Professional Documents
Culture Documents
Trang ph ba
Li cm n
Mc lc
Li gii thiu
CHNG 1 : CC KHI NIM................................................................................. 1
1. 1 Vc t ngu nhin nhiu chiu ........................................................................... 1
1. 1. 1 Vc t ngu nhin nhiu chiu .................................................................... 1
1. 1. 1. 1 nh ngha .......................................................................................... 1
1. 1. 1. 2 Hm phn phi xc sut ..................................................................... 1
1. 1. 1. 3 Phn phi xc sut .............................................................................. 1
1. 1. 2 Vector trung bnh vector k vng............................................................. 2
1. 2 Ma trn hip phng sai..................................................................................... 5
1. 2. 1 Ma trn hip phng sai mu ...................................................................... 5
1. 2. 2 Ma trn hip phng sai tng th ................................................................ 6
1. 2. 3 Ma trn tng quan ..................................................................................... 7
1. 2. 4 Vector trung bnh - ma trn hip phng sai cho nhiu nhm con ca cc
bin ............................................................................................................ 10
1. 2. 4. 1 Hai nhm .......................................................................................... 10
1. 2. 4. 2 Ba hoc nhiu cc nhm hn............................................................ 14
1. 3 S kt hp tuyn tnh gia cc bin ................................................................. 15
1. 3. 1 Tnh cht ca mu...................................................................................... 15
1. 3. 2 Tnh cht ca tng th ............................................................................... 22
1. 4 Hm mt ca mt i lng ngu nhin nhiu chiu.................................. 24
1. 4. 1 nh ngha ................................................................................................. 24
2. 5. 3. 2 iu kin cn .................................................................................... 62
2. 5. 3. 3 Nghim h phng trnh chun ........................................................ 67
2. 5. 3. 4 iu kin ..................................................................................... 69
2. 6 Xy dng thut ton hi quy cho lp trnh trn my tnh................................. 72
2. 6. 1 Bi ton xy dng phng trnh siu phng hi qui. ................................ 72
2. 6. 2 Bi ton tnh h s tng quan ring ........................................................ 72
2. 6. 3 Bi ton hi quy tng bc ....................................................................... 73
2. 6. 4 M t phng php tnh ton..................................................................... 74
2. 6. 4. 1 Cc k hiu s dng ......................................................................... 74
2. 6. 4. 2 Phng php tnh ton...................................................................... 74
2. 6. 5 Xy dng hm tnh nh thc ca ma trn (sau s dng hm ny tnh
nh thc ca ma trn covarian L_Da) ...................................................... 75
2. 6. 5. 1 Phn 1 ............................................................................................... 75
2. 6. 5. 2 Phn 2 ............................................................................................... 76
2. 6. 5. 3 Xy dng hm tnh nh thc ca ma trn khi b i 1 hng 1 ct .......
.......................................................................................................... 77
2. 6. 6 Bi ton v tng quan ring..................................................................... 78
2. 6. 7 Bi ton v hi quy tng bc................................................................... 78
2. 6. 8 Lu thut ton ca ba bi ton nu trn................................................ 79
CHNG 3 : KIM NH GI THIT TRN VECT K VNG................... 82
3. 1 Mu thun gia kim nh nhiu chiu v mt chiu ...................................... 82
3. 2 Kim nh trn vi bit ...................................................................... 83
3. 2. 1 Nhc li kim nh n bin gi thit H 0 : = 0 vi bit........... 83
3. 2. 2 Kim nh nhiu chiu cho gi thit : H 0 : = 0 vi bit ........... 84
3. 3 Kim nh gi thit trn khi cha bit .................................................... 89
3. 3. 1 Nhc li kim nh n bin cho gi thit H 0 : = 0 khi cha bit ...
................................................................................................................... 89
3. 3. 2 T ca Hotelling kim nh gi thit H 0 : = 0 vi cha bit ....... 90
2
Li Gii Thiu
c lng v kim nh l cc bi ton c ngha ln trong thng k. T mu
ngu nhin kho st c ta c th a ra nhng nhn nh st vi tng th c c
nhng d on tng i chnh xc v mt hin tng ca x hi hay cc bin ng
trong tng lai nc ta hin nay, phn tch thng k nhiu chiu cha c quan
tm mt cch ng k trong cc trng i hc v cao ng. c lng v kim nh
li l bi ton c ngha quan trng trong vic phn tch hi quy v phng sai nhiu
chiu. Bt ngun t nhng suy ngh trn, vi s hng dn ca Thy v s nghin cu
ca bn thn, tc gi xin c gii thiu lun vn thc s ca mnh vi ti :
c Lng v Kim nh Trong Thng K Nhiu Chiu.
Ni dung ch yu ca lun vn ny nhm gii thiu :
Hm g ( F ) no i vi n c c lng tuyn tnh khng chch. Tm trong lp
tt c cc c lng tuyn tnh khng chch ca g ( F ) c lng c phng sai
b u nht. T ng dng trong m hnh c lng tham s hi quy v xy
dng cc thut ton cho bi ton tm siu phng hi quy.
Cc kim nh gi thit ch yu l trn vector k vng v ma trn hip phng sai.
Phn tch lm ni r u im ca vic s dng kim nh nhiu bin trong
thng k nhiu chiu thay v s dng kim nh mt bin thng thng.
Da vo ni dung c bn trn lun vn gm bn chng vi b cc nh sau
Chng 1 : CC KHI NIM
Chng ny nhm gii thiu s lc v cc khi nim, thuc tnh ca bin ngu
nhin nhiu chiu. Gii thiu r v cc tnh cht ca phn phi chun nhiu chiu. y
l phn phi quan trng trong bi ton c lng v kim nh.
Chng 2 : C LNG KHNG CHCH TUYN TNH
Gii thiu cc nh l (Gauss Markov) v b dng gii quyt bi ton
c lng cho m hnh thng k tuyn tnh vi hng y v hng khng y .
T l thuyt c c ta xy dng m hnh ng dng c lng tham s hi
quy bng phng php bnh phng b nht. Sau l ng dng xy dng thut
ton tm phng trnh siu phng hi quy. Cui chng l s thut ton tm phung
trnh siu phng hi quy v hi quy tng bc.
Chng 3 : KIM NH GI THIT TRN VECT K VNG
Ta tm thy t chng ny cc kim nh gi thit H 0 : = 0 cho trng hp ma
trn hip phng sai bit hoc cha bit. Bi ton kim nh gi thit
Chng 1
FX ( x ) := P { : X () < x } x
Tin ti 0 khi x j vi mt ch s j no
Tin ti 1 khi x +
1. 1. 1. 3 Phn phi xc sut
PX ((a, b]) :=
m j
n
jn
(1)
m{0,1}n
PX () = 0,
PX (R n A) = 1 PX (A)
A B ( R n )
__________________________________________________________________
PX (A B) = PX (A) + PX (B)
k =1
k =1
PX ( A k ) = PX (A k )
Chng 1
A, B B ( R n ), A B =
A1 , A 2 ,... B (R n ), A i A k = i k
* H qu :
Trong nghin cu cc i lng ngu nhin nhiu chiu, c th dng cc
o xc sut trn R n (phn phi XS ca LNNNC) thay cho o xc sut P trn
.
1. 1. 2 Vector trung bnh vector k vng :
y1
y2
yi =
yp
Vector trung bnh mu y c th c th c tm tng t nh n vector c
quan st hoc c tnh bi trung bnh ca mi mt p bin ring l :
y1
n
y
1
y = yi = 2
n i =1
y
p
y c th nh : y 2 =
i=1 yi 2
n
(1.1)
__________________________________________________________________
Chng 1
Cc bin
Cc bin
n
n v
v dng
dng
j a1 j
a2 j
j' A = ai1 , ai 2 ,..., ai p , Aj = j
i
i
i
j an j
Vy nn ta c :
'
y =
1 '
jY
n
(1.3)
1
1
j=
1
__________________________________________________________________
Chng 1
y12
y22 n
(1,1,...,1) = yi 2
i =1
y2 n
'
Ta c th bin i y thu c :
1
y = Y' j
n
(1.4)
y1 E ( y1 ) 1
E
y
y
(
)
2
2
2
E (y) = E =
= =
y
p E y p p
(1.5)
( )
( )
( )
( ) =
y1 E y1
y E y2
E y = E 2 =
y
p E yp
()
( )
2
=
p
(1.6)
__________________________________________________________________
Chng 1
( )
( )
S = s jk
s11 s12
s21 s22
=
s p1 s p 2
s1 p
s2 p
s pp
(1.7)
( y y)
=
n
s jj = s 2
i =1
Hoc l :
(1.8)
n 1
2
y
ny
i
= i =1
n
(1.9)
n 1
Nu dng ct j ca Y th :
1 n
s jj = s =
yij y j
n 1 i =1
2
j
2
1
2
yij n y j
n 1 i
(1.10)
(1.11)
__________________________________________________________________
Chng 1
sxy
( xi x )( yi y )
= i =1
(1.12)
sxy
xi yi nx y
= i =1
(1.13)
n 1
Hoc
n
n 1
Nu dng j v k ct ca Y th :
s jk =
=
1 n
yij y j
n 1 i =1
)( y
ik
yk
1
yij yik n y j y k
n 1 i
(1.14)
(1.15)
11 12
21 22
= cov ( y ) =
p1 p 2
1 p
2p
pp
(1.16)
= E ( y )( y )
'
(1.17)
__________________________________________________________________
Chng 1
y1 1
y2 2
'
= E ( y )( y ) = E
y 1 , y2 2 ,..., y p p
p
p
y1 1 )
(
y y
(
2 )( 1
1)
= E 2
y (y )
1
1
p
p
( y1 1 )( y2 2 )
E ( y1 1 )
E y y
( 2 2 )( 1 1 )
E y p p ( y1 1 )
E ( y1 1 )( y2 2 )
11 12
21 22
=
p1 p 2
( y2 2 )
(y
p p
)( y
( y1 1 ) ( y p p )
( y1 1 ) ( y p p )
(y
2 2 )
E ( y2 2 )
E yp p
)( y
(
(
)
)
E ( y1 1 ) y p p
E ( y1 1 ) y p p
E yp p
p p
2 )
1 p
2p
pp
( )
E (S ) =
(1.18)
rjk =
s jk
s jj skk
s jk
s j sk
(1.19)
__________________________________________________________________
( )
R = rjk
Chng 1
1 12
21 1
=
p1 p 2
1 p
2p
(1.20)
Ds = diag
= diag s1 , s2 ,..., s p
s
0
=
s
0
(1.21)
Ta c :
R = Ds 1SDs 1
(1.22)
S = Ds RDs
(1.23)
( )
P = jk
1 12
21 1
=
p1 p 2
1 p
2 p
(1.24)
y :
jk =
jk
j k
__________________________________________________________________
Chng 1
y1 = 28.1 v y 3 = 3.089
T cng thc (1.14) v (1.15), ta c :
__________________________________________________________________
10
Chng 1
R = Ds 1SDs 1
Ma trn ng cho chnh Ds c th tm bng cch ly cn bc hai trn cc
ng cho chnh ca ma trn S :
T ta c :
1. 2. 4 Vector trung bnh - ma trn hip phng sai cho nhiu nhm con
ca cc bin :
1. 2. 4. 1 Hai nhm :
yi1
y i yip
= , i = 1, 2,..., n
xi xi1
xp
S yy S yx
S=
S xy S xx
(1.25)
(1.26)
__________________________________________________________________
11
Chng 1
S xy = S' yx
(1.27)
S yy S yx
S= '
S yx S xx
(1.28)
Vy nn, ta c th vit :
minh ha ta cho p = 2 v q = 3, ta c :
y E (y) y
E =
=
x E ( x ) x
(1.29)
yy yx
y
cov = =
xy xx
x
(1.30)
__________________________________________________________________
12
Chng 1
cov ( y,x ) tc l :
cov ( y,x ) = yx
(1.31)
y
x
y
x
(1.30) v cov ( y,x ) = yx trong cng thc (1.31). cov bao gm mt vector
n cha p+q bin, v cov ( y,x ) th bao gm hai vector.
