Naprawy murw polegaj na uzupenieniu ubytkw lub wymianie uszkodzonych materiaw drobnowymiarowych (cegie, kamieni naturalnych, pustakw ceramicznych,

bloczkw betonowych), ktre ulegy niszczcemu dziaaniu czynnikw mechanicznych, fizycznych i chemicznych. Mechaniczne uszkodzenia konstrukcji murw wystpuj np. w wyniku rozsadzania fundamentw przez korzenie drzew, wstrzsw i drga dziaajcych na budynek, nierwnomiernego osiadania budynku posadowionego na rnych gruntach, na skutek niewaciwego wykonania w pobliu gbokiego wykopu itp. Mury nie zabezpieczone odpowiednio, np. zadaszeniem, tynkiem lub izolacj przeciwwodn, podlegaj korozji i erozji. Korozja jest procesem niszczenia muru na skutek dziaania czynnikw fizykochemicznych, np. w wyniku przenikania wilgoci, pary wodnej lub wody w pory albo woskowate pknicia muru. Erozja oznacza procesy rozmywania muru przez wod deszczow lub gruntow. Jeeli przyczyny powoduj uszkodzenia murw wystpuj nadal, naley je usun przed przystpieniem napraw. Ocena tych przyczyn wymaga technicznej opinii lub ekspertyzy. Zarysowania i spkania to najczstsze uszkodzenia cian murowych. Przyczyny ich powstawania mog by zwizane z: podoem i sposobem posadowienia (niejednorodno podoa, nierwnomierne obcienie gruntu, utrata statecznoci podoa, ruchy podoa w gruntach wysadzinowych, szkody grnicze, zmiana warunkw wodnych w gruncie), przecieniem (wywoanym wadliwym projektowaniem, wykonaniem, modernizacj lub zmian funkcji obiektu), czynnikami termicznymi (nierwnomierna praca materiaw o rnych wspczynnikach rozszerzalnoci cieplnej w miejscu ich poczenia, nierwnomierne nagrzewanie si fragmentw konstrukcji), skurczem i pcznienie, wpywami dynamicznymi i wyjtkowymi (wstrzsy grnicze, drgania wzbudzane przez ruch pojazdw i maszyn przemysowych, wstrzsy wywoane robotami budowlanymi wbijanie pali, zagbianie cianek szczelnych). Uszkodzenia wywoane s zazwyczaj kilkoma, wzajemnie powizanymi przyczynami i mog doprowadzi do obnienia wartoci uytkowej budowli, a nawet do jej awarii. Pojedyncze rysy i pknicia o szerokoci do 34 mm, zwaszcza gdy przechodz wzdu spoin, nie stanowi jeszcze zagroenia konstrukcyjnego ciany nonej. Naprawa tych pkni polega na miejscowym usuniciu tynku, dokadnym oczyszczeniu (szczotkami stalowymi) powierzchni, na poszerzeniu pkni do 12 cm z nadaniem im ksztatu jaskczego ogona, a nastpnie wypenieniu rcznie, za pomoc kielni i szpachli, zaczynem cementowym w proporcji 1:3 z dodatkiem mleka wapiennego. Gdy pknicia s gbsze i rwnie wystpuj z jednej strony ciany zakada si dodatkowo klamry. Czsto usuwanie przyczyn wywoujcych zarysowania i spkania jest nieopacalne lub niemoliwe. Aby usun lub zniwelowa skutki zarysowania i spkania murw mona: zmieni sztywno budynku przez zastosowanie wiecw, gorsetw lub dylatacji, ingerowa w schemat statyczny pracy konstrukcji wywoujc korzystniejsze przekazywanie si na poszczeglne elementy, wykona przemurowania uszkodzonych fragmentw cian, wykona iniekcje powstaych rys, zastosowa tynki zbrojone, zamontowa stenia murw w postaci cigw i belek stalowych, stosowa obejmy stalowe i elbetowe w przypadku zarysowania filarkw, zbroi spoiny zarysowanych fragmentw muru prtami stalowymi.

