnh bn ha m tm hn khao kht yu thng khin sng bin khuy ng sng lng, trn ra cu ch ni sng trong th, ni sng trong tm hn c gi khng ch n by gi. Mn sng ni ln kht vng tnh yu, Xun Qunh chn mt hnh tng xc ng v v p. 3. Sng li t ht ca mt tri tim tha thit yu ng M u bi th l mt trng thi tm l c bit ca mt tm hn ang khao kht yu ng: D di v du m n o v lng l Sng mang hai nt tnh cm i lp, y mu thun. cng chnh l trng thi khc thng ca mt tri tim ang cn co khao kht yu ng. Nhp 2/3 cng hng vi s h ng ca cp t v v cu: D di, n o, du m, lng l... th hin s i cc ca nhp sng v nhp p tri tim ngi con gi ang yu. S tinh t ca nh th y l ch nhn ra: du d di, n o, song chiu su ca tnh yu l du m, lng l mi l cn ct, l im v ca mi xo ng tm t cho vy ch vit: D di v du m n o v lng l ch khng vit Du m v d di, lng l v n o. Nh vy Xun Qunh va din t rt ng, rt trng tnh kh tnh yu trong s i cc tri ngc m vn rt m thm du dng y n tnh. Mi con sng nh kia nh li mang trong mnh mt kht vng ln. Cng nh sng, tri tim ngi con gi khng chp nhn s tm thng, lun kht khao vn ti ci ln lao: Sng khng hiu ni mnh Sng tm ra tn b. Tit tu cu th thay i t 2/3 chuyn sang 1/2/2. Mt tuyn ngn mi m v tnh yu vang ln trong s vn mnh ca m iu: Nu sng khng hiu ni mnh, sng s dt khot t b ni cht hp n vi ci bao la khong t mt cch y t tin, ch ng. Ngi con gi khao kht yu thng nhng khng cn cam chu na. Sng tm ra b chnh l hnh trnh nhn thc chnh mnh, nhn thc gi tr ch thc ca tnh yu: Tnh yu to ra tt c, trong c chnh mnh bi bn cht tnh yu l sng to. Mt tnh yu tht say m m cng tht quyt lit. l kht vng tnh yu ca Xun Qunh, kht vng cng lm ro rc xn xao tri tim bao ngi, nh sng bin lun trng tn vi thi gian. T ngn xa con ngi n vi tnh yu v mi cn n vi tnh yu nh con sng ngoi xa kia mi mit chy vo b. i con sng ngy xa V ngy sau vn th Ni kht vng tnh yu Bi hi trong ngc tr ng trc bin, ngi ta thng c ngh: Hng nghn nm xa cha c mnh, bin xn xao cn co nh th, v nghn nm sau khi ta tan bin, bin vn xn xao ro rc th kia... Bin l bt dit. Trc ci v cng ca thi gian, v tn ca khng gian, Xun Qunh tm n s trng cu ca tnh yu; vi con ngi kht vng tnh yu l vnh vin: d ngy xa hay ngy sau vn th. Cu th: - 106 -

Bi hi trong ngc tr l cu th tht hm sc. N din t tht t con sng bin php phng dnh ln ln xung ni ngc bin nh i xng thanh lut: TTTBB

BBBTT
N cn do ln vi 2 lp ngha an xen: Kht vng tnh yu l kht vng vnh vin ca con ngi nht l ca tui tr. Kht vng tnh yu lm ngi ta tr li (bi tnh yu khng bao gi c tui), n lm cho tm hn con ngi c hi sinh, thm ch n c sc mnh ti sinh nh nhng con sng tan ra li ha nhp vo bin i mi mi. Sng bin cn co bi kht vng tnh yu, n vi tnh yu con ngi tm kim s bt t cho ring mnh. T s lin tng kp y, Xun Qunh bc u l gii sng bin hiu c sng lng: Trc mun trng sng b Em ngh v anh, em Em ngh v bin ln T ni no sng ln ? Con sng t i tng cm nhn c dy ln thnh i tng suy t. Nh tnh yu sng lun bt ng v y b n gi kht khao kim tm v l gii. y l phn ng tm l thng thng ca con ngi trc tnh yu. Xun Diu - ng hong th tnh yu ngi dnh c cuc i theo ui mi vic l gii tnh yu m khng khi bn khon: Lm sao ct ngha c tnh yu. Cn y, Xun Qunh th nhn mt cch hn nhin s bt lc ca mnh khi i l gii tnh yu: Em cng khng bit na, Khi no ta yu nhau. Tuy nhin, t trong c kh th, ta li thy ch l s khim nhng n tnh: Bi ch l gii kh tng tn con sng bin trong chiu ng vi sng lng. S th nhn khim nhng kia khng lm gim sc thuyt phc ca cu th m cht bi ri li mang cho n rt nhiu m mng... Nu khng c cht chong ngp , e cu th s qu tnh to. V cng kh cn l tnh yu. Khi ngi ta bit r mnh yu v ci g th l lc tnh yu ra i. Tri tim c qui lut ring m l tr khng th hiu ni (Pascal). Bi vy tri tim yu khng ham phn tch rch ri, du n i hi nhn thc mnh lit: Tm ra tn b, ngh suy, trn tr. l bc xc v tnh cm hn l v tr tu. Bi vy Xun Qunh khng a ra mt nh ngha hon ho v tnh yu m ch bc bch s bt lc d thng ca mnh trc iu b n nht ca con ngi: Tnh yu ! Mc d th nhn Em cng khng bit na / khi no ta yu nhau, song Xun Qunh pht hin ra tn hiu u tin chn rung tnh cm con ngi ha hn mt tnh yu l ni nh. Tnh yu lun ng hnh cng ni nh, mt tri tim cn nh l mt tm lng cn yu ! Xun Qunh din t ni nh ca ngi con gi ang yu tht mnh lit: Con sng di lng su Con sng trn mt nc i con sng nh b Ngy m khng ng c Lng em nh n anh C trong m cn thc. Kh th di hn 2 cu. Nh ngi yu l ni nh thng trc, trong ci thc v c trong ci mng, bao trm c khng gian, thi gian, cn co da dit trin min nh sng bin. Xun Qunh nhn thc mt iu v cng quan trng Bin c sng l bi sng nh b. Tnh yu ca sng lm nn sc sng ca bin c. T nhng con sng vn bin: di lng su, trn mt nc nhng vnh vin bt bin trong ch hng ti b, Xun Qunh a ra mt trit l bt ng m hp l: tnh yu l kht vng bt bin gia cuc i vn bin. - 107 -