Nu x v y l c lp th yx = 0 . iu ny c ngha l mi mt bin y j
u
khng
tng
quan
vi
mi
xk
th
nn
y jxk = 0
cho
j = 1, 2,..., p; k = 1, 2,..., q .
V d 1.2:
pp. 215-219) o lng nm bin so snh gia ngi bnh thng v ca bnh nhn
i tho ng . Trong Bng 1.2 ta ch xt mt phn d liu cho ngi bnh
thng. Ba bin chnh c quan tm l :
__________________________________________________________________
13
Chng 1
S ngi
bnh
__________________________________________________________________
14
Chng 1
Ma trn hip phng sai c phn chia nh trong phn tch trn s l :
y1
y
y = 2,
yk
y y1 c p1 cc bin, y 2 c p2 ,,v y k c pk cc bin vi :
p = p1 + p2 + ... + pk
Vector trung bnh mu v ma trn hip phng sai c cho bi :
y1
y
y = 2
y
k
(1.32)
__________________________________________________________________
15
Chng 1
S11 S12
S 21 S 22
S ==
S p1 S p 2
V d nh ma trn con S 2 k
( p2 x pk )
S1 p
S2 p
S pp
(1.33)
= 2 ,
k
11 12
22
= 21
k1 k 2
(1.34)
1k
2k
kk
(1.35)
z = a1 y1 + a2 y2 + ... + a p y p = a'y
(1.36)
__________________________________________________________________
16
Chng 1
(1.37)
1 n
z = zi = a'y
n i =1
(1.38)
zi = ayi , i = 1,..., n
Tng t nh vy, phng sai mu ca zi = a' yi , i = 1,..., n c th c tm
nh l phng sai mu ca z1 , z2 ,..., zn hoc trc tip t a v S , y S l ma trn
hip phng sai ca y1 , y 2 ,...,y n
i=1(
n
sz2 =
zi z
n 1
= a'Sa
(1.39)
__________________________________________________________________
17
Chng 1
( zi z )( wi w) = a'Sb
= i =1
n
szw
n 1
(1.40)
rzw =
szw
2 2
z w
s s
a'Sb
(a Sa )(b Sb )
'
'
(1.41)
a1,
A= ,
a
2
v nh ngha:
a1' y z1
z = ' =
a y z2
2
V sau ta c th c nhn t y t biu din ca biu thc :
a1'
z = , y = Ay
a
2
Nu ta c lng hai chiu t z i cho mi p bin y i trong mu. Chng ta
nhn c z i = Ay i , i = 1, 2,..., n v gi tr trung bnh ca z trn mu c th c
tm thy t y :
'
z1 a1 y
z = =
'
z
2 a2 y
(1.42)
a1'
z == ' y = Ay
a
2
(1.43)
__________________________________________________________________
18
sz2
1
Sz =
sz z
2 1
Chng 1
s z 1 z 2 a ' Sa
= 1 1
sz22 a'2 Sa1
a1' Sa 2
a'2 Sa 2
(1.44)
Bi v :
a1' Sa1
ASA = '
a Sa
2 1
'
a1' Sa 2
a'2 Sa 2
Yu t ny a n :
a1'
S z = ' S ( a1 , a 2 ) = ASA'
a
2
(1.45)
__________________________________________________________________
19
Chng 1
a1' y a1'
' '
a y a
z = 2 = 2 y = Ay
'
a y a'
k k
(1.46)
a1' Sa1
'
a Sa
Sz = 2 1
a' Sa
k 1
(
(
a1' Sa 1 , Sa 2 ,
a' Sa , Sa ,
1
2
= 2
a'k Sa 1 , Sa1 ,
a1'
'
a
= 2 S a1 , a 2 ,
a'
k
a1' Sa k
a'2Sa k
'
a k Sa k
a1' Sa 2
a'2Sa 2
a'k Sa1
)
)
Sa k a'
1
Sa k a'2
= Sa1 , Sa 2 ,
'
Sa k a k
(1.47)
,Sa k
,a k = ASA'
(1.48)
tr ASA' = a 'iSa i
(1.49)
i =1
z i = Ay i + b,
i = 1, 2,..., n
(1.50)
z = Ay + b
(1.51)
S z = ASA'
(1.52)
__________________________________________________________________
20
Chng 1
S ch
z = 197.0
phng
sai
__________________________________________________________________
21
Chng 1
K , v (1.38) nn ta c :
v t (1.39) :
sz w = a'Sb = 40.2
Tip tc dng cng thc (1.41)ta tm c tng quan ca z v w l :
__________________________________________________________________
22
Chng 1
hoc :
y :
__________________________________________________________________
23
Chng 1
( )
(1.53)
(1.54)
cov ( z , w ) = z w = a' b
(1.55)
xy = corr ( x, y ) =
E ( x x )( y y )
xy
=
2
2
x y
E ( x x ) E ( y y )
zw = corr ( a y,b y ) = zw =
z w
'
'
a' b
(a a )( b b )
'
'
(1.56)
E ( Ay ) = AE ( y ) = A
cov ( Ay ) = A A'
(1.57)
(1.58)
E ( Ay + b ) = AE ( y ) + b = A + b
cov ( Ay + b ) = A A'
(1.59)
(1.60)
__________________________________________________________________
24
Chng 1
FX (x) =
x2
x1
f ( t )d t = ... f (t , t
1
x = (x1 , x 2 ,..., x n ) R n
Lc hm f c gi l hm mt (XS) ca vc t NN X .
1. 4. 2 Tnh cht
b
bn
b 2 b1
an
f (t , t
1
a,b R n
a 2 a1
ii) E(X) = t .f ( t )d t
__________________________________________________________________
25
Chng 1
1. 5. 2 Tnh cht :
Var (a i .X i ) = i a i2 .Var ( x i )
v s hng hip phng sai s khng tn ti na.
Do , phng sai ca tng cc bin ngu nhin c lp s bng tng cc
phng sai. c bit, nu tt c cc gi tr phng sai u bng nhau,
ngha l Var (X i ) = 2 vi mi i th
__________________________________________________________________
26
Chng 1
Var (a i .X i ) = 2a i2
2
2
, ngha l X ~ N , . Tng t, chng ta c z =
n
n
~ N(0, 1).
__________________________________________________________________
27
Chng 1
th ca bin ngu nhin hai chiu c xu hng biu th tuyn tnh. Hm tuyn tnh
ca bin ngu nhin nhiu chiu c phn b chun thng l chun tc. Nh trong
trng hp mt chiu biu hin thun li ca hm mt l mn chnh n lm
ngun gc cho nhiu tnh cht v cc kim nh thng k. Thm ch khi d liu
khng phi l chun tc nhiu chiu th chun tc nhiu chiu c th x l bng cc
xp x c li. c bit l trong nhng kt lun lin quan n vector trung bnh mu,
thng c xp x chun tc nhiu chiu bi nh l gii hn trung tm.
Khi hm mt chun nhiu bin c m rng t hm mt chun mt
chiu n c tha hng nhiu tnh cht c trng. Ta s nhc li hm mt ca
phn phi chun mt bin trong mc 1.6.1 v sau s m rng m t hm mt
phn phi chun ca bin ngu nhin nhiu chiu trong mc 1.6.2. Cc mc cn
li ca chng dnh cho vic nghin cu m rng cc tnh cht ca phn phi
chun nhiu chiu.
1. 6. 1 Hm mt phn phi chun mt bin :
f ( y) =
1
2
2
y
e( )
2 2
, < y<
(1.61)
__________________________________________________________________
28
1. 6. 2
Chng 1
f (y) =
1
2
12
( y ) 1 ( y ) 2
'
(1.62)
N p ( , ) hoc n gin y l N p ( , ) .
( ) ( y ) trong s m ca hm mt phn
S hng ( y ) 2 = ( y ) 2
2
2 = ( y ) 1 ( y )
'
(1.63)
__________________________________________________________________
29
Chng 1
S hng a cng tuyn tnh ch ra tng quan cao gia cc bin. Trong
trng hp c li s bc t hn p.
(a)
nh
(b)
ln
(a)
nh
(b)
ln
Hnh 1.3: Biu ng vin cho cc phn phi trong hnh 1.2
__________________________________________________________________
30
Chng 1
N p ( , ) :
N p ( , ) th a'y l N p ( a',a' a )
__________________________________________________________________
31
Chng 1
Trung bnh v phng sai ca a'y c cho bi cng thc (1.53) v (1.54).
( )
N p ( , )
z = (T)
(y )
(1.64)
z = 1 2
) (y )
1
(1.65)
N p ( , ) th z l N p ( 0, I )
__________________________________________________________________
32
Chng 1
Nu y c phn phi
12
y
y = 1 , = 1 , = 11
y2
2
21 22
y y1 v 1 l ( r x 1) v 11 l ( r x r ). Nh vy y1 l c phn b chun
nhiu chiu.
Vy nu y l
N p ( , ) th y1 l N r ( 1 , 11 )
__________________________________________________________________
33
Chng 1
N p ( , ) th y j l N ( j , jj ) , j = 1,2,..., p
y y
y yy yx
E = , cov =
x x
x xy xx
Trong tnh cht 5, 6, 7, chng ta gi thit rng :
y yy yx
y
l
N
,
p + q
x
x xy xx
5 Tnh c lp :
(a). Nu Vector con y v x l c lp th yx = 0
(b). Hai bin ring l y j v yk c lp nu jk = 0 . Ch rng iu ny khng
thc s ng cho cc bin ngu nhin khng c phn b chun.