Iniekcja i klamrowanie z obu stron jest skuteczn metod naprawy wwczas, jeeli rysy i niewielkie pknicia wystpuj w wielu miejscach i wchodz w gb lub przechodz przez ca grubo ciany. Iniekcja polega na zapenieniu ubytkw obiektw zaczynem cementowym o proporcji od 1:3 do 1:1, wprowadzanym grawitacyjnie lub pod cinieniem. Konsystencj zaczynu ustala si dla kadego przypadku indywidualnie, w zalenoci od szerokoci rys i spka oraz obszaru ich wystpowania. Przy znacznych spkaniach do zaczynu dodaje si piasku o rednicy ziarenek do 2 mm, w celu zwikszenia plastycznoci. Jeeli pknicia s wiksze, wystpuj w wielu miejscach i wchodz gboko w mur lub przechodz przez ca grubo to poza iniekcj stosuje si miejscowe rozebranie i przemurowanie ciany. Po odcieniu rozbieranych fragmentw ciany rozbiera si cian odcinkami, przy czym przy cianie nonej szeroko rozbieranego odcinka nie powinna przekracza 120 cm, a odlego midzy rozbieranymi fragmentami nie moe by mniejsza od wysokoci ciany midzy stropami. Prac naley tak organizowa, by rozebrany fragment ciany by zamurowany nastpnego dnia. cian rozbiera si po usuniciu tynku z obu jej stron wzdu rysy na wysoko 35 warstw cegie, bloczkw itp., powyej i poniej rysy na szeroko 5060 cm z kadej jej strony. W wypadku filarw midzyokiennych, zwykle bardziej obcionych ni ciany, skutecznym sposobem naprawy jest zakadanie klamer, kotwi, cigw i elbetowych wiecy. Wizania takie zakada si w celu zabezpieczenia ciany przed dalszymi deformacjami, Przejmuj one naprenia rozcigajce, zespalaj ukad konstrukcyjny budynku i jednoczenie zwikszaj jego sztywno przestrzenn. Klamry su do spinania popkanych cian nonych w naronikach, w miejscach poczenia cian podunych z poprzecznymi oraz na prostych odcinkach. Kotwie zakada si w zasadzie do zamocowania kocw belek stropowych (drewnianych lub stalowych) w cianach murowanych i wwczas belki peni rol cigw zabezpieczajcych przeciwlege ciany none przed odchyleniem si od pionu. Zamiast klamer kotwie mog by te stosowane do spinania murw, lecz w miejscu ich wstawienia trzeba dokona przemurowania cegie. cigi (cigna) s to stalowe prty, wprowadzone poziomo po zewntrznym obrysie murw na wysokoci stropw. Cigna mocuje si w naroach cian do pionowych ktownikw i spra przez dokrcenie nakrtek zwykych lub za pomoc nakrtek rzymskich. Prace te mog by prowadzone bez wyczenia budynku z uytku. Wiece elbetowe zakada si w poziomych bruzdach, przewanie na obwodzie budynku po zewntrznej stronie cian, podobnie jak cigi stalowe. Po wykuciu bruzd, ich oczyszczeniu i przemyciu mleczkiem cementowym, ukada si w nich zbrojenie, wykonuje deskowanie i ukada beton. Naprawa izolacji przeciwwodnych Waciwie wykonana izolacja przeciwwilgociowa ochraniajca budynek przed wod gruntow i wilgoci zapewnia bezpieczestwo i komfort uytkowania domu. Wilgo w murach jest bardzo niekorzystnym i niebezpiecznym zjawiskiem, ktre moe wyrzdzi nieodwracalne szkody: wilgotne mury przemarzaj i trac swoj izolacyjno termiczn, w wilgotnych murach zachodz procesy chemiczne obniajce wytrzymao cian, na zawilgoconej cianie rozwijaj si grzyby i plenie, na przemarznitej, zawilgoconej cianie po pewnym czasie uszczy si tynk i zaczyna odpada, na mokrej cianie powstaj wykwity,

na skutek kapilarnego podcigania wody wilgo ze cian piwnic moe podnosi si w wysze partie budynku, wiosn i jesieni, w okresie intensywnych opadw, zalegajca w warstwach gruntu woda opadowa przescza si przez nieszczelne ciany fundamentowe, zalewajc piwnice.

