GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

LI M U ____________________________________________________________________________ 2 PHN 1: GII THIU NGN HNG TRUNG NG VIT NAM. ________________________________ 3 I. 1. 2. II. 1. 2. 3. Tng quan v ngn hng trung ng _________________________________________________ 3 S ra i Ngn hng trung ng _____________________________________________________ 3 Ngn hng Trung ng Vit Nam ___________________________________________________ 4 Chc nng ca ngn hng trung ng ________________________________________________ 5 Pht hnh tin t _________________________________________________________________ 5 Ngn hng ca cc t chc tn dng __________________________________________________ 6 Ngn hng ca Chnh ph __________________________________________________________ 6

PHN 2. CHC NNG NGI CHO VAY CUI CNG (LOLR)_________________________________ 7 I. Khi no NHTW thc hin chc nng LOLR? __________________________________________ 7

II. Cch thc thc hin chc nng LOLR ca NHTW ________________________________________ 8 1. Ti chit khu:___________________________________________________________________ 9

2. Cho vay b sung ngun vn ngn hn cho cc ngn hng thng mi_________________________ 10 III. Chc nng LOLR trong trng hp ph sn ngn hng:._________________________________ 10 1. Ti sao NHTW khng cc ngn hng ph sn nh cc loi hnh doanh nghip khc? ___________ 11 2. V d in hnh: ___________________________________________________________________ 12 PHN 3: KINH NGHIM CA FED V BI HC CHO VIT NAM. _____________________________ 14 I. II. Kinh nghim ca FED ____________________________________________________________ 14 Bi hc cho Vit Nam _____________________________________________________________ 15

TI LIU THAM KHO _________________________________________________________________ 16

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

LI M U Trong giai on nn kinh t gp rt nhiu kh khn hin nay cng hng lot vn ca h thng ngn hng. Hn lc no ht vai tr ca Ngn Hng Nh Nc Vit Nam cn phi c th hin r rt nh ngi cho li h thng ngn hng v ti chnh quc gia. a s cc ngn hng trung ng trn th gii c hai chc nng chnh: iu hnh chnh sch tin t v m bo s n nh v an ton cho h thng ngn hng thng mi ni ring v mt phn no l h thng ti chnh quc gia ni chung. Chc nng th hai c thc thi qua h thng gim st tnh cn trng (prudential supervision) ca cc NHTM song song vi vic thc thi ngha v ngi cho vay cui cng (lender of last resort LOLR) cho cc NHTM c kh khn v thanh khon. LOLR cn c vai tr rt quan trng trong vic gip NHTW iu hnh chnh sch tin t thng qua vic thay i li sut ti chit khu v li sut ti cp vn. Nu NHTW khng cam kt thc hin ngha v LOLR hoc cc NHTM khng tin tng vo li cam kt ny th li sut trn th trng lin ngn hng c kh nng trch khi li sut mc tiu m chnh sch tin t mun hng ti. Tuy nhin, mc ch chnh ca LOLR i vi tt c cc NHTW v vn l m bo s n nh v an ton ca h thng NHTM. Cnh tranh v gim p ln nhau l mt iu thng thy trong kinh doanh,tuy nhin vi ngn hng li l mt iu hon ton khc.H thng ngn hng c mt si dy kt ni vi nhau,lin quan mt thit vi nhau thnh mt m hnh domino,c ngha l khi mt ngn hng trong h thng sp ,n s ko theo h ly lm cho rt nhiu ngn hng khc sp theo.vy cho nn,khi mt trong s ngn hng ny c nguy c ph sn,s on kt gip lun l u tin c t ra. V y,ngn hng trung ng nh l v cu tinh cui cng v sc mnh nht trong hon cnh khn kh ca h thng ngn hng ny. Thy c tm quan trng cng nh cn thit ca chc nng ny,cho nn Trong phm vi bi tiu lun nhm s i su lm r chc nng ngi cho vay cui cng (LOLR) ca ngn hng trung ng. Bi tiu lun bao gm 3 phn: Phn 1: Gii thiu Ngn hng trung ng Vit Nam. Phn 2: Chc nng ngi cho vay cui cng Phn 3: Kinh nghim ca FED v bi hc cho Vit Nam.

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

PHN 1: GII THIU NGN HNG TRUNG NG VIT NAM.

