Chng 4.

H tun hon

49

I CNG V H TUN HON

Mc tiu hc tp: 1. Bit c cu to ca tun hon h thng. 2. Bit c cu to ca tun hon phi. H thng tun hon c nhim v vn chuyn cc cht cho c th, gm tun hon mu v tun hon bch huyt.

Hnh 11.1. H thng mch mu A. Cc ng mch B. Cc tnh mch

H tun hon mu gm c tim ng vai tr nh mt ci bm y mu vo cc ng mch v ht mu t cc tnh mch. Nu ly im bt u ca s tun hon l tm tht tri ca tim, th mu c a vo ng mch ch t mu nhiu oxy c vn chuyn n cc ng mch nh dn n cc m ca cc c quan. Ti cc c quan c s trao i cht v khng kh. Mu nhiu carbonic s tp trung vo cc tiu tnh mch sau v cc tnh mch ln hn cui cng v tm nh phi ca tim bng hai tnh mch ch trn v di. T tm nh phi mu xung tm tht phi. l vng tun hon h thng hay tun hon ln. Mu t tm tht

Chng 4. H tun hon

50

Ngoi ra cn c h thng ca nhn mu t ng tiu ha v gan trc khi vo tnh mch ch di, phn ny c cp chng h tiu ha. Tun hon bch huyt gm c cc nt bch huyt v mch bch huyt, dn cc t bo bch huyt cng nh cc protid do t bo sn xut, cui cng v tnh mch tay u phi v tri.

Chng 4. H tun hon

51

TIM
Mc tiu hc tp: 1. M t c v tr v hnh th ngoi tim. 2. M t c hnh th trong v cu to ca tim. 3. K tn c cc ng mch v tnh mch nui dng tim. Tim l mt khi c rng, tc dng nh mt ci bm va ht va y mu i; gm hai na phi v tri. Mi na tim c hai bung: mt bung nhn mu t tnh mch v gi l tm nh, mt bung y mu vo cc ng mch gi l tm tht.

I. V tr
Tim nm trong trung tht gia, lch sang bn tri lng ngc, ln c honh, gia hai phi, trc thc qun v cc thnh phn khc ca trung tht sau. Trc ca tim i t pha sau ra trc, hng chch sang tri v xung di.

II. Hnh th ngoi

Tim c hnh thp 3 mt, mt y v mt nh. y trn, quay ra sau v hi sang phi. nh trc, lch sang tri. 1. y tim y tim tng ng vi mt sau hai tm nh, gia c rnh gian nh. Bn phi rnh gian nh l tm nh phi, lin quan vi mng phi phi v thn kinh honh phi, pha trn c tnh mch ch trn v pha di c tnh mch ch di vo. Bn tri rnh gian nh l tm nh tri, c bn tnh mch phi vo. Tm nh tri lin quan vi thc qun pha sau, nn khi tm nh tri ln s vo thc qun. 2. Mt c sn Cn gi l mt trc c: - Rnh vnh chy ngang pha trn, ngn cch phn tm nh trn, phn tm tht di. - Phn tm nh b thn ng mch phi v ng mch ch ln che lp. Hai bn c hai tiu nh phi v tri. - Phn tm tht c rnh gian tht trc chy dc t sau ra trc, lch sang bn phi nh tim, ngn cch tm tht phi v tm tht tri. Tm tht phi chim din tch phn ln mt ny. 3. Mt honh Hay mt di, ln c honh v qua c honh lin quan vi thu tri ca gan v y v. Rnh vnh mt c sn chy tip xung mt honh, chia tim ra hai phn: phn sau l tm nh, hi hp, phn trc l tm tht, rng hn, c rnh gian tht sau, chy t sau ra trc v ni vi rnh gian tht trc bn phi nh tim. 4. Mt phi Cn gi l mt tri: hp, lin quan vi phi v mng phi tri, dy thn kinh honh tri. 5. nh tim

Cn gi l mm tim, nm chch sang tri; ngay sau thnh ngc, tng ng khong gian sn V trn ng gia xng n tri

Chng 4. H tun hon

52

Hnh 11. 2. Mt c sn ca tim 1. Tiu nh phi 2. Rnh vnh 3. Cung ng mch ch 4. Thn ng mch phi 5. Rnh gian tht trc 6. Tiu nh tri

