phn m u

.1 Tn ti:

Phng hng v gii php thc y xut khu hng thu sn ca Ngnh thu sn Vit nam vo th trng M .
.2 Tnh cp thit ca ti:

+ Mt hng thu sn l mt trong nhng mt hng c kim ngch xut khu ngy cng tng v chim mt t trng ln trong s cc mt hng ang xut khu vo th trng M. + Hip nh thng mi Vit m c hiu lc, to ra c hi rt ln cho vic xut khu hng ho ca Vit nam sang th trng M ni chung v vi mt hng thu sn ni ring. +Th trng M l mt th trng ln nhng cn rt mi i vi cc doanh nghip ca Vit nam. Th trng ny c nhng c th ring i hi phi c nhng nghin cu ton din. + Ngnh thu sn ang trong qu trnh u t tr thnh mt ngnh kinh t mi nhn. Hng thu sn tr thnh mt hng xut khu ch lc vi kim ngch xut khu t c nm 2001 l 1760 triu USD. nh hng pht trin xut khu ca ngnh giai on 2000-2010 t ra mc tiu t kim ngch xut khu 3,5 t USD trong kim ngch xut khu vo th trng M chim t trng 25-28% trong tng s kim ngch xut khu thu sn. iu i hi phi nghin cu tm ra phng hng v gii php thc y xut khu thu sn vo th trng ny. .3 Mc ch nghin cu ca ti + H thng ho nhng vn l lun v xut khu . + Phn tch thc trng tnh hnh xut khu mt hng thu sn ca ngnh thu sn Vit nam vo th trng M . +Cn c vo c s l lun v kt qu phn tch, nh gi thc trng xut khu mt hng thu sn ca ngnh thu sn Vit nam vo th trng M, nh hng pht trin ca ngnh thu sn xut phng hng v gii php nhm thc y xut khu thu sn vo th trng ny . .4 i tng v phm vi nghin cu ca ti - i tng nghin cu ca ti: Lun vn nghin cu nhng vn l lun, thc tin v xut khu mt hng thu sn ca ngnh thu sn Vit nam vo th trng M. - Phm vi nghin cu ca ti:

-Trang 1-

 ti nghin cu cc hot ng xut khu hng thu sn ca ngnh thu sn Vit nam vo th trng M vi thi gian nghin cu t nm 1994 ti nay. .5 Phng php nghin cu gii quyt nhng vn t ra, lun vn s dng phng php duy vt bin chng v duy vt lch s ca ch ngha Mc-Lnin, vn dng trong mi trng thc t, hin ti v kt hp vi cc phng php c th nh: phng php phn tch, iu tra, tng hp, h thng,... lun gii, khi qut v phn tch thc tin theo mc ch ca ti.
.6 Kt cu ca ti

Ngoi phn m u v kt lun lun vn bao gm ba chng nh sau: Chng mt: Nhng vn c bn v xut khu hng thu sn vo th trng M. Chng hai: Thc trng xut khu hng thu sn ca ngnh thu sn Vit nam vo th trng M. Chng ba: Phng hng v gii php ch yu thc y xut khu hng thu sn ca ngnh thu snVit nam vo th trng M.

-Trang 2-

Chng mt: Nhng vn c bn v xut khu hng thu sn vo th trng M.

1.1. Khi qut chung v xut khu hng ho

1.1.1 Khi nim xut khu. Xut khu l vic bn hng ho hoc dch v cho nc ngoi trn c s dng tin t lm phng tin thanh ton. C s ca hot ng xut khu l hot ng mua bn trao i hng ho( bao gm c hng ho hu hnh v hng ho v hnh ) trong nc. Khi sn xut pht trin v trao i hng ho gia cc quc gia c li , hot ng ny m rng phm vi ra ngoi bin gii ca quc gia hoc th trng ni a v khu ch xut trong nc. Xut khu l mt hot ng c bn ca hot ng ngoi thng, n xut hin t lu i v ngy cng pht trin. t hnh thc c bn u tin l trao i hng ho gia cc nc, cho n nay n rt pht trin v c th hin thng qua nhiu hnh thc. hot ng xut khu ngy nay din ra trn phm vi ton cu, trong tt c cc nghnh, cc lnh vc ca nn kinh t, khng ch l hng ho hu hnh m c hng ho v hnh vi t trng ngy cng ln. 1.1.2 Li ch ca xut khu. Xut khu hng ho l mt hot ng nm trong lnh vc phn phi v lu thng hng ho ca mt qa trnh ti sn xut hng ho m rng, mc ch lin kt sn xut vi tiu dng ca nc ny vi nc khc. Hot ng khng ch din ra gia cc c th ring bit , m l c s tham ra ca ton b h thng kinh t vi s iu hnh ca nh nc. Xut khu hng ho l hot ng kinh doanh bun bn trn phm vi quc t.Xut khu hng ho c vai tr to ln i vi s pht trin kinh t x hi ca mi quc gia. Nn sn xut x hi ca mt nc pht trin nh th no ph thuc rt ln vo hot ng xut khu. Thng qua xut khu c th lm gia tng ngoi t thu c, ci thin cn cn thanh ton, tng thu ngn sch, kch thch i mi cng ngh, ci bin c cu kinh t, to cng n vic lm v nng cao mc sng ca ngi dn. i vi nhng nc c trnh kinh t cn thp nh nc ta, nhng nhn t tim nng l ti nguyn thin nhin v lao ng, cn nhng yu t thiu ht nh vn, th trng v kh nng qun l. Chin lc hng v xut khu thc cht l gii php m ca nn kinh t nhm tranh th vn v k thut ca nc ngoi, -Trang 3-

kt hp chng vi tim nng trong nc v lao ng v ti nguyn thin nhin d to ra s tng trng mnh cho nn kinh t, gp phn rt ngn khong cch vi nc giu. Xut khu c mt vai tr quan trng + Xut khu to ngun vn cho nhp khu v tch lu pht trin sn xut, phc v cng nghip ho, hin i ho t nc. Cng nghip ho t nc theo nhng bc i thch hp l con ng tt yu khc phc tnh trng ngho nn v chm pht trin ca nc ta. thc hin ng li cng nghip ho, hin i ho t nc th trc mt chng ta phi nhp khu mt s lng ln my mc thit b hin i t bn ngoi, nhm trang b cho nn sn xut. Ngun vn nhp khu thng da vo cc ngun ch yu l: i vay, vin tr, u t nc ngoi v xut khu. Ngun vn vay ri cng phi tr, cn vin tr v u t nc ngoi th c hn, hn nc cc ngun ny thng b ph thuc vo nc ngoi. V vy, ngun vn quan trng nht nhp khu chnh l xut khu. Thc t l nc no gia tng c xut khu th nhp khu theo s tng theo . Ngc li, nu nhp khu ln hn xut khu lm cho thm ht cn cn thng mi qu ln c th nh hng xu ti nn kinh t quc dn. Trong tng lai, ngun vn bn ngoi s tng nhng mi c hi u t, vay n t nc ngoi v cc t chc quc t ch c c khi cc ch u t v cc ngun cho vay thy c kh nng xut khu ngun vn vay duy nht tr n thnh hin thc. + Xut khu ng gp vo chuyn dch c cu kinh t, thc y sn xut pht trin: C cu sn xut v tiu dng trn th gii v ang thay i v cng mnh m. l thnh qu ca cuc cch mng khoa hc cng ngh hin i, s dch chuyn c cu kinh t trong qu trnh cng nghip ho ph hp vi xu hng pht trin cu kinh t th gii l tt yu i vi nc ta. Ngy nay, a s cc nc u ly nhu cu th trng th gii t chc sn xut. iu c tc ng tch cc ti s chuyn dch c cu kinh t, thc y sn xut kinh t pht trin. S tc ng ny c th hin: - Xut khu to iu kin cho cc ngnh khc c c hi pht trin thun li. Chng hn, khi pht trin xut khu s to c hi y cho vic pht trin ngnh sn xut nguyn vt liu nh bng, ay,... . S pht trin ngnh ch bin thc phm( go, c ph...) c th ko theo cc ngnh cng nghip -Trang 4-

ch to thit b phc v n. - Xut khu to kh nng m rng th trng tiu th, to iu kin cho sn xut pht trin v n nh. Xut khu to iu kin m rng kh nng cung cp u vo cho sn xut, nng cao nng lc sn xut trong nc. + Xut khu c vai tr tch cc i mi trang thit b v cng ngh sn xut. Hot ng xut khu l hot ng kinh doanh trn phm vi th trng th gii, mt th trng m s cnh tranh ngy cng din ra c lit. S tn ti v pht trin hng ho xut khu ph thuc rt ln vo cht lng v gi c; do ph thuc rt ln vo cng ngh sn xut ra chng. iu ny thc y cc doanh nghip sn xut trong nc phi lun lun i mi, lun ci tin thit b, my mc nhm nng cao cht lng sn xut. Mt khc, xut khu trong nn kinh t th trng cnh tranh quyt lit cn i hi doanh nghip phi nng cao tay ngh, trnh ca ngi lao ng. + Xut khu c tc ng tch cc ti vic gii quyt cng n vic lm v ci thin i sng nhn dn. Tc ng ca xut khu n i sng bao gm rt nhiu mt. Trc ht thng qua hot ng xut khu, vi nhiu cng on khc nhau thu ht hng triu lao ng vo lm vic v c thu nhp tng i cao, tng gi tr ngy cng lao ng, tng thu nhp Quc dn. Xut khu cn to ngun vn nhp khu hng ho tiu dng thit yu, phc v i sng v p ng nhu cu tiu dng ca nhn dn, nng cao i sng vt cht v tinh thn cho ngi lao ng. + Xut khu l c s m rng v thc y cc quan h kinh t i ngoi ca nc ta: y mnh xut khu c vai tr tng cng s hp tc Quc t vi cc nc, nng cao a v v vai tr ca nc ta trn trng Quc t..., xut khu v cng nghip sn xut hng xut khu thc y qu tn dng, u t, m rng vn ti Quc t... . Mt khc, chnh cc quan h kinh t i ngoi m chng t k trn li to tin cho vic m rng xut khu. C th ni xut khu khng ch ng vai tr cht xc tc h tr pht trin kinh t, m n cn cng vi hot ng nhp khu nh l yu t bn trong trc tip tham gia vo vic gii quyt nhng vn thuc ni b nn kinh t nh: vn, lao ng, k thut, ngun tiu th, th trng,... . i vi nc ta, hng mnh v xut khu l mt trong nhng mc tiu quan trng trong pht trin kinh t i ngoi, c coi l vn c ngha -Trang 5-

chin lc pht trin kinh t v thc hin cng nghip ho t nc, qua c th tranh th n bt thi c, ng dng khoa hc cng ngh hin i, rt ngn s chnh lch v trnh pht trin ca Vit nam so vi th gii. Kinh nghim cho thy bt c mt nc no v trong mt thi k no y mnh xut khu th nn kinh t nc trong thi gian ny c tc pht trin cao. 1.1.3 Nhim v ca xut khu
1.2. hot ng xut khu hng thu sn ca ngnh thu sn Vit nam.

1.2.1 Ngnh thu sn trong h thng cc Ngnh ca nn kinh t Quc dn Nn kinh t Quc dn l mt h thng thng nht bao gm nhiu ngnh kinh t. Cc ngnh kinh t ra i v pht trin trong nn kinh t Quc dn l do s phn cng lao ng x hi v chuyn mn ho sn xut. Thu sn l mt ngnh kinh t c mt v tr rt quan trng trong s nghip cng nghip ho v hin i ho t nc. Ngh Quyt Ban chp hnh Trung ng 5 kho VII xc nh xy dng ngnh thu sn thnh ngnh kinh t mi nhn.... Cho n nay ngnh thu sn c c mt qu trnh pht trin. Vi t cch l mt ngnh kinh t, Ngnh thu sn c h thng t chc, c c cu kinh t, c tim nng pht trin, v ang c nhng ng gp nht nh vo s tng trng v pht trin ca nn kinh t Quc dn. 1.2.1.1 H thng b my t chc ca ngnh thu sn: B Thu sn l c quan qun l nh nc trung ng ca ngnh thu sn Vit Nam. B trng thu sn l thnh vin ca Chnh ph. Gip vic cho b trng thc hin chc nng qun l Nh nc c cc Th trng v cc c quan tham mu: V ngh c, Cc bo v ngun li thu sn, V K hoch v u t, V T chc cn b v lao ng, V Khoa hc Cng ngh, V pht ch, V Ti chnh K ton, V Hp tc Quc t, Vn phng B, Thanh tra B. Cc bo v ngun li thu sn v h thn 31 chi cc ti cc a phng c nhim v tham mu xy dng chnh sch, trc tip ch o v thanh tra cng tc bo v v pht trin ngun li thu sn. Trung tm kim tra cht lng v v sinh thu sn (NAFIQACEN), gm Vn phng Trung tm v 6 chi nhnh trng im ngh c thc hin chc nng l c quan thm

-Trang 6-

quyn ca Vit Nam v kim sot, bo m an ton v sinh cht lng sn phm thu sn. Trung tm khuyn ng Trung ng, c Vn phng ai din ti thnh ph H Ch Minh v h thng cc Trung tm khuyn ng, khuyn nng ti cc tnh,thnh ph trong c nc thc hin chuyn giao kinh nghim, k thut, cng ngh, ph bin thng tin gip nng ng dn pht trin sn xut thu sn ti mi a phng, mi thnh phn kinh t. Ti cc tnh ven bin, c quan qun l thu sn a phng v cc S Thu sn trc thuc UBND tnh, thnh ph, chu s qun l chuyn ngnh ca B Thu sn. Ti cc tnh khng c bin, c quan qun l thu sn c t trong S Nng nghip v Pht trin nng thn. Trng i hc Thu Sn - Nha Trang, Khoa Thu sn (i hc Cn Th, i hc Nng Lm thnh ph H Ch Minh), cc trng Trung hc Thu sn 1,2 v 4 ti cc n v chu trch nhim chnh o to ngun nhn lc cho ngnh. Trong h thng b my ca ngnh thu sn cn c cc c quan khoa hc v cc c quan thng tin, bo ch. Cc t chc chnh tr x hi v ngh nghip c vai tr quan trng trong t chc, ng vin lao ng ngh c, cc doanh nghip pht trin sn xut - kinh doanh, ng thi tham gia vo cng tc qun l Nh nc ca ngnh. Cc t chc l: - Cng on Thu sn Vit Nam vi 67.000 on vin. - Hi ngh c Vit Nam - Hi hip ch bin v Xut khu Thu sn Vit Nam. 1.2.1.2.Tim nng pht trin ca ngnh thu sn Vit nam *Tim nng t nhin Nc ta tri di trn 13 v bc k st bin ng, b bin di t Mng ci ( Qung ninh) ti H tin ( Kin giang) di 3260 Km, vi 112 ca sng lch. Theo tuyn b ca chnh ph nc CHXHCN Vit nam nm 1997, bin nc ta gm ni hi, lnh hi, vng tip gip, vng c quyn kinh t v thm lc a, c qun o Trng sa v Hong sa v hng ngn hn o ln nh. Ring vng c quyn kinh t c din tch gn 1 triu Km2, gp 3 ln din tch t lin. Bn cnh , Bin ng ca ta l mt vng bin m, thng vi i Ty dng ( nam Thi Bnh dng) v n dng (qua eo Malacca). Phn thm lc a pha Ty v Ty nam ni lin t lin ca nc ta. Mi trng nc mn xa b ; bao gm vng nc ngoi khi thuc vng c quyn kinh t. Mc d cha nghin cu k v -Trang 7-

mt ngun li nhng nhng nm gn y ng dn khai thc rt mnh c 4 vng bin khi ( Vnh Bc b, Duyn hi Trung b, ng nam b, Ty nam b v Vnh Thi lan). Nhn chung, ngun li mang tnh phn tn, qun t, dn nh nn rt kh t chc khai thc cng nghip cho hiu qu kinh t cao. Thm vo kh hu thu vn ca vng bin ny rt khc nghit, nhiu dng bo lm cho qu trnh khai thc gp rt nhiu ri ro v tng thm chi ph sn xut. Mi trng nc mn gn b l vng nc sinh thi quan trng nht i vi cc loi thu sinh vt v n c ngun thc n cao cp nht do c cc ca sng, lch em li ph sa v cc cht v c, hu c ho tan lm thc n tt cho cc sinh vt bc thp v n lt mnh cc sinh vt bc thp l thc n cho tm c. V vy vng ny tr thnh bi sinh sn, c tr v pht trin ca nhiu loi thu sn. Vng ng v Ty nam b c sn lng khai thc cao nht, c kh nng t 67% sn lng khai thc ca Vit nam. Vnh Bc b vi trn 3000 hn o to nn nhiu bi triu quanh o c th nui cc loi nhuyn th c gi tr nh trai ngc, hu, s huyt, bo ng.... Vnh Bc b c khu h c nhiu nhng c n 10,7% s loi mang tnh n i v thch nc m. Tuy nhin, c tnh ngun li ny gy kh khn cho cc nh khai thc khi phi la chn cc thng s khai thc cho cc ng c sao cho va kinh t v va tnh chn lc cao nht. Ngh khai thc ca Vit nam l mt ngh khai thc a loi, a ng c. Khu ch bin cng gp nhiu kh khn v sn lng nh bt khng nhiu v mt nhiu thi gian v cng sc phn loi trc khi ch bin. Vng nc gn b Vnh Bc b v ng Ty nam b l vng khai thc ch yu ca ngh c Vit nam, chim 70% lng hi sn khai thc ton vng bin. Do , lng hi sn vng ven b b khai thc qu mc cho php, thm ch c c th cha trng thnh v n i l. Vn t ra cho ngnh thu snVit nam l phi hn ch khai thc ngun li ny, ng thi cn trng khi pht trin i tu nh c, dng tu chuyn dng ln, c ngh v xy dng cc c s sn xut quy m ln s khng thch hp. Vng ny ch thch hp pht trin mt cch hiu qu l a loi vi quy m t chc tng i nh. Trn c s cc ti liu c kt hp vi thc tin khai thc vng bin khi nhng nm gn y c th thy rng ngun li khai thc thu sn nc ta k c nhng vng gn b v xa b nhn chung mang nhng c im ln sau y: Ngun li hi sn khng giu, mc phong ph trung bnh, -Trang 8-

cng xa mt cng gim, ti nguyn hi sn cng ngho. Ngun li a loi, nhiu c tp khng c cht lng cao. Thc t nh bt cho thy min Bc cht lng c c th xut khu trong lng khai thc ngoi khi ch c th t khong 5-155; vng min trung ch c mt s loi c n ln v mc c th xut khu ln; ng v Ty nam b s lng c c em xut khu cng ch c th chim 205, trong khi lng c c th dng trc tip l thc phm cho nhu cu trong nc ch t khang 50% i vi vng bin Bc v Trung b v 40% i vi vng bin ng v Ty nam b. Lng c tp chim khong 40%. Mi trng nc l: bao gm vng nc ca sng, ven bin v rng ngp mn, m ph. y l ni c tr, sinh sn, sinh trng ca nhiu loi tm c c gi tr kinh t cao. Cc vng nc l ca nc ta, c bit l nhng vng rng ngp mn ven b b lm dng qu mc cho vic ni trng thu sn, co nht l cho vic nui tm. Tng din tch nc l khong 619 nghn ha, vi nhiu loi thu sn c sn c gi tr kinh t cao nh: tm, rong, c nc mn , nc l,.... c bit rng ngp mn l ni nui dng chnh cho u trng ging hi sn. Tuy nhin, theo t chc FAO (1987) th din tch rng ngp mn ven bin Vit nam gim t 400 ngh ha xung 250 nghn ha. Do , tng din tch nui trng thu sn mi trng nc ny th bin php hiu qu nht l la chn nhng vng nui thch hp vi k thut nui thm canh, song vi vic ny cn c vic quy hoch v ch o sn xut. Vng nc l va c ngha sn xut ln, va c ngha trong vic bo v v ti to ngun li. y l mi trng tt cho vic pht trin nui dng u trng ging hi sn sao cho tng xng vi tim nng to ln ny nh: phi quy hoch c th din tch nui trng v nng cao k thut nui trng,... Kh hu thu vn: Bin Vit nam nm vng nhit i, tn cng pha ng nam ca lc a Chu . Nn kh hu chu nh hng ca c ai dng ( Thi Bnh Dng) v lc a biu hin c trng ca kh hu nhit i gi ma. Tc ng ca ch gi ma cng vi s chi phi ca ch ma nhit i nh hng mt cch phc tp n phn b , s bin ng ngun li sinh vt bin ti tr lng v kh nng khai thc c. Ngun li thu sinh vt Vit nam: rt phong ph, a dng v nhiu lai c gi tr kinh t. Ch tnh ring cc loi sinh vt bin, t nhin hi sn nc ta rt phong ph: Khu h c -Trang 9-

rt phong ph v a dng vi khong 2000 loi v kim nh c 1700 loi. nhng s c kinh t khng nhiu ch khong 100 loi, trong c gn 50 loi c gi tr cao nh: Thu, Nh, Song, Chim, Hng.... Theo kt qu iu tra, Gip xc c khong 1647 loi, trong tm c vai tr quan trng nht vi hn 70 loi thuc 6 h (tm he c coi l c sn quan trong nht k c tr lng v gi tr kinh t). Nhn chung, sn lng tm khai thc vng bin ng v Ty nam b l ch yu. Cn Vnh Bc b ch chim 5-6% tng s sn lng. Nhuyn th c khong 2523 loi, gi tr kinh t cao nht l Mc ng v Mc nang v c sn lng cao. Ngoi ra cn c cc loi Nghu, Ngao, ip, S, Hi sm,... c gi tr kinh t cao. Rong c khong 600 loi, trong c Rong cu, Rong m, To ang s dng trong mt s lnh vc thuc ngnh cng nghip. Nhn chung ngun li hi sn Vit nam c nhiu loi c gi tr kinh t cao nh : tm, c, cua, i mi, to,... to iu kin thun li cho vic a dng ho c cu sn phm. Tuy nhin, mt s loi mang tnh cht ven bin chim trn 65%, sng ri rc, phn tn v c c im chung l kch c nh, c tp nhiu, bin ng theo ma v mt khng cao, do pht trin ngnh thu sn cn phi quy hoch li vng khai thc sao cho c hiu qu nht. V tui v sinh trng: chu k sinh sng ca cc loi c bin Vit nam tng i ngn v thng t 3-4 nm, nn cc n thng c b sung xung quanh bo m duy tr mt cch bnh thng. Tc sinh trng tng i nhanh, vo nhng nm u, nm th hai gim dn v nm th ba gim r rt. Do vng i ngn, tc sinh trng li nhanh nh vy nn chiu di ca cc loi c kinh t bin nc ta hu ht ch 15-20cm , c ln nht t 75-80cm. c im hi sn nc ta c tui ngn nhng tc sinh trng li tng i nhanh, do vn bo m duy tr mt cch bnh thng v p ng nhu cu khai thc ph hp. Tr lng thu sn ca Vit nam vn cho php khai thc t 1-1,2 triu tn/ nm m vn bo m ti to t nhin ngun li thu sn. Tng hp kt qu ca cng trnh nghin cu iu tra khoa hc ngun li sinh vt bin Vit nam,chng ta c th nh gi tr lng v kh nng khai thc ngun hi sn ca Vit nam nh sau: tr lng ngun li hi sn 3-3,5 triu tn. Kh nng khai thc 1,5-1,6 triu tn trong tng mt (5152%), tng y (48-49%), kh nng khai thc ti a m vn bo m ti to t nhin ngun li l 1,0 - 1,3 triu tn/ nm. Sn lng khai thc c hiu qu khong 1 triu tn/ nm v -Trang 10-