I. 1. Tng quan v ngn hng trung ng S ra i Ngn hng trung ng

Ngn hng trung ng ra i chnh thc u tin Chu u, vo th k 17. Khi y, tin mt lu hnh vn ch yu di dng vng v bc, tuy rng, cc t cam kt thanh ton (promises to pay) c s dng rng ri nh l nhng biu hin ca gi tr c Chu u v Chu . Ngc li 500 nm trc y, T chc Hip s dng n (Knight Templar) thi Trung C s dng mt c ch c th ni l hnh mu u tin ca Ngn hng trung ng. Cc giy t cam kt thanh ton ca h c chp nhn rng ri, v nhiu ngi cho rng cc hot ng ny t nn tng c bn cho h thng ngn hng hin i. Cng thi gian , Thnh Ct T Hn pht hnh tin giy Trung Hoa, v p t s dng loi tin ny bng bo lc nhm thu gi vng bc. Ngn hng trung ng u tin l Ngn hng Thy in (Bank of Sweden) nm 1668 vi s gip ca cc doanh nhn H Lan. Ngn hng Anh (Bank of England) ra i tip sau nm 1694 bi doanh nhn ngi Scotland l William Paterson ti London theo yu cu ca chnh ph Anh vi mc ch ti tr cuc ni chin lc . Cc D tr Lin bang ca M c thnh lp theo yu cu ca Quc hi ti o lut mang tn hai ngh s trnh l Glass v Owen (Glass-Owen Bill). Tng thng Woodrow Wilson k o lut ngy 23 thng 12 nm 1913. Ngn hng Trung ng Trung Quc (Ting Anh l Peoples Bank of China Ngn hng Nhn dn Trung Hoa) bt u cc chc nng ngn hng trung ng nm 1979 cng vi chnh sch ci cch kinh t. Vai tr ngn hng trung ng ca n c y mnh nm 1989 khi t nc ny chuyn i su sc hn sang nn kinh t hng xut khu. Ti nm 2000, Ngn hng Trung ng Trung Quc l mt ngn hng trung ng v mi mt, vi c cu v hot ng c tham kho Ngn hng Trng ng Chu u vn l m hnh ngn hng trung ng mi nht, chi phi ngn hng trung ng ca cc quc gia thnh vin m vn quyn qun l kinh t quc gia cho cc ngn hng .

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

2.

Ngn hng Trung ng Vit Nam

S ra i ca Ngn hng Quc gia Vit Nam l mt bc ngot lch s, l kt qu ni tip ca qu trnh u tranh xy dng h thng tin t, tn dng c lp, t ch, nh du bc pht trin mi, thay i v cht trong lnh vc tin t, tn dng nc ta. T n nay, gn lin vi s pht trin ca tng thi k cch mng, Ngn hng Quc gia Vit Nam ( t thng 1/1960 n nay l Ngn hng Nh nc Vit Nam) tng bc ln mnh v pht trin, gp phn quan trng vo vic xy dng, cng c, hon thin th ch tin t, tn dng v h thng Ngn hng Vit Nam, phc v tch cc s nghip xy dng v bo v T quc. Qu trnh pht trin ca h thng Ngn hng Vit Nam k t khi Ngn hng Quc gia Vit nam ra i n nay c th chia thnh 4 thi k nh sau: 1. Thi k 1951-1954: Ngn hng Quc gia Vit Nam c thnh lp v hot ng c lp tng i trong h thng ti chnh, thc hin trng trch u tin: Pht hnh giy bc Ngn hng, thu hi giy bc Ti chnh; Thc hin qun l Kho bc Nh nc gp phn tng thu, tit kim chi, thng nht qun l thu chi ngn sch; Pht trin tn dng ngn hng phc v sn xut, lu thng hng ha, tng cng lc lng kinh t quc doanh v u tranh tin t vi ch. 2. Thi k 1955-1975: y l thi k c nc khng chin chng M, min Bc va xy dng, chin u, va chi vin cho cch mng gii phng min Nam. Trong thi k ny, Ngn hng Quc gia thc hin nhng nhim v c bn sau: - Cng c th trng tin t, gi cho tin t n nh, gp phn bnh n vt gi, to iu kin thun li cho cng cuc khi phc kinh t trong chin tranh ph hoi bng khng qun ca M min Bc. - Pht trin cng tc tn dng nhm pht trin sn xut lng thc, y mnh khi phc v pht trin nng, cng, thng nghip, gp phn thc hin hai nhim v chin lc: xy dng nn kinh t x hi ch ngha min Bc v gii phng min Nam. 3. Thi k 1975-1985: L giai on khi phc kinh t sau chin tranh gii phng v thng nht nc nh. Nhim v c th ca ngnh Ngn hng l tin hnh thit lp h thng Ngn hng thng nht trong c nc v thanh l h thng Ngn hng ca ch c min Nam. Theo , Ngn hng Quc gia ca chnh quyn Vit Nam Cng ha c quc hu ha v sp nhp vo h thng Ngn hng
4

