You are on page 1of 51

Mc lc

M u Chng 1: mt s vn l lun v c phn ho doanh nghip nh nc

3 5 5 5 7 11 11 13 14 14 18 21 21 21 23 26 28 28 29

1.1. S cn thit phi c phn ho doanh nghip nh nc. 1.1.1. Doanh nghip nh nc v vai tr ca doanh nghip nh nc 1.1.2. S cn thit phi c phn ho doanh nghip nh nc ti Vit Nam 1.2. Ni dung v qui trnh c phn ho doanh nghip nh nc. 1.2.1. Ni dung c bn ca ch trng c phn ho doanh nghip nh nc 1.2.2. Qui trnh c phn ho doanh nghip nh nc 1.3. Kinh nghim ca Trung Quc v Thnh ph H Ch Minh v c phn ho doanh nghip nh nc. 1.3.1. Kinh nghim Trung Quc 1.3.2. Kinh nghim Thnh ph H Ch Minh
Chng 2: Thc trng c phn ho doanh nghip nh nc trn a bn H Ni

2.1. S lc qu trnh c phn ho Vit Nam. 2.1.1. Giai on th im (1992-5/1996) 2.1.2. Giai on m rng (5/1996-6/1998) 2.1.3. Giai on ch ng (7/1998-nay) 2.2. Thc trng c phn ho ti cc doanh nghip nh nc H Ni. 2.2.1. Khi qut tin trnh c phn ho doanh nghip nh nc H Ni giai on 1996-2003 2.2.2. nh gi thc trng c phn ho doanh nghip nh nc H Ni

-1-

Chng 3: Mt s gii php y mnh tin trnh c phn ho doanh nghip nh nc ti H Ni

31 31 31 32 34

3.1. Quan im, mc tiu c phn ho doanh nghip nh nc ca H Ni n cui nm 2005. 3.1.1. Quan im tin hnh c phn ho doanh nghip nh nc 3.1.2. Mc tiu 3.2. Mt s gii php y mnh tin trnh c phn ho doanh nghip nh nc H Ni. 3.2.1. Nng cao nhn thc ca cn b cng nhn vin v c phn ho doanh nghip nh nc 3.2.2. Hon thin c ch chnh sch v c phn ho doanh nghip nh nc 3.2.3. La chn doanh nghip nh nc c phn ho ng thi cng c li doanh nghip trc khi tin hnh c phn ho 3.2.4. Hon thin c ch nh gi doanh nghip nh nc 3.2.5. Cn c c ch phn b v t chc bn c phiu hp l hn 3.2.6. Gn s pht trin th trng chng khon vi c phn ho doanh nghip nh nc
Kt lun Ti liu tham kho

34 35 42 43 46 49 50 51

-2-

M u
Trong tin trnh chuyn i t c ch tp trung quan liu bao cp sang c ch th trng, s a dng cc loi hnh s hu tr thnh i hi tt yu v ngy cng ph bin trong ton x hi. Nhng thnh tu i mi cho thy r rng: bn cnh hnh thc s hu Nh nc, cc hnh thc s hu khc ( T nhn hay hn hp) nu c to iu kin thun li cng pht huy vai tr tch cc trong i sng kinh t. S a dng ho cc hnh thc s hu cn cho php thc hin trit nhng nguyn tc kinh t, nng cao quyn t ch ti chnh v kh nng qun l sn xut kinh doanh, nng cao tinh thn trch nhim cng nh u c sng to ca ngi lao ng v cc nh qun l doanh nghip. Vic nhn thc vn to nn tng cho vic thc hin tt hn tin trnh ci cch doanh nghip Nh nc trong nhng nm tip theo. Trc thc trng hot ng ca cc doanh nghip nh nc th hin tnh km hiu qu, do tnh trng cha chung khng ai khc. Yu cu t ra l phi chuyn i s hu, trong c phn ho l cch lm hu hiu nht. Ch trng c phn ho doanh nghip nh nc c thc hin qua hn chc nm. Tin trnh c nhn rng, c bit trong my nm gn y. Nhiu doanh nghip nh nc sau c phn ho kinh doanh c hiu qu. Tuy nhin tin trnh ny din ra cn chm. C nhiu nguyn nhn v tnh trng ny, c nguyn nhn ch quan v khch quan. t mc tiu c phn ho doanh nghip nh nc m nh nc ra t nay cho n nm 2005 l s chuyn i sp xp 45% s doanh nghip hin nay ca H Ni, do i hi cc cp, cc ngnh, cc nh nghin cu cn phi tm c nhng gii php thch hp hn. gp phn nh b sc lc ca mnh trong vic gii quyt vn thc tin t ra chng ti mnh dn chn ti kho lun tt nghip c nhn ca mnh l: C phn ho doanh nghip nh nc trn a bn H Ni.

-3-

Ni dung kho lun c kt cu thnh 3 chng: Chng 1: Mt s vn l lun v c phn ho doanh nghip nh nc. Chng 2: Thc trng c phn ho doanh nghip nh nc trn a bn H Ni. Chng 3: Mt s gii php y mnh tin trnh c phn ho doanh nghip nh nc.

-4-

chng 1 Mt s vn l lun v c phn ho Doanh nghip nh nc


1.1. s cn thit phi c phn ho doanh nghip nh nc

1.1.1. doanh nghip nh nc v vai tr ca doanh nghip nh nc 1.1.1.1. Khi nim doanh nghip nh nc Theo lut doanh nghip nh nc do Quc hi nc Cng ho X hi ch ngha Vit Nam ban hnh ngy 20/04/1995 th doanh nghip nh nc c nh ngha nh sau: Doanh nghip nh nc l t chc kinh t do nh nc u t vn, thnh lp v t chc qun l, hot ng kinh doanh hoc hot ng cng ch, nhm thc hin cc mc tiu kinh t x hi do nh nc giao. Nh vy doanh nghip nh nc l t chc kinh t c nh nc thnh lp thc hin nhng mc tiu do nh nc giao. V v doanh nghip nh nc do nh nc u t vn nn ti sn trong doanh nghip l thuc s hu nh nc, cn doanh nghip ch qun l, s dng ti sn theo quy nh ca ch s hu l nh nc. Doanh nghip nh nc c t cch php nhn c cc quyn v ngha v dn s, t chu trch nhim v ton b hot ng kinh doanh trong phm vi s vn do doanh nghip qun l. Ngha l doanh nghip nh nc chu trch nhim hu hn v n v cc ngha v ti sn khc trong phm vi s ti sn do doanh nghip qun l. Tt c cc doanh nghip nh nc u l t chc kinh t do nh nc thnh lp. Ti sn trong doanh nghip l mt b phn ca ti sn nh nc do nh nc u t vn v nh nc s hu v vn. Doanh nghip nh nc l mt ch th kinh doanh nhng ch c quyn qun l kinh doanh trn c s s hu ca nh nc. Doanh nghip nh nc l i tng qun l trc tip ca nh nc, chu trch nhim trc nh nc v vic bo ton v pht trin s
-5-

vn ca nh nc giao cho, ng thi thc hin cc mc tiu m nh nc giao. 1.1.1.2. Vai tr ca doanh nghip nh nc Hin nay Vit Nam ang xy dng v pht trin nn kinh t hng ho nhiu thnh phn theo c ch th trng c s iu tit ca nh nc, cc doanh nghip u bnh ng trong kinh doanh v trc php lut. Nhng khng c ngha l chng c v tr nh nhau trong nn kinh t. Phm vi hot ng ca thnh phn ny cng ngy cng gim nhng vn gi vai tr ch o. N tn ti trong nhng ngnh, lnh vc then cht ca nn kinh t nh nc c sc thc hin chc nng iu tit v m, khc phc nhng khim khuyt ca th trng. Doanh nghip nh nc l cng c vt cht nh nc can thip vo kinh t th trng iu tit th trng theo mc tiu ca nh nc t ra v theo ng nh hng chnh tr ca nh nc. Doanh nghip nh nc hot ng trong nhng ngnh, lnh vc kinh doanh mang li t li nhun hoc khng c li nhun (m cc thnh phn kinh t khc khng u t), do n phc v nhu cu chung ca nn kinh t, m bo li ch cng cng. Hn na, doanh nghip Nh nc cn u t vo lnh vc kinh doanh i hi vn ln m cc thnh phn kinh t khc khng sc u t, do m doanh nghip nh nc li cng c vai tr quan trng. Vic nh gi vai tr quan trng ca kinh t nh nc khng ch da vo s li l trc mt m phi tnh n hiu qu kinh t lu di. S tn ti ca doanh nghip nh nc l mt tt yu khch quan. doanh nghip nh nc pht huy vai tr ch o ca mnh, i hi nh nc phi c chnh sch qun l thch hp i vi doanh nghip nh nc. Nhng cng phi tn trng quy lut kinh t khch quan, cc doanh nghip nh nc khng l gnh nng cho nh nc v kinh t m kinh t nh nc phi c sp xp li cho hp l nng cao hiu qu hot ng ca doanh nghip nh nc.

-6-

1.1.2. S cn thit phi c phn ho doanh nghip nh nc ti Vit Nam. 1.1.2.1. Quan nim v c phn ho doanh nghip nh nc v nhng u vit ca cng ty c phn Cng ty c phn l doanh nghip trong cc thnh vin cng nhau gp vn, cng chia nhau li nhun, cng chu l tng ng vi phn vn gp v ch chu trch nhim v cc khon n ca cng ty trong phm vi s vn ca mnh gp vo cng ty. (Theo lut cng ty ngy 21 - 12 1990) Cng ty c phn mang li hiu qu kinh doanh cao gp phn hon thin c ch th trng, do quan h a s hu trong cng ty c phn nn quy m c kh nng m rng, huy ng vn d, thu ht c nhiu nh u t v tit kim ca dn c, nn c th m rng quy m nhanh. Cng ty c phn c thi gian tn ti lu di v vn gp c s c lp nht nh vi cc c ng. Trong cng ty c phn, quyn s dng vn tch ri quyn s hu nn hiu qu s dng vn cao hn. l v vn trao vo trong tay cc nh kinh doanh gii, bit cch lm cho ng vn sinh li. Mt khc, do c ch phn b ri ro c th, ch trch nhim hu hn i vi cc khon n trong mc vn ca cng ty nn cc nh u t ti chnh c th mua c phn, to c hi huy ng vn. c bit, c phn ho doanh nghip nh nc cng l cch ngi lao ng tham gia vo cng ty ch khng phi l lm thu nn tng trch nhim ca h i vi cng vic. Cc doanh nghip nh nc c tin hnh c phn ho th vn ch s hu doanh nghip nh nc c bn cho nhiu i tng khc nhau nh cc t chc kinh t x hi, cc c nhn trong v ngoi doanh nghip to c ch nhiu ngi cng lo. Nh nc c th gi li mt t l c phn hoc khng. Nh vy hnh thc s hu ti doanh nghip chuyn t s hu nh nc duy nht sang s hu hn hp. T y dn n nhng thay i quan trng v hnh thc t chc qun l cng nh phng hng hot ng cu cng ty. Doanh nghip nh nc sau c phn ho s t chc hot ng theo lut doanh nghip.