sn lng gia tng 0,5-0,5 triu tn. Tuy nhin, tr lng hi sn l c hn, v vy mun tng sn lng khai thc thu sn ca Vit nam th cn phi tng cng cng tc nui trng thu sn, cn quy hoch, khoanh vng vng khai thc hi sn , khai thc ng ma v khi sinh vt bin trng thnh, ng thi ch n cng tc bo v v ti to ngun li sinh vt bin. * V lao ng: Lao ng ngh c ca Vit nam c s lng ng o, thng minh, kho tay, chm ch, c th tip thu nhanh chng v p dng sng to cng ngh tin. Gi c sc lao ng ca Vit nam trong lnh vc thu sn tng i thp so vi khu vc v trn th gii. y l mt li th cnh tranh trong qu trnh hi nhp. Tuy nhin, lao ng thu sn ch yu l lao ng gin n, trnh vn ho thp v phn ln cha c o to ngh ph hp vi nhu cu pht trin mi. Do , nng cao sn lng khai thc thu sn th vic nng cao trnh ca ng dn l thit yu. Nm 1995 lao ng ngh c l 3,02 triu ngi n nn 1999 l 3,38 triu ngi, n nm 2001 l 3,54 triu ngi. y cha k nhng h, nhng ngi nui trng c quy m nh xen canh ng rung. Tnh trong ton ngnh mi c 90 tin s, 4200 cn b i hc, 14000 cn b k thut chuyn ngnh, 5000 cn b trung cp. Gi c sc lao ng trong ngnh thu sn ca Vit nam cn rt r so vi th gii cng nh khu vc. * Tu thuyn v cc ng c Tu thuyn nh c ch yu l v g, cc loi tu c thp, xi mng lp thp, composite chim t trng khng ng k. Trong giai on 1990-2000, s lng tu my cng sut ln tng nhanh. Nm 1998 s lng thuyn my l71.767 chic, chim 82,4% tu thuyn, tng 60% so vi nm 1990; tu th cng l 15.338 chic gim i 50% so vi nm 1990. n nm 2000 s lng tu thuyn tng ln 73.397 chic so vi nm 1990. Tng cng sut tu thuyn my tng nhanh hn s lng tu. Nm 1998 tng cng sut t 2,43 triu CV tng gp 3 ln so vi nm 1991, n nm 2001 tng cng sut tng ln 3,21 triu CV. Chng loi tu thuyn my thay i theo xu hng gim t l tu nh, tng t l tu ln khai thc xa b do ngun li ven b gim. Nm 1997, Nh nc u t 400 t ng bng vn tn dng u i ng v ci hon tu nh bt xa b. S tu c ci hon v ng mi trong nm ln lt l 322 v 14, vn gii ngn t 335,9 t ng t 84,2% vn k -Trang 11-

hoch. Nm 1998 Nh nc tip tc u t 500 t ng ng mi 430 tu v c 103 tu i vo sn xut. Ng c ngh c nc ta rt phong ph v chng loi nh: li l, li ko, mnh v.... cc loi ng c l c s xc nh loi ngh c Vit nam. Theo thng k cha y Vit nam c hn 20 loi ngh khc nhau, xp theo cc loi h ngh ch yu sau: H li r chim 34,4%, h li ko chim 26,2%, h cu chim 13,4%, h ng c c nh ( ch yu l ngh li y, thng cc ca sng) chim 7,1%, h mnh v chim 5,6%, h li vy chim 4,3%, cc ngh khc chim 9%. H li ko chim t trng cao nht cc tnh Nam b (38,1%) trong Bn tre, Tr vinh , Sc trng chim t trng cao nht l 47%; Kin giang chim 41,5%; B Ra - Vng Tu chim 38,5%. iu ny ph hp vi ngun li ca vng bin Nam b v tr lng c y chim mt t trng cao, khong 65% tng tr lng ca vng. H li l chim mt t trng cao cc tnh Bc b chim 60%, Bc Trung b 42% ph hp vi ngun li Vnh Bc b c ni chim 61,3% tr lng ca vng. Tuy nhin, t l li y cao mt s tnh l cha ph hp, gy tc ng xu n bo v ngun li v nh bt khng c chn lc, bt c n c cha trng thnh, thng hay vo vng ca sng kim n. * Cc dch v ca ngnh + Dch v nui trng thu sn: bao gm h thng sn xut ging thu sn nc ngt: s c s sn xut c ging nhn to ton quc hin c 350 c s, cung cp mt s lng n nh hu ht cc loi c nc ngt truyn thng. Hng nm, cc c s ny cung cp trn 7,6 t con c ging, kp thi v cho nui ca c nc. Tuy nhin, gi c ging, c bit l cc loi c c sn cn cao, cha bo m cht lng ging ng yu cu v cha c kim sot cht ch. H thng sn xut tm ging (ch yu l tm s): mng li sn xut ging hnh thnh hu ht cc tnh ven bin. C Nc hin c 2669 tri tm ging, sn xut khong 10 t tm ging P15, bc u p ng c mt phn nhu cu ging. Tuy nhin, cc c s cha c cng ngh hon chnh sn xut tm ging sch bnh. H thng sn xut thc n : ton Quc hin c 40 c s sn xut thc n cng nghip cho nui tm s vi tng cng sut 30.000 tn/ nm. Thc n sn xut, nhn chung, cha p ng nhu cu v s lng v cht lng, gi thnh cao do chi ph u vo cha hp l. Mt s m hnh nui bn thm cnh ( nui tm), thm canh ( nui c lng) cn phi nhp thc n nc ngoi, gy lng ph ngoi t. -Trang 12-

+ Dch v hu cn khai thc thu sn: - C kh ng sa tu thuyn: hin c 702 c s vi nng lc ng mi 4000 chic/ nm cc loi tu v g t 400 CV tr xung v cc loi tu v st t 250 CV tr xung; nng lc sa cha 8.000 chic/ nm. Cng ngh ng mi tu thuyn trn c nc ch yu l ng tu v g, ng mi v st rt hn ch, ch tp trung hai x nghip l c kh H Long v c kh Nh B. S phn b cc c s trong c nc theo vng lnh th l: Min Bc c 7 c s, Bc Trung b c 145 c s, Nam Trung b c 385 c s, ng nam b c 95 c s, Ty Nam b c 70 c s. - C s bn cng c: tnh n nm 2000 s bn cng c v ang xy dng c 70 cng, trong 54 cng thuc vng ven bin, 16 cng trn tuyn o. Tng chiu di bn cng l 4146 m. S bn cng c a vo s dng l 48 cng. H thng h tng dch v nh cung cp nguyn liu, nc bo qun, nc sinh hot, dch v sa cha tu thuyn u c xy dng trn cng. Mt s cng cn b tr kho tng bo qun, nh my ch bin. Tuy nhin, tng th h thng cng c cha c hon thin. S cng c hin c ch yu ch m bo p ng nhu cu neo u ca tu thuyn, cha to c cc cm cng c trung tm cho tng vng, c bit cha c c s trnh, tr bo, cc c s cu nn cho tu thuyn. - Dch v cung cp nguyn vt liu, thit b, h thng tiu th sn phm: C s sn xut li si, bao b hin c 4 x nghip sn xut vi nng lc sn xut li si 2000 tn/ nm, 7400 tn/ nm dch v vt t. Dch v cung cp nguyn liu v nc bo qun tuy cha c h thng cung cp vi quy m ln nhng nng lc phc v tng i tt. Ring vic cung cp ph tng my tu, dng c hng hi cha c qun l theo h thng. H thng mua bn v tiu th sn phm t ngi sn xut n ngi tiu dng c chia theo ba h thng l: . H thng nh my ch bin xut khu hin c 260 nh my vi cng sut 1000 tn/ ngy; . H thng nu va c hnh thnh hu khp trn cc tnh c ngh c, quy m v hnh thc rt a dng v phong ph, y l h thng ch lc trn thng trng ngh c, va thc hin mua bn, ch bin v tiu th; . H thng ch c v mng li tiu th trong dn l h thng c nhiu yu km cha c t chc, hot ng mnh mn, cha to hp dn i vi ngi tiu dng. 1.2.1.3 Sn xut ca ngnh -Trang 13-

* Nng lc sn xut: Theo ngun thng tin ca B thu, Vit nam c 3260 km b bin, 12 ca sng thm lc a c din tch 2 triu km2, trong din tch khai thc c hiu qu 553 ngn km2. B bin Vit nam c trn 2000 loi c trong co khoangr 100 loi c gi tr kinh t cao. Bc u nh gi tr lng c bin trong vng thm lc a khon trn 4 triu tn. Kh nng khai thc hng nm khong 1,67 triu tn. Tnh hnh c th cc loi c: - Cc tng y: 856.000 tn chim 51,3% - Cc ni nh : 694.000 tn chim 41,5% - C ni i dng ( ch yu l c ng) 120.000 tn chim 7,2%. Trong , phn b tr lng v kh nng khai thc gia cc vng nh sau: - Bin Trung b: + Tr lng: 606.399 tn + Kh nng khai thc : 242.560 tn chim 14% - Bin ng nam b + Tr lng : 2.075.889 tn + Kh nng khai thc : 830.456 tn chim 49,3% - Bin Ty Nam b + Tr lng : 506.679 tn + Kh nng khai thc 202.272 chim 12,1% T tnh cht c th ca vng Bin Vit nam l vng nhit i, ngun li thu sn rt a dng phong ph v chng loi nhng vng i ngn, sng phn tn vi quy m n nh, a loi, mt khng cao v thay i theo thi gian v iu kin t nhin, nhng yu t nay l nhng kh khn trong pht trin ngh c Vit nam. Mc d vy, Vi ngun ti nguyn thin nhin phong ph da dng nh nu trn, trong thi gian hn mt thp k qua, Ngnh thu sn Vit nam, ng trc nhu cu mnh m ca th trng th gii cng nh nhu cu thc phm ca ngi dn trong nc c nhng bc pht trin mnh m v tr thnh mt trong nhng ngnh kinh t then cht ca t nc. Theo s liu thng k ca Tng cc Thng k v B thu sn, sn lng thu sn Vit nam trong nhng nm qua lin tc tng vi tc gia tng trung bnh hng nm l 7,8%/ nm. Nm 1990, tng sn lng thu sn ch t 1019 ngn tn n nm 2000 t 2003 ngn tn n nm 2001 t 2500 ngn tn. Trong khai thc hi sn chim tng ng l 709, 1280, 1500 ngn tn v nui trng thu sn -Trang 14-

l 310, 722 v 1000 ngn tn. Nh vy, nhn chung xu hng tng sn lng hi sn ca Vit nam trong thi gian qua ph hp vi xu hng chung ca cc nc ang pht trin trong khu vc v trn th gii. C th ni tng sn lng thu sn ca Vit nam trong thi gian qua l 7,8%/ nm l mt t l ng kch l. c bit, tc tng sn lng gia nh bt v nui trng l kh cn i. iu ny s bo m cho nhng bc i kh vng chc sau ny ca ngnh thu sn Vit nam. V y cng l vn chng t rng tim nng ca thu sn Vit nam cn rt a dng v phong ph. Biu1: Ngnh thu sn Vit nam qua 11 nm pht trin Tng sn Trong khai nui Nm lng thu sn (tn) thc trng (tn) (tn)
199 0 199 1 199 2 199 3 199 4 199 5 199 6 199 7 199 8 199 9 200 0 200 1 1019000 1062163 1097830 1116169 1211496 1344140 1373500 1570000 1668530 1827310 2003000 2500000 709000 714253 746570 793324 878474 928860 962500 106200 0 113066 0 121280 0 128059 0 150000 0 310000 347910 351260 322845 333022 415280 411000 508000 537870 614519 722410 1000000

Tng tu thuyn (chic)

72723 72043 83972 93147 93672 95700 97700 71500 71799 73397 79768 73700

Din tch nui trng (ha)

491723 489833 577538 600000 576000 581000 585000 600000 626330 630000 652000 109141 2

S lao ng (1000 ngi )

1860 2100 2350 2570 2810 3030 3120 3200 3350 3380 3400 3520

-Trang 15-

1.2.1.4 Nhng ng gp ca ngnh thu sn i vi nn kinh t Quc dn Sau hn 10 nm ht trin, gi tr sn lng ca ngnh thu sn Vit nam tng 4,63 ln, ngnh ng gp ng k cho s pht trin kinh t quc gia, th hin + L ngnh hng u ng gp cho tng gi tr sn phm nng nghip.
Biu 2: sn Nm % so nghip vi ng gp ca ngnh thu sn so vi tng gi tr nng 199 1991199 199319941995 19961997199819992000 0 2 nng 47,752,1 49,548,1 46,3 42,3 38,2 39,2 39,7 39,2 39,9

+ L ngnh c tc tng kim ngch xut khu cao nht nc bnh qun tng 20%/ nm a gi tr xut khu ca Ngnh thu sn trong 20 nm qua tng hn 100 ln, nm 2001 kim ngch xut khu t 1760 triu USD, ng th 3 sau ngnh xut khu du th v dt may mang li ngoi t cho t nc, gp phn tng tch lu cho quc gia. Biu 3: kim ngch xut khu mt s mt hng ch yu ca Vit nam nm 2000 Mt hng Kim ngch ( triu USD) 3.582 1.815 1.457 1.402 v linh kin 790 668 480 m 235 205 178 126 % so vi nm 1999 171,2 103,2 151,8 100,7 135,0 65,2 85,7 139,7 195,4 126,2 135,9 C % 25,3 12,7 10,3 9,8 5,5 4,7 3,4 1,6 1,4 1,2 0,9 cu

1. Du th 2. Dt may 3. Thu sn 4. Giy dp 5. in t my tnh 6. Go 7. C ph 8. Hng th ngh 9, Rau qu 10. Cao su 11. Ht iu

cng

+ y mnh xut khu thu sn gp phn nng cao uy tn v v th ca Vit nam trn trng Quc t. Tht vy nm 1999 -Trang 16-

v nm 2000 ngnh thu sn Vit nam xut khu sn phm sang 64 nc trn th gii, l ngnh c tc tng xut khu cao nht th gii, a vit nam tr thnh nc ng th 19 v tng sn lng xut khu, ng th 29 v gi tr xut khu, ng th 5 th gii v sn lng nui trng tm. + Ngnh thu sn pht trin gp phn gii quyt cng n vic lm cho 3,5 triu lao ng, trong c trn 1 triu ngi hot ng trong lnh vc sn xut thu sn v hn 2 triu ngi hot ng trong lnh vc dch v thu sn ( sn xut li, ng c, ng tu, thng mi,...) Ngnh thu sn gp phn nng cao mc sng, gim p lc di dn t nhng vng kinh t ven bin vo th. + Nm 2001 ngnh thu sn ng gp vo ngn sch 1350 t ng, tng 5,46% so vi nm 2000. + S pht trin nh bt thu sn xa b gp phn cng c quc phng, an ninh quc gia, kp thi pht hin tu thuyn nc ngoi xm phm lnh th ca t Quc. 1.2.2. Ni dung hot ng xut khu thu sn - Nghin cu th trng xut khu thu sn - To ngun nguyn liu thu sn cho ch bin xut khu - T chc sn xut ch bin v ng gi hng xut khu - Thc hin xut khu thu sn: k hp ng, kim tra cht lg hng xut, lm th tc hi quan, giao hng xut khu, thanh ton, nh gi kt qu xut khu ( Ni dung c th s c b sung sau) 1.2.3.T chc, qun l hot ng xut khu thu sn - Cc c quan qun l v xut khu hng thu sn - Qun l chuyn ngnh ca B thu sn i vi hng thu sn. - T chc qun l hot ng xut khu thu sn: khu sn xut nguyn liu, khu ch bin hng xut khu, khu tiu th hng thu sn xut khu. ( Ni dung c th s c b sung sau)
1.3. Th trng m v cc nhn t nh hng n hot ng xut khu hng thu sn vo th trng m.

1.3.1. Th trng M Hoa K l mt quc gia Bc M rng ln c din tch 9.327.614 km2 vi s dn 280 triu ngi (nm 2000). y l mt th trng ring l ln nht th gii, l nc tham gia v gi vai tr chi phi hu ht cc t chc kinh t quc dn quan trng trn th gii nh: T chc thng mi th gii (WTO), -Trang 17-

Ngn hng th gii (WB), Qu tin t quc t ( IMF), l u tu ca khu vc mu dch t do Bc M (NAFTA)... V ngay c i vi ASEAN/ AFTA, Hoa K tuy khng phi l thnh vin song li l mt bn i thoi quan trng nht ca t chc ny. Bi l tr Brunei v Vit Nam, hin nay Hoa K l th trng xut khu quan trng nht ca cc nc thnh vin ASEAN. Chnh v vy, c th thm nhp thnh cng vo mt th trng nh vy trc ht cn phi tm hiu v mi trng kinh doanh cng nh l h thng lut php ca M t c cch tip cn ph hp. Phn ny xin cp n mt s c im ca th trng M. 1.3.1.1. c im v kinh t Nn kinh t M l nn kinh t th trng, hot ng theo c ch th trng cnh tranh c lch s pht trin hng trm nm nay. Hin nay n c coi l nn kinh t ln nht th gii vi tng gi tr sn phm quc ni bnh qun hng nm trn 10.000 t USD, chim trn 20% GDP ton cu v thng mi chim khong 20% tng kim ngch thng mi quc t. Vi GDP bnh qun u ngi hng nm 32.000 USD, c vai tr thng tr trn th gii vi hn 24 nc gn trc tip cc ng tin ca h vo ng USD, 55 nc neo gi vo ng USD, cc nc cn li nhiu mc khc nhau vn s dng cc h thng da vo ch tiu bin ng ca ng USD tnh ton gi tr ng tin ca mnh. Th trng chng khon ca M hng nm chi phi khong 8.000 t USD, trong khi cc th trng chng khon Nht Bn ch vo khong 3.800 t USD, th trng EU khong 4 t USD. Mi s bin ng ca ng USD v h thng ti chnh M u c nh hng ng k n s bin ng ca nn ti chnh quc t. Th trng M va l ni thun li cho u t nc ngoi li va l ni u t ra nc ngoi hng u th gii. Nm 1997, M nhn khong 108 t USD u t trc tip nc ngoi ng thi u t trc tip ra nc ngoi 120 t USD. Khng nhng th, M cn l nc i u trong qu trnh quc t ho kinh t ton cu v thc y t so ho thng mi pht trin bi v vic m rng sn xut hng ho v dch v xut khu rath trng ton cu l mt trong nhng yu t c bn cho s tng trng kinh t M. Mc ph thuc ca nn kinh t M vo mu dch quc t ngy cng tng. Kim ngch xut khu tng t 14% GDP nm 1986 ln 25% nm 1998. Tuy vy, M cng l nc hay dng t do ho thng mi yu cu cc quc gia khc m ca th trng ca h cho cc Cng ty ca mnh nhng li tm cch bo v nn -Trang 18-

sn xut trong nc thng qua h thng cc tiu chun k thut, v sinh an ton thc phm v mi trng... Nhng nm gn y, kinh t M t c s phc hi v tng trng vng chc, t nh cao nht vo nm 1999 vi tc tng trng kinh t t 4,5%. Trong nm 2001 va qua, mc d c nhiu bin ng ln xy ra v c nh hng khng nh n nn kinh t - nht l sau s kin 11/9/2001. Tuy nhin, c mt iu chc chn rng, hin ti v trong nhng thp k u ca th k 21 ny, M cng s vn tip tc l mt nn kinh t mnh nht, c nh hng ln n kinh t ton cu. 1.3.1.2. c im v chnh tr H thng chnh tr ca M hot ng theo nguyn tc tam quyn phn lp. Quyn lp php ti cao M c quc hi thc hin thng qua hai vin: Thng vin v H ngh vin. Ch tch H ngh vin s do cc ngh s bu ra, cn ch tch Thng ngh vin s do Ph tng thng m nhim mc d khng tham gia trc tip vo cc cuc tho lun ca c quan ny. Nhim k ca Thng ngh vin l 6 nm v c 2 nm th 1/3 s Thng ngh s s c bu li. Nhim k ca cc H ngh s, ng thi ca H ngh vin l 2 nm. Cng vic ca hai vin phn ln c tin hnh ti cc u ban. H thng u ban ca hai vin c pht trin kh rng ri v cc u ban ny u chu s kim sot ca ng c nhiu i biu hn ti vin . Ni chung quyn lnh o c hai vin u nm trong tay cc thnh vin thuc ng c u th. H thng lut php ca M c phn chia thnh hai cp chnh ph: cc Bang v Trung ng. Tuy cc Bang l nhng n v hnh thnh nn mt h thng quc gia thng nht, nhng cc Bang cng c nhng quyn kh rng ri v y . Cc Bang t t chc Chnh ph Bang, chnh quyn a phng ca mnh v a ra cc nguyn tc h thng ny hot ng. Cc Bang thc hin iu chnh thng mi ca Bang, thit lp ngn hng... cng vi Chnh ph Trung ng. To n ca Bang c quyn phn xt cc c nhn v trng tr ti phm. Trn lnh th mi Bang ti M u c hai chnh ph hot ng: Chnh ph ca Bang vi cc t chc chnh quyn v to n nhm thc hin lut php ca Bang v chnh quyn Trung ng vi cc t chc chnh quyn v to n thi hnh lut php ca lin bang. Nh nc c quyn t ra tiu chun o lng, cp chng nhn bn quyn, bng pht minh, iu chnh thng mi gia cc bang vi cc nc... ng thi cng vi

-Trang 19-

chnh quyn cc Bang a ra cc quy nh v thu, thnh lp ngn hng... Ngi ng u chnh quyn Trung ng l Tng thng. Hin php cho php Tng thng c quyn b nhim nht nh, tuy nhin nhng quyt nh b nhim vo cc v tr quan trng phi c Thng ngh vin thng qua. Tng thng c quyn b nhim v bi nhim cc quan chc thuc c quan Bang ch yu thng qua cc c quan hnh php, uy tn v nng lc chnh tr ca c nhn Tng thng. Ph tng thng l ngi s ph trch ni cc. hin php c hiu lc, quc hi to ra mt h thng to n hon chnh. Chnh n to n thuc h thng php quyt ca Tng thng b nhim. ng u h thng ny l to n ti cao M vi 9 thm phn c tr s Washington. h thng to n lin bang v to n Bang thc hin tt quyn phn quyt trn cng mt lnh th, mt h thng nguyn tc c thit lp. Theo , nhng vn thuc hin php, lut php ca lin bang s c to n ti cao M xem xt cui cng; vic vi phm lut l ca Bang s do to n ca Bang xt x. Hin php ca cc Bang v lin bang nghim cm vic xt x mt cng dn hai ln v cng mt ti. Tuy nhin, trong trng hp bn nguyn a n ra to n Bang, bn b n chuyn trng hp ln to n lin bang th v n s do to n lin bang xt x. Quyt nh ca to n ti cao c tm quan trng hng u i vi h thng lut ca M. Cc ng phi chnh tr ca M c nh hng ln trong cc cuc bu c c s, Bang v ton quc. T nm 1960 n nay, hai ng Cng ho v Dn ch l hai ng duy nht c kh nng ginh thng li trong bu c, s khc bit gia cc ng l khng ln mc d cc ng ny c nhng nguyn tc ring. Mc ch ban u ca hot ng ca cc ng l gip cho Chnh ph trnh by cho c tri cc vn chnh tr ny sinh. Chc nng ch yu ca cc ng l c v bu c Tng thng. Hi ngh c cc ng vin Tng thng l cch thc chnh cc ng trong c nc thc hin chc nng ca mnh. Mt c im ln v chnh tr ca M trong chnh sch i ngoi ni chung v chnh sch kinh t i ngoi ni ring l M thng hay s dng chnh sch cm vn v trng pht kinh t t c mc ch ca mnh. Theo thng k th k t nm chin tranh th gii th nht n nm 1998 M p t 115 lnh trng pht, trong hn mt na c ban hnh trong 4 nm cui v 2/3 dn s th gii ang phi chu -Trang 20-

mt hnh thc trng pht no do M p t. Cc lnh trng pht, cm vn ny vi phm nhng nguyn tc c bn v thch thc c tim nng ph hoi tng lai ca WTO. 1.3.1.3. c im v lut php. M c h thng lut php cht ch, chi tit v phc tp hng u th gii. Lut php c xem l mt v kh thng mi li hi ca M. Ngi ta ni rng c hiu bit v lut php xem nh bn t c mt chn vo th trng M. ng trn gc xm nhp ca cc doanh nghip vo th trng M, h thng lut php v kinh doanh ca M c mt s c im ng ch sau y: Khung lut c bn cho vic xut khu sang M gm lut thu sut nm 1930, lut bun bn nm 1974, hip nh bun bn 1979, lut tng hp v bun bn v cnh tranh nm 1988. Cc lut ny t ra nhm iu tit hng ho nhp khu vo M; bo v ngi tiu dng v nh sn xut khi hng gi, hng km cht lng; nh hng cho cc hot ng bun bn; quy nh v s bo tr ca Chnh ph vi cc chng ngi k thut v cc hnh thc bn ph gi, tr gi, cc bin php trng pht thng mi. V lut thu, ng ch l danh b thu quan thng nht HTS v ch u i thu quan ph cp GSP. Trong GSP rt quan trng vi cc quc gia ang pht trin nh Vit Nam. Ni dung chnh ca ch u i thu quan ph cp GSP l min thu hon ton hoc u i mc thu thp cho nhng mt hng nhp khu t cc nc ang pht trin c M chp thun cho hng GSP. y l h thng u i ca GSP thm ch cn thp hn mc thu u i ti hu quc MFN-l ch u i vi iu kin c i c li gia cc nc thnh vin WTO, cc nc c hip nh song phng vi M. V Hi quan, hng ho nhp khu vo M c p dng thu sut theo biu quan M gm 2 ct: ct 1 quy nh thu sut ti hu quc, ct 2 quy nh thu sut y hoc thu sut php nh p dng cho cc nc khng c hng quy ch ti hu quc. S khc bit gia hai ct thu sut ny thng thng l t 2-5 ln. Cch xc nh gi tr hng ho thu thu ca Hi quan M hin nay ch yu cn c theo hip nh v cch tnh tr gi tnh thu ca Hi quan trong Hip nh Tokyo ca GATT (nay WTO) v lut v cc hip nh thng mi nm 1979. Ph th tc Hi quan c quy nh trong Lut Hi quan v thng mi nm 1990. Ngoi ra, cn cn phi ch cc quy nh khc ca Hi quan nh nhn mc phi ghi r nc xut x v v ch hon thu. -Trang 21-