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

Nh nc Vit Nam, cng thc hin nhim v thng nht tin t trong c nc, pht hnh cc loi tin mi ca nc Cng ha X hi Ch ngha Vit Nam, thu hi cc loi tin c c hai min Nam- Bc vo nm 1978. Trong giai on ny, h thng Ngn hng Nh nc v c bn vn hot ng nh l mt cng c ngn sch, cha thc hin cc hot ng kinh doanh tin t theo nguyn tc th trng. 4. Thi k 1986 n nay: L qu trnh i mi cn bn v ton din h thng Ngn hng Vit Nam Tri qua gn 60 nm xy dng v trng thnh, h thng Ngn hng gp phn xng ng vo nhng thnh tu ca cch mng Vit Nam, gp phn cng c nn c lp, t ch, phc v s nghip gii phng dn tc, thng nht t nc v xy dng ch ngha x hi. H thng ngn hng c chia thnh ngn hng trung ng v cc t chc tn dng, bao gm: ngn hng thng mi nh nc, ngn hng thng mi c phn (nng thn v th), ngn hng chnh sch, ngn hng lin doanh, chi nhnh ngn hng nc ngoi, i din ngn hng nc ngoi, cng ty ti chnh, cng ty cho thu ti chnh, qu tn dng, v bo him tin gi. Theo l trnh t do ha h thng ti chnh-ngn hng, nm 2011 chng ta c thm loi hnh ngn hng nc ngoi ti Vit Nam. II. Chc nng ca ngn hng trung ng Ngn hng trung ng lin quan n bn chc nng c bn, l pht hnh tin t, ngn hng ca cc t chc tn dng, ngn hng ca chnh ph,qun l nh nc v tin t v hot ng ngn hng. Tuy nhin, khng phi ngn hng trung ng no cng mang y ba chc nng ny. 1. Pht hnh tin t phn ln cc nc, ngn hng trung ng l c quan duy nht c quyn pht hnh tin t. mt s nc khc, ngn hng trung ng l c quan duy nht pht hnh tin giy, cn tin kim loi vi t cch l tin b tr th do chnh ph pht hnh. Cc D tr Lin bang- ngn hng trung ng ca M- khng c chc nng pht hnh tin, thay vo l B Ti chnh m nhim chc nng ny. Cng c thng tin cho rng Chnh ph M khng c quyn pht hnh ng -la, m l do Cc D Tr Lin Bang pht hnh.Nhng hin nay c rt nhiu cuc nghin cu, v h pht hin ra thc cht Cc D Tr Lin Bang M mi c quyn pht
5

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

hnh tin t, Chnh ph M khng c quyn ny. iu ng ngha vi vic h nm ton quyn trong vic xy dng v thc hin cch chnh sch tin t, t thao tng nn ti chnh ton cu. T hi hn li l ngn hng ca t nhn v c phn ca h chim i a s, thnh vin Hi ng Qun Tr c Quc Hi v Chnh ph b nhim cng di quyn ca Ban c vn ( do Hi ng c ng b nhim). 2. Ngn hng ca cc t chc tn dng Ngn hng trung ng thc hin cng vic ti chit khu cc hi phiu i vi cc t chc tn dng, cp vn thng qua cho vay i vi cc t chc ny (ng thi qua y kim sot li sut). Ngn hng trung ng cn mua v bn cc giy t c gi, qua iu tit lng vn trn th trng. Ngn hng trung ng c quyn yu cu cc ngn hng thng mi m ti khon ti ch mnh v cc ngn hng phi gi vo ti khon ca h mt lng tin nht nh. Thng thng lng tin ny c quy nh tng ng vi mt t l no tin gi vo ngn hng thng mi, gi l t l d tr bt buc. Trong trng hp c t chc tn dng gp nguy c v lm nh hng n c h thng ti chnh ca quc gia, ngn hng trung ng s ti cp vn cho t chc tn dng cu n. V th, ngn hng trung ng c gi l ngi cho vay cui cng (hay ngi cho vay cu cnh). 3. Ngn hng ca Chnh ph nhiu nc, ngn hng trung ng l ngi qun l tin nong cho chnh ph. Chnh ph s m ti khon giao dch khng li sut ti ngn hng trung ng. Tuy nhin, mt s nc, chng hn nh Vit Nam, chc nng ny do kho bc m nhim. Ngn hng trung ng cn lm i din cho chnh ph khi can thip vo th trng ngoi hi

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

PHN 2. CHC NNG NGI CHO VAY CUI CNG (LOLR)

I. Khi no NHTW thc hin chc nng LOLR?

Khng c ngn hng trung gian no hoc t chc tn dng no dm khng nh rng trong lch s hot ng ca mnh cha h c lc kt tin mt. Nhng t rt tin t ca nhn dn ( v li sut thp, v lm pht cao cho nn li sut tr thnh m, v c th nhng loi u t khc c li cao hn hoc v khng tin tng vo ngn hng) s rt d lm cho ngn hng trung gian v n v khng tin mt chi tr cho nhn dn. Trong trng hp nh th khi ngn hng trung gian khng cn ch vay mn no khc, khng thu hi v kp nhng khon vay v kp th n phi n ngn hng trung ng vay tin nh cu cnh cui cng. y l mt phn trong chc nng ca ngn hng trung ng ng,khi cc ngn hng thng mi lm vo tnh trng kh khn v thanh khon,mt kh nng chi tr. Tuy nhin vai tr ngi cho vay cui cng khng c thc hin lin tc, NHTW khng sn lng v thng xuyn thc hin vai tr ngi cho vay cui cng. L do? Mt vi l do: - Do NHTW khng trc tip tham gia cc hot ng kinh doanh ti chnh m l thc hin vai tr iu tit KT v m ca mt quc gia, v vy, ch khi s bt n ti chnh ca cc t chc tn dng (TCTD) lm nh hng ti ti chnh cng nh kinh t quc gia th NHTW mi can thip. iu ny gii thch: TCTD gp vn v sp to nn hin tng DOMINO ging nh cc NHTM Chu u sau th chin th nht hoc ri ro thanh ton tm thi ca NHTMCP ACB gp phi nm 2003... - Khi NHTW thc hin vai tr cho vay i vi cc TCTD s lm tng lng tin cung ng vo nn kinh t, c th gy ra cc hin tng kinh t tiu cc nh: lm pht, bt n li sut... cho nn NHTW khng thng xuyn cho vay i vi cc TCTD. - i khi s mt kh nng thanh ton tm thi (o) do im giao dch cha th huy ng vn t cc chi nhnh khc trong thi gian ngn m khch hng li ng lot i rt tin nn NHTW khng thc s sn lng thc hin vai tr ngi cho vay cui cng. - NHTW thng xuyn thc hin vai tr ngi cho vay cui cng c th lm ri cc chnh sch iu tit v m ca mnh. (Gi d trong thi im hin ti nn kinh t ang thi k bt n lm pht c chiu hng tng cao, NHTW phi s dng
7