6 Phn b c iu kin :
Nu y v x khng c lp, tc l yx 0 phn phi c iu kin ca y i vi
x, f ( y x ) l phn b chun nhiu chiu vi :
E ( y x ) = y + yx xx1 ( x x )
(1.67)
cov ( y x ) = yy yx xx1 xy
(1.68)
__________________________________________________________________
34
Chng 1
y + x l N p ( d + d , yy + xx )
(1.69)
y x l N p ( d d , yy + xx )
(1.70)
y
u=
x
C phn phi chun hai bin vi :
y
E (u ) = ,
x
y2 yx
cov ( u ) = =
yx x2
T nh ngha f ( y x ) = g ( y, x ) h ( x ) y h ( x ) l hm mt ca x v
g ( y, x ) l hm mt kt hp ca y v x. Do :
__________________________________________________________________
35
Chng 1
g ( y, x ) = f ( y x ) h ( x )
V bi v bn phi l mt tch s. Chng ta c gng tm kim mt hm ca y v
x, hm ny th c lp vi x v mt ca n c chc nng nh l f ( y x ) .
z = y x = (1, ) u = b'u
By gi :
2 1
,
= ( 0, 1)
=
= yx x2
xy
x
2
yx x
z= y
yx
x
x2
E y yx2 x = y yx2 x
x
x
var y yx2
x
( )
__________________________________________________________________
36
Chng 1
1
2
yx y yx
yx = y2 yx2
= 1, 2
x yx x2 2
x
x
i vi mt gi tr ca x, chng ta c th biu din y nh sau
y = x + ( y x ) y x l i lng c nh tng ng vi gi tr ca x
v y x l phn tn ngu nhin. Nn f ( y x ) l chun tc, vi :
E ( y x ) = x + E ( y x ) = x + y x = y + x x
var ( y x ) = y2
yx
x2
=y
'
1 n
1
n 1
= yi y yi y = W =
S
n i =1
n
n
)(
y W = y i y y i y
)(
'
(1.71)
(1.72)
__________________________________________________________________
37
Chng 1
i =1
i =1
L ( y1 , y 2 ,..., y n , , ) = f ( y i , , ) =
=
np
( 2 )
( y ) 1 ( y ) 2
e i =1
n
n2
'
( y ) 1 ( y ) 2
e
12
'
(1.73)
1 n
y i y + y 1 y i y + y
2 i =1
L=
np
( y y ) 1( yi y )
e i =1 i
n2
i ( y i y ) v (4.13) tr thnh :
'
V 1 l xc nh dng, ta c
(
0<e
'
'
2 n y 1 y 2
'
(1.74)
n y 1 y 2 0 v
) 1 ti u ha xy ra khi s m l 0, lc ny L c ti u
n y 1 y 2
ha khi = y
c lng hp l ti a ca ma trn tng quan tng th P [ xem cng thc
(1.24)] l :
P = R
__________________________________________________________________
38
Chng 1
i=1 y i
n
N p ( , ) , th y c phn phi N p ( , n ) .
N p ( , n ) . R hn na, kt qu ny
n y xp x N p ( 0, )
p
2
p ( p 1) p ( p + 1)
p
=
p+ = p+
2
2
2
u vo khc bit nhau. Phn phi ng thi ca p ( p + 1) 2 cc bin khc nhau
ny trong W = ( n 1) S =
i (
)(
yi y yi y
'
W p ( n 1, ) y n 1 l s bc t do.
__________________________________________________________________
39
Chng 1
z =
i =1
2
i
i =1
( yi )
Nu y c thay th cho th
l phn phi 2 ( n )
( y y)
i
2 = ( n 1) s 2 2 c phn
( y i )( y i )
i =1
'
l W p ( n, )
N p ( , ) Khi y c thay th
( n 1) S = ( y i y )( y i y )
i =1
'
l W p ( n 1, )
__________________________________________________________________
40
Chng 2
M hnh thng k tuyn tnh tng qut vi hng y bao gm vector ngu
nhin n chiu quan st c Y c biu din di dng :
Y = X +
(2.1)
E = 0 ; ET = 2I n
(2.2)
ET = 2S
(2.3)
__________________________________________________________________
41
Chng 2
( )
E* = 0 v E* *
( )
= 2 D1S D1
{ ()
1
( 2)
ct ca X. K hiu a tp l D p . Gi s , ...,
( p)
} l c s trc chun ca
Dp .
Gi s l vector sao cho :
= X
(( ) ) ( Y X ) = 0, i = 1,..., p.
i
(1)
( 2)
( p)
nn tha mn
phng trnh :
XT Y X = 0
Hoc phng trnh chun Gauss Markov :
XT X = XT Y
(2.4)
__________________________________________________________________
42
Chng 2
= XT X
XT Y
(2.5)
R rng l c lng bnh phng b nht l duy nht. Ta s chng minh rng
c lng khng chch tuyn tnh tt nht ca hm tuyn tnh T l T khi m
hnh l m hnh hng y .
2. 2 c lng khng chch cho m hnh thng k tuyn tnh tng qut hng
y :
2. 2. 1 nh l 2.1 (Gauss Markov) :
Gi s Y = X+ l m hnh tuyn tnh hng y , T l hm tuyn tnh
ca . Khi c lng T l c lng khng chch tt nht ca T , trong
c xc nh bi = XT X
XT Y .
Chng minh : Trc tin ta chng minh rng T l c lng khng chch ca
T . Tht vy ,
E T = T XT X
XTEY= T XT X
-1
XT X= T
A l ma trn
EAY = AEY = AX =
tc l AX = I p .
Ta s chng minh rng :
( )
D T D T AY
, hoc tng ng
__________________________________________________________________
43
Chng 2
()
T D T D ( AY )
()
()
D ( AY ) = D ( QY ) + D + 2 2QXV 1
V AX = I p nn ( QX ) V 1 = AX I p V 1 = 0 , v v vy
()
D ( AY ) D = D ( QY )
l ma trn xc nh khng m.
D dng thy rng
( )
D T = 2 T V -1 .
1
YT 1 X X T X
n p
XT Y .
(2.6)
Chng minh :
(1 XV X )
-
= I XS -1 XT .
Hn na X I XV -1 XT X = 0 , do
__________________________________________________________________
44
( (
Chng 2
( ( (
) )
E Y T I XV -1 X T Y = tr D Y T I XV -1 X T
)))
= 2tr I XV -1 XT = ( n p ) 2
trong tr ( . ) l k hiu vt ca ma trn vung ( tc l tng cc phn t trn ng
cho chnh ) v ta cng cn ch n tnh cht ca tr ( . ) l tr ( AB ) = tr ( BA ) . T
2
= XS -1 XT
-1
XTS -1Y ,
(2.7)
1
Y T S -1 S -1 X XTS -1 X XTS -1 Y . (2.8)
n p
Tht vy, nu p dng (2.3) v b 1.1 cho m hnh (2.1), (2.2) trong thay Y
bi D-1Y v X bi D-1 X ta s nhn c (2.7), (2.8).
V d 2.1 : Gi s Y l vector quan st n chiu c EY = 1 , 1 = (1,...,1) ,
T
Y = 1 +
trong ET = 2S .
Do p dng h qu trn ta c :
1T S -1Y
= T -1 ,
1 S 1
(2.9)
__________________________________________________________________
45
Chng 2
1
Y T S -1 S -1 1 1TS -1 1 1TS -1 Y .
n p
i =1
n
Yi i2
i =1
1 i2
1 n 2 2 n
2 2
2
=
Yi i Yi Yj i j i
n p i =1
i , j =1
i =1
2
cn
n 2
D = i
i =1
n +1
X (n)
n
1 =
X
2
__________________________________________________________________
46
Chng 2
Y = X+ ,
(2.10)
ET = 2I ,
(2.11)
vi :
cn
r ( X) < p
M hnh nh vy gi l m hnh tuyn tnh hng khng y .
i vi m hnh tuyn tnh hng khng y khng phi hm tuyn tnh
dng T no cng l hm c lng c (tc l c c lng tuyn tnh khng
chch).
2. 4 c lng khng chch cho m hnh thng k tuyn tnh hng khng y
:
2. 4. 1 nh l 2.2 :
Xt m hnh (3.10), (3.11) vi r ( X ) < p . Hm tuyn tnh T c lng
c khi v ch khi
( ) (
r XT = r XT : ,
(X
(2.12)
Chng minh :
. Khi
E T Y = T X = T;
Do :
__________________________________________________________________
47
Chng 2
T = T X
V vy m T l t hp tuyn tnh ca cc vector ct ca X . T ta c th
suy ra (2.12).
By gi ta gi s ngc li rng (3.12) c tha mn khi tn ti vector
T .
2. 4. 2 B 2.2 :
Ta hy xt m hnh (2.10), (2.11) vi r = r ( X ) p . Gi s T c lng
c. Ta k hiu a tp tuyn tnh cng trn cc vector ct ca X bi Dr ( a tp
( )
Y l
((
T = E L* +K
( )
Nh vy L*
Y = L* +K
( )
X = L*
(( )
X = E L*
Y ,
( A-L ) X = 0
*
vi mi
X Dr . Do m A = L* .
__________________________________________________________________
48
Chng 2
XT X=XT Y
Chng minh :
( )
nht L*
l :
D LT Y = 2LTL .
( )
Nh vy L*
nht.
( )
Y = T* trong * l nghim no
XT X* = XT Y .
( ) ( Y X ) = 0 , v do ( L )
Bi v L* Dr nn L*
( )
na v L*
( )
L*
( )
( )
Y = L*
X . Hn
X = T . Do
Y = T .
__________________________________________________________________
49
Chng 2
SX = Y .
Nu ma trn g nghch o S ca S tn ti th n tha mn ng thc :
SS S = S
Hn na nu t H = S S th :
(i) H l ma trn ly ng, tc l H 2 = H ;
(ii) SH = S v hng r ( S ) = r ( H ) = tr ( H ) ;
(iii) Nghim m rng ca phng trnh SX = Y c dng :
X = SY + ( H I ) Z
trong Z l vector ty ;
__________________________________________________________________
50
Chng 2
( )
( )
S
S* =
O
Trong O l ma trn cc s khng cp ( n-m ) x n . Khi da vo cc php bin
i c bn c th a S* v ma trn Hermite chnh tc. Ni khc i, tn ti ma trn
khng suy bin C cp n x n sao cho
I r K
O O
trong r = r ( S ) . t H = CS* . D thy rng H l ma trn ly ng. Do
CS*CS* = H
Bi v C khng suy bin nn :
S*CS* = C1H
Hn na
S
S H = S = S CS CS = C CS = S = ... ,
O
*
(2.13)
C = S - D
khi :
__________________________________________________________________
51
Chng 2
S
S SS S
(2.14)
(( )) = m , khng ph
X , tc l :
R02 = Y X
) ( Y X ) = min ( Y X ) ( Y X ) .
T
= Y T Y Y T X XT X XT Y = Y T I X XT X XT Y
Bi v l nghim ca phng trnh chun
XT X = XT Y hoc = XT X XT Y .
R02
Mnh 1.1 : c lng =
, trong r = r ( X ) l c lng khng
nr
2
chch ca 2
Chng minh :
__________________________________________________________________
52
Chng 2
X T X X T X X T = XT .
T ta c
R02 = ( Y X ) I X XT X XT ( Y X )
T
V do
ER02 = 2tr I X XT X XT
= 2 n tr XT X
) ( X X)) = ( n r )
T ta suy ra
2
E = E R02 ( n r ) = 2 .