Mt vn na m cc doanh nghip cn lu v mi trng lut php ca M v Lut thu b gi v Lut chng ph gi. y l hai o lut ph bin nht bo h cc ngnh cng nghip M chng li hng nhp khu. C hai lut ny quy nh rng, phn thu b sung s c n nh i vi hng nhp khu nu chng b pht hin l c trao i khng cng bng. 1.3.1.4. c im v vn ho v con ngi. Hoa K c thnh phn x hi a dng, gm nhiu cng ng ring bit. Hu ht ngi M c ngun gc t chu u, cc dn tc thiu s gm ngi M bn x, M gc Phi, M La Tinh, chu v ngi t cc o Thi Bnh Dng. Cc dn tc ny em vo nc M nhng phong tc tp qun, ngn ng, c tin ring ca h. iu ny to nn mt mi trng vn ho phong ph v a dng. Tuy nhin, nhn chung vn ho m ch yu tha hng mt s kinh nghim v a danh ca ngi bn x Indian, cn hu ht cc mt nh ngn ng, th ch, tn gio, vn hc, kin trc, m nhc... u c xut x t chu u ni chung v nc Anh, Ty u ni ring. C th ni, ch ngha thc dng l nt tiu biu nht ca vn ho M v li sng M. Mt s hc gi nc ngoi nhn xt: "Ci gn b ca ngi M vi nhau l quyn li ch khng phi l t tng". iu ny th hin trong cch tnh ton sng phng n chi li trong mi vic vi bt k ai, t ngi thn trong gia nh ti bn hu. Ngi M trng s chnh xc, cch lm vic cn thn, t m, khoa hc. H rt qu trng thi gian, M c cu thnh ng "thi gian l tin bc". Chnh v vy, h nh gi cao hiu qu v nng sut lm vic ca mt ngi, c ch i ng thch ng vi ng gp ca ngi no ; ng thi cng c thi quen khai thc ti a nhng ngi lm vic vi h. Ngi M thng nh gi con ngi qua s ng gp vo sn xut ra ca ci vt cht, coi trng trnh chuyn mn v kh nng ra quyt nh ca c nhn. Mt c im ln ca li sng M l tnh c nhn ch ngha cao . N th hin ch ngi ta rt coi trng t do c nhn, coi trng dn ch, h ch quan tm n nhng g c lin quan n i sng hng ngy ca h. Trong kinh doanh, ch ngha t do c nhn biu hin vic cc c nhn, doanh nghip c t do la chn vic lm, ni lm vic, chn loi hnh kinh doanh, loi hnh u t. Tn gio chim v tr quan trng trong i sng vn ho tinh thn ca ngi M. M c ti 219 tn gio ln nh, song -Trang 22-

ch c 3 tr ct chnh l Kito tn gio chim 40%, Thin cha gio 30%, Do Thi gio 3,2%. Cn li l o chnh thng Phng ng, o Pht, o Hi... hoc khng i theo tn gio no. Tuy a s dn chng theo o nhng tn ngng M khng c coi trng bng ch ngha c nhn, cho d theo o nhng i khi h vn tn thnh nhng c tin tri ngc hon ton vi tn gio m h ang theo. y chnh l thun li i vi nhng doanh nghip mun xm nhp vo th trng M, bi v cc doanh nghip t khi (nu khng ni l khng) gp phi tr ngi no do yu tn tn ngng hay tn gio nh cc th trng khc. 1.3.2. Th trng thu sn M. Th trng thu sn m vi dn s trn 280 triu;Tiu th 25 kg c/1 nm/ 1 ngi, thi k 1997-1999; Sn xut thy sn trong nc kh n nh: tng t 0.3 triu tn nm 1993 n 0,4 triu tn nm 1998; Nhp khu c tng t 6,6 t USD nm 1994 n 8,2 t USD (1998); 9,9 t USD (1999); 10,1 t USD (2000). Nm 2000, thm ht thng mi v thy sn l 7,086 t USD. Th trng M tiu dng trong nm 2000 khong 52,3 t USD cho bin. Ngi tiu dng M a thch thy sn v gi tr dinh dng cao ca thy sn. Th trng M khng ch l th trng nhp khu thu sn hng u th gii m cn l th trng xut khu ln . H thng phn phi thu sn cng nh cc qui nh nhp khu thu sn vo th trng m cng c nhiu c im khc bit so vi cc th trng nhp khu thu sn khc. Nhng c im chnh ca th trng thu sn M c th hin nh sau: 1.3.2.1. Tnh hnh khai thc v nui trng thu sn ca M * Khai thc thu sn: M c khong 23 ngn tu vi trng ti nh bt 5 tn mi tu v hn 100 ngn tu nh, thu ht khong 170 ngn ngi tham gia lm vic trn cc con tu. Theo nh gi ca FAO, i tu nh c ca M ng th 4 trn th gii, hng nm khai thc 6% lng thu sn khai thc ca th gii, ng th 5 v sn lng khai thc. Tuy nhin, sn lng khai thc thu sn ca M c xu hng gim. Biu 4: Sn lng khai thc thu sn ca M n v : triu tn Ch tiu 199 199 199 199 -Trang 23199 199 200 200

4 Sn lng Tc Tng/gim (%) hi c nheo M 5,5

5 5,2

6 5

7 4,98

8 4,71

9 4,8

0 4,85

1 4,7

- 5,45 - 3,84-0,4

-5,42 1,91 1,04 3,093 Ngun CFA, hip

Sn lng khai thc ca M gim t 5,5 triu tn nm 1994 xung 4,7 triu tn vo nm 2001. Trong sn lng khai thc thu sn ca M th c cu sn lng khai thc c phn nh r rng v kh y c v khi lng v gi tr v khai thc thu sn ca M mang tnh thng mi rt cao. Nhm i tng khai thc ch yu cho gi tr cao nht ca ngh khai thc thu sn ca M c th hin nh sau. - Tm he: M l cng quc ca khai thc tm ca Chu M v th gii. Hm tu khai thc tm ca M c xp vo loi hin i nht v tp trung ch yu cc Bang ng Nam nc M ven vng vnh Mhic. Cc i tng khai thc quan trng nht l Tm he nu, v tm he bc. Nh lm tt cng tc bo v ngun li v qun l c hiu qu ngh li ko tm m ngun li qu gi ny c duy tr kh n nh gip cho s hot ng ca hm i tu tm Vnh Mhic duy tr c lu di v c hiu qu. Mc d khai thc tm ch ng gp 1% cho sn lng khai thc hi sn, nhng tm li chim ti 15% tng gi tr . iu ny chng t ngh khai thc tm ca M c v tr quan trng c bit.
Biu5: Gi tr v sn lng khai thc tm he ca Hoa k

Nm Sn lng (1000 tn) Gi tr (triu USD) nheo M

1997 132 544

1998 126 515

1999 136 560

Ngun CFA- Hip hi c - Cua bin: Nh ngun li ln phong ph cc bin pha ng v pha Ty nn t lu ngh khai thc cua bng li by v li r c v tr quan trng. M lun nhm nc c sn lng cua hng u th gii.
Biu 6: Gi tr v sn lng khai thc cua bin ca Hoa k

-Trang 24-

Nm Sn lng (1000 tn) Gi tr (triu USD) nheo M

1997 1995 430

1998 251 473

1999 210 521

Ngun CFA- Hip hi c Do gi cua bin trn th trng M v Nht Bn tng cao nn tuy sn lng c gim, nm 1999 l 210 ngn tn, gim so vi nm 1998 ( 251 ngn tn) nhng gi tr li tng hn so vi 1998. nm 1998 (473 triu USD) nm 1999 l( 521 triu USD), chim 14,4% tng gi tr khai thc ca M. -Tm hm : M l quc gia khai thc tm hm ln th nh th gii ( sau Canada). Tm hm l ngun li qu him nht ca m v c bo v c bit. Ngh khai thc ch yu vng bin pha ng thuc i Ty Dng.
Biu 7: Gi tr v sn lng khai thc tm hm ca Hoa k

Nm Sn lng (1000 tn) Gi tr (triu USD) nheo M

1997 41 301

1998 39 278

1999 42 352

Ngun CFA- Hip hi c R rng tm hm ch c sn lng 42 ngn tn nhng c gi tr ti 352 triu USD, chim 7,6% tng gi tr khai thc hi sn v l ngh khai thc c v tr c bit. - C hi: C hi c gi tr cao nht trong cc loi c bin khai thc ca M gm c c Hi i Ty Dng v c hi Thi Bnh Dng vi sn lng nh sau:
biu 8: Gi tr v sn lng khai thc c hi ca Hoa k

Nm Sn lng (1000 tn) Gi tr (triu USD) nheo M

1997 257 270

1998 292 257

1999 353 360

Ngun CFA- Hip hi c Sn lng c hi tng nhanh ln 350 ngn tn nm 1999 tr gi 360 triu USD, cao nht trong cc loi c bin. Sn lng tp trung ch yu l hai loi: c hi bc Thi Bnh Dng (172 ngn tn) v c hi Thi Bnh Dng (110 ngn tn). -Trang 25-

cc hi rt qu c nh gi ti 233 triu USD. Hin nay M c sn lng khai thc c hi ng hng th 2 th gii ( sau Nht Bn). - C ng, M l cng quc khai thc c ng ca th gii. Tuy nhin, sn lng li lun bin ng.
Biu 9: Gi tr v sn lng khai thc c ng ca Hoa k

Nm Sn lng (1000 tn) Gi tr (triu USD) nheo M

1997 38 110

1998 38,5 94

1999 216 220

Ngun CFA- Hip hi c Sau mt thi gian di suy gim mnh, nm 1999 ngh li vy c ng ca M c ma ln, sn lng tng ln mnh ti 216 ngn tn gm 150 ngn tn c ng sc da, 40 ngn tn c ng vy vng, 15 ngn tn c ng mt to. Sn lng c ng ch yu bin pha ty thuc Thi Bnh Dng. Hm tu c ng ca M khai thc ch yu bin Quc t ( chim 80% sn lng). Trn y l 5 loi hi sn khai thc ch yu c gi tr cao nht ca ngh khai thc hi sn ca M. iu cn ch y cng l 5 mt hng c nhu cu cao nht ca M. Ngi tiu dng M ch tp trung vo mua nhiu nht cc sn phm t 5 loi hi sn ny. Do cung lun t hn cu, nn y cng l 5 nhm sn phm ch yu m M phi nhp khu. Do vy cc nc xut khu thu sn mun thnh cng th trng M cn phi nghin cu k tnh hnh sn xut ca h v nhu cu thc t ca th trng a ra cc d bo cho ph hp. - C tuyt: c tuyt l i tng khai thc quan trng nht ca ngh khai thc hi sn M. Sn lng c tuyt ca M rt ln.
biu 10: Gi tr v sn lng khai thc c tuyt ca Hoa k

Nm Sn lng (1000 tn) Gi tr (triu USD) nheo M

1997 1.450 410

1998 1.502 300

1999 1.300 280

Ngun CFA- Hip hi c Sn lng c tuyt nm 1999 l 1,3 triu tn, chim 27% sn lng khai thc, nhng gi tr li rt thp, ch chim 8%, do -Trang 26-

sn lng c tuyt Thi Bnh Dng l ch yu, m ngi M li khng a chung nn hu nh phi xut khu phn ln sn phm ny. Ngi M ch a chung c hi i ty dng th m ngi M khai thc c rt t nn phi nhp khu sn phm ny t th trng Canada v Nauy. -Cc trch: Ngh khai thc c trch ( ch yu l tu li vy cho sn lng rt ln. Tuy nhin y l loi c c gi tr thp, ngi M khng a chung loi ny. Sn lng khai thc c ch yu sn xut bt c chn nui v ng hp.
Biu 11: Gi tr v sn lng khai thc c trch ca Hoa k

Nm Sn lng (1000 tn) Gi tr (triu USD) nheo M

1997 920 112

1998 773 103

1999 900 113

Ngun CFA- Hip hi c Ngoi nhng mt hng khai thc trn cn rt nhiu cc i tng hi sn khc cho gi tr v sn lng cao nh: c bn, c hng, ip, s,... * Nui trng thu sn Theo cc nghin cu ca trung tm thng tin khoa hc k thut v kinh t thu sn- B thu sn th M l 1 trong 10 nc ng u th gii v nui trng thu sn. Hot ng nui trng thu sn ca M c 2 c im ni bt: * M c bit ch trng mi trng sinh thi v cht lng thu sn nui trng ( trong khi cc nc khc ch trng nhiu hn vo gia tng sn lng) * M ch ch trng nui trng cc loi thu sn c nhu cu cao v n nh cung cp cho th trng M nh : C nheo chim 60% sn lng nui trng; c hi 12%; tm nc ngt 7%, nhuyn th 2 mnh v : ngao, vm, hu 5%. Sn lng nui trng ca M tuy khng th so snh c vi Trung Quc v n nhng vn ng trong danh sch cc nc hng u th gii v nui trng thu sn v hin l nc ang dn u Ty bn cu.
Biu 12: Gi tr v sn lng nui trng thu sn ca Hoa k

Nm Sn lng (1000 tn)

199 0 315

1995 413

199 6 393

1997 438

1998 445

1999 460

-Trang 27-

Gi tr (triu USD)

535

729

736

771

771

798

Ngun CFA- Hip hi c nheo M giai on hin nay, c th ni nui trng thy sn M ch yu l nui c nheo (Ictalurus punctatus). y l "c thu sn ca M" c ngi tiu dng rt a chung v nhiu Bang c nheo cn l mn n truyn thng. Biu 13: gi tr v sn lng c nheo ca hoa k Nm Khi lng, Gi tr, triu 1000T USD 1990 163 273 1995 203 330 1996 214 365 1997 238 371 1998 256 420 1999 270 443 Ngun: CFA, Hip hi c nheo M Sau 10 nm sn lng c nheo tng ln 1,65 ln cn gi tr sn lng tng 1,6 ln. Ngh nui c nheo M l mt lnh vc sn xut ln v mang tnh x hi cao. Hu ht cc ch trang tri c nheo u l thnh vin ca Hi nhng ngi nui c nheo M (CFA). cc bang ng - Nam nh Mitsisipi v Lusiana... CFA c ting ni quan trng. Ngoi ra, hi nhng ngi cu c nheo gii tr cng c rt ng hi vin. H li cun c nhiu nh hot ng chnh tr, x hi v ti chnh lm hi vin. Nhng nm gn y, th trng M hng vo c r phi, thc y ngh nui r phi pht trin rt nhanh v lan ra nhiu Bang M. Sn lng c r phi t 2000 tn nm 1990 tng ln 10.000 tn nm 1999. Do nhu cu tng qu nhanh nn M phi nhp khu rt nhiu sn phm r phi mi p ng c nhu cu th trng. Mt iu ng ch l ngh nui tm cng nc ngt ca M hin ang dn u th gii vi sn lng 32 nghn tn nm 1990, nay ch cn 18 nghn tn. Ngh ny ch tp trung Bang Hawai v ch nui mt loi l Procambarus clarkii. -Trang 28-

Ngoi ra, M cn l cng quc nui c hi Ty bn cu vi sn lng 62 nghn tn (1999). 1.3.2.3. Ch bin thu sn Cng nghip ch bin thu sn khng l ca M c phn b khp cc Bang, nhng tp trung nhiu cc Bang b ng v cc thnh ph ln b Ty v nhiu sn phm c ch bin ngay trn bin ( cc tu li ko c tuyt tu m ch bin c hi, c ng, c trch...) Cng nghip trng ni a v ch a chung cc cng nghip ch cao. ch bin thy sn ca M phc v c th th trng nc ngoi. Do ngi tiu dng M sn phm tinh ch d gi cao thc y bin pht trin mnh v lun trnh

Cng nghip ch bin thu sn M tp trung vo sn xut ba khi sn phm chnh: 1. Cc sn phm ti v ng lnh. 2. Hp thu sn. 3. Cc sn phm phi thc phm (sn phm k thut).

-Trang 29-

Biu 14: gi tr cc sn phm thu sn ch bin ca m

Tn sn phm

1998 Triu USD

thc

1999 Triu USD

.1 Sn phm

phm

- Ti sng v ng 5.224 lnh - Hp thy sn 1.425 - Sn phm chn 132 6.782 Tng cng
.2 Sn thut phm k

71 19 2 92

5.051 1.527 152 6.730

71 19 2 92

- Hp cho chn nui - Du c, bt c - Loi khc

Tng cng Tng cng

350 172 61 583 7.365

5 2 1 8 100

339 189 79 607 7.338

5 3 1 8 100

Ngun: CFA, Hip hi c nheo M

Nh nu trn, gi tr ca tng sn lng thy sn M nm 1999 l 4,3 t USD, nhng sau khi ch bin ra cc sn phm th tng gi tr ln ti 7,3 t USD (tng ln 170%). iu ny cho thy cng nghip ch bin thy sn ca M sinh li rt cao v c vai tr quyt nh cho hiu qu ca ngnh thy sn nc ny. 1.3.2.4. Xut nhp khu thu sn * Xut khu thy sn M l nc ng th 5 th gii v lng thu sn xut khu: sau Na Uy, Nga , Trung Quc v Thi Lan. Biu 15: Kim ngch xut khu thu sn ca hoa k Nm Gi tr xut khu, triu USD 1992 3.582 1995 3.383 1996 3.147 1997 2.850 1998 2.400 -Trang 30-

1999 2000

2.848 3.004 Ngun: CFA, Hip hi c nheo M

Ti nm 1992 M l nc xut khu thu sn s mt th gii v gi tr k lc l 3,582 t USD. Sau khi b Thi Lan vt th xut khu gim st v ti nm 1998 ch cn 2,4 t USD, xung v tr th 5 th gii. Sang nm 2000 xut khu tng ln nhanh v t 3 t USD. Tuy nhin, h vn khng ci thin c v tr do nhiu nc c tin b nhanh v xut khu thu sn hn M. Cc mt hng xut khu quan trng u l cc mt hng M sn xut ra rt nhiu nhng ngi M li khng a chung. ng u v gi tr xut khu l c hi Thi Bnh Dng (ng lnh v hp c) vi gi tr khong gn 600 triu USD (2000). Tip theo l surimi t c tuyt Thi Bnh Dng 300 triu USD (2000), tm hm 270 triu USD (2000). Sn phm xut khu c o nht ca M l trng c (trng c trch, c hi, c tuyt) vi khi lng 42 nghn tn, gi tr 370 triu USD (1999). M cng l nc xut khu tm ng vi gi tr 123 triu USD (1999). Th trng xut khu thu sn ch yu ca M l: chu - 53% tng gi tr xut khu, Bc M - 26%, chu u - 16%. Bn hng ln nht l Nht Bn - 42% th phn, tip theo l Canaa - 23%, Hn Quc - 6% (1999). Trong khi EU c Anh v Php l hai bn hng ln ca M. Nht Bn l nc nhp khu ln nht c sn phm c hi, surimi v trng c ca M. Nm 2000 M xut sang Nht 1.157 triu USD cc mt hng thy sn, nhng ch nhp khu ca Nht 164 triu USD. b. Nhp khu thu sn M ng th 2 trn th gii sau Nht bn v nhp khu thu sn v tr gi nhp khu lin tc gia tng trong nhng nm gn y: nu nh nm 1992 M nhp khu 6,02 t USD thu sn th n nm 1995 tng ln 7,14 t USD; nm 1998: 8,45 t USD; nm 1999 : 9,3 t USD; nm 2000: nhp khu 10,086 t USD Biu 16 : kim ngch nhp khu thy sn ca hoa k Nm Khi lng, Gi tr, triu 1000T USD -Trang 31-

1991 1995 1996 1997 1998 1999 2000

1.400 1.488 1.517 1.629 1.730 1.830 1.866

6.000 7.043 7.080 8.138 8.578 9.037 10.086

Ngun: CFA, Hip hi c nheo M

Sau 10 nm gi tr nhp khu thy sn ca M tng 1,86 ln trong khi khi lng ch tng 1,33 ln, chng t c cu nhp khu c thay i c bn nghing v cc mt hng cao cp gi t v gi trung bnh. Nhp khu thy sn ca M tng trng rt nhanh, c bit t nm 1997 n nm 2000 gi tr nhp khu tng trn 10%/ nm. Hin nay, M l th trng nhp khu ln th hai th gii v chim 16,5% tng gi tr nhp khu thu sn th gii. * Cc mt hng nhp khu ch yu M nhp hn 100 mt hng thu sn cc loi t cao cp nht n thp nht, vi mi loi gi c khc nhau. Sau y ch gii thiu cc mt hng nhp khu c gi tr cao nht. Tm ng: M ng u th gii v nhp khu mt hng ny. T lu tm ng l mt hng nhp khu ch yu ca M v lun c gi tr ln nht vi din bin nh sau: Biu 17: gi tr nhp khu tm ng ca hoa k Nm Khi lng, Gi tr, triu 1000T USD 1991 227 1.789 1995 245 2.416 1996 238 2.245 1997 263 2.652 1998 373 3.712 1999 330 3.138 2000 345 3.756 Ngun: CFA, Hip hi c nheo M

-Trang 32-

Sau 10 nm nhp khu tm ng ca M tng t 1,79 t USD nm 1991 ln 3,756 t USD nm 2000 (tng 2 ln) l mc tng trng cao nht trn th gii. M nhanh chng vt qua Nht Bn tr thnh nc nhp khu tm ng ln nht th gii (nm 2000 M nhp khu hn Nht Bn khong 90 nghn tn). Gi tr nhp khu tm ng ca M nm 2000 chim 37% tng gi tr nhp khu thu sn v tng gn 20% so vi nm 1999. Nh vy l nm 2000 mc nhp khu tm ng ca M tng qu nhanh v t con s k lc. M nhp khu 19 loi sn phm tm khc nhau, nhng ch c 3 sn phm cho gi tr ln nht l:
Biu 18: gi tr nhp khu mt s sn phm tm ca hoa k

Nm

Gi tr nhp nm % gi tr 2000, triu USD Tm ng bc v 1.244 33 Tm ng ch 654 17 bin Tm ng cn v 334 9 31/40 Ngun: CFA, Hip hi c nheo M Gi trung bnh tm ng nhp khu tng t 7,8 USD/kg nm 1991 ln 9,6 USD/kg nm 1996 v 10,9 USD/kg nm 2000 tc l sau 10 nm ch s ny tng ln 40%. Thi Lan chim lnh th trng tm M vi khi lng xut khu nm 2000 l 126.448 tn, tng 10,4% (gn 12000 tn ) so vi nm 1999, gi tr 1.480 triu USD, chim gn 40% gi tr nhp khu tm ca M v b rt xa cc i th cnh tranh. Tip theo l Mhic, n , Vit Nam, Innxia... Trong khi cc nc xut khu tm truyn thng sang M nh quao, Mhic, Panama, Enxanvao, Beliz, Colombia... gp nhiu kh khn v nui tm b bnh th nhn dp ny cc nc chu tng tc xut khu lp ch trng. Tng nhanh xut khu tm sang M nm 2000 l Trung Quc, Vit Nam, n , Bnglat. Tuy nm 2000 nhp khu tm ca M ch cao hn nm 1999 c 14 nghn tn (tng 4%), nhng li rt si ng v gi tm c tng ln v c bit s tranh ginh ngi th cao rt quyt lit. -Trang 33-