Du xui v phng Bc Du ngc v phng Nam Ni no em cng ngh Hng v anh - mt phng Sng bt u bng ni nh, mang trong mnh ni nh v n chnh l ni nh. Ni nh l tn hiu u tin, l biu hin r nt nht ca tnh yu. Ly hnh tng sng din t tnh yu Xun Qunh vn ti ci bt bin bng ci vn bin. Tnh yu vi ch khng ch l tnh cm n thun m l l sng, sc sng ca mi con ngi, lm cho con ngi mi ngy mt hon thin hn, th gii mi ngy mt p hn. Mun c mt tnh yu bt bin phi bit vn bin trong tnh yu bi tnh yu l s sng to, tnh yu gp phn hon thin nhn cch mi con ngi. Qua hnh tng sng v em Xun Qunh ni ln chn thnh to bo, kht vng tnh yu si ni mnh lit thu chung nh nht ca mnh. L nh th n vit rt hay v rt nhiu v tnh yu - c bit l ni nh, Xun Qunh khng h giu dim tnh cm nng nn m say ca ngi con gi khi yu cng nh c nguyn thu chung ca mt tri tim ph n. ngoi kia i dng Trm ngn con sng Con no chng ti b D mun vi cch tr Cuc i tuy di th Nm thng vn i qua Nh bin kia du rng My vn bay v xa Bi th kt thc vi nim kht khao c sng ht mnh cho tnh yu. Nu ni nh ca con sng to nn s bt t ca bin c, bi bin khng sng th l bin cht th tnh yu lm nn s bt t cho mi con ngi, ngha cuc sng ca mi ngi. R.Tago - nh vn ha, nh t tng, nh gio dc, nh ngh s vy m trc khi t gi cuc i ng ch mun mi ngi nh ti nh vi t cch l mt tnh nhn: Cuc i i khi ti t gi cuc i Ti ch mt li thi li:

Ti tng yu
C th thy kim tm s bt t vi tnh yu khng phi l ngoi l ca Xun Qunh. Xun Qunh vit Sng nm 1967 khi ch nm tri v trong tnh yu. Song ngi ph n hn nhin tha thit yu i ny vn p nim tin vo hnh phc tng lai. Xun Qunh kht khao tin tng mt tnh yu ln, nh sng bin nht nh s ti b d mun vi cch tr. Tri tim mm cm mch bo ch mt hnh trnh khng n gin trong n lc tt cng lun vt ln chnh mnh hon thin chnh mnh. Kht vng c sng ht mnh trong tnh yu, ha thn vnh vin trong tnh yu mun tha kt tinh trong kh th cui cng: Lm sao c tan ra Thnh trm con sng nh Gia bin ln tnh yu ngn nm cn v - 108 -

Nu con sng trong th tnh Xun Diu l con sng ham h cung nhit, th con sng trong th yu Xun Qunh li l con sng giu n tnh bi kht khao dng hin, hy sinh: sn sng gp tnh yu b nh vo tnh yu rng ln bt t trong tnh yu. Qua hnh tng sng, ngi c cm nhn mt cch thm tha v p ca mt tm hn y n tnh vi khao kht mt tnh yu vnh cu. l kht khao ca mun ngi, mun i song vi Xun Qunh nhng li th c vit ra dng nh u phi tr gi bng chnh tri nghim cuc i mnh. ng nh ai nhn nh: Xun Qunh khc no mt loi xng rng kin cng v k diu trn sa mc vt kit mnh n nhng bng hoa tuyt qu cho i. IV. Kt lun Sng l bi th tiu biu cho phong cch th Xun Qunh giai on u. Mt bi th va xinh xn duyn dng va nh su xa, mnh lit m hn nhin, si ni m m thm. Sau ny nm tri nhiu cay ng trong tnh yu, ging th Xun Qunh cn phi phi bc men say nhng kht vng tnh yu lun khc khoi trong tri tim n thi s. Tri tim mi yu anh ngay c khi ngng p, bi ci cht c th kt thc mt cuc i ch khng th kt thc mt tnh yu.