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

cc cng c ti chnh v li sut km pht, tuy nhin NHTW li thng xuyn thc hin vai tr ngi cho vay cui cng v gin tip cung ng tin vo lu thng lm tng pht v khng nhng v hiu ha cc cng c ti chnh m cn y mc lm pht ln cao). - Vic NHTW d di cho vay s gy nn sc cho cc TCTD, t cc t chc ny khng c gng t mnh vt qua kh khn ti chnh. - Quan h tn dng gia cc ngn hng thng mi chnh l gp phn ng gp vo qu trnh to tin cho nn kinh t, quan h ny cng pht trin th dng vn lu thng cng nhanh cng to hiu qu s dng vn cao lm cho h thng ti chnh tr nn nng ng, v vng chc. NHTW tham gia s lm gim i hiu qu ny, v lm nh hng ti quan h lin ngn hng. - Cc NHTM vay vn ln nhau lm pht trin h thng cng ngh lin ngn hng c bit h thng thanh ton in t lin ngn hng. - Nn kinh t hin nay l nn kinh t th trng. NHTW can thip qu su lm nh hng s pht trin t nhin ca n. II. Cch thc thc hin chc nng LOLR ca NHTW Ngn hng trung ng tip vn (cp vn) cho ngn hng thng mi v cc t chc tn dng: tn dng m ngn hng trung ng cung cp cho ngn hng thng mi nhm bo m cung ng cho nn kinh t quc dn c phng tin thanh ton cn thit. Trong trng hp ny, ngn hng trung ng lun ng cai tr l ngi ch n v l ngi cho vay cui cng, v v l ngi cho vay cui cng nn nghip v cp tn dng cho ngn hng thng mi ca ngn hng trung ng c ngha quyt nh i vi hot ng tn dng trong ton b nn kinh t. Ngn hng trung ng cp tn dng cho cc ngn hng thng mi bng nhiu phng php khc nhau: +Ti chit khu: ngn hng trung ng mua li nhng phiu n cha n hn m ngn hng thng mi chit khu cho khch hng trc y, thng qua nghip v ny ngn hng trung ng c th gip cc ngn hng tha mn c nhu cu thanh ton, ng thi ngn hng trung ng cng thc hin vic cung ng tin t cho nn kinh t theo yu cu ca chnh sch tin t. V vy trong nghip v ti chit khu, li sut ti chit khu cng l cng c quan trng hng u c th tc ng n vic m rng hoc thu hp khi lng tn dng cho nn kinh t. Ngha l, ngn hng trung ng khng l ngi tc nghip, khng phi l ngi rc tip cho vay i vi nn kinh t nhng hon ton c kh nng chi phi n khi lng tn dng m h thng ngn hng trong nc cung ng cho nn kinh t. +Cho vay b sung ngun vn ngn hn cho cc ngn hng thng mi.
8