Cua: M l th trng nhp khu cc sn phm cua ln nht th gii. Nm 2000 gi tr nhp khu cua ln ti 953 triu USD, chim 9,5% tng gi tr nhp khu htu sn v l nhm hng nhp c gi tr ln th hai. C ti 25 cc sn phm cua c nhp khu, nhng nhiu nht l cua ng nguyn con (380 triu USD), tip theo l tht cua ng. M nhp khu c cua bin v cua nc ngt (ca Trugn Quc) Tm hm: M l cng quc v khai thc tm hm, nhng ch p ng c mt na nhu cu th trng. Ngi M ngy cng a chung cc sn phm cao cp nht, trong tm hm l s la chn hng u. Gi tr nhp khu tm hm nm 2000 ln ti con s k lc 870 triu USD, ng hng th ba v gi tr v chim gn 9% tng gi tr nhp khu thu sn. Ring tm hm ng nguyn con l 530 triu USD, tm hm sng l 205 triu USD. Cc nc cung cp chnh l Canaa, Mhic, Brazil, xtrylia... C hi: Mc d M l cng quc v khai thc c hi, nhng ngi M li khng thch c hi Thi Bnh Dng ca h m ch a chung c hi i Ty Dng (Salmo salar) do Nauy v Chil nui nhn to. Do vy nhp khu cc sn phm c hi c gi tr ln th t vo nm 2000 ln ti 853 triu USD. Ngi M rt a chung c hi i Ty Dng p nguyn con v c hi Phil p ch bng my bay t Nauy, Chil, Canaa... Ring hai sn phm ny phi nhp vi gi tr gn 600 triu USD (nm 2000). C ng: L mt nc c cng nghip khai thc c ng ln ca th gii v l nc sn xut nhiu hp c ng nht th gii, nhng nhu cu v c ng ca ngi M rt cao, cung lun thp hn cu. Trc y ngi M ch a chung hp c ng, nhng gn y li thch tiu dng c c ng ti. Tuy nhin, nhp khu c ng ca M ang c xu hng gim trong my nm gn y v din bin nh sau: Biu 19: kim ngch nhp khu c ng ca hoa k Gi tr nhp khu cc nm, triu USD Tn sn phm 1998 1999 2000 C ng ti v 515 549 418 ng Hp c ng 289 335 210

-Trang 34-

Tng cng M

840

884

628

Ngun: CFA, Hip hi c nheo Nh vy, th trng c ng M nm 2000 rt m m, gi tr nhp khu c hai mt hng chnh gim 29% so vi nm 1999. y l mc gim k lc sut thp k qua. Cc nc xut khu chnh sagn th trng M v hp c ng l Thi Lan, Philippin v Innxia, c ng ti v ng l Mhic, quao, Innxia, Vit Nam... C tuyt: Tuy sn lng khai thc c tuyt ca M rt ln, nhng ch yu l c tuyt Thi Bnh Dng khng c ngi M a chung, h ch a chung c tuyt i Ty Dng. Do c th ny m M phi xut khu phn ln sn phm ca mnh vi gi thp v nhp khu cc sn phm ca Canaa v Ty u vi gi cao. C nc ngt: M dn u th gii v nhp khu c nc ngt. Nm 2000 gi tr nhp khu c nc ngt ln ti 173 triu USD. Ring c r phi ln ti 102,2 triu USD, chim 59% gi tr nhp khu c nc ngt vi 3 sn phm l c phi l ng, phi l ti v c ng nguyn con. Dn u v xut khu c r phi vo M l i Loan, quao v Trung Quc. Nm 2000 mc nhp khu c ba sa phi l cng rt cao, ti 12,4 triu USD vi khi lng 3.736 tn. trong ch yu nhp khu t Vit Nam. * Cc khu vc v cc quc gia xut khu ln thu sn vo th trng M Biu 20: cc khu vc xut khu thu sn vo th trng m nm 1999 Nc Gi tr XKTS, triu % USD Chu 3.573 40 Bc M 2.806 31 Nam M 1.368 15 EU 160 1,8 Cc khu vc ... 12,2 khc Tng 9.013 100 -Trang 35-

Ngun: CFA, Hip hi c nheo M Nh vy, th trng nhp khu thu sn ca M hin nay ch yu t cc nc ng Nam , Canaa v mt s quc gia M La tinh (Mhic, Chil, quao). Biu 21 : cc quc gia dn u v gi tr xut khu thy sn vo m Gi tr XK, triu USD Nc 1999 2000 Canaa 1.712 1.934 Thi Lan 1.558 1.816 Trung Quc 440 598 Mhic 494 535 Chil 371 514 quao 555 363 Vit Nam 141 302 Ngun: CFA, Hip hi c nheo M C rt nhiu nc xut khu thy sn vo M, nhng ch c khong 20% c gi tr t 100 triu USD/ nm tr ln. Trong s cc quc gia ny th ch c Canaa v Thi Lan chim t trng ln nht. Canaa coi th trng M l "th trng nh" v h cung l cc thnh vin quan trng nht ca "Hip c t do mu dch Bc M" gi tt l NAFTA. Th trng M lun chim trn 60% tng gi tr xut khu thu sn ca Canaa. Nm 2000 v tr c tn ca Canaa ln u tin b Thi Lan uy hip, nhng vn cn chim 19,3% th phn nhp khu ca M. Cc sn phm xut khu ch lc ca Canaa vo M l c phil, tm hm. Sau khi th trng Nht Bn suy yu (t 1997) cc nh xut khu Thi Lan chuyn hn sang th trng M v gi tr tng vt ln 1,55 t USD nm 1999 ri 1,81 t USD nm 2000 v gn ui kp Canaa. Vo thi im hin nay Thi Lan l i th nng k nht i vi cc nc xut khu thy sn vo M v h ang chim lnh hai mt hng quan trng nht l tm ng v hp thy sn (ch yu l hp c ng). Hin nay h ang chim 19,2% tng gi tr nhp khu thu sn ca M v b ra rt xa cc nc ng di. -Trang 36-

Trung Quc vt qua Mhic ln v tr th ba vi gi tr xut khu t 327 triu USD nm 1998 ln 440 triu USD nm 1999 v tng vt ln 598 USD nm 2000, chim 6% th phn nhp khu ca M. Trung Quc cng l i th ng gm ca cc nc xut khu chu v h c tim nng rt to ln v tm (gn 1 triu tn c khai thc v nui trng), c bin, mc v c bit l c nc ngt (r phi, c chnh). Sn phm ca Trung Quc c gi thnh sn phm thp, cht lng trung bnh, v c bit l kh nng tip th ca h th trng M. Tip theo l cc bn hng truyn thng ca M cng chu lc nh Mhic, Chil v quao. Gi tr xut khu thu sn ca cc nc ny sang M gn y u trn 500 triu USD/ nm. Khng may cho Mhic v quao l ngh nui tm nm 2000 b tht bi do dch bnh vi rt m trng. Tuy vy, cc nc ny u c tim nng ln v cc sn phm xut khu. Mhic vi cc mt hng ch lc l tm (khai thc t nhin l chnh) v c ng. quao vi mt hng c nhiu tim nng l tm nui, c r phi nui v c ng. Sn lng khai thc c ng ca quao tng rt nhanh v tr thnh cng quc c ng th nh Ty bn cu (sau M). Chil c tin b vt bc v nui c xut khu. Sn phm ch lc l c hi nui, hp c v bt c. Gi tr xut khu ca Chil sang M tng rt nhanh t 168 triu USD nm 1998 ln 370 triu USD nm 1999 ri 514 triu USD nm 2000. Nh vy, M va l nc xut khu thu sn, va l nc nhp khu thu sn vi gi tr rt ln. Qua phn tch tnh hnh xut nhp khu thu sn ca M cho thy Xut khu ca M c xu hng gim v gi tr, nhp khu ca M c xu hng tng v gi tr lm cho thm ht v thng mi thu sn ngy cng ln. Biu 22: Thm ht v kim ngch xut nhp khu thy sn ca hoa k Nm Tng gi Kim ngch Kim ngch tr ngoi xut khu nhp thng, (triu khu triu USD USD) (triu USD) 1991 9.281 3.155,8 6.0092,2 1992 9.609 3.465,7 6.143,3 1993 9.469 3.076,7 6.392,3 -Trang 37-

Thm ht ngoi thng, (triu USD) 2.719 2.442 3.111

1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

9.771 10.524 10.227 10.988 10.978 11.876 13.086

3.126,1 6.644,9 3.520 3.262,2 7.261,8 3.858 3.147 7.080 3.933 2.850 8.138 5.288 2.400,5 8.577,5 6.178 2.848,5 9.035,5 6.171 3.004 10.082 7.086 Ngun: CFA, Hip hi c nheo M

Sau 10 nm mc thm ht ngoi thng thy sn ca M t 2,7 t USD nm 1991 tng ln 7,086 t USD nm 2000 tc l tng ln 3,7 ln.

-Trang 38-

1.3.2.5. Nhu cu v th hiu tiu dng thu sn ca th trng M Biu 23: Mc tiu th thy sn thc phm ca ngi M Thi k Kg/ ngi/ nm 1991 1993 21,4 1994 1995 21,6 1996 1997 20,9 Ngun: CFA, Hip hi c nheo M Nhn chung tiu th thy sn thc phm ca ngi M khng c bin ng nhiu v khi lng, nhng c thay i v cht lng v nghing v cc sn phm cao cp rt t nh tm he, tm hm, c ng, c hi, cua bin, c r phi, c chnh, c basa... Mt khc, ngi tiu dng M rt a chung cc sn phm tinh ch (tm nn, phil, hp c, tht cua, cc sn phm n lin...). Chnh v vy m tuy khi lng nhp khu khng tng nhiu, nhng gi tr nhp khu thu sn tng rt nhanh v vt 10 t USD nm 2000 vi mc thm ht ngoi thng k lc l 7 t USD. Xu hng tiu th sn phm ca ngi M cn ph thuc rt nhiu vo tnh trng nn kinh t M v mc thu nhp ca a s ngi tiu dng M trong tng lai. Tuy nhin, xu hng ngi tiu dng M ch a chung cc "c thy sn" v cc mt hng cao cp th c l khng thay i nhiu. Biu 24: Mc tiu th 10 hng thu sn chnh ca hoa k nm 2000 Th trMc tiu th nm 2000 Tn sn phm ng (pao/ ngi) 1 C ng 3,6 2 Tm 3,2 3 C tuyt pollock 1,68 4 C hi 1,59 5 C catfish 1,13 C tuyt i ty d6 0,77 ng 7 Nghu, s 0,48 8 Cua 0,46 9 C dt (ch yu l c 0,43 -Trang 39-

10

bn) ip

0,27

Ngun: Vin Ngh c quc gia Hoa K (NFI) Th hiu tiu dng ca th trng M c mt s c im ng ch l: Sn phm nhp khu vo M a dng, t thu sn t tin cng nh thu sn r tin. Tm s l loi c ngi M a thch, tm ng lanh, tm gi tr gia tng, tm luc vi cc kch c chng loi khc nhau. C da trn nc ngt tht trng nh : c tra, c basa. Nhuyn th hai mnh nh ngu, s c ct, ngao, hu. C r phi hng nm tiu dng t 50-55 ngn tn trong khi M ch c kh nng p ng 8 ngn tn. 1.3.2.5 H thng phn phi thu sn ca M M hng thu sn c phn phi qua hai knh tiu th ch yu l knh bn l thu sn xut khu v knh bn s thu sn M. + Knh bn l thu sn xut khu: thu sn tiu th qua knh ny chim n trn 50% tr gi thu sn tiu th ti M, t khong 13 t USD mi nm. Cc hnh thc bn l thu sn M l: - Bn qua h thng siu th: Qua h thng siu th, thu sn c tiu th trn 40% gi tr bn l ca thu sn. Cc quy tiu th hi sn trong cc siu th cp xp sch s ngn lp, nhiu mt hng, chng nhng thu sn ng lnh m cn c nhiu hng ti sng tho mn nhu cu ca khch hng. - Bn cho cc nh hng, nh n cng cng v phc v n nhanh: doanh s bn thu sn cho h thng ny chin n 60% tr gi bn l v c xu hng ngy cng tng v ngi M c thi qen n ti cc ni cng cng nh nh hng, can tin, trng hc, ni lm vic,... hn l n ti gia nh tit kim thi gian. - Bn hng cho cc tim n ca ngi Vit ti M: Ti M c khong hn 1,5 triu ngi Vit nam v ngnh kinh doanh thc phm, m nh hng, cc tim n l s trng ca h. + Knh bn s thu sn M: y l cc cng ty kinh doanh thu sn hng u ca M. Qua h thng bn s hng thu sn c cung cp cho trn 1000 x nghip ch bin -Trang 40-

thu sn ca ncs M v h thng siu th. Bn thu sn qua knh ny c mt c im ni bt l: kh nng cung cp hng phi ln v n nh; gi c cnh tranh; mt hng thu sn a dng h cung cp cho cc i tng khc nhau. Nh cung cp phi tin cy v trung thnh. 1.3.2.6. Quy ch qun l nhp khu thu sn vo th trng M Thu sn nhp vo th trng M khng qun l bng hn ngch m qun l bng hai bin php ch yu: Thu nhp khu thu sn v kim sot cht ch bng cc bin php k thut: v sinh an ton thc phm v kim sot mi trng nh bt v nui trng. Cn c bit lu : khng phi mi doanh nghip c hng thu sn u c th a hng vo M. B lut lin bang M 21CFR quy nh t ngy 18/12/1997 ch c cc doanh nghip nc ngoi no thc hin chng trnh HACCP c hiu qu mi c a hng thu sn vo M. Tin trnh cho php nhp khu thu sn vo M nh sau: - Giai on1: Cc thc phm v dc phm M (FDA) chp nhn tng doanh nghip. Doanh nghip t mnh hoc thng qua nh nhp khu gi chng trnh kim sot an ton trong ch bin thu sn (HACCP) bao gm c ni dung kim sot cc mi nguy trong thu sn nui trng cho cc thc phm v dc phm (FDA) Hoa K. FDA xem xt k hoch HACCP, khi cn th thanh tra n kim tra, nu t yu cu th cho php doanh nghip c nhp khu thu sn vo M. FDA kim tra tng l hng nhp khu, nu pht hin khng m bo an ton hoc c cc vi phm v ghi nhn, v tp cht th l hng s b FDA t chi nhp khu hoc yu cu hu b ti ch, ng thi tn doanh nghip s b a ln mng Internet theo ch cnh bo nhanh. 5 l hng tip theo ca doanh nghip tip tc b t ng gi cng kim tra theo ch t ng, ch sau ki 5 l hng u bo m an ton v doanh nghip c n ngh FDA mi b tn doanh nghip ra khi mng cnh bo. - Giai on 2: Cng nhn cp quc gia thng qua k kt vn bn ghi nh gia FDA v c quan nh nc c thm quyn kim sot v sinh an ton nc xut khu: nu xut khu thu sn sang M, th c quan c thm quyn ca nc xut khu t ch nh cc doanh nghip c a hng thu sn vo M m khng cn xut trnh HACCP. -Trang 41-

Nghin cu th trng M thy rng: M c nhiu tim nng nh bt, nui trng v ch bin thu sn, nhu cu tiu dng thu sn ca M rt ln v c xu hng gia tng qua cc nm; Nhiu mt hng thu sn ca Vit nam c kh nng y mnh xut khu sang th trng M, c bit sau khi Hip nh thng mi Vit M c k kt c hiu lc; H thng kim sot v sinh v mi trng nui trng, nh bt v ch bin thu sn nhp khu rt phc tp, cc cp cn t chc theo di tm cch p ng nhm tng nhanh gi tr thu sn xut khu vo th trng M 1.3.3. Nhng nhn t nh hng n kh nng thc y xut khu thu sn vo th trng M 1.3.3.1 Nhng nhn t tc ng thun li + ng li ca ng v chnh ph thng thong to mi c hi thun li nht cho cc doanh nghip cc thnh phn kinh t pht trin sn xut kinh doanh, y mnh xut khu ra th trng th gii. c bit ng ch l chnh ph thng qua c ch iu hnh xut nhp khu ca Vit nam giai on 2001 2005. Vi c ch mi ny mi doanh nghip u c th tham gia vo hot ng xut nhp khu, tin ti xo b nhng ro cn php l, th tc gy tr ngi cho hot ng xut khu. Kh nng tip cn vi th trng Quc t trong c th trng M ca cc doanh nghip ch bin xut khu thu sn s nhiu hn, thun li hn. + Nh nc dnh nhiu s quan tm cho ngnh thu sn: Vi nhng chng trnh h tr u t nng cp c s h tng ca Ngnh thu sn; chng trnh nh bt xa b; chng trnh u t cho nghin cu khoa hc v cng ngh pht trin ngnh thu sn; vi s h tr ton din ca Nh nc, Trung tm kim tra cht lng v v sinh thu sn ra i, tr thnh c quan c thm quyn v kim sot v sinh an ton thc phm ca ngnh, h tr cc doanh nghip tip cn vi th trng. Mi y chng trnh chuyn i mt s vng trng la sang phi hp nui trng thu sn m ra kh nng to ln cho s pht trin ca ngnh thu sn Vit nam. + Nh nc k gn 80 hip nh thng mi gia Vit nam v cc nc trong hip nh thng mi Vit- M c thng qua vo thng 12/2001 m ra kh nng to ln cho thu sn Vit nam ni ring v cho cc hng ho xut khu ni chung c iu kin thun li xut khu vo th trng M. + S ra i hip hi ch bin v xut khu thu sn Vit nam 12/6/1998 l mt mc son to iu kin thun li -Trang 42-

cho cc doanh nghip ngnh thu sn nm bt thng tin, nng cao kh nng tip th, trao i kinh nghim h tr ln nhau trong pht trin xut khu trong c xut khu vo th trng M. + Cng vi s pht trin ca ngnh hnh thnh mt lp doanh nhn mi am hiu v th trng, kinh nghim qun l kinh doanh c tch lu, h xy dng c cc mi quan h thng mi tt vi cc i tc ca M, y l tin duy tr v pht trin th trng. + Nhiu doanh nghip xut khu thu sn xy dng c nhng tiu chun qun tr cht lng quc t: HACCP, GMT, ISO 9000... y l nhng tm giy thng hnh gip cho cc doanh nghip a hng thu sn vo th trng M. 1.3.3.2 Nhng nhn t tc ng khng thun li * Nhng nhn t khch quan: + Th trng M qu rng v ln, h thng lut php ca M rt phc tp. Trong khi cc doanh nghip Vit nam mi tip cn th trng ny, s hiu bit v n v kinh nghim tip cn vi th trng cha nhiu. + Th trng M qu xa Vit nam, chi ph vn ti v bo him ln, iu ny lm cho chi ph kinh doanh hng ho t Vit nam a sang M tng ln. Hn na thi gian vn chuyn di lm cho hng thu sn ti sng b gim v cht lng, t l hao ht tng, y cng l nhn t khch quan lm gim tnh cnh tranh ca hng thu sn Vit nam trn th trng M so vi hng ho t cc nc chu M la tinh c iu kin kh hu tng t ta a vo M. +Tnh cnh tranh trn th trng M rt cao, th trng M nhp khu hng thu sn t rt nhiu nc khc nhau trong c nhng nc c li th tng t nh Vit nam u coi th trng M l th trng chin lc trong hot ng xut khu, cho nn chnh ph v cc doanh nghip ca cc nc ny u quan tm xut cc gii php h tr v thm nhp dnh th phn trn th trng M. y cng c xem l kh khn khch quan tc ng n kh nng thc y xut khu thu sn ca Vit nam vo th trng ny. * Nhng nhn t ch quan + Nng lc ch bin thu sn ng lnh hin ti c nh gi l d tha so vi ngun nguyn liu hin c . y l mt trong cc nguyn nhn dn n vic tranh mua nguyn -Trang 43-

liu gay gt gia cc doanh nghp, gi nguyn liu ngy mt b y ln cao, thm vo , cc doanh nghip ch bin thu sn pht trin nhanh hn tc nh bt v nui trng thu sn lm gim tnh cnh tranh v gi ca sn phm. + C s vt cht phc v cho nh bt, bo qu v ch bin thu sn c ci thin ng k nhng t l cc c s bo qun, ch bin thu sn mi t mc trung bnh v yu cn chim t trng cao, y l nhn t tac ng n cht lng v v sinh an ton ca hng thu sn xut khu. + T l hng thu sn xut khu di dng th t qua ch bin cn cao y cng l nhn t nh hng n kh nng gia tng kim ngch xut khu, nh ti vic to dng sn phm thu sn c o ring c ca Vit nam trn th trng M v cng t khai thc c li th do gim thu sut thu nhp khu m hip nh thng mi Vit -M mang li. + Trnh hc vn v tay ngh ca cng nhn ngnh thu sn khng cao nh hng nht nh n cht lng hng ho v kh nng xy dng cc tiu chun qun tr cht lng quc t: HACCP, GMP,ISO,.... iu ny c phn nh qua thng k ca ngnh thu sn : tng lao ng ca ngnh khong 3,5 triu ngi trong kinh t quc doanh chim hn 90% s lao ng, trong s lao ng th 10% lao ng m ch, 70% c trnh cp 1, 15% trnh cp 2, 2% c trnh cp 3, cn li c trnh cao ng v i hc. + Mt nhn t na nh hng n kh nng xut khu thu sn vo th trng M l tnh trng thiu vn kinh doanh tt c cc khu: nh bt, nui trng, ch bin, thng mi. Doanh nghip phi t bn tri vay vn vi li sut cao nh hng ti gi thnh thu sn xut khu.