Vic tm ma trn thit k X sao cho ma trn hip phng sai ca c lng
bnh phng b nht c cho bi
D = 2 XT X
__________________________________________________________________
53
Chng 2
n = Cn X i X
i =1
1
2
trong
n 1
2
Cn =
n
2
2
( lu ta c th th li rng l c lng khng chch ca nu rng
(1 ) ( X
2
i =1
i X
k b nht X ,
n
i =1
X i2 .
Tuy nhin ngi ta cng thng s dng c lng khng chch n gin hn
ca l :
n =
X ( n ) X (1)
dn
,( n 2)
k b nht X ,
n
i =1
X i2 . Mt s c lng tt hn l hm ca thng k th t.
__________________________________________________________________
54
Chng 2
( ( x ) / ) , trong F ( x )
( ( x ) ) th i lng chun ha
c phn
r = EU ( r ) r = 1,..., n;
srt = cov U ( r ) ,U ( t )
r , t = 1,..., n
tuyn tnh
Y = (1n ) +
( )
vi E = 0, E T = 2S .
Gi s rng S l ma trn xc nh dng khi theo (3.7) th c lng bnh
phng b nht ca v l
__________________________________________________________________
55
1Tn S 1 1n
= T 1
1n S
Chng 2
1Tn S 1
T S 1
1Tn S 1Y
T 1
S Y
Nu t
C=
S 1 1n T 1Tn S 1
trong
)(
) (
= 1n S 1 1n T S 1 1Tn S 1
th ta c th vit
= T CY, = 1Tn CY
Theo nh l Gauss Markov , v l t hp tuyn tnh tt nht ca
thng k th t.
Phng sai ca chng c dng :
()
D =
2 TS -1
),
()
D =
2 1Tn S 1 1n
cn
2 (1n ) S -1
cov = , =
( )
0
x
F
x
=
1 e
n x <
n x
__________________________________________________________________
56
Chng 2
n x < 0
0
F ( x) =
x
1 e
n x 0
r = EU ( r ) = ( n i + 1) , r = 1,..., n
1
i =1
(3.15)
sr t = cov U ( r ) ,U (t ) = ( n i + 1)
,1 r t n ,
i =1
(3.16)
t f ( x ) = F ' ( x ) = e x , vi x > 0 , khi mt phn b ng thi ca
u1
ur 2
ur + 2
* f ( ur +1 )dur +1 *
fr (u ) =
f ( ur 1 )dur 1
f ( ur + 2 )dur + 2 ...
un 1
f ( un )dun .
r 1
nr
n!
f ( u ) ( F ( u ) ) (1 F ( u ) )
( r 1)!( n r )!
hoc
fr (u ) =
n!
n r +1)u
e(
1 eu
( r 1)!( n r )!
r 1
, u>0
T suy ra
r = uf r ( u ) du = ( n i + 1)
0
i =1
__________________________________________________________________
57
f r ,t ( u , v ) =
Chng 2
n!
eu 1 eu
( r 1)!( n t )!( t r 1)!
r 1
( n t +1)v
(e
e v
t r 1
f r ,r +1 ( u , v ) =
n!
eu 1 eu
( r 1)!( n r 1)!
r 1
( n r )v
, (2.17)
Y = U ( r ) , Z = U ( r +1) U ( r )
th mt phn b ng thi ca Y v Z l
f ( y, z ) =
n!
1 e y
( r 1)!( n r )!
r 1
( n r +1) y
Y = U ( r ) , Z = U (t ) U ( r ) , ta c Y v Z l c lp vi nhau.
c bit, t ta c :
EU ( r ) = E U ( r 1) + U ( r ) U ( r 1)
hoc
zr = zr 1 +
1
,
n r +1
(2.18)
( ) (
) ( )
DU ( r +1) = D U ( r ) + D U ( r +1) U ( r ) = D U ( r ) +
(n r )
, (2.19)
cn
__________________________________________________________________
58
Chng 2
DU (1) =
1
n2
do
r +1
DU ( r +1) =
i =1
( n i + 1)
Hn na v U ( r ) c lp vi U ( t ) U ( r ) nn :
) ( )
cov U ( r ) ,U (t ) = D U ( r ) ,
(2.20)
2
( n 1)2 ( n 2 )2 + ( n 1)2
( n 2)
2
2
2
1
0
( n 2)
( n 3) + ( n 2 )
S =
...
...
...
0
0
0
0
0
0
... 0 0
... 0 0
... 0 0
... 2 1
... 1 1
nX (1) X
n 1
; =
nX X (1)
n 1
n 1 ( n 1)1
=
1
n 1 ( n 1)
1
( n 1)
__________________________________________________________________
59
Chng 2
) l thng k
trong :
-
t th hin thi im trong chui thi gian hoc l tr quan st trong mt chui
d liu.
__________________________________________________________________
60
Chng 2
Gi s ta c n b gi tr quan st ca
(Y, X1 , X 2 ,..., X k )
1 X 21 X 22
X =
1 X n1 X n 2
X1k
X 2k
X nk
0
Y1
U1
1
Y2
U 2
, = , Y = , U =
Y
U n n1
k k1
n n1
nk
Y2
1 X 21 X 22
=
Yn
1 X n1 X n 2
n1
X1k
X 2k
X nk
0
U1
1
U 2
+
k
U n
nk
k1
n1
Y = X + U
2. 5. 2. 2 Hm hi quy mu SRF
ng
vi
gi
tr
quan
st
ca
(Y, X1 , X 2 ,..., X k )
tng c lng l:
__________________________________________________________________
61
Chng 2
Y1 = 0 + 1X11 + 2 X 21 + ... + k X k1 + U1
Y 2 = 0 + 1X12 + 2 X 22 + ... + k X k 2 + U 2
.................................................................
Y n = 0 + 1X1n + 2 X 2n + ... + k X kn + U n
1 X12
X =
1 X1n
Y1
U1
0
Y2
U 2
, = , Y = , U =
Y n
nk
U n n1
k k1
n1
X k1
X k 2
X kn
X 21
X 22
X 2n
1 X 21
Y 2
Y
n n1 1 X n1
X12
X 22
Xn 2
U1
0
U2
1
nk
k k1 U n n1
X1k
X 2k
X nk
Y = X + U
Gii thiu
__________________________________________________________________
62
Chng 2
2
t
t =1
mong mun
2
t
t =1
ESS = U t = Yt 0 1X t1 2 X t 2 k X tk
t =1
t =1
__________________________________________________________________
63
Y = n
t
t =1
Chng 2
+ 1 X1t + 2 X 2t + ... + k X kt
t =1
t=1
t =1
t =1
t =1
t =1
t=1
t =1
t =1
t =1
t=1
t =1
YX
t
it
t =1
t =1
t =1
t=1
t=1
= 0 X it + 1 X1t .X it + 2 X 2t .X it + ... + k X kt .X it
........................................................................................................
n
t =1
t =1
t =1
t =1
t =1
ESS
k
ESS
ring theo
ca hm mc tiu
ESS = U t = Yt 0 1X t1 2 X t 2 k X tk .
t =1
t =1
Ta c:
ESS
0
= 2 Yt 0 1X t1 2 X t 2 i X ti k X tk .(1)
t =1
n
n
n
n
n
n
= 2 Yt 0 1 X t1 2 X t 2 i X ti k X tk
t=1
t =1
t =1
t=1
t =1
t =1
ESS
1
= 2 Yt 0 1X t1 2 X t 2 i X ti k X tk .(X t1 )
t =1
n
n
n
n
Y .X 0 X 1 X 2 2 X .X
t
t1
t1
t1
t2
t1
t =1
t =1
t =1
t =1
= 2
n
n
i Xit .X1t k X tk .X t1
t =1
t =1
__________________________________________________________________
64
ESS
Chng 2
= 2 Yt 0 1X t1 2 X t 2 i X ti k X tk .(X t 2 )
t =1
n
n
n
n
Y .X 0 X 1 X .X 2 X 2
t1
t1
t2
t2
t=1 t t 2
t =1
t =1
t =1
= 2
n
n
i X ti .X t 2 k X tk .X t 2
t =1
t =1
ESS
= 2 Yt 0 1X t1 2 X t 2 i X ti k X tk .(X ti )
t =1
n
n
n
n
Y .X 0 X 1 X .X 2 X .X
ti
t1
ti
t2
ti
t=1 t ti
t=1
t =1
t =1
= 2
n
n
i X ti k X tk .X ti
t =1
t=1
ESS
k
= 2 Yt 0 1X t1 2 X t 2 i X ti k X tk .(X tk )
t =1
n
n
n
n
Y .X 0 X 1 X .X 2 X .X
t
tk
tk
t1
tk
t2
tk
t=1
t =1
t =1
t=1
= 2
n
n
2
X
.X
X
i ti tk
k
tk
t =1
t =1
ESS
=0
ESS
0
= 0;
ESS
1
= 0;
ESS
2
= 0; ;
ESS
i
= 0; ;
ESS
k
=0
__________________________________________________________________
65
Chng 2
n
n
n
Yt 0 1 X t1 2 X t 2
t=1
t=1
t=1
t=1
= 0
2
n
n
i X ti k X tk
t =1
t=1
..............................................................................................
n
n
n
n
X
X
X
.X
Y
.X
0
1
2
t
t1
t1
t1
t2
t1
t =1
t=1
t =1
t=1
= 0
n
n
i X ti .X t1 k X tk .X t1
t=1
t=1
.......................................................................................................
n
n
n
Y
.X
X
X
.X
X
0
1
2
t
t2
t1
t1
t2
t2
t=1
t=1
t=1
t=1
= 0
n
n
i X ti .X t 2 k X tk .X t 2
t =1
t=1
..........................................................................................................
n
n
n
Y
.X
X
X
.X
X
.X
0
1
2
t
ti
ti
t1
ti
t2
ti
t =1
t=1
t=1
t =1
= 0
n
n
i X ti k X tk .X ti
t=1
t =1
..........................................................................................................
n
n
n
Y
.X
X
X
.X
X
.X
0
1
2
t
tk
tk
t1
tk
t2
tk
t=1
t=1
t=1
t=1
= 0
n
n
i X ti .X tk k X tk
t=1
t =1
__________________________________________________________________
66
Chng 2
n
n
n
n
n
n
Yt 0 1 X t1 2 X t 2 i X ti k X tk = 0
t=1
t=1
t=1
t=1
t=1
t=1
..........................................................................................................................
n
n
n
n
Yt .X t1 0 X t1 1 X 2t1 2 X t 2 .X t1
t=1
t=1
t=1
t=1
n
n
X
.X
i ti
k X tk .X t1 = 0
t1
t=1
t=1
..........................................................................................