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

Vi vic nhn tin gi vn tn dng cho ngn hng thng mi, ngn hng trung ng tr thnh trung tm tn dng ca nn kinh t. 1. Ti chit khu: Ti chit khu: ti chit khu ni ring v ti cp vn ni chung l vic ngn hng trung ng tip vn cho cc ngn hng thng mi nhm khai thng nng lc thanh ton cho cc ngn hng thng mi hoc khuyn khch h m rng tn dng cho nn kinh t trn c s cc h s tn dng hoc chng t c ngn hng thng mi chit khu trc y. Ti chit khu l nghip v tn dng ca ngn hng trung ng tt yu s lm tng lng tin cung ng, v vy phi i hi tin hnh mt cch thn trng da trn tiu chun nh lng v nh tnh. Thng qua li sut ti chit khu, ngn hng trung ng c th khuyn khch gim hay tng mc cung ng tn dng ca ngn hng thng mi i vi nn kinh t, ng thi gim hay tng mc cung tin. Khi thc hin chnh sch tht cht tin t, ngn hng trung ng s nng li sut cho vay hoc hn ch c hi cho vay. Ngc li, nu ngn hng trung ng h thp li sut chit khu ngn hng thng mi trong trng hp ny s i vay r hn nn c khuynh hng gim li sut cho vay dn n nhu cu vay tng. Ngoi ra chnh sch chit khu, ti chit khu cn l cng c c lc trong nh hng pht trin kinh t x hi. i vi chnh sch kch thch xut khu ngn hng tng ng s u tin ti chit khu cc thng phiu xut khu hoc nng hn mc ti chit khu i vi cc thng phiu . Tuy nhin, khi chp nhn ti chit khu l ngn hng trung ng tng khi lng tin cung ng. V vy, ngn hng trung ng ch c th chp nhn ti chit khu theo ba iu kn: Ngn hng thng mi phi cn hn mc tn dng cha s dng ht. Khi lng tin cung ng bng con ng tn dng, tc l chi tiu tn dng cho nn kinh t cn c php cung ng thm. Bn thn cc ngn hng thng mi em hi phiu ti chit khu phi l nhng hi phiu tt. Mi cng c u c u nhc im ring, ti chit khu c u v nhc im sau: u im: Cc khon cho vay ca ngn hng trung ng u c m bo bng cc giy t c gi do n c kh nng t thanh ton. Cng c ny c tnh cht tch cc hn cc bin php hn mc tn dng do chu s tac ng ca quy lut cung cu. Nhc im:Ngn hng trung ng b th ng do yu t ch ng vay hay khng nm ngn hng thng ma. Hn mc ti chit khu: H=VSk Trong : H: hn mc ti chit khu dnh cho NHTM V: vn t c ca NHTM
9

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

S: t trng d n bng VND so vi tng ti sn C ca NHTM S= d n tn dng bng VND Tng Ti sn C k: h s chit khu k= tng hn mc chit khu

i 1

(Vi x Si)

Trong Vi , Si ln lt l vn t c v tn dng d n ca NH th i 2. Cho vay b sung ngun vn ngn hn cho cc ngn hng thng mi Ngn hng trung gian c th cho vay ht d tr bt buc v khi cn thit n c th vay ngn hng trung ng vi li sut cng ging nh vay ca nhn dn thanh ton cho nhn dn. Nhng gi s ngn hng trung ng quy nh, tuy li sut cho vay ca ngn hng trung gian l 10%, nhng nu ngn hng trung gian cho vay di t l d tr bt buc v phi vay n ngn hng trung ng, ngn hng trung ng s cho vay vi li sut 12%. Lc ngn hng trung gian s cn nhc, nu n cho vay di t l d tr bt buc vi li sut ch 10% , th khi kt thanh ton n phi vay li ca ngn hng trung ng vi li sut cao hn. Vic l trng thy khi vay tin ca ngn hng trung ng s buc cc ngn hng trung gian gim lng cho vay xung, hay ni cch khc l gim lng cung ng tin ngn hng v tng d tr gii quyt vn khi dn rt tin. III. Chc nng LOLR trong trng hp ph sn ngn hng:. Ngn hng c xem l lnh vc kinh doanh mang li li nhun cao, nhng cng ht sc nhy cm. S sp ca mt ngn hng thng mi c th dn n phn ng dy chuyn, tc ng mnh n s n nh ca nn kinh t. Tuy nhin, l kinh doanh th phi c ri ro, c thnh cng v c tht bi. Bn cnh nhng ngn hng ang lm n pht t, th hin bng li nhun hng nm v gi tr c phiu trn th trng cao trn di 10 ln mnh gi, th cng c nhng ngn hng thc s ph sn vi khon n khng l. Vn l ch c quan qun l Nh nc s gii quyt nh th no i vi ngn hng v n, tip tc cu vt hay cho ph sn? Tuy nhin, Lut Ph sn vn khng i vo cuc sng nn p dng i vi cc ngn hng ph sn li cng kh khn. Khi c bt k mt ngn hng no trong h thng ngn hng lm vo tnh trng gn nh ph sn th vai tr ngi cho vay cui cng ca ngn hng trung ng cng tr nn quan trng hn bao gi ht Ph sn ngn hng ni ring v cc t chc tn dng ni chung l mt trong nhng vn phc tp nht hin nay khng ch di phng din hoch nh, thc hin chnh sch ti chnh - tin t quc gia m cn di phng din nghin cu v p dng php lut. Trong cc ti liu nghin cu, cc tc gi thng n trnh vn
10

