Professional Documents
Culture Documents
TRUNG TM O TO T XA
TS. NGUYN HONG
GIO TRNH
KHNG GIAN
MTRIC
(C S GII TCH)
Hu - 2007
MC LC
LI NI U ........................................................................................................... 3
A. KIN THC B SUNG....................................................................................... 5
1 TP HP S THC ....................................................................................... 5
2. LC LNG CA CC TP HP ............................................................10
B. KHNG GIAN MTRIC....................................................................................16
1. KHI NIM MTRIC. .................................................................................16
BI TP...............................................................................................................21
2.TP M V TP NG..............................................................................23
BI TP...............................................................................................................30
3. NH X LIN TC .....................................................................................32
BI TP...............................................................................................................37
$4 KHNG GIAN MTRIC Y ...............................................................38
BI TP...............................................................................................................50
5 KHNG GIAN COMPACT ...........................................................................52
BI TP...............................................................................................................67
6. KHNG GIAN LIN THNG .....................................................................69
BI TP...............................................................................................................71
C. LI GII V HNG DN.............................................................................72
PHN A ...............................................................................................................72
PHN B ...............................................................................................................73
TI LIU THAM KHO........................................................................................ 87
LI NI U
Gio trnh ny c vit da trn bi ging cho sinh vin khoa Ton trng
HSP Hu trong nhng nm va qua. Hc phn ny c mc ch trang b nhng
kin thc cn bn v gii tch hin i m bt c sinh vin Ton no cng phi
nm c. Khc vi gii tch c in, trong ngi ta lm vic ch yu trn
tp IRk cc b k s thc, y cc khi nim c bn ca gii thch nh ln cn,
gii hn lin tc c xt trong khng gian tng qut hn m phn t ca n
c th l cc i tng tu min sao c th xc nh c khong cch gia
hai phn t . Ngoi mt cch bn cht v su sc nhng kin thc v gii thch
c in hc trong nhng nm trc, cng nh chun b hc tt cc hc
phn tip theo nh l thuyt o, tch phn, gii tch hm
Cc kh nhiu sch vit v khng gian mtric, tuy nhin ngi ta thng
ch trnh by nhng kin thc dng cho mc ch ca cun sch nn cha
c mt gio trnh tng i hon chnh ring cho phn l thuyt ny. y, bn
c s thy nhiu bi tp c a vo vi t cch rn luyn t duy v ng thi
cng c th xem nh bi b sung l thuyt. Phn ln cc bi tp u c li gin
tm tt hoc chi tit. iu ny c l s mang li li ch thit thc rt hn ch v
cng c t sch gii bi tp gip cho sinh vin trong lc hc tp.
hc tt hc phn ny, v nguyn tc sinh vin ch cn nm c nhng
kin thc s cp v l thuyt tp hp v nh x, php qui np v cc suy lun
logic ton hc. Cn phi bit din t mt mnh bng nhiu mnh tng
ng vi n cng nh hiu v vn dng cch chng minh hay xy dng cc i
tng bng qui np hu hn. Tuy nhin c th hiu su sc v nht l lm
c cc bi tp. y, ngn ng hnh hc c dng din t cc khi nim
khng gian mtric, nhng i lc c nhng vn vt ra khi trc gic v suy
lun ch quan thng thng. Do vi tng khi nim, ngi hc nht thit
phi hiu thu c nh ngha, t mnh tm c nhng v d minh ha cho cc
nh ngha . Nh Dieudonne ni:... trc quan hnh hc, cng vi s
phng thch ng l mt ngi hng dn rt ng tin tng trong hon cnh
tng qut
Cun sch c chia lm hai phn. Phn kin thc b sung nu li mt cch
c h thng cc tnh cht ca tp s thc IR. Sinh vin tng cng ch n khi
nim infimum v suptemum ca mt tp s thc v cn s dng mt cch thnh
1. x y v y z ko theo x z
2. x y v y z tng ng x = y
3.Vi hai phn t tu x,y IR th hoc x y hoc y x
4. x y ko theo x + z y + z vi mi z IR
5. 0 x v 0 y ko theo 0 xy
Nu x y v x y th ta vit x < y hay y > x .
V. Ta gi mt nht ct trong IR l mt cp (A,B) cc tp con ca IR sao cho A,
B khc trng, A B = , IR= A B v vi mi a A, b B th a < b .