III. Hnh th trong

1. Cc vch tim Tim c chia ra cc bung bi cc vch tim. 1.1. Vch gian nh: chia i hai tm nh; mng, ng vi rnh gian nh bn ngoi. Trong thi k phi thai, vch gian nh c l h mu i t tm nh phi sang tm nh tri. Sau khi sinh, thng ng kn. Nu khng ng li: tn ta mt l gi l l bu dc, gy nn tt thng lin nh. 1.2. Vch gian tht: ngn cch gia hai tm tht, ng vi cc rnh gian tht bn ngoi. 1.3. Vch nh tht: l mt mng mng ngn cch tm nh phi v tm tht tri. S d c phn ny l v tm tht tri ln hn so vi tm tht phi lm cho phn mng ca vch gian tht dnh lch sang phi. 2. Cc tm nh Cc tm nh c thnh mng hn cc tm tht. Chng nhn mu t cc tnh mch v. Mi tm nh thng vi mt tiu nh pha trn v thng vi tm tht cng bn qua l nh tht. Tm nh phi nhn mu t tnh mch ch trn, tnh mch ch di v xoang vnh vo. Tm nh tri nhn mu t cc tnh mch phi vo. 3. Cc tm tht Cc tm tht c thnh dy hn thnh tm nh, thng vi tm nh cng bn v cho ra cc ng mch ln.

Chng 4. H tun hon

53

3.1. Tm tht phi: c dng hnh thp ba mt, c l nh tht phi thng gia tm nh phi v tm tht phi, c y kn bng van nh tht phi hay van ba l. Pha trc trn l nh tht phi l l thn ng mch phi, c y kn bi van thn ng mch phi gm ba van nh hnh t chim 3.2. Tm tht tri: hnh nn dt, c hai thnh. Tm tht tri thng vi tm nh tri qua c l nh tht tri c van hai l y l ny khng cho mu t tm tht tri chy ngc v tm nh tri. Ngoi ra cn c l ng mch ch c van ng mch ch y kn. V cu to, van ng mch ch tng t nh van thn ng mch phi.

Hnh 11.3. Hnh th trong ca tim 1. Phn mng vch gian tht 2. Phn c vch gian tht 3. Val hai l 4. Thng gn 5. Tr c

IV . Cu to ca tim
Tim c cu to gm ba lp 1. Ngoi tm mc Hay mng ngoi tim, l mt ti thanh mc kn, gii hn nn trung tht gia. Gm hai lp: bao si bn ngoi. gi l ngoi tm mc si; v bao thanh mc lt bn trong, gi l ngoi tm mc thanh mc. Ngoi tm mc thanh mc gm hai l: l thnh lt mt trong bao si v l tng ph ln b mt tim. Hai l lin tip nhau v gia hai l l mt khoang o gi l khoang ngoi tm mc. 2. C tim C tim gm c hai loi: 2.1. Cc si c co bp: chim a s, bm vo bn vng si quanh bn l ln ca tim l hai l nh tht v hai l ng mch. 2.2. Cc si c km bit ho: to nn h thng dn truyn ca tim, c nhim v duy tr s co bp t ng ca tim. H thng ny gm mt s nt, b sau: nt xoang nh thnh phi tm nh phi, l nt to nhp; nt nh tht thnh trong tm nh phi; b nh tht bt u t nt nh

Chng 4. H tun hon

54

tht, chy mt phi vch nh tht, n phn c ca vch gian tht. B nh tht chia thnh hai tr l tr phi v tr tri chy vo hai tm tht. 3. Ni tm mc Hay mng trong tim, mng, bng; ph v dnh cht ln b mt ca cc bung tim, lin tip vi ni mc cc mch mu.

V. Mch mu v thn kinh ca tim

1. ng mch Tim c nui dng bi ng mch vnh phi v ng mch vnh tri. Hai ng mch thng ni nhau nhng khng ni vi cc ng mch ln cn. 1.1. ng mch vnh phi: tch t phn u ng mch ch ln, theo rnh vnh chy xung mt honh ca tim, cho nhnh gian tht sau, ri tip tc sang tri, c th ni vi nhnh m ca ng mch vnh tri. ng mch vnh phi cp mu cho na phi ca tim v mt phn tm tht tri. 1.2. ng mch vnh tri: t ng mch ch qua khe gia thn ng mch phi v tiu nh tri ra trc, chia hai nhnh l nhnh gian tht trc i trong rnh gian tht trc n khuyt nh tim, ni vi nhnh ng mch gian tht sau ca ng mch vnh phi v nhnh m tim theo rnh vnh xung mt honh v c th ni vi ng mch vnh phi. 2. Tnh mch ca tim Tnh mch gm tnh mch tim ln i theo nhnh ng mch gian tht trc trong rnh tht trc, tnh mch tim gia i trong rnh gian tht sau cng nhnh ng mch gian tht sau, tnh mch sau ca tm tht tri, tnh mch chch ca tm nh tri, tnh mch tim nh...