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

mang tnh nhy cm ny, v cho rng y l vn thuc vng cm trong chnh sch iu tit kinh t ca nh nc i vi h thng ngn hng. Song nn kinh t th trng vn vn hnh theo nhng qui lut vn c ca n, cc ngn hng phi chu nhiu ri ro t nhiu yu t khc nhau, c th mt kh nng thanh ton v dn n ph sn. Mt thc t d dng nhn thy l cho n thi im hin nay, mc d thc hin Lut Ph sn doanh nghip, tuy nhin To kinh t cha tuyn b ph sn mt t chc tn dng no. Khng phi l h thng ngn hng Vit Nam hon ton vng mnh m do php lut v ph sn TCTD cha c mt vn bn php lut no r rng m ch c s dn chiu rt m h: Lut cc TCTD ngy 12/12/1997 dn chiu sang Lut Ph sn doanh nghip; Lut ph sn doanh nghip trao quyn cho Chnh ph qui nh c th, Ngh nh 189/CP ca Chnh ph li dn chiu ngc v Lut Ph sn Doanh nghip. Trong khi t bn thn Lut ph sn doanh nghip khng th iu chnh quan h pht sinh trong lnh vc ph sn cc TCTD. 1. Ti sao NHTW khng cc ngn hng ph sn nh cc loi hnh doanh nghip khc? Theo php lut Vit Nam hin hnh (LPSDN; 3 N 189/1994/N-CP) Doanh nghip lm vo tnh trng ph sn l doanh nghip gp kh khn hoc b thua l trong hot ng kinh doanh sau khi p dng cc bin php ti chnh cn thit m vn mt kh nng thanh ton n n hn. Tuy nhin khng th ng nht vi khi nim ph sn TCTD. S khng ng nht th hin ch: Th nht: i vi cc TCTD hiu qu kinh doanh khng hon ton l yu t duy nht quyt nh tnh trng kh nng thanh ton ca n. Khng loi tr nhng ngn hng ln hot ng c li lin tc qua cc nm cng c th b lm vo tnh trng tm thi mt kh nng thanh ton v c th dn n ph sn. Khng thanh ton nhng khon n n hn c th c nhiu l do, v d: Thua l, nh hng khng hong ti chnh, tin t quc t, khu vc hoc n gin c khi ch l nhng tin n nhm lm cho ngi gi tin nao nng bt an v h ng lot n rt tin, ngn hng khng p ng c hoc ti sn hin c ca TCTD khng c tnh thanh khon cao nh cc ti sn th chp l bt ng sn hoc ngn hng dng vn ngn hn, khng k hn u t vo nhng khon tn dng di hn vt qu t l cho php... Th hai: Hiu khi nim mt kh nng thanh ton l tnh trng khi tng gi tr cc khon n ln hn tng gi tr ca cc ti sn c l cha chnh xc, t nht l i vi cc TCTD. TCTD c hot ng kinh doanh trong lnh vc tin t, vn t c ca TCTD rt nh so vi vn huy ng. Theo chng ti mt kh nng thanh ton ch l tnh trng TCTD khng chi tr c cc khon n khi n hn, tc l thi
11

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

im bt k, khi khon n n hn ngn hng khng c tin chi tr tc l mt kh nng thanh ton. Hu ht cc khon n m TCTD phi thanh ton u l cc khon tin (tin gi, cc khon vay, cc giy t c gi nh k phiu, tn phiu, sc, hi phiu chp nhn ...). y l cc loi ngha v tin t, TCTD khng th gn n, tr n bng cc ti sn khc nu khng c s ng ca ch n. V vy, khc vi cc doanh nghip khc, i tng ca ngha v thanh ton ca cc TCTD l cc khon tin m khng th l cc ti sn khc. Th ba: Thi hn ngng thanh ton ca con n l cc TCTD cn thit phi rt ngn hn so vi cc loi hnh doanh nghip khc. Trong thc t hot ng ngn hng l i vay cho vay, nu mt ngn hng no tr hon hoc ngng vic thanh ton cc ngha v tin t ch hai hay ba ngy cho mt vi ch n no ngay tc khc s xut hin nhng nghi ng, tm l bt an cho nhng ngi gi tin, c bit l nhng ngi gi tin khng k hn, h s t n rt tin, to mt cn st gy nhiu hu qu bt li cho h thng ngn hng cng nh cho nn kinh t ni chung. Tm li, NHTW s ng ra thc hin chc nng ca mnh nhm cu vt cc ngn hng trong tnh trng ph sn, ng thi ngn chn cc nh hng tiu cc n nn ti chnh quc gia. Thng thng NHTW s a ngn hng sp ph sn t trong tnh trng kim sot dc bit. Kim sot c bit l mt qui trnh phc hi
kh nng thanh ton ca cc TCTD tm thi mt kh nng thanh ton. Bin php phc hi ny mang tnh hnh chnh - nghip v c thc hin bi NHNNVN m khng l mt khu ca t tng to n gii quyt yu cu tuyn b ph sn v khng cng khai rng ri trong cng lun.