-7-

C th khi qut v c phn ho doanh nghip nh nc l mt bin php chuyn i hnh thc s hu trong doanh nghip t s hu nh nc sang s hu ca cc c ng (trong nh nc c th tham gia vi t cch c ng hoc khng tham gia). i i vi vic chuyn i s hu l vic chuyn i doanh nghip nh nc sang hot ng theo hnh thc cng ty c phn, c iu chnh theo cc quy nh trong Lut doanh nghip. V hnh thc, l vic nh nc bn mt phn hay ton b gi tr c phn (vn ca mnh trong doanh nghip cho cc c nhn t chc trong v ngoi doanh nghip, hoc trc tip t doanh nghip theo cch bn gi thng thng hay bng phng thc u gi hoc qua th trng chng khon. V bn cht, l phng thc thc hin x hi ho ng vn thuc s hu nh nc, chuyn t doanh nghip 1 ch s hu sang a s hu, to nn m hnh doanh nghip hot ng ph hp kinh t th trng. S pht trin mnh m ca lc lng sn xut v trnh x hi ha sn xut dn n s tp trung ln v vn x hi l iu m mt c nhn khng th p ng c. T nhng l do nu trn, c phn ho doanh nghip nh nc Vit Nam hin nay va l i hi khch quan, va l iu kin quan trng thc y pht trin kinh t t nc. 1.1.2.2. S cn thit phi c phn ho doanh nghip nh nc Cc doanh nghip nh nc Vit Nam c thnh lp ngay sau khi min Bc c gii phng. Hot ng ca cc doanh nghip nh nc gp phn tch cc vo s nghip gii phng min Nam, thng nht t nc ( v d nh: cung cp cc sn phm ch yu v t liu sn xut v vt phm tiu dng cho x hi...). Nhng do c ch bao cp, nn kinh t t cung t cp ko di c khi t nc ho bnh thng nht, dn n trit tiu ng lc sn xut kinh doanh. Sn xut khng theo nhu cu m theo ch tiu php lnh ca nh nc, sn xut nh tr khng c hiu qu. Nht l vo nhng nm 1960 tnh hnh

-8-

tr nn xu hn khi cc doanh nghip khng c kh nng cnh tranh trn th trng quc t. Mc ch ca vic thnh lp doanh nghip nh nc nhm to tch lu cho ngn sch nh nc, to vic lm cho ngi lao ng nhng trong thc t cc doanh nghip nh nc khng p ng c nhng mc tiu ny. Do doanh nghip nh nc thng c xu hng tp trung vo nhng ngnh cn vn ln s dng t lao ng, cng thm vi trnh ca i ng qun l doanh nghip c nhiu yu km, nn doanh nghip nh nc hot ng km hiu qu khng m bo c cc mc tiu nh nc t ra i vi doanh nghip nh nc khi thnh lp. Nguyn nhn ch yu dn n thc trng km hiu qu ca doanh nghip nh nc l: - Do nh hng ca c ch k hoch ho tp trung trong iu kin chin tranh ko di. Trong c ch coi kinh t quc doanh da trn ch s hu ton dn, xem nh quy lut kinh t khch quan ca th trng nn hch ton doanh nghip mang tnh hnh thc, i ng cn b lnh o quan liu, nng vi ch quan duy ch. Ngay c trong thi k i mi th thnh phn kinh t ny vn hot ng cha hiu qu, do cha p ng c yu cu ca th trng v thc t, thi lao ng ca doanh nghip nh nc cn mang tnh li, nn nng xut lao ng khng cao. - Do s yu km ca i ng cng nhn, ca cn b qun l v trnh cng ngh. S yu km ca lc lng sn xut cn th hin kt cu h tng thp km ca ton b nn kinh t cng nh ca mi doanh nghip. Cng ngh lc hu dn ti hu qu tt yu l sn phm cht lng km, gi thnh sn phm cao khng th cnh tranh trn th trng, v th doanh nghip cha c tch lu ni b. - Trnh qun l v m i vi nn kinh t v doanh nghip cn nhiu yu km. H thng chnh sch php lut qun l cha hon chnh ng b khi cn chng cho mu thun, hiu lc thc hin thp gy kh khn cho doanh

-9-

nghip . Php lut cn nhiu k h chng cho khng n nh s km linh hot ca b phn qun l ti chnh, k ton, kim ton, thanh tra. Nn nh nc khng nm c thc trng ti chnh hiu qu ca doanh nghip. Cc doanh nghip nh nc cha xc nh r quyn li trch nhim ca ngi lao ng, cho nn ngi lao ng khng c trch nhim, khng quan tm n qun l s dng ti sn doanh nghip, tnh trng tham nhng tiu cc trong doanh nghip tr nn ph bin. C th: + Cng n ca cc doanh nghip nh nc ln, n phi thu chim 65% , n phi tr chim 125 % vn nh nc trong doanh nghip. Trong n phi tr cho ngn hng chim 25%. + Quy m ca doanh nghip nh nc phn ln nh b, s lng nhiu. Nm 1996 c 33% doanh nghip nh nc c vn nh hn 1 t ng trong 50% c s vn nh hn 500 triu ng; s doanh nghip c vn t 1 n 5 t ng chim t l 30 %. Cn s doanh nghip c s vn ln hn 10 t ng ch chim 23 % trong s cc doanh nghip nh nc ang hot ng. Nhiu doanh nghip cng loi hot ng chng cho v ngnh ngh kinh doanh, cp qun l trn cng 1 a bn to nn s cnh tranh khng lnh mnh, ny sinh nhiu tiu cc. + Kh nng cnh tranh ca doanh nghip nh nc rt yu v cha chng t kh nng cnh tranh trn th trng v mang tm l trng ch li khng t xy dng k hoch kinh doanh cho doanh nghip. Trn thc t chng minh kh nng cnh tranh v kh nng thnh cng ca doanh nghip ph thuc nhiu vo k hoch kinh doanh v k hoch cnh tranh ca doanh nghip. Vic la chn sn phm cho doanh nghip l yu t quan trng hng u. V doanh thu m sn phm mang li phi bo m b chi ph ngoi ra cn phi c li nhun. + Tnh trng thiu vn l ph bin: trung bnh mi doanh nghip c 11,6 t ng vn do nh nc cp nhng vn hot ng thc t ch bng 80% vn ghi trn s sch. Vn lu ng ch cn 50 % huy ng vo sn xut kinh

- 10 -

doanh. Cn li l cng n kh i ti sn mt mt, km phm cht, trang thit b lc hu. V th vic chuyn i doanh nghip nh nc hot ng km hiu qu gy lng ph ngun lc quc gia, sang hnh thc cng ty c phn hay t nhn ho doanh nghip nh nc l cn thit nng cao hiu qu cnh tranh ca doanh nghip v nn kinh t.
1.2. Ni dung v qui trnh c phn ho doanh nghip nh nc

1.2.1. Ni dung c bn ca ch trng c phn ho doanh nghip nh nc Ch trng c phn ho doanh nghip nh nc c ra t lu nhng n nay mi c quan tm hp l, nh nc ra nhiu gii php to iu kin thun li cho qu trnh c phn ho nh ngh nh 44/1998/N-CP, ngh nh 64/2002/N-CP, bao gm mt s ni dung c bn v c phn ho nh sau: V mc tiu c phn ho doanh nghip nh nc: La nhm gp phn quan trng nng cao hiu qu, sc cnh tranh ca doanh nghip; to ra loi hnh doanh nghip c nhiu ch s hu trong c ng o ngi lao ng; to ng lc mnh m v c ch qun l nng ng cho doanh nghip s dng c hiu qu vn, ti sn ca nh nc v ca doanh nghip. Huy ng vn ca ton x hi, bao gm: c nhn, cc t chc kinh t, cc t chc x hi trong v ngoi nc u t i mi cng ngh, pht trin doanh nghip. Pht huy vai tr lm ch thc s ca ngi lao ng, ca cc c ng, tng cng s gim st ca nh u t i vi doanh nghip; m bo hi ho li ch ca nh nc, doanh nghip, nh u t v ngi lao ng. V i tng doanh nghip c phn ho: c iu kin hch ton c lp, khng gy kh khn hay nh hng xu n sn xut kinh doanh ca doanh nghip v cc b phn cn li. Hnh thc c phn ho: Gi nguyn vn nh nc hin c ti doanh nghip, pht hnh c phn thu ht thm vn u t. Bn mt phn vn nh

- 11 -

nc hin c ti doanh nghip. Bn ton b vn nh nc hin c ti doanh nghip. Thc hin cc hnh thc 2 hoc 3 kt hp vi pht hnh c phn thu ht thm vn. Phng thc bn c phn: C phn c bn cng khai ti doanh nghip nh nc c phn ho, hoc ti cc t chc ti chnh trung gian theo c cu c phn ln u c c quan c thm quyn ph duyt trong phng n c phn ho v s c thc hin theo phng thc bn u gi. Doanh nghip nh nc c phn ho c tnh hnh ti chnh ph hp vi iu kin nim yt trn th trng chng khon, th phng n bn c phn ra bn ngoi phi m bo cc iu kin c nim yt trn th trng chng khon, sau khi chuyn thnh cng ty c phn. Tin thu t bn c phn thuc vn nh nc ti cc doanh nghip thnh vin ca tng cng ty nh nc (khng phn bit tng cng ty 90 hay tng cng ty 91) s c chuyn v qu h tr sp xp v c phn ho tng cng ty nh nc. Tin thu t bn phn vn nh nc ti doanh nghip nh nc c phn ho c s dng h tr doanh nghip thanh ton tr cp cho ngi lao ng thi vic mt vic ti thi im c phn ho hoc sau khi ngi lao ng chuyn sang lm vic ti cng ty c phn trong 5 nm u, k t khi cng ty c phn c cp giy chng nhn ng k kinh doanh. Tin thu t bn phn vn nh nc ti doanh nghip nh nc c phn ho c s dng h tr doanh nghip c kh khn v kh nng thanh ton, x l cc khon n qu hn, n bo him x hi. V xc nh gi tr doanh nghip: Cho php p dng nhiu phng php xc nh gi tr doanh nghip c phn ho, ng thi quy nh t chc xc nh gi tr doanh nghip c phn ho nh c quan c thm quyn quyt nh c phn ho doanh nghip s ch nh ngi i din lm ch tch hi ng, c quan ti chnh (cung cp) c ngi i din lm ch tch hi ng; hoc la chn cng ty kim ton v t chc kinh t c chc nng nh gi. Gi tr quyn s ng t c tnh vo gi tr doanh nghip i vi din tch t nh nc giao cho doanh nghip kinh doanh nh v h tng; doanh nghip nh

- 12 -

nc c phn ho c hng cc quyn s dng t theo quy nh ca lut t ai. Xc nh li th kinh doanh ca doanh nghip nh nc c phn ho c so vi li sut ca tri phiu chnh ph k hn 10 nm thi im gn nht. Cho php tnh gi tr thng hiu vo gi tr doanh nghip, nu r rng th c th trng chp nhn. Kt qu xc nh gi tr doanh nghip l c s xc nh mc gi sn t chc bn c phn cho cc i tng bn ngoi doanh nghip. Ton b gi tr doanh nghip nh nc c phn ho do b trng cc b, ch tch UBND tnh thnh ph quyt nh, tr trng hp gi tr doanh nghip thc t nh hn so vi trn s sch k ton ca doanh nghip t 500 triu ng tr ln, th cn phi tho thun bng vn bn ca b ti chnh. 1.2.2. Qui trnh c phn ho doanh nghip nh nc V quy trnh c phn ho th nh nc c hng dn c th trong ngh nh 64/2002/N-CP ng thi phi tun th theo quy nh ca php lut hin hnh ca nc cng ho x hi ch ngha Vit Nam. Vic cho php thnh lp cng ty c phn phi do c quan c thm quyn thnh lp doanh nghip nh nc ng v c s ng ca c quan ch qun v ban ch o c phn ho cho php tin hnh c phn ho. Sau khi hon thnh cc th tc trn th doanh nghip c quyt nh c phn ho s phi tin hnh nh gi doanh nghip, tin hnh kim ton xc nh tnh hnh ti chnh ca doanh nghip ri mi lm n xin php thnh lp cng ty c phn. Th nht cc sng lp vin phi gi n xin php thnh lp n u ban nhn dn tnh thnh ph trc thuc trung ng hoc n v hnh chnh tng ng ni d nh t tr s chnh. Trong n thnh lp cng ty phi km theo phng n kinh doanh ban u v d tho iu l cng ty. Sau khi c chp nhn th cng ty phi ng k kinh doanh bao gm giy php thnh lp, iu l cng ty v giy t chng thc tr s giao dch ca cng ty. Vic tin hnh ng k kinh doanh phi c tin hnh trong mt nm.

