cHNG TRNH KHUYN NNG THI NGUYN

V S PHt TRIN KHU VC BN VNG

KHUYN NNG THI NGUYN

VI S THAM GIA CA NNG DN

TRUNG TM KHUYN NNG THI NGUYN PHT HNH

VI S GIP CA T CHC CIDSE

NH XUT BN NNG NGHIP

H NI - 2001

Nhng ngi tham gia

Tham gia vit:
Lng Nguyt Bch
Phm Bnh Cng
Phm c Chin
Hong Th Danh
Nguyn Th Dung
Nguyn Anh o
Ci Ngc Hi
L Th Hip
Dng Th Hng
Nguyn Th Nh
Th Ng
Nguyn Thng Sn
Ma Vn Thi
H Vn Thng
Nguyn Th Tho
Hc Xun Ton
B Th Thu
H Th Thu
Phng c Tun
L Th Yn
C vn phng php:
Ban bin tp:
Ho s:
K thut vi tnh:

TT Khuyn nng Thi Nguyn

TT Khuyn nng Thi Nguyn
TT Khuyn nng Thi Nguyn
Phng NN-PTNT V Nhai
Phng NN-PTNT ng H
TT Khuyn nng Thi Nguyn
TT Khuyn nng Thi Nguyn
Phng NN-PTNT nh Ho
Phng NN-PTNT ng H
TT Khuyn nng Thi Nguyn
Phng NN-PTNT V Nhai
Phng NN-PTNT Ph Lng
Phng NN-PTNT V Nhai
Phng NN-PTNT nh Ho
Phng NN-PTNT V Nhai
Phng NN-PTNT V Nhai
Phng NN-PTNT ng H
Phng NN-PTNT nh Ho
Phng NN-PTNT nh Ho
Phng NN-PTNT Ph Lng
Karin Eberhardt
Nguyn Vit Khoa, Nguyn Th Hng,
ng Vn Minh, V Trng Sn
Nguyn Lc
Nguyn Vi Hoa, Phm Th Mn

C vn k thut v t chc:
Vi Vn Th
Gim c S Nng nghip, kim Gim c d n
Ci Ngc Hi
Ph gim c TTKN, Ph Gim c d n
Phm Bnh Cng
iu phi vin d n
Nguyn Vn Phc
Cn b vn phng CIDSE
Trn Thanh Nam
Cn b vn phng CIDSE

Mc lc

phn i - m u..................................................................................................................7
Qu trnh xy dng cun sch ............................................................................................8
Nguyn tc hot ng ca khuyn nng ..........................................................................10
Vai tr ca nng dn tham gia cng tc khuyn nng ..................................................11

Phn 2 - h thng t chc khuyn nng .......................................................13

H thng t chc mng li khuyn nng tnh thi nguyn ..........................................14
Vi nt v tnh Thi Nguyn ............................................................................................14
H thng khuyn nng tnh Thi Nguyn........................................................................14

1. Trung tm khuyn nng tnh...................................................................................14

2. Ban khuyn nng huyn, thnh, th.........................................................................15
3. Cm khuyn nng lin x .......................................................................................15
4. Lng khuyn nng, khuyn lm t qun.................................................................15
5. Nhm h nng dn cng s thch ...........................................................................16
Cn b khuyn nng ..........................................................................................................19
Cn b khuyn nng l g ?..............................................................................................19
Kin thc..........................................................................................................................19
K nng............................................................................................................................19
Thi .............................................................................................................................20
Chc nng v nhim v ca cn b khuyn nng ............................................................20
Cm khuyn nng ..............................................................................................................22
Th no l cm khuyn nng ? ........................................................................................22
Ti sao phi hnh thnh cm khuyn nng?.....................................................................22
Mc tiu ...........................................................................................................................22

Hot ng ca cm ..........................................................................................................22
Kt qu .............................................................................................................................23
Lng khuyn nng t qun ...............................................................................................24
Th no l lng khuyn nng t qun ..............................................................................24
Mc tiu ...........................................................................................................................24
Cc bc thc hin...........................................................................................................25
C cu v nhim v ca Ban pht trin lng ....................................................................26
Nhm s thch.....................................................................................................................28
Th no l nhm s thch ? ..............................................................................................28
Ti sao phi thnh lp nhm s thch? .............................................................................28
Mc tiu ...........................................................................................................................28
Cc bc thnh lp...........................................................................................................29
T chc v hot ng ca nhm s thch.........................................................................29
Kt qu .............................................................................................................................30
Hot ng nhm s thch cy n qu ti lng La ng .................................................32

Phn 3 - Hot ng khuyn nng........................................................................33

iu tra xc nh nhu cu ca nng dn c s tham gia...............................................34
Khi nim.........................................................................................................................34
Mc tiu ...........................................................................................................................34
Cc bc chun b............................................................................................................34
Cc ni dung tin hnh iu tra .......................................................................................35
Kt qu iu tra nhu cu nng dn lng Ao Vng ...........................................................42
Xy dng m hnh qun l thu li c s tham gia ca nng dn................................43
Th no l m hnh qun l thu li c s tham gia ca nng dn..................................43
Ti sao phi xy dng m hnh ........................................................................................43

Mc tiu ...........................................................................................................................43
Cc bc thc hin...........................................................................................................43
Xy dng m hnh k thut u t thp..........................................................................49
Th no l m hnh k thut u t thp ? .......................................................................49
Ti sao phi lm? .............................................................................................................49
Mc ch ..........................................................................................................................49
Tiu chun la chn k thut thch hp ......................................................................49
Mt s loi hnh k thut u t thp c s dng cho nng dn ngho ti tnh Thi
Nguyn.............................................................................................................................49
Cc bc thc hin...........................................................................................................50
Tn dng khuyn nng.......................................................................................................54
Tn dng khuyn nng l g ? ..........................................................................................54
Ti sao phi lm tn dng khuyn nng ? ........................................................................54
Mc tiu ...........................................................................................................................55
Cc bc thc hin chng trnh tn dng khuyn nng .................................................56
Nng cao nng lc cn b khuyn nng v nng dn.....................................................60
Th no l nng lc? ........................................................................................................60
Ti sao phi nng cao nng lc ? .....................................................................................60
Lm th no nng cao nng lc ? ................................................................................60
o to c s tham gia ca nng dn...............................................................................62
o to c s tham gia l g ? ..........................................................................................62
Ti sao o to phi c s tham gia ca nng dn? .........................................................62
Mc tiu ...........................................................................................................................63
Cc bc thc hin...........................................................................................................63
Nhn thc v gii trong s pht trin nng nghip v nng thn bn vng.................67
Khi nim.........................................................................................................................67
Ti sao phi a vn gii vo chng trnh hot ng? ..............................................67

Mc tiu ...........................................................................................................................67
Cc ni dung thc hin ....................................................................................................68
Kt qu .............................................................................................................................69
Truyn thng khuyn nng ...............................................................................................71
Truyn thng khuyn nng l g? ....................................................................................71
Ti sao phi truyn thng khuyn nng? .........................................................................71
Mc tiu ...........................................................................................................................72
Cc hnh thc truyn thng khuyn nng ........................................................................72
Cc bc xy dng t liu truyn thng khuyn nng.....................................................73
Kt qu .............................................................................................................................73
Kim tra, gim st hot ng khuyn nng c s tham gia ...........................................77
Th no l gim st hot ng khuyn nng c s tham gia ...........................................77
Mc tiu ...........................................................................................................................77
Cch tin hnh..................................................................................................................77
nh gi hot ng khuyn nng c s tham gia ...........................................................80
Khi nim.........................................................................................................................80
Mc ch ..........................................................................................................................80
Phng php tin hnh.....................................................................................................80

phn i - m u

qu trnh xy dng cun sch

Cun sch ny do mt nhm gm 20 cn b khuyn nng huyn v Trung tm khuyn nng
tnh Thi Nguyn, vi s h tr ca t chc phi chnh ph CIDSE. Trong mi nm qua, t
chc CIDSE v Trung tm khuyn nng Thi Nguyn cng nhau thc hin v hon thin
cc phng php khuyn nng c s tham gia ca nng dn. C hai bn u thy rng n
lc phi ti liu ha nhng vic lm c nhm chia s kinh nghim v hng dn cho
nhng ngi quan tm s dng phng php ny.
Cun sch ny c xy dng trong vng tm tun, qua hai t hi tho: hi tho chun b v
hi tho bin tp. Gia hai hi tho l thi gian cc thnh vin vit bi. Qu trnh ny
c ng dng theo mt phng php hi tho do Vin Ti thit nng thn quc t (IIRR)
khi xng, thng c s dng pht trin cc sch t liu. y l phng php nhm
tp trung nhng ngi c chuyn mn, c kinh nghim cng lm vic ti mt a im,
trong mt khong thi gian lm ra mt cun sch v mt ch nht nh. tng ca
phng php ny l nhiu ngi th bao gi cng hn mt ngi. Qua nhiu ln gp bng
phng php khuyn khch tho lun, kinh nghim v kin thc ca nhiu ngi c kt
hp vi nhau cho n khi tt c cc im cn thit ca mi ni dung c lit k y v
sp xp theo mt th t hp l. Sn phm cui cng l mt bn d tho kh hon chnh ca
cun sch t liu.
Hi tho chun b c t chc ti thnh ph Thi Nguyn t ngy 24 n 28 thng 10 nm
2000, nhm xc nh cc ch cn a vo cun sch, thit k b cc tng th, cng nh
cng c k nng vit v phng vn ca cc thnh vin tham gia, ng thi lp ra k hoch vit
bn d tho u tin ca cun sch. Trong hi tho ny, chng ti cng lm vic theo nhm
nhm lp ra dn ca hu ht cc ch , mi thnh vin c giao nhim v vit mt ch
.
Hi tho chun b
Xc nh ch v vit dn
Cng c k nng vit
Giao nhim v v lp k hoch cng vic

Tng tc gi
Thu thp thng tin
Vit bn d tho u tin

Hi tho bin tp
Gp bn tho ln mt, sa cha, b sung
Gp bn tho ln hai, sa cha, b sung
Gp bn tho ln ba, hon thin

Trong thng 11, cc thnh vin c bn tun thu thp thng tin v vit bn d tho u tin
ca bi vit c giao. Nhiu ngi trong s h cng nh ng nghip v cp trn ca mnh
xem gip bn tho u tin. Cn lu rng, i vi nhiu ngi, y l ln u tin h phi
vit, hn na vic ny cn phi thc hin trong thi gian rnh ri m cn b khuyn nng
li rt bn rn vo thi im ny.
Hi tho bin tp c t chc t ngy 5 n ngy 14 thng 12 ti thnh ph Thi Nguyn.
Tuy nhin, cc tc gi phi lm vic vt v c thoi mi hn (v m bo qu trnh
gp c tp trung hn) tun th hai ca hi tho c t chc ti khu du lch h Ni Cc.
Trong t hi tho ny, cc thnh vin phi tri qua ba vng, ln lt phi trnh by bi
vit cho c nhm gp v sa cha bi vit ca mnh. Cc tc gi c mt nhm h tr
gm mt ha s, ba ngi bin tp, hai nhn vin vi tnh gip nh my v trnh by, mt
ngi hng dn v mt ngi phin dch.
Qu trnh gp c h tr s dng mt my n chiu mi ngi c th gp v sa
cha trc tip trn nn n chiu khi cn thit. Ngoi ra cng c mt bng trng v giy to
v cc s v ghi kin ng gp theo trnh t tho lun, hoc ha s v nhanh bc phc
ha v b sung, sa i cho n khi cc thnh vin hi lng. Sau mi t gp , ngi vit v
ngi bin tp phi lm vic trc tip vi nhn vin my tnh nhm sa cha theo cc gp .
Sau khi c sa, bn tho c gi ngay sang my phtcopy mi thnh vin u
c mt bn cho t gp lip theo. Nhm tit kim thi gian v cng sc, vng gp th ba
v cng l ln cui cng ca mi ch c tng thnh vin thc hin, mi ngi phi trc
tip gp vo bn tho h nhn c.
Trong qu trnh ny, mi phn ca cun sch u c cng ng gp ca tng thnh vin, v
khng c bi vit no l khng phi sa cha sau mi vng gp . Mt s bi vit phi
thay i trng tm trong qu trnh vit li, mt s bi li c giao cho ngi khc vit trong
qu trnh hi tho. Kh khn ln nht y l t l tham gia cha y trong t hi tho
bin tp. V t hi tho ny c t chc vo thng 12, nhiu tc gi vit bi u tin v bn
hp hnh v cc cng vic cui nm nn khng th tham d hi tho mt cch y . Vo
tun th hai, mc d hi tho ch cn t ngi, nhng nhng ngi cn li tp trung ht sc
kt thc hi tho t hai, bn tho cui cng ca cun sch c vit v trnh by hon
chnh, ng thi ngi vit v ngi bin tp c nng cao k nng v vit bi, bin tp,
cng nh kin thc v khuyn nng. Ch cn ngi c hc hi c mt na nhng g
vit trong cun sch ny chng ti cng c th coi l mt thnh cng.