-Trang 44-

Chng hai: Thc trng xut khu hng thu sn ca ngnh thu sn Vit nam vo th trng M.
2.1. Hng thu sn trong h thng cc mt hng xut khu ch lc

2.1.1 Th trng xut khu thu sn ca Vit nam n nay , hng thu sn xut khu ca vit nam c mt 64 nc trn th gii. Tuy nhin, gn 80% tr gi xut khu thu sn tp trung vo 4 th trng ch lc l Nht bn, M, EU, Trung quc v Hng kng. ghin cu tnh hnh xut khu hng tu sn ca Vit nam trong nm 2000 c th chia lm 3 nhm. Nhm 1: l nhm th trng ln c mc nhp khu thu sn t Vit nam c gi tr t 10 triu 400 triu USD gm 16 th trng l Nht Bn, M, Trung quc v Hng kng, i loan, Hn quc, Thi lan, H lan, Singapore, Chiu tin, canada, B, c, Italia, Anh, Malaysia. Nhm 2 L nhm th trng c mc nhp khu thu sn ca Vit nam t 1- 9 triu USD bao gm: Thu s, Php, Ty ban nha, Thu in, Campuchia v Indnesia. Nhm 3 gm 42 nc cn li nhp khu di 1 triu USD mi nm. Sau y ch tp trung nghin cu nhng th trng ch yu c mc tng trng cao v c kim ngch nhp khu ln. 2.1.1.1 Th trng M M ang l mt th trng nhiu trin vng m Vit nam mi bt u khai thc. Th trng ny c sc mua rt ln v gi c tng i n nh, tuy nhin trong thi gian qua, hng thu sn Vit nam xut khu sang th trng M vn cn rt khim tn so vi nhu cu nhp khu mt hng ny ca M. Vi GDP bnh qun u ngi nm 2000 l 32000USD, mc tng trng trung bnh ca nn kinh t l 4%/nm, M l mt th trng c sc tiu dng rt cao, c bit l hng thu -Trang 45-

sn. Trung bnh mi nm ngi M tiu dng 4,9 pounds thu sn tng ng 8 kg, tng 44,6% so vi nm 19960 v 19,5% so vi nm 19980. Trong tng lai, mc tiu th thu sn ngy cng tng mnh do xu hng ngy cng c nhiu ngi M chuyn sang s dng sn phm thu sn cho ba n chnh trong gia nh. Theo thng k ca B thu sn M, ngi M hin s dng xp x 20% tng sn lng thu sn th gii, trong s th hn mt na l thu sn nhp khu. Ti M c nhiu c s ch bin phi s dng nguyn liu ngoi nhp. C khong 1000 c s ch bin c nc ph thuc hon ton vo nguyn liu ngoi nhp. Do , M tr thnh th trng xut khu thu sn hp dn i vi tt c cc nc trn th gii trong c Vit nam. Ch cn tng ln 1% trong kim ngch nhp khu thu sn ca M cng m ra c hi vng cho Vit nam tng kim ngch xut khu thu sn ln gp hai ln. Chnh v vy, ngay t nm 1994, Vit nam bt u xut khu thu sn vo th trng M vi kim ngch khong 6 triu USD. V con s nay c tng ln nhanh chng qua cc nm, 1999 xut khu thu sn vo th trng ny t 125,9 triu USD, nm 2000 t 304,359 triu USD, v n nm 2001, tng ln 500 triu USD, bin th trng M tr thnh th trng chim v tr quan trng hng u trong xut khu thu sn ca Vit nam, t 11,6% th phn nm 1998 tng ln 28,92% vo nm 2001 v kh nng th phn xut khu thu sn ca Vit nam vo th trng M cn tip tc tng trong thi gian ti. Tuy nhin, bn cnh nhng thnh cng , trong thi gian va qua, Ngnh thu sn Vit nam cng gp khng t kh khn trong vic xut khu thu sn sang th trng M. l cc nh sn xut c nheo ca M ang thc hin cc bin php hn ch vic xut khu cc sn phm c tra v c basa ca ta, nh tuyn truyn c ca Vit nam khng p ng c cc yu cu v an ton v sinh thc phm, nui trng trong iu kin nhim. ng thi mt s Ngh s ca M yu cu p dng lut chng ph gi do gi c ca ta r hn c catfish ca M 1USD/kg v tc xut khu vo M tng nhanh. V c bit ngy 1/7/2000 h cn a ra Quc hi Hoa k d lut HR 2439, gi l ( Country of origin labelling Bill ( nhn mc ca nc xut x).D lut HR2330 lin quan n c tra v c ba ca Vit nam nhp khu vo th trng M. 2.1.1.2 Th trng Nht Bn Nht Bn l th trng nhp khu hng thu sn ln nht th gii, ng thi cng l nc nhp khu thu sn ln vi kim -Trang 46-

ngch nhp khu ln ti 15 t USD/ nm. Mc d t nm 2001 n nay, th trng M lun chim v tr quan trng hng u trong xut khu thu sn ca Vit nam, nhng v lu di, Nht Bn vn l th trng chin lc v l th trng chnh ca thu sn Vit nam. y l th trng c nh hng rt ln n hot ng xut khu thu sn ca Vit nam v bt k s thay i no ca th trng ny cng u c tc ng ng k n sn lng v gi tr xut khu thu sn ca Vit nam. Trong nhng nm gn y, mc d kinh t Nht Bn gp rt nhiu kh khn, ng Yn lin tc mt gi, nhng quan h thng mi Vit Nht vn c nhng bc pht trin kh tt p, kim ngch xut khu hng ho ni chung v xut khu thu sn ni ring ca Vit nam sang Nht lin tc tng qua cc nm c th l nm 1999 kim ngch xut khu thu sn t 412,347 triu USD th n nm 2001 con s nay tng ln 474,755 triu USD, chim khong 26,2% tng gi tr xut khu thu sn ca nc ta. v d kin n nm 2005 con s ny s tng ln 500 triu USD. 2.1.1.3 Th trng EU Vi mc tiu th thu sn trung bnh khong 17kg/ngi/nm. EU l mt trong nhng th trng nhp khu thu sn ln trn th gii. hng nm nhp khu khong 1250 nghn tn, tng ng vi 850 triu USD. Vit nam bt u c quan h ngoi giao vi EU t thng 10/1990, tuy nhin, phi n thng 11/1999, EU mi dnh cho hng h thng u i thu quan ph cp GSP. Theo ch ny, tu theo mc nhy cm ca hng ho ( mc nh hng n xut khu ca EU) m mt mt hng c th c gim t 15,3 60% mc thu MFN p dng cho mt hng , thm ch cn c min thu. Nh kim ngch mu dch hai chiu Vit nam EU nm 1999 tng 12 ln, chim khong 20-25% tng kim ngch xut khu ca c nc. Trong thu sn l mt trong nhng mt hng ch yu xut khu sang EU. Gi tr kim ngch xut khu thu sn vo EU nm 1997 mi t 69,619 triu USD ( chim t trng 8,97%), th n nm 1998 tng ln 91,539 triu USD ( chim 10,66%). Ring nm 1999, xut khu thu sn ca Vit nam gp nhiu kh khn v nhng yu t nghim ngt v cht lng, v sinh an ton thc phm nn hng thu sn ca Vit nam khng c EU nh gi cao, do sn lng xut khu thu sn khng i nhng v kim ngch xut khu thu sn gim i i cht, cn 89,113 triu USD v ch c 18 doanh nghip c php xut khu thu sn vo th trng EU. -Trang 47-

Tuy nhin, bng nhng n lc vt bc, Vit nam nhanh chng tm li v cng c v tr ca mnh ti th trng ny. Thng 9/1999, U ban lin minh chu u cng nhn Vit nam vo danh sch 1 trong cc nc xut khu thu sn vo EU v thng 4/2000, li cng nhn Vit nam vo danh sch 1 trong cc nc xut khu nhuyn th hai mnh v vo EU. Nht l trong nm 2001 va qua, 61 doanh nghip Vit nam c php xut khu hng thu sn sang EU. Chnh v vy tuy t trng kim ngch c gim, nm 1998 l 10,66% xung cn 6,73% nm 2001 nhng kim ngch tng t 91,539 triu USD nm 1998 ln 120,265 triu USD nm 2001. EU tr thnh 1 trong ba th trng xut khu thu sn chnh ca Vit nam. Nh vy, EU l mt th trng va mang cc yu t ca th trng tiu th li va mng yu t gip nng cao uy tn hng thu sn Vit nam trn th trng Quc t, gip thc hin thnh cng a dng ho th trng xu khu v lm cn bng cc th trng xut khu thu sn ca Vit nam. Bi v xut khu thu sn sang th trng ny c ngha c trong tay chng ch v trnh cht lng thu sn xut khu cao. Tuy nhin, y l mt th trng kh tnh, c chn lc v yu cu nghim ngt v tiu chun cht lng v an ton v sinh thc phm cao. Chnh v vy tng cng th phn th trng ny th Vit nam tt yu phi ci tin cng ngh ch bin thu sn xut khu, bn cnh phi ch trng hn na cng tc nui trng thu sn, a dng ho sn phm thu sn xut khu v c bit l sn phm nhuyn th hai mnh v m Vit nam ang c th mnh th trng ny. 2.1.1.4 Th trng Trung Quc Cng vi th trng M, th trng Trung Quc ang ni ln nh mt th trng thu ht hng thu sn xut khu ca Vit nam vi kim ngch tng nhanh t 37 triu USD nm 1999 ln 222,972 triu USD nm 2000 v 240,013 nm 2001 v ang ng th t trong 10 nc nhp khu hng thu sn nhiu nht ca Vit nam. y l mt th trng c nhu cu ln, a dng li khng qu kh tnh v cht lng v an ton v sinh thc phm. Tuy nhin , do quan h thng mi v thanh ton gia hai nc cn nhiu kh khn nn hng thu sn ca Vit nam xut chnh ngch vo th trng Trung Quc cn qu t m ch yu xut bng ng tiu ngch qua mt s tnh vng bin gii pha ng nam vi cc loi sn phm ch yu l nguyn liu ti sng, sn phm kh... c gi tr cha cao. Chnh v vy trong thi gian ti Ngnh thu sn cn y mnh hn na cng tc xc tin nng cao gi tr cng nh cht lng hng -Trang 48-

thu sn xut khu sang th trng rng ln v y tim nng ny. 2.1.1.5 Th trng cc nc chu khc y l th trng truyn thng c sc tiu th kh ln. Chng loi mt hng a dng, ph hp vi c cu ngun li Bin Vit nam, trung bnh giai on (1990 1999) chim t trng 17-25%. Tuy nhin, th trng ny ch yu nhp khu hng ti sng, s ch hoc nguyn liu, ng thi l khu vc cnh tranh vi ta v xut khu. Mt khc do nh hng ca khng hong kinh t ca cc nc Chu trong nhng nm gn y nn xut khu thu sn ca Vit nam vo th trng ny suy gim v khng n nh. Nm 1998, kim ngch xut khu vo th trng ny chim 21% , nm 1999 tng ln 23% kim ngch xut khu thu sn ca Vit nam. Biu 25: Kim ngch v C cu th trng xut khu thu sn qua cc nm ca Vit nam Ch tiu 1998 1999 2000 2001 Triu t Triu t Triu t Triu t (USD) trng (USD) trng (USD) trng (USD) trng
971 (%) 100 (%) 1.470 100 (%) 1.800 100

99,59 11,6 133,9 13,8 307,2320,9 520,5628,92 9 8 Nht Bn 363,1 42,3 395,2 40,7 482,1632,8 470,5226,14 9 101,436,9 120,426,69 EU 106,4 12,4 93,2169,6 66 Trung Quc90,67 10,56 121,3712,5 299,8820,4 331,9218,44 5 + Hng kng 58,8 4 60,48 3,36 ASEAN 44,64 5,2 66,0286,8 7 317,5217,64 Cc nc 154,0 17,94 161,1816,6 220,5 15 6 khc 33 Ngun: V k hoch v thng k - B thng mi Tm li, cho n nay, thu sn xut khu ca Vit nam xut trc tip sang 64 Quc gia, v ang c th gii ghi nhn l mt trong nhng nc xut khu hng thu sn ln -Trang 49-

Tng tr M

(%) gi 858,6 100

trong khu vc v trn th gii mt s mt hng. iu ny cho thy v th ca hng thu sn Vit nam ang tng dn do nhng tin b nht nh trong cc khu ch bin, nng cao nng lc cnh tranh ca sn phm cng nh c nhiu c gng trong cng tc thng tin, tip th, xc tin bn hng. Thng qua tnh hnh xut khu thu sn ca Vit nam trn cc th trng chnh, ta c th thy: Bn cnh s gia tng ca th trng mi khai thc nh th trng M t 11,6 % nm 1998 tng ln 28,92% nm 2001, cn th trng truyn thng Nht Bn t 42,8% nm 1998 gim xung cn 26,14 % nm 2001. Trc tnh hnh ny i hi chng ta phi c nhng bin php tip tc cng c cc th trng truyn thng ng thi khai thc tt cc th trng mi, trong nng cao kh nng cnh tranh ca thu sn xut khu l mt trong cc gii php cn thit. 2.1.2 Kim ngch xut khu hng thu sn ca Vit nam Trong hai nm 1995 1996, gi c v sn lng thu sn xut khu cn ang mc cao nn gi tr kim ngch thu sn xut khu ca nc ta vn t mc cao. Nm 1996, sn lng thu sn xut khu tng 17,85 % ( tng 22.800 tn) so vi nm 1995; gi tr xut khu tng 21,81% (tng 120 triu USD) so vi nm 1995. Biu 27 : Kim ngch xut khu thu sn
Nm Sn lng Kim ngch Mc tng trng thu sn xut khu V gi xut khu thu sn V sn lng ngch (tn) (triu USD) Mc + Mc

tr

kim

(-) 199 5 199 6 199 7 199 8 199 9 200 0 200 1 127.70 0 150,52 187,63 631,4 484,6 600,9 657,25 550 670 776,4 858,6 971,1 1.478,6 1760,0 28.800 37.350 343,77 -147 56.920 56,35

+ (-) 120

17,87 24,81 113,65 -22,8 24,2 9,3

21,81

106,4 15,88 82,2 10,58

112,5 13,18 507,5 52,26 322,4 19,0

-Trang 50-

Ngun : B thu sn Sang nm 1997, tuy sn lng thu sn xut khu tng 24,8% ( tng 37.350 triu tn), kim ngch thu sn xut khu tng 106,4 triu USD nhng tc tng ch t 15,88%. Nguyn nhn tc tng chm ny l do cuc khng hong ti chnh-tin t khu vc ng nam sau lan rng ra ton cu. Tuy nhin kim ngch xut khu thu sn tng l do ta bt u m rng nhiu th trng mi nh th trng EU,M,... Nm 1998 l nm thu sn xut khu c tc tng trng chm nht c v s lng v gi tr. kim ngch thu sn ch tng 10,58% so vi nm 1997, sn lng ch tng 11,59% so vi nm 1997. Sn lng thu sn xut khu gim xut l do gi c trung bnh nm 1998 gim 1% so vi nm 1997, mt s th trng truyn thng b thu hp. V d nh th trng Nht bn cng ch bng 90% so vi nm 1997. Trong nm 1999, tnh hnh xut khu thu sn c phn tin trin hn.Sn lng xut khu tng 12,1% , kim ngch thu sn tng 13,1% vi tc tng cao hn nm 1998. Nm 1999 gi tr kim ngch tng ln 112,5 triu USD, nguyn nhn ca s tng ny l do gi c c phn n nh, gi c xut khu tng trung bnh 1% so vi nm 1998; bn cnh ta m rng c th trng v tng th phn xut khu sang EU m M. Nm 2000, ngnh thu sn tao c bc t ph mi, kim ngch xut khu thu sn vt 1 t USD, t 1478,6 triu USD ( chim t trng 10,23% tng kim ngch xut khu c nc), tng 52,26% so vi nm 1999. a ngnh thu sn xp v tr th 3 ( ch sau du th v dt may). Sn lng thu sn xut khu cng tng 24,2% so vi nm 1999. Trong giai on 1995-2001 tc tng trung bnh hng nm ca kim ngch xut khu thu sn Vit nam l 21,87%. Nguyn nhn ch yu gp phn lm tng kim ngch xut khu thu sn l do gi xut khu thu sn th gii tng, to iu kin thun li cho hng xut khu thu sn Vit nam. c bit l do 49 doanh nghip ca Vit nam c vo dnh sch I xut khu thu sn ca EU v 60 doanh nghip iu kin xut khu vo Bc M.

-Trang 51-

Tri USD u

2000 1500 1000

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

550 670 776.4 858.6 Biu 971.1 1478.6 1760

kim ng c h xut khu t hu s n c a Vit nam

1760 1760

1478,6

971,1 550 670 776,4 858,6

500 0

1995

1996

1997

1998

1999 2000

2001

2.1.3 C cu mt hng xut khu Series1 + Tm ng lnh: nm 1997, kim ngch xut khu tm ng lnh c tng song v t trng th gim so vi nm 1995. Trong nm 1995, gi tr tm ng lnh chim t trng 60,1% tng gi tr thu sn xut khu, nhng n nm 1997 gi tr kim ngch ca mt hng ny ch cn 55,5%. Sang nm 1999, t trng tm ng lnh gim ch cn 53,55%. n nm 2000 t trng tm ng lnh tip tc gim xung ch cn 44,24%. Tuy nhin gi tr kim ngch xut khu thu sn tng rt nhanh, t 336 triu USD ( nm 1995) tng ln 654,2 triu USD vo nm 2000. Nguyn nhn l do gi v nhu cu tm ng lnh xut khu ca th gii tng nhanh. Mt khc, Vit nam thnh cng trong vic m rng th trng v k thut ch bin ngy cng c nng cao. V d nh th trng Nht Bn kim ngch xut khu thu sn mt hng ny t 292,705 triu USD v th trng M t mc k lc 271 triu USD. Mc tng bnh qun kim ngch xut khu tm ng lnh giai on 1995-2000 l 14,25%.
Biu28 : Kim ngch xut khu theo tng nhm mt hng

Nm

Tn hng
Tm
lnh

1996

1997

1999

2000

2001

Gi tr trng t Gi tr trng t Gi tr trng t Gi tr trng t Gi tr trng t (tr.USD) (%) (tr.USD (%) (tr.USD (%) (tr.USD (%) (tr.USD (%) )

ng 336

61,09431 55,54520

53,54654,2 44,24761,442,3

-Trang 52-

Mc lnh

ng 45

8,18 80

10,3 100 19,2982,41 5,57 92,7 5,15 15,44165,7911,21185,410,3 8,2 211,3214,29273,615,2

C ng lnh 94 Mc kh Thu khc Tng

17,09116 14,94150 5,45 60 8,18 83 100 7,73 80

30
sn 45

10,69121,112,47364,9720,68486,927,05 971,1100 1478,6100 9 1760,100 0

550

776 100

Ngun: B thu sn C ng lnh: Tng v gi tr kim ngch xut khu nhng gim v t trng, nm 1995, kim ngch xut khu c ng lnh t 94 triu USD tng ln 185,4 triu USD vo nm 2001, nhng t trng gim t 17,09 (nm 1995) xung cn 10,3 % (nm 2001). Kim ngch tng bnh qun giai on 1995-2001 l 12,01%. Mc ng lnh: Trung bnh chim khong t 8-12% trong tng gi tr kim ngch xut khu thu sn. C th trong nhng nm qua: nm 1995 kim ngch xut khu mc ng lnh t 45 triu USD, chim t trng 8,18%, n nm 1999 kim ngch xut khu mt hng ny tng ln 100 triu USD chim 12,29% kim ngch xut khu thu sn. Tuy nhin na nm 2000, gi tr kim ngch xut khu mc ng lnh gim xung ch cn 82,41 triu USD v t trng cng gim ch cn 5,57%. Mc tn trung bnh hng nm kim ngch xut khu mc ng lnh giai on 1995-2000 l 12,86%. Mc kh: Tng c v gi tr kim ngch v t trng trong tng s thu sn xut khu. Nm 1995 kim ngch xut khu mc kh ch t 30 triu USD v ch chim 5,45% kim ngch xut khu thu sn, n nm 1999 kim ngch xut khu mc kh t 80 triu USD, chim t trng l 8,2%. Nm 2000 kim ngch xut khu mt hng ny tng mt cch nganh chng t 211,32triu USD chim 14,29% trong tng s kim ngch xut khu. Mc tng trng bnh qun hng nm ca kim ngch xut khu mc kh trung bnh giai on 19952000 l 14,76%. Kim ngch xut khu ca cc mt hng xut khu thu sn ch lc ca Vit nam u tng, nhng c cu ca cc mt hng thu sn xut khu ch lc c s thay i. Kim ngch v c cu thu sn xut khu ch lc c s thay i l do gi c xut khu thay i v sn lng thu sn xut khu -Trang 53-

ca tng mt hng thu sn xut khu c s thay i. Mun tng kim ngch xut khu thu sn Vit nam cn phi a dng ho sn phm v th trng xut khu thu sn, bo m yu cu v sinh an ton thc phm, nng cao cht lng thu sn xut khu v nng cao gi tr gia tng sn phm thu sn xut khu ln,... Sn phm thu sn xut khu ca Vit nam ch yu c cp 4 nhm sn phm sau: tm ng lnh, Mc ng lnh, c ng lnh v mc kh. D ngnh thu sn Vit nam c gng a dng ho sn phm thu sn xut khu nhng sn phm thu sn xut khu ca nc ta vn ch yu dng s ch , t trng sn phm c gi tr gia tng thp (chin 1415% lng hng xut khu). Tuy nhin nhng nm gn y do c s u t ngy cng nhiu nn t trng cc sn phm gi tr gia tngngy cng cao, nm 1999 ch t 19,7%, nm 2000 tng ln 35%, dn dn hn ch xut khu sn phm thu sn di dng nguyn liu th. Xt v chng loi mt hng, c cu sn phm thu sn xut khu l mt cn i. Nm 1995, mt hng tm ng lnh chim t trng cao (52,08%) trong tng s sn lng thu sn xut khu n nm 1999 t trng ny gim xung ch cn 32,34%, sang nm 2000 t trng mt hng ny ch cn 22,84%, nhng kim ngch xut khu tm ng lnh tng ln 318,2 triu USD so vi nm 1995. Kim ngch xut khu tm ng lnh ngy cng tng chng t gi tr gia tng ca mt hng ny ngy cng ln. Biu 29: c cu sn lng thu sn xut khu n v: ngn tn
Nhm mt hng khu Tm lnh Mc lnh

1995

1996
SL %

1997
SL %

1998
SL %

1999
sl %

2000
SL %

xut SL %

ng 65,552,1 70

46,5 72,838,7574,2 35,39 76

32,34 60,7 22,84 21,24 7,27

ng 12,38,67 14,510,1 18,810,4 19,459,29 21,1 10 27,24 49,226,1953 2,26 6 52,28 65

C ng lnh 31,424,6 41 Mc kh 4 3,13 4

27,66 56,1 19,2

3,19 7,68 3,67 8,6 3,66 26,42 9,05

Thu sn khc 14,511,4 21

13,95 41,021,8555,3 26,4 64,3 26,34 121,5 41,6 5 3

-Trang 54-

Tng cng

127,100 150,100 187,100 7 5 9

209,6100

235 100 291,9 100

Ng un B thu sn C ng lnh l mt hng xut khu quan trng xp th hai ca Vit nam sau tm ng lnh. T trng ca mt hng ny ngy cng tng trong c cu cc mt hng thu sn xut khu ca Vit nam. Nm 1995 c ng lnh ch chim 24,6 % nhng n nm 1999 chim t trng l 52,28% t t trngcao nht nhng n nm 2000 t trng nay li gim mt cch t ngt ch cn 19,25, tuy t trong gim song kim ngh xut khu ca mt hng ny ngy cng tng t 94 triu USD nm 1995 n nm 2000 tng ln 165,79 triu USD. Mc ng lnh thng chim t trng t 7-10% trong tng s sn lng thu sn xut khu. Mc kh chim t trng tng i thp trong tng s sn phm thu sn xut khu, nm 1995 (3,13%, nm 1999 (3,66%) nm 2000 (9,05%), kim ngch xut khu mt hng ny cng tng nhanh trong nhng nm gn y, nm 1995 t 30 triu USD, n nm 2000 t 211,32 triu USD. S d kim ngch xut khu mt hng ny tng vt nh nhu cu tng cao khi Trung Quc thc hin chnh sch bo v ngun li thu sn. Bn cnh , cc nhm thu sn khc cng gp phn lm tng kim ngch xut khu thu sn ca Vit nam trong nhng nm gn y nh : Cc mt hng sn phm ch bin nhuyn th hai mnh v, cua gh, c sn bin. Cc mt hng ny cng pht trin mnh vo u ba thng u nm 2002, Chim t trng trung bnh 16,2% trong tng s kim ngch xut khu hng thu sn. y l thng li trong vic a dng ho cc mt hng xut khu, a dng ho th trng xut khu. Tuy nhin, c cu sn phm thu sn xut khu ca Vit nam trong thi gian qua khong hn 90% l dng sn phm ti, p ng, ng lnh ( ring gip xc v nghuyn th l 8085%). S mt cn i v c cu cc dng sn phm thu sn xut khu ca ta mt mt phn nh th so snh ca Vit nam trong xut khu thu sn, mt khc li th hin s yu km ca ngnh cng nghip ch bin ca Vit nam, nhng y cng l tim nng Vit nam c th a dng ho sn phm xut khu nhm tng nhanh kim ngch xut khu thu sn trong thi gian ti. C cu mt hng thu sn xut khu -Trang 55-

ca Vit nam cn ph hp tng i vi c cu xut khu thu sn ca th gii, tng hn na v t trong cng nh s lng xut khu hp, tng t trong c v tng t trong thu sn c gi tr gia tng c tng c cu hng thu sn ti, p ng, ng lnh v gim t trng hng ng lnh s ch. 2.1.4.Gi xut khu hng thu sn Do hng thu sn xut khu ca Vit nam ch yu l nguyn liu th, xut qua nhiu th trng trung gian v cha chim c th phn ln nhng th trng ln trn th gii, nn gi thu sn xut khu xut khu ca Vit nam nhn chung vn thp hn so vi gi cc sn phm cng loi t cc nc khc trong khu vc v trn th gii. Gi trung bnh xut khu ca Vit nam nm 1995 l 4,3USD/kg, n nm 2000 l 5,06USD/kg, nm 2001 l 4,94UDS/kg. Biu 30:Gi xut khu trung bnh hng thu sn Vit nam (1995-2001) Nm 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Gi XKTS (USD/kg) 4,3 4,45 4,13 4,09 4,84 5,06 4,94 BQ Mc tng Mc tng(USD/kg) 0,15 -0,32 -0,04 0,75 0,93 0,12 t l (%)tng 3,48 -7,2 0,96 10,57 19,2 -2,37 Ngun: B thu sn Gi c xut khu bnh qun cc mt hng thu sn c xu hng tng v nhch dn n gi c ca cc bn hng khc trn th gii. S tng gi ny mt phn do gi thu sn trn th gii c xu hng tng ln, nhng mt khc phi k n n lc ca ngnh thu sn Vit nam: nng cao tr gi thng phm ca hng thay v xut khu th, nng cao phm cht hng ho v p dng cc bin php bo m v sinh an ton thu sn xut khu.
2.2 Thc trng xut khu hng thu sn vo th trng M trong thi gian va qua.