2. V d in hnh: Bi hc t Ngn hng Vit Hoa l mt v d in hnh. Ra i vo nm 1993 trn c s sp nhp cc hp tc x tn dng ca qun 5, thnh ph H Ch Minh, vi s vn ban u l 20 t ng. Ch trong mt thi gian ngn, Vit Hoa pht trin nhanh nghip v thanh ton quc t. Li dng li sut trong nc thi im rt cao, ngn hng nhp hng tr chm, mang v bn vi gi thp hn gi nhp, ly vn kinh doanh bt ng sn, quay vng hng li sut. Khi li sut nhanh chng tt xung v t gi ngoi hi bin ng, Vit Hoa tri theo cn l vi nhng khon n cht chng hng ngn t ng (Thi bo Kinh t Si Gn 17/9/2006). cng l lc Ngn hng Nh nc phi a cnh tay kim sot c bit vo ngn hng ny, v sau l cho vay c bit i vi ngn hng vi con s ln n hng trm t ng.
12

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

Vic cc TCTD c phn b Ngn hng Nh nc quyt nh t vo tnh trng kim sot c bit l nhm bo m quyn li hp php ca ngi gi tin, gip cc TCTD khc phc nhng kh khn v ti chnh, duy tr kh nng chi tr, kh nng thanh ton. Kim sot c bit v cho vay c bit i vi cc TCTD c phn ang lm vo tnh trng nh lit k trn chnh l vic Ngn hng Nh nc thc hin cc bin php qun l nghip v c bit kim sot, gim st trc tip tnh hnh t chc v hot ng ca cc TCTD. Sau khi tin hnh thanh tra v xc minh c thc trng kh khn trong thanh khon ca Ngn hng Vit Hoa, Thng c Ngn hng Nh nc quyt nh thnh lp Ban kim sot c bit i vi Ngn hng ny. Trch nhim ca Ban kim sot c bit l phi ch o lnh o Ngn hng Vit Hoa xy dng phng n cng c, hot ng; ch o v gim st Vit Hoa thc thi trin khai cc bc i trong phng n ; thng xuyn bo co vi Ngn hng Nh nc Chi nhnh thnh ph H Ch Minh ni Ngn hng Vit Hoa t tr s chnh v tnh hnh, din bin ca Ngn hng; nh k hng thng bo co nh gi kt qu thc hin phng n cng c ngn hng ln Thng c Ngn hng Nh nc. Ph sn ngn hng li hay hi? Vit Hoa khng phi l ngn hng duy nht c con ng ti sinh nh trn. Trong qu trnh thc hin chc nng qun l v kim sot ca Ngn hng Nh nc, khng t ngn hng c vc dy t tnh trng kim sot c bit v ang pht trin nh: EximBank, VPBank Hng Hi, song cng c mt s ngn hng sau hoc l c sp nhp, mua li ri i tn, hoc gii th nh: Ngn hng Chu Thi Bnh Dng, Ngn hng Vng Tu Gia nh (b gii th); Ngn hng Nam , Ngn hng C phn Hi Phng sp nhp vo ngn hng khc Cha c ngn hng thng mi c phn no t trc n nay trong lch s ngn hng Vit Nam b tuyn b ph sn. c im d nhn thy ngun vn hot ng ch yu ca cc ngn hng thng mi Vit Nam l nng v huy ng vn t trong dn c (chim ti 70% 80% li nhun thu c ca mi ngn hng). Nu ph sn mt ngn hng, ngi dn gi tin vo ngn hng s phi gnh chu hu qu km theo nhiu vn x hi phc tp. Ngoi ra, nn kinh t cng b nh hng nghim trng vi cc h qu dy chuyn, thm ch sinh mnh cc ngn hng khc cng c nguy c b
13

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

e da nu dn chng mt lng tin, ng lot i rt tin. Do , Ngn hng Nh nc phi gnh trng trch l ngi cho vay cui cng nhm mc ch qun l, duy tr s bnh n ca h thng ngn hng v s bnh n ca c nn kinh t. trng hp Ngn hng Vit Hoa, nu ph sn, khng ch Nh nc mt tin m cc khon n khc cng khng thu hi c. Tuy nhin, Ngn hng Nh nc khng th lc no cng phi ng vai tr b khi cc ngn hng hot ng yu km. Gii php kim sot c bit ch hiu qu i vi tng trng hp c th. n lc phi cc ngn hng v n ph sn theo quy lut ca kinh t th trng. Ch c iu, cho n nay, cc vn php l trong ph sn ngn hng vn cn nhiu bt cp. H thng php lut xung quanh vic ph sn ngn hng cn cha ng b. Cc quy nh v Lut t ai trong vn pht mi ti sn m bo cn cha to ra c c ch thun li, khin vic pht mi ti sn m bo gp rt nhiu kh khn. Mt chuyn gia trong lnh vc ngn hng cho bit, cc quy nh ca php lut c lin quan n vic x l n khi tin hnh gii th mt ngn hng cho n nay vn l mt m bng nhng, khin n cn b qun l cng cn rt ngi khi phi ng chm.

PHN 3: KINH NGHIM CA FED V BI HC CHO VIT NAM.