Tin Dedekink. IR l mt trng c sp lin tc, ngha l: Vi mi
nht ct (A,B) ca tp IR u xy ra: hoc c mt phn t ln nht trong A hoc
c mt phn t nh nht trong B v khng th va c phn t ln nht trong A,
va c phn t nh nht trong B.
Phn t ln nht trong A (hoc phn t nh nht trong B) gi l bin ca
nht ct (A,B). Tp hp s thc cng gi l ng thng thc.
1.2. Cc tnh cht c bn:
1.2.1 Supremum v infimum :
Cho M l mt tp con khc trng ca IR. S x IR c gi l mt cn trn
ca M nu vi mi y M th y x, s x IR gi l cn di ca M nu x y vi
mi y M. Tt nhin nu x l cn trn (tng ng, cn di) th vi mi x1 > x (
t. x1 < x) cng l cn trn (t. cn di) ca tp M.
Cn trn b nht (nu c) ca tp M c gi l supremum ca tp M, k
hiu sup M. Nh vy, = sup M khi v ch khi
i)x M: x
ii) ( < ) ( x M) : < x
(iu kin ii) ni rng v l cn trn b nht nn nu <n th khng
cn l cn trn ca M, do khng th ln hn tt c cc x thuc M).
Tng t, cn di ln nht (nu c) ca tp M gi l infimum ca tp M
k hiu l inf M. Do nh ngha, = inf M khi v ch khi
i)x M: x
ii) ( > ) ( x M) : x <
Nguyn l supremum: Mi tp con khc trng ca IR c cn trn th phi
c supremum. Cng vy, mi tp con khc trng ca IR c cn di th phi c
infimum.
Chng minh: Gi s M v c l mt cn trn ca M. Ta hy xt cc tp
hp sau:
6
A ={x IR : ( a M) x a};
B ={y IR: (a M) a < y}.
Khi A v M A; B v vi c > c th c B. Vi mi z IR th
hoc z A hoc z B nn IR = A B. Nu z AB th c a M sao cho z a
< z hay z < z, v l nn AB = . Hn na, nu x A , y B ta c x a < y vi
a no thuc M nn x < y. Theo nh ngha, (A,B) l mt nht ct ca IR. Gi
m l bin ca (A,B). Khi ta s c m = sup A. Thc vy, chng hn m A th
theo nh ngha s c a M m a v M A nn m = a. Cn nu m B th
a M : a < m. Nu m < m th m B tc l m A, hn na m khng phi
l phn t ln nht trong A nn c m A, a M m< m a < m. Phn cn
li ca nh l chng minh tng t.
Ch : Gi s M l mt tp con khc rng ca IR nhng khng c cn trn
no c. Khi ta quy c sup M = + . Tng t, nu M khng c cn di, ta
quy c inf M = - .
1.2.2 Ta gi cc s a IR , a > 0 l s dng, a < 0 l s m v t x nu
x 0; x= - x nu x < 0 v gi xl gi tr tuyt i ca s thc x. S a IR
gi l gii hn ca dy s (xn)n IR v k hiu lim xn = a nu:
n
N Z Q IR
Nguyn l Archimde: Cho hai s thc a, b bt k vi a > 0. Khi tn ti n
N sao cho b < na.
Thc vy, do N khng b chn trn (tc l khng c cn trn) nn vi s
b
b
thc s c n N a < n hay b < na
a
1.2.4. Cc tp
(a, b) = {x IR: a < x < b } v
[a,b] = {x IR: a x b}
ln lt gi l khong (hay khong m) v on (hay khong ng). Mt dy
on {[an, bn]} gi l tht li nu [an+1,bn+1] [an,bn] v lim (b n a n ) = 0
n
hay - = 0 ngha l =
1.2.5. Dy (xn) c gi l b chn nu n va b chn trn va b chn
di. iu ny tng ng vi:
(a IR)( n N): xn a
Nguyn l Bolzano Weierstrass: Mi dy s thc b chn (xn)n u c
mt dy con hi t.