2.2.1. Kim ngch xut khu.

-Trang 56-

T nm 1994, Ngnh thu sn Vit nam nhn thy vic m rng th trng xut khu l rt quan trng trong vic gia tng gi tr xut khu cng nh hnh thnh th ch ng v cn i v th trng, trnh khng l thuc vo th trng truyn thng Nht Bn. Do , Ngnh ch trng m rng xut khu sang nhiu th trng khc nh EU, Trung Quc,... v c bit l th trng M. C th ni trong c cu th trng xut khu thu sn ca Vit nam hin nay, M c nh gi l th trng y trin vng, nm 2000 ng th hai sau Nht Bn. Bc sang nm 2001 th trng m vt qua Nht Bn v tr thnh th trng dn u ca Vit nam (Trong 3 thng u nm 2002, chim 25,3% kim ngch xut khu thu sn ca Vit nam). Th trng M trong c cu th trng xut khu thu sn ca Vit nam c th hin biu 31 Biu 31: Cu trc v th trng xut khu thu sn Vit nam 1998-2001 Th trng M Nht EU 1998 11,6 42,3 12,4 1999 13,8 40,7 9,6 12,5 16,6 2000 20,9 32,8 6,9 20,4 15 2001 28,92 26,14 6,69 18,44 21

Trung Quc v Hng 10,56 Kng Cc th trng khc 17,94

Ngun: V k hoch v thng k - B thng mi Trong nh hng chin lc pht trin giai on 20052010, kim ngch xut khu hng thu sn ca Ngnh thu sn Vit nam vo nm 2010 chim t 25-28%. Ngnh thu sn Vit nam bt u xut khu sang th trng M t nm 1994 vi gi tr ban u cn thp ch c 5,8 triu USD. T gi tr thu sn xut khu ca Vit nam tng lin tc qua cc nm, nm 1999 ln ti 130 triu USD, (tng gp 21 ln nm 1994). V a Vit nam ln v tr th 19 trong s cc nc xut khu thu sn sang th trng M. Nm 2000 M nhp t Vit nam 302,4 triu USD thu sn cc loi, nm 2001 t 498 triu USD ( tng so vi nm 2000 l 62,4%) v trong ba thng u nm 2002 xut khu thu sn vn tip tc tng t 20 ngn tn vi gi tr kim ngch l 180 triu USD (tng so vi cng k nm trc l 75%). Vi tng trng nh trn v c -Trang 57-

bit hip nh thng mi Vit nam- Hoa K chnh thc c hiu lc , nm 2002 kim ngch xut khu thu sn ca Vit nam vo th trng M c th tng v t trn 700 triu USD.

-Trang 58-

Biu 32: Kim ngch xut khu thu sn caVit nam sang th trng M n v tnh: Triu USD Ch tiu 199 4 Kim ngch (%) tng 5,8 1995 19,5 83 237, 6 1996 33,9 88 73,5 5 1997 46,3 76 36,4 4 1998 81,5 5 75,8 4 1999 125, 9 54,3 8 2000 304,35 9 141,74 2001 489,03 4 60,67

mai Hoa K
Triu USD

Kim ng c h xut k hu t hu sn vo t ht r ng M
600 500 400 300 200 100 0
5,8 19,6 33,9
46,3 304,3 4 125,9 81,55 489,034

Ngun: B th ng

Series1 Series2 Series3 Series4 Series5 Series6 Series7

1
94 95 96

97 98 99 00

001

Nm

i vi th trng xut khu ca Vit nam th th trng M vn ln gi v tr hng u, xut khu vo th trng ny c tc tng trng cao nht. Mi nm tc tng trng binh qun l 105,4%. Nm 2001, doanh s xut khu sang M ca Vit nam ng th 21 trong s cc nc a hng thu sn xut kh vo M. Hin nay, trong c nc hnh thnh mt ngnh cng nghip ch bin thu sn xut khu. Tnh n nm 2000, c 266 nh my ch bit ng lnh, c kh nng sn xut khong 1500 tn thnh phm/ ngy. Trong hn mt na c ci to, nng cp, i mi cng ngh, p dng cc chng trnh, h thng kim tra, qun l cht lng v an ton v sinh thc phm tin tin nng lc p ng nhng nhu cu rt cao v cht lng ca th trng M. Trnh ch bin ca nhiu n v c nh gi l t mc tin tin ca -Trang 59-

khu vc v trn th gii, gp phn lm tng gi tr hng thu sn Vit nam ln nhiu ln. Tuy nhin, c mt thc trng khng th khng xt n. l mc d lin tc gia tng c gi tr xut khu nhng nhng con s vn cn qu nh b so vi tng gi tr nhp khu thu sn ca th trng M ( chim khong 4%, nm 2001) v cng cha tng xng vi kh nng ca Vit nam. Nu nh so snh vi Thi lan ( ni xut khu thu sn ln nht vo th trng M) v din tch, vng c quyn kinh t cng nh v din tch nui trng tm th h u thp hn ta nhng sn lng v gi tr xut khu ca h li cao vo loi bc nht th gii. Hin nay mi nm Thi lan thu c khong 4 t USD v xut khu thu sn trong hn 1/3 t th trng M. Do vic tng cng u t i mi ging tm, hin i ho cng ngh nui trng thu sn, nng cao cht lng ch bin, mu m v m bo thi gian giao hng l i hi cp thit i vi Ngnh thu sn Vit nam. 2.2.2.C cu mt hng xut khu Hng thu sn xut khu ca Vit nam sang M tp trung ch yu l tm v c. C cu hng thu sn xut khu vo th trng M 1999 2000 nh sau . Biu 33: C cu mt hng xut khu thu sn vo th trng M n v : triu USD Mt hng Tm C Hng kh Nhuyn th Tng cng 2/2001 trang 40 V nhm mt hng tm: hng nm th trng M nhp khu n trn 3 t USD, 50% trong s ny nhp khu t cc nc chu . Nm 1999 Vit nam xut khu sn th trng M -Trang 60nm 2000 Gi tr 217,426 58,829 0,048 1,757 298,22 T trng (%) 72,90 19,73 0,016 0,59 6,76 100 + 175,87% + (-) so vi nm 1999 +2,3 ln +2,5 ln - 83,5% -70,6%

Cc mt hng khc 20,16

Ngun: Tp ch thu sn thng 1-2 thang1-

tr gi 95 triu USD ng hng th 9 trong 10 nc cung cp tm hng u cho th trng M. Sang nm 2000 Vit nam xut khu mt hng ny tng ln 217,4 triu USD, vn ln ng hng th 7 trong s cc nc cung cp mt hng tm ti M. Ring mt hng tm hp, luc, nhng gi (chung l tm chn). Vit nam xut khu c 2876 tn, tr thnh nh cung cp th 3 sau Thi lan (39110 tn) v Canada ( 5600 tn). Nm 2001, gi tr xut khu tm ca Vit nam t 348 triu USD, chim v tr th ba trong cc nc xut khu tm vo th trng M. Tuy vy, hng tm ng lnh Vit nam vn ch gi v tr cn rt khim tn trn th trng M, chim 5,5% sn lng tm nhp khu ca th trng ny, trong khi Thi Lan chim 44%, ca Mhic chim 10,2%... Hin nay c khong 50 doanh nghip xut khu tm vo th trng M, nhng ch c mt vo doanh nghip nh : Cafatex, Seaprodex Danang, Cofidex, Stapimex.... c thit b v h thng cp ng hin i cho nn sn phm tm cung cp cho th trng M ch do mt s doanh nghip p ng. Mt hng tm xut khu mang li ngoi t nhiu nht trong cc loi thu sn. Tuy nhin 80% tm xut khu di dng cp ng t qua ch bin, cho nn tr gi ngoi t thu c cn thp so vi kh nng. V nhm mt hng c: y l mt hng c tc tng nhanh nht trn th trng M, Nm 2000 t gn 59 triu USD. Vi khi lng 5 triu Pound c tra v c basa, chim 5-6% th phn c da trn ca M. Tuy tr s c ch chim 25% so vi mt hng tm, nhng hin nay Vit nam ng u trong s cc nc xut khu c da trn sang th trng M, cnh tranh mnh m vi cc nh cung cp c nheo ca M. Hin nay dung lng ca th trng M cn ln nhng cc nh cung cp M ang lo ngi, tm cch gy kh khn cho vic nhp khu c tra v c basa sang M. Bn cnh c tra v c basa, mt hng xut khu th hai l c ng ti t gi tr 99 triu USD trong nm 2001, tng 77% so vi nm 2000. c ng lnh cc loi c gi tr xut khu ng th ba vi gi tr l 30 triu USD ( nm 2001 ), trong c ba sa phile ng l mt hng Vit nam vn chim lnh th trng M vi gi tr xut khu trn 20 triu USD, tng so vi nm trc 169%. Mt hng cua bin cng t mc tng trng cao trong xut khu sang M ( bao gm cua sng, cua ng, cua luc, cua tht) t gi tr xut khu 20 triu USD (nm 2001). Mt im ni bt ca hng thu sn xut khu vo M trong thi gian va qua cng phi k n l c mc tng trng mnh l xut khu thu sn ti sng v p . Nu nh nm 1997 Vit nam -Trang 61-

gn nh cha xut c thu sn ti sng sang th trng ny; Nm 1998 Vit nam mi bt u c thu sn ti sng xut khu vo th trng m vi doanh s mi ch t 1,7 triu USD; n nm 1999 hng thu sn ti sng xut sang th trng M t bc nhy vt khng ng vi doanh s ln ti 7,6 triu USD, ch km th trng dn u Nht bn 1,5 triu USD; Th n nm 2000 M vt xa Nht bn v mc nhp khu thu sn ti sng ca Vit nam, chim ti 42% tng lng hng thu sn xut khu ti sng ca c nc. Trong c ng ti p chim t trng ng k. Mt hng thu sn ti sng v p ca Vit nam xut vo th trng M ch yu l c Ng, cua, ln, c bng tng, tm tt, tm m ni. Trong c ng chim 50% tng lng hng ti sng xut sang th trng M trong nm 2000. T c th thy cc doanh nghip thu sn Vit nam c nhng t ph ng k trong vic y mnh xut khu vo th trng tiu th ln s 1 th gii ny. Biu 34: Kim ngch xut khu ca mt s mt hng thu sn chnh sang th trng M. n v tnh : triu USD TT 1 2 3 4 5 6 7 8 Tn hng Tm bc v Tm ng ch bin tm ng cn v<15 C bin ng lnh Ca basa phil C ng vy vng ti tht ip cua bin 1999 98,5 46,5 27,5 9,89 9,16 8,47 4,53 2,25 2000 103,7 52,1 30,4 11,5 10,7 9 5,1 2,85 2001 125,8 61,4 38,9 16,4 18,9 10,15 5,95 3,75 Ngun: Tng cc Hi quan 2.2.4. Phng thc xut khu Hin nay a s cc nh xut khu thu sn Vit nam ch yu k kt hp ng bn hng cho cc nh thng mi bn bun ca M, theo gi FOB, ri t y thu sn mi c cung cp cho cc nh ch bin v h thng kinh doanh ban l ca M. Vic tm kim khch hng, xy dng hp ng, xc -Trang 62-

nh gi c mua bn thu sn,... pha Vit nam lun th b ng, ph thuc vo cc i tc M ( khong 120 i tc). Trong khi , cc doanh nghip M l nhng ngi mua hng rt ch ng: h tham quan, kho st tn ni nui trng v ch bin thu sn Vit nam ri mi t mua. Tr vic tham gia ca mt s doanh nghip vo hi ch thu sn Boston ti M c t chc hng nam vo thng 3, th rt t cc doanh nghip thu sn Vit nam p dng cc hnh thc Marketing tm kim khch hng. Trong khi cc nh kinh doanh thu sn ca Nauy, Thi lan, Trung quc,... c s h tr ca chnh ph thc hin qung co, tip th, lin kt vi cc siu th t chc cc t khuyn mi thu sn rt c kt qu. Ngoi ra cc nc xut khu ln u lp vn phng giao dch thu sn M, v thng 5/2001 ti M cng khai trng vn phng i din ca tng cng ty dt may Vit nam. M c coi l th trng trng im ca Vit nam trong 10 nm ti, nhng n nay ngnh thu sn vit nam ni chung v cc doanh nghip ni ring cha chun b nhi cho vic thm nhp mnh vo th trng M mt cch n nh. 2.2.5. Kh nng cnh tranh. * V cht lng sn phm: Theo nh gi ca cc nh nhp khu M: do nui tm v c Vit nam ch yu mang tnh qung canh v qung canh ci tin nn v tm ngt t nhin, ngon hn tm nui cng nghip ca Thi lan v Indonesia. * V quy cch sn phm: Phn ln tm chn bn trong cc siu th, nh hng vi c ph bin 31/40 - 51/60 v y l c tr thnh s thch ch yu ca ngi tiu dng cc nc cng nghip pht trin. Trong khi , tm Vit nam nui khu vc min Nam, min Bc c kch c ln hn nhiu. Ch c min trung l cung cp hng kh ph hp. Theo trung tm thng tin thu sn ca M urner Bary th lng tm ca Vit nam c c ln hn 70 chim n hn 80%, ch 20% t tiu chun th hiu. iu ny i hi cc doanh nghip cn ch t chc thu mua sm hn tm c kch c ph hp v nhu cu ca th trng. * Gi c xut khu Gi tm caVit nam 5 nm trc y thng thp hn gi tm ca Thi lan, n , cng mt chng loi, nhng nh uy tn v cht lng tng cho nn gi tm c cao hn gi tm ca -Trang 63-

cc nc khc. C basa v cc loi c khc ca Vit nam c gi thp hn c nheo ca m. Biu 35 :Gi ca mt s mt hng thu sn xut khu vo th trng M. n v :USD/Kg TT 1 2 3 4 Tn hng Tm s b con/pound Tm s b con/pound u u c c 2000 4-6 26,5 6-8 24,85 2001 21,85 20,85 13,35 3,65

Tm s b u c 16-20 17,15 con/pound c basa 3,35

Ngun:VASEP, hip hi ch bin v xut khu thu sn Vit nam * i th cnh tranh: Hng thu sn ca Vit nam xut khu vo th trng M phi chu sc p cnh tranh mnh m t rt nhiu cc i th khc nhau. Trc ht l cc nh nui trng v nh bt ca M. Cc nh doanh nghip M vi mc khai thc 5,5 5,9 triu tn thu sn mi nm ( Gp 3 ln Vit nam), cung cp 55% nhu cu thu sn ca th trng M. y l i th u tin m cc doanh nghip Vit nam cn phi nghin cu tnh hnh cung cp thu sn ca h, phn ng ca cc nh cung cp M i vi thu sn nhp khu nh hng rt ln n cc nc c hng thu sn a vo M. Sn phm thu sn ca M rt a dng nh: c hi, c tuyt, c ng, tm hm, tm he, s, ip, c nheo,... cht lng sn phm cao, c s h tng phc v nh bt, nui trng, ch bin, thng mi thu sn rt tt, vi v tr a l thun li hn bt c nc no c hng thu sn a vo th trng ny. Tip n cc nc khc nm 1999, nm 2000 v 2001 cc nc dn u trong vic xut khu thu sn vo M l Canada, Thi lan, Trung quc Ecuvado, i loan v Chile. y l nhng i th cn phi quan tm nghin cu i vi cc doanh nghip thu sn Vit nam -Trang 64-

+ Canada: Lin tc trong 4 nm k t 1997 lng thu sn xut khu ca Canada sang M lin tc gia tng v khi lng v gi tr chim khong 18% th phn thu sn ca M. Canada c nhiu iu kin thun li xut khu thu sn sang th trng M : c ng trng rng, c c s h tng pht trin thu sn tt, st bin gii vi M, cng vi M nm trong khi mu dch NAFTA c hng u i v thu nhp khu; nhiu nh kinh doanh M hp tc u t khai thc ch bin thu sn vi Canada a hng vo M. Hin nay Canada l nh xut khu hng u vo th trng M. Cc mt hng m Canada ang chim u th ti M l tm hm, cua, c hi, c bt. + Thi lan T nm 1997 n nay Thi lan lun ng v tr th hai cung cp thu sn cho th trng M ( sau Canada). Ring mt hng tm, Thi lan tr thnh nc hng u cung cp cho th trng M. Xut khu thu sn ca Thi lan c ch ng vng vng trn th trg M t 25 nm qua, h rt hiu v c rt nhiu kinh nghim chim lnh th trng M. S hp tc cht ch gia cc doanh nghip v chnh ph Thi lan to nn sc mnh trong cnh tranh, vi chin lc a dng ho sn phm xut khu thu sn trn th trng M( c ng ng hp, c r phi, c hng, mc ng, bch tuc, thc hin nhp khu ti ch bin c plc H&G, c tuyt, c bn vy vng,...) gip cho Thi lan c doanh s xut khu n nh trn th trng M. 2.2.6. Hot ng ca ngnh thu sn Vit nam trong vic thc y xut khu vo th trng M. Xut khu thu sn ca Vit nam nh cp trn, ch thc s c mt ti th trng M k t nm 1994, nhng cho n nay vi thi gian khng nhiu (8 nm), lin tc gia tng v kim ngch v tc pht trin xut khu. Ngnh thu sn Vit nam quan tm v c nhng hot ng thm nhp v pht trin vo th trng M ch t nm 1997 tr li y. Tuy c chm v vic nh gi, nhn nhn th trng ny, nhng Ngnh thu sn hon ton ng n khi coi y l mt th trng xut khu ch lc v c nhiu tim nng to ln cho xut khu thu sn ca Vit nam. Hot ng thm nhp th trng M ca ngnh thu sn ni bt nhng kha cnh: ( B sung sau) -Trang 65-

2.3 nhng kt lun rt ra qua vic nghin cu thc trng xut khu hng thu sn ca vit nam vo th trng M

2.3.1 Nhng u im T vic phn tch thc trng xut khu hng thu sn ca Ngnh thy sn Vit nam vo th trng M c th thy c nhng u im sau: - y l th trng c tc pht trin nhanh, ch trong thi gian ngn th trng M tr thnh th trng ng u tiu th thu sn ca Vit nam. - Kim ngch xut khu thu sn lin tc gia tng giai on 1994-2001 vi tc cao a mt hng thu sn tr thnh mt hng c gi tr ln nht trong cc mt hng xut khu vo th trng M. - Cht lng thu sn ngy cng c ci thin v c c uy tn nht nh trn th trng M. - S lng cc doanh nghip thu sn quan tm n xut khu thu sn vo th trng M khng ngng tng, trong s c trn 50 doanh nghip xy dng tiu chun HACCP c iu kin v v sinh, an ton thc phm c Hoa k ph duyt cho xut khu vo th trng M. - Ngnh thu sn thc s quan tm ti th trng M v c nhng hot ng h tr cho cc doanh nghip thc y xut khu hng thu sn vo th trng ny. 2.3.2 Nhng vn tn ti v nguyn nhn * nhng vn tn ti Mc d kim ngch xut khu thu sn vo th trng M lin tc gia tng vi tc cao, th trng M tr thnh th trng ln nht ca hng thu sn xut khu Vit nam, nhng xut khu thu sn vo th trng ny vn cn mt s vn tn ti: - Hng xut khu thu sn ca Vit nam vo th trng M hin nay vn ch yu l hng th, hng s ch. Hng ch bin su v hng gi tr gi gia tng vn cn t cho nn cha khai thc tt li th v gim thu sut nhp khu m hip nh thng mai Vit M mang li. Cc mt hng xut khu cha a dng, ch yu tp trung vo cc mt hng nh Tm, mc, c tra, c basa. Mu m, kiu dng, cht lng cha cao, trong mt s trng hp cha p ng c nhng tiu -Trang 66-

chun kim nh ngt ngho ca M nn b ti xut, hoc cha hp dn ngi tiu dng. iu ny c th thy khi xem xt biu thu nhp khu i vi hng thu sn ca M.
Biu 36: Thu nhp khu thu sn th trng M nm 2000

M s HS .1.1. Mt hng 0301. 0302. 0303. 0304. 0305.

Thu MFN Cc loi c sng 0 Cc b phn cn li ca c 0 sau khi ct lc file, k c gan c ti hoc p lnh Cc b phn cn li ca c 0 sau khi ct lc file, k c gan c ti hoc ng lnh File c, tht c lc xng 0 ti, p lnh hoc ng lnh 4-7% 0 7,5% 0 5%

Thu Non-MFN 0 4,4 cent/kg tu loi 2,2 cent/kg4,4cent/kg tu loi Mt s loi khng thu, mt s loi 5,5cent/kg 25-30% 0 15%

C kh, p mui hoc sng khi 0306.13 Tm cc loi 0306.14/ Tht cua ng lnh hoc 24 khng ng lnh 0307. Cc loi nghu s 0307.06 c 1601Cc thc phm ch bin t 1604 c v tht 1605.10. 05 1605.10. 20 1605.10. 40 1605.20. 05 1605.20. 10 1605.30. 10 1605.90 Cua ch bin chn Tht cua Cc loi cua ch bin khc Tm ch bin chn

0 20% 0,96,6 cent/kg6cent/kg 22cent/kg hoc hoc 2,120% - 30%

15%

10% 0 5% 5%

20% 22,5% 15% 20% 0 0 20%

Tm s ch c ng lnh 0 hoc khng ng lnh Tm hm c s ch ng 0 lnh hoc khng ng lnh Cc nhuyn th khc 0 (nghu, s, c) -Trang 67-

Ngun: Hi quan ca M - Hng xut khu thu sn ca Vit nam vo th trng m vn cn nh b, cha tng xng vi tim nng ca hai nc. Vit nam mi ch ng v tr th 21 trong s cc nc ang xut khu hng thu sn vo M, v mi ch chim 4% th phn trong tng s kim ngch nhp khu thu sn ca M (nm 2001) . - Hot ng thm nhp th trng ca cc doanh nghip cn th ng v cha a dng, hu ht xut khu qua trung gian, cha xut khu trc tip vo th trng M, cha thit lp c h thng phn phi thu sn trn th trng M. - Hot ng xc tin xut khu : cha c k hoch v chng trnh tng th xc tin hng thu sn Vit nam trn th trng M, mc d tin hnh mt s hot ng xc tin nh vic tham gia hi ch thng mi v c cc on i kho st nc ngoi nhng nhn chung cha th coi l mt hot ng xc tin xut khu thc s, nu xt v t mc tiu, ln k hoch, p dng cc hnh thc xc tin v nh gi kt qu ca hot ng ny. - Cng ngh ch bin thu sn xut khu : hin nay mi ch c hn 75 doanh nghip ch bin ca Vit nam xy dng v p dng c chng trnh qun l cht lng theo h thng HACCP trong mi ch c hn 50 doanh nghip p dng HACCP c hiu qa v c M chp nhn cho xut khu hng thu sn vo nc h. - Ngnh thu sn Vit nam cha lm tt cng tc xc tin thng mi vo th trng M c th l mi ch thc hin c knh thng tin cho doanh nghip v c quan qun l, cn knh thng tin rt quan trng l thng tin cho ngi tiu dng M th cha bit lm v cha c c ch huy ng ngun lc thc hin. * Nguyn nhn Nhng tn ti trong hot ng xut khu thu sn ca ngnh thu sn Vit nam vo th trng M thi gian v qua l do th trng M l th trng cn rt mi m v c tnh cnh tranh rt cao, s am hiu ca cc nh kinh doanh thu sn Vit nam v nhu cu, th hiu ca th trng M cn hn ch, cha c s hp tc u t vi i tc M vo cng ngh ch bin thu sn Vit nam nh chng ta lm vi cc nh u t Nht Bn. iu ny c th hin rt r qua vic xem xt thng tin v nhng kh khn m doanh nghip xut -Trang 68-

khu thu sn gp phi khi xut khu vo th tng M. Nhng thng tin ny c c t cuc iu tra 41 doanh nghip xut khu thu sn vo th trng M trong thi gian va qua ca mt nhm nghin cu ti Gii php th trng cho sn phm thu sn xut khu ca Vit nam m PGS-TS V Th Thanh Thu Ch nhim ti. Biu 37 :nh gi mc kh khn ca cc doanh nghip xut khu thu sn vo th trng M Mc kh Tng s 15 57 78 810 S T S T S T S T S T DN l DN l DN l DN l DN l Loi kh khn
1. Khng nguyn 21 vt liu p ng 2. Hng ro kim 17 sot v sinh an ton thc phm 3. Cht lng cha cao 4.Gi thnh cao 20 17 51,22 19 41,46 20 46,3 1 4 48,7 2 8 46,3 1 4 48,7 3 8 60,9 3 8 14,6 20 3 21,9 10 5 36,5 8 8 39,0 5 2 24,3 25 9 7,32 2 2,44 4,88 0 2 0 41 100 100

8,88 41

48,78 19 41,46 20 24,39 25 12,19 6 48,78 9 36,58 15 36,58 16 7,32 10

2,44 7,32 7,32

1 1 3

2,44 41 2,44 41 7,32 41 24,3 41 9 4,88 41 7,32 41 12,1 41 9 7,32 41 2,44 41

100 100 100 100 100 100 100 100 100

5. Tnh cnh tranh 10 trn th trng ln 6. Cha am hiu th 5 trng 7. Thu nhp khu 20 cao 8. Cha c cch thc 15 phn phi ph hp 9. Maketing yu 15