Hnh 11.4. Mch mu ca tim 1. Xoang ngang 2. ng mch vnh phi 3. ng mch vnh tri 4. ng mch m tim 5. ng mch gian tht trc

Chng 4. H tun hon

55

5.3. Thn kinh ca tim Ngoi h thng dn truyn t ng, tim cn c chi phi bi cc si giao cm t hch c v hch ngc trn, cc si i giao cm t dy thn kinh lang thang (thn kinh X).

Chng 4. H tun hon

56

NG MCH CH
Mc tiu hc tp: 1. M t c v tr ca cc on ng mch ch. 2. K tn c cc nhnh bn, nhnh tn ca cc on ng mch ch. ng mch ch l thn ng mch chnh ca h tun hon. Cc nhnh bn v nhnh tn ca n em mu i nui khp c th. Bt u t tm tht tri, chy ln trn, ngang mc t sng ngc 4 vng sang tri ri qut xung di, i dc theo ct sng ngc, qua c honh xung bng v tn ht ngang mc t sng tht lng 4 bng cch chia thnh hai nhnh tn l ng mch chu chung phi v tri. ng mch ch thng c chia lm ba on l ng mch ch ln, cung ng mch ch v ng mch ch xung.. Thnh ng mch ch dy, rt n hi v c nui dng bi cc mch nui mch

I. ng mch ch ln
1. ng i v gii hn T tm tht tri chy ln trn sang phi, n ngang mc gc xng c (tng ng t sng ngc 4). 2. Nhnh bn ng mch ch ln cho hai nhnh bn l hai ng mch vnh phi v tri.

II. Cung ng mch ch

1. ng i v gii hn Chy cong sang tri v hng ra sau to thnh mt cung lm xung di, m ly ph qun chnh tri. Trn phim X quang ngc, cung ng mch ch to nn mt cung li pha bn tri bng m ca tim. 2. Nhnh bn Cung ng mch ch cho ba nhnh bn ln l thn tay u, ng mch cnh chung tri v ng mch di n tri.

III. ng mch ch xung

ng mch ch xung l on tip ni t cung ng mch ch cho n ch chia i, ng knh nh hn hai on u. ng mch ch xung cn c chia thnh hai phn nh l ng mch ch ngc v ng mch ch bng. 1. ng mch ch ngc 1.1. ng i: t cung ng mch ch (ngang mc t sng ngc 4) chy t trung tht trn xung trung tht sau, tn cng l ng mch ch ca c honh (ngang mc t sng ngc 12). Lc u ng mch nm st bn tri thn cc t sng ngc, dn dn ng mch ch ngc chy ngay trc ct sng. Sau khi chui qua l ng mch ch ca c honh th i tn thnh ng mch ch bng. 1.2. Nhnh bn:Cc nhnh ca ng mch ch ngc thng nh, bao gm cc ng mch cp mu cho cc tng trong trung tht v thnh ngc 2. ng mch ch bng 2.1. ng i: bt u t l ng mch ch ca c honh (ngang mc t sng ngc 12) chy xung di dc pha trc ct sng tht lng, nm sau phc mc, n ngang mc t sng tht lng 4 th chia thnh hai ng mch chu chung phi v tri.

Chng 4. H tun hon

57

2.2. Nhnh bn: c cc nhnh bn quan trng l ng mch thn tng, ng mch mc treo trng trn, ng mch thn phi, ng mch thn tri, cc ng mch sinh dc, ng mch mc treo trng di. 2.3. Nhnh tn: ng mch ch bng chia thnh hai ng mch chu chung phi v tri ngang mc t sng tht lng 4. Mi ng mch chu chung li chia thnh hai ng mch chu trong v ng mch chu ngoi. ng mch chu ngoi l ngun chnh cp mu cho chi di. ng mch chu trong cp mu cho cc tng vng tiu khung v vng mng.