Nguyn tc hot ng ca khuyn nng

Lp k hoch hot ng da vo nhu cu ca c s

Ph hp vi nhu cu, nguyn vng ca nng dn

St vi thc t, c tnh kh thi cao

Cc hot ng khuyn nng cn c s tham gia ca nng dn

Nng cao trch nhim ca nng dn trong cng tc khuyn nng

To c s t tin cho nng dn

Nng cao nng lc ca tng nng dn v c cng ng nhm pht huy cao vai tr t qun
ca cng ng, m bo s pht trin bn vng.

Nng cao tnh cng ng trong sn xut nng nghip cng nh trong cuc sng

T nguyn tham gia vo cc hot ng khuyn nng

Xc nh ng i tng tham gia cc chng trnh khuyn nng bi nng dn ch t

nguyn tham gia khi c nhu cu thc s

Phi hp vi chnh quyn, on th v cc t chc khc

Nng cao hiu qu ca cng tc khuyn nng

Pht huy mi ngun lc cho pht trin cng ng

Nguyn tc "vt du loang"

L hot ng da trn nguyn tc t d n kh, t n gin n phc tp, t qui m nh ti
sn xut i tr. in hnh ca nguyn tc ny l vic xy dng cc mu trnh din, c
bit l trnh din cc k thut n gin, u t thp.

Bt u qui m nh ( mu) d lm

C sc thuyt phc v ngi dn c nghe, nhn, s thy

Gim ri do cho nng dn

To kinh nghim v sn xut v qun l cc loi hnh k thut mi cho nng dn v cn

b khuyn nng trc khi a ra sn xut i tr.

10

Vai tr ca nng dn tham gia

cng tc khuyn nng
H thng qun l hnh chnh bao cp mang tnh ch o t trn xung nn khng ph hp vi
iu kin v nhu cu thc t ca ngi dn, cha khai thc ht tim nng v ngun lc sn c
ca a phng. Sau khi rung t c giao cho nng dn qun l, ngi nng dn
thc s tr thnh ngi ch trn mnh t ca h.

Ngi nng dn tham gia vo cng tc khuyn nng nhm:

To iu kin cho nng dn pht huy tnh t lc, t ch, vai tr v trch nhim ca mnh
trong qu trnh pht trin ca chnh h.

Nng cao nng lc ca nng dn trong cc lnh vc hot ng kinh t, vn ho, x hi

nhm m bo s pht trin cng ng bn vng.

Pht huy tim nng tr tu, kinh nghim ca nng dn trong pht trin cng ng.

S tham gia ca nng dn xuyn sut cc hot ng khuyn nng nh:

Xc nh nhu cu

Lp k hoch

Thc hin k hoch

Kim tra gim st v nh gi.

11

Nng dn tham gia chng trnh khuyn nng qua cc t chc v hot ng sau:

Nhm s thch

Lng khuyn nng t qun

Xy dng m hnh trnh din

Hot ng cng ng

Khuyn nng vin c s

Nng dn u mi

Hi tho du b

Tham quan

T sch khuyn nng.

Qu trnh pht trin sn xut nng nghip theo c ch qun l mi vi s tham gia ca nng
dn cn gp mt s kh khn sau:

Nng dn cha thch ng vi c ch th trng.

Nng dn quen lm theo s ch o, iu hnh ca cp trn.

Ngun vn tch lu ca nng dn cn t, h s ri ro nn cha mnh dn tham gia vo cc

th nghim trn ng rung.

Cn b nng nghip cha c phng php lm vic khoa hc.

12

Phn 2 - h thng t chc khuyn nng

13

H thng t chc mng li khuyn nng tnh thi

nguyn
Vi nt v tnh Thi Nguyn
Thi Nguyn l tnh min ni thuc min Bc Vit Nam, c ti thnh lp nm 1997 trn c
s chia tch tnh Bc Thi c. Dn s gm 1.060.300 ngi, vi 217.800 h, bao gm 8 dn
tc anh em chung sng. Ton tnh c 9 n v hnh chnh (7 huyn, 1 thnh ph, 1 th x) vi
tng s 180 x phng v th trn: C 1 huyn vng cao, 1 08 x min ni v 18 x vng cao.
Dn s phn b khng u, tp trung thnh ph, th x ng hn cc ni khc. Thi
Nguyn c coi l ni giao lu kinh t, vn ho, x hi ca cc tnh min ni Vit Bc.
Din tch t nhin l 3500km2, trong t nng nghip chim 13%. Sn xut nng nghip
ch yu l trng la, hoa mu, cy cng nghip (ch).
L mt tnh min ni c nhiu kh khn, sn xut nng nghip l chnh. T l h i ngho
chim 13%, tng ng khong 30.000 h. Tnh Thi Nguyn xc nh bin php hng
u l y mnh pht trin sn xut nng lm nghip, nhm tng nng sut cy trng vt nui,
tng bc tng thu nhp cho cc h nng dn, gp phn tch cc xo i gim ngho. Mt
trong cc gii php quan trng l p dng nhanh v c hiu qu cc tin b k thut vo sn
xut nng lm nghip thng qua hot ng khuyn nng.

H thng khuyn nng tnh Thi Nguyn

T nm 1991, T chc CIDSE gip cho tnh Thi Nguyn d n o to li i ng cn b
k thut nng, lm nghip thu li. Kt qu c 1 05 cn b k thut trng trt v chn nui
c o to. Cng vi vic gip o to, t chc CIDSE h tr cho cc cn b k
thut mt s vn cng vi nng dn trnh din v sn xut th mt s mu vi cc k
thut khc nhau so snh vi cc k thut nng dn ang p dng, lm tin cho cc hot
ng khuyn nng sau ny. Kt qu ni bt ca hot ng khuyn nng ti tnh Thi Nguyn
trong nhng nm qua l hnh thnh h thng t chc mng li khuyn niing t tnh
xung c s vi nhiu hnh thc hot ng linh hot v mang li hiu qu cao.
1. Trung tm khuyn nng tnh
Trung tm khuyn nng tnh trc thuc S Nng nghip vi tng s bin ch ban u 12
ngi, n nay l 27 ngi, phn ln c trnh i hc. Trung tm c nhim v:

Xy dng k hoch cc chng trnh d n khuyn nng - khuyn lm cho c giai on 5

nm, trnh S v UBND tnh ph duyt. Hng nm Trung tm c nhim v c th ho k
hoch thc hin trnh S v tnh .

o to k nng khuyn nng cho cn b khuyn nng cp huyn v cm h thc hin

nhim v chuyn giao tin b k thut nng lm ng nghip cho nng dn, cung cp
thng tin v th trng, gi c cc sn phm nng lm ng nghip cho nng dn.

Xy dng mt s m hnh trnh din khuyn nng cp tnh lm cng c o to cho

cn b khuyn nng cp huyn.

14

Quan h vi cc t chc trong v ngoi nc tranh th s gip v phng php

khuyn nng mi v ngun vn phc v hot ng khuyn nng.

Phi hp cht ch vi cc c quan thng tin i chng thc hin tuyn truyn khuyn
nng, t chc cc cuc thm quan hi tho chia s kinh nghim khuyn nng gia cc
huyn trong tnh.

Tng kt, nh gi vic thc hin cc chng trnh d n khuyn nng trn a bn.

Thc hin mt s nhim v khc do gim c S giao.

2. Ban khuyn nng huyn, thnh, th

Ban khuyn nng huyn, thnh, th trc thuc UBND huyn, bao gm 5 ngi, 4 ngi lm
khuyn nng kim nhim v 1 ngi lm iu phi vin chuyn trch.
Ban khuyn nng huyn l c quan tham mu gip UBND huyn, th t chc trin khai thc
hin cc chng trnh d n khuyn nng trn a bn, chu s ch o iu hnh v nghip v
khuyn nng ca Trung tm khuyn nng tnh v c cc nhim v sau:

Xy dng k hoch hot ng khuyn nng, khuyn lm hng nm ca huyn do UBND

huyn xem xt quyt nh.

Tip nhn v trin khai cc chng trnh, d n khuyn nng c tnh huyn v cc t
chc trong v ngoi nc h tr.

Phi hp cht ch vi cc phng ban thuc Trung tm khuyn nng tnh t chc cc kho
o to chuyn mn nghip v khuyn nng cho cn b khuyn nng cm, cc khuyn
nng vin thn bn.

Hng dn v xy dng mt s mu trnh din khuyn nng cp huyn, lm c s

o to v nhn rng m hnh. T chc cc cuc hi tho, thm quan cho v cng tc
khuyn nng nhm hc hi v chia s kinh nghim, cung cp thng tin v khuyn nng
gia huyn ny vi huyn khc.

Tng kt, nh gi vic thc hin chng trnh d n khuyn nng trn a bn huyn.

3. Cm khuyn nng lin x

Cm khuyn nng lin x bao gm cc cn b khuyn nng Nh nc, trc thuc Ban khuyn
nng huyn. Chc nng nhim v ca cm khuyn nng s c trnh by c th trong bi
vit ring. Hin nay ton tnh c 41 cm khuyn nng lin x vi 132 cn b khuyn nng.
mi cm khuyn nng c b tr t 3 - 4 cn b (mi cm c t 3 - 5 x tu theo iu kin
t nhin, canh tc ca tng x b tr cc cm v cn b cho hp l). Mi cm c 1 cn b
k thut trng trt, 1 cn b k thut chn nui, 1 cn b k thut lm nghip hoc thu sn.
4. Lng khuyn nng, khuyn lm t qun
Hin nay ton tnh c 52 lng khuyn nng, khuyn lm t qun, mi lng bu ra ban khuyn
nng thn bn (ban pht trin lng). Ban pht trin lng c t 3 - 5 ngi, hu ht l nhng
ngi c kinh nghim sn xut, i din cho xm v cc t chc on th lng, c cng
ng tn nhim bu ra. Ban khuyn nng thn bn khng c lng. Nu l cn b trng
thn, hoc u ngnh ca x th c hng ph cp do ngn sch x chi tr.
15

5. Nhm h nng dn cng s thch

Nhm h nng dn cng s thch l nhng h nng dn c cng iu kin sn xut ging
nhau, c nhng kh khn ging nhau, c nhu cu p dng k thut ging nhau. Nhm c th
gm 5, 7 hoc 15 h, nhng t nht phi c t 3 h tr ln. Nhng k thut xut phi ph
hp vi i tng nng dn ngho (23 k thut c xc nh). Hin nay trong ton tnh
c khong 2500 nhm s thch.

Vi h thng khuyn nng hon chnh, c c ch hot ng hp l, trong nhng nm qua

gp phn tch cc vo vic tng tng sn lng lng thc ca tnh t trn 20 vn tn nm
1991 ln trn 30 vn tn nm 1999.

16

S tm tt h thng t chc khuyn nng khuyn lm Thi Nguyn

17

Nhng bi hc kinh nghim rt ra sau 10 nm hot ng khuyn nng

tnh Thi Nguyn

Phi c ch trng v nh hng ng, kp thi.

Phi c mt t chc b my, i ng cn b khuyn nng mnh, c

nng lc qun l v iu hnh cc hot ng khuyn nng t tnh n c
s, t chc i ng cn b khuyn nng theo nhm a ngnh gn vi c s
sn xut (x, thn bn) thc hin tt cng tc t chc, o to, chuyn
giao cng ngh ph hp n cc i tng nng dn khc nhau.

C c ch chnh sch ph hp, r rng, c th nhm thc y sn xut pht

trin, ng thi khuyn khch, ng vin c i ng cn b khuyn nng
tch cc bm c s v gip c hiu qu cc hot ng khuyn nng ca
nng dn.

Hot ng khuyn nng nht thit phi nhm thc hin cc chng trnh,
d n c th. Cc chng trnh d n phi xut pht t nhu cu ca
ngi nng dn mt a bn c th.

Phi hp cht ch vi cc ngnh, on th to sc mnh tng hp trong

hot ng khuyn nng, tng bc x hi ho cng tc khuyn nng.

Quan h tt v tranh th s gip ca cc c quan Trung ng, cc t

chc quc t nhm ngy cng hon thin v nng cao nng lc hot ng
khuyn nng, gip c hiu qu v nng cao i sng ca ngi nng
dn.

18

cn b khuyn nng
Cn b khuyn nng l g ?
L ngi lm vic trc tip, thng xuyn vi nng dn trong cng tc pht trin nng thn.
Cn b khuyn nng phi c kin thc v k nng thc hnh v nng nghip nh: trng trt,
chn nui, lm nghip, thu li...
lm tt cng vic, cn b khuyn nng cn c kin thc, k nng v thi ph hp.

Kin thc

Gii v chuyn mn chnh

Am hiu mt s chuyn mn c lin quan trong nng nghip v pht trin nng thn

Am hiu v Hin php, php lut v ch trng chnh sch ca ng v Nh Nc

Gii

Dn tc, tp qun

Y t, gio dc

Tn dng

Hnh phc gia nh, dn s

K nng

Truyn t k thut ti nng dn nh ni chuyn, din t.

Thu thp, tng hp, phn tch thng tin v bo co

T chc nng dn (thnh lp nhm s thch, lng KNTQ...)