48,78 10 24,39 2 19,51 3 12,19 5 60,97 3 4,88 1

10. Chi ph vn ti 3 cao 11. Cc kh khn 35

85,37 3

biu 37 trn ch c 41/94 doanh nghip c hng xut khu sang th trng M M c nhng quy nh rt kht khe khng ch vi cht lng v sinh an ton thc phm, m cn c cc quy nh v

-Trang 69-

bo v mi trng sinh thi, y cng c coi nh cc ro cn k thut lm hn ch kh nng xut khu thu sn. Cc yu t c bn thc y s pht trin thu sn n nh v lu di nh quy hoch, ging, nui trng nh bt... cong mang nhiu yu t t pht cha tr thnh cng ngh hon chnh mang tnh cng nghip tm v m. Bncnh vic nm bt tng tin v th trn M cn t, cc doanh nghip cha ch ng nghin cu tip cn kp thi vi th trng ny. Tt c nhng kh khn, thun li, im mnh, im yu ca hot ng xut khu thu sn vo th Trng M c th c phn nh qua biu phn tch SWOP nh sau: Biu 38 Phn tch SWOT xut khu thu sn sang th trng M im mnh Tc tng xut khu rt nhanh. Phong tro nui tm rm r 75 doanh nghip t tiu chun HACCP Sn phm thu sn Vit Nam rt a dng im yu Doanh nghip cha am hiu th trng M C s vt cht ch bin, bo qun cn th s XK vo M sn phm th, gi tr thp. Ngun cung cp thu sn cha n nh C hi Nhiu loi thu sn ch bin thu gim theo Hip nh Thu sn l loi thc phm ngy cng a chung

Thch thc Cnh tranh gay gt vi CANADA, THAILAN v TRUNGQUOC M ngy cng tht cht kim sot cht lng thu sn S cn tr t th trng M i vi mt hng xut khu c li th ca Vit Nam l c Tra v c Basa

-Trang 70-

-Trang 71-

Chng ba: Phng hng v gii php ch yu thc y xut khu hng thu sn vo th trng M.
3.1 nh hng pht trin ca ngnh thu sn giai on 2000-2010

Thu sn l mt trong 15 mt hng xut khu ch lc ca Vit nam v c xc nh l mt trong nhng ngnh kinh t mi nhn ca t nc. V vy chng ta ang rt cn c nhng nh hng v gii php c hiu qu thc u xut khu. nh hng pht trin ca ngnh thu sn Vit nam giai on 2001-2010 c th hin trong chin lc xut khu thu sn Vit nam giai on 2001-2010. Trong chin lc nhng quan im, mc tiu v phng hng y mnh xut khu thu sn c th hin, c th l: 3.1.1 Cc quan im v y mnh xut khu thu sn ca Vit nam - Xut khu thu sn tip tc l mi nhn trong pht trin kinh t thu sn, trc ht l kinh t bin, c vai tr v v tr quan trng trong pht trin kinh t ca t nc, nng cao thu nhp v v gii quyt cng n vic lm, ci thin i sng ca nhn dn vng bin. - Xut khu thu sn phi chuyn t kinh t khai thc ti nguyn v kinh t thng mi l ch yu sang kinh t khai thc lao ng k thut cng ngh l ch yu, chun b iu kin tin ti kinh t khai thc tr tu v khoa hc nhng nm sau nm 2010. - Xut khu v ch bin thu sn phi gn mt thit v trc tip thc y s pht trin ca khai thc, nui trng thu sn, trn c s c cu kinh t hp l vi s tham gia ca nhiu thnh phn kinh t, to tch lu ln ti sn xut m rng, nhanh chng tin hnh cng nhip ho v hin i ho ngnh thu sn. Thc hin song song cc mc tiu : pht trin nng lc sn xut, ti to v pht trin ngun li, bo v mi trng, ti to v pht trin sc lao ng ngh c. - Xut khu thu sn phi t trong mi lin h cht ch vi i mi cng ngh, k thut v trang thit b, phi hp hi ho vi pht trin sn xut cho nhu cu xut khu ti ch v tiu dng ni a, m rng nhp khu b sung nguyn liu cho xut khu. - Pht trin xut khu v ch bin thu sn phi da trn thc hin chin lc con ngi, i mi t chc qun l,

-Trang 72-

chuyn hn t qun l ch yu da vo kinh nghim c nhn sang qun l ch yu bng tri thc khoa hc. 3.1.2 Nhng phng hng pht trin xut khu thu sn ca ngnh trong nhng nm ti. - Tip tc pht huy th mnh ca Bin, cc vng nc ngt, l, tim lc lao ng kt hp vi vic pht trin nng lm thu sn v du lch pht trin sn xut kinh doanh, y mnh cng nhip ho, hin i ho, tng bc a ngnh thu sn tr thnh ngnh kinh t mi nhn trong nn kinh t quc dn. - Tng cng kh nng cnh tranh, m rng v i tng bc vng chc trong hi nhp khu vc v Quc t. Trn c s tng nhanh gi tr kim ngch xut khu thu sn, nhm tng cng tch lu ni b, m rng nng lc sn xut kinh doanh, xy dng c s vt cht k thut, ci thin i sng ngi lao ng ngh c lm ngha v np ngn sch ngy cng tng; - Pht trin mnh m nui trng thu sn, i vi c cu ngh khai thc hi sn ven b, tng cng cng tc khai thc xa b, gp phn lm thay i c cu hng thu sn xut khu v ci thin i sng ca x hi nng thn vng ven bin. - p dng tin b k thut v cng ngh thch hp vo pht trin sn xut, a dng ho sn phm v m rng th trng xut khu sn phm thu sn. - Thc y cng tc bo v ngun li, bo v mi trng, duy tr cn bng sinh thi nhng vng nui, khc phc tnh trng nhim mi trng nui, ng thi c bin php hu hiu phng dch bnh trong nui trng thu sn, bo m hng thu sn xut khu c cht lng cao p ng c yu cu ca nhng th trng kh tnh nh EU, Nht Bn, M,... - Tp trung vt t, tin vn xy dng vt cht k thut ca ngnh, u tin vo nhng vng trng im, ng thi a nhanh cc cng trnh d n vo sn xut, bo m hiu qu u t. - S dng c hiu qu vin tr v hot ng hp tc Quc t, thu ht cc hot ng c vn u t trc tip, c bit trong nui trng thu sn v ch bin cc sn phm c gi tr thng mi cao. - y mnh ci cch hnh chnh, i mi b my t chc, sp xp li cn b p ng c yu cu trong giai on mi. 3.1.3 Mc tiu pht trin xut khu thu sn ca Vit nam n nm 2010. -Trang 73-

* Mc tiu di hn
Vi tim nng to ln sn c, v xu hng pht trin xut khu thu sn th gii ngy cng tng, Ngnh thu sn t ra mc tiu xut khu thu sn n nm 2010 nh sau: - Khng ngng tng phn ng gp ca ngnh thu sn vo cng cuc pht trin kinh t x hi ca t nc bng vic tng cng xut khu, gia tng thu nhp ngoi t v nng cao v th ca thu sn Vit nam trn trng Quc t, gii quyt c nhiu cng n vic lm v nng cao thu nhp, mc sng ca cc cng ng dn c sng da vo ngh c. - Tng mc cung cp sn phm thu sn cho cc th trng v to iu kin thun li cho mi ngi dn c th tip cn v tiu dng sn phm thu sn d dng. - a Ngnh thu sn tr thnh mt ngnh kinh t c cng nghip ho v hin i ho vi khoa hc v k thut tin tin, nhm khng ngng to ra hiu qu kinh t cao, khng nhng pht huy nhng li th so snh m cn gp phn y nhanh qu trnh cng nghip ho v hin i ho t nc. - Xy dng mt ngnh thu sn c qun l tt nhm t c s pht trin n nh, bn vng cho hin nay v trong tng lai. cng l tin , ng lc nng cao kh nng cnh tranh ca thu sn xut khu.

* Mc tiu ngn hn

Ngnh cn tp trung thc hin cc mc tiu ch yu sau: - Gn ch bin xut khu vi sn xut nguyn liu, to c s vng chc cho sn xut hng ho quy m ln, gim gi thnh nhm nng cao kh nng cnh tranh. - Gi vng v pht trin th trng ti cc khu vc chnh trn th gii, tng nhanh kim ngch xut khu thu sn t 2 t USD vo nm 2002 v 3,5 tUSD vo nm 2010. - Pht huy li th kinh t bin bng cch khai thc hp l ngun ti nguyn, phn u a t trng ngnh thu sn trong GDP ln 2,5-3% v bo m tc tng tng sn lng bnh qun ca Ngnh 4,5-5,1%nm - Khng tng sn lng khai thc nhiu trong giai on 2000-2010, gi mc tng t 1,2-1,4 triu tn ( trong khai thc c, tm, mc khong 1,3 triu tn, nhuyn th 100.000 tn). Tng nhanh sn lng nui trng thu sn t 10-13%/nm. - S lao ng trc tip v phc v ngh c tng trung bnh 2,65%/nm; 3,55 triu lao ng vo nm 2002; 3,9 triu vo nm 2005 v 4,4 triu lao ng vo nm 2010. Trong lao ng nui trng thu sn v lao ng ch bin thu sn tng gp 2 ln. -Trang 74-

3.2 Phng hng xut khu hng thu sn vo th trng M

Chin lc y mnh xut khu hng thu sn giai on 2000 2010 coi trng v nh gi cao tim nng xut khu thu sn vo th trng M. Mc tiu t ra l phi t c kim ngch xut khu trn 500 triu USD vo nm 2002, 2005 t 600 triu USD vo nm 2005, v 1 t USD vo nm 2010, vi tc tng trng bnh qun 15%/ nm v kim kim ngch xut khu vo th trng M chin t 25-28% tng kim ngch xut khu thu sn ca ngnh. Theo nh gi ca cc nh chuyn mn, v nhng phn tch v thc trng xut khu hng thu sn trong thi gian va qua trn cc gc : kim ngch xut khu, tc xut khu, c cu mt hng xut khu, phng thc xut khu v hot ng thm nhp vo th trng M ca ngnh thu sn trong thi gian va qua lm ni bt nn tt c nhng kh khn thun li, c hi v thch thc tip tc y mnh xut khu vo th trng ny. Nhng mc tiu t ra l l hon ton c kh nng thc hin c. Phng hng thc y xut khu thu sn vo th trng M trong thi gian ti l: - Tip tc u t cng ngh nng cao nng lc ch bin c c nhng mt hng xut khu c gi tr gia tng cao, khai thc c li th v vic gim thu sut thu nhp khu m hip nh thng mai Vit M c hiu lc mang li. y l hng rt quan trng bi l nhng mt hng xut khu thu sn trong thi gian va qua k c trc v sau hip nh thng mi Vit M hu nh l hng s ch, hng ng lnh thun tu, nn cha c hng li th ny. Ch c u t to ra nhng mt hng thu sn ch bin su th mi tip tc c ch ng vng chcs trn th trng M v mi c trng r nt ca thng hiu hng thu sn Vit nam. T mi tin ti phn ph trc tip hng thu sn trn th trng M. - Song song vi vic thay i c cu v gi tr hng thu sn xut khu sang M c hng u i v thu, cc doanh nghip cn tip tc xy dng v hon thin tiu chun HACCP c hiu qu thun li trong vic a hng thu sn vo M, thng qua vic thng xuyn t chc theo di h thng kim sot v sinh v mi trng nui trng, nh bt v ch bin thu sn nhp khu ca M. - Theo di thng xuyn nhu cu v th hiu tiu dng thu sn ca ngi M kp thi pht hin ra nhng c hi mi, nhanh chng a hng thu sn thch hp vo chim -Trang 75-

lnh th trng. C th l tng cng pht trin nui c r phi c nguyn liu ch bin cung cp cho th trng M v mt hng ny ang tng v nhu cu v phng ln phi nhp khu c nhp khu. - Ngnh thu sn cn phi c nhng bin php khuyn khch u t vo lnh vc nui trng v ch bien thu sn xut khu t pha cc di tc M gip hng thu sn thm nhp vo M vt qua cc ro cn phc tp ca k thut vo th trng ny. - Thay i cch thc thm nhp th trng M thng qua vic tn dng i ng ng o Vit kiu, Hoa kiu a hng vo th trng M
3.3 Gii php php thc y xut khu hng thu sn vo th trng M.

3.3.1 Gii php tng cng nghin cu th trng M Phn tch nhng c in ca th trng thu sn M cng vi xen xt thc trang hot ng xut khu thu sn ca Ngnh thu sn Vit nam trong thi gian qua vo th trng ny cho thy c rt nhiu nhng kh khn thc y xut khu hng thu sn tng nhanh v kim ngch v tc . Mt trong nhng kh khn hng u c phn nh t pha cc doanh nghip, l kh nng hiu bit v th trng M cn hn ch. Mun y mnh xut khu thu sn vo th trng M th trc ht phi tng cng kh nng hiu bit v th trng M trn cc vn sau y: + Nghin cu nm vng lut php ca M c lin quan n hot ng nhp khu hng thu sn. Thc t cho thy h thng lut php ca M l rt phc tp v cht ch. Ngoi h thng lut php lin bang th mi bang li c s khc bit ng k v lut l. Tng cng 50 bang ca Hoa k c ti trn 2700 chnh quyn a phng cc cp, cc c quan ny u c cc quy nh ring ca h. cc yu cu ny thng khng thng nht vi nhau. V vy khng th tuy tin p dng quy nh ca Bang ny mt Bang khc. Cc doanh nghip, hiu r v y h thng php lut ca M lin quan n hot ng xut khu ca mnh nh: cc th tc hi quan, biu thu quan nhp khu, lut trch nhim sn phm, lut chng ph gi, vn bo h v s hu tr tu, vn ghi xut s hng ho hay lp ho n thng mai,... tt c u c cc quy nh nghim ngt v buc phi tun th cht ch. c bit cn nghin cu k quy nh lut ca M v v sinh an ton thc phm i vi thu sn- lut thc phm nu trong chng 1,2,3. hiu r h thng php lut ca M cc doanh nghip c th tip cn vi cc ngun thng -Trang 76-

tin khc nhau, chng hn nh thng qua cc i tc Hoa K yu cu h cung cp cc quy nh v ng gi, v v sinh an ton thc phm, v trnh t kim tra ca FDA i vi hng thu sn nhp khu vo M. Ngoi ra, doanh nghip cng c th tm hiu thng qua cc t chc nh B thu sn, B thng mi, Phng thng mi v cng nghip Vit nam, Hip hi ch bin v xut khu thu snVit nam, cc nh mi gii hi quan M, c quan thng v M ti Vit nam + Nm thng tin v thu nhp khu i vi hng thu sn ca M, thu sut c th thay i tng nm, thu sut c gim nhiu khi hng thu sn xut khu c gi tr gia tng ln. + Nm thng tin v i th cnh tranh, hng thu sn ca ngnh thu sn Vit nam xut khu vo th trng M ang chu s cnh tranh rts ln t cc i th c ch ra khi phn tch chng 2 cn lu rng nhng i th ny c nhiu im tng ng v iu kin sn xut, xut khu vi Vit nam v h c mt thi gian di thm nhp, pht trin ti th trng M, h c mng li phn phi hng thu sn hiu qu, c bit cc i th thc hin cc lin kt h tr rt tt gia doanh nghip v chnh ph trong vic xc tin y mnh xut khu vo th trng M, v thu ht u t, lin kt vi cc i tc M c trong khai thc, ch bin v xut khu thu sn. + Nm vng thng tin c th v mt hng xut khu thng qua cch thc, t chc tham quan, tham d hi ch hng thu sn c s h tr ca nh nc; nm bt thng tin qua hip hi ch bin xut khu thu sn Vit nam; qua trung tm pht trin ngoi thng ca tnh, thnh ph, Qua phng thng mi v cng nghip Vit nam.Ngoi ra, nm cc thng tin v hng thu sn t nc M thng qua mng Internet. 3.3.2 Gii php tng cng hot ng xc tin xut khu vo th trng M. Trn c s nghiu cu v nm vng th trng thu sn ca M,mun thc y xut khu thu sn vo th trng ny, i hi phi thc hin gii php tng cng xc tin xut khu g. Tng cng xc tin xut khu cn phi c thc hin c tm v m v c tm vi m. * i vi xc tin xut khu tm v m. B thu sn cn phi phi hp vi cc xc tin thng mi thuc B thng mi xy dng chin lc xc tin tm v m ph hp vi c dim tnh cht ca th trng M. S phi hp -Trang 77-

ny thng qua vic gip cc doanh nghip tip cn vi th trng m qua cc cuc kho st th trng, tham gia hi ch hng thu sn, thng qu vic tip xc vi cc doanh nghip ca M,... B thu sn xy dng trang Web vi thit k hp l khoa hc gii thiu tim nng ca ngnh thu sn vit nam; tnh cnh tranh ca sn phm thu sn Vit nam, hot ng thng mi; cc c hi thng mi v u t ; c ch th tc u t; xut nhp khu thu sn, c bit l cc sn phm ph hp vi nhu cu th hiu ca th trng m. B thu sn, phi hp tng cc du lch v B vn ho thng tin, tng cc hng khng Vit nam gii thiu vn ho m thc vit nam. B thu sn cn phi hp vi B ngoi giao giao nhim v cho cc s qun ca Vit nam ng M tham gia cung cp thng tin v th trng m v tm kim i tc. Xy dng phng n thu kho hoc u t xy dng kho ng lnh ti th trng M gip doanh nghip tng bc tin ti phn phi trc tip hng thu sn trn th trng ny. T chc cc hi tho khoa hc quc t v ging, nui trng, ch bin thu sn nhit i, tm kim cc c hi thu ht cc doanh nghip M u t vo nui trng, ch bin thu sn. * Xc tin xut khu tm vi m Cc doanh nghip ca Vit nam xut khu thu sn vo th trng m c th la chn t chc xc tin trc thng qua kho st v tm kim khch hng trn th trng M, tham gia hi ch trin lm. tt chc xc tin trc tip c hiu qu cn phi chun b chu o c th: tham kho kin ca hip hi ch bin v xut khu thu sn (VASEP), ca tham tn thng mi ca Vit nam ti M, ca cc khch hng quen trc khi qua M. T chc chu o cho chuyn i t lp lch trnh tip xc tham quan, n chun b catalogue gii thiu sn phm, k hoch tip xc vi cc i tc phi tht chi tit. Cc doanh nghip Vit nam xut khu thu sn c th tip th thng qua mng Internet bng 2 cch: Xy dng trang Web ca cng ty vi thit k khoa hc v gy c n tng; tin ti vic xut khu thu sn qua mng. Cc doanh nghip xut khu thu sn ca Vit nam tuy vo s tng trng ca quy m kinh doanh ca doanh nghip c th la chn tip th thng qua vic xy dng b phn -Trang 78-

i din thng mi ca cng ty ti th trng M. Trc mt c th gp vn hip hi ch bin v xut khu thu sn Vit nam m vn phng i din ti M v doanh nghip da vo vn phng ny nm thng tin v th trng v tin hnh xc tin thng mi. Khi doanh nghip xut khu t doanh s ln trn 30 triu USD/ nm s m thm vn phng hoc chi nhnh ti cc thnh ph ln ca M y mnh xc tin bn hng. Cc doanh nghip xut khu thu sn cn tin n xy dng v cng c thng hiu sn phm ca mnh trn th trng M. iu ny cn tp trung vo nng cao cht lng v v sinh an ton thc phm, cn phi c c cc mt hng thu sn ph hp vi nhu cu ca th trng M sn phm ca doanh nghip c c trng ring. Xy dng thng hiu thu sn ca mnh c uy tn trn th trng M l phng tin tip th hu hiu gip duy tr v pht trin th trng. 3.3.3 Gii php nng cao tnh cnh tranh ca mt hng thu sn . Cht lng, gi c l nhng yu t quan trng nht tip tc duy tr c tc xut khu v kim ngch xut khu thu sn vo th trng M. Nhng phn tch chng 2 cho thy tnh cnh tranh ca hng thu sn ca Vit nam cha phi l cao: cn xut khu th, chua to lp c thi qen tiu dng, gi thnh sn phm cao. Gii quyt nhng vn ny trong thi gian ti cn phi thc hin tt cc vn sau y: 3.3.3.1 Nng cao tnh cnh tranh v cht lng: + Bt buc cc doanh nghip xut khu thu sn phi t c tiu chun HACCP, khuyn kch xy dng tiu chun ISO 9000. a s th trng nhp khu thu sn ln ca Vit nam, trong c th trng M i hi HACCP ging nh giy thng hnh bt buc khi mun a hng thu sn vo th trng M, Ngoi ra vi h thng HACCP s cho php cc doanh nghip ch bin thu sn thng xuyn ngn ng va x l kp thi nhng mi nguy ng k xm nhp vo sn phm, t khu nguyn liu u vo n khu cui cng. Khi xy dng tiu chun HACCP v thc hin chng trnh ny c hiu qu i hi cc doanh nghip ch bin thu sn phi c cc iu kin sau y: Doanh nghip phi c chng trnh sn xut n nh v phi kim sot c qu trnh ; ton b nhn vin tham gia trong h thng HACCP phi c o to; doanh nghip phi c ring h thng ti liu v d liu bo -Trang 79-

m cung cp v phn tch thng tin chnh xc; cht lng sn phm phi n nh v ng nht, cc thit b o lng kim tra chnh xc; c h thng kp thi pht hin mm bnh v mi nguy c lin quan n ch bin thc phm. Tuy nhin khi xy dng v p dng tiu chun HACCP c ri th doanh nghip cn phi tins ti xy dng tiu chun ISO 9000. Bi v tiu chun HACCP khng nhm mc ch tho mn nhu cu ca ngi tiu dng cho nn n khng cp n vic duy tr c s h tng cho vic kinh doanh thu sn. Trong khi tiu chun ISO 9000 khng ch quan tm ti qu trnh kim sot qu trnh ch bin thu sn, m cn quan tm ti c c s h tng phc v cho hot ng kinh doanh, n nhu cu v yu cu ca ngi tiu dng v hiu qu kinh doanh xut khu. + Nng cao t trng hng thu sn ch bin: Hng thu sn ch bin xut khu vo th trng M nu tng c t trng chng nhng thu c nhiu ngoi t hn, s dng nhn cng lao ng r, khai thc c li th v thu nhp khu m hip nh thng mi Vit M mang li, m cn cho php bo qun cht lng tt hn. Mun s dng gii php ny cn phi nghin cu k th hiu tiu dng ca ngi dn M, thc hin lin doanh, lin kt vi cc cng ty M h bao tiu sn phm. + Hon thin h thng kim tra cht lng v v sinh an ton thc phm quc gia. Mt thc t hin nay cho thy tn ti mt thc trng l c qua nhiu cc c quan thc hin thanh tra kim tra nh nc v cht lng v v sinh an ton thc phm: Trung tm y t d phng, Trung tm tiu chuno lng-cht lng sn phm khu vc hoc chi cc tiu chun -o lng-cht lng; Trung tm kim tra cht lng v v sinh thu sn (NAFIQACEN); Chi cc bo v ngun li thu sn; Chi cc th y... S qun l chng cho, phn on trong cng tc kim tra, thanh tra v qun l nh nc v cht lng gy kh khn v tn km cho doanh nghip xut khu. B thu sn v cc c quan ban ngnh hon chnh li h thng vn bn php quy v qun l cht lng v v sinh an ton thc phm trn c s cc vn bn hin hnh v nghin cu quy nh ca cc nc v vn ny xy dng cc tiu chun mng tnh hi nhp, m bo cho sn phm thu sn t tiu chun Quc gia cng t tiu chun Quc t. B thu sn thay mt chnh ph cn phi n lc lm sao k c hip nh trnh kim tra hai ln thu sn xut khu vi c qua FDA Hoa k khi hng thu sn xut -Trang 80-

khu ly c giy chng nhn ca (NAFIQACEN) th khi nhp khu vo M khng phi gim nh li. 3.3.3.2 Nng cao tnh cnh tranh v gi ca hng thu sn xut khu. Trong thi gian va qua xut khu thu sn ni chung v xut khu thu sn vo th trng M ni ring ng trc mt kh khn ph bin l cc doanh nghip ch bin thu sn xut khu u kh khn v nguyn liu u vo so vi cng sut thit k ca nh my, cho nn phi tranh ginh thu mua nguyn liu vi gi cao dn ti gi xut khu thu sn cha mang tnh cnh tranh cao. thu sn xut khu cnh tranh c v gi phi tp trung vo gii quyt tt cc vn sau : + Gim tn tht trong khu thu hoch ( nh bt v nui trng). Theo thng k ca b thu sn tn tht trong khu thu hoch thu sn chim t 20 30% tng sn lng thu sn. Nhng nguyn nhn dn n tn tht l do vic nh bt nhiu ni khng khoa hc; phng tin bo qun hu sn phc v nh bt xa b km d n thu sn h thi phi loi b; tn dng ph liu thu sn cha tt,... Tt c nhng nguyn nhn trn dn n gi thnh nh bt thu sn cao. Mun gim tn tht trong khu thu hoch cn u t ng b: nh bt, hu cn cho nh bt, ch bin, bo qun thu sn nh bt xa b. Khuyn khch v ph bin cng ngh tn dng cc ph phm t thu sn lm nc mm, thc n gia xc, phn bn,... nh m gim gi thnh sn phm. Th ch ho bng lut nghim cm nh bt thu sn gy hi cho mi trng. + T chc tt cng tc hu cn cho hot ng nh bt xa b. + T chc tt cc trung tm ging quc gia trnh hin tng ging thu sn tt nhng khan him y gi ln cao hoc ging xu dn n nng sut nui trng thp. + Lp ngn hng thu sn c cc chi nhnh ti cc trung tm thu sn ln ca Nh nc phc v cho tt c cc khu kinh doanh thu sn trnh c hin tng ph bin hin nay l thiu vn. + Nng cao nng sut nh bt v nui trng thu sn, hin nay vic nh bt v nui trng nhn chung l k thut lc hu, p dng phng php qung canh l ch yu lm cho nng sut thp nh hng gi thnh xut kh, cho nn cng nghip ho sn xut v nui trng thu sn, p dng cng ngh tin tin s gp phn nng cao nng sut v -Trang 81-

gim thiu ri ro do mi trng thi tit, kh hu thay i, gim chi ph sn xut kinh doanh thu sn. + n gin ho thu tc hnh chnh lin quan n kim tra, kim sot thu sn xut khu gim c chi ph kinh doanh xut khu. 3.3.4 sn Gii php n nh kinh doanh xut khu thu