Chng minh: Theo gi thit, tn ti s a sao cho vi mi n N ta c a
xn a. Trong hai giai on [-a,0] v [0,a] phi c mt on cha v s cc phn
t xn (nu khng, ho ra (xn)n ch c hu hn cc s hng). Ta gi on ny l
a1+ b1
[a1,b1].Chia hai on ny bng im gia c1= 2 . Trong hai on [a1,c1] v
[c1,b1] cng c mt on cha v s cc xn, k hiu on ny l [a2,b2] v li
a + b2
v.v... Tip tc qu trnh ta thu
chia i on ny bi im gia c2 = 2
2
hy ly phn t xn1 [a1, b1] ri xn2 [a2, b2] vi n2 > n1, xn3 [a3, b3], n3 >
n2 khi (xnk)k l dy con ca dy (xn)n vxnk bk - ak 0 (k ), ngha
l dy (xnk) hi t v .
1.2.6 Dy s thc (xn)n c gi l dy c bn (hay dy Cauchy) nu:
( > 0)( n0)( n n0)( m n0) : xn xm <
Nguyn l Cauchy: Mi dy s thc c bn th phi hi t:
b
n < n - n = 1/n tri vi b-a > 1/n tr ln. Vy ta
n
q-1
tm c s hu t r = n (a,b)
S kin pht biu bi nh l trn c gi l tp s hu t Q tr mt trong
tp s thc IR. Cng t nh l ny, ta suy ra trong khong (a,b) c cha v s s
hu t.
9
2. LC LNG CA CC TP HP
Cho mt tp hp A, c cc phn t l nhng i tng no . Ta cha
quan tm n bn cht cc i tng ny. Trc ht hy th n s lng
cc phn t ca tp hp A. C th xy ra mt trong hai kh nng:
- Nu m ht c cc phn t ca tp hp A th A c gi l tp hu
hn v s nguyn cui cng m ti chnh l s lng cc phn t ca tp hp
A.
- Nu vic m cc phn t ca tp hp A khng th no kt thc c th
tp hp A c gi l tp hp v hn.
- By gi chng ta mun so snh s lng cc phn t ca hai tp A, B.
Nu trong hai tp ny c t nht mt tp hu hn th vic so snh tr nn d dng
nh vic m cc phn t. Trng hp c A ln B v hn th cch m khng
th thc hin nn cha so snh c. Ta xt v d sau. K hiu B l tp hp cc
s t nhin chn:
B = {2,4,6,, 2n,}
Hin nhin B l tp con thc s ca tp s t nhin N = {1, 2,3,}. Tuy
nhin chng ta khng th qu quyt rng s lng cc phn t ca N nhiu
gp i s lng cc phn t ca B.
Mt khc, thc cht ca vic m l thc hin mt n nh t tp ta m
vo tp s t nhin N v mun bit hai tp hp c cng s lng hay khng, ta
ch cn xem c th thit lp mt song nh gia hai tp ny ( tc l c th cho
tng ng mi phn t ca tp ny vi mt v ch mt phn t ca tp kia) hay
khng. Bng phng php ny, vic so snh s lng phn t ca tp hu hn
hay v hn vn cn hiu lc.
2.1. Tp hp tng ng:
2.1.1. nh ngha: Ta ni hai tp hp A, B l tng ng vi nhau nu
tn ti mt song nh t A ln B.
2.1.2. V d:
1. Hai tp hp hu hn c cng mt s lng cc phn t th tng ng
vi nhau.
2. v d trong phn m u, hai tp B = {2,4,...,2n,} v N tng ng
vi nhau v ta c mt song nh t N ln B xc nh bi n 2n, n N.
Nhn xt: Tp B c c t N sau khi b i tt c cc s nguyn l nhng
B vn tng ng vi N. iu ny khng th xy ra i vi cc tp hu hn.
10
11
2.2.2. V d:
1. Tp hp cc s t nhin chn, cc s t nhin l u l cc tp m c.
Tht vy, theo mc trc, card {2,4,6} = cardN, cn E = { 1,3,5,...,2n +1,}
tng ng vi N nh song nh.
N n 2n + 1 E
2. Tp Z c s nguyn l m c. chng t iu , ta xt nh x f :
NZ cho bi :
n
2 nu n chn
n f(n) =
1- n
2 nu n l
i =1
i =1
nh sau:
A1 : a11 a12 a13
....
....
....
...
Vy tt c cc phn t ca tp A = U Ai c nh s thnh mt dy nn
i =1
tp A m c.
Nhn xt: Trong cch chng minh ta thy nu mt s hu hn hay m
c cc tp Ai (khng phi tt c) c thay bng cc tp hu hn th kt lun
ca nh l khng thay i.