T chc xy dng cc m hnh

Giao tip, phng vn

Vit

Nghe

Linh hot x l cc tnh hung, gii quyt mu thun

Kim tra, nh gi, gim st

Lp k hoch

Hng dn ngoi hin trng

Hng dn hi tho, hi hp.

19

Thi

Yu ngh

Nhit tnh, ci m, khng ngi kh

Tn trng v lng nghe kin ca nng dn

Khim tn hc hi t cp trn, ng nghip v nng dn

T ch, mnh dn v sng to trong cng vic

C thi ci m vi mi ngi
Bn c mun th kim tra thi ca mnh khng?
Mi bn hy th tr li mt s cu hi sau:

Bn c tin l nng dn thng minh, c nng lc v ng tn trng khng?

Bn c vui lng hc hi t h khng?

Bn c thng cm vi nng dn v nhng kh khn ca h khng?

Bn c vui lng nghe ht tm s ca nng dn k c khi bn c nhiu vic khc cn lm

khng?

Bn c bnh tnh v lng nghe kin ph bnh ca nng dn khng?

Bn c phn khi trc thnh cng ca ngi khc khng?

Bn c lun tm ti nhng cch lm mi hiu qu cng vic tt hn khng?

Nu bn tr li c cho nhng cu hi trn th rt c th bn l ngi c thi ng n

trong cng tc khuyn nng.

Chc nng v nhim v ca cn b khuyn nng

Chc nng

Ph bin nhng ch trng, chnh sch, nhng kin thc khoa hc k thut mi, c bit
l khoa hc k thut nng nghip cho nng dn.

Vai tr c vn trong cng tc pht trin nng nghip ni ring v pht trin cng ng ni
chung.

Vai tr cu ni xy dng mi quan h, chuyn ti thng tin hai chiu gia nng dn
vi cc c quan qun l nh nc, c quan nghin cu, cc t chc kinh t, t thin . . .
trong v ngoi nc.

20

Nhim v

Nhim v chnh ca cn b khuyn nng l tuyn truyn, khuyn co ch trng, chnh sch
ca ng v Nh nc, chuyn giao cc tin b k thut ti nng dn, bao gm cc nhim v
c th nh:

Gip nng dn t chc lng khuyn nng t qun v nhm s thch.

Xc nh nhu cu ca nng dn.

Lp k hoch.

Hng dn, kim tra v gim st vic thc hin k hoch.

Lp k hoch vay vn, qun l vn s dng ng mc ch v thu hi vn.

Tp hun k thut.

Cng vi nng dn th nghim k thut mi.

Xy dng mu trnh din

T chc hi tho, nhn rng m hnh

Tng kt v vit bo co

Bin tp v phn phi cc n phm khuyn nng

21

Xc nh cc vn trn a bn c giao, thng tin cho cc c quan qun l Nh

nc, c quan qun l khoa hc, t chc kinh t v t thin.

cm khuyn nng
Th no l cm khuyn nng ?
Cm khuyn nng, hay cm khuyn nng lin x gm t 3- 5 x gn nhau c iu kin t
nhin, kinh t, x hi v sn xut tng i ging nhau. Mt cm gm c 3- 4 cn b khuyn
nng c chuyn mn khc nhau, trong c mt cm trng.

Ti sao phi hnh thnh cm khuyn nng?

Cng tc khuyn nng i hi phi c kin thc a ngnh nhng mi mt cn b khuyn

nng li ch chuyn su v mt ngnh.

Trnh , nng lc v k nng ca cn b khuyn nng khng ng u.

Gp cng vic phc tp c th h tr nhau

Mc tiu

To iu kin cho cc cn b khuyn nng h tr ln nhau v chuyn mn v phng

php lm vic.

p ng kp thi cc nhu cu ca nng dn.

Gip ban khuyn nng huyn qun l, iu hnh thc hin k hoch v hot ng ca cn
b khuyn nng.

Gip cn b khuyn nng c nhiu thi gian hn cho cc hot ng theo ng lnh vc
chuyn mn c o to nhng vn c c hi hc thm nhng chuyn mn khc t
ng nghip.

Hot ng ca cm
T chc sinh hot cm theo nhiu hnh thc linh hot nh hp nh k (thng 1 ln/tun)
hoc trong qu trnh thc hin cng vic, nhm:

Lp k hoch hot ng chung ca c cm, cc hot ng v phn cng cng tc cho mi

thnh vin.

Thc hin cc cng trnh c giao.

Cm trng bo co nh k hng thng tin , kt qu hot ng, cc thun li, kh

khn trong cm v xut cch gii quyt cho Ban khuyn nng huyn.

22

Kh khn

a bn hot ng rng, phng tin i

li kh khn.

Cha c c ch, chnh sch cho ngi lm

cm trng v ph cp trch nhim.

Gii php
Quan tm ti cn b khuyn nng v c
tinh thn, vt cht v c bit l phng
tin i lai.
To iu kin cho cm trng c o
to v thm quan, nng cao trnh .

Kt qu

Hot ng khuyn nng ca cc x trong cm t c hiu qu hn.

p ng kp thi nhu cu ca nng dn.

Cn b khuyn nng hot ng c hiu qu hn nh c s chia s, hc tp v gip ln

nhau gia cc thnh vin trong cm.

Nng dn gia cc x trong cm c iu kin tham quan, trao i, hc tp kinh nghim v

gip ln nhau t nhng kinh nghim, cch lm mi ti a phng.

Bi hc kinh nghim

Nn la chon cn b khuyn nng trong cng mt cm c chuyn

mn v nng lc khc nhau h tr nhau trong cng vic.

Nu c th b tr cn b khuyn nng l ngi s ti th hot ng

ca cm s thun li hn.

23

lng khuyn nng t qun

Th no l lng khuyn nng t qun
Lng khuyn nng t qun l mt lng (hoc bn) gm nhiu h nng dn c nhu cu pht
trin nng lm nghip, nng cao thu nhp. Cng ng t bu ra Ban pht trin lng iu
hnh cc hot ng do cng ng ra.

Mc tiu

Nng cao nng lc t qun l ca ngi nng dn.

Gip lng xy dng k hoch v bin php ph hp vi thc t, thc hin k hoch nhm
gim s h nng dn i ngho, tng s h kh v giu.

Tng cng tnh cng ng trong cc hot ng nng nghip v pht trin lng

Lng bay x Bnh Yn: Ban pht trin lng t chc cho nng
dn tham gia hi tho m hnh ci to rung chm tht ti thn.

Kt qu la c nng sut cao nhng li khng b , v trc ch c

3 h tham gia, v sau c 50% s h trong thn lm theo.

24

Cc bc thc hin
1. Cn b khuyn nng gp g chnh quyn x thng nht la chn lng da vo cc tiu
ch sau:

Lng ngho

i din cho x vng

Lng ch yu l sn xut nng, lm nghip.

2. iu tra chn lng:

iu tra lng c chn theo phng php iu tra xc nh nhu cu.

3. Hp cng ng:

Gii thiu mc tiu v s cn thit phi xy dng lng khuyn nng t qun, ng thi
thng nht k hoch cc bc thc hin trong tin trnh thit lp lng khuyn nng t
qun.

Bu ban pht trin lng.

Xy dng quy ch hot ng ca lng.

Hnh thnh cc nhm s thch

4. Nng cao nng lc cho Ban pht trin lng (tp hun)

25

C cu v nhim v ca Ban pht trin lng

C cu ca Ban pht trin lng: gm t 3 - 5 ngi, l nhng ngi c uy tn, c nhiu

kinh nghim v sn xut nng lm nghip.
1 trng ban (c,th l trng thn ph trch chung).
2 u vin ( trc tip ph trch nhm s thch.
1 th k (lm nhim v k ton v k hoch).
1 th qu

Nhim v ca Ban pht trin lng:

Ban pht trin lng hot ng theo hnh thc t nguyn, khng c ch th lao. Nhim v
chnh ca Ban pht trin lng bao gm:
-

Thng tin cc ch trng chnh sch, tnh hnh kinh t n mi thnh vin trong cng
ng.

Hng dn nhm s thch lp k hoch, xy dng d n pht trin v kinh t - vn ho x hi.

Trin khai thc hin k hoch lp.

Kim tra, gim st hot ng ca nhm s thch v vic thc hin k hoch.

n c thu hi vn theo hp ng v sau mi chu k sn xut.

Cng cn b khuyn nng t chc tham tham quan hi tho, nhn rng nhng m hnh
thnh cng.
Kh khn

Gii php

Nng lc ca cc thnh vin trong ban

pht trin lng cn hn ch.

To c hi cho thnh vin Ban pht trin

lng c tp hun, tham quan.

Hp cng ng rt kh v dn c tha, ri
rc, khi hp ch yu nam gii tham d.

C s vt cht km, khng c ch hi hp

Thng bo trc khi hp t nht l 2 ngy,

dng h thng truyn thanh thng tin
ni dung v i tng tham gia hp.

Xy dng nh hi hp hoc c th chn

mt h c nh rng t chc hp.

26

Thnh cng

"Trc kia xm ti nng sut la rt thp, la th tng cao tng thp,

ging c s dng qu lu nhng khng ai dm lm ging mi s khng
thnh cng. n by gi y c xem, c cnh ng bng nh chi chiu,
c xm ton l ging mi c nng sut cao. C c nh vy l nh Ban
pht trin lng phi hp vi khuyn nng thc hin chng trnh thm
canh la"
(H nng dn Xm Tn Vinh, Trung Lng)

Bi hc kinh nghim

Thnh vin ca ban pht trin lng phi t nguyn, nhit tnh, c
nng lc v c nhn dn tn nhim

Qua mt thi gian hot ng, nu thnh vin ca ban pht trin lng
khng th tip tc tham gia hoc lm vic khng c hiu qa th cng
ng c th bu ngi khc thay th.

Cc h nng dn t mnh xy dng k hoch v c tham gia thc

hin nn cc chng trnh v cc mu u t hiu qu kinh t v
c cht lng cao, bn vng.

27

nhm s thch
Th no l nhm s thch ?
L nhm do nng dn c cng s thch v t nguyn tham gia v mt loi hnh k thut no
nh nhm trng ng lai, nhm ci to vn tp, nhm chn nui ln ni...

Ti sao phi thnh lp nhm s thch?

Do nng dn trong mt lng c nhiu nhu cu nhng mi nng dn li c nhu cu khc

nhau. Trong thc t, vic chuyn giao tin b k thut cp lng bn t c hiu qu do
nng dn phi tip nhn nhiu thng tin cng mt lc, k c nhng thng tin h cha s
dng.

Trong mt lng, nng dn c nhiu kinh nghim nhng mi nng dn li ch c nhu cu

c chia s v hc tp mt s kinh nghim nht nh m h quan tm

Mc tiu

Tp trung nng cao nng lc ca nng dn thng qua trao i, chia s kinh nghim, tp
hun k thut v xy dng m hnh.

Gip , ng vin nhau khi gp kh khn trong sn xut cng nh cuc sng hng ngy,
nng cao tnh cng ng.

Gip nng dn t tin hn khi p dng nhng tin b k thut mi vo sn xut nhm tng
nng sut, cht lng sn phm nng nghip v ci thin i sng.

28

Cc bc thnh lp
1.

iu tra xc nh nhu cu ca nng dn trong lng bn (xem mc iu tra xc nh

nhu cu c s tham gi).

2.

Hp cng ng, thnh lp lng khuyn nng t qun (xem mc Lng khuyn nng t
qun).

3.

Cn b khuyn nng gii thiu mt s loi hnh k thut c kh nng p dng.

4.

Nng dn t nguyn ng k tham gia loi hnh k thut theo s thch.

5.

Lng khuyn nng t qun tng hp v thnh lp nhm s thch.

6.

Cc nhm s thch t tho lun bu nhm trng v thng nht quy ch chng
trnh, k hoch hot ng.

T chc v hot ng ca nhm s thch

T chc
-

Nhm s thch gm t 3 - 15 ngi, trong c mt nhm trng do nhm bu ra.

Vai tr nhm trng l cng cc thnh vin trong nhm lp k hoch, t chc thc hin k
hoch, kim tra gim st vic thc hin, ng thi lm cu ni gia cc thnh vin trong
nhm v ban pht trin lng trong vic nhn, lu tr v chuyn ti thng tin cn thit.

Hot ng
Hot ng ca nhm s thch din ra rt linh hot di nhiu hnh thc nh sinh hot nh k,
hp t xut theo nhu cu cng vic ca nhm hoc trao i khi lm ngoi ng rung cng
nh cc hot ng chung ca cng ng. Nhng sinh hot trn nhm thc hin cc ni dung
sau:
-

Xy dng k hoch hot ng ca nhm: K hoch phi c cc thng tin c th v loi

hnh k thut p dng, ngi thc hin, thi gian thc hin, vn v k thut cn c h
tr.

Gp vn xy dng qu: Thng khi tham gia nhm s thch mi thnh vin trong nhm
gp t 3.000 - 5.000. S tin ny dng chi ph cho cc hot ng chung ca nhm.

T chc tp hun k thut, trao i kinh nghim, gip nhau tho g kh khn.

Bnh xt h lm mu v vay vn.