Hnh 11.5. ng mch ch 1. Thn tay u 2. Cung ng mch ch 3. ng mch ch ngc 4. ng mch thn tng 5. ng mch ch bng

Chng 4. H tun hon

58

NG MCH U MT C
Mc tiu hc tp: 1. M t c ng i ca cc ng mch cnh v ng mch di n. 2. K tn c cc nhnh bn v nhnh tn ca cc ng mch cnh v ng mch di n. Vng u mt c c nui dng ch yu bng cc ng mch cnh v mt phn bi ng mch di n.

I. Cc ng mch cnh
1. ng mch cnh chung 1.1. Nguyn u: ng mch cnh chung phi xut pht t thn tay u, sau khp c n phi. ng mch cnh chung tri xut pht t cung ng mch ch. 1.2. ng i v tn cng: ng mch cnh chung chy ln dc theo c c n chm, n ngang mc b trn sn gip (tng ng t sng c C4) th chia hai nhnh tn. 1.3. Nhnh tn: ng mch cnh trong v ng mch cnh ngoi.

Hnh 11.6. Mch mu vng c trc 1. ng mch cnh chung tri 2. ng mch di n tri 3.Tnh mch tay u tri Cung ng mch ch 5. ng mch cnh chung phi 6. Thn tay u

4.

Chng 4. H tun hon

59

2. ng mch cnh trong ng mch cnh trong l ng mch cp mu cho cc c quan trong hp s, mt v da u vng trn. 2.1. Nguyn u: ngang mc b trn sn gip, tng ng vi t sng C4. 2.2 ng i v tn cng: tip tc hng i ln ca ng mch cnh chung, chui qua ng cnh ca phn xng thi dng vo trong hp s, sau xuyn qua xoang tnh mch hang v tn cng mm yn bm trc bng cch chia thnh 4 nhh tn. 2.3. Nhnh bn: ngoi s ng mch khng c nhnh bn no, trong s cho nhnh ln l ng mch mt i qua l ng th gic vo mt nui dng nhn cu, mt v da u vng trn. 2.4. Nhnh tn: ng mch cnh trong chia ra bn nhnh tn l: ng mch no trc, ng mch no gia, ng mch thng sau v ng mch mch mc trc tham gia vo vic to nn vng ng mch no cp mu cho no.

Hnh 11.7. ng mch nui no 1. ng mch cnh trong 2. ng mch thng sau 3. ng mch nn 4. ng mch t sng

3. ng mch cnh ngoi L ng mch cp mu ch yu cho cc c quan u mt c bn ngoi hp s. 3.1. Nguyn u: ngang mc b trn sn gip.

Chng 4. H tun hon

60

3.2. ng i v tn cng: t nguyn u chy ln trn, n sau c xng hm di, tn cng bng cch chia thnh hai nhnh tn l ng mch hm v ng mch thi dng nng. 3.3. Nhnh bn: c 6 nhnh l ng mch gip trn, ng mch hu ln, ng mch li, ng mch mt, ng mch chm v ng mch tai sau. 3.4. Nhnh tn: lng mch thi dng nng v ng mch hm. - ng mch thi dng nng: bt u t pha sau c hm di chy ln trn, vt qua mt nng ca mm g m (nn c th bt c mch ca ng mch ny ngay trc l ng tai ngoi), chy ln trn cung cp mu cho vng thi dng v vng nh. - ng mch hm: bt u t c hm di, ng mch chy v pha trc n h chn bm khu ci, phn ra nhiu nhnh nui phn su ca vng mt, ng mch hm cho mt nhnh nui mng no quan trng l nhnh ng mng no gia i qua l gai vo h s gia, y l ng mch hay tn thng khi chn thng s no gy nn mu t ngoi mng cng.

Hnh 11.8. ng mch cnh ngoi 1. ng mch hm 2. ng mch mt 3. ng mch li 4. ng mch thi dng nng 5. ng mch chm 6. ng mch cnh trong 7. ng mch cnh ngoi

II. Xoang cnh v tiu th cnh

1. Xoang cnh L ch phnh ra on cui ca ng mch cnh chung, xoang cnh c cc u mt thn kinh nhy cm vi p lc mu trong ng mch cnh, gi l cc p th cm.