n
n
n
n
2
X
.X
Y
.X
X
t t 2
2 Xt2
0 t1
1 t1
t2
t=1
t=1
t=1
t=1
n
n
i X ti .X t 2 k X tk .X t 2 = 0
t=1
t=1
n
n
n
n
Y .X 0 X 1 X .X 2 X .X
ti
t1
ti
t2
ti
t=1 t ti
t=1
t=1
t=1
n
n
2
i X ti k X tk .X ti = 0
t=1
t=1
n
n
n
n
Y .X
0 X tk 1 X t1.X tk 2 X t 2 .X tk
t tk
=
t
1
t=1
t=1
t=1
n
n
i X ti .X tk k X 2tk = 0
t=1
t=1
__________________________________________________________________
67
Chng 2
n
n
n
n
n
Y
=
n
X
+
X
+
+
X
+
+
t
0
1
2
i
k X tk
t1
t2
ti
t=1
t=1
t=1
t=1
t=1
n
n
n
n
Yt .X t1 = 0 X t1 + 1 X 2t1 + 2 X t 2 .X t1 +
t=1
t=1
t =1
t=1
n
n
+
+
X
.X
i
k X tk .X t1
ti
t1
t =1
t =1
n
n
n
n
Yt .X t 2 = 0 X t1 + 1 X t1.X t 2 + 2 X 2t 2 +
t =1
t =1
t=1
t =1
n
n
+
+
X
.X
i
k X tk .X t 2
ti
t2
t =1
t =1
n
n
n
n
Yt .X ti = 0 X ti + 1 X t1.X ti + 2 X t 2 .X ti +
t =1
t=1
t=1
t =1
n
n
+ i X ti + + k X tk .X ti
t =1
t =1
n
n
n
n
X
X
.X
Y
.X
+
0
1
2 X t 2 .X tk +
t
tk
tk
t1
tk
t =1
t=1
t=1
t=1
n
n
X
.X
X
+
+
+
i
k
ti
tk
tk
t=1
t=1
1 X 21 X 22
X =
1 X n1 X n 2
Y1
0
Y2
1
, = , Y =
Yn n1
nk
k k1
X1k
X 2k
X nk
__________________________________________________________________
68
X11
X T = X12
X1k
X11
T
X X = X12
X1k
n
X t1
t=1
= n
X t 2
t=1
n
X
t=1 tk
1
X 21
1
X n1
X 22
Xn 2
X 2k
X nk
1
X 21
X 22
1
X n1
Xn 2
X 2k
X nk
t1
X 2t1
t =1
.X t 2
t =1
t =1
t1
t =1
X t 2 .X t1
X tk .X t1
t2
2
t2
t =1
X
t =1
tk
X1k
X 2k
X nk nk
tk
t =1
X t1.X tk
t=1
X
.X
t2
tk
t=1
n
2
X
tk
n
t =1
kn
1 X11 X12
1 X 21 X 22
1 X n1 X n 2
kn
n
t =1
Chng 2
.X t 2
t=1
kk
X11
T
X Y = X12
X1k
1
X 21
X 22
X 2k
Y
t
t=1
Y1
Y
.X
t t1
X n1
t=1
Y2
X n 2 = n
Yt .X t 2
Yn n1 t=1
X nk kn
Yt .X tk
t=1
k1
__________________________________________________________________
69
Chng 2
ESS
= 2X T .Y + 2X T .X. :
;
k
ESS
ESS
=0
2X T .Y + 2X T .X. = 0 X T .X. = X T .Y
1
= (X T .X ) .X T .Y
1 X11 X12
1 X 21 X 22
V X =
1 X n1 X n 2
X1k
X 2k
X nk
l b n gi tr ca (k + 1) bin c lp
nk
rankX = (k + 1) (X T .X ) l kh nghch
1
Vy c lng = (X T .X ) .X T .Y
2. 5. 3. 4 iu kin
1
ESS
ESS
.
ca hm mc tiu ESS
= 2X T .Y + 2X T .X. suy ra
ESS
.
= 2X T .X
c1
c 2
Gi vect thc khc 0,c = cT = (c1 c 2
ck
k1
c k )1k
__________________________________________________________________
70
Chng 2
T
W = cT(1k ) .X (k
n ) .X (nk ) .c (k1)
T
= (X.c)1n .(X.c)n1
v1
n
v 2
T
v n n1
Nu vect v = 0 X.c = 0
tn ti t hp tuyn tnh gia cc ct trong ma trn X bng 0
mu thun rankX = (k + 1)
n
ESS
t =1
W = vT .v = v 2t > 0 W l xc nh dng
l xc nh dng
XT X= X 1i
X
2i
X 1i
X 12i
X 1i X 2i
X 2i 8 48 24
X 1i X 2i = 48 300 135 ,
24
135
80
X 2i
__________________________________________________________________
71
Chng 2
Yi 56
XT Y= X 1iYi = 354
X 2iYi 154
Ta c ma trn nghch o X T X
( X X)
T
l :
5775
1
600
=
120
720
600
64
72
720
72
96
( X X)
T
5775
1
600
X Y=
120
720
T
600
64
72
720 56
72 354
96 154
120 1
Y i = 1 + 1.2 X 1i 0.4 X 2i
1
144 = 1.2 SRF :
=
120
Yi = 1 + 1.2 X 1i 0.4 X 2i + U 1
48 0.4
ngha ca cc h s hi quy :
2 = 0.4 : Phn nh tc ng ca X 2 i vi Y , tc l tc ng ca gi i vi
lng hng bn c theo ngha, nu gi bn ca mt hng ny tng (hoc gim) 1
ngn ng/kg, th lng hng bn c trung bnh c xu hng gim (hay tng)
tng ng xp x l 0.4 tn/thng , vi iu kin thu nhp ca ngi tiu dng v
cc yu t khc l khng i.
__________________________________________________________________
72
Chng 2
a2 X 2 + a3 X 3 + + am X m
xp x X 1 tt nht theo ngha cc tiu sai s bnh phng trung bnh tc l:
A = E { X 1 ( a2 X 2 + a3 X 3 + + am X m + C )} t cc tiu
2
Cu tr li cho bi ton t ra l:
1*k
X 1 = * ( X k EX k ) + EX 1
k = 2 11
m
( )
; ij = E
mm
{( X
EX i ) ( X j EX j )
*
1k
l
det
*
11
*
1.23...m
2
1.23...
det
m
= 1
= 1
*
2
1111
1
12.34...m =
det 12
det 22 .det 11
__________________________________________________________________
73
12.34...m =
Chng 2
(1
2
1m.34...m 1
).(1
2
2 m.34...m 1
2
Sau mi ln chn thm bin ta tnh phng sai phn d 1.23...k
. So snh vi
2
2
phng sai phn d bc trc 1.23...k 1 . Nu 1.23...k
gim khng ng k so vi
2
1.23...
k 1 th ta dng li v chn tp bin c lp l X2,, Xk 1. l tp cc bin c
tc ng chnh n bin X1 (Theo cng thc phng sai phn d th thc cht ca
__________________________________________________________________
74
Chng 2
2
2
vic so snh 1.23...k v 1.23...k 1 l vic nh gi xem tha s (1 12k .34...k 1 ) c gn 1
n :
C mu ngu nhin
xi :
Bin th i
xik :
Gi tr th k ca bin th i
xiTB
Aij :
bk :
L_Da :
Ma trn Covarian mu
L _ Daij*
S2
: H s tng quan mu
i1,, im
__________________________________________________________________
75
Chng 2
1 n
XiTB = xik
n k =1
i = 1...m
1 n
Aij = xik .x jk
n k =1
i, j = 1...m
Nh vy gi tr ca cc phn L_Da[i,j] mu l:
i, j = 1...m
Nhn vo cng thc tnh ton trn ta d dng nhn thy c ma trn
covarian mu L_Da l mt ma trn i xng (L_Da[i,j] = L_Da[j,i]). Nh vy ta
tnh xong ma trn covarian mu L_Da.
Sau y l mt s thut ton lin quan n bi ton ang xt:
2. 6. 5 Xy dng hm tnh nh thc ca ma trn (sau s dng hm
ny tnh nh thc ca ma trn covarian L_Da)
2. 6. 5. 1 Phn 1:
k := a [ k , i ]
Trong trng hp phn t trn ng cho =0 th trn ct cha phn t ta hon
i phn t max vi phn t ng cho.
__________________________________________________________________
76
Chng 2
Tc l nu a[k, k] = 0 th:
x := 0
i := k + 1...m
Nu abs( a[i, k] > x)th:
x := a [i, k ]
nh du hng cn i: r := i
x := a [ k , i ]
a [ k , i ] := a [ r , i ]
a [ r , i ] := x
i := k + 1...m
x := a [ k , i ] a [ k , k ]
j := 1...m
a [i, j ] := a [ j, i ] x a [ j, k ]
2. 6. 5. 2 Phn 2:
DT := 1
i := 1...m
DT := DT a [i, i ]
Trong trng hp (shv mod 2=0) th nh thc := DT
__________________________________________________________________
77
Chng 2
Cn ngc li th nh thc := DT
Nh vy tnh xong nh thc ca mt ma trn.
2. 6. 5. 3 Xy dng hm tnh nh thc ca ma trn khi b i 1
hng 1 ct :
k := 1...m
r := 1...m
Nu hng k = hng i, ct r = ct j th gn TG[k, r] = 1
Nu (hng k = hng i v ct r < > ct j) hoc (hng k < > hng i v ct r = ct
j) th gn TG[k, r] = 0
Cn li th gn TG[k, r] = L_Da[k, r]
Sau gi hm tnh nh thc cho ma trn TG, ma trn TG ny c c bng c
vi ma trn L_Da trn.
Tng t vi cch tnh nh thc ma trn L_Da b i hng i ct j bt k ta s
d dng tnh c phn ph i s ca mt phn t bt k.
Tip theo ta s xy dng phng trnh siu phng hi quy.
Nh ta bit phn trn, nhn c phng trnh siu phng hi quy ca
X1 ta phi tnh c:
Cc h s hi qui
L _ Da1*k
b1k =
L _ Da11*
k = 2m
Tnh hng s C
m
__________________________________________________________________
78
Chng 2
det L _ Da
*
L _ Da11
H s tng quan bi
r12.34...m
2
S1.23...
m
= 1
L _ Da [1,1]
r12.34...m =
det L _ Da12
det L _ Da11.det L _ Da22
Theo nh ngha ta c :
rij =
L _ Da [i, j ]
L _ Da [i, i ] .L _ Da [ j , j ]
r1,i.i1 ,i2 ,...,ik 1 r1,ik .i1 ,i2 ,...,ik 1 .ri ,ik .i1 ,i2 ,...,ik 1
(1 r
2
1,ik .i1 ,i2 ,...,ik 1
).(1 r
2
i ,ik .i1 ,i2 ,...,ik 1
__________________________________________________________________
79
Chng 2
v nh vy cho ti bc th k ta s c:
__________________________________________________________________
80
Chng 2
__________________________________________________________________
81
Chng 2
__________________________________________________________________
82
Chng 3
p
2
phn phi chun vi p bin, s c p trung binh, p phng sai v hip phng
p
2
sai, y biu din s cp bin tng quan trong p bin. Tng s cc bin s
p
2
c quan tm s l : p + p + =
1
p ( p + 3) .
2
H0 )
= 1 ( 0.95 ) = 0.40
10
2.