Gip cc h lm mu, ng thi gim st vic s dng vn ng mc ch.

Tham gia hi ngh u b, khuyn co kinh nghim t thc hin mu ca nhm v tham
quan, hc tp kinh nghim thc hin mu ca cc nhm khc trong v ngoi lng.

Thc hin vic thu hi v lun chuyn vn (xem mc Tn dng khuyn nng).

Tng kt, nh gi v a ra phng hng hot ng sau mt chu k cy con.

29

Kt qu

Thng qua hot ng ca nhm nng cao tnh t lc, t cng ca nng dn trong lp
k hoch, thc hin k hoch, kim 'tra gim st nhm m bo s pht trin cng ng
bn vng.

Tnh cng ng c nng ln, th hin qua vic chia s kinh nghim sn xut, gip
ln nhau khi gp kh khn. Kt qu l i sng nng dn c nng cao.

Nng cao hiu qu chuyn giao tin b k thut cho ngi nng dn qua cc lp tp hun
v tham quan cho nhng nng dn thc s c nhu cu.

Gip cn b khuyn nng v Ban pht trin lng khuyn nng t qun hot ng d dng
hn, c hiu qu hn trong cng tc lp k hoch, trin khai v gim st vic thc hin
cc tin b k thut.

V d:

Anh L Vn Ct l mt thnh vin ca nhm s thch nui ln ni mng ci li lng Mai

x Phn M ni "Khi cha tham gia nhm s thch gia nh ti nui ln ni, chm sc
nui dng theo c truyn, nhng rt hay ri ro, trng lng xut chung ln con ch t
5-7 kg / con. Sau khi tham gia nhm s thch gia nh ti c vay 300.000 v c tp
hun k thut kt hp vi nhng bui trao i trong nhm. Ti mua 1 con ln ni v
chm sc theo ng k thut, ln ni pht trin kho mnh n k sinh sn, trng lng
xut chung lt con bnh qun t 12-15 kg/con. Sau khi thc hin c kt qu ti ph
bin k thut v kinh nghim n cc thnh vin trong nhm v nhiu h khc trong
lng".

30

Kh khn

Mt s nng dn tham gia nhm s thch

theo phong tro khi cha c nhu cu thc
s hoc mong i s h tr vn t bn
ngoi nn khng nhit tnh, nh hng ti
hot ng chung ca c nhm.

Nng dn thng lo gp ri ro khi p

dng mt k thut mi.

Hot ng ca cc nhm s thch khng

ng u.

Quyn li v trch nhim ca nhm

trng nhm s thch cha tng xng
vi nhau.

Gii php
Tuyn truyn k cho nng dn v ni
dung, mc ch ca nhm s thch v
quyn li, ngha v ca tng thnh vin
tham gia.
Lm tt mu, to lng tin
Cn b khuyn nng cn ch gip
nhiu hn cho cc nhm hot ng yu.
u tin cho nhm trng c tham
quan, o to.

Bi hc kinh nghim

T nguyn tham gia ca nng dn l mt trong nhng nguyn tc c

bn nht m bo tnh bn vng v hiu qu hot ng ca nhm s
thch.

Nhng quy ch, quy nh c th v quyn li, ngha v, trch nhim

ca nhm trng v tng thnh vin phi c xc nh sm nng
cao hiu qu hot ng ca nhm.

Mt h c th tham gia nhiu nhm s thch nhng nn quy nh ch

c vay vn trong mt nhm.

31

Hot ng nhm s thch cy n qu ti lng La ng

Da vo cc nhu cu ca nng dn lng La ng, x Khe Mo huyn ng

H, cn b khuyn nng v ban pht trin lng t chc cuc hp cng
ng vo thng 3 nm 1995 nhm thnh lp cc nhm s thch. Nm nhm
s thch c thnh lp. Trong nhm s thch cy n qu c thnh
lp vi s tham gia t nguyn ca 12 h nng dn ngho, nhng ngi c
din tch vn i cn ang b trng hoc cy tp t c gi tr.

Ti bui hp nhm u tin ngy 15/4/1995, c nhm si ni bn bc tho

lun cch t chc qun l nhm, xy dng k hoch trng v chm sc cy
vi thiu,cch vay vn v s dng vn, gip nhau khi gp kh khn
Nhm bu anh V Qung B lm nhm trng. Tuy nhin bn khon ln
nht ca nng dn l vi ct pha, thng nng khi kh hn nhanh, ma th
ng nc, liu cy vi thiu c kh nng sinh trng v cho nng sut
khng?

khc phc nhng kh khn trn, nhm xc nh c cc bin php

nh: o h su rng, bn nhiu phn hu c, t gc v ti nc ngay sau
khi trng. Qua tp hun k thut v trao i nhm chn anh Sen anh
Tranh v anh ti l ngi thc hin 3 mu v c vay s tin 175.000 / .

Kt qu l t l sng ca cy vi Thanh H ca 3 mu t trn 80%, nng

dn trong nhm tin tng vo k thut mi. Cng t n nay c nhm ai
cng bit trng v chm sc cy vi Thanh H, bnh qun mi h u c trn
50 cy.

32

Phn 3 - Hot ng khuyn nng

33

iu tra xc nh nhu cu ca nng dn c s tham gia

Khi nim
y l hot ng s dng phng php nh gi nng thn c s tham gia ca nng dn
nhm xc nh cc nhu cu, cc thun li, kh khn trong sn xut v i sng phc v
cho cng tc lp k hoch, xy dng, nh gi d n.

Mc tiu

Xc nh c cc thun li, kh khn v nhu cu nng dn.

Tm ra cc gii php hp l u tin pht trin sn xut.

Cc bc chun b
1. Thnh lp t iu tra
T iu tra bao gm cc thnh phn sau:
-

Cn b khuyn nng (2-3 ngi).

ng (b) trng xm

Chi hi trng ph n

Chi hi trng hi nng dn

B th chi b

i din lo nng nhiu kinh nghim.

34

2. Xy dng k hoch iu tra

Xc nh cc ni dung c th cn iu tra, la chn cc cng c s s dng (c th tham kho
thm cc b cng c iu tra t ti liu: Phng php nh gi nhanh nng thn c s tham
gia ca nng dn, do Trung tm Khuyn nng Thi Nguyn pht hnh vi s gip ca t
chc CIDSE nm 1999).

Lp thi gian biu.

Phn cng chc nng nhim v cho cc thnh vin, chia nhm.

3. Chun b cc diu kin cn thit cho cuc iu tra

Giy bt vit, giy bt v bn , s , dng c thc a...

Cc ni dung tin hnh iu tra

1. Thu thp s liu thng tin chung
Mc ch
Nhm thu thp c cc thng tin chung phc v cho cc ni dung iu tra tip theo.
Phng php
Cc thnh vin trong nhm iu tra cung cp thng tin, kt hp vi vic phng vn mt s
ngi ch cht trong cng ng (c th thu thp thng tin ca thng k, a chnh...).
Mt s thng tin chung cn thu thp

iu kin t nhin:
+ Din tch t t nhin.
+ Din tch t trng 1 v, 2 v.
+ Din tch t i bi.

iu kin sn xut:
+ Thc trng cc cng trnh thu li.
+ Thc trng chn nui, th y.

iu kin x hi:
+ Trnh dn tr.
+ Dn s, dn tc, phong tc tp qun.
+ ng giao thng i li.

iu kin kinh t:
+ Nng sut la bnh qun.
+ Bnh qun lng thc u ngi.
+ Bnh qun thu nhp (ng/u ngi/nm)

35

2. V s lng bn
Mc ch
V s thn bn th hin ranh gii hnh chnh, phn b dn c, ti nguyn t ai... ca
thn bn.
Dng phn tch tnh hnh chung, tnh hnh s dng t ai, vt nui, cy trng... t xc
nh c nhu cu cn thit nht cn c u tin gii quyt.
Cch lm
T iu tra mi mt nhm nng dn v s lng bn trn nn t hoc trn giy.
V d: S hin trng x Minh c, huyn Ph Yn, tnh Thi Nguyn (trang sau)

36

37

3. V s lt ct ngang
Mc ch
Nhn bit c tim nng t ai, ti nguyn thin nhin ca thn bn, bit c nhng thun
li kh khn, cch b tr cc loi cy trng, t tm ra cc gii php c th i vi tng
vng sinh thi.
Cch lm
T iu tra i quan st thc t theo mt ng thng ct qua nhiu v tr a hnh v v s
lt ct ngang theo hng a l nht nh.

V d: S lt ct ngang xm Lng Lai

Ni vi Soi bi La 1 v Vn nh Rung la 2 v p lng thuyn Ni t

Thun li

D canh tc

t tt

Gn nh, d
chm sc

t tt

Din tch
rng

Kh khn

Thiu nc
ti

Rung khng
ch ng nc

Cha c
quy hoch

Thiu nc
khi gp hn

p b r r,
hng

Kh qun l

Mong
mun

C c cu
cy trng
hp l

Xy dng h
thng thu li

Trng cy
c gi tr
kinh t

Xy dng
h thng
thu li

Tu sa li

Trng cy
lm nghip
v cng
nghip

Gii php

Trng cy
mu

Cy la v
ma. Trng
mu v ng xun

Ci to
vn tp

Kin c
ho knh
mng

Xin kinh ph
sa, qun l
c s tham
gia ca nng
dn

Vn u t

38

4. Lch ma v
Mc ch
Tm hiu ma v gieo trng tng loi cy nhm xc nh thi gian nhn di ca nng dn,
thi im kh khn, tm c hi ci tin v nh hng cho sn xut.
Cch lm
Ln biu lch ma v da trn kt qu phng vn v tho lun nhm.
V d. Biu lch ma v

5. Phn loi h giu ngho

Mc ch
Phn loi h giu ngho tm ra gii php gim ti a s h ngho.
Tm nguyn nhn ngho, xc nh ng i tng cn gip , nh hng u t.
Cch lm
Thng nht tiu ch phn loi giu ngho ti a phng. Tiu ch ny do nhm iu tra quy
nh theo iu kin thc t a phng. Vic phn loi cc mc giu ngho tu thuc vo
tng a phng.
C th dng phng php b phiu hoc cho im phn loi cc h theo tiu chun
thng nht.

39

V d: Phn loi cc h giu ngho theo phng php b biu ti lng Lai x La Hin.
Tng s h trong thn: 125 h, s ngi tham gia, b phiu: 5. Mi thnh vin c b phiu
ln lt b 125 phiu ca 125 h vo 1 trong 3 hm phiu: kh, trung bnh, ngho (cc tiu
ch ny c t iu tra thng nht trc khi tin hnh b phiu). Kt qu phn loi nh
sau:
* H kh: 50 h ( chim 40%)
* H trung bnh: 63 h (chim 50%)
* H ngho: 12 h ( chim 10%)
6. T chc hp cng ng
Mc ch
Thng qua kt qu iu tra v thu thp kin ng gp ca cng ng.
Cch lm
-

Hp ton th cng ng (trong bn).

T iu tra bo co kt qu iu tra.

Cng ng nh gi, b sung v lp cc k hoch tip theo.

V d:
Ti cuc hp cng ng xm Lng Lai, sau khi nghe t iu tra bo co v kt qu iu tra,
cng ng b sung gii php kinh t ngoi trng trt cn pht trin chn nui c bit l
chn nui ln ni v g tht.

40

Kh khn

Gii php

Mt s h nng dn khng cung cp ht

thng tin v cha hiu ht mc ch ca

cuc iu tra.

Gii thch r mc ch ca cuc iu tra.

C nhiu thng tin cn phi thu thp

nhng li t thi gian.

a ra cc cu hi khuyn khch, gi m,
ng vin cc thnh phn tham gia.

Nng dn cha mnh dn khi tip xc vi

cn b iu tra (c bit l ph n).

C nhng hng dn c th trc khi iu

tra.

Trnh ca thnh vin trong t iu tra

khng ng u.

Phng php iu tra linh hot, ph hp

vi hon cnh c th.

Bi hc kinh nghim

Nhng thnh vin trong t iu tra phi c nhiu kinh nghim sn

xut, nhit tnh, mnh dn, c hiu bit v x hi.

Cn b khuyn nng hng dn iu tra phi thnh tho cc phng

php iu tra, s dng tt cc cng c iu tra nng thn thu thp
s liu thng tin chnh xc.

t cc cu hi d hiu mang tnh cht gi m ngi nng dn t

ni ra nguyn vng ca mnh v tm ra cc gii php ung, ph hp.

Cn la chn cc cng c iu tra ph hp vi iu kin c th

tng a phng.

41

Kt qu iu tra nhu cu nng dn lng Ao Vng

Thng 8 nm 1995 Phng nng nghip v pht trin nng thn Huyn ng
H kt hp vi lng Ao Vng x Cao Ngn tin hnh cuc iu tra nng thn
c s tham gia ca nng dn. Nhm iu tra gm 8 thnh vin trong c 3
cn b khuyn nng v 5 iu tra vin ti lng. Kt qu iu tra nh sau:

Dn s v lao ng: Lng c 58 h gia nh, 360 nhn khu, 138 lao ng
chnh. C 4 dn tc chung sng trong dn tc Sn Du 50%, Nng 20%,
Ty 20%, Kinh 10%.