Chng 4. H tun hon

61

2. Tiu th cnh L mt cu trc nh bng na mng tay t, mu xm, hoc nu nht nm thnh mch mu gn ch phn i ca ng mch cnh chung, cha cc th cm thn kinh nhy cm vi nng kh trong mu, gi l cc ho th cm. Nh p th cm v ha th cm m xoang cnh v tiu th cnh ng vai tr quan trong s iu ha huyt p v mch. Cc si thn kinh n xoang cnh v tiu th cnh thng pht xut t dy thn kinh thit hu v dy thn kinh lang thang.

Hnh 11.9. Xoang cnh v tiu th cnh. 1. Hch di DTK lang thang 2. Hch giao cm c 3. Xoang cnh 4. Tiu th cnh 5. R trn quai c 6. M cnh trong 7. DTK thit hu 8. M cnh ngoi 9. M cnh chung

III. ng mch di n
1. Nguyn u ng mch di n phi xut pht t thn tay u, sau khp c n. ng mch di n tri xut pht t cung ng mch ch. 2. ng i ng mch di n tri bt u t nguyn u chy ln trong trung tht trn, n sau khp c n tri th cong lm xung di, nm nn c v sau khi qua im gia b sau xng n th i tn thnh ng mch nch. ng mch di n phi ch c on nn c.

Chng 4. H tun hon

62

3. Nhnh bn ng mch di n cho khong 4-5 nhnh. 3.1. ng mch t sng: chui qua cc l mm ngang cc xng sng c t C6 n C1 vo hp s, hp vi ng mch bn i din to nn ng mch nn. 3.2. ng mch ngc trong: chy xung di, sau cc sn sn, hai bn b xng c, nui dng thnh ngc v thnh bng. 3.3. Thn gip c: chy ln trn, chia ba nhnh l ng mch gip di i n mt sau phn di tuyn gip, ng mch ngang c v ng mch trn vai. 3.4. Thn sn c: chia ra hai nhnh l ng mch c su v ng mch gian sn trn cng.

Hnh 11.10. ng mch di n 1. Thn sn c 2. ng mch t sng 3. ng mch cnh chung 4. Thn gip c 5. ng mch di n 6. ng mch ngc trong

Chng 4. H tun hon

63

MCH MU CHI TRN

Mc tiu hc tp: 1. M t c ng i v nhnh bn ca ng mch nch, ng mch cnh tay, ng mch quay v ng mch tr 2. V c s cc tnh mch nng khuu.

I. ng mch chi trn

Chi trn c cp mu nh ng mch nch, ng mch cnh tay, ng mch quay v ng mch tr cng cc nhnh ca chng. 1. ng mch nch

Hnh 11.11 . Mch mu v thn kinh trong h nch 1. C di vai 2. ng mch m vai 3. ng mch ngc lng 4. ng mch nch

1.1. ng i: ng mch nch l s tip tc ca ng mch di n, t im gia b sau xng n n b di c ngc ln, i tn thnh ng mch cnh tay. 1.2. Nhnh bn: c 6 nhnh - ng mch ngc trn, cp mu cho cc c ngc. - ng mch cng vai ngc, cp mu cho vng vai v ngc. - ng mch ngc ngoi, cp mu cho thnh ngc. - ng mch di vai, cp mu cho thnh sau hm nch. - ng mch m cnh tay trc v m cnh tay sau i vo vng en- ta, ni nhau quanh c phu thut xng cnh tay. ng mch nch thng ni vi cc ng mch di n v ng mch cnh tay, to nn 3 vng ni quanh vai, quanh ngc v vng cnh tay.

Chng 4. H tun hon

64

- Vng ni quanh ngc do ng mch ngc ngoi v ng mch cng vai ngc ni vi ng mch ngc trong v ng mch gian sn trn ca ng mch di n. - Vng ni quanh vai do ng mch di vai ni vi ng mch vai trn v ng mch vai sau ca ng mch di n. - Vng ni cnh tay do ng mch m cnh tay trc ni vi ng mch m cnh tay sau v ng mch cnh tay su ca ng mch cnh tay. Do hai vng ni quanh vai v quanh ngc khng ni vi vng ni cnh tay, nn nu tht ng mch nch gia ng mch m cnh tay trc v ng mch di vai s rt nguy him. 2. ng mch cnh tay 2.1. ng i: tip theo ng mch nch, i t b di c ngc ln n di np gp khuu 3cm, ri chia thnh hai ngnh cng l ng mch quay v ng mch tr. 2.2. Nhnh bn: gm cc nhnh chnh - ng mch cnh tay su: ra khu cnh tay sau. - ng mch bn tr trn, cng dy thn kinh tr chy xung di. - ng mch bn tr di.