I. Kinh nghim ca FED H thng Cc D tr Lin bang ca M (Federal Reserve System FED) c thnh lp nm 1913 nhm i ph vi cc v sp dy chuyn trong h thng cc NHTM M (bank runs) xy ra vo cui th k 19 v u th k 20. Vo thi im FED c thnh lp vi nhim v chnh l thc thi chc nng LOLR nhm tr gip cc NHTM c kh khn v thanh khon v phi i u vi nguy c t bin rt tin gi (bank run). Phng chm thc thi LOLR ca FED t n nay vn thng nht l nu mt NHTM gp kh khn v thanh khon (liquidity) nhng vn cn kh nng thanh ton (solvent) th FED s cho ngn hng vay (c th chp) vi mt mc li sut c cng b trc ngn hng n nh tnh hnh thanh khon. Mc li sut vay t ngi cho vay cui cng ny lun cao hn
14

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

li sut cc NHTM c th vay ln nhau trn th trng lin ngn hng nn cc NHTM ch n g ca FED xin vay trong nhng tnh hung ht sc khn cp. i li quyn li c vay tin trc tip t FED, cc NHTM M phi chp nhn chu s gim st cht ch ca FED v phi trch mt phn s tin huy ng c ca mnh gi trong mt ti khon c bit ti FED gi l Fed funds theo mt t l bt buc (required reserve ratio). S tin ny khng c FED tr li v c coi nh mt khon d tr thanh khon bt buc. Mc d sau ny mt s ngn hng trung ng s dng vic thay i t l d tr bt buc nh l mt cng c ca chnh sch tin t, mc tiu ban u ca n ch n thun l mt cch trn an d lun khi mt cuc bank run c kh nng xy ra. Trong giai on t 1914 n 1928, vi cng c LOLR FED t c mc ch ngn chn nhiu v bank run trong h thng cc NHTM v m hnh ngn hng trung ng ca FED trong giai on ny. Xuyn sut lch s ca FED t nm 1913 cho n cuc khng hong cho vay th chp bt ng sn di chun (subprime mortgage crisis) va qua, FED lun tm mi cch, d khng chnh thng hay b qun lng t lu, gip cc NHTM ni ring v h thng ti chnh ni chung vt qua cc cn khng hong thanh khon c th dn ti v dy chuyn. Xut pht t chc nng ngi cho vay cui cng hay LOLR, FED khng ngng ci tin v m rng cc cng c chnh sch ca mnh c th i ph vi nhng tnh hung ngy cng phc tp xy ra hng ngy trong h thng ti chnh ngn hng hin i. FED c th c nhiu thnh cng cng nh tht bi, lun phi i mt vi nhiu li ph phn v ch trch ca gii hc gi, doanh nhn, chnh tr gia, nhng c mt im bt k ai cng ng l FED hon thnh tt chc nng LOLR ca mnh v khng ai nghi ng vo cam kt ngi cho vay cui cng ca FED. Lng tin vo FED l mt trong nhng nn tng ca h thng ti chnh ngn hng M - mt h thng phc tp v pht trin nht th gii cho n thi im ny. II. Bi hc cho Vit Nam Cng nh FED, NHNN Vit nam c trang b chc nng LOLR vi li sut ti cp vn nh mt cu cnh cho cc NHTM khi gp kh khn thanh khon. NHNN cng c chc nng gim st cn trng (prudential supervision) i vi cc NHTM v cng nm quyn iu hnh t l d tr bt buc v t l vn t c trn tng ti sn. Vit Nam cng thnh lp c quan bo him tin gi c lp. Nhn chung, khung kh php l v c ch vn hnh ca NHNN v h thng tin t ca Vit nam c hc hi v k tha kinh nghim ca nhiu NHTW tin tin trn th gii. Tuy nhin, iu m NHNN Vit nam cn thiu l s tin tng ca ngi dn v cc NHTM vo kh nng cng nh s nht qun ca mnh. NHNN vi vai tr l NHTW cng th hin vai tr ca mnh thng qua nhng hnh thc sau: - Gii quyt dt im nn ua li sut ny bng phng php ng thun (giao cho VNBA);
15

GVHD: Ths Nguyn Quc Anh

[NGHIP V NHTW]

- Thanh tra ton din nhng NHTM no c li sut cao - Thc hin vai tr ngi cho vay cui cng - LOLR. Trong ba loi gii php trn, loi th 3 thng c s dng cc nc; loi th 1 v 2 th c s dng ph bin Vit Nam v cng cn nhiu hnh ch. T bi hc kinh nghim ca FED, ngn chn cuc chy ua li sut huy ng ca cc NHTM, NHNN nn thc hin ng chc nng LOLR ca mnh cho tt c cc NHTM c nhu cu tng thanh khon. Nu lm nh vy, s c nhng im tch cc nh sau: - Th nht, iu ny lm cc NHTM yn tm lm n; - Th hai, mt s NHTM s huy ng vi li sut qu cao s rt kinh nghim v ln sau s khng dm tng mnh li sut; - Th ba l rt quan trng, ngi dn s c ci nhn tnh to, tnh ton thit hn ch khng phi thy tng li sut l rt bn ny, gi bn kia; - Th t, thc hin tt chc nng ny s gip tng cng vai tr ca NHNN, to dng lng tin ca dn chng v doanh nghip vo NHNN.

TI LIU THAM KHO 1. Gio Trnh Nghip v Ngn hng Trung ng (2011), PGS.TS Nguyn ng Dn, NXB i hc quc gia TP.HCM 2. Website NHTW Vit Nam: www.sbv.gov.vn 3. Bloger: Giangle 4. Lut ph sn Doanh nghip

16