Tnh hnh sn xut nng nghip:

Bnh qun t nng nghip 1 so / 1 khu, khng c t lm nghip.

Ton b din tch cy la u ph thuc vo thin nhin, nng sut bp bnh.

Hn na do ch yu s dng nhng ging la c nn nng sut thp (ch t
100Kg/so)

Sn xut ng ch yu ch da vo cc ging ng a phng, phn bn t,

nng sut ch t 70 Kg/ so.

Kinh t vn ch yu l vn tp, bao gm cc loi: mt, bi, to. Cc loi

cy n qu c gi tr kinh t cao nh nhn , vi, na, hng khng ht ch c
116 cy (bnh qun 2 cy/h).

Tnh hnh chn nui theo hng t cung t cp. Tng n tru ca lng c 60
con, n ln c 90 con ( trong ch c 2 ln Mng Ci), g a phng c
325 con.

Tnh hnh kinh t: T l h kh chim 27,6%, h trung bnh 39,6%, h ngho

32,8%.

Cc kh khn nht ca lng x c xc nh l: khng c cng trnh thu

li phc v sn xut, ging cy trng vt nui c, nng sut thp, thiu khoa
hc k thut, t ai xu v bc mu, thiu vn sn xut.

Cc gii php khc phc c xut l xy dng cng trnh thy li, tp
hun k thut cho nng dn v k thut trng trt, chn nui, ci to t, ci
to vn tp v ngh c vay vn sn xut.

42

Xy dng m hnh qun l thu li

c s tham gia ca nng dn

Th no l m hnh qun l thu li c s tham gia ca nng dn

L m hnh thu li trong ngi nng dn cng ng gp vn v trc tip tham gia t vic
lp k hoch, thit k thi cng, xy dng h thng qun l v s dng nc.

Ti sao phi xy dng m hnh

Vic xy dng v qun l thu li theo cch lm trc y thng khng pht huy c vai
tr trch nhim ca ngi dn, vic thu thu li ph kh khn, cng trnh khng c bo v
v tu sa thng xuyn. Cng trnh h hng, xung cp nhanh, khng p ng c nhu cu
nc ti.

Mc tiu

Gii quyt nc ti.

Xy dng mt c ch qun l cng tham gia, m bo tnh bn vng ca cng trnh.

Cc bc thc hin
1. Thnh lp t d n
T d n l mt nhm cn b c cc chuyn ngnh v nng lm nghip thu li. T d n
phi c o to tt v k nng v phng php lp k hoch hot ng, t chc v hng
dn cc bc thc hin d n.
2. Chn a im d xy dng m hnh
S dng phng php iu tra nng thn c s tham gia ca nng dn xc nh a im
xy dng m hnh. Thnh phn tham gia iu tra bao gm t d n, chnh quyn a phng
v i din nng dn. Cc cng c chnh c s dng trong iu tra bao gm cc loi s ,
biu , phng vn nng dn, i thc a.
Tiu chun chnh la chn a im xy dng m hnh bao gm.

Nng dn trong khu vc thc s c nhu cu v thu li phc v sn xut

C ngun nc ti quanh nm, quy m din tch ti tiu ln m hnh t hiu

qu kinh t cao.

Nhn dn nhit tnh ng h v t nguyn tham gia t chc qun l thu nng.

43

3. Hp cng ng d tho lun v vic xy dng m hnh thu li

T chc cc cuc hp cng ng vi nhng ni dung chnh sau:

Lm th no xy dng (hoc sa cha) mt cng trnh thu li nhm p ng nc ti

phc v sn xut.

Cng ng bu ra Ban qun l xy dng m hnh (BQLXD), bao gm nhng ngi c

trnh , c kinh nghim, uy tn. BQLXD cng t d n chu trch nhim thc hin vic
thit k, thi cng.

4. Kho st thit k
Cn b thu li cng BQLXD v i din chnh quyn a phng thc hin vic kho st
thit k, la chn loi cng trnh thu li ph hp.

Xc nh din tch v s ti, thit k k thut v lp d ton tng th cng trnh, xc

nh phn kinh ph do dn ng gp v phn kinh ph do Nh nc hoc cc t chc khc
gip .

Cng cn b a chnh bn bc vi cc h c phn t ai lin quan n mt bng xy

dng cng trnh xc nh phng n n b.

44

5. Hp cng ng thng qua bn xut d n v phng n ng gp

Thng qua bn xut d n.

Thng qua phng n ng gp ca dn, bao gm:

- Mc ng gp: da trn din tch c hng li.
- Phng thc ng gp bng tin, vt liu hoc sc lao ng.
- Thi gian ng gp.

6. Hon chnh bn xut d n v chuyn cp c thm quyn ph duyt

Cn c vo bn xut d n c cng ng thng nht, t d n v Ban qun l xy
dng s hon chnh bn xut d n v trnh cc cp c thm quyn ph duyt c quyt
nh u t.

45

7. Thi cng xy dng cng trnh

Cn c vo quyt nh c ph duyt, n v ch u t k hp ng vi cc n v
thi cng xy dng.

Ban qun l xy dng n c ng gp ca dn m bo tin thi cng.

Ban qun l xy dng + chnh quyn + n v u t thng xuyn gim st nghim thu
tng hng mc cng trnh.

8. Xy dng m hnh qun l thu nng

Xy dng h thng qun l thu nng c th nh sau:

- Thnh lp hi ngi dng nc (HNDN) bao gm ton b nng dn c hng li t
cng trnh thu li. HNDN s bu ra ban qun l thu nng qun l iu hnh hot
ng ton b h thng thu li.
- Trong HNDN bao gm cc nhm dng nc (NDN). Mi NDN l gm cc h c chung
ca ly nc t knh chnh.
- Nhm dng nc bu ra mt t thu nng (TTN) qun l s dng nc ca nhm.
- Cc thnh vin ca HNDN bu ra t kim tra gim st hot ng ca t thu nng v
ban qun l.

Xy dng c ch qun l ca hi ngi dng nc bao gm:

- Quyn li, trch nhim ca hi vin, t thu nng, ban qun l.
- Ni quy s dng v bo v cng trnh.
- Quy nh v thu chi thu li ph. Trong ni dung ny cn tr li r cc cu hi sau:
Ti sao phi thu thu li ph?
Mc thu c th? Cch thu?
Bin php qun l thu li ph nh th no?

9. Nng cao nng lc cho BQL h thng qun l thu nng

Tp hun cho BQLTN v TTN v cch qun l, s dng, bo dng cng trnh thu li,
cch lp k hoch ti tiu khoa hc da vo nhu cu cy trng.

Tp hun v nghip v qun l ti chnh.

Tp hun cho ban kim tra v chc nng v phng php lm vic.

46

10. Cng trnh hon thnh - thanh l hp ng - bn giao a vo s dng

Tm tt cc bc thc hin xy dng

m hnh thu li c s tham gia

1. Thnh lp t d n
2. Chn a im xy dng m hnh
3. Hp cng ng tho lun vic xy dng m hnh thu li.
4. Kho st thit k.
5. p cng ng thng qua bn xut d n v phng n ng gp.
6. Hon chnh xut d n.
7. Thi cng xy dng cng trnh.
8. Xy dng m hnh qun l thu nng.
9. Nng cao nng lc cho BQL v TTN.
10. Hon thnh cng trnh v a vo s dng

47

Kh khn

Gii php

Lm th no nng dn tham gia nhit

tnh trong qu trnh xy dng m hnh.

Hu ht nng dn cc vng ny cn rt
ngho nn vic ng gp thng hn ch
v khng p ng c tin thi cng
ca cng trnh.

L mt phng php lm mi nn trong

qu trnh thc hin cn nhiu lng tng.

Phi gip h hiu y l cc vn ca

h, do chnh h phi t quyt nh. T
d n huyn ch tham gia vi vai tr
hng dn.
Mi h u phi c s cam kt trc tp
th.
Tp th c th h tr gip nhng h
khng c kh nng vic ng gp
T d n phi xy dng cc k hoch chi
tit cho tng ni dung c th.

Kt qu

V x hi:
- Xy dng c m hnh thu li bn vng, ngi dn thc s lm ch.
- Nng cao nng lc t chc cho nng dn v cn b tham gia.
- Cng c c tnh on kt trong cng ng HNDN

V kinh t v mi trng:
- p ng c nc ti phc v sn xut, nng cao nng sut cht lng cy trng, tng
thu nhp cho ngi dn.
- Ci thin mi trng sinh thi cho vng hng li t d n.

Bi hc kinh nghim

Ngay t nhng bc u tin v xuyn sut qu trnh xy dng m

hnh phi lun lun pht huy cao tinh thn dn ch trc cng
ng ngi dn. T d n khng c a ra vn g mang tnh p
t.

Trong mi vn u phi m bo s cng bng trong cng ng.

Cn c s tham gia v ng h nhit tnh ca chnh quyn cc cp v

cc ngnh c lin quan.

48

xy dng m hnh k thut u t thp

Th no l m hnh k thut u t thp ?
M hnh k thut u t thp l m hnh k thut n gin, d p dng, vn u t t, ph hp
vi i tng l nhng h nng dn ngho.

Ti sao phi lm?

Ngi ngho thng thiu vn, thiu k thut v cch lm.

Ngi ngho cn nhng k thut mang li hiu qu nhanh, tnh ri ro thp v ph hp vi

iu kin kinh t ca h.

Mc ch

Gip nng dn tip cn v p dng tin b k thut ph hp vi ngi ngho.

Ci thin tp qun canh tc.

To vic lm, tng thu nhp, nng cao i sng ca nng dn.

Tiu chun la chn k thut thch hp

K thut cn t vn, nng dn ngho c th p ng c ngay c khi khng c s gip

t bn ngoi.

Cc k thut phi n gin, d lm, khng qu phc tp, ph hp vi iu kin thc t ca

a phng.

Thi gian cho sn phm ca k thut khng qu lu, quay vng vn cng nhanh cng tt.

Mc ri ro thp.

Tn dng cc iu kin sn c nh t ai, lao ng v nhng iu kin t nhin khc ca

a phng.

Mt s loi hnh k thut u t thp c s dng cho nng dn ngho ti

tnh Thi Nguyn.
1. Trng bng ct kh trn t dc
2. Chuyn i c cu cy trng
3. Nng cao cht lng ging la a phng
4. Nui c rung
5. S dng phn vi sinh cho la
6. S dng kch thch VN1 cho ch
7. S dng phn bn hu c

49

8. Ci to vn tp
9. Nui tm l sn, l du
10. Nui ong
11. Nui g Roi ri
12. Trng bng vi
13. Lm ng bu v ng
14. Gieo m trn nn t bt c ti
15. Ci to t chua, tht
16. Chng rt cho m xun
17. Khoanh nui bo v rng

Cc bc thc hin
1. Chn loi hnh k thut
Cn c vo kt qu iu tra nng thn c s tham gia ca ngi dn la chn cc loi hnh
k thut ph hp.
2. Lp k hoch hot ng
Trn c s cc k thut c xc nh, xy dng k hoch thc hin mu.
3. Tp hun k thut
Cn b khuyn nng tp hun k thut theo ch k thut c la chn.
4. Lm mu
mu l mt loi hnh k thut c thc hin ti mt h, vi s tham gia hng dn ca cn
b khuyn nng. mu s l m hnh cho cc h khc trong nhm hc tp v lm theo nhm
hn ch ri ro trc khi m hnh c m rng.
5. Kim tra gim st qu trnh thc hin
Trong qu trnh thc hin cn c s kim tra n c ca cn b khuyn nng, i din ban
pht trin lng v thnh vin trong nhm s thch.
6. T chc tham quan, tng kt v rt kinh nghim
T chc cc t tham quan, hi tho u b tuyn truyn khuyn co m rng k thut
trong v ngoi nhm s thch. nh gi v rt ra bi hc kinh nghim khi tng kt m hnh.
7. Xy dng k hoch nhn rng
Cn c vo kt lun ca hi tho u b, nng dn xy dng k hoch nhn rng m hnh.

50

Kh khn

Trnh dn tr thp, khng ng u.

Mt s h cn t tng bo th, ngi ri
ro, bng lng vi thc trng.

S thch ca nng dn gim dn, lc trin

khai th rt thch nhng trong qu trnh
thc hin mu tu tin dn n khng
lm ng k thut.

Gii php

Cn b khuyn nng, Ban pht trin lng

gii thch r quyn li v trch nhim ca
ngi lm mu. Chn h c kh nng
thc hin lm mu trc cc h khc
hc tp v lm theo.
Tng cng kim tra gim st v n c
thc hin theo ng quy trnh

Bi hc kinh nghim

K thut phi thc s p ng nhu cu ca nng dn c bit l

ngi ngho. K thut phi d p dng v tn dng cc iu kin sn
c ti a phng.

Nng dn t nguyn tham gia s c trch nhim khi thc hin mu.