Hnh 11.12. ng mch cnh tay 1.Dy thn kinh tr 2. ng mch cnh tay 3. Dy thn kinh gia 4. ng mch cnh tay su 5. Dy thn kinh quay

Chng 4. H tun hon

65

3. ng mch tr 3.1. ng i: ng mch tr l nhnh cng ca ng mch cnh tay, bt u t 3cm di np khuu, chy xung c tay v vo gan tay to nn cung ng mch gan tay nng. 3.2. Nhnh bn: c cc nhnh bn nui dng vng cng tay v bn tay. Trong s c nhnh gan tay su ni vi ng mch quay to nn cung ng mch gan tay su.

Hnh 11.13. Mch mu thn kinh h khuu (nhn t trong) 1. Dy thn kinh tr 2. ng mch tr 3 ng mch cnh tay 4. Dy thn kinh quay 5. ng mch quay 6. Dy thn kinh gia

4. ng mch quay 4.1. ng i: t 3cm di np gp khuu, ng mch quay chy xung di, nm trong rnh ng mch quay, sau vng quanh mm trm quay, qua hm lo gii phu vo gan tay, to nn cung gan tay su. 4.2. Nhnh bn: c cc nhnh bn nui dng vng cng tay v bn tay. Trong s c nhnh gan tay nng ni vi ng mch tr to nn cung ng mch gan tay nng. 5. Cung ng mch gan tay nng Do ng mch tr ni vi nhnh gan tay nng ca ng mch quay to nn. 5.2. Nhnh bn: cho cc nhnh nui dng bn tay v ngn tay. 6. Cung ng mch gan tay su 5.1. Cu to: do ng mch quay ni vi nhnh gan tay su ca ng mch tr to nn. 5.2. Nhnh bn: cho cc nhnh nui dng bn tay v ngn tay.

Chng 4. H tun hon

66

Hnh 11.14. Cung ng mch gan tay nng 1. Dy thn kinh tr 2. ng mch tr 3. ng mch quay 4. Dy thn kinh gia 5. Cung ng mch gan tay nng

II. Tnh mch chi trn

.
Hnh 11.15. M tnh mch 1. Tnh mch u 2. Tnh mch nn 3. Tnh mch gia nn 4. Tnh mch gia u

Chng 4. H tun hon

67

1. Tnh mch su T di ln n phn cnh tay thng c hai tnh mch su i km theo hai bn ng mch cng tn. n hm nch th nhp li thnh tnh mch nch. 2. Tnh mch nng Trong lp m di da ca cng bn tay c mt mng tnh mch phong ph. Mng tnh mch ny v ba tnh mch nng theo th t t trong ra ngoi l: tnh mch nn, tnh mch gia cng tay, tnh mch u. Cc tnh mch ny i ln vng khuu trc gp phn to nn mng tnh mch. Sau tnh mch u v tnh mch nn tip tc chy ln trn vo tnh mch nch

Chng 4. H tun hon

68

MCH MU CHI DI
Mc tiu hc tp: 1. K tn c cc ng mch chnh v nhnh bn ca cc ng mch chi di. 2. M t c ng i ca ng mch i, ng mch chy trc v ng mch chy sau. 3. Ch c ng i ca tnh mch hin ln v tnh mch hin b.

I. ng mch i
1. ng i ng i ca ng mch i bt u t gia dy chng bn n vng gn c khp, theo hng mt ng vch t trung im ca gai chu trc trn v c mu n c c khp xng i. - 1/3 trn i, ng mch nm nng, trong tam gic i. - 1/3 gia, ng mch nm su dn, trong ng c khp. - 1/3 di th i dn ra sau v cui cng, chui qua vng gn c khp v i tn thnh ng mch khoeo.

Hnh 11.16. ng mch i 1. ng mch i 2. ng mch chu ngoi 3. ng mch gi xung

2. Nhnh bn ng mch i cho mt s nhnh bn sau: - ng mch thng v nng, i ln rn trong lp m di da bng. - ng mch m chu nng, i v mo chu, trong m di da.