L
1. Hnh tng sng trong bi th c miu t nh th no ? Gi : Sng l hnh nh n d ca tm trng ngi con gi yu ng, l s ha thn, phn thn ca ci ti tr tnh ca nh th. Cng vi hnh tng sng, bi th ny cn c mt hnh tng na l em - ci ti tr tnh ca nh th. Tm hiu hnh tng sng, khng th khng xem xt n trong mi tng quan vi em. Hnh tng sng trc ht c gi ra t m hng do dt, nhp nhng ca bi th. l nhp ca nhng con sng trn bin c lin tip, trin min, v hi v hn. l m iu ca mt ni lng ang trn ngp, khao kht tnh yu v hn, ang rung ln ng iu, ha nhp vi sng bin. Qua hnh tng sng, Xun Qunh din t va c th va sinh ng nhiu trng thi, tm trng, nhng cung bc tnh cm khc nhau trong tri tim ca ngi ph n ang ro rc khao kht yu ng. Mi trng thi tm hn c th ca ngi con gi ang yu u c th tm thy s tng ng ca n vi mt kha cnh, mt c tnh no ca sng. 2. Qua bi th Sng, v p tm hn ca ngi ph n trong tnh yu c th hin nh th no ? Gi : Qua bi th Sng, ta c th cm nhn c v p tm hn ca ngi ph n trong tnh yu. Ngi ph n y mnh bo, ch ng by t nhng khao kht yu ng mnh lit v nhng rung ng ro rc trong lng mnh. Ngi ph n y thy chung, nhng khng cn nhn nhc, cam chu na. Nu sng khng hiu ni mnh th sng dt khot t b ni cht hp , tm ra tn b, n vi ci cao rng, bao dung. l nhng nt mi m, hin i trong tnh yu. Tm hn ngi ph n giu khao kht, khng yn lng: v tnh yu mun thu - C bao gi ng yn (Thuyn v bin). Nhng cng l mt tm hn tht trong sng, thy chung v hn. Quan nim tnh yu nh vy rt gn gi vi mi ngi v c gc r trong tm thc dn tc. 3: Phn tch bi Sng ca Xun Qunh I. t vn Bin v sng l nhng ti quen thuc ca th ca. Mi nh th nhn bin theo cm hng ring ca mnh. V.Hugo trong m i dng khi ng trc bin c mnh mng su thm, nghe - 109 -

cNhng ting ngi tuyt vng ku la. Puskin th lin tng nhng t sng tht go vi ni cay ng trong tnh yu. Xun Qunh tm c nhng suy ngh tinh t v th v v tnh yu qua hnh nh nhng con sng bin. II. Gii quyt vn 1. Sng bin v tnh yu Tc gi nhn thy sng qua hai tnh cch gn nh i lp nhau d di, n o vi m du, lng l. y l hnh nh thc t v sng bin. Nhng nh th cn hnh dung ra sng nh th mt con ngi, con ngi ca suy t, tm kim: D di v m du n o v lng l Sng khng hiu ni mnh Sng tm ra tn b T hnh nh sng i ra khi xa ri sng li v vo b, nh th lin tng ti tnh yu: i con sng ngy xa v ngay sau vn th Ni kht vng tnh yu Bi hi trong ngc tr y l mt lin tng th v, bi v cng nh sng bin t bao gi cho ti nay, tnh yu vn lun lun l ni khao kht ca con ngi. Nu tnh yu l ni kht vng ca con ngi th i vi tui tr, tnh yu cng tr nn thn thit n ni c th tui tr gn lin vi tnh yu. y phi chng l iu m Xun Diu tng pht biu: Lm sao sng c m khng yu Khng nh khng thng mt k no. 2. Tnh yu ca anh v em C on th trn ni v sng bin v tnh yu mt cch chung, nh mt quy lut ca cuc sng. n on th tip theo, tnh yu tr nn c th, l tnh yu ca anh v ca em. th pht trin rt hp l, t th su sc lm nn dng nt suy t trong th ca Xun Qunh: Trc mun trng sng b Em ngh v anh, em Em ngh v bin ln T ni no sng ln Ti sao trc mun trng sng b, em ngh v anh, em ? Thc mc v bin c, chnh l thc mc v tnh yu. Bi v tnh yu chnh l thc mc v ngi mnh yu. l mt hin tng tm l thng thng trong tnh yu - yu c ngha l hiu rt r v ngi mnh yu v ng thi ngi yu vn l mt n s k th i vi mnh. Cng nh vy, ngi ang yu rt hiu v tnh yu nhng ng thi vn lun lun t hi khng bit th no l tnh yu. y, nh th Xun Qunh lin h tm l y bng hnh tng ngh thut hn nhin, d thng v gi cm: Sng bt u t gi Gi bt u t u - 110 -

Em cng khng bit na Khi no ta yu nhau. Yu, r rng l th m i khi cng khng bit n l g. N c th m m h, n gn gi m xa xi, n n gin m phc tp. N l con sng. Nh th li tr v ngh thut nhn ha: Con sng di lng su Con sng trn mt nc i con sng nh b Ngy m khng ng c Tng tng gip nh th l gii mt hin tng ca thin nhin: con sng nh bin nh b cho nn ngy m lin tc v vo b. u y c hnh nh th ca Xun Diu: B p ct vng Thoai thoi hng thng ng Nh lng l m mng Sui ngn nm bn sng (Bin) Cng nh vy, yu c ngha l nh. Nh c trong m cng nh khi cn thc. Yu anh c ngha l ngh n nay, lun lun ngh n anh: Lng em ngh n anh C trong m cn thc Phi chng l iu m Nguyn Bnh th hin mt cch duyn dng qua hnh thc th dn d ca mnh: Thn oi ngi nh thn ng Mt ngi chn nh mi mong mt ngi Ci nh ca tnh yu chnh l ni kht khao v hn, l ni nh khng ngui: Ung xong li kht l tnh Gp ri li nh l mnh ca ta (Xun Diu) Nhng lin tng trn y gip ta thy cch din t c Xun Qunh chn tht v hn nhin bit chng no. th ca Xun Qunh c s lin kt gia ci hn nhin chn tht y vi cht suy t mt cch tinh t v cht ch lm cho bi th nh ln v p ca mt tm hn suy ngh. Ngi ta ni yu nhau tc l cng nhau nhn v mt hng. Cn nh th Xun Qunh ca chng ta th li bo: Du xui v phng Bc Du ngc v phng Nam Ni no em cng ngh Hng v anh - mt phng Hnh nh hng v anh mt phng lm ta nh ti my cu ca dao: Quay t th gi mi t - 111 -