51

Gieo m dy sc c che ph nilon trong v ng xun

Nm 1998 c s gip ca Phng nng nghip v PTNT ng H xm Phc Thnh

x Ho trung tip nhn chng trnh gieo m c che ph nilon. Ngay t u v, cn b
khuyn nng tp hun cho nng dn v phng php gieo m c che ph nilon. Sau khi
tp hun c 27 h tham gia thc hin. Kt qu din tch m che ph u pht trin tt,
m bo m cy ng thi v.

Ch Bc - mt h nng dn trong xm vui v ni: Nm ngoi ti gieo 35 kg thc ging b

mt ht do m b cht rt, ti phi i tm mua m ni khc v cy, khng bo m v thi
v v cht lng ging. Nm nay ti ch gieo 18 kg thc ging m cy 7 so rung.
T khi p dng phng php ny h rt vui v khng phi lo m b cht rt, tit kim c
din tch gieo m v ging, r m khng b tn thng nn cy la nhanh hi xanh,
nhanh sm. Ngoi ra cn chng c chut, gia sc, gia cm ph hoi. K thut n
gin d lm, chi ph u t thp: Mua 1 kg ni lon ht 13.000 c th che lng m cy
cho 2-4 so la, c th s dng nilon 2-3 nu bo qun tt.

n nay khng nhng Phc Thnh m hu ht cc xm trong x p dng phng

php gieo m c che ph nilon, gip b con ch ng c thi v gieo cy, gp phn
nng cao nng sut cy trng.

52

S tht bi ca mu nui g Tam Hong

mu nui g Tam Hong ti lng Cm Xng c bt u thc hin t thng 8 nm

1997. Ch mu ni Gia nh ti vn nui g ta nhng chm ln, trng t v mi
xong p dai. Qua khuyn co ti rt thch nui g Tam Hong v g chng ln
nhiu trng, trng to. Sau khi tp hun k thut mu c thc hin. Nhng sau 2
thng nui, g pht trin chm v cht dn.

Cc nguyn nhn tht bi qua tm hiu c th l:

- Thc n cho g khng ph hp v khng y .
- Chung tri khng ng theo quy cch, khng m bo v sinh.
- Khng phng bnh y .
- Cn b khuyn nng khng kim tra nm bt kp thi.

Sau khi phn tch nhng nguyn nhn trn, nui g Tam Hong l khng ph hp vi
nhng kh khn ca lng Cm Xng, nng dn khng c kh nng mua thc n theo
ng yu cu k thut hng dn v cng khng p ng c yu cu phng bnh cho
g.

53

Tn dng khuyn nng

Tn dng khuyn nng l g ?

Tn dng khuyn nng l hnh thc tn dng gip cho nng dn vay vn sn xut nng
nghip, trong vn c xc nh theo yu cu sn xut ca ngi nng dn thng qua
nhm s thch. Mt s c im ca tn dng khuyn nng l:

Nng dn c tp hun k thut trc khi vay vn.

Li ca vn vay l 1%, trong 0,2 % dng cho bo ton vn (b p ri ro ca nng dn

v trt gi), 0,8 % dng cho hot ng ca nhm s thch v ban pht trin lng, phc v
cho cc hot ng chung ca cng ng.

Vic xy dng k hoch, qun l, thu hi vn theo mt h thng s sch ring do nng
dn, nhm s thch, ban pht trin lng trc tip qun l.

Ti sao phi lm tn dng khuyn nng ?

Do nng dn, c bit l nng dn ngho c nhu cu vn m rng sn xut cc chng
trnh k thut c th nghim.

Vay vn.. u?

54

Do th tc vay vn ca h thng tn dng hin ti cn phc tp.

Do nng dn t c tham gia trong vic xc nh nhu cu vn, lp k hoch, kim tra,
gim st nn vn vay s dng cn sai mc ch, hiu qu s dng vn thp.

Mc tiu

Gip nng dn, c bit l nng dn ngho c vn pht trin sn xut nng nghip.

Nng cao nng lc lp k hoch, s dng v qun l vn trong sn xut nng nghip ca
nng dn, nhm s thch v ban pht trin lng.

55

Cc bc thc hin chng trnh tn dng khuyn nng

56

 lm tt chu trnh trn, Ban khuyn nng huyn cn tp hun v qun l vn tn dng cho
ban pht trin lng, nhm trng nhm s thch trc khi tin hin v thng xuyn kim tra,
gim st, un nn kp thi trong qu trnh thc hin.

Kh khn

Gii php

Do nng dn cha c thi quen s dng

vn ng mc ch m vn thng c
s dng tu tin theo yu cu chi tiu
hng ngy.

Thng xuyn kim tra n c vic s

dng vn ng mc ch ng thi c
bin php x l ngay cc h s dng vn
sai mc ch.

Vn c vay thng thp hn so vi nhu

cu pht trin sn xut ca nng dn.

Xc nh st hn lng vn cn thit cho

cc hot ng sn xut ng thi vn
ng nng dn thm vn sn c ca
mnh.

Kt qu
Cc h nng dn c vn v s dng vn cho sn xut ng mc ch, kch thch sn xut pht
trin.

V d: lng Ao Vng x Cao Ngn trc khi nng dn c vay vn c lng cha c g Tam
Hong. Sau khi nng dn c vay vn c trn 2000 con. Ln ni trc kia ch c 2 con,
n nay c lng c 33 con.

Nng cao nng lc hot ng ca nhm s thch, ban pht trin lng thng qua tp hun
trin khai cc hot ng tn dng khuyn nng v kinh ph hot ng t 0,8 %li sut vn
vay.

Pht huy c hiu qu s dng vn do nng dn c tp hun k thut trc khi thc
hin v c s kim tra, gim st, gip ca nhm s thch, Ban pht trin lng v cn b
khuyn nng.

Nh c hot ng ca tn dng khuyn nng, nng dn gn b hn trong sn xut, quan

h cng ng lng xm tr nn tt p hn (nh h tr nhau sn xut, khi m au, bnh
tt )

Trnh dn tr c nng ln thng qua cc cuc tp hun k thut, t sch khuyn

nng.

57

Bi hc kinh nghim

Vn vay c s dng ng mc ch, c hiu qu, thu hi nhanh

khi nng dn chnh l ngi xc nh nhu cu vlp k hoch vay
vn.

Th tc vay vn phi n gin nng dn ph v sn xut kp

thi v vn quay vng nhanh.

Tp hun k thut trc khi vay vn v gim st cc chng trnh

k thut tt s nng cao hiu qu s dng vn.

Nhm s thch v Ban pht trin lng KNTQ c vai tr rt quan

trng trong lp k hoch, qun l v thu hi vn.

Thu li sut vn vay 1% thng va c tc dng nhc nh nng dn

v trch nhim hon tr vn,va to ra ngun kinh ph hot ng
ca nhm s thch v ban pht trin lng KNTQ.

58

Kt qu tn dng khuyn nng ti lng Tam Thi

Lng Tam Thi, x Ho Thng l mt trong nhng lng khuyn nng t

qun lm tt cng tc qun l v s dng vn tn dng khuyn nng trong
sn xut nng nghip ti huyn ng H. D n tn dng khuyn nng c
thc hin t nm 1998 bng ngun vn ca d n V509.

Nm 1998 1999 lng cho cc h vay nhn rng 5 loi hnh k thut
(ong, g, tng v, ln, la) l 39.000.000. Bnh qun mi h c vay mt
mu vi s lng vn 500.000, li sut 1%/thng, thi hn 12 thng.
Nng dn c vay vn v hng dn k thut theo m hnh tn dng
khuyn nng to iu kin v khuyn khch nng dn pht trin sn xut
v nng cao thu nhp r rt. V d: Gia nh ng L Vn Bo(nhm chn
nui ln), trc khi vay vn gia nh ng khng c chung tri nui ln
(chung n s tm b). Khi c vay 500.000 ng, ng xy c
chung tri vng chc. Hng nm ng chn nui c 2 con ln, thu khon
li t 160.000-200.000 ng. ng ni: Nh ngho nh ti c quan tm vay
vn lm n,gia nh ti s c gng nhiu hn.

Vic thu li sut lng Tam Thi thc hin bi ngi dn u hiu r trong
s c 0,8% dnh cho lng mnh hot ng. V mi thng lng nhn c
200.000 ng t ngun phn trm ny. Phn 0,2%li sut vn vay c np
cng vi vn gc(bo ton vn).

Sau 2 nm hot ng vn tn dng khuyn nng, lng Tam Thi tin vn

gip cho ngi nng dn ch ng mua ging cy, con thc n, phn bn kp
thi gp phn tng thu nhp ci thin i sng. Ngi nng dn bit s dng
vn ng mc ch, c k hoch sn xut chi tiu hp l. Cng qua vn tn
dng khuyn nng, vai tr hot ng ca cc nhm trng nhm s thch
c cng c v pht huy. Anh L Vn Th - Ban pht trin lng ni: c
vay vn tn dng khuyn nng chng ti rt phn khi t tin bi i sng ca
ngi nng dn Tam hi v b mt ca lng c thay i hn so vi
trc, Ban pht trin lng thnh tho trong vic pht trin v s dng vn.
Chng ti mong rng vn tn dng khuyn nng ca d n s c tip tc
gip ngi nng dn sn xut trong thi gian ti.

59

Nng cao nng lc cn b khuyn nng v nng dn

Th no l nng lc?
Nng lc l kin thc v k nng cn thit m ngi cn b khuyn nng v nng dn cn
phi c hon thnh tt nhim v v cng vic ca mnh.

Ti sao phi nng cao nng lc ?

p ng vi yu cu ngy cng cao ca sn xut v c ch th trng. c c nhng
kin thc v qun l, v x hi, v chuyn mn k thut v k nng thc hnh, hng dn p
dng cc tin b k thut mi vo sn xut nhm pht trin cng ng.

Lm th no nng cao nng lc ?

i vi cn b khuyn nng

o to v o to li

Tp hun nhng cng ngh, tin b k thut mi, kin thc lin quan n pht trin nng
thn.

Bi dng nhng kin thc v chnh sch, php lut, kinh t, th trng.

Tham quan, hi tho chia s kinh nghim.

Giao thm nhim v, to c hi cho cn b khuyn nng pht huy v nng cao nng lc.

T nng cao trnh

Thng qua ti liu khuyn nng, sch bo v cc phng tin thng tin i chng.. .

Trao i v chia s kinh nghim vi ng nghip v nng dn.

V d:

Ch Thu cn b khuyn nng ng H ni: Qua tham gia cc lp o to ca

d n khuyn nng, ti thy t tin hn khi ng trc cc h nng dn. Cn
chi Non, k s trng trt trao i li: c tham gia cng tc khuyn nng,
cng vi h nng dn lm mu gip ti cng c rt nhiu v kin thc
chuyn mn v kinh nghim

60

Kh khn

Gii php

Thiu ngun thng tin, ti liu hng dn,

phng tin o to.

Thiu kinh nghim o to v gio vin

gii.

t c c hi c o to

Thiu c ch khuyn khch nng lc cn

b.

Tng cng sn xut ti liu khuyn

nng, cung cp phng tin o to thch
hp.
Tng cng o to v cng c kin thc
cho cn b khuyn nng.

To ra c hi cn b khuyn nng
c o to.

Xy dng c ch ph hp nhm khuyn

khch cn b khuyn nng nng cao nng
lc.

i vi nng dn

o to thng xuyn, lin tc v a dng ho cc hnh thc o to

-

Trn lp hc v thc hnh

Thc hin mu v m hnh trnh din vi nhiu ch khc nhau

Tham quan, hi tho chia s kinh nghim.

T nng cao nng lc

-

Trao i kinh nghim thng qua nhm s thch, cc h nng dn v cn b khuyn

nng.

Qua cc phng tin thng tin i chng, t sch khuyn nng...

Kh khn

Gii php

Trnh dn tr thp, khng ng u,

gm nhiu dn tc khc nhau.

Dng phng php thch hp o to,

bi dng kin thc.

Thiu iu kin p dng tin b k

thut.

La chn tin b k thut ph hp.

Thiu ti liu thch hp cho nng dn.

u tin bin son ti liu theo nhu cu v

trnh ca nng dn.

Thiu gio vin c kinh nghim hng

dn nng dn.

Tng cng tp hun cho nng dn u

mi v khuyn nng vin c s.

61

o to c s tham gia ca nng dn

o to c s tham gia l g ?
o to c s tham gia l qu trnh trao i thng tin nhiu chiu gia ngi dy v ngi
hc trong ngi nng dn c tham gia trong ton b tin trnh o to nh s sau:

Ti sao o to phi c s tham gia ca nng dn?

62

Nng dn c nhiu kinh nghim sng kin hay

Phng php ging bi mt chiu t ra t hiu qu do ni dung p t, mi trng hc g

b, thng tin mt chiu...

Mc tiu

Gip cho ging vin truyn t c cc kin thc, k nng ph hp vi nhu cu, nguyn
vng ca hc vin.

Pht huy kinh nghim sn c ca ngi nng dn, b sung thm kin thc mi.

Nng cao nng lc v tnh t tin cho nhng ngi tham gia.

Ch Dung- Cu lc b x Hng tin, Huyn ng H ni:

"c tham gia tp hun theo phng php mi ny, chng ti khng nhng hc thm nhiu
kin thc mi t cn b khuyn nng m cn hc thm kinh nghim t nhng b con nng
dn khc trong huyn, trong tnh.