__________________________________________________________________
83
Chng 3
4.
__________________________________________________________________
84
z=
y 0
Chng 3
y 0
n
(3.1)
H 0 : = 0 ; i thit H1 : 0 . C th hn , ta c
1 01
1 01
2 02
2 02
Gi thit H 0 :
, i thit H1 :
0 p
0 p
p
p
j ngoi tr 2, trong 2 0 2 th ta bc b H 0 .
kim nh H 0 , ta dng mu ngu nhin vi n vector c quan st
'
Z 2 = n y 0 1 y 0
(3.2)
__________________________________________________________________
85
Chng 3
'
y )
(
t=
0
(s n )
xp x phn phi chun N ( 0,1) cho n > 30 . Gi tr ca n cn cho cng thc (3.2)
xp x phn phi chi-bnh phng vi p bc t do l bao nhiu? iu ny s
c lm sng t phn sau. By gi ta xt v d:
V d 3.1 : Cho Bng 3.1, nghin cu v chiu cao v cn nng ca 20 nam
sinh vin i hc. Ta gi thit rng mu ny c pht xut t phn phi chun hai
chiu N 2 ( , ) , y
20 100
=
100 1000
Gi s ta mun kim nh gi thit H 0 : = ( 70,170 ) . T bng d liu ta c
,
y1 = 71.45 v y 2 = 164.7 . Nh vy ta c :
2
'
Z = n y 0
71.45
y 0 = ( 20)
164.7
70 20 100 71.45
170 100 1000 164.7
70
170
0.01 1.45
0.1
= ( 20 )(1.45, 5.3)
= 8.4026
0.01 0.002 5.3
__________________________________________________________________
86
Chng 3
Ngi
Chiu cao
Cn nng
Ngi
Chiu cao
Cn nng
Min bc b cho y = y1 , y2
y1 01
= 1.450 < 1.96
1 n
z2 =
y 2 02
= 0.7495 < 1.96
2 n
__________________________________________________________________
87
Chng 3
Hnh 1.2 cho thy c hnh ch nht ca min nhn trong kim nh n
bin chng ln trn hnh dng ca ellipse min nhn kim nh nhiu chiu. Hnh
ch nht ny thu c t hai min nhn sau :
01 1.96
02 1.96
1
n
2
n
1
n
2
n
__________________________________________________________________
88
Chng 3
Nhiu
chiu t
chi
Mt
chiu
bc b
__________________________________________________________________
89
Chng 3
1
yi v s 2 = i =1
n 1
n i =1
n
yi y
n y 0
y 0
t=
=
s
s n
(3.3)
n y 0
s t 2 , n1 , vi t 2 , n 1 l gi tr ti
) (s
n l dng
__________________________________________________________________
90
Chng 3
t c th c vit li nh sau :
t2 =
n y 0
s2
)( ) ( y )
= n y 0 s 2
(3.4)
) (
'
T 2 = n y 0 S 1 y 0
(3.5)
__________________________________________________________________
91
Chng 3
kim
nh
) (
'
T 2 = n y 0 S 1 y 0
mt
lng
hng,
vy
2 ca
T = n y 0
'S
(y )
0
(3.6)
1
N p , , ( n 1) S c phn phi W ( n 1, ) , y v S l c lp.
n
Trong cng thc (3.3) thng k t , trng hp n bin, biu din kt qu ca
lch chun y , l tch bit vi 0 . S xut hin thng k T 2 trong cng thc
(3.6) hon ton tng t. Nhng khng n gin c th gii thch vn ny.
Nu ta thm vo mt bin, khong cch trong cng thc (3.6) s tng ln (bi tng
t, cnh huyn ca mt tam gic vung th di hn mi mt cnh cn li). Nh vy
ta cn mt thng k kim nh c th ch ra c ngha ca khong cch t y
n 0 trong khi tnh kt qu ca kch thc. V kt qu ca thng k T 2 khng
__________________________________________________________________
92
Chng 3
H 0 : 1 = 2 .
Sau y l mt s tnh cht then cht ca T 2 test :
Ta phi c n 1 > p . Nu khng S th suy bin v T 2 khng th tnh c.
Trong c hai trng hp mt mu v hai mu s bc t do cho thng k T 2
v p +1 2
Tp , v = Fp , v p +1
vp
(3.7)
__________________________________________________________________
93
Chng 3
) (
'
T 2 = n y 0 S 1 y 0
'
thay th Z 2 = n y 0 1 y 0
trong
__________________________________________________________________
94
Chng 3
v = 200
nhn c mt gi tr t s tng t :
T02.05 , 10 , 200 = T02.05 , 10 , = 1.076 . Do vy phi tht thn trng trong kt lun rng
T 2 xp x phn phi 2 khi n ln. Mc (h s sai lm loi I), thc
cht c th b tng ln. V d gi s p = 10 v ta gi thit l n = 30 l
rng cho mt xp x phn phi 2 , th ta s phi t chi gi thit H 0 v
T kt qu v d 1.1 ta c :
__________________________________________________________________
95
Chng 3
Trong trng hp mt bin ta thu c mt mu ngu nhin y11 , y21 ,..., y1n1 t
= ( n2 1) s22 ,
s 2pl
2
2
SS1 + SS2 ( n1 1) s1 + ( n2 1) s2
=
=
n1 + n2 2
n1 + n2 2
y n1 + n2 2 l tng s phn t ca n1 1 v n2 1 . Vi mu s ny s 2p l l
( )
Ta dng
__________________________________________________________________
96
t=
Chng 3
y1 y 2
1 1
s pl
+
n1 n2
(3.8)
2 , n1 + n2 2
y y = var y1 y 2 =
1
2
n1
2
n2
12
n1
22
n2
1 1
+
n1 n2
__________________________________________________________________
97
n1
i =1
Chng 3
)(
)(
'
W1 = y1i y1 y1i y1 = ( n1 1) S1
i =1
n1
'
W2 = y 2i y 2 y 2i y 2 = ( n2 1) S 2
i =1
S pl =
=
1
( W1 +W2 )
n1 + n2 2
1
( n1 1) S1 + ( n2 1) S 2
n1 + n2 2
( )
Nh vy E S pl =
Bnh phng ca thng k mt bin t trong (3.8) c th biu din nh :
t2 =
)( ) ( y
n1n2
y1 y 2 s 2pl
n1 + n2
y2
T2 =
) (
'
n1n2
y1 y 2 S pl1 y1 y 2
n1 + n2
(3.9)
__________________________________________________________________
98
Chng 3
T 2 = y1 y 2
'
1 1
+ S pl
n1 n2
(y
y2
(3.10)
n1 + n2 p 1 2
T = Fp , n1 + n2 p 1
( n1 + n2 2 ) p
(3.11)
__________________________________________________________________
99
Chng 3
Ph n
__________________________________________________________________
100
15.97
15.91
y1 =
,
27.19
22.75
Chng 3
12.34
13.91
y2 =
16.66
21.94
Ma trn hip phng sai mu khng xut hin chng t chnh lch vi ma trn
hip phng sai tng th. Ma trn hip phng sai chung l :
T (3.9) ta c c :
T 2 test :
Nu gi thit H 0 : 1 = 2 b t chi, h qu l 1 j 2 j cho t nht mt j
no vi j = 1,..., p . Nhng y khng m bo l gi thit H 0 : 1 j = 2 j s
__________________________________________________________________
101
Chng 3
t (a) =
z1 z1
(1 n1 + 1 )
n2 sz2
(3.12)
a' y1 a' y 2
t (a) =
( n1 + n2
n1n2 ) a S pl a
'
(3.13)
) [ c chun ha bi a S
'
pl
a = S pl1 y1 y 2
(3.14)
Khi a = S pl1 y1 y 2
__________________________________________________________________
102
Chng 3
tj =
y1 j y 2 j
( n1 + n2 n1n2 ) sij
j = 1, 2,..., p
(3.15)
2 , n1 + n2 2 .
1 j 2 j .
2. hiu chnh mc ngha t biu din p kim nh trong (3.15), ta c th s
dng gi tr ti hn Bonferroni t
1936). Gi tr ti hn t
2p
2 p , n1 + n2 2
th ln hn nhiu so vi t
tng ng, v kt qu
2 p, v
c cho phn Ph lc B.
__________________________________________________________________
103
Chng 3
2p
, ngha l T , p , n1 + n2 2 > t
2 p , n1 + n2 2 .
__________________________________________________________________
104
Chng 3
T 2 test theo sau kim nh mt chiu t test . Phng php ny s xut hin
c h s nh mong mun v r rng s c mnh tt hn cc kim nh bng
ch cch s dng T hoc t / 2p nh l mt gi tr ti hn. Bng 3.3 cng nu bt tm
quan trng ca vic s dng t test mt bin khi ch kim nh nhiu chiu
Trong
hm
phn
bit
z = a'y = a1 y1 + a2 y2 + ... + an yn
__________________________________________________________________
105
Chng 3
r 2 chung
C mu
S cc bin
Kim nh trn mt bin duy nht a
= 0.05 )
V d 3.4 : Trong d liu trc nghim cho Bng 3.2, t v d 3.3 ta tnh c
__________________________________________________________________
106
Chng 3
trong y1 v y3 xut hin ng gp cho s phn chia tt nht thnh hai nhm.
(sau khi chun ha cc lin h v s thay i mt s bin ).
3. 6 Thao tc tnh ton ca T 2 - Thu c T 2 t hi quy nhiu chiu :
wi =
n2
cho mi y11 ,y12 ,...,y1n1 trong mu 1
n1 + n2
n1
cho mi y 21 ,y 22 ,...,y 2 n2 trong mu 2
n1 + n2
b0 l :
b0 = w b1 y i1 b2 y i 2 ... bp y ip
Thay th vo phng trnh hi quy ta c :
__________________________________________________________________
107
Chng 3
R2
T = ( n1 + n2 2 )
1 R2
2
a = S pl1 y1 y 2 =
(3.20)
n1 + n2
n1 + n2 2 + T 2 b
n1n2
(3.21)
n2
32 1
=
= cho mi quan st
n1 + n2 64 2
( n1 + n2 ) =
1
nhm th 2
2
__________________________________________________________________
108
Chng 3
T (3.16) ta c :
cc
kt
qu
3.4
ch
rng
__________________________________________________________________
109
S cp
Chng 3
Mu 2
Mu 1
Khong cch
y2
=
y x
x
= ,
y
yx
x2
1 n
1 n
2
d = di v sd =
di d
n i =1
n 1 i =1
t=
d
sd n
(3.18)
2 , n 1 ,
thu hp trn .