Du trm nghn mi vn ch mi anh y phi chng, t ni nh trong tnh yu, nh th mun lm ni bt tnh cm thy chung nh nht ca ngi con gi. D i u, d xui ngc bn phng, tm hng, th em cng ch hng v mt phng ca anh, c anh, cho anh. Nh th li tr v vi hnh nh nhng con sng lm im ta cho tng ca mnh. Bi v, d c xa vi cch tr bao nhiu, con sng vn ti c b: ngoi kia i dng Trm nghn con sng Con no chng ti b D mun vi cch tr 3. Tnh yu v cuc i trn, tc gi lin tng sng vi tnh yu. on th cui cng so snh cuc i v bin c: Cuc i tuy di th Nm thng vn i qua Nh bin kia du rng My vn bay v xa Tnh yu l mt biu hin ca cuc i. Tnh yu chnh l cuc sng. Cho nn on th cui cng m rng t th - tnh yu khng phi ch l ca anh v em m tnh yu phi ha trong bin ln nh th gi l Bin ln tnh yu: Lm sao tan c ra Thnh trm con sng nh Gia bin ln tnh yu ngn nm cn v III. Kt lun Bi th tr tnh tnh yu nhng khng qu hi ht, d di. T m iu cho ti t th. Sng tot ln phong cch ca Xun Qunh. Bi th gip ta hiu su sc ngha tnh yu trong cuc i. Dng nh bin c bao la lun lun thu ht cm hng ca Xun Qnh. Bin l tnh yu, sng l ni nh, v c sng bin s gip nh th xua i bao iu cay cc: Bin s xa i bao nhiu cay cc Nc li dnh trn sng nhng li ru. 4: Tham kho 12 cu 2 phn gii thiu thi t Nc Nguyn Khoa im Mc ch Cm nhn c t tng ct li ca nhn thc v t Nc trong bi th l t tng: t Nc ca nhn dn. Thy c nhng c sc ngh thut th Nguyn Khoa im Kin thc c bn - 112 -

I.

Gii thiu chung

Nguyn Khoa im thuc th h cc nh th chng M. Cng nh mt s nh th hng u ca thi k ny, Nguyn Khoa im tm huyt vi ch ln ca th ca ng thi l t nc. Trng ca Mt ng kht vng, l thnh cng khng ch ring Nguyn Khoa im m ca c nn th ca khng chin chng M trong vic chim lnh ti T quc. Ra i 1974 trn chin trng Bnh Tr Thin khi la, Trng ca Mt ng kht vng thnh cng nhim v thc tnh tinh thn dn tc ca tui tr th min Nam, gip thanh nin vng ch tm chim nhn r b mt xm lc ca quc M, hng v nhn dn t nc, thc c s mnh ca th h mnh, xung ng u tranh ha nhp vi cuc chin u ca ton dn tc. on trch t nc chim gn trn vn chng V ca bn trng ca. y l chng hay nht tp trung nhng suy ngh cm nhn mi m v t nc, ng thi th hin su sc t tng ct li ca tc phm: t nc l ca nhn dn.

II.

Phn tch
1. ti v cu t

t nc l ch c quan tm hng u ca nn Vn hc Vit Nam - nn vn hc ca mt dn tc 4000 nm dng nc cng l 4000 nm gi nc. T tng t nc ca nhn dn thc ra manh nha t trong lch s xa xa... Nhng nh t tng ln, nhng nh vn ln ca dn tc ta tng nhn thc su sc vai tr ca nhn dn trong lch s: Vic nhn ngha ct yn dn (Nguyn Tri) Trm vic ngha khng vic ngha no ngoi vic ngha v nc. Trm iu nhn khng iu nhn no ngoi iu nhn thng dn Cho n quan im mang tnh dn ch su sc ca Phan Bi Chu Dn l dn nc, nc l dn. Song phi n nn vn hc hin i Vit Nam, c soi sng bng t tng H Ch Minh, bng quan im Mc xt v nhn dn, c tri nghim trong thc tin v i ca cuc cch mng mang tnh nhn dn su sc, vn hc t sau cch mng thng Tm t n s nhn thc su sc v nhn dn v cm hng v t nc mang tnh dn ch cao. c bit giai on chng M, t tng t nc ca nhn dn mt ln na li c nhn thc su sc thm bi vai tr v nhng ng gp hi sinh v vn ca nhn dn trong cuc khng chin di lu v cc k c lit. Cc nh th tr thi chng M pht biu mt cch thm tha cm nhn mi m v t nc. Song t tng t nc l ca nhn dn c l c kt tinh hn c trong trch on t nc ca Nguyn Khoa im trong Trng ca Mt ng kht vng. Nguyn Khoa im kt hp gia chnh lun v tr tnh trnh by nhng cm nhn v suy tng v t Nc di hnh thc li tr chuyn tm tnh gia i la yu nhau. t Nc c cm nhn ton vn t nhiu bnh din: Trong chiu di ca thi gian lch s, trong b rng ca khng gian a l, trong tm cao ca i sng vn ha, phong tc, tm hn tnh cch cha ng... Ba phng din gn b vi nhau lm ni bt t tng c bn: t Nc ny l t Nc ca nhn dn. T tng l h qui chiu mi xc cm suy tng ca tc gi t nh th c thm nhng pht hin mi lm phong ph su sc hn quan nim v t nc trong th ca chng M. 2. Cm nhn mi m v t Nc Hai ch t nc trong ton chng v trong on trch c vit nh mt m t th hin tnh cm thing ling su sc ca nh th vi t nc v to nn ni xc ng thing ling cho ngi c. S v tch v nhp ghp 2 m tit: t nc trong mt pht hin m phong v trit hc:

- 113 -

t l ni anh n trng... nng thm


Anh l t - ph hp vi kh cht vng vng kin nh, em l nc tht du dng n tnh. Khi ni v anh, v em th t - nc tch ring, khi anh em h hn i t nhn xng chuyn ha thnh Ta th t nc gn lin bn nhau hi ha nng thm. Khi tch ring ra th t l hn ni bc, Nc l Bin khi, khi hp nht li t Nc l ni dn mnh on t. Khi tch ring ra t l ni chim v, Nc l ni rng khi hp nht li t Nc trong chng ta hi ha nng thm. Nguyn Khoa im th hin y xc ng cm nhn mi m v t nc: l s thng nht gia ring v chung, gia c nhn v cng ng, gia th h ny vi th h khc. t nc khng ch bn ta, quanh ta m c trong ta. ip ng t Nc vang ln nh mt khc nhc thing tu ln sut chiu di on th. t Nc l 2 t bo khi u cho mi s sinh thnh. Chng kt hp giao ha to nn c th t ai, dng hnh x s, c th t nc ln ln trong tnh yu i la, trong thi gian ng ng. Trong khng gian mnh mng, trong n lc ca mi con ngi ht lng yu thng T quc mnh. t nc chn thc nh bi tc ca m, ming tru ca b m v cng huyn o vi chim v, rng . Lc Long Qun v u C... Nhng cu th ca Nguyn Khoa im c kh nng nh thc tnh cm ci ngun trong y tm linh Vit: Hng nm n u lm u Cng bit ci u nh ngy gi t Bng nhng cu th cu to nh nh ngha Nguyn Khoa im tng kt lch s trong qu trnh sinh thnh t nc, to nn a bn c tr ca ngi Vit sut my nghn nm qua. Nh th ch r ch nhn chn chnh ca t nc l nhn dn. ng sau mi tn t tn sng l mi cuc i v k tch cha ng. Chnh nhn dn xy dng m mang v gi gn t nc. H l nhng con ngi bnh d, v danh: H sng v cht Gin d v bnh tm Khng ai nh mt t tn Nhng h lm ra t nc. y l cm quan lch s mi v vai tr ca nhn dn di nh sng ca h t tng mi: Nhn dn l ngi sng to ra lch s. Ln theo nhng a danh sut 3 min Bc, Trung, Nam, Nguyn Khoa im d dng nn din mo non sng dng hnh x s qua cuc i con ngi: nht l nhng con ngi bnh thng, v danh... Nguyn Khoa im gp thm mt thnh cng trong dn hp xng v t nc ca th ca thi chng M, lm su sc thm nhn thc v nhn dn v t nc ca Vn ha thi k ny. 3. Cht liu vn ha dn gian gp phn th hin t tng: t nc ca nhn dn. Thnh cng ca on trch cn vic to ra mt khng kh, ging iu khng gian ngh thut ring a ta vo th gii gn gi m l v giu sc bay bng ca ca dao truyn thng, ca vn ha dn gian, nhng li mi m qua cm nhn v t duy hin i. on th m u bng nhng cu th bnh d va thn thit gn gi va huyn diu thing ling: Khi ta ln ln t nc c ri. N to mi lin h mu tht gia mi con ngi vi t nc. Tnh cm mi con ngi i vi t nc ln ln theo nm thng, s trng thnh ca mi ngi lm t nc thm ln mnh. T khng gian huyn thoi, thi gian c tch: t ngy xa ngy xa chuyn ha nhanh chng sang khng gian i thng, thi gian hin ti Ming tru ca b, bi tc ca m by gi. S co gin trong tng cu th (ngn, di xen k), cch m rng ngha trong trng lin tng, li i xng xa nay tng sinh, ci huyn o v i thng t cnh nhau m khng tng khc khin t nc c cm nhn nh s thng nht ca cc phng din vn ha, truyn thng phong tc, ci hng ngy v ci vnh hng, trong i sng ca mi c nhn v c cng ng. Nguyn Khoa im t ti thng nht gia tr tnh v trit l, xc cm v suy t, khin ging th va tha thit va trang nghim c sc lay ng hng triu tri tim trong hng triu nm di. Thnh cng ca on th m cn ch Nguyn Khoa im s dng cht liu vn ha dn gian lm nn cht kt dnh cc hnh nh th ca mnh. Khng ch s dng vn nguyn m tc gi cn sng to, ti to t nhng g quen thuc nht trong nn vn ha dn gian lu i, cho chng mt sc sng mi, mt ngha mi. Nhng cu th thm m cht dn gian truyn - 114 -