Cc bc thc hin
1. Xc nh nhu cu do to
S dng phng php iu tra c s tham gia xc nh nhu cu (xem mc iu tra xc nh
nhu cu).
2. Chun b ni dung

Xc inh mc tiu o to
Cn phi tr li c cc cu hi sau:
Ti sao li tin hnh kho o to ny ?
Nhng ai s tham gia kho o to ?
Ni dung ch yu ca kho o to l g ?

Chun b ti liu ging dy

Ti liu ging dy phi t c cc yu cu nh p ng c mc tiu ca kho o to

ra, ph hp vi trnh ca hc vin, ni dung r rng, d hiu c thm hnh nh, mu vt
minh ho.

V d:
phng Ci an th x Sng cng c mt lp tp hun v k thut m khay. Ging vin

chun b dng c v hng dn nng dn cch cho t vo khay, cch rc ht, cch tung
m ra rung. Ngi nng dn c nhn v thc hnh nn bit cch lm theo rt nhanh.

63

3. Tin hnh o to

Gii thiu lm quen

Tng ngi nn t gii thiu to s gn gi, thng cm v lm gim bt s hi hp cng

thng ca nhng ngi tham gia.

Ging bi

Tu theo ni dung ca bi hc m la chn phng php cho ph hp. Tt nht l nn kt

hp, an xen nhiu phng php vi nhau nh phng php thuyt trnh kt hp tho lun
nhm, dnh thi gian xem tranh, mu vt, t v tr li cu hi. Sau y l mt s phng
php thng c phi hp linh hot.

Phng php thuyt trnh

L phng php cung cp thng tin ch yu theo mt chiu (nn p dng khi lp hc ng),
ging vin ch ng c thi gian nhng t to c s quan tm cho ngi nghe. c
hiu qu hn, khi dng phng php ny ging vin khng nn trnh by qu lu. Ni dung
tp trung vo nhng im mu cht, nn a thm tranh nh minh ho, s dng n chiu,
video bi ging thm sinh ng.

Phng php tho lun theo nhm

Ngi t chc lp hc cn phn lp thnh cc nhm nh cho tho lun. Ngi hng dn
a ra mt hoc hai ch cc nhm tho lun, sau mi nhm c mt ngi ln trnh
by, kt qu tho lun c tp hp v trnh by trn giy kh to d theo di. Thng qua
phng php ny mi thnh vin trong lp u c trnh by kin ca mnh.

V d:
Ti lp k thut chn nui g th vn x ng Lin, huyn Ph Bnh, khi ngi hng dn
t cu hi "Theo cc bc trong cc loi g trng, g tht, g con, loi no phi cho n
nhiu hn?". Ngay lp tc bc Sinh, mt nng dn cao tui ni "chng ti n y nghe
cc ch ging v k thut ch khng phi nghe cc ch hi. Chng ti khng bit mi phi i
hc. Cc ch c cch no nui g chng ln th c ph bin cho chng ti". Trc tnh hung
ngi ging vin phi bnh tnh, cm n kin ng gp ca bc sau tip tc dn dt,
khch l hc vin pht biu.
Ch Ho, mt nng dn cn tr ni D qu, nh ti vn chn g , nhng ch cho n va
phi thi. Thc n ginh ch yu cho g tht v g con. Nh vy chng mi ln ch. Th l
c rt nhiu kin cng tham gia, ngi hng dn tp hp kin, phn tch v a ra kin
cui cng. Sau li tip tc nu nhng vn khc. Bui hc nh th l rt sinh ng v
mi ngi ai cng nh k ni dung tho lun.

64

Phng php hc ti hin trng

Hc vin c hc ngay trn ng rung, hoc chung tri... Cch hc ny khng phi cung
cp ton b kin thc ngay mt lc m c cung cp dn dn vi tng ni dung c th.
Bng phng php ny, ngi hc c th nh rt lu, c thc hnh ngay v c trao i v
mt khu k thut c th nn bi hc s sinh ng v d hiu. Phng php ny c p
dng cho c trng hp cn b khuyn nng hng dn nng dn hoc nng dn hng dn
nng dn nhng thao tc k thut.

4. Cui kho do to
Cn nh gi kt qu kho o to thng qua mt s tiu ch sau:

Ni dung o to ph hp cha?

Phng php v ti liu ging c ph hp vi nng dn khng?

S tip thu ca hc vin nh th no?

Cng tc t chc lp hc m bo c nguyn tc c s tham gia ca nng dn cha ?

Cc tiu ch trn c th c nh gi bng cch a cho hc vin mu nh gi chia nhm

tho lun, sau ging vin tng hp li.

65

Kh khn

Gii php

Hc vin kh tip thu v p dng kin

thc mi.

Dng t ng, cu hi d hiu, s dng

nh minh ho, lm mu, hc ti hin
trng.

Ngi hng dn cn thiu kinh nghim

trong vic t chc, s dng phng php,
cha bit x l tnh hung mt cch linh
hot.
Ngi hng dn thiu hiu bit v cc

Ngi cn b hng dn phi t trau di

kin thc, phng php v t hc hi
thm qua sch bo, qua kinh nghim ca
bn b, ng nghip v nng dn.

hc vin ca mnh nn cha a ra ng

nhng vn cn ni, nhng vn cn
ni t, nhng vn khng cn ni.

Mt s ngi trc tip lm nhng khng

d tp hun m cho chng hoc con i
thay, nhng ngi ny khng c kinh
nghim thc t.

Tm hiu r hc vin v trnh , nng

lc, phong tc tp qun, kinh nghim ca
h trong lnh vc mnh tp hun.
Xc nh r mc tiu, la chn i tng
tham gia ng, chun b ni dung y ,
t m.

V d:
bn Chi Hng, x Trng X, huyn V Nhai, lp hun luyn k thut chn nui ln rt t
ph n tham gia. Khi hi mt s vn n gin, cc hc vin khng tho lun c, h
ni rng nhng vic ny l do v lm. Khi hi ti sao v khng i tp hun th h tr li v

nh lm cc cng vic.

Bi hc
kinh nghim

Phi lm tt cng tc iu tra xc nh nhu cu t xc nh

c mc tiu o to, i tng tham gia v xy dng ni dung
o to ph hp, thit thc vi ngi dn.

Phi kt hp cc phng php truyn t kin thc, vn dng linh

hot theo tng ni dung, vn , kt hp xem tranh nh, dng c
hc tp, mu vt.

Ngi hng dn phi c kin thc chuyn mn, c phng php

ging dy ph hp, c kinh nghim thc t, c k nng trong vic
hng dn, c kh nng tng hp kin ca hc vin, c kh nng
p ng nhng nhu cu thay i ca hc vin mt cch linh hot.

Lp hc khng g b v thi gian, khng gian, ngi hc c th

ngi, ng, i li v cng trao i.

66

Nhn thc v gii trong s pht trin nng nghip v

nng thn bn vng
Khi nim
Nhn thc gii l qu trnh tm hiu, phn tch, l gii v tm ra nhng bin php nng cao
bnh ng nam n, tng bc nng cao nhn thc v v tr, vai tr trong x hi ca ngi ph
n, v s tin b ca gii n v ton x hi.

Ti sao phi a vn gii vo chng trnh hot ng?

Thc t nng thn

Tnh trng trng nam, khinh n vn cn rt ph bin, c bit l cc x vng su, vng
xa. Ngi ph n t c ting ni trong cng ng, mc d khi lng cng vic v lng
sn phm hng ho do h to ra cho x hi rt ln. Vic qun l ti chnh v quyt nh
cc cng vic trong gia nh phn ln u do ngi chng quyt nh.

Do phong tc tp qun nn bn thn ngi ph n cn nhiu mc cm, t ti ngi ngng e

thn, thiu t tin.

Phn cng lao ng trong x hi v trong gia nh cha hp vi kh nng ca mi gii.

Mc tiu

Lm cho mi gii u hiu, xc nh ng vai tr, nhu cu v li ch ca tng gii.

Tng cng cc bin php to quyn cho ngi ph n nhm mc ch ngy cng c s
bnh ng gia nam v n.

67

Thc hin phn cng lao ng hp l pht huy c vai tr v kh nng ca mi gii.
To iu kin c s chia s gia ph n v nam gii.

Nng cao tnh t tin t ch cho ph n.

Cc ni dung thc hin

(a) T chc tp hun cho cn b khuyn nng v cn b trong Ban pht trin lng v
nhn thc gii.

Yu cu ca lp tp hun l c cc i tng tham gia l nam v n cc la tui khc

nhau.

Ni dung

Cc khi nim v gii, vai tr gii, nhu cu v li ch ca gii.

Tm hiu cc nguyn nhn lm mt bnh ng gia nam v n.

Tm hiu v s dng cc cng c phn tch v gii.

Cc vn v to quyn cho ph n. thng, nng cao nhn thc lm cho nam gii
khng cm thy b mt dn quyn lc khi to quyn lc khi to quyn cho n gii.

Phn tch r vai tr ca nam v n gii trong x hi, cch phn cng lao ng hp l
theo gii.

Cch lm: Mi ngi cng tham gia. Cc vn c ging vin a ra mang tnh cht
gi m, mi hc vin t do pht biu by t quan im ca mnh v vn .

68

(b) T chc tp hun nhn thc v gii ti mt s lng khuyn nng t qun

Thnh phn tham gia gm cc thnh vin trong Ban pht trin lng (l nng ct ca lp
tp hun) v i din cc h. Yu cu c cu lp tp hun ti thiu phi c 50% n tham
gia.

Ni dung: Ch trng i su vo vic phn tch vai tr gii, nhu cu v li ch ca mi gii

trong gia nh v bn lng. T a ra mt bng phn cng lao ng hp l cho mi
gii. To iu kin cho ph n c c hi tham gia vo cc hot ng cng ng. Gii
thch, vn ng nam gii thng cm v chia s vi ph n.

Phng php: S dng phng php cng tham gia ca mi thnh vin trong lp hc, c
bit l khuyn khch ph n c c hi mnh dn nu ln suy ngh v quan im ca
mnh, nu ln nguyn vng c tham gia vo cc hot ng x hi, tham gia vo vic
qun l kinh t v bn bc cng nht tr v quyt nh cc cng vic trong gia nh v
cng ng.

(c) Hng dn p dng yu t gii vo cc hot ng pht trin nng nghip v nng
thn

Vn ng, la chn cng vic phn cng lao ng ph hp vi vai tr gii t cc h gia
nh.

Vn ng ph n tch cc tham gia cc hot ng cng ng: tham gia cc lp tp hun,

tham gia vo Ban pht trin lng, ban qun l d n thn bn...

Vn ng nam gii to iu kin thun li cho ph n tham gia cc hot ng x hi.

Xy dng k hoch ca d n quan tm ch trng n yu t gii trong mi hot ng.

Phi hp vi cc t chc, on th khc (v d Hi ph n) t chc tp hun, tuyn truyn

vn ng, xy dng cc hot ng to quyn cho ph n.

V d:

Lp tp hun chn nui ln xm i, i T, s ph n tham gia chim 80%. Sau khi tp

hun a s ph n p dng c phng php chn nui mi t hiu qu cao hn hn so
vi mt s lp tp hun trc y (ch yu l nam gii tham gia).

Kt qu
Mt s kt qu ca hot ng nhn thc v gii ti Thi Nguyn trong 3 nm qua l:

S tham gia ngy cng dng ca ph n trong cc hot ng cng ng nh cc cuc tp

hun v k thut nng nghip, tp hun v y t...

S ng gp kin ca ph n trong qu trnh xy dng k hoch hot ng ngy cng

nhiu v cng c hiu qu.

c thnh phn l ph n tham gia vo Ban pht trin lng, nhm s thch...

Mt s hot ng giao cho ph n t chc thu c kt qu rt tt.

69

V d:

Ti x Trng X, Hi ph n t chc vay vn t cc ngun vn. Trong 3 nm tnh t nm

1998 vay vn ti Ngn hng ngi ngho l 558 triu ng cho 366 h, nm 1999 vay Ngn
hng Nng nghip 320 triu cho 120 h. C hai ngun vn trn u c s dng vo mc
ch chn nui v trng trt.
Vn vay pht huy tt hiu qu, ngi vay s dng ng mc ch, i sng c ci thin
r rt.
B V Th Thm - Hi trng Hi ph n x Trng X pht biu: Trc y cc ngun
vn vay khng giao cho ph n nn c tnh trng s dng khng ng mc ch v khi thu hi
vn rt vt v. T nm 1998 n nay, Hi chng ti ng ra cho cc hi vin nhn n, vic
qun l, s dng ng vn cht ch hn, c hiu qu hn. S tin vay ngn hn nm 1998 v
1999 chng ti u thu rc n.
Kh khn

Gii php

Gii l vn rt mi m, tru tng, kh

hiu. Ban u cha c s ng h ca
nhiu ngi, trong c c nhng ngi
trong Ban pht trin lng cho rng vn
gii l khng thc t, khng c tc dng.

Kin tr gii thch, tuyn truyn, tng

cng tp hun cho cc i tng khc
gii v vai tr ca tng gii, nhu cu v
li ch ca tng gii. c bit vn ng
nam gii thng cm v chia s vi ph
n.