Mun thc y xut khu thu sn ca Ngnh thu sn Vit nam ni chung v c bit l xut khu hng thu sn vo th trng M rt cn thit phi c gii php lm gim i nhng yu t bt n nh nh hng n s tng trng xut khu thu sn. n nh kinh doanh xut khu thu sn bao hm to lp v n nh mi trng kinh doanh v n nh v pht trin nguyn liu u vo cho hot ng ch bin xut khu. iu ny c gii quyt thng qua thc hin nhng gii php c th sau y: + Nhanh chng xy dng v ph chun lut thu sn. Ngnh thu sn phi xc tin nhanh xy dng d tho lut thu sn trnh Quc hi thng qua nhm n nh mi trng kinh doanh thu sn, to hnh lang php l cho hot ng u t kinh doanh thu sn, to c s thc hin kim tra, kim sot hot ng kinh doanh thu sn v x l l cc trng hp vi phm php lut c lin quan n thu sn. + Xy dng chin lc ging thu sn tm Quc gia Mc d t nm 1996 B thu sn c quyt nh v vic quy hoch sp xp li c s ging nui thu sn thi k 1996-2000, trong c 6 trung tm ging quc gia nc ngt thuc cc vin nghin cu nui trng thu sn, 10 tri ging cp mt thu sn nc ngt, 3 trung tm ging quc gia hi sn, nhng trn thc t cc trung tm ny cha c u t xy dng thc hin chc nng ca h thng ging Quc gia. Tm l mt hng xut khu ch lc chim gn 50% kim ngch xut khu thu sn vo th trng M nhng vic quy hoch h thng tri sn xut ging cha c trin khai, cc tri sn xut mtm ging tp trung min trung do vn chuyn tm ging i cc tnh Min ty Nam B v chuyn tm ging ra cc tnh pha Bc lm tng chi ph, cht lng tm ging b nh hng v c bit l khng bo m thi v nui. Vn gii quyt tm b m thnh thc, c cht lng cho cc c s sn xut ging nhn to l vn bc xc vn cha c gii php hiu qu. Gi c tm m bin ng rt -Trang 82-

ln t vi trm ngn ng /1 con, c lc ln 10 triu ng /1 con. Vic nghin cu xy dng quy trnh sn xut ging c bin cn chm, n nay nui bin vn phi da vo ging t nhin. Cn tht n gii quyt nhng bt cp cn phi xy dng chin lc ging thu sn tm Quc gia nh hng pht trin thu sn theo hng c hiu qu nht; pht trin ging ph hp vi iu kin quy hoch lnh th, gim thiu tnh tu tin trong s dng ging, kim sot dch bnh v phng chng dch bnh trong nui trng thu sn, m bo to ra ngun nguyn liu nui trng thu sn n nh cung cp cho hot ng xut khu. + Xy dng chin lc ngun nguyn liu thu sn bn vng. Hin nay xut khu vo th trng M, nhiu doanh nghip ch bin hng xut khu khng th p ng cc n t hng ln t pha i tc M v thiu nguyn liu, hoc c nguyn liu nhng gi cao do phi cnh tranh trong thu mua ln. Mun xy dng chin lc ngun nguyn liu thu sn bn vng cn p dng cc bin php: - Tip tc hon chnh chng trnh nh bt xa b, nhng ch tnh ng b ca vic thc hin chng trnh ny: khng ch u t vo tu c kh nng nh bt xa b, m cn phi u t ng b cho tu c kh nng ch bin v bo qun thu sn xa b. - Lp bn quy hoch vng nui trng thu sn hng dn ng dn chuyn i c khoa hc sn xut nng nghip sang nui trng thu sn. Trnh tnh trnh nh hin nay, nui trng thu sn mang tnh t pht cao, thiu s ch o, hng dn ca nh nc khin ngi dn u t ln, nhng t l tht bi cng rt nhiu, dn n thiu nguyn liu m rng th trng xut khu. - B thu sn cn phi ly mt phn ngn sch nghin cu khoa hc v cng ngh dnh cho ngnh in cc ti liu khuyn ng pht khng hoc bn r cho ng dn nui trng thu sn: nhng ti liu ny cha ng nhng thng tin ph bin v cc loi ging thu sn ph hp, c hiu qu; cch nui trng chng; nhng kinh nghim phng bnh v cha bnh cho cc loi thu sn. - Xy dng chin lc nhp khu nguyn liu thu sn t nc ngoi ch bin hng xut khu. Ngun nguyn liu thu sn c c t vic tng cng v pht trin nui trng v khai thc thu sn . Tuy nhin, thc t vn cha p ng c -Trang 83-

y v n nh nguyn liu u vo cho ch bin xut khu thu sn. Hin nay nh nc vn gi mc thu nhp khu nguyn liu thu sn rt cao( 30% ), v vn cho rng nhp khu thu sn nguyn liu dn n lm suy yu ngnh sn xut thu sn nc nh. Nhng cn phi khuyn khch nhp khu thu sn nguyn liu v : mt mt gii quyt tnh trng thiu nguyn liu cho ch bin, mt khc kch thch Ngnh thu sn phi n lc tm bin php tng tnh cnh tranh, gim gi thnh. Nhp khu nguyn liu cho ch bin xut khu thu sn cn thc hin ng b cc bin php: Gim thu nhp khu xung cn 0% -5%( tu tng loi ); Th ch ho quy nh nhp khu nguyn liu thu sn trong lut thu sn; Tiu chun ho cc cc quy nh v cht lng v v sinh an ton thc phm i vi cc nguyn liu thu sn nhp khu; Xy dng quy ch kim tra kim sot i vi nhp khu nguyn liu thu sn . - C chnh sch u i u t nc ngoi cho pht trin c s cung cp ging v nui trng thu sn. Ngnh cng nghip thu sn Vit nam c trnh pht trin cng ngh sn xut ging, nui trng thu sn, ch bin i sau hng chc nm so vi cc quc gia xut khu hng u th gii. Cho nn mun gim bt yu t t nhin, t pht trong sn xut thu sn th cn phi c quy ch c bit u i v: thu s dng ti nguyn mt nc, VAT, thu thu nhp doanh nghip v nhiu cc u i khc. + Xy dng h thng kho thu sn quc gia ti nhng trung tm ln vnh bt v nui trng thu sn. Phi tin hnh xy dng ngay h thng kho thu sn Quc gia ti Nng, Qung ninh, thnh ph H Ch Minh thc hin cc hot ng quan trng nh: tham gia n nh gi thu sn xut khu trnh tnh trng doanh nghip bn thp hn gi thnh khi gi thu sn th gii xung thp; gip cc doanh nghip n nh ngun hng thc hin cc hp ng ln; nhn gi hng thu sn ca cc doanh nghip; tin ti ch thnh ch xut khu thu sn l ni mi gii khch hng, cung cp thng tin th trng, tnh hnh cung cu, gi c thu sn xut khu, phc v cho u gi thu sn; phi hp cung cp cc dch v gim nh cht lng v v sinh an ton thc phm i vi thu sn xut khu; th tc hi quan. Xy dng kho vi vn u t ban u bng ngun vn ngn sch hoc ngun v ODA, vn c phn v kho phi hot ng theo ch hch ton c lp.

-Trang 84-

3.3.5 Gii php hon thin phng thc xut khu hng thu sn Trc trng xut khu hng thu sn ca Vit nam vo th trng M trong thi gian va qua cho thy gn nh 100% cc doanh nghip thu sn Vit nam xut khu theo gi FOB, cho nn ton b vic giao hng cho khch hng l ti Vit nam, ton b hot ng phn phi bn hng th trng M l do i tc nm gi. Xut khu thun ty theo phng thc bn hng qua trung gian nh vy v lu di kh duy tr v pht trin c mt cch vng trc ti th trng M, kh c th pht hin c nhng nhu cu mi kp thi p ng, hiu qu t hot ng xut khu s khng cao. Cn phi hon thin phng thc xut khu theo hng tng bc tin ti xut khu trc tip, tng bc tin ti phn phi thu sn trc tip ti th trng M. thc hin c gii php ny i hi cc doanh nghip xut khu thu sn phi ch ng nghin cu v nm vng h thng phn phi hng thu sn trn th trng M, nghin cu kinh nghim ca cc nc rt thnh cng khi xut khu hng thu sn vo th trn m nh ; Canada, Thi lan, Chile, Trung quc. c bit cn phi tn dng c ng o i ng nhng ngi Vit kiu, Hoa kiu a hng thu sn vo th trng M. Bn cnh , cn phi c s ti tr mt phn ca Nh nc, hip hi ch bin v xut khu thu sn xy dng hoc thu mn lu di kho bi th trng m t chc tham gia bn bun nc ny, t chc hi ngh khch hng mua thu sn xut khu ti M. 3.3.6 Gii php h tr t pha Nh nc i vi cc doanh nghip xut khu thu sn. C th ni, Nh nc ng vai tr quan trng trong vic duy tr v pht trin thu sn ni chung v c bit l pht trin xut khu thu sn vo th trng M. Vit nam c nn kinh t cha pht trin do s pht trin Ngnh thu sn mang nhiu yu t t pht thiu n nh, cha ng nhiu yu t ri ro. hng nn thu sn nh th tip cn vi th trng thu sn th gii ni chung v th trng m ni ring c hiu qu th vai tr ca Nh nc l rt quan trng: nh nc va ng vai tr ca nhc trng iu tit ngnh thu sn pht trin ng hng va ongs vai tr l nh thng thuyt to mi trng xut khu thu sn thun li, l nh can thip to ra ng lc h tr cc nh kinh doanh thu sn xut khu. Trong nhng kh khn hin nay khi a hng thu sn vo th trng M c nhng kh khn nm ngoi kh nng ca -Trang 85-

doanh nghip m doanh nghip khng th t khc phc c. Ni cm hin nay l Vic ngy 5/10/2001 H ngh vin M thng qua d lut HR2964 ch cho php s dng tn casfish cho ring cc loi c nheo thuc h Ictaluridae ( c tra, c basa ca Vit nam thuc h Pangasiidae) ngy 25/10/2001, Thng vin M thng qua iu lut b sung cho d lut HR2330 phn b ngn sch nng nghip cho nm ti chnh 2002, quy nh c quan qun l dc phm v thc phm Hoa K( FDA ) khng c dng ngn sch cp lm th tc cho php nhp khu cc loi c mang tn Catfish nu chng khng thuc h Ictaluridae. Ngy 13/5/2002, Tng thng M ph chun o lut An ninh trang tri v u t nng thn HR2646, trong cm hon ton vic dng tn Catfish trong dn nhn, qung co sn phm lm t cc loi c khng thuc h Ictalusidae, thi k p dng 5 mm v c th ko di. Ngy 28/6 /2002 va qua hip hi c nheo M (CFA) kin Vit nam bn ph gi c tra v c basa vo th trng M. Tt c nhng din bin gy bt li cho vic xut khu thu sn vo th trng M ni chung v i vi ring mt hng c tra v c basa ni ring. Nhng kh khn cho thy thm nhp vo th trng M hon ton khng n gin khi lng hng thu sn ca chng ta cn t trn th trng th mi vn khng c g ng ni. nhng khi chim th phn kh hn, vi lng hng v gi tr tng nhanh hn s xy ra cc tranh chp thng mi. Nhng kh khn ny rt cn cn c s tr gip t pha chnh ph. c bit l t B thu sn, B ngoi giao, v B thng mi, c phi n lc gii quyt tranh chp trnh cho pha Hoa k p dng lut chng ph gi i vi hng thu sn xut khu ca Vit nam vo M. Ngoi ra, nhng yu km v hiu bit th trng, v kh nng tip th cng rt cn thit c s tr gip t pha chnh ph v nh nc. Nh vy, gii php h tr t pha nh nc khng hn ch t c ch chnh sch m cn c vn u t nng cao nng lc cho ngnh thu sn, h tr thng tin, tr gip v mt php l, c gng thc y c hai pha thc hin nghim chnh nhng cam kt trong hip nh thng mi Vit M.

-Trang 86-

-Trang 87-

kt lun Thu sn l ngnh kinh t mang li hiu qu xut khu cao, vi tc pht trin nhanh, ngnh a nn kinh t Vit nam hi nhp vi kinh t th gii v khu vc. ng gp vo nhng thnh tch to ln trong hot ng xut khu thu sn thi gian va qua mt phn d vo nhng n lc to ln ca Ngnh khi thm nhp v y mnh xut khu vo th trng M. Bn cnh nhng thnh cng nh tc tng trng cao, nhiu mt hng tm c ch ng vng chc, bc u cc doanh nghip ch ng nghin cu nm vng th trng ny. Th vn cn cha ng nhiu nhng yu t bt n nh, thiu tnh bn vng, e do n kim ngch v tc tng xut khu, bi v y l mt th trng qu rng v ln, li cch xa Vit nam, quy ch qun l nhp khu, ngoi thu cn c mt hng ro k thut phc tp cn tr vic thm nhp thu sn t bn ngoi, phi i mt vi cc i th cnh tranh c ch ng lu di thn th trng. Vic nghin cu phng hng v gii php thc y xut khu thu sn vo th trng M c mt ngha thc tin cao. Th trng M c nhng thun li v kh khn ring; nhng nhn t nh hng cng a dng v mang tnh c th. Tuy nhin, n cng c nhng bt li ging vi thc y xut khu vo cc th trng khc nh: yu t v c ch qun l nh nc, s pht trin cn mng yu t t pht, thiu s u t ng b, tnh cnh tranh ca thu sn Vit nam cha cao, trong khi nhiu i th xut khu khc trn th gii c mt nn cng nghip thu sn hon chnh, c b dy kinh nghim trong chim lnh th trng. Thc y xut khu vo th trng M ch c th thnh cng khi thc hin c cc gii php ng b cc cp, cc ngnh, s n lc ca doanh nghip v s h tr ton din ca Nh nc. Song song vi vic khng ngng tm hiu v th trng M, y mnh hot ng tip th, nghin cu v khai thc c hiu qu nhng c hi ca hip nh thng mi Vit M c thng qua . Nhng phn tch nh gi v xut phng hng gii php ca ti hy vng s gp mt phn no vo n lc ca ngnh thu sn trong vic tip tc duy tr, n nh v tc pht trin v gi tr kim ngch xut khu thu sn vo th trng M ca Vit nam trong giai on ti.

-Trang 88-

-Trang 89-

ti liu tham kho 1. Quy hoch tng th pht trin kinh t - x hi ngnh thu sn 2000-2010 2. n pht trin xut khu Vit Nam 2000 - 2010 ca B Thng mi. 3. Quyt nh 224/1999/Q-TTg ngy 08/12/1999 ca Th tng Chnh ph ph duyt chng trnh nui trng thu sn thi k 1999 - 2010. 4. Quyt nh 103/2000/Q-TTg ca Th tng Chnh ph ban hnh ngy 25/08/2000 v mt s chnh sch pht trin ging thu sn. 5. Bo co v tnh hnh nui trng thu sn v k hoch pht trin nui trng thu sn cc tnh ven bin giai on 2001-2005. 6. Bo co tng kt nm 1997, 1998, 1999, 2000, 2001 ca B Thu sn. 7. Bo co tng kt Nafiqacen 1998, 1999, 2000, 2001. 8. Thng tin khoa hc v cng ngh thu sn. Cc s ra trong nm 2000 v 2001. 9. Thng tin Thng mi - Thu sn do Trung tm Thng tin Khoa hc k hut v Kinh t thu sn thc hin. Cc s nm 2000 v 2001. 10. Thng tin chuyn do Trung tm Thng tin Khoa hc k hut v Kinh t thu sn pht hnh 4k/nm nhng s trong nm 2000 v 2001. 11. Tp ch Thng mi Thu sn - cc s trong nm 2000 v 2001 v thng 8 nm 2002. 12. V Th Thanh Thu - Nhng gii php v th trng cho xut khu thu sn ca Vit nam Nh xut bn thng k nm 2002. 13. H Xun Thng - C s l lun chuyn i c cu kinh t trong ngnh thu sn Nh xut bn Nng nghip. 14. PGS,PTS Nguyn duy Bt- Thng mi quc t - i hc kinh t quc dn H ni - NXB Gio dc 1997. 15. PGS ,TS ng nh ov PGS, TS Hong c Thn- Gio trnh Kinh t thng mi Nh xut bn thng k nm 2001 16. PGS, PTS Trn Minh o- i hc kinh t Quc dn H niGio trnh Marketing- NXB thng k nm 1998.

-Trang 90-

17. PGS, TS Hong Minh ng v TS Nguyn Tha Lc - i hc kinh t Quc dn H ni - Gio trnh Qun tr doanh nghip Thng mi - Nh xut bn Gio dc- 2000 18. Garry D.Smith- Danny R.Arnold - Bobby G.Bizzell Chin lc v sch lc kinh doanh Bi Vn ng dch - NXB Thng k 1997. 19. Ian Chaston - Marketing nh hng vo khch hng -ngi dch TS V Trng Hng v TS Phan nh Quyn- NXB ng nai 1999 20. James M.Comer- Qun tr bn hng- Ngi dch Nguyn Th Hip Thng v Nguyn Th Quyn- NXB Thng k 1995 21. PTS Nguyn Vit Lm- i hc kinh t Quc dn -H ni - Gio trnh nghin cu marketing - nh xut bn Gio dc - 1999. 22. Nin gip thng k cc nm 1995-2001 23. Philip Kotler- Marketing cn bn - NXB Thng k 1997 24. TS Nguyn Xun Quang -i hc kinh t Quc dn H ni - Gio trnh Marketing Thng mi - NXB Thng k - H ni, 1999. 25. TS Nguyn Xun Quang v TS Nguyn Tha Lc - i hc kinh t Quc dn H ni - Gio trnh Qun tr doanh nghip thng mi NXB Thng k H ni, 1999.

-Trang 91-

Mc lc phn m u..............................................................1 Chng mt:.................................................................3 Nhng vn c bn v xut khu hng...................3 thu sn vo th trng M........................................3 1.1. Khi qut chung v xut khu hng ho........................3 1.1.1 Khi nim xut khu................................................3 1.1.2 Li ch ca xut khu.............................................3 1.2. hot ng xut khu hng thu sn ca ngnh thu sn Vit nam. ......................................................................6 1.2.1 Ngnh thu sn trong h thng cc Ngnh ca nn kinh t Quc dn.............................................................6 1.2.1.1 H thng b my t chc ca ngnh thu sn:.6 1.2.1.2.Tim nng pht trin ca ngnh thu sn Vit nam................................................................................7 1.2.1.3 Sn xut ca ngnh.........................................13 1.2.1.4 Nhng ng gp ca ngnh thu sn i vi nn kinh t Quc dn.................................................16 1.2.2. Ni dung hot ng xut khu thu sn...............17 1.2.3.T chc, qun l hot ng xut khu thu sn. . .17 1.3. Th trng m v cc nhn t nh hng n hot ng xut khu hng thu sn vo th trng m.......................17 1.3.1. Th trng M......................................................17 1.3.1.1. c im v kinh t.....................................18 1.3.1.2. c im v chnh tr..................................19 1.3.1.3. c im v lut php..................................21 1.3.1.4. c im v vn ho v con ngi..................22 1.3.2. Th trng thu sn M.......................................23 1.3.2.1. Tnh hnh khai thc v nui trng thu sn ca M................................................................................23 1.3.2.3. Ch bin thu sn..........................................29 1.3.2.4. Xut nhp khu thu sn ...............................30 1.3.2.5. Nhu cu v th hiu tiu dng thu sn ca th trng M......................................................................39 1.3.2.5 H thng phn phi thu sn ca M.............40 1.3.2.6. Quy ch qun l nhp khu thu sn vo th trng M.........................................................................41 1.3.3. Nhng nhn t nh hng n kh nng thc y xut khu thu sn vo th trng M ............................42 1.3.3.1 Nhng nhn t tc ng thun li...................42 1.3.3.2 Nhng nhn t tc ng khng thun li........43 Chng hai:................................................................45 Thc trng xut khu hng thu sn ca....................45 -Trang 92-

ngnh thu sn Vit nam vo th trng M..............45 2.1. Hng thu sn trong h thng cc mt hng xut khu ch lc................................................................................45 2.1.1 Th trng xut khu thu sn ca Vit nam..........45 2.1.1.1 Th trng M....................................................45 2.1.1.2 Th trng Nht Bn..........................................46 2.1.1.3 Th trng EU....................................................47 2.1.1.4 Th trng Trung Quc......................................48 2.1.1.5 Th trng cc nc chu khc .........................49 2.1.2 Kim ngch xut khu hng thu sn ca Vit nam 50 2.1.3 C cu mt hng xut khu.................................52 2.1.4.Gi xut khu hng thu sn.................................56 2.2 Thc trng xut khu hng thu sn vo th trng M trong thi gian va qua......................................................56 2.2.1. Kim ngch xut khu.............................................56 2.2.2.C cu mt hng xut khu.................................60 2.2.4. Phng thc xut khu...........................................62 2.2.5. Kh nng cnh tranh..............................................63 2.2.6. Hot ng ca ngnh thu sn Vit nam trong vic thc y xut khu vo th trng M............................65 2.3 nhng kt lun rt ra qua vic nghin cu thc trng xut khu hng thu sn ca vit nam vo th trng M 66 2.3.1 Nhng u im......................................................66 2.3.2 Nhng vn tn ti v nguyn nhn.................66 Chng ba: ................................................................72 Phng hng v gii php ch yu thc y xut khu hng thu sn vo th trng M...............................72 3.1 nh hng pht trin ca ngnh thu sn giai on 2000-2010..........................................................................72 3.1.1 Cc quan im v y mnh xut khu thu sn ca Vit nam..................................................................72 3.1.2 Nhng phng hng pht trin xut khu thu sn ca ngnh trong nhng nm ti.......................................73 3.1.3 Mc tiu pht trin xut khu thu sn ca Vit nam n nm 2010................................................................73 3.2 Phng hng xut khu hng thu sn vo th trng M ...........................................................................................75 3.3 Gii php php thc y xut khu hng thu sn vo th trng M.......................................................................76 3.3.1 Gii php tng cng nghin cu th trng M........76 3.3.2 Gii php tng cng hot ng xc tin xut khu vo th trng M.............................................................77

-Trang 93-

3.3.3 Gii php nng cao tnh cnh tranh ca mt hng thu sn .........................................................................79 3.3.3.1 Nng cao tnh cnh tranh v cht lng:...........79 3.3.3.2 Nng cao tnh cnh tranh v gi ca hng thu sn xut khu..............................................................81 3.3.4 Gii php n nh kinh doanh xut khu thu sn ........................................................................................82 3.3.5 Gii php hon thin phng thc xut khu hng thu sn..........................................................................85 3.3.6 Gii php h tr t pha Nh nc i vi cc doanh nghip xut khu thu sn.............................................85 kt lun....................................................................88 ti liu tham kho.....................................................90

-Trang 94-