thng m rt hin i. Nhng cu ca dao, tc ng, thnh ng, truyn thuyt quen thuc nhng khi i vo bi th lp lnh nh sng ti nng, tm hn tnh cm Nguyn Khoa im: Cha m thng nhau bng gng cay mui mn t nc l ni em nh ri chic khn trong ni nh thm t nc c trong tnh yu thng ca m cha trong khonh khc bi hi thm thng trm nh ca mi ngi. Chng ta c th bt gp trong on trch rt nhiu nhng cu th y tnh sng to, lm nn nhng hnh tng th va gn gi mi m, va p n nh th. S m c ca yu t dn gian v cch nhn cch th hin mi m to ra mt bu kh quyn c o huyn o bao trm sut on th vi nhng cu th c kh nng ngn vang trong ci tim thc v c v thc ca ngi Vit. Ngy xa khi nh ngha v t nc, L Thng Kit phi thing ha qua c thin th Nguyn nh Chiu phi mn hnh nh k v Nht nguyt chi la, xa th s trang trng ha t nc. H thng thi php c in y to ra khong cch thing th hin nim ngng vng v bin ca con ngi i vi t nc. Cn y, trong trch on t nc ca Nguyn Khoa im, ngn t m cht liu vn ha dn gian n lc bnh d t nc, Nguyn Khoa im c cng a t nc t tri cao thng , ngai vng vng xung ming tru ca b, bi tc ca m, ht go mt nng hai sng nui dng cng ng Vit, ci ct ci ko trong mi m thn thng ca mi gia nh... t nc thn thng gin d xit bao. S dng cht liu vn ha dn gian khng cn l th php ngh thut m l mt khm ph mi m su xa ca tnh yu v hnh tng t nc. Vn ha dn gian l ca nhn dn... Cht liu vn ha dn gian trong ngn ng v hnh nh th tp trung th hin ch ca ton tc phm: t nc ny l t nc ca nhn dn. T tng l im qui t mi cch nhn v t nc t thng cnh thin nhin k th: Ni vng phu, hn trng mi... trong mi lin h mu tht vi i sng dn tc. T cm nhn c th, tc gi qui np hng lot hin tng i n mt khi qut su sc y sc thuyt phc: V u trn khp rung ng g bi

Chng mang mt dng hnh, mt ao c, mt li sng ca ng cha


i t nc sau bn nghn nm i u ta cng thy Nhng cuc i ha ni sng ta Khi ngh v lch s 4000 ca t nc, tc gi khng im li cc vng triu phong kin, cc anh hng ni ting m nhn mnh cng c nhng con ngi bnh d v danh: Trong 4000 lp ngi... ra t nc chnh nhng ngi v danh bnh d y gi gn v truyn li cho i sau b uc truyn thng trong cuc chy tip sc gia cc th h cc gi tr vn ha, vn minh tinh thn vt cht ca t nc, dn tc: Ht la, ngn la, ting ni, ngn ng, Nguyn Khoa im tr v vi ci ngun vn ha dn gian nh ngha mt cch bt ng .

t nc ca nhn dn, t nc ca ca dao thn thoi


Nguyn Khoa im s dng hai v song song ng ng nhn dn - ca dao thn thoi. Bng cch nh ngha t nc l kt tinh cao qu nht i sng tr tu, tnh cm ca nhn dn. Bi v p tinh thn ca nhn dn kt tinh hn u ht l ca dao dn ca, c tch. Cu th vi 2 v song song ng ng khin nh ngha t nc ca Nguyn Khoa im va gin d va huyn o. Tc gi chn trong kho tng dn gian 3 cu ni v 3 phng din quan trng nht ca t nc c tc gi cm nhn v pht hin trong ci nhn tng hp ton vn mang m t tng truyn thng dn tc: Rt say m trong tnh yu (yu em). Rt qu trng tnh ngha (Qu cng cm vng...) nhng cng tht quyt lit trong cm th v chin u (bit trng tre... lu). nhn dn trong vic s dng phong ph cc yu t vn ha, vn hc dn gian mt cch sng to, rt thch hp vi t tng t nc l ca nhn dn ca tc phm. T nh th ch ra trch nhim, bn phn ca mi ngi i vi t nc. - 115 -

4. Trch nhim bn phn ca mi c nhn i vi t nc: t nc khng u xa m kt tinh ha thn trong cuc sng mi con ngi: Em i em t nc l mu xng ca mnh Phi bit gn b v san s Phi bit ho thn cho dng hnh x s Lm nn t nc mun i... on th nh mt li nhn nh thit tha. M u bng ting gi tha thit: Em i em ... khin tnh chnh lun khng mang mu sc gio hun m nh mt li t nh t dn chn thnh: s sng ca mi c nhn khng phi l ch ring ca c nhn m cn l ca t nc, bi mi cuc i u c tha hng nhng di sn vn ha tinh thn vt cht ca dn tc, mi c nhn phi c trch nhim gn gi, pht trin n, truyn li cho cc th h tip theo. Trch nhim ca mi c nhn khng ch l bn phn bo v bin cng a gii, tip ni truyn thng lch s, m cn vic bo lu vn ha phong tc, gi gn nt p tm hn tnh cch dn tc. Qu kh lun c mt trong hin ti, lch s lun hin din vi hm nay, trong ming tru ca b, bi tc ca m l c truyn thng 4000 nm tui. Ht go mt nng hai sng hm nay cng l nhng ht go nui dng dn tc Vit 4000 nm qua. Trch nhim ca mi ngi i vi t nc trong hin ti l s trn trng i vi qu kh l xy dng nn tng cho tng lai, lm nn huyt mch nui dng c th t ai, to sc sng trng cu ca dn tc. C l trong th ca cha c ai ni mt cch chn thnh, xc ng v thm tha n th v trch nhim ca mi c nhn i vi dn tc t nc nh Nguyn Khoa im trong trch on t nc ny: t nc khng ch l mt khch th ngoi mi chng ta m tn ti ngay trong c th, s sng ca mi con ngi. S sng ca mi c nhn ch c ngha trong s trng tn ca t nc.