__________________________________________________________________
110
Chng 3
t=
yx
yx
=
s pl 2 n
2 s 2pl n
Tuy nhin
2 s 2pl
E
n
( n 1) s y2 + ( n 1) sx2 y2 + x2
= 2 E
=
+
n
n
2
n
n
(
)
t=
(s
yx
2
y
+ s 2 sxy
2
x
(3.19)
__________________________________________________________________
111
Chng 3
Khong cch
S cp quan st
Mu 2
Mu 1
Trong phn trc 3.7.1, ta s dng gi thit y v x c phn phi chun hai
chiu trong y v x l tng quan. y ta cng gi s l y v x l tng quan
v c phn phi chun a chiu :
x yy
y
x c phn phi chun N 2 p ,
y xy
yx
xx
d = E ( y x ) = y x , ta tnh c
d=
1 n
1 n
d
v
S
=
i
di d di d
d
n i =1
n 1 i =1
)(
'
T ta c :
1
'
S
T = d d d = nd S d1 d
n
2
'
(3.20)
tng ng vi c lng ny l
S yy S yx S xy + S xx
Cc lu trnh by trong phn 1. 7.1 cho ghp ni d liu quan st mt bin
cng c p dng y. Nu c hai mu ca cc quan st nhiu chiu l tng
quan bi mt ghp ni t nhin cc n v mu ca kim nh trong (3.20) th nn
s dng hn thay v dng hai mu kim nh T 2 trong (3.9) vi gi nh hai mu
c lp. p dng sai (3.9) thay v (3.20) s lm gim mnh ca kim nh.
__________________________________________________________________
112
Chng 3
a = S d1 d
(3.21)
tj =
Gi tr ti hn ca t j l t
2 p , n 1
dj
(3.22)
sd , jj n
hoc t
2 , n 1 ty
__________________________________________________________________
113
Lp 1
V tr
su
S lng
Chng 3
Lp 2
su
Khong cch
S lng
su
S lng
T (1.20) ta c :
__________________________________________________________________
114
Chng 3
y1i 1 y
y 2i 2 y
1 = E = , 2 = E =
x1i 1x
x 2i 2 x
y1i
y 2i yy
= cov = cov =
x1i
x 2i xy
yx
xx
Ta phn chia vector trung bnh mu v ma trn hip phng sai nh sau :
y1
,
x1
y2
,
x2
S yy
S pl =
S
xy
S yx
S xx
__________________________________________________________________
115
Chng 3
( y , y ,..., y
1
p , x1 , x2 ,..., xq
) vi T
2
p
Tp2+ q
y y
n n y y
= 1 2 1 2 S pl1 1 2
n1 + n2 x1 x 2
x1 x 2
(3.23)
Vi T 2 , nu gim tp hp ca p bin l :
Tp2 =
) (
'
n1n2
y1 y 2 S yy1 y1 y 2
n1 + n2
(3.24)
(x y ) = (v p)
Tp2+ q Tp2
v + Tp2
(3.25)
T 2 ( x y ) T2, q , v p .
( )
(3.26)
__________________________________________________________________
116
Chng 3
(R
=
2
p+q
R p2 ( v p q + 1)
(1 R ) q
2
p+q
(3.27)
( x y ) = (v p)
Tp2+ q Tp2
(3.28)
v + Tp2
( )
s bc b gi thit ca phn d ca x nu t 2 x y t2
2, v p
= F ,1, v p .
__________________________________________________________________
117
Chng 3
y = ( y1 , y2 ) .
'
p = 3 , v = 62 v v p = 59 . y,
cho
bin
y2
da
trn
ba
bin
y1 , y3
y4 ,
Bin
__________________________________________________________________
118
Chng 3
tng trng.
Cc m hnh thu c t ta ca 1 , 2 ,..., p , nh tung v s im
kt ni c gi l mt
(1, 1 ) , ( 2, 2 ) ,..., ( p, p ) . Phn tch hnh th l phn tch cc hnh th hay so snh
v hai hoc nhiu hnh th. Trong phn tch ng tng trng, cc bin c o
c ti cng khong thi gian, cc hi p c mt trt t t nhin. Trong phn
tch hnh th, ni pht sinh t cc bin kim nh thc t thng khng c trt t t
nhin. Khc bit ny khng phi lc no cng thc hin gia o lng lp cc tin
nghim ca cng mt bin thng qua thi gian v hnh th ca mt s phn tch cc
bin p ng khc nhau trn cng mt c th.
(1, 1 ) , ( 2, 2 ) ,..., ( p, p ) :
__________________________________________________________________
119
Chng 3
Trung bnh
Cc bin
Hnh 3.3 : Phn tch mt vector trung bnh
1 2 0
2
3
= 0
H0 :
p
1
0
Hoc nh :
1 2 0
1
3
= 0
H0 :
1 p 0
__________________________________________________________________
120
Chng 3
H 0 : C2 = 0 , y C1 v C2 l ma trn ( p 1) x p :
1 1 0
0 1 1
C1 =
0 0 0
1 1 0
1 0 1
C2 =
1 0 0
0
,
( ( p 1) x p )
c hng p 1 nh vy vi
j cij = 0 ,
CSC'
T = Cy
n
2
( )
'
' 1
(3.29)
__________________________________________________________________
121
Chng 3
( j, ) , j = 1, 2,..., p
1j
12 11 22 21
13 12 23 22
H0 :
=
1
1,
1
2
2,
1
p
p
p
p
cng c th c vit li nh sau : H 01 : C1 = C 2 vi ma trn :
__________________________________________________________________
122
Chng 3
1 1 0
0 1 1
C=
0 0 0
(a) Gi thit l ng
phi N p 1 C1 ,C C'
( ( p 1) x p )
v N p 1 C 2 ,C C'
N p 1 0,C C' (1 n1 + 1 n2 ) v :
T 2 = Cy1 Cy 2
'
1 1
'
+ CS pl C
n1 n2
(Cy
Cy 2
1
n1n2
y1 y 2 C' CS pl C' C y1 y 2
n1 + n2
'
)
(3.30)
__________________________________________________________________
123
Chng 3
a = CS pl C'
) C( y
1
y2
(3.31)
Nhm 1
Nhm 2
__________________________________________________________________
124
Chng 3
H 02 :
11 + 12 + ... + 1 p
p
21 + 22 + ... + 2 p
p
(a) gi thit l ng
__________________________________________________________________
125
Chng 3
Mc trung trnh
t=
v bc b gi thit H 02 nu t t
j' y1 y 2
'
jS
pl j (1 n1 + 1 n2 )
(3.32)
2 , n1 + n2 2
__________________________________________________________________
126
Chng 3
H 03 :
1
1
1
( 11 + 21 ) = ( 12 + 22 ) = ... = ( 1 p + 2 p ) (3.33)
2
2
2
Hoc :
1
H 03 : C ( 1 + 2 ) = 0
2
y C l ma trn
thit
H 03
( p 1) x p
(3.34)
c th c biu din nh l :
11 = 12 = ... = 1 p hoc
21 = 22 = ... = 2 p hoc :
H 03 : C1 = 0 v C 2 = 0
c lng
1
( 1 + 2 ) , ta dng vector trung bnh vi c mu ln da trn
2
y=
(a) gi thit l ng
n1 y1 + n2 y 2
n1 + n2
Hnh 3.7 : Gi thit H 03 kim nh cn bng (cc bin )gi nh song song
__________________________________________________________________
127
Chng 3
( )
cov y = ( n1 + n2 ) .
Cy
ra
phn
phi
chun
'
N p 1
CS pl C'
2
T = Cy
n + n
1 2
( )
'
( Cy ) = ( n + n ) ( Cy ) ( CS C )
' 1
'
pl
Cy (3.35)
Bin
Hnh 3.8 : Hnh th d liu trc nghim tm l ca bng 3.2
__________________________________________________________________
128
Chng 3
v tnh c :
2
Nh so snh gi tr ny vi T0.01,3,62
= 12.796 (thu c ni suy t bng B.1).
__________________________________________________________________
129
Chng 3
1
2
S dng ma trn :
2
V phng i ny so vi gi tr T0.01,3,62
= 12.796 v th ta bc b gi thit
v tnh phng. Tuy nhin, khi gi thit song song b bc b, mt tip cn thch hp
hn s c kim nh cho mi mt trong hai nhm phn bit v tnh phng , t
(3.29) ta c :
2
C hai u vt tri so vi T0.01,3,31
= 14.626 , ta thu c kt qu ng k t
__________________________________________________________________
130
Chng 4
4. 2
v = i =1 ( ni 1) = i =1 ni k = N k .
k
vi i thit
__________________________________________________________________
131
Chng 4
u = v ln 0 ln S + tr S 01 p
(4.1)
1
2
+
2
1
u ' = 1
p
u
p + 1
6v 1
1
(4.2)
( S ) , bi ch rng tr ( S ) v ln [ ] ln S tr thnh :
tr ( S ) = (cho bt k ma trn vung A c gi tr ring , ,..., th
1
0
1
0
1
0
i =1
tr ( A ) = i )
i =1
ln 0 ln S = ln 0
ln S = ln S 0
= ln i (4.3)
i =1
__________________________________________________________________
132
Chng 4
p
p
p
u = v ln i + i p = v ( i ln i )
i =1
i =1 i =1
p (4 .4)
ra khi x = 1. Do
(
i =1
ln i ) > p v u > 0
4. 2. 2 Kim nh tnh cu
Gi thit rng cc bin y1 , y2 ,..., yn trong y l c lp v c cng phng sai
c th biu din nh gi thit H 0 : = 2I vi i thit H1 : 2I . Cho mu
ngu nhin y1 ,y 2 ,...,y n c phn phi chun N p ( , ) , t s hp l kim nh
gi thit H 0 : = 2I l :
LR =
p
( tr ( S ) p )
n
2
(4.5)
2 ln ( LR ) xp x phn phi 2v
(4.6)
S
= n ln u
2 ln ( LR ) = n ln
p
( tr ( S ) p )
__________________________________________________________________
133
2
n
u = ( LR ) =
Chng 4
pp S
tr ( S )
(4.7)
i =1
i =1
tr ( A ) = i v A = i nn u tr thnh :
p p i =1 i
p
u=
( )
p
i =1
(4.8)
2 p2 + p + 2
u = v
ln u
6p
'
(4.9)
1
p ( p + 1) 1
2
p ( p + 1) 1 . Nh lu trc ,
2
p
2
1
p ( p + 1) , v vic mt 1
2
bc t do l v c lng ca 2.
Ta thy t (4.8) v (4.9) nu mu i u bng nhau, u=1 v u = 0. Khi ,
thng k tr thnh kim nh cc gi thit v s bng nhau cc gi tr ring ca tng
th.
kim nh gi thit H 0 : C C' = 2I , hy s dng CSC ca S trong
(4.7) v s dng (p-1) thay p trong (4.7) - (4.9) vo bc t do cho phn phi 2.