Bardzo czsto nawet poprawnie wykonana izolacja przeciwwilgociowa i przeciwwodna (pozioma i pionowa) w budynkach ulega po latach starzeniu si lub uszkodzeniu z rnych przyczyn i nie spenia swoich zada. W wielu starych budynkach brak jest izolacji cian fundamentowych. W tych wypadkach, gdy poziom wody gruntowej znajduje si poniej poziomu posadowienia fundamentw, wykonuje si na zewntrz budynku wykop odsaniajcy ciany i awy fundamentowe. W zalenoci od stanu izolacji, mona naprawi jej uszkodzenia lub oczyci cian z resztek zniszczonej izolacji i uszkodzonej zaprawy oraz osuszy zawilgocon cian, a nastpnie otynkowa j zapraw cementow i ponownie zaoy izolacj przeciwwodn. Gdy pozioma izolacja przeciwwilgociowa z upywem czasu nie spenia ju swej funkcji lub gdy w ogle jej nie byo (np. w niektrych starych budynkach), wwczas istnieje konieczno zaoenia nowej. Wyjmuje si 12 warstwy cegie na odcinku ok. 0,5 m (na grubo muru) lub poziome spoiny ciany fundamentowej przecina si specjaln pi tarczow (duej rednicy) na odpowiednio wychylonym ramieniu. Nastpnie wsuwa si dwie lub trzy warstwy papy sklejonej lepikiem i uzupenia ubytki muru now ceg, a szczeliny wypenia si rzadk zapraw cementow marki M8. Inny sposb polega na wykonaniu w cianie (na caej jej gruboci) warstwy hydrofobowej. W tym celu, w wywiercone mijankowo otwory w odstpach co 1,0 m w 23 warstwach, zapuszcza si substancje hydrofobowe, np. emulsje wodnych olejw metylosilikonowych. Hydrofobowe waciwoci tych emulsji lub roztworw polegaj na obnieniu zwilalnoci betonu, cegy, zaprawy, tynku i nie czeniu si ich z czsteczkami wody. Naprawa uszkodzonych pionowych izolacji papowych moe polega np. tylko na wycinaniu kwadratw lub prostoktw, najpierw wikszych, a potem mniejszych powierzchniach w kolejnych warstwach. Nastpnie, stosujc podgrzewanie palnikiem benzynowym, na miejsce wycitych czci kadej warstwy nalepia si nowe wkadki izolacji o takich samych ksztatach, lecz nieco wikszych wymiarach. W wypadku zaoenia nowego tynku pionowego, po jego przeschniciu pokrywa si go dwukrotnie powok izolacyjn z lepiku. Mona rwnie nanie na tynk, za pomoc pistoletu natryskowego, powoki asfaltowych emulsji kationowych lub anionowych z lateksem butadienostyrenowym, stosujc dodatkowe wzmocnienie welonem z wkna szklanego. Wszystkie powysze prace mona prowadzi tylko w porach letnich przy bezdeszczowej pogodzie i temperaturze powyej +5 C. Po przeschniciu powok izolacyjnych w gruntach nawodnionych wykonuje si drena wok fundamentw i zasypuje wykop najpierw warstwami gruntu przepuszczalnego, a nastpnie nieprzepuszczalnego. Na powierzchni wykonuje si opask przeciwwodn z pytek betonowych wok budynku. W wypadku gdy poziom wody gruntowej jest powyej posadowienia aw fundamentowych, sposb zabezpieczenia budynku istniejcego, wykonywanego pierwotnie bez izolacji. polega na zastosowaniu tzw. wanny izolacyjnej. Wykonuje si j wewntrz budynku, stosujc trjwarstwow przepon. Lepiej jest wykona izolacj przeciwwodn na zewntrz ciany fundamentowej, szczeglnie gdy wymaga ona napraw, wzmocnienia itp. Izolacja uoona na posadzce piwnicy wymaga przykrycia warstw betonu przeciwdziaajc wyporowi wody. W takim wypadku koneiczne jest sztuczne obnienie poziomu zwierciada wody gruntowej. Stosowane bywaj dwa sposoby:

pompowanie wody bezporednio z wykopu odpowiednio zabezpieczonego (np. ciankami szczelnymi), czyli tzw. powierzchniowe osuszanie wykopu; wytwarzanie krzywej depresji przez pompowanie wody ze studzien lub igofiltrw usytuowanych poza obrbem wykopu.

Wybr sposobu obnienia zwierciada wody gruntowej zaley od rodzaju gruntw i warunkw hydrotechniczncych podoa budowlanego. Pompowanie wody z wykopu powoduje ruch wody w kierunku wykopu, a wic wytwarzane cinienie spywowe moe rozluni grunt na dnie wykopu, a nawet spowodowa upynnienie gruntw drobnoziarnistych, ktre prowadzi do zjawiska kurzawki. Wwczas grunt traci prawie cakowicie opr tarcia na skutek dziaania pola cinienia spywowego. Zjawisko to jest szczeglnie grone przy piaskach drobnych i pylastych. Jeeli pewne rozlunienie gruntw gruboziarnistych nie zagraa budowli, wwczas mona stosowa pompowanie bezporednio z wykopu, gdy ten sposb jest znacznie taszy od innych i prosty w wykonaniu. Szczeglnie przy naprawach izolacji przeciwwodnych dla fundamentw i cian fundamentowych lepsze od powierzchniowego osuszania wykopu jest stosowanie pompowania wody ze studzien rurowych (rednicy 140400 mm) lub filtrw igowych rozmieszczonych na obwodzie wykopu. Zalety osuszania s nastpujce: osuszona moe by dowolnie dua powierzchnia przy obnieniu zwierciada wody gruntowej na gboko 20 m, osuszenie jest rwnomierne, wykop moe by ograniczony skarpami, zamiast ciankami szczelnymi, prace mog si odbywa w warunkach normalnych, wic roboty izolacyjne mog by starannie wykonane dostp do robt i nadzr s atwe. zachowuje si naturaln struktur gruntu, dziki skierowaniu prdw wody gruntowej z gry do dou, co przyczynia si do zagszczenia gruntu.