III.

Kt lun

t nc l ti, cm hng ch o ca th ca khng chin chng M. Mi nh th li c cm nhn ring v t nc nhng tt c u xut pht t tm lng chung l tnh yu thit tha vi qu hng t nc. T thc tin ca cuc khng chin chng M, Nguyn Khoa im nhn thc su sc vai tr v s ng gp to ln, nhng hi sinh v vn ca nhn dn trong cuc chin tranh di lu v cc k c lit ny. T tng t nc ca nhn dn t trong vn hc truyn thng c Nguyn Khoa im pht trin n nh cao, mang tnh dn ch su sc. Cht liu vn ha dn gian c nh th s dng nhun nhuyn, bin o y sng to chnh l nt c sc thm m thng nht vi t tng t nc ca nhn dn, t nc ca ca dao thn thoi ca bi th. Nh vy tc gi vt qua tnh thi s ca mt thi ni ln ting ni ca mun i .

nh hng v gi gii
1. Phn tch v pht biu cm ngh ca mnh v on sau: Trong anh v em hm nay u c mt phn t nc Khi hai a cm tay t nc trong chng ta hi ha nng thm Khi chng ta cm tay mi ngi t nc vn trn, to ln Mai ny con ta ln ln Con s mang t nc i xa n nhng thng ngy m mng Em i em t nc l mu xng ca mnh - 116 -

Phi bit gn b v san s Phi bit ha thn cho dng hnh x s Lm nn t nc mun i... Gi : Trong phn u ca on th, tc gi cm nhn v t nc mt cch trn vn, tng hp t nhiu bnh din: thi gian lch s v khng gian a l, huyn thoi, truyn thuyt v i sng sinh hot hng ngy ca mi gia nh. t nc c cm nhn va thing ling, su xa li va gn gi thn thit. Nhng dng th cui phn l mt s cm nhn su sc v pht hin mi m ca tc gi v t nc trong s sng, tnh yu, trong vn mnh v trch nhim ca mi c nhn. Trong anh v em hm nay u c mt phn t nc. t nc khng ch l ni sng, rng, bin, khng ch l lch s dng nc v gi nc m t nc cn c kt tinh v tn ti trong s sng ca mi c nhn, mi chng ta hm nay. Qu vy, s sinh thnh ca mi c nhn u c ci ngun su xa t dn tc v c tha hng thnh qu vt cht v tinh thn do bao th h to dng ln. Nhng s sng ca mi c nhn ch c th tn ti v c ngha trong s hi ha vi nhng c nhn khc v ton th cng ng: Khi hai a cm tay t nc trong ta hi ho nng thm Khi chng ta cm tay mi ngi t nc vn ton to ln. t nc c trng tn qua s tip ni ca cc th h v cc th h mai sau s a t nc ti s pht trin xa hn, n Nhng thng ngy m mng. Nhng cu th ca Nguyn Khoa im pht hin mt chn l gin d m su sc v t nc. t nc khng ch l mt khch th ngoi mi chng ta m tn ti ngay trong c th, trong s sng mi ngi. t nc tr nn ht sc thing ling m gn gi vi mi ngi. Chn l y mt ln na c tc gi nhc li nh li nhn nh tha thit Em i em, t nc l mu xng ca mnh. T dn n li nhc nh v trch nhim thing ling ca mi ngi vi t nc. Phi bit gn b v san s Phi bit ha thn cho dng hnh x s Lm nn t nc mun i. 2. V sao C th ni t tng t nc ca nhn dn qui t mi cch nhn v a n nhng pht hin c o ca tc gi v t nc ? Gi : T tng t nc ca nhn dn c tc gi pht biu trc tip trong phn hai ca on th t nc nhng cng chnh l t tng bao trm, l im xut pht v ni quy t mi cm xc v pht hin ca tc gi v t nc trong on th. t nc c cm nhn trong chiu rng ca khng gian, trong v p v s phong ph ca ni sng vi nhng thng cnh k th. Nhng iu quan trng l tc gi pht hin ra s gn b su xa, mt thit ca thin nhin t nc vi cuc sng v s phn ca nhn dn, ca v vn nhng con ngi bnh d: Nhng ngi v nh chng gp cho t nc nhng ni Vng phu - 117 -

Cp v chng yu nhau gp nn hn Trng mi... Ngi hc tr ngho gp cho t nc Bt non Nghin. Nhn vo thin nhin t nc, nh th c c tm hn, nhng c vng v s gi gm ca bao th h con ngi. T tc gi cm nhn c mt chn l hin nhin v su xa: i t nc, sau bn nghn nm i u ta cng thy, Nhng cuc i ha ni sng ta Khi ni v lch s bn nghn nm dng nc v gi nc ca dn tc tc gi khng nu cc triu i, cc anh hng ni ting m mi ngi u nh, m trc ht nhc n v vn nhng con ngi bnh thng, v danh, nhng ngi khng ai nh mt t tn, h sng v cht, gin d, bnh tm. Nhng chnh h lm ra t nc. t nc cn c cm nhn trong chiu su ca vn ha, li sng, phong tc, ca tm hn v tnh cch dn tc. ni v nhng phng din , Nguyn Khoa im cng li tm v vi ngun phong ph ca vn ha dn gian. Nhn dn khng ch l ngi sng to lch s, to dng nn cc gi tr vt cht m cn l ngi sng to v lu truyn cc gi tr vn ha, tinh thn ca dn tc. H truyn la qua mi ngi nh, truyn ging iu mnh cho con tp ni. Cn v p tm hn dn tc c kt ng trong kho tng phong ph, m l ca ca dao, dn ca, tc ng, truyn thuyt v c tch. Bi vy Nguyn Khoa im rt c l khi nu mt nh ngha t nc ca ca dao thn thoi tip lin sau mnh t nc ca nhn dn. 3. on th c s dng nhiu cht liu ca vn hc dn gian. Hy nu mt s v d c th v nhn xt v cch s dng cht liu dn gian ca tc gi. Gi : on th s dng m c cht liu vn ha dn gian trong c vn hc dn gian. T cc truyn thuyt vo loi xa xa nht ca dn tc ta nh Lc Long Qun v u C, Thnh Ging, Hng Vng n truyn c tch, nh Tru Cau, c bit l nhiu cu ca dao, dn ca, ca nhiu min t nc: V d: Cha m thng nhau bng gng cay mui mn L t cu ca dao: Tay bng chn mui a gng Gng cay mui mn xin ng qun nhau Dy anh bit yu em t thu trong ni gi nh n cu ca dao: Yu em t thu trong ni Em nm em khc anh ngi anh ru Bit qu trng cng cm vng nhng ngy ln li l c rt t cu ca dao:

Cm vng m li qua sng


Vng ri chng tic, tic cng cm vng. Cht liu vn hc dn gian c tc gi s dng vo on th mt cch linh hot v sng to. Khng lp li hon ton cc cu ca dao, dn ca, nh th thng ch dng mt hnh nh hoc mt phn ca cc cu ca a vo to nn cu th ca mnh. Cc truyn thuyt v truyn c tch cng c s dng theo cch gi nhc ti bng mt hnh nh hoc tn gi. Tc gi va a ngi c nhp c vo mi trng vn ha, vn hc dn gian ng thi li th hin c s nh gi, cm nhn c pht hin ca tc gi v kho tng vn ho tinh thn y ca dn tc. Gi : 4. Cm hng v t nc l mt trong nhng cm hng ch o ca th ca Vit Nam t 1945 1975. Hy phn tch v so snh cm hng y cc bi th Vit Bc (T Hu), t nc (Nguyn nh Thi) v on th t nc (Nguyn Khoa im). - 118 -

Cn nu ln im chung trong cm hng v t nc ba bi th, l quan nim t nc gn lin vi nhn dn. iu quan trng l phn tch lm ni r nhng nt ring trong cm hng v s khm ph ca mi tc gi v t nc. bi t nc ca Nguyn nh Thi: T cm hng v ma thu t nc qua nhng hoi nim y n tng v ma thu H Ni nm xa v ma thu nay chin khu Vit Bc, tc gi i ti ci nhn khi qut v t nc trong mu la, au thng nhng r bn ng dy sng la. Bi th kt hp c nhng rung cm tinh t vi nhng suy tng khi qut, nhng hnh nh c th, gi cm v nhng hnh nh biu tng. Bi Vit Bc ca T Hu: cm hng v t nc gn lin vi cm hng v chin khu Vit Bc trong cch mng khng chin v trong d cm v ngy mai ti sng. Bi th l mt khc ht n tnh ngi ca ngha tnh gn b ca nhn dn vi cch mng, ca ngi cn b cch mng vi chin khu Vit Bc, ca hin ti vi qu kh. on th t nc ca Nguyn Khoa im: S cm nhn v t nc mang tnh ton vn, tng hp t nhiu bnh din khng gian a l, thi gian lch s, chiu su vn ha - phong tc, tm hn v tnh cch dn tc v tt c u lm ni bt quan nim t nc ca nhn dn. 5: Tham kho 16 cu 1 phn gii thiu thi L thuyt 1. H Ch Minh (khi qut). 2. T Hu (khi qut). 3. Nguyn Tun (khi qut). 4. Xun Diu (khi qut). 5. Hon cnh sng tc ca Vi hnh. 6. Hon cnh sng tc ca Ty tin. 7. Hon cnh sng tc ca Ting ht con tu. 8. Hon cnh sng tc ca Bn kia sng ung. 9. Hon cnh sng tc ca Mi ra t, tp leo ni. 10. Hon cnh sng tc ca Vit Bc. 11. Hon cnh sng tc ca Tm t trong t. 12. Hon cnh sng tc ca Nht k trong t. (V c th hi v hon cnh sng tc ca mt vi tc phm khc.)

Tc phm Th
13. Chiu ti - H Ch Minh. 14. Gii i sm - H Ch Minh. 15. Mi ra t, tp leo ni - H Ch Minh. 16. Tm t trong t (phn gii hn) - T Hu. 17. Vit Bc - T Hu. 18. Knh gi c Nguyn Du - T Hu. 19. Cc v La Hn cha Ty Phng (phn gii hn) - Huy Cn. - 119 -

20. Bn kia sng ung (Phn gii hn) - Hong Cm. 21. Ty tin - Quang Dng. 22. t nc - Nguyn nh Thi. 23. t nc - Nguyn Khoa im 24. Ting ht con tu (phn gii hn) - Ch Lan Vin. 25. Sng - Xun Qunh. Tc phm vn xui. 26. Vi hnh - H Ch Minh. 27. Tuyn ngn c lp - H Ch Minh. 28. Ngi li sng - Nguyn Tun. 29. i mt - Nam Cao. 30. V chng A Ph - T Hoi. 31. V nht - Kim Ln. 32. Ma lc - Nguyn Khi. 33. Rng x nu - Nguyn Trung Thnh. 34. Mnh trng cui rng - Nguyn Minh Chu.

- 120 -

You might also like