2.2.6. nh l: Khi thm mt tp hp hu hn hay m c vo mt tp
v hn M th lc lng ca n khng thay i.
Ta xt cc v d v thit lp cc nh l v cc tp hp m c. Vy c
tp hp v hn no khng phi l tp m c hay khng? nh l sau y cho
ta cu tr li khng nh.
2.3.1. nh l. Tp hp cc s thc IR l tp v hn khng m c.
Chng minh: Trong v d nh l 2.2.6 ta thy IR tng ng vi on
[0,1]. Do ch cn chng minh [0,1] khng m c. Gi s tri li [0,1] l
m c. Khi cc phn t ca n c nh s thnh dy x1,x2,..xn, Chia
cho [0,1] thnh 3 on bng nhau v gi on khng cha x1 l 1. Li chia tip
1 thnh 3 on bng nhau na v gi 2 l on khng cha x2, Tip tc qu
1
trnh ny ta thu c dy on 1 2 ... vi n c di l |n| = 3n sao cho
xn n. y l dy on tht li nn theo nguyn l Cantor, tn ti
Nhn xt:
1
1. t a = {n : n N). R rng A l tp m c v cha trong on [0,1].
Do lc lng on [0,1] (hay IR) ln hn lc lng m c. Ngi ta gi
lc lng ny l lc lng continum hay lc lng c.
2. Tp hp s thc bng hp ca s hu t v s v t. Do tp s hu t m
c nn tp s v t khng m c v cng c lc lng l c.
BI TP
15
Php ton c trng ca mn gii tch l php ton ly gii hn. din t
khi nim ny ta phi tm cch xc nh mc xa, gn gia cc i
tng. Cc mcs xa, gn c th a vo mt cch kh t nhin thng
qua khis nim khong cch hay mtric c chnh xc ho bi cc nh ngha
sau y.
1.1. nh ngha:
( x
i 2
z )
i =1
i
( x
( y i z i )2
i 2
y ) +
i =1
i
i =1
i
t ai = x y , bi = y z khi ai+ bi = x - z
Ta li c :
16
d (x,z) = (ai+bi) = ai = bi + 2 ai bi
i =1
i =1
i =1
i =1
p dng bt ng thc Cauchy Schawrz cho s hng sau cng ta c:
k
k
k
k
2
2
2
2
d (x,z) ai + bi + 2
a i
b2i
i =1
i =1
i =1
i =1
k
k
2
a i +
b2i 2
i =1
i =1
T ly cn hai v v tr li vi k hiu c, ta c:
d(x, z) d(x, y) + d(y, z).
k
Vy (IR ,d) l mt khng gian mtric v gi mtric ny l mtric thng
thng trn IRk.
Ch :
1. Khi k = 1 ta tr v v d 1.2.1 vi M = IR
2. Khi xt IRk m khng ni r mtric no th ta qui c l xt IRk vi mtric
thng thng.
1.2.3. Gi s X l mt tp tu khc trng. Ta t
0,
nu x = y
d(x,y) =
1,
nu x y
2
17
max f ( x ) g( x ) + max g( x ) h( x )
[a ,b ]
[a ,b ]
nn
d(f,g) = f ( x ) g ( x ) dx
a
f ( x) g ( x) dx f ( x) g ( x) dx dx = ( ) > 0.
iu ny mu thun. Vy f = g
Khng gian metric ny c k hiu l C[La ,b ].
Nhn xt: Qua cc v d trn, ta thy c th cho nhiu mtric khc nhau trn
cng mt tp X (tt nhin s nhn c cc khng gian mtric khc nhau). Ty
mc ch nghin cu, ngi ta s chn mtric no ph hp vi yu cu.
1.3. Mt s tnh cht n gin
hay
d(x,A) - d(y,A) d(x,y)
Tng t d(y,A) - d(x,A) d(x,y). T kt qu c chng minh.
1.4. Khng gian metric con v khng gian metric tch.
1.4.1. nh ngha. Gi s (X,d) l mt khng gian metric v Y l mt tp con
khc trng ca X. Nu xt hm thu hp d ca hm d ln tp Y x Y : d\Y x Y th hin
nhin d l mt metric trn Y. Ta gi d l mtric cm sinh bi d ln Y. Vi mtric
cm sinh ny, (Y,d) c gi l khng gian mtric con ca khng mtric (X, d).
1.4.2 nh ngha: Gi s (X,dx) v (Y,dy) l hai khng gian mtric tu .