V d 4.1 : Chng ta s dng d liu trong Bng 1.3 minh ha cc kim nh tnh
__________________________________________________________________
134
Chng 4
F-test. Tuy nhin trong gii hn ca lun vn ta khng th trnh by chi tit vn
ny.
u tin ta kim nh H 0 : = 2I . Ma trn hip phng sai S thu c t
v d 1.3 chng 1. T cng thc (4.7) ta c
Xp x 2-test vi
1
p ( p + 1) 1 = 14 bc t do. T ta so snh u =
2
__________________________________________________________________
135
i vi bc t do, ta c
Chng 4
1
( 4 )( 5) 1 = 9 , v gi tr quan trng l
2
Kim nh H 0 : = 2 (1 ) I+ J
2 1
=
(4.10)
= 2 (1 ) I+ J
(4.11)
2 2 2
2
2 2
H 0 : =
2 2 2
2 v 2 ca H0 c cho bi
1
1 p
s = s jj v s 2 r =
s jk
p ( p 1) j k
p j =1
2
(4.12)
tng ng, y sjj v cc sjk l t S. V vy, s2 l trung bnh ca phng sai trn
ng cho ca S, v l trung bnh ca ngoi ng cho hip phng sai trong S.
__________________________________________________________________
136
Chng 4
s 2 s 2r s 2r
2
s r s 2 s 2r
S0 =
s 2r s 2r s 2r
s 2r
s 2r 2
= s (1 r ) I + rJ (4.13)
s 2
u=
S
S0
(4.14)
u=
( )
s2
(1 r )
p 1
1 + ( p 1) r
(4.15)
p ( p + 1) ( 2 p 3)
u = v
6 ( p 1) p 2 + p 4
'
ln u
(4.16)
y l bc t do ca S.Cc thng k u c xp x 2 1 2 p ( p + 1) 2 , v
ta t chi H0 nu u ' > 2 ,1 2 p ( p + 1) 2 Lu rng 2 bc t do b mt l
do c lng ca 2 v .
Mt kim nh xp x thay th chnh xc hn l khi p ln v l quan h nh
hn c cho bi
F =
( 2 2c1 1 ) v
1 2
ln u ,
__________________________________________________________________
137
p ( p + 1) ( 2 p 3)
Chng 4
c1 =
6v ( p 1) p 2 + p 4
1 =
, c2 =
p p2 1 ( p + 2)
6v 2 p 2 + p 4
1
+2
p ( p + 1) 2 , 2 = 1 2
2
c2 c1
Ta bc b gi thit H 0 : = 2 (1 ) I+ J nu F > F , 1 , 2 .
V d 4.2: minh ha kim nh ny, ta s dng cc d liu ca vic cn nng
Stt Cy
__________________________________________________________________
138
Chng 4
t ta thu c
T (4.15) v (4.16), ta c
__________________________________________________________________
139
Chng 4
s12
F= 2
s1
(4.17)
H 0 : 12 = 22 = ... = k2
Ta tnh ton
k
2
1 k 1
1 2 i =1 vi si
,s =
c =1+
,
k
3 ( k 1) i =1 vi k vi
v
i=1 i
i =1
k
k
m = vi ln s 2 vi ln si2 ,
i =1
i =1
m
c xp x k21 .
c
Ta bc b gi thit H0 nu
m
> 2 , k 1 .
c
a1 = k 1 , a2 =
k +1
( c 1)
, b=
a2
2 c + 2 a2
__________________________________________________________________
140
Sau F =
Chng 4
a2 m
c xp x Fa1 , a2
a1 ( b m )
H 0 : 1 = 2 = ... = k
Kim nh H 0 : 1 = 2 cho hai nhm c nghin cu nh mt trng hp c
bit vi t cch k = 2. Khng c kim nh chnh xc H 0 : 1 = 2 nh c trong
cc trng hp n bin tng t. Ta gi nh rng cc mu c lp v kch c
n1 , n2 ,..., nk t phn phi chun nhiu chiu. thc hin kim nh, ta tnh :
M=
S1
v1 2
v2 2
S2
... S k
i vi
S pl
vk 2
(4.19)
S pl
k
i =1 i
k
v Si
v
i =1 i
E
vE
(4.20)
y E c cho bi :
k
ni
)(
'
ni
E = y ij y i y ij y i = y ij y ij
i =1 j =1
v vE =
i =1 j =1
'
i =1
1
y i y 'i
ni
k
i =1 i
ca
__________________________________________________________________
141
2 ln M = v k ln S pl i Si
Chng 4
= ... = vk = v . Ta
S
M = 1
Spl
v1 2
S
2
Spl
v2 2
S
... k
Spl
vk 2
(1.21)
4 5 6
M 1 =
5 5 5
v 2
= ( 0.8 )(1)(1.2 )
v 2
= ( 0.96 )
v 2
v th hai,
1 5 9
M 2 =
5 5 5
v 2
= ( 0.2 )(1)(1.8 )
v 2
= ( 0.36 )
__________________________________________________________________
142
Chng 4
k 1
1 2 p2 + 3 p 1
c1 = k
i =1 vi i =1 vi 6 ( p + 1)( k 1)
(4.22)
u = 2 (1 c1 ) ln M l xp x 2 ( k 1) p ( p + 1)
2
(4.23)
y M c xc nh trong (4.19), v
1 k
1 k
ln M = vi ln Si vi ln S pl
2 i =1
2 i =1
(4.24)
( k + 1) ( 2 p 2 + 3 p 1)
c1 =
6kv ( p + 1)
(4.25)
p 1
1
2 2
1
__________________________________________________________________
143
( p 1)( p + 2 ) k 1
c2 =
2
6
1
k
(
)
i =1 vi
Chng 4
2
k
i=1 vi
a1 =
1
( k 1) p ( p + 1) ,
2
a2 =
b1 =
1 c1 a1 a2
,
a1
b2 =
(4.26)
a1 + 2
,
c2 c12
1 c1 + 2 a2
a2
Nu c2 > c12 ,
F = 2b1 ln M c xp x Fa1 , a 2
(4.27)
Nu c2 < c12 ,
F=
2a2b2 ln M
c xp x l Fa 1 , a 2
a1 (1 + 2b2 ln M )
(4.28)
c2 =
( p 1)( p + 2 ) ( k 2 + k + 1)
6k 2v 2
M-test ca Box c tnh thng xuyn trong nhiu chng trnh my tnh
cho MANOVA. Tuy nhin, Olson (1974) cho thy M-test vi cc i bng nhau c
th tm mt vi dng ca s khng ng nht m ch c tc ng nh trn kim nh
MANOVA. Kim nh ny cng chnh xc vi vi dng trc chun. V d, n chnh
xc vi nhn m kim nh MANOVA l kh mnh m. Do , M-test c th
bo hiu s khng ng nht hip phng sai m khng phi l gy tn hi n
kim nh MANOVA.Do ta c th khng mun t ng quy nh ra tiu chun
kim nh MANOVA nu M-test dn n bc b H0. Olson cho thy d chch v
nhn thng k b1,p v b2,p c nhng hn ch tng t.
__________________________________________________________________
144
Chng 4
3.2. Cc ma trn hip phng sai S1, S2, v Spl c a ra trong v d 3.3. S
dng nhng kt qu ny, t (4. 24) ta c c
__________________________________________________________________
145
Chng 4
4. 4 Kim nh tnh c lp :
4. 4. 1 c lp ca hai vector con :
Gi s cc vc t quan st c chia thnh hai vector con quan st, trong
chng ta t y v x, nh trong mc 1.2.4.1, y y l p1 v x l q1. T cng
thc (1.30), cc phn vng tng ng ca ma trn hip phng sai tng th l:
yy
=
xy
yx
x x
S yy S y x
S=
,
S
S
xx
xy
R yy
R=
R
xy
Ryx
R x x
Gi thuyt cc c lp ca y v x c th c din t nh
yy
H0 : =
0
0
hoc l H 0 : yx = 0
xx
S
S yy S xx
R
R yy R xx
(4.30)
__________________________________________________________________
146
S
S yy S xx
Chng 4
R
R yy R xx
A=
A11
A22
= A11 A 22
A11 A12
A 21 A 22
Nn
1
1
A12 = A 22 A11 A12 A 22
A 21
= A11 A 22 A 21A11
S = S xx S yy S yxS xx1S xy
S yxS xx1S xy
xc
nh
dng,
s 2y
s yx
s yx
sx2
= 1 ri2
i =1
(4.31)
S yy1S yxS xx1S xy v S xx1S xyS yy1S yx Cc gi tr ring k hiu ri2 v chng l nhng bnh
__________________________________________________________________
147
Chng 4
= 1 ri2 = 1 R 2
.
thc hin kim nh, ta tnh :
11 12
y1
21 22
y2
y=
v =
yk
k1 k 2
1k
2k
kk
__________________________________________________________________
148
Chng 4
11 0
0 22
H0 : =
0
0
kk
(4.32)
Thng k t s hp l l
u=
=
(4.33)
S11 S 22 ... S kk
R
(4.34)
R11 R 22 ... R kk
u ' = vc ln u
(4.35)
c =1
1
f = a2 ,
2
1
( 2a3 + 3a2 )
12 fv
k
a2 = p
2
i =1
pi2
(4.36)
k
a3 = p pi3
3
i =1
__________________________________________________________________
149
Chng 4
1
a2 , pht sinh t suy lun sau. S tham s trong khng b
2
gii hn bi cc Gi thuyt l
trong mi ii l
f =
1
p ( p + 1) . Vi gi thit (4. 32), s cc tham s
2
1
1 k
pi ( pi + 1) , vi tng s l i =1 pi ( pi + 1) . S khc bit l :
2
2
1
1 k
1
p ( p + 1) i =1 pi ( pi + 1) = p 2 + p pi2 p
2
2
2
i
i
1
= p 2 + p pi2
2
i
1
a
p = p 2 pi2 = 2
i
2
2
x1 = pH,
x2 = nng axt 1,
x6 = tng s ng,
x3 = axt 2,
x7 = ru,
x4 = sake,
x8 = formyl-nit.
__________________________________________________________________
150
Chng 4
__________________________________________________________________
151
Chng 4
Vi xp x 2, ta tnh c :
11 0
0 22
H0 : =
0
0
kk
__________________________________________________________________
152
u=
Chng 4
S
=R
s11 .s22 ...s pp
(4.37)
v (4.35) s tr thnh
u ' = v ( 2 p + 5 ) ln u
6
(4.38)
1
p ( p 1) l bc t do ca 2. Ta bc b
2
R=
1 r
__________________________________________________________________
153
Chng 4
__________________________________________________________________
Ph lc A
Ting Anh
[4] Rencher, A.C. (2002), Methods of multivariate analysis, John Wiley & Sons,
Inc., 605 Third Avenue, New York.
[5] Wolfgang Hardle, Lopold Simar (2007), Applied Multivariate Statistical
Analysis, Springer Berlin Heidelberg, New York.
[6] Nigel Da Costa Lewis (2004), Applied Statistical Methods for Risk
Management, John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey.
[7] Rencher, A. C. (1998), Multivariate Statistical Inference and Applications,
Wiley , New York.
__________________________________________________________________
Bng B1
Ph lc B
Bc t do, v
__________________________________________________________________
Bng B1
Ph lc B
__________________________________________________________________
Bng gi tr t - Bonferonni - t
2k ,v
, = 0.05 Bng B2
Ph lc B2
__________________________________________________________________
Bng B3
2 ln M = v k ln S pl i Si
Ph lc B
__________________________________________________________________
Bng B4
Ph lc B
__________________________________________________________________