Quan nim trng nam khinh n n su

vo t tng ca ngi nng dn, nn
khng th nhanh chng lm chuyn i
c quan nim .

Hng dn v phn cng lao ng hp l

vi mi gii. To iu kin ph n c
c hi tham gia nhiu vo cc hot ng
x hi, c c hi trao i kin v
pht huy ht kh nng ca mnh.

70

Truyn thng khuyn nng

Truyn thng khuyn nng l g?
L nhng thng tin phc v pht trin nng nghip, nng thn xut pht t nhu cu ca ngi
nng dn.
S d hnh thnh v truyn thng tin

Ti sao phi truyn thng khuyn nng?

Do nhu cu trao i, chia s, hc hi kinh nghim sn xut, cc thng tin v kinh t, khoa
hc k thut v cng ngh gia nng dn vi cn b khuyn nng, cn b nghin cu, cc
c quan qun l nh nc, cc doanh nghip kinh doanh dch v.

Do nng dn cc vng c trnh , tp qun canh tc khc nhau cn c c hi trao i

v hc tp ln nhau.

71

Mc tiu

Nng cao hiu bit ca nng dn v cc k thut mi, kinh nghim trong sn xut v cc
kin thc v qun l, kinh t, th trng khc nhm pht trin nng nghip v nng thn.

Nng cao k nng truyn thng cho cn b khuyn nng cng nh cho nng dn.

Gip t chc khuyn nng cc cp thu nhn v cung cp thng tin.

Cc hnh thc truyn thng khuyn nng

Cc yu cu c bn

Cc hot ng truyn thng phi kp thi, xut pht t nhu cu ca ngi dn.

a dng cc hnh thc truyn thng.

Thng tin cung cp phi chnh xc, tp hp c c kin thc mi v kinh nghim ca a
phng.

Thng tin phi n gin, ngn gn, c th, d c, d hiu, d phn phi.

C sc hp dn li cun ngi c nh s dng mu sc, hnh nh, v d minh ho, c

bit l cc hnh nh v v d a phng.

Cc hnh thc truyn thng

Cc n phm khuyn nng

Bn tin khuyn nng

T gp

Tranh lt

Tranh dn tng

Sch khuyn nng

Tp ch

Tranh phc v cho tp hun k thut

Xy dng t sch khuyn nng

Bng hnh

Cc phng tin truyn thng i chng

Cc chuyn mc pht thanh, truyn hnh
T chc o to v giao lu

Tp hun k thut

Hi tho u b

72

Thm quan

Hp cng ng, mt tinh

T chc cc hot ng khuyn nng theo lng khuyn nng t qun v nhm s thch

Xy dng cc m hnh trnh din

mu trnh din

M hnh lng KNTQ, nhm s thch

Nng dn lm n gii

Cc bc xy dng t liu truyn thng khuyn nng

Cc bc xy dng t liu truyn thng khuyn nng

1. nh gi nhu cu thng tin
2. Phn tch v xc nh loi hnh thng tin s sn xut, s lng, thi gian c th cho
tng cng on nh vit, bin tp, in n v pht hnh
3. Xy dng t liu bao gm vit, bin tp
4. Th nghim, nh gi v chnh l trc khi pht hnh
5. Pht hnh, lu tr v hng dn s dng.

Kt qu

Gp phn trong vic thc hin thnh cng cc chng trnh khuyn nng ca tnh.

Nng cao k nng truyn thng ca cn b khuyn nng v nng dn nhm ph bin k
thut mi, cc kinh nghim sn xut gii v cc in hnh a phng.

To ra din n trao i v hc tp ln nhau gia nng dn vi nng dn, gia cn b

khuyn nng vi nng dn v gia cn b khuyn nng vi cn b khuyn nng.

To thi quen cho nng dn tm hiu v p dng cc k thut tin b qua sch bo, ti
liu, pht thanh, truyn hnh.

Hnh thnh mt di ng cng tc vin c s, bao gm c cc cn b khuyn nng, khuyn

nng vin c s v nng dn u mi.

73

Kh khn

Gii php

Dn tr ca nng dn tnh Thi Nguyn,

c bit l vng min ni, vng cao cn
thp.

Vit n gin, s dng t ng ca nng

dn, b cc r rng, c tranh nh minh
ho

Dn c tha tht, c nhiu dn tc khc

nhau nn rt kh khn cho cng tc tuyn
truyn v pht hnh cc ti liu khuyn
nng

Tng cng hot ng ca khuyn nng

vin c s v t chc lng khuyn nng t
qun, nhm s thch

K nng truyn thng ca cn b khuyn

nng v nng dn cn yu, t hoc cha
c o to, ch th lao cn thp.

Nng dn vng su vng xa nh nh

Ho, V Nhai v mt s x huyn Ph
Lng khng xem c chuyn mc
truyn hnh khuyn nng vi nng dn
Truyn thng khuyn nng cha thc s

Tp hun k nng truyn thng, c th

lao hp l cho ngi tham gia

c u tin

Tng cng cc hnh thc truyn thng

khc nh pht hnh n phm khuyn
nng, xy dng t sch khuyn nng
Tng ngn sch cho hot ng truyn
thng

74

Bi hc kinh nghim

S tham gia ca nng dn gp phn quan trng nng cao hiu qu ca

truyn thng, c bit trong vic cung cp v s dng thng tin.

Thng tin phi c ni dung c th ph hp vi nhu cu, t ng n gin,

b cc r rng.

S dng thng tin a chiu, a dng cc loi hnh thng tin.

T sch, th vin khuyn nng c hiu qu truyn thng cao.

75

Xy dng t gp k thut bo qun 10 loi hoa qu

Thc t Thi Nguyn, nng dn pht trin rt nhiu loi cy n qu nh u , chui,

nhn, vi... nhng loi cy n qu ny c gi tr kinh t cao, c th pht trin thnh cc
sn phm, hng ho, Nhng phn ln cc h nng dn khng bit cch thu hi v bo
qun hoa qu mt cch hp l nn khi vn chuyn n ch thng b dp nt, xu m nn
gi bn thp hoc khng bn c. Tuy nhin cng c nhiu h gia nh nng dn c
kinh nghim trong lnh vc ny. Xut pht t thc t trn, cn b khuyn nng v nng
dn xc nh cn thit phi c mt n phm truyn thng nhm gii thiu cho nng dn k
thut thu hi v bo qun 10 loi hoa qu ch yu trong tnh.
Qu trnh th hin gm cc bc sau:

Xc nh hnh thc thng tin: T gp gii thiu c th cc k thut thu hi, bo qun,
c tranh minh ho cc thao tc k thut.

Mi nng dn c kinh nghim trong bo qun v thu hi sn phm mt s huyn

trong tnh tham gia trao i kinh nghim v vit 10 t gp gii thiu cch xc nh
thi im thu hi, phng php thu hi, v sinh hoa qu, bo qun v vn chuyn tng
loi hoa qa.

Mi ho s tham gia hi thao, v tranh m t cc thao tc k thut. Nng dn tham gia

gp .

Bin tp, in th bng my photo, gi cho cc nh k thut v mt s nng dn xin

kin ng gp.

Chnh l, in n v pht hnh.

76

kim tra, gim st hot ng khuyn nng c s tham

gia
Th no l gim st hot ng khuyn nng c s tham gia
L s theo di, gim st hot ng khuyn nng vi s tham gia ca ngi dn theo nh k
hoc t xut, xem xt cc tin trnh thc hin, pht hin kp thi nhng thiu st, gip cho
hot ng c thc hin theo ng mc tiu v k hoch ra.

Mc tiu

Kim tra tin cng vic.

Pht hin kp thi cc sai st.

xut cc gii php sa cha kp thi.

Cch tin hnh

Xy dng k hoch kim tra gim st
Cn c vo k hoch hot ng lng khuyn nng t qun v nhm s thch xy dng k
hoch kim tra gim st. K hoch ny phi tr li cc cu hi sau:

77

Mc ch kim tra lm g ?
Kim tra ci g ?
Kim tra u ?
Kim tra vo lc no ?
Kim tra nh th no (cc tiu thc kim tra) ?
Ai chu trch nhim ? Ai phi hp ?...
V d: Lp k hoch kim tra, sn xut ng ng ti xm H, x Yn , huyn Ph Lng.

Hot
ng

Thi
gian

Sn
1 ngy
xut
ng v Tun 2
ng
thng 10
nm

a im

Ni dung

Ngi
kim tra

Ngi phi Cng c p

hp
dng

Xm H,

Din tch trng

Nguyn
Vn A

Ban pht Tho lun

trin lng, nhm nh,
Nhm s nhm ln.
thch, Ch
mu

x Yn S h tham gia

T l sng

L Th B

S sinh trng, pht

trin ca ng.
Nhng kh khn tn
ti.

T chc thc hin

i thc a: thu thp thng tin v kim tra thc t bng quan st, o m, phng vn,
tho lun nhm vi nng dn.

Thng nht v phn tch x l nhng thng tin ti ch.

Cp nht cc thng tin thu thp dc v lu gi s liu (ti cc nhm s thch, Ban pht
trin lng v cn b khuyn nng).

Phn hi thng tin cho cc ni c lin quan (nu cn).

V d:
Ngy 15/10/1999 kim tra mu g Tam Hong ti gia nh ch Thu lng Tam Thi, Ho
Thng thy: g con lng x, chm ln, g r, a chy. Hi k mi r gia nh ch dng
cm m c ca ln tht chn g. Cn b khuyn nng ngh khng dng cm
na v dng loi cm c 20 cho g. Sau 10 ngy n g lng ng mt tr li.

78

Bi hc kinh nghim

S dng cc cng c ph hp vi ni dung thng tin cn thu thp.

Ghi chp v lu tr thng tin y lm c s cho vic kim tra nh

gi tip theo.

Cn c k hoch kim tra gim st chi tit, c th da tr k hoch hot

ng ca lng khuyn nng t qun v nhm s thch.

79

nh gi hot ng khuyn nng c s tham gia

Khi nim
y l qu trnh xem xt, phn tch hot ng khuyn nng vi s tham gia ca cn b
khuyn nng v nng dn. nh gi khng nh thnh cng hay tht bi ca hot ng
khuyn nng theo mc tiu v k hoch ban u.

Mc ch

nh gi tin thc hin v kt qu cc hot ng.

nh gi nhng im mnh, im yu ca cc ni dung hot ng. iu chnh cc hot

ng tip theo.

xut cho cc hot ng khuyn nng m rng.

Phng php tin hnh

Chun b
*

Lp k hoch cng vic:

-

Chn thnh vin tham gia, bao gm: cn b khuyn nng, trng xm, i din nng
dn.

Thi gian tin hnh.

K hoch ti chnh.

Chn im nh gi

* Xc nh mc tiu v tiu thc nh gi: Cn c vo mc tiu ca hot ng d n xy

dng mc tiu v yu cu cho t nh gi, t xy dng cc tiu thc nh gi (bao gm
cc tiu thc nh gi v s lng v cht lng).

V d: Tiu thc nh gi m hnh th nghim ging la mi

Tiu thc s lng

Tiu thc cht lng

S h lm mu

Nhn thc k thut ca nng dn

S vn v s lng mu

nh hng ti i sng kinh t ca nng dn

Kt qu mu: nng sut, sn lng

nh hng thay i tp qun canh tc...

80

T chc thc hin

i thc a: Nhm thu thp thng tin, kim tra thc t bng cc phng php quan st, o
m, phng vn, tho lun nhm vi nng dn.

Hp nhm nh gi: Thng nht v phn tch nhng thng tin thu thp c. Xc nh
nhng nguyn nhn thnh cng hay tht bi.

Kim tra li mt s thng tin: Nhng thng tin cn cha r rng, cc thnh vin on
kim tra gp g, phng vn nng dn xc minh.

Vit bo co nh gi: Bo co phi nu r kt qu t c ca hot ng d n bao gm

c hiu qu, yu t nh hng, nguyn nhn thnh cng, tht bi, a ra nhng xut,
bi hc kinh nghim cho hot ng tip theo.

T chc hi tho u b thng qua bo co nh gi, b sung kin ng gp hon

chnh bo co.
Kh khn

Gii php

Nhiu nng dn khng hiu ht c mc

ch v ngha ca vic nh gi nn
khng tch cc tham gia.

Gii thch r mc ch, ngha ca cng

tc nh gi vi nng dn.

Mt s i tng nng dn (ph n)

thng e d, ngi tip xc, s pht biu
trc m ng.

To s thn mt, khuyn khch ng vin

(chia nhm i tng).

81

Bi hc kinh nghim

Phng vn theo cc nhm nh to c hi cho mi ngi tham

gia pht biu.

S dng cc ngn t, hnh ng, cu hi m d hiu ngi

nng dn tham gia tt hn.

Nhm nh gi cn thit phi tip xc thc t, trnh quan liu,

nhn xt, nh gi hi ht.

Phi lm tt cng tc chun b trc khi tin hnh nh gi. Phn

cng trch nhim r rng v c th cho cc thnh vin trong on
nh gi.

82