Trn tch Descartes X Y = {(x,y) : x X, y Y} ta t d((x1, y1),(x2, y2)) = dX(x1,
x2) + dY(y1, y2)
lim
x =x
n n
hay xn x, n . Din t li, ta c
19
x = x ) (lim
d ( xn , x) = 0)
( lim
n n
n
( > 0 n0 n n0 : d(xn, x) < )
1.5.2. Cc tnh cht.
Vy d(x, x ) = 0 hay x = x .
c. Theo bt ng thc t gic (1.3.2.) ta c:
|d(xn,yn) d(x, y)| d(xn,x) + d(yn,y).
Qua gii khi n ta nhn c kt qu.
1.5.3. Cc v d:
k i
i 2
(
x
x
)
0
n
1=1
1/ 2
20
Din t li, ta c :
( > 0)( n0)( n n0)(t [a,b]) : |(xn(t) x(t)| <
Vy s hi t trong C[a,b] chnh l s hi t u ca mt dy hm trn tp
[a,b] trong gii tch c in.
c. Trong CL[a,b] s hi t ca dy (xn)n n x c ngha l:
b
d(xn,x) =
(t ) x(t ) dt 0 (n )
BI TP
b. X = IRk, d(x,y) =
1
xi y i
i =1
k
( f ( x) g ( x) dx )1 / 2
a
x = (xn)n, y =
x[a ,b ]
d ( x, y )
1 + d ( x, y )
b. d2(x,y) = min(1, d(x,y))
1.4. Cho X l mt khng gian mtric v (xn)n l mt dy trong X. Chng
minh xn x0 khi v ch khi mi ln cn x0 u cha tt c cc xn ngoi tr mt s
hu hn xn. (Khi nim ln cn xem 2.1.1)
1.5. Gi s (un)n l mt dy s thc, un 0 v un 0. Chng minh rng tn
ti v s n sao cho vi mi m n th un um
1.6* Cho (xn) l mt dy trong khng gian mtric X. Chng minh rng nu
ba dy con (x2n), (x2n+1) v (x3n) u hi t dy th (xn) cng hi t.
1.7. Trong khng gian C[0,1] kho st s hi t ca cc dy sau:
a. xn(t) = tn
sin nt
b. xn(t) = n
1.8. Cho X Y l tch ca hai khng gian mtric (x, dX), (Y, dY). Chng
minh dy (xn,yn)n trong X Y hi t n (x,y) X Y khi v ch khi xn x
trong X v yn y trong Y.
a. d1(x,y) =
22
2.TP M V TP NG
2.1. Cc nh ngha. Gi s X l mt khng gian mtric
2.1.1. Ln cn. Cho a l mt im ca X.
Hnh v trang 24
c. Bt c ln cn no ca x cng c cha nhng im ca A v nhng im
ca Ac, tc l vi mi U N (x): U A = v U Ac = . Khi x gi l
im bin ca A. Theo nh ngha, lc x cng l im bin ca tp Ac. (hnh
3)
2.1.3. Tp m v tp ng:
a. Tp m: Tp A X c gi l tp m nu A khng cha im bin no
c.
Cc mnh sau y tng ng vi nh ngha:
i. (A m) (x A: X l im trong ca A)
ii.(A m) (x A r >0 : B (x,r) A)
iii.(A m) (x A, U N(x) : U A)
23
Nhn xt:
1. Theo mnh i) ta c tp X v l cc tp m
2. Ta thng dng mnh ii) kim tra mt tp l m.
b. Tp ng: Tp A X c gi l tp ng nu A cha tt c cc im
bin ca n.
T cc nh ngha trn ta suy ra c:
a. (A ng) (Ac = X\ A l m)
Tht vy, v tp cc im ca A v Ac trng nhau nn nu A cha tt c cc
im bin c n th Ac khng cha im bin no v ngc li.
b. Cc tp v X cng l cc tp ng. Tht vy, v theo a) cc tp Xc =
v c = X l cc tp m.
2.1.4. V d.
1. Trong khng gian mtric tu mi hnh cu m u l tp m.
Chng minh. Gi s B (a,r) l hnh cu m tm a bn knh r trong X. Khi
vi mi x B(a,r) ta c d(x,a) < r. t = r - d(x,y) > 0. Xt nhnh cu m
B(x,). Ta chng minh B(x