Bnh phng l (hi tr)

20. BNH PHNG L CH [Exobasidium vexans Massee] Bnh phng l ch l loi bnh hi rt nghim trng ph bin rng ri nhiu vng trng ch trn th gii: n , Pakistan, Xaylan, Trung Quc, Nht Bn, Srilanca, Vit Nam... nc ta, bnh c pht hin t nm 1922 vng trung du. Hu ht, cc vng trng ch nh Ph Th (Vn Lnh), Mc Chu, Yn Bi, Tuyn Quang, Bc Cn u b bnh ny ph hi. Bnh ch yu hi bp non, lm bp non kh chy, cy sinh trng km, thi gian ra bp chm, khi ch bin d b nt vn, phm cht km, mt hng v. 20.1. Triu chng bnh Bnh hi bp non, l non l ch yu; c khi hi c l bnh t v qu non. Vt bnh lc u l mt im nh nh mi kim, mu xanh trong git du hoc mu xanh vng. Sau vt bnh to dn, hnh trn v lm dn xung mt trn l, cn mt di l vt bnh phng ln nh mn bng, chuyn sang mu nu hoc mu tm en. mt di l, trn vt phng bao ph mt lp nm mn mu xm tro hoc mu trng hng. Cui cng m bnh rch nt, kh hoc thi t tu thuc thi tit kh hanh hay ma m. Vt bnh thng c ng knh t 2 10 mm, nm ring r hoc lin hp li ra v u chp l, vt phng nt vn, lm l kh chy, d rng. Khi vt bnh trn gy chnh lm phin l dn m, d hnh. Trn qu non v cng non vt bnh t th hin nt phng r rt m c dng hnh trn hoc hnh bu dc di, hi lm, lc u c mu trng hng sau c mu nu en. 20.2. Nguyn nhn gy bnh Nm gy bnh Exobasidium vexans Massee thuc lp Nm m. Bnh c Escal pht hin nm 1868 n , nhng n nm 1895 mi c Massee xc nh nguyn nhn. Lp nm mu trng hng trn vt bnh mt di l l tng sinh m v bo t m, di l si nm nm su trong t bo. m hnh ng kn thon di, pha trn phnh to, n bo, trn nh c 2 - 4 cung ngn gn bo t m. Bo t m n bo, khng mu, hnh bu dc khng u. Khi ny mm bo t m c th hnh thnh mng ngn ngang, t mi t bo m ra mt ng mm. Bo t m lan truyn nh gi, hoc nc ma ri trn mt l non, cng non, qu non. Gp iu kin m v nhit thun li bo t ny mm xm nhp vo cc b phn trn sau 5 - 6 gi. Nhit thch hp bo t ny mm l 15 - 220C, ti thiu 100C, ti a 29 - 300C. Sau khi xm nhp vo t bo cy, si nm lan rng trong m kch thch t bo sng ln lm thnh vt phng trn l. Tu thuc vo iu kin nhit , m v nh sng m thi k tim dc ca bnh di hay ngn. Nu nhit khong 18 - 200C, m 85% th thi k tim dc ca bnh t 4 - 7 ngy. Thng sau khi xut hin vt git du 4 - 7 ngy hnh thnh lp nm trng hng sinh ra bo t trn vt bnh. Trong iu kin nh sng yu (tri rm, sng m) thi k tim dc ca bnh cng rt ngn, ch 2 - 6 ngy. S hnh thnh bo t m cng ph thuc vo iu kin nhit , m v nh sng. Bo t m hnh thnh nhiu khi c nhit trong khong 16 - 220C, m trn 90%, nhiu my

m, chiu nng khng qu 3 gi/ngy. Bo t m c sc sng yu, sau 2 - 4 ngy mt sc ny mm, sau 3 - 5 gi di nh nng gay gt teo cht. V vy, ngun bnh tn ti ch yu l dng si nm nm trong m bnh trn tn d cy ch b bnh. 20.3. c im pht sinh pht trin bnh min Bc nc ta, bnh phng l ch thng pht sinh ph hi nng trong nhng nm ma rt ko di. S pht sinh pht trin ca bnh c lin quan cht ch vi iu kin thi tit nhit , m, nh sng, c im ca cc ging ch, a th trng v iu kin chm sc. Nhng l ch trng thung lng su, gn ni cao rng rm, c nhiu c di thng b hi nng. Trong iu kin nhit bnh qun t 15 - 230C, c ma nh ko di hoc sng m, tri m u, thiu nh sng l iu kin thun li cho s pht trin ca nm bnh cng nh s pht trin mm bp cy ch. V vy, sau v n ch bnh pht sinh ph hi mnh t u xun (thng 2 - 4) v cui thu (thng 9 12) c bit trong thng 10 - 11 nc ta. Tuy nhin, tu theo cc vng trng ch khc nhau m c cao im bnh khc nhau. min trung du, cao im bnh l ma xun (thng 3 - 4), ngc li vng Mc Chu, Ty Bc cao im bnh l cc thng 10 - 11 trong nm. Trong ma h t thng 5 n thng 8 do nhit qu cao bnh thng kh pht sinh min ng bng hoc gy hi nh min ni. Cc ging ch khc nhau c mc b bnh khc nhau. Ging ch trung du b bnh rt nng, ging ch Shan H Giang thng b bnh nh. Ging ch Zitinga, Manipua b bnh trung bnh. 20.4. Bin php phng tr phng tr cn ch trng cc bin php k thut canh tc v bin php ho hc: - Trng cc ging ch chng chu bnh. - i vi nhng vng hoc nng ch thng b bnh nng hng nm nn t chc n (n au hoc n pht) c th mun so vi bnh thng 20 - 30 ngy. Sau khi n phi thu dn sch tn d cnh l bnh em t hoc chn su tiu dit ngun bnh. - p dng cc bin php k thut chm sc ch, bn phn cn i N, P, K, bn sm vo v ch xun. Ch tng cng phn kali (50 kg K2O/ha) tng sc chng bnh cho cy ch.