Chng 4. H tun hon

69

- ng mch thn ngoi nng v su i n b phn sinh dc ngoi. - ng mch i su, ln nht, tch ra t ng mch i di dy chng bn 4 cm, chy ra sau, nui dng vng i. - ng mch gi xung: gp phn to nn mng mch khp gi.

II. ng mch khoeo

1. ng i Tip tc ng mch i, i t vng gn c khp n b di c khoeo, theo mt ng dc gia trm khoeo. ng mch tn ht bng cch chia hai nhnh tn l ng mch chy trc v ng mch chy sau.

Hnh 11.17. ng mch khoeo 1. Dy thn kinh chy 2. Tnh mch khoeo 3. ng mch khoeo

3. Nhnh bn ng mch khoeo cho mt s nhnh bn nui dng vng gi.

III. ng mch chy trc

1. ng i Bt u t b di c khoeo, ng mch chy trc vt qua b trn mng gian ct ra khu cng chn trc, chy cng thn kinh mc su xung c bn chn. 2. Nhnh bn Ngoi cc nhnh c, ng mch chy trc cho cc nhnh: - ng mch qut ngc chy trc v ng mch qut ngc chy sau, gp phn to nn mng mch khp gi. - ng mch mt c trc ngoi v ng mch mt c trc trong, gp phn to nn cc mng mch mt c.

Chng 4. H tun hon

70

Hnh 11.18. ng mch cng chn 1. ng mch chy sau 2. ng mch mc 3. ng mch chy trc 4. ng mch mu chn

IV. ng mch mu chn

1. ng i Khi qua khp c chn, ng mch chy trc i tn thnh ng mch mu chn, chy t trung im hai mt c n khong gian t bn chn th nht th ni vi ng mch gan chn ngoi bng nhnh gan chn su. 2. Nhnh bn ng mch mu chn c cc nhnh bn nui dng mu chn v ni vi ng mch gan chn ngoi ca gan chn.

V. ng mch chy sau

1. ng i T b di c khoeo chy dc xung sau mt c trong v phn lm hai nhnh tn l ng mch gan chn trong v ng mch gan chn ngoi. 2. Nhnh bn Ngoi cc nhnh c, ng mch chy sau cn cho cc nhnh khc quan trng l nhnh ng mch mc tch t ng mch chy sau khong 2,5cm di b di c khoeo, chy chch ra ngoi st dn vo xng mc xung c chn.

Chng 4. H tun hon

VI. ng mch gan chn trong

71

L mt trong hai nhnh tn ca ng mch chy sau, chy t sau mt c trong xung bn chn, dc theo pha trong gn gp ngn chn ci di, ra trc, chia nhnh nui ngn chn ci v ni vi nhnh ng mch gan t bn chn th nht. Chia cc nhnh nui dng gan chn.

VII. ng mch gan chn ngoi

L nhnh tn ca ng mch chy sau, xung gan chn chy n nn xng t bn V th qut ngang vo trong to cung ng mch gan chn. Sau ni vi nhnh gan chn su ca ng mch mu chn to nn cung mch gan chn su. ng mch gan chn ngoi cho cc nhnh nui dng gan chn v ni vi ng mch mu chn.

VIII. Tnh mch chi di

1. Cc tnh mch su Chy km theo cc ng mch cng tn. 2. Tnh mch hin b Nm lp nng, t cnh ngoi bn chn, vng sau mt c ngoi, i ln dc theo b ngoi gn gt cng vi thn kinh bp chn, sau lch dn vo ng gia bp chn v vo tnh mch khoeo h khoeo. 3. Tnh mch hin ln Nhn mu t cung tnh mch mu chn, chy ln trn trc mt c trong ri theo dc b trong xng chy ln mt trong i v cui cng qua l tnh mch hin mc i vo tnh mch i. Trong lng cc tnh mch ny c cc van tnh mch ch cho mu i theo mt chiu v tim. Vi ng knh khong 4-5mm, cc tnh mch hin l mt vt liu quan trng c s dng trong phu thut ti lp s lu thng ca mch mu.

Hnh 11.19. Tnh mch hin ln ( tam gic i)

Chng 4. H tun hon

72

Hnh 11.20. Tnh mch hin ln v hin b A v B. Tnh mch hin ln C. Tnh mch hin b