- 13 -

Ngoi ra cn phi m bo mt s quy nh sau: cc sng lp vin phi cng nhau ng k mua t nht 20% s c phiu d tnh pht hnh ca cng ty. Trong trng hp cc sng lp vin khng ng k mua tt c c phiu ca cng ty th h phi cng khai ku gi vn t nhng ngi khc. Cc sng lp vin phi gi tt c s tin gp ca ngi ng k mua c phiu vo ti khon phong to ti mt ngn hng trong nc km theo danh sch nhng ngi ng k mua s c phiu v s tin mi ngi gp. S tin gi ch c ly ra khi cng ty c cp giy chng nhn ng k kinh doanh hoc sau mt nm k t ngy cp giy php thnh lp cng ty khng thnh lp c Cc sng lp vin triu tp i hi ng thnh lp thng qua iu l cng ty v cc th tc cn thit khc. Cng ty c phn c th c u ban nhn dn thnh ph trc thuc trung ng hoc n v hnh chnh tng ng ni cng ty c phn t tr s chnh cho php pht hnh c phiu hoc tri phiu. Nu c tiu chun v iu kin pht hnh c phiu.
1.3. Kinh nghim ca trung quc v thnh ph h ch minh v c phn ho doanh nghip nh nc

1.3.1. Kinh nghim Trung Quc. Trung Quc l mt nc sm i theo con ng x hi ch ngha. Trong nhng thp nin trc y, do p dng mt cch gio iu m hnh kinh t k hoch ho tp trung quan liu bao cp ca cc nc Lin X v ng u, cng vi t tng ng nht ch cng hu vi kinh t, nn quy m doanh nghip nh nc Trung Quc lun chim ti 90% tng ti sn quc gia. thc hin mt trong nhng nhim v c bn l ci cch khu vc doanh nghip nh nc, Trung Quc sm ra nhiu chnh sch ci cch: nh m rng nhng quyn v nhng li ch x nghip, thc hin khon li nhun... tuy nhin cc chnh sch ny vn nm trong khun kh duy tr, gi

- 14 -

nguyn hin trng m cha thay i cn bn ch s hu, do cha to ra chuyn bin tch cc trong khu vc doanh nghip nh nc. T nhng nm 1980, bn cnh vic tip tc y mnh ci cch c ch qun l i vi doanh nghip nh nc (thng qua hnh thc hp ng v cho thu) Trung Quc bt u vo chng trnh ci cch s hu theo 3 hng : - Thnh lp cng ty c phn, c ng bao gm nh nc, tp th, c nhn; i vi doanh nghip ln v va nh nc nm c phn khng ch. - Pht trin mc nh loi hnh doanh nghip t nhn. - Pht trin cc m hnh doanh nghip thu ht vn u t nc ngoi. Chng trnh th im c phn ho c ra trong "Quy nh v i su ci cch, tng cng sc sng doanh nghip ca Trung ng" thng 12/1986. Tuy nhin, chng trnh ny ch thc s pht trin m rng t sau nm 1992 khi Quc v vin v Nh nc Trung Quc ph chun vn kin "Cc bin php th im c phn x nghip" v " kin quy phm cng ty hu hn c phn". Cc bin php c phn ho c quy nh bao gm : - Bn mt phn gi tr doanh nghip cho cc c nhn, t chc ngoi doanh nghip thng qua bn c phiu v ci bin doanh nghip nh nc thnh cng ty c phn trong Nh nc nm c phn khng ch. y l loi doanh nghip nh nc c phn. - Bn phn ln gi tr ti sn ca doanh nghip nh nc thng qua bn c phiu cho mi i tng, trong Nh nc l mt c ng song khng nm c phn khng ch. y l loi Cng ty c phn thun tu. - Bn ton b doanh nghip nh nc cho t nhn hnh thnh cc cng ty t nhn hoc cc cng ty c phn. y c th coi l bin php t nhn ho hon ton. - Gi nguyn vn Nh nc v gi thm vn ca cc c ng khc chuyn thnh cng ty c phn. - Nh nc gp vn vi t nhn hnh thnh cng ty c phn mi.

- 15 -

Theo con s thng k cui nm 1992, Trung Quc c khong 3.700 x nghip c phn ho trong 750 x nghip nguyn l quc doanh c chuyn i. n cui nm 1993 s x nghip c phn ho trong c nc trong nm ln ti 2.540 x nghip, trong c 218 doanh nghip nim yt trn th trng chng khon. T trng doanh nghip nh nc trong nn kinh t gim t 80,7% (nm 1978) xung cn 57% (nm 1994). Tuy nhin con s doanh nghip lm n thua l vn ln chim ti 49,5% (kim ngch thua l 34,4 t NDT). Mt thc trng i vi x nghip c phn do Nh nc nm c phn khng ch vn khng thay i c c ch qun l (ban lnh o c), hot ng kinh doanh theo li c lm cho x nghip cha th vn hnh theo nguyn tc th trng). Trong bn bo co v "Vn bo m quyn li v li ch ca c phn nh nc trong x nghip c phn" thng 6/1994 ca ng Phm Nhc - Ph cc trng Cc qun l c phn nh nc cn nu ra 3 tn ti khc gm: "Mt l, i din quyn s hu nh nc trong cng ty c phn khng r rng, khng hon ton i din cho nh nc. Hai l, t trng c phn nh nc c xu th suy gim r rt, cc cng ty c phn ban u mi thnh lp, c phn nh nc u chim trn 50%, nhng sau c phn nh nc c gim dn, c cng ty hng nm gim 10%. Ba l, c phn nh nc khng th vn hnh (mua bn) nn v c bn trong tnh trng ngng tr, vn nh nc rt kh bo tn v tng gi tr". Qu trnh c phn ho doanh nghip nh nc Trung Quc sau giai on ny c y ln mt bc mi. Vn kin i hi ng cng sn Trung Quc ln th 14 coi vic xy dng ch doanh nghip hin l nhim v trung tm trong k hoch 5 nm ln th 9 (1993-1997). Theo cc x nghip mi mang bn c trng : - Quyn s hu ti sn r rng. - Quyn li v trch nhim ca mi ch th r rng

- 16 -

- Chnh quyn v x nghip tch ri nhau - Qun l khoa hc. Trn c s ny, doanh nghip nh nc c chuyn thnh 5 loi: - DN nh nc : gm cc doanh nghip ln c v tr then cht, do Nh nc qun l v s hu. - Cng ty chung vn u t nh nc : Gm cc doanh nghip cng cng, xy dng c s h tng, nh nc s hu trn 51%. - Cng ty c ln v va, khng quan trng lm v chin lc, nh nc s hu di 50%. - Cc tp on do nh nc s hu : l nhng doanh nghip c mng li rng khp c nc, t chc di m hnh tp on. - Cc doanh nghip nh c sp xp, hp nht to thnh cc cng ty mi lin doanh vi t nhn, nc ngoi, hoc gii th ph sn. Nhiu bin php mi lin quan n c phn ho c p dng nh thnh lp Cng ty qun l doanh nghip trung ng v bin cc cng ty c phn ho thnh cng ty con ca Cng ty qun l; tch hot ng quan trng ra khi doanh nghip nh nc v chuyn doanh nghip thnh cng ty c phn; y mnh thu ht vn nc ngoi vo cc x nghip c phn ho... Tnh n cui nm 1996, Trung Quc c phn ho v thnh lp mi c khong 9.200 Cng ty c phn vi tng vn ng k khong 600 t NDT, trong c phn nh nc chim 43%. Nh vy sau gn 20 nm thc hin ci cch m ca v ci cch th ch kinh t (trong c c phn ho doanh nghip nh nc l hng i chnh ca ci cch ch s hu), Trung Quc thu c nhiu thng li, tuy cng c nhng vp vp, tht bi, nhng nhn chung con ng ci cch ca Trung Quc l ng n v c s ng h ca nhn dn. Bi hc kinh nghim t qu trnh c phn ho Trung Quc: - Xy dng v qun trit mt quan nim, mt mc tiu ng n v c phn ho, ph hp vi bn cht ca ch x hi : Chuyn doanh nghip nh

- 17 -

nc thnh cng ty c phn l thu ht vn t bn ngoi vo, ch khng bn ton b ti sn Nh nc. - Hnh thc c phn ho p dng ch yu i vi cc doanh nghip va v ln, c kh nng pht trin. - p dng t l bn c phn a dng. Chng hn nh Thm Quyn, c ng t nhn chim ti 12%, Thng Hi ch c 8,5% trong t nhn nc ngoi chim ti 41%. - C phn ho mun pht trin v m rng phi c s gn kt vi th trng chng khon. c bit, Trung Quc xo b s phn bit gi c phiu Nh nc (c phiu A) v c phiu ca cc c nhn, php nhn (c phiu B) gi chung l c phiu u t, to mt sn chi bnh ng cho cc nh u t. - Chnh ph Trung Quc ch trng n gii php kch cu v to c s ban u cho vic hnh thnh th trng vn trong nc. Bn cnh vic m rng i tng bn cc cng dn c th tham gia chng trnh c phn ho, chnh ph cn c bin php h tr vn ban u cho ngi lao ng trong doanh nghip, c cc chnh sch li sut, chnh sch ti chnh ng, m rng th trng mua, k c vic bn cho ngi nc ngoi v chuyn n thnh vn u t. - Thu ht mnh m vn u t nc ngoi. 1.3.2. Kinh nghim thnh ph H Ch Minh - Nm 1999: C 42 doanh nghip c thng qua ban i mi doanh nghip thnh ph trong s ny c 35 doanh nghip c quyt nh chuyn th t doanh nghip nh nc sang cng ty c phn; 5 doanh nghip gi n trnh TW (doanh nghip c vn trn 10 t ng) v 2 doanh nghip ang hon tt h s trnh chuyn th. - Nm 2000: C 23 doanh nghip c thng qua ban i mi qun l doanh nghip thnh ph, trong s ny c 18 doanh nghip c quyt nh

- 18 -

chuyn th t doanh nghip nh nc sang cng ty c phn v 5 doanh nghip ang hon tt h s trnh chuyn th. - Nm 2001: C 32 doanh nghip c thng qua n c phn ho trong 28 doanh nghip c quyt nh chuyn th v 4 doanh nghip ang trnh h s, ch quyt nh chuyn th. Sau c phn ho s lng lao ng tng 10% vi thu nhp tng 20 %. iu ny khuyn khch ngi lao ng yn tm lm vic, cng hin ht kh nng ca mnh vo cng vic. Sau khi c phn ho bnh qun gi tr vn nh nc ch chim 25% trong c cu vn iu l, cn li l vn ca cc c ng l cn b cng nhn vin chc v c ng ngoi doanh nghip chim 75 %. Nh vy c phn ho thc hin c mc tiu thu ht rng ri cc cc ngun vn ca ngi lao ng trong c doanh nghip v ngoi x hi pht trin doanh nghip. Tuy ngun vn ca nh nc ch chim 25% tng s vn ca cng ty c phn, vn ca cc i tng khc chim 75%, nhng li l ngun vn phn tn, do d phn s hu ca nh nc trong cc cng ty vn gi vai tr trng yu, chi phi hot ng sn xut kinh doanh ca cng ty. Bi hc kinh nghim t qu trnh c phn ho thnh ph H Ch Minh: T thc t c phn ho ca c nc m in hnh l thnh ph H Ch Minh cho thy vic chuyn doanh nghip 100% vn nh nc sang hnh thc cng ty c phn chng nhng gip nh nc bo tn ngun vn ca mnh m cn tng ng k t sut li nhun trn ngun vn trc y, nh nc cng thu hi vn u t cho cc doanh nghip khc. Vai tr ca ngi lao ng trong doanh nghip c phn ho cng c s i khc h va lm vic cho cng ty c phn va l ch s hu cng ty trn c s ng vn ca mnh. V th thc v tinh thn trch nhim c nng cao hn trc. Hot ng ca cc doanh nghip sau c phn ho nhy bn nng ng t ch hn trc. Nh

- 19 -

m cht lng hiu qu cng vic cng cao hn trc, cc khon ng gp vo ngn sch nh nc cng tng ln. C phn ho em li li ch cho c nh nc, ngi lao ng v c ng ca doanh nghip. T thc t chng minh rng ch trng ca ng v nh nc ta v c phn ho l hon ton ng n.

- 20 -

Chng 2 thc trng c phn ho doanh nghip nh nc trn a bn H Ni


2.1. S lc qu trnh c phn ho Vit Nam.

2.1.1. Giai on th im (1992-5/1996) Giai on ny c nc mi ch c 5 doanh nghip c c phn ho. Trong H Ni khng c doanh nghip no c c phn ho. Cc cng ty c c phn ho l cng ty c phn ch bin thc n gia sc Vit Phng, c phn ho vo ngy 1/7/1995 vi tng vn l 7.912 triu ng, nh nc nm gi 30% s c phn ti doanh nghip. Cng ty c phn i l lin hip vn chuyn c phn ho ngy 1/7/1993 vi s vn l 6.200 triu ng. Cng ty c phn c in lnh ngy 1/10/1993 vi s vn ban u l 16.000 triu ng. Cn cc cng ty khc c c phn ho li cc a phng khc, m nh nc ch yu ch nm gi 30% c phn ti cng ty. Ring ti Cng ty c phn i l lin hip vn chuyn nh nc ch nm gi 18% tng s c phn. Cc ngh quyt hi ngh Trung ng 2 kha VII, Ngh quyt 10 ca B Chnh tr, Thng bo s 63 TB/TW ca B chnh tr, Ngh quyt i hi i biu ton quc ln th VIII, Ngh quyt k hp th 10 quc hi kha VII ngy 26/12/1991, Ngh quyt k hp th 6 Quc hi kha IX thng 12/1993 u ch trng: - Thc hin tng bc vng chc vic c phn ho mt b phn doanh nghip m Nh nc khng cn gi 100% vn nhm ngn chn tiu cc, thc y doanh nghip Nh nc lm n c hiu qu. - Phi lm th im, ch o cht ch, rt kinh nghim chu o trc khi m rng phm vi thch hp.

- 21 -

- Cn thc hin cc hnh thc c phn ho c mc thch hp vi tnh cht v lnh vc sn xut kinh doanh, trong s hu Nh nc chim t l c phn chi phi. - Ty tnh cht, loi hnh doanh nghip m tin hnh bn mt t l c phn cho cng nhn, vin chc lm vic ti doanh nghip to ng lc bn trong trc tip thc y pht trin v bn c phn cho t chc hay c nhn ngoi doanh nghip thu ht thm vn, m rng quy m sn xut kinh doanh. C th ha cc ngh quyt ca ng v ca quc hi, chnh ph (lc l HBT) c quyt nh 202/HBT ngy 8/6/1992 v vic : "tip tc th im chuyn mt s doanh nghip Nh nc thnh cng ty c phn", v ch th 84/TTg ngy 4/3/1993 ca th tng v vic "xc tin thc hin th im c phn ha doanh nghip Nh nc v cc gii php a dng ha s hu doanh nghip Nh nc", y l nhng c s php l u tin ca chnh ph hng dn v thc y vic thc hin th im c phn ha doanh nghip Nh nc. V pha ngnh ti chnh cng ban hnh thng t s 36/TC/CN ngy 7/5/1993 hng dn nhng vn v ti chnh trong vic thc hin th im c phn ha doanh nghip Nh nc. C th ni chng trnh c phn ha doanh nghip Nh nc Vit Nam thc s bt u t nm 1992. Nhn chung, do hot ng c phn ha doanh nghip Nh nc mi chnh thc c thc hin Vit Nam, do h thng c ch chnh sch v c phn ha cng cha lng ht c nhng kha cnh pht sinh trong tin trnh c phn ha doanh nghip Nh nc nh: - Cn qu nhiu chnh sch u i cho doanh nghip Nh nc, c bit l cc chnh sch ti chnh, tn dng nn dn ti cc doanh nghip cm thy b thit thi, kh khn khi chuyn sang hnh thc cng ty c phn. - Vic x l cc tn ti v ti sn trong doanh nghip cha c hng dn c th, r rng, cn mang tnh cht khon trng cho doanh nghip (doanh nghip phi x l trc khi tin hnh c phn ha), lm cho cc doanh nghip

- 22 -

gp nhiu kh khn ht sc lng tng khi x l cc vn tn ti. Thm ch mt s doanh nghip xin thi khng lm th im v trong mt thi gian di vn cha xc lp c quyn s hu i vi mt s ti sn c tip qun trong qu trnh ci to cng thng, hoc khng t x l ni cc tn ti v mt ti chnh khc nh: cc khon l, cng n kh i hoc hng ha ng km, mt phm cht... - Cha c cc chnh sch u i tha ng cho doanh nghip v ngi lao ng cc doanh nghip thc hin c phn ha, dn ti ngi lao ng cc doanh nghip ny cm thy quyn li mnh khng c m bo, qu b thit thi khi chuyn sang hnh thc cng ty c phn. 2.1.2. Giai on m rng (5/1996-6/1998): Trong giai on ny c nhiu doanh nghip nh nc c c phn ho hn trong giai on trc nh chnh ph quan tm hn n cng tc c phn ho doanh nghip nh nc. V vic mt s doanh nghip c phn ho thnh cng v ang thu c nhiu kt qu kh quan ci thin ng k nng lc cnh tranh ca cng ty v hiu qu sn xut kinh doanh so vi trc khi c phn ho, thc y tin trnh c phn ho Vit Nam nhng tc vn chm chp cha m bo thc hin c k hoch ca nh nc giao. C th c 111 doanh nghip c tin hnh c phn ho chim 2% so vi tng s doanh nghip nh nc. Trong H Ni chim khong 3,6% tng s doanh nghip c phn ho trn c nc. c bit l nm 1998 trn a bn H Ni c phn ho c 30 cng ty vi tng s vn u t t 119.341 triu ng trong vn nh nc l 28.744 triu ng chim 24% tng vn u t, vn do c ng trong doanh nghip nm gi l 61.655 triu ng chim 51,6% s c phn ca doanh nghip cn li l s vn do c ng ngoi doanh nghip nm gi, ch chim 24,3%. Nh vy c ng trong doanh nghip l ngi nm gi t l p o s c phn trong cc doanh nghip. Nhng nhn chung quy m vn ca

- 23 -

cc doanh nghip cn nh do cha c tch lu ni b, mi doanh nghip trung bnh ch c gn 4 t ng vn. Vn bn ban hnh trong giai on ny l: Ngh nh 28/CP ngy 7/5/1996 v vic chuyn mt s doanh nghip Nh nc thnh cng ty c phn. Ngh nh 25/CP ngy 26/3/1997 sa i mt s iu N28/CP v ch th 658/TTg ngy 20/8/1997 ca Th tng chnh ph v thc y trin khai vng chc cng tc c phn ha. Tuy nhin cn nhiu hn ch i vi chnh sch ny, nn tc c phn ho chng li trn c nc (bao hm c yu t kinh t quc t). - Mc tiu huy ng vn cha c khai thc tt. N28/CP cha quy nh vic bn c phn cho ngi nc ngoi v gii hn u t vn ca cc nh u t trong nc t 5-10% gi tr doanh nghip dn n ch yu l c phn ha ni b, rt t doanh nghip c phn ha rng ri ra cng chng. -Vic hng dn, gii thch cc tiu thc la chn doanh nghip Nh nc lm c phn ha trong N28 cn cha y , cha r rng (th no l quy m va v nh, th no l khng thuc din Nh nc cn thit gi 100% vn u t, tiu ch g xc nh? ai xc nh? x nghip t xc nh hay Nh nc xc nh..) - N 28 a ra 3 hnh thc c phn ha, tuy nhin cha c tiu thc r rng: th no l iu kin c phn ha mt b phn, cch thc tch v t chc c phn ha theo hnh thc ny? vic gii quyt cc ch u i cho ngi lao ng trong cng doanh nghip nhng khng lm vic b phn ny nh th no? s gii quyt ra sao i vi phn cn li, c bit khi phn cn li hot ng kinh doanh khng c hiu qu?... - V nh gi: thiu mt h thng vn bn php quy quy nh v hng dn vic nh gi doanh nghip v thiu i ng cn b c nng lc, trnh lm cng tc nh gi Cha ch ng mc quyn li ca ngi mua: cha tun theo quy lut th trng ( y ngi bn l Nh nc nh trc, ngi mua nh sau); gi

- 24 -

tr doanh nghip c phn ha vn cn cha ng nhng yu t ri ro cao, hoc ngi mua khng c nhu cu (nh ti sn khng cn dng, ch thanh l, cc khon cng n dy da cha c x l...) - Nhng phng php xc nh gi tr li th (quy nh ti N 28 v thng t 50 TC/TCDN) cn nhiu hn ch: + Khi xc nh t sut li nhun ca 3 nm lin k vi thi im c phn ho l da trn vn Nh nc cp hin hnh. Nhng khi xc nh li th li da trn s vn Nh nc nh gi li. S khng ng nht ny lm thit hi cho ngi mua nu phn vn Nh nc nh gi tng ln v thit hi cho Nh nc nu phn vn Nh nc nh gi li gim i. + Li th mi ch da vo kt qu kinh doanh thc t trong qu kh, nhng tng lai ca doanh nghip cn chu nh hng ca nhiu bin ng khc, c bit l cnh tranh cao th gi tr siu ngch do li th mang li s gim i. V vy c tnh c 100% gi tr li th vo gi tr doanh nghip bn th ngi mua c phn s b thit thi. - Quy trnh xc nh gi tr doanh nghip qu phin h, phi qua ti 3 giai on: hi ng thm nh gi ca doanh nghip, kim ton, hi ng thm nh ca Nh nc v sau c quan c thm quyn mi cng b gi. - Gi tr doanh nghip c phn ho l gi tr thc t m ngi mua, ngi bn u chp nhn c, nhng khi xc nh gi tr doanh nghip t chc kim ton ch yu da trn s sch k ton. Do , kt qu kim ton khng s dng c vo vic cng b gi tr doanh nghip c phn ho, lm chm tin trnh c phn ho v lm tng chi ph ca doanh nghip. Chnh sch u i cho doanh nghip v cho ngi lao ng khi tin hnh c phn ho cha hp dn: theo N28 c 6 u i cho doanh nghip chuyn i, song khng quy nh r cc gii php thc hin cc u i nn thc t thc hin rt kh khn, c khi khng thc hin c nh chnh sch u i v tn dng hoc u i v thu theo Lut khuyn khch u t trong nc.

- 25 -

Cha c gii php tch cc h tr v to iu kin cho doanh nghip sau khi chuyn thnh cng ty c phn n nh v pht trin sn xut. Vic u i cho ngi lao ng nh cp mt s c phn theo thm nin v cht lng cng tc bc l nhng im cha hp l: + C phn cp cho ngi lao ng ch c ngha s dng lnh tin li c tc do cng ty c phn tr hng nm. C phn cp khng thuc quyn s hu ca ngi lao ng, khng c chuyn nhng trn th trng, b hn ch khi tha k nn cng t hp dn cho ngi lao ng + Tng gi tr c phiu cp cho ngi lao ng gii hn khng qu 6 thng lng cp bc, chc v theo h thng thang bng lng Nh nc ban hnh v tng s c phiu cp khng qu 100% gi tr doanh nghip, trn thc t gi tr c phiu cp cho ngi lao ng l rt thp, ch khong 4% gi tr doanh nghip. + Vic bn chu c phn cho ngi lao ng trn thc t khng phi l u i cho ngi ngho + Vic va cp khng c phiu, va bn chu c phn cho ngi lao ng lm phc tp thm vic qun l c phiu H thng chnh sch cho c phn ho cn thiu v bt cp: cc vn lin quan n xc nh phm cp ti sn, mu n, h thng ch tiu kinh t thuc din buc phi cng khai ho, x l lao ng di d..., thiu cc vn bn hng dn hot ng sau c phn ho. 2.1.3. Giai on ch ng (7/1998 - nay) Vn bn: N 44/1998/N-CP ngy 29/6/1998 thay th Ngh nh 28/CP, N 64/2002/N-CP nhm b sung thay th Ngh nh 44/1998/NCP v cc thng t hng dn ca cc B, ngnh chc nng. Tnh n 31/5/2003, s doanh nghip c c phn ho mi ch dng con s 800, chim 15 % s doanh nghip v 2,5 % s vn ca khi doanh nghip nh nc. Nng mc t l gia cng ty c phn so vi doanh nghip nh nc l 15%. Trong nm 1999 c 249 doanh nghip c c phn ho

- 26 -

chim 4,4% s doanh nghip nh nc. Nm 2000 c 212 doanh nghip c phn ho chim 3,7 % tn s doanh nghip nh nc hin nay. Cn n ngy 1/3/2004 c nc c gn 1000 doanh nghip nh nc c c phn ho vi 229.778 lao ng trong cc cng ty ny trung bnh c 116 lao ng trn 1 doanh nghip. Trong t l c phn ho trong ngnh thng nghip, khch sn, nh hng, dch v du lch v cng nghip l cao nht vi hn 60% s cng ty c phn hot ng trong lnh vc ny. Cn ngnh nng lm nghip c t l ny l nh nht ch c 2 % s doanh nghip. Ngnh xy dng, giao thng vn ti, bu in c t l l 24 % s doanh nghip c phn ho. Tt c cc ngnh cn li ch chim 13,7% trong s cc cng ty c phn. Ring thnh ph H Ni nm 1999 l 40 cng ty vi tng vn 131.497 triu ng, nh nc nm 27.135 triu ng chim 20,63% t l vn ca doanh nghip. Cc c ng trong doanh nghip chim 75.156 triu ng tng ng vi t l 57% tng vn ca doanh nghip, vi 3439 c ng, cn li s vn do c ng ngoi doanh nghip nm gi l 29.206 triu ng chim 22,2% nh vy hu ht cc doanh nghip th c ng trong doanh nghip u nm gi a s c phiu ca doanh nghip. iu ny to cho ngi lao ng quyn lm ch doanh nghip, khin h hng say sn xut hn, tng nng sut lao ng. Nhng cng li l iu kh khn khi hu ht ngi lao ng khng c kin thc v qun l kinh t v hot ng kinh doanh nhng h li nm phn ln s c phiu th khi gim c doanh nghip a ra quyt nh s kh khn hn nu khng c a s c ng chp nhn. T thng 6/1998 n thng 11/2003, thc hin c phn ho theo Ngh nh 44/CP, v tip theo l N 64/2002/N-CP nhm b sung thay th Ngh nh 44/1998/N-CP , H Ni c phn ho c 81 doanh nghip, a tng s doanh nghip nh nc c c phn ho H Ni ln 85 doanh nghip .

- 27 -

2.2. Thc trng c phn ho doanh nghip nh nc H Ni

2.2.1. Khi qut tin trnh c phn ho doanh nghip nh nc H Ni giai on 1996 - 2003. Trc khi tin hnh c phn ho m rng th trn a bn H Ni c hn 600 doanh nghip nh nc. a phn cc doanh nghip ny lm n km hiu qu, tnh trng thua l ko di . Trong khi th tnh hnh chuyn i doanh nghip nh nc sang hnh thc t nhn ho v c phn ho l din ra rt chm, trong sut thi k th im c phn ho th H Ni khng c phn ho c doanh nghip no. Trong 2 nm 1996 1998 thc hin c phn ho theo ngh nh 28/CP (5/1996 n 6/1998), H Ni mi chuyn c 4 doanh nghip nh nc thnh cng ty c phn. T 6/1998 n 11/2003, thc hin c phn ho theo Ngh nh 44/CP, N 64/2002/N-CP H Ni c phn ho c 81 doanh nghip, a tng s doanh nghip nh nc c c phn ho H Ni ln 85 doanh nghip. T nm 1998-2000 ton thnh ph c 70 doanh nghip c c phn ho. y l mt kt qu kh so vi c giai on trc nhng thc t vn cn rt nhiu doanh nghip nh nc hot ng km hiu qu cn chuyn i hnh thc s hu. Tng vn ca cc doanh nghip c phn ho t 250.838 triu ng (trung bnh mi doanh nghip c s vn u t l gn 3.600 triu ng), trong vn nh nc l 55.879 triu ng ( chim 22,27% tng vn u t), vn do c ng trong doanh nghip nm gi l 136.811triu ng ( chim 54,5%), s vn do c ng ngoi doanh nghip nm gi l 58.347 triu ng ( chim 23,2%). S lao ng trong cc doanh nghip c phn ho trong nm l 3119 ngi. S c ng trong doanh nghip l 3097 ngi, cn c ng ngoi doanh nghip l 428 ngi. Nh vy hu ht cc doanh nghip th c ng trong doanh nghip u nm gi a s c phiu ca doanh nghip.

- 28 -

Thi k 2000 - 2003 tnh hnh trin khai c phn ho c phn chng li. So vi k hoch thnh ph t ra l c phn ho 60 doanh nghip nh nc th thnh ph ch tin hnh c phn ho c 18 doanh nghip (2 doanh nghip ang trong quy trnh chuyn giao) t 30%, thp hn hai nm trc. Trong 18 doanh nghip c phn c s vn l 46.634 triu ng (trung bnh mi doanh nghip c s vn l 2.591 triu ng), trong nh nc gp s vn l 6.800 triu ng (chim 14,6% tng vn u t), c ng trong doanh nghip nm gi 31.672 triu ng (chim 68 % c phn), ngoi doanh nghip ch c 8.162 triu ng (chim gn 17,5 % c phn), s c ng trong doanh nghip c 1.646 ngi (96%), ngoi doanh nghip ch c 68 ngi (4%). Tnh n nay, ton thnh ph c phn ho c 90 doanh nghip nh nc; trong c 74 doanh nghip nh nc c lp v 16 doanh nghip b phn ca nh nc tin hnh c phn ho. Tng vn c phn ca cc cng ty c phn ny l 297.672 triu ng. Trung bnh mi doanh nghip c s vn u t l 3.800 triu ng trong nh nc nm gi 22,6 % s c phn ca doanh nghip cn li c ng nm gi 77,4 % s c phn cn li, trong c ng trong doanh nghip nm 56,6 % s c phn ca doanh nghip, cn c ng bn ngoi doanh nghip nm 30,8% c phn. So vi trc c phn: vn tng 18%; Doanh thu tng 43,08%; Li nhun tng 25,05%; Np ngn sch tng 56,21%; Lao ng tng 15,78%; Thu nhp trn u ngi tng 0,52%; C tc t 6-24%. 2.2.2. nh gi thc trng c phn ho doanh nghip nh nc H Ni. T thc trng c phn ho doanh nghip nh nc H Ni 1996 2003, c th rt ra nhng nhn xt, nh gi sau: - Th nht, s lng doanh nghip c phn ha v vn iu l tng ln. - Th hai, hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh nghip sau c phn ho n nh v hiu qu hn. - Th ba, sau c phn ho s lng lao ng thu ht tng ln.

- 29 -

- Th t, tin trnh c phn ho doanh nghip nh nc H Ni vn cn mt s hn ch: * Vic chuyn giao bt ng sn nh xng v vt kin trc cn nhiu bt cp: nhiu c quan v c nhn cng qun l s dng chung tr s lm vic vi doanh nghip c phn ho. Doanh nghip c phn ho u t xy dng c bn trn t i thu ca doanh nghip nh nc khc cha c phn ho hoc t chc khc. * Gii quyt cng n trc khi c phn ho l c mt vn nan gii cha thc hin c mt cch trit : c n 80% s doanh nghip trong din c phn ho u c tnh trng n phi thu kh i m con n vn tn ti cn phi x l trc khi xc nh gi tr doanh nghip c phn ho: con n vn tn ti v cn a ch php nhn ang chun b gii th hoc ph sn, hng nm vn c xc nhn n v ha tr, nhng khng tr hoc tr rt t; con n ang b truy n, b t khng cn ti sn, hay ang trong qu trnh iu tra a ra xt x; con n l nhng nng dn, ng dn, mua vt t sn xut do thin tai, do lm n thua l chm tr ko di ... * Cha x l tt v tnh hnh ti sn, tnh hnh ti chnh phc tp. Chng hn: cng n tn ng nhng khng lp h s, n phi thu kh i chim t trng ln trong ngun vn. Doanh nghip c lin doanh vi nc ngoi nhng lin doanh thua l cha c c ch x l. Vn cn mt s gim c doanh nghip trong din c phn ho cha mun lm, ln la nu l do xin rt tn c thi gian cng c li trc khi c phn ho ... * Trin khai ch trng c phn ho cn chm: U ban nhn dn thnh ph giao k hoch c phn ho cho cc qun huyn, s ban ngnh, tng cng ty 90 theo ch tiu s lng doanh nghip nh nc c phn ho ca chnh ph giao, nhng cc c quan ch qun chm trin khai nht l doanh nghip nh nc trc thuc l thnh vin ca cc tng cng ty 90, v tng cng ty s b mt vn.

- 30 -

chng 3 Mt s gii php y mnh tin trnh c phn ho doanh nghip nh nc ti H Ni

3.1. quan im, Mc tiu c phn ho doanh nghip nh nc ca H Ni n cui nm 2005.

3.1.1. Quan im tin hnh c phn ho doanh nghip nh nc C phn ho doanh nghip nh nc phi gp phn quan trng nng cao hiu qu, sc cnh tranh ca doanh nghip; to ra loi doanh nghip c nhiu ch s hu trong c ng o ngi lao ng; to ng lc mnh m v c ch qun l nng ng cho doanh nghip s dng c hiu qu vn, ti sn ca nh nc v ca doanh nghip. Phi huy ng c ngun vn ca ton x hi, bao gm: c nhn, cc t chc kinh t, cc t chc x hi trong v ngoi nc u t i mi cng ngh, pht trin doanh nghip. Pht huy vai tr lm ch thc s ca ngi lao ng, ca cc c ng, tng cng s gim st ca nh u t i vi doanh nghip, m bo hi ho li ch ca nh nc, doanh nghip nh u t v ngi lao ng. To lp nhng tin c bn ton din doanh nghip nh nc pht huy quyn t ch trong kinh doanh, huy ng ngun vn v ngun ni lc pht trin sn xut kinh doanh bo ton vn. C phn ho gip t chc sp xp li mt bc c bn ca doanh nghip nh nc hnh thnh c cu hp l trong khu vc kinh t nh nc nhm tch t tp trung sn xut hnh thnh mt s tp on, tng cng ty, doanh nghip ln, c sc cnh tranh v pht huy vai tr ch o ca kinh t nh nc ca khu vc th . Tch chc nng qun l nh nc v kinh t ra khi chc nng qun l sn xut kinh doanh doanh nghip nh nc. Thc y ci cch hnh chnh i mi sp xp li b my chnh quyn cc cp thuc thnh ph H Ni
- 31 -

nhm nng cao hiu qu qun l nh nc y nhanh tin , nng cao hiu qu c phn ho doanh nghip nh nc. 3.1.2. Mc tiu. Mc tiu c phn ho doanh nghip Nh nc ca H Ni l n nm 2005 s chuyn i sp xp 45% s doanh nghip hin nay (l mt s doanh nghip hin ang lm n c li nhng nh nc khng cn s hu hon ton na hoc nhng doanh nghip hin ang tm thi l), tin hnh gii th 5% s doanh nghip nh nc lm n thng xuyn thua l v ch duy tr 50% s doanh nghip nh nc hin c, y l nhng doanh nghip nh nc lm n c li trong thi gian di v nhng doanh nghip gi vai tr nh hng, trng yu khng th tin hnh c phn ho, nhng doanh nghip sn xut nhng mt hng t li nhng thit yu. Trong giai on 2003 - 2005 s tin hnh c phn ho 63 doanh nghip nh nc c iu kin tin hnh c phn ho. Trong , Nh nc nm gi hn 50% s c phn i vi cc doanh nghip kinh doanh sau: * Doanh nghip kinh doanh c vn t 10 t ng tr ln, np ngn sch nh nc bnh qun 3 nm trc lin k l hn 1 t ng nh: khai thc lc nc sch thnh ph (Cng ty kinh doanh nc sch s 2), cng nghip v xy dng (Cng ty c in Trn Ph, Cng ty b tng v xy dng Thnh Lit, Cng ty vt liu Cu ung, Cng ty kinh doanh v pht trin nh Thanh Tr, Cng ty kinh doanh v pht trin nh ng a, Cng ty tu to v pht trin nh, Cng ty xy dng s 1, Cng ty xy dng cng nghip, Cng ty xy dng giao thng s 3, Cng ty u t xy lp thng mi) * Doanh nghip hot ng khai thc: In cc loi (Cng ty in tng hp H Ni), Dch v hp tc lao ng (Cng ty lao ng hp tc quc t), * Cc doanh nghip nh nc hot ng cng ch: nh sn xut ging cy trng vt nui (Cng ty ging cy trng H Ni, Cng ty ging gia sc), qun l khai thc cng trnh thu nng u ngun, cng trnh thu nng quy m ln (Cng ty khai thc cng trnh thu nng ng Anh, Cng ty khai thc

- 32 -

cng trnh thu nng T Lim, Cng ty khai thc cng trnh thu nng Sc Sn, Cng ty khai thc cng trnh thu nng Thanh Tr). Phng n sp xp doanh nghip nh nc t 2003 - 2005 sau khi sp xp th H Ni ch cn khong 100 doanh nghip nh nc. Trong tng ngun vn thuc s hu ca nh nc l 2.491.177 triu ng. Nh vy trung bnh mi doanh nghip nh nc s c s vn trung bnh l khong 24.198 triu ng. T trng doanh nghip nh nc gi li l 45,5 % T trng ca vn nh nc ca 100 doanh nghip nh nc cn duy tr 100 % s hu nh nc so vi trc khi sp xp l 74,4 % T trng s doanh nghip thc hin c phn ho l 24,3% T trng vn nh nc ca doanh nghip s thc hin c phn ho l 10,5% T trng s doanh nghip c giao bn l 1% T trng vn trong cc doanh nghip c giao bn l 0,21 % T trng doanh nghip st nhp, hp nht l 14,4% T trng vn ca doanh nghip nh nc hp nht l 6,7% T trng doanh nghip gii th, ph sn l 3,6% T trng vn ca doanh nghip nh nc ph sn l 0,14% Lao ng trong cc doanh nghip l 68.139 ngi (trong lao ng ch sp xp l 316 ngi). Trong s hn 100 doanh nghip gi li pht trin u tin cc ngnh ngh sn xut cng nghip, xy dng thng mi dch v. p dng th im 5 doanh nghip theo m hnh cng ty m cng ty con v 10 doanh nghip chuyn thnh cng ty trch nhim hu hn 1 thnh vin, trong nm 2003 gii th doanh nghip hot ng theo m hnh lin hip chuyn sang hnh thc hot ng khc.

- 33 -

3.2. Mt s gii php y mnh tin trnh c phn ho doanh nghip nh nc h ni.

3.2.1. Nng cao nhn thc ca cn b, cng nhn vin v c phn ho doanh nghip nh nc Nh nc tip tc xy dng nhiu chnh sch mi, c bit l N 64/2002/N-CP. Tuy nhin, v tc ng thc y c phn ho doanh nghip nh nc ca ngh nh mi, iu ny l cha r rng. im mu cht vn l t tng trong cc b, ngnh, cho d chnh sch mi c nhng thay i thng thong n bao nhiu, nhng nu c quan ch qun vn cn c tnh nu ko gi li doanh nghip thnh vin th kh m ni ti chuyn hiu qu c. Cn tch cc thc hin vic ph bin, tuyn truyn ch trng, chnh sch c phn ha doanh nghip Nh nc vi nhng hnh thc a dng hn, coi trng hiu qu ca cng tc ny. Cc c quan qun l cn phi hiu r theo Lut doanh nghip th c quan quyn lc cao nht ca doanh nghip nh nc sau khi chuyn sang cng ty c phn l i hi c ng v gia k i hi l hi ng qun tr, theo xc nh ng i tng trong cc quan h hnh chnh ca mnh, khng can thip vo chc nng sn xut kinh doanh ca doanh nghip sau c phn ha nh mt doanh nghip Nh nc trc y. Cng vy, khi cng ty c phng n sn xut kinh doanh, phng n u t xy dng c i hi c ng hoc hi ng qun tr ph chun th c quan cp giy php cng khng nn i hi cc th tc khc, chng hn nh phi c "c quan ch qun ph duyt". Trnh tnh trng khng r rng trong quan h gia tng cng ty v cc cng ty thnh vin c phn ho nh nhiu doanh nghip vn b di xung cc vn bn ch o t Tng cng ty qun l trc y.

- 34 -

3.2.2. Hon thin c ch chnh sch v c phn ho doanh nghip nh nc 3.2.2.1. Cn hon chnh chnh sch bn c phn cho i tc nc ngoi V mc tiu ca vic bn c phn cho nh u t nc ngoi, quy ch quy nh 3 mc tiu l: huy ng vn, cng ngh (tin tin) v trnh qun l. Trong 3 mc tiu th mc tiu nng cao trnh qun l ca cc nh qun l doanh nghip l ch yu, nhng mun nng cao trnh qun l ca cc nh qun l doanh nghip Vit Nam th nn nh u t nc ngoi tham gia qun l cng ty c phn, t ta hc c cch qun l, iu hnh ca h. iu ny c v nh mu thun vi vic quy nh nh u t nc ngoi ch c s hu khng vt 30% vn iu l ca cng ty c phn, trong khi lut u t nc ngoi li cho php cc nh u t nc ngoi lin doanh vi mc vn gp khng di 30% v c quyn thnh lp cc doanh nghip 100% vn nc ngoi Vit Nam. V gi bn c phn cho nh u t nc ngoi cng l iu cn bn thm. C th: mt mt quy ch quy nh gi bn c phn cho nh u t nc ngoi v nh u t trong nc thng nht chung mt gi, mt khc li quy nh trong trng hp nhiu nh u t nc ngoi ng k mua c phn vt qu 30% s vn iu l ca cng ty th t chc u gi. Vy khi u gi m nh u t nc ngoi tr gi cao hn nh u t trong nc th c iu chnh gi mua c phn ca nh u t trong nc khng? trong thc t cc doanh nghip bn c phn cho cc nh u nc ngoi u c mc gi cao hn gi bn cho nh u t trong nc. Vy quy nh nh vy l can thip qu su vo doanh nghip. S khng thng nht trong c ch chnh sch v c phn ho doanh nghip Nh nc cng vi bin php phn cp mnh m trong cng tc t chc thc hin c phn ho nh thiu s kim tra gim st v chn chnh kp thi ca Chnh ph v trch nhim r rng ca c quan c u quyn dn n s khng thng nht trong vic trin khai c phn ho doanh nghip Nh nc

- 35 -

cc a phng v cc b, ngnh. V vy c biu hin tu tin hoc try trong vic xc tin thc hin ch trng c phn ho mt b phn doanh nghip Nh nc. 3.2.2.2. Sa i mt s chnh sch i vi doanh nghip nh nc v ngi lao ng khi thc hin c phn ho. * Chnh sch u i hp l i vi doanh nghip c phn ho Theo quy nh, doanh nghip Nh nc chuyn sang cng ty c phn c hng 6 u i, trong ch yu l u i v mt ti chnh. Tuy vy, cho n nay nhng u i v ti chnh ca doanh nghip vn cn mt s ni dung cn phi c tip tc hon thin. V u i c "tip tc vay vn ti ngn hng thng mi, cng ty ti chnh, cc t chc tn dng khc ca Nh nc theo c ch v li sut nh p dng i vi doanh nghip Nh nc". Thc t nhiu doanh nghip gp phi kh khn khi thc hin u i ny v thng t hng dn ca ngn hng Nh nc Vit Nam li quy nh ch nhng doanh nghip m Nh nc nm gi c phn c bit, c phn chi phi mi c tip tc vay vn theo c ch v li sut hin hnh p dng i vi doanh nghip Nh nc, cn nhng doanh nghip khc (nh nc khng nm gi c phn chi phi, c phn c bit) ch c hng u i ny trong vng 2 nm lin tip sau khi doanh nghip chuyn chnh thc sang hot ng theo Lut cng ty, cn sau th theo c ch tn dng hin hnh p dng cho cc doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t khc. Vn t l c phn u i cho nhng doanh nghip Nh nc c phn vn t tch lu nhiu, quy nh hin hnh vn cha hp l, v khng th thc hin c v nu so snh gia phn vn t tch lu vi gi tr doanh nghip th kh c doanh nghip no m bo c t l 10% ch cha ni n t l trn 40% nh ch Nh nc quy nh. i vi mt s doanh nghip trong din c phn ho c tnh hnh ti sn, ti chnh phc tp cha c c ch x l nh: do qu trnh trc li

- 36 -

cng n nhng khng lp h s y , n phi thu kh i chim t trng ln trong phn vn nh nc ti doanh nghip, cng n ca giai on I cn tn ng cha x l xong... Tn ng ny vn ko di cha th gii quyt c. Doanh nghip lin doanh vi nc ngoi nhng lin doanh thua l cha c c ch x l. Doanh nghip ang lm n c phn ho nhng phi tin hnh di di, hoc nh ca, kho, t ai ang tranh chp. Doanh nghip trc y b thua l v chi m qu phc li khen thng, gp kh khn trong phng hng pht trin, nn cha th xy dng n c phn ho. Nn phng hng gii quyt cho doanh nghip loi ny trong qu trnh c phn ho l: V cng n th cc khon n phi thu qu hn thanh ton t 3 nm tr ln (trc y l 5 nm), tuy con n ang tn ti nhng khng c kh nng tr n, c php x l bng cch tr vo kt qu kinh doanh, hoc cui cng khng cn ngun no th tr vo phn vn nh nc ti doanh nghip c phn ho. N phi thu qu hn thanh ton c th c bn cho cc t chc kinh t c kh nng mua bn n. N phi tr n hn c tho thun vi ch n x l hoc chuyn thnh vn gp c phn. N thu v n ngn sch ca doanh nghip nh nc c phn ho c xem xt cho x l nh khoanh n, gin n, xo n. N ng vay ngn hng thng mi doanh nghip nh nc c phn ho c quyn tho thun vi ngn hng gin n, khoanh n, xo n gim li sut vay hoc chuyn n thnh vn gp c phn. N nc ngoi doanh nghip t vay c th tho thun vi ch n chuyn thnh vn gp trong cng ty c phn.

- 37 -

Cc khon l lu k trc y ca doanh nghip nh nc c phn ho c dng thu nhp trc thu c n thi im c phn ho b p. i vi ti sn lin doanh nc ngoi doanh nghip nh nc c phn ho c tho thun mua bn li vn gp lin doanh. Nu a vn gp lin doanh vo c phn ho th c quy nh hng dn xc nh gi tr gp vn lin doanh vi nc ngoi, theo t gi chuyn i ngoi t bnh qun trn th trng tin t ti thi im nh gi i vi doanh nghip lin doanh vi nc ngoi nu lm n thua l c th cho kt thc hp ng lin doanh, ri tin hnh gii th doanh nghip theo quy nh ca php lut. Hoc c th tin hnh c phn ho theo hng c phn ho i vi doanh nghip c vn u t nc ngoi. Cn c c ch thch hp i vi doanh nghip c vn u t nc ngoi. C th cho php cc doanh nghip ny tin hnh c phn ho v chnh nhng cng ty ny s lm phong ph hn cc hnh thc thu ht vn u t nc ngoi vo Vit Nam. i vi nhng doanh nghip ny th nn quy nh khng ch t l c phn thch hp vi bn nc ngoi v bn Vit Nam, trc ht cn th im rt kinh nghim trnh vic mc sai lm. Vic u tin l tin hnh b sung sa i lut u t nc ngoi v ch tin hnh c phn ho nhng doanh nghip lm n km hiu qu, cn c nhng bc i thch hp. *m bo li ch ca ngi lao ng trong doanh nghip c phn ho. Theo quy nh th mi 1 nm lm vic cho Nh nc ngi lao ng trong doanh nghip thc hin c phn ho c mua ti a 10 c phn (tr gi 1 c phiu 100.000 ng) vi mc gim gi 30% so vi cc i tng khc. S lng c phn c mua vi gi u i tu thuc vo s nm cng tc ca tng ngi nhng tng gi tr u i cho ngi lao ng trong doanh nghip khng c vt qu 20% hoc 30% (i vi nhng doanh nghip c vn t tch lu t 40% gi tr doanh nghip tr ln) gi tr vn Nh nc ti doanh nghip. Ring ngi lao ng ngho cn c Nh nc cho tr chm tin mua c phn u i trong gii hn 10 nm.

- 38 -

V c bn, ch u i cho ngi lao ng c ci thin nhiu so vi trc y. Tuy nhin, vic quy nh thng nht t l gi tr c u i tng ng vi phn vn ca Nh nc ti doanh nghip m khng xt n mc vn thc t v lao ng hin c doanh nghip l khng hp l v khng cng bng, s dn ti tnh trng ni nhiu vn Nh nc th ngi lao ng c hng mt phn mc quy nh. Nht l nhng doanh nghip c gi tr ti sn thp v ng lao ng, u i ny cha tht hp dn ngi lao ng. V thc t bnh qun ngi lao ng nhng doanh nghip ny ch mua c 2-3 c phn theo gi u i cho mi nm cng tc trong khu vc Nh nc m thi. Mt khc, ch u i ny mi ch khuyn khch mt b phn ngi lao ng nhng doanh nghip c phn ho, khng cng bng i vi nhng ngi lao ng lm vic cho Nh nc cc khu vc khc hoc hu tr. Cha tht s to ra c ng lc thc y ng o qun chng quan tm v nhit tnh tham gia hng ng chng trnh c phn ho doanh nghip Nh nc ca Chnh ph. Nn chng p dng tng hp cc gii php sau y trong qu trnh c phn ho: Doanh nghip nh nc c phn ho c min l ph cp giy chng nhn ng k kinh doanh khi chuyn t doanh nghip nh nc sang cng ty c phn. Doanh nghip nh nc c phn ho c duy tr cc hp ng thu nh ca, vt kin trc ca cc c quan nh nc v cc doanh nghip khc, hoc c u tin mua theo gi th trng ti thi im c phn ho n nh sn xut kinh doanh. S d bng tin ca qu khen thng phc li c chia cho ngi lao ng ang lm vic ti doanh nghip mua c phn, khng phi np thu thu nhp c nhn.

- 39 -

Ngi lao ng trong danh sch thng xuyn ca doanh nghip nh nc c phn ho c nh nc bn c phn theo gi u i cho mt nm lm vic thc t ti khu vc nh nc vi gi gim 30% so vi mnh gi ban u. Tr gi mt c phn l 100.000 ng. Ngi lao ng ngho c mua tr dn 10 nm khng li sut vi c phn khng qu mc khng ch trn tng s c phn bn u i. Tng gi tr u i khng vt qu phn vn nh nc ti doanh nghip. Tt c c phn u i ny u l c phiu ghi tn v v ch c chuyn nhng sau mt thi gian nht nh k t khi mua. Xo b t l khng ch tng mc gi tr u i cho ngi lao ng. Qui nh c phn c mua theo gi u i ca ngi lao ng trong doanh nghip l loi c phiu ghi tn v ch c chuyn nhng sau 3 nm k t ngy mua, v c quyn tha k th mi khuyn khch ngi lao ng tham gia nhit tnh trong vic mua c phiu. Trng hp c bit nu c vn nghim trng xy ra th hi ng qun tr cng ty c phn xem xt v u tin mua li theo gi th trng ti thi im bn. Khng bt buc phi s dng ht s lao ng hin c ti thi im c phn ho, ch yu cu s dng ti a s lao ng hin c. S lao ng cn li s c Qu h tr lao ng di d do sp xp li doanh nghip nh nc gii quyt. Ngi lao ng di d c hng chnh sch i ng theo quy nh ca php lut v c hng dn c th cho tng doanh nghip trong tng ngnh, lnh vc. Cn v bn c phn cho lnh o, qun l, nghip v v ngi thn ca h cng lm vic ti doanh nghip nhm m bo tnh cng bng cho cn b cng nhn vin, ng thi khng phn bit cn b lnh o hay lao ng bnh thng, nu c thi gian thm nin cng tc nh nhau th phn u i cng phi c hng nh nhau. Nn b sung chnh sch u i i vi ngi lao ng trong mt s doanh nghip khng c tch lu qu phc li khen thng phn phi cho cng nhn mua c phn, c th nh cho cng nhn mua chu

- 40 -

tr chm phn c phn theo gi u i (ngoi danh mc cng nhn ngho c mua tr chm). 3.2.2.3. M rng quyn ca cn b lnh o doanh nghip c phn ho trong vic mua c phiu. ngh m rng chnh sch quy nh ti php lnh chng tham nhng, cho php cn b lnh o v cn b qun l ti doanh nghip c phn ho c mua c phn nh cc c ng khc (ngoi phn mua theo gi u i), nu h c kh nng ti chnh c th mua c cao hn, to nim tin cho tp th ngi lao ng trong doanh nghip v cc c ng ngoi doanh nghip mua nhiu v nhanh s c phn bn ra. Vai tr ca cn b lnh o doanh nghip c mt ngha quan trong, n quyt nh s thnh cng trong thc hin c phn ho ca tng doanh nghip, th nhng h li thy rng quyn li cu h b km li bi nhiu quy nh. C th nh ngh nh 44/CP (ngy 29-06-1998) khng gii hn c phn m gim c trong doanh nghip c mua, nhng trong php lnh chng tham nhng th gim c ch c mua khng qu s c phiu u i bnh qun ca ngi lao ng trong cng ty. Vic khng ch ngi lnh o, ngi qun l doanh nghip ch c mua c phn theo gi u i ti a bng mc bnh qun ca c ng trong doanh nghip l mt iu thiu bnh ng khin cho cc i tng ny thiu hng hi trong vic tin hnh c phn ho. V iu lm cho cc v gim c tm t hn na l theo cc quy nh ti ngh nh 73/CP (0612-2000) th gim c s mt quyn qun l vn doanh nghip nu nm gi d ch mt c phiu ca doanh nghip. Thc t cho thy doanh nghip no m ngi lnh o v ngi qun l khng hng hi nhit tnh tham gia th qun chng ni cng khng tin tng, nhit tnh tham gia chng trnh c phn ho, v tin trnh c phn ho cc doanh nghip thng b ko di mt cch khng cn thit, thm ch c cu vn iu l ca cng ty c phn cng khng m bo ng nh phng n c phn ho ra v gp nhng tr ngi trong qu trnh bn c phn. Nhiu doanh nghip c phn ho

- 41 -

khng thuc din Nh nc phi nm gi c phn chi phi, th nhng s c phn do Nh nc v cc doanh nghip Nh nc nm gi cn kh ln (khong trn 30%) do khng bn ht. iu cho thy cn phi xem xt, sa i, b sung li cc quy nh v vic khng ch quyn mua c phn sao cho hp l v linh hot vic thc hin c phn ho doanh nghip Nh nc c thun li hn, cng bng hn, m bo hot ng c phn ho doanh nghip Nh nc p ng trit hn cc mc tiu c t ra. 3.2.3. La chn doanh nghip nh nc c phn ho ng thi cng c li doanh nghip trc khi tin hnh c phn ho. * La chn doanh nghip nh nc c phn ho. Theo tinh thn ca N 44/1998/N-CP ngy 29/6/1998 ca Chnh ph th i tng c phn ho c quy nh thng thong hn, r rng hn, mt khc, c phn ho khng cn l t nguyn ca doanh nghip m theo s phn nh ca Chnh ph trn c s phng n sp xp v chuyn chuyn i s hu doanh nghip Nh nc ca cc b, ngnh v cc a phng, ng thi doanh nghip phi cc iu kin ca c phn ho nh quy nh ti ngh nh 64/2002/N-CP. Do thiu cc tiu thc cn thit quy nh v hng dn vic la chn doanh nghip thc hin c phn ho nn dn ti tnh trng cc b, ngnh, a phng quy nh vic la chn doanh nghip c phn ho rt khc nhau. Cho nn vic chn doanh nghip nh nc c phn ho l: bt c doanh nghip no khng thuc din nh nc phi u t hoc tip tc gi 100% vn, u s cho c phn ho, trong s ny khng c tiu chun cho doanh nghip no mun th c phn ho, doanh nghip no khng mun th thi. Tiu chun i vi doanh nghip nh nc c phn ho l b phn ph thuc ca doanh nghip nh nc phi c iu kin hch ton c lp v khng gy kh khn hay nh hng xu n sn xut kinh doanh ca doanh nghip v cc b phn cn li.

- 42 -

Ngoi ra doanh nghip hch ton c lp c vn < 5 t, nu khng c phn ho th tin hnh giao bn, khon kinh doanh, cho thu. * Cng c doanh nghip trc khi c phn ho. Thnh lp cng ty u t ti chnh ca nh nc theo m hnh ca Trung Quc. Cng ty ny qun l cc vn kinh doanh v i din cho chnh ph lm ch s hu vn ca doanh nghip nh nc, cn cc b ngnh ch lm nhim v qun l nh nc. Tch quyn s hu ti sn ra khi quyn qun l v khai thc ca doanh nghip. Nh nc dng cc ch tiu v doanh s, li nhun, kh nng thanh ton n qun l doanh nghip nh nc, cn li giao cho hi ng qun tr hoc gim c ton quyn quyt nh cc vn c th trong qu trnh sn xut, kinh doanh nh: mua sm thanh l, cm c, th chp ti sn, quyn quyt nh t l khu hao, u t pht trin, tr lng cng nhn, tnh ton chi ph sn xut... Thu nhp ca cng nhn, gim c doanh nghip tnh theo hiu qu kinh doanh khng khng ch nh mc m ch quy nh mc lng ti thiu nh ca nh nc l c, khng khng ch mc ti a. Gim c doanh nghip l mt ngh, khng phi l mt chc v, nn phi c o to theo chng trnh khoa hc. Thc hin thu gim c iu hnh doanh nghip nh nc, nhng trc ht phn nh r mi quan h gia gim c v hi ng qun tr, gia gim c v cp u ti doanh nghip. Hn ch a cc chi ph x hi vo doanh nghip nh nc. Khng dng tin thu ca dn v cc thnh phn kinh t khc cp vn hay u t cho doanh nghip nh nc, gy thi chy li cc doanh nghip nh nc gy tht thot lng ph km hiu qu. 3.2.4. Hon thin c ch nh gi doanh nghip nh nc Cho php p dng nhiu phng php xc nh gi tr doanh nghip c phn ho, ng thi quy nh t chc xc nh gi tr doanh nghip c phn ho nh c quan c thm quyn quyt nh c phn ho doanh nghip s ch nh ngi i din lm ch tch hi ng, c quan ti chnh (cung cp) c

- 43 -

ngi i din lm ch tch hi ng; hoc la chn cng ty kim ton v t chc kinh t c chc nng nh gi. Gi tr quyn s ng t c tnh vo gi tr doanh nghip i vi din tch t nh nc giao cho doanh nghip kinh doanh nh v h tng ; doanh nghip nh nc c phn ho c hng cc quyn s dng t theo quy nh ca lut t ai. Xc nh li th kinh doanh ca doanh nghip nh nc c phn ho c so vi li sut ca tri phiu chnh ph k hn 10 nm thi im gn nht. Cho php tnh gi tr thng hiu vo gi tr doanh nghip, nu r rng th c th trng chp nhn. Kt qu xc nh gi tr doanh nghip l c s xc nh mc gi sn t chc bn c phn cho cc i tng bn ngoi doanh nghip . Ton b gi tr doanh nghip nh nc c phn ho do b trng cc b, ch tch UBND tnh thnh ph quyt nh, tr trng hp gi tr doanh nghip thc t nh hn so vi trn s sch k ton ca doanh nghip t 500 triu ng tr ln, th cn phi tho thun bng vn bn ca b ti chnh. Cch xc nh gi tr doanh nghip cng c nhiu quy nh thong hn, vi iu khon cho p dng nhiu phng php khc nhau xc nh gi tr v c th thu cc cng ty kim ton hoc cc t chc kinh t c chc nng nh gi doanh nghip. Gi tr c xc nh ny dng bn c phn cho ngi lao ng, cn i vi c phn bn ra ngoi (c quy nh phi bn ra ngoi ti thiu 30%) th ch l "gi sn" lm c s bn u gi. Vic bn u gi ny c quy nh thc hin thng qua cc t chc ti chnh trung gian. Cch lm nh vy nhm mc ch a gi bn doanh nghip st hn vi gi tr tht, hn ch nhng phn nh nh gi doanh nghip thp, gy tht thot ti sn nh nc. Gi tr thc t ca doanh nghip l gi tr ton b ti sn hin c ca doanh nghip ti thi im c phn ho c tnh n kh nng sinh li ca doanh nghip m ngi mua, ngi bn c phn u chp nhn c. Gi tr

- 44 -

thc t phn vn nh nc ti doanh nghip l gi tr thc t ca doanh nghip sau khi d tr cc khon n phi tr v s d Qu khen thng, qu phc li. Gi tr ti sn ca doanh nghip cn ph thuc vo cht lng ti sn, gi tr quyn s dng t, gi tr li th kinh doanh ca doanh nghip. Cht lng ti sn ca doanh nghip cn c vo kh nng bo m an ton trong vn hnh v s dng ti sn; bo m cht lng sn phm v mi trng. Gi tr quyn s dng t, trc mt vn p dng chnh sch thu t v giao t theo quy nh hin hnh. y ban nhn dn tnh, thnh ph tnh li gi thu t nhng v tr thun li p dng chung cho mi loi hnh doanh nghip. i vi din tch t Nh nc giao cho doanh nghip kinh doanh nh v h tng th phi tnh gi tr quyn s dng t vo gi tr doanh nghip c phn ho. Gi tr li th kinh doanh ca doanh nghip c xc nh trn c s t sut li nhun sau thu thu nhp doanh nghip trn vn nh nc ti doanh nghip bnh qun trong 3 nm lin k trc khi c phn ho so vi li sut ca tri phiu Chnh ph k hn 10 nm thi im gn nht nhn vi gi tr phn vn nh nc ti doanh nghip ti thi im nh gi. Nu doanh nghip c gi tr thng hiu c th trng chp nhn th xc nh cn c vo th trng. Kt qu xc nh gi tr doanh nghip l c s xc nh c cu c phn bn ln u, thc hin chnh sch i vi ngi lao ng trong doanh nghip, ngi sn xut v cung cp nguyn liu, xc nh mc gi "sn" t chc bn c phn cho cc i tng bn ngoi doanh nghip. Gi tr doanh nghip ch c c quan c thm quyn iu chnh li trong trng hp doanh nghip c kh khn trong vic bn c phn v trong trng hp xc nh li gi tr doanh nghip t thi im nh gi n thi im doanh nghip chnh thc chuyn thnh cng ty c phn. Trc khi xc nh gi tr doanh nghip cn phi x l ti sn thu, mn, gp vn lin doanh, lin kt, ti sn khng cn dng, ti sn c u t bng Qu khen thng, Qu phc li.

- 45 -

3.2.5. Cn c c ch phn b v t chc bn c phiu hp l hn. 3.2.5.1. C ch phn b vic bn c phiu Khng hn ch s lng c phn c mua ln u ti cc doanh nghip nh nc c phn ho i vi nh u t trong nc (tr trng hp doanh nghip thuc din nh nc gi c phn chi phi, c phn c bit). Cn quy nh cc iu kin xc nh c ng sng lp ca doanh nghip c phn ho l: C ng sng lp trong doanh nghip nh nc c phn ho phi tho mn cc iu kin tham gia thng qua iu l ln u ca cng ty c phn; cng nhau nm gi t nht mt s lng c phn c quyn cho bn; s hu s lng c phn m bo mc ti thiu ca c ng sng lp do i hi ng c ng quyt nh v ghi vo iu l cng ty. C cu c phn ln u ca doanh nghip nh nc c phn ho c dnh bn theo gi u i (gim gi 30% trn 100.000 ng mnh gi ban u ca mt c phn) cho ngi lao ng trong doanh nghip, cho ngi sn xut v cung cp nguyn liu nhng doanh nghip ch bin hng nng lm thu sn; ngoi ra, phi theo mt th t u tin khi bn c phn l: - Nh nc, nu vn tip tc nm gi c phn. - Ngi lao ng trong doanh nghip c mua theo gi u i. - Ngi sn xut v cung cp nguyn liu cho doanh nghip, c php mua theo gi u i. - Mi ngi, c mua s c phn cn li, nhng phi dnh ti thiu 30% bn ra ngoi doanh nghip, trong u tin cho cc nh u t tim nng. Cn b qun l ti doanh nghip nh nc, t ph phng nghip v tr ln khng b khng ch mc mua c phn theo gi u i bnh qun trong doanh nghip. Ngi lao ng trong doanh nghip nh nc c phn ho u c quyn v ngha v nh nhau da theo s nm thng thc t lm vic ti khu vc nh nc trc khi c phn ho. Tuy nhin iu ny cn phi c khng

- 46 -

nh li, v doanh nghip nh nc c c phn ho vn phi chu s chi phi ca iu 1 php lnh chng tham nhng. Theo quy nh th vic mua c phn ln u ti cc doanh nghip c phn ho c khng ch nh sau: - Loi doanh nghip m Nh nc nm gi c phn chi phi, c phn c bit th mi php nhn c mua khng qu 10%, mi c nhn c mua khng qu 5% tng s c phn ca doanh nghip. - Loi doanh nghip m Nh nc khng tham gia c phn th khng hn ch s lng c phn ca mi php nhn v c nhn nhng phi bo m s c ng ti thiu theo Lut doanh nghip Vic khng ch nh trn cn qu cht ch, cng nhc, hn ch nhng nh u t mun mua s lng c phn ln c tham gia qun l cng ty, m nhng nh u t loi ny thng mong mun thay i hn phng php qun l ca cng ty. Do , thng dn ti hin tng ngi c quyn mua th khng c tin cn ngi c tin mun mua th li khng c mua. Chnh iu ny lm cho doanh nghip kh c th thu ht c vn t nhiu ngun khc nhau, tin hnh m rng sn xut kinh doanh thu li nhun. Cc nh u t tim nng ch c th s hu c ti a 30% s c phiu nn khng th tin hnh m rng doanh nghip theo hng kinh doanh sn xut nhng mt hng c li nhun cao c. Chnh v th vic khng ch s lng ch c 30% s c phiu c php bn ra ngoi doanh nghip s l hn ch rt ln nn chng t l ny l 50% th c ng bn ngoi doanh nghip nu c tin th c th nm quyn quyt nh nhng vn quan trng trong doanh nghip c phn ho th hp l hn Trong nhng trng hp nht nh, c ch trn c nhng nh hng khng tt n tin trnh bn c phn cng nh tin trnh c phn ho doanh nghip ni chung; ng thi cn l mt trong nhng nguyn nhn gy nh hng cho vic thc hin cc mc tiu: huy ng vn v thay i phng thc qun l ca chng trnh c phn ho doanh nghip Nh nc.

- 47 -

3.2.5.2. T chc bn c phiu C phn c bn cng khai ti doanh nghip nh nc c phn ho, hoc ti cc t chc ti chnh trung gian theo c cu c phn ln u c c quan c thm quyn ph duyt trong phng n c phn ho v s c thc hin theo phng thc bn u gi . Vic bn c phn ti cc doanh nghip ny trc ht s c tin hnh bn cho c ng trong doanh nghip, theo cc quy nh ca nh nc cho cc i tng khc nhau . S c phiu cn li t nht 30% mi c bn ra ngoi cho cc c ng khc theo hnh thc cng khai ti doanh nghip hay trn th trng thng qua t chc ti chnh trung gian. Trong trng hp doanh nghip pht hnh thm c phiu th np bn gii trnh v nhu cu m rng doanh nghip c thng qua ti i hi ng c ng ca cng ty, ri mi c php pht hnh c phiu ra bn ngoi v c nh gi theo gi th trng. Doanh nghip nh nc c phn ho c tnh hnh ti chnh ph hp vi iu kin nim yt trn th trng chng khon, th phng n bn c phn ra bn ngoi phi m bo cc iu kin c nim yt trn th trng chng khon, sau khi chuyn thnh cng ty c phn. Tin thu t bn c phn thuc vn nh nc ti cc doanh nghip thnh vin ca tng cng ty nh nc (khng phn bit tng cng ty 90 hay tng cng ty 91) s c chuyn v qu h tr sp xp v c phn ho tng cng ty nh nc. Tin thu t bn phn vn nh nc ti doanh nghip nh nc c phn ho c s dng h tr doanh nghip thanh ton tr cp cho ngi lao ng thi vic mt vic ti thi im c phn ho hoc sau khi ngi lao ng chuyn sang lm vic ti cng ty c phn Tin thu t bn phn vn nh nc ti doanh nghip nh nc c phn ho nn c s dng h tr doanh nghip c kh khn v kh nng thanh ton v x l cc khon n qu hn, n bo him x hi.

- 48 -

3.2.6. Gn s pht trin th trng chng khon vi c phn ho doanh nghip nh nc. Mun c thm hng ho cho th trng chng khon, theo nhiu chuyn gia phi y mnh tin trnh c phn ho cc doanh nghip v a nhanh cc doanh nghip ny ln sn giao dch. C nhiu nguyn nhn dn n vic cc doanh nghip hi iu kin nhng khng tham gia th trng chng khon, nh nc c u i v thu v ph nhng cc cng ty e ngi kim ton, cng b thng tin v ch cho th trng chng khon hot ng ri mi nim yt, mt s cng ty mun nim yt nhng v hn ch v quyn chuyn nhng c phiu do iu l cng ty quy nh. V th cn c c ch chnh sch thng thong hn cho doanh nghip khi tham gia th trng chng khon th trng chng khon l mc tiu hng ti ca cc doanh nghip khi tin hnh c phn ho, nhm thu ht vn u t thng qua th trng chng khon, v cn to dng quy ch thng nht cho cc cng ty khi mun tham gia vo th trng chng khon c d dng hn, khng cn tin hnh cc th tc rm r. Xy dng th trng chng khon pht trin th trng chng khon l knh thu ht vn hu hiu cho cc doanh nghip, trong trng hp mun m rng sn xut kinh doanh.

- 49 -

kt Lun
T thc t cho thy ch trng ca ng v nh nc ta v c phn ho l hon ton ng n. C phn ho mang li hiu qu kinh t cao gp phn hon thin c ch th trng, huy ng vn d dng, thu ht c nhiu nh u t v tit kim ca dn c, c kh nng m rng quy m nhanh; to iu kin ra i th trng chng khon, tp hp nhiu lu lng khc nhau vo hot ng chung nhng vn tn trng quyn s hu ring c v quyn v li ch ca c ng theo vn. c bit l ngi lao ng, l cch h tham gia vo cng ty ch khng phi l h lm thu nn tng trch nhim ca h i vi cng vic... Gp phn quan trng cho s thnh cng trong ch trng c phn ho doanh nghip nh nc ca c nc, H Ni l mt trong nhng a phng dn u v doanh nghip nh nc c c phn ho. Tuy tin trnh c phn ho doanh nghip nh nc H Ni cn nhiu kh khn nhng nhn chung vi s n lc ln ca U ban nhn dn thnh ph cng nh cc chnh sch ng n v hp l ca Chnh ph, Thnh ph tng bc thc hin cng tc c phn ho c hiu qu. Tuy nhin thc y tng trng kinh t bn vng chng ta cn tch cc hn na trong tin trnh c phn ho v chnh sch cng nh cng tc qun l. C vy mi p ng c i hi nhng quy lut kht khe ca nn kinh t th trng v hi nhp nn kinh t ca Vit Nam vi th gii.

- 50 -

Ti liu tham kho


1. Bo u t chng khon s 26 92/2002 2. Ban i mi qun l doanh nghip trung ng 3. Cng bo chnh ph 7/1998 - 6/2003 4. Din n doanh nghip s 15 - 17, 23 28/2003 5. Gii php khc phc v h tr cc doanh nghip nh nc CPH. 6. Mt s t liu ca ban chnh sch tng hp - cc TCDN 7. Tm hiu lut kinh t, NXB Thng k 11/1995 8. Tp ch CN s 14, 8/1999 - 5/2001, 7/2002, 5/2004 9. Thi bo kinh t Vit Nam 7/1998 - 6/ 2003 10.U ban chng khon nh nc 11.Vietnam economics 12.Vietnam net 13.Vietnam news 14.Vnexpreess

- 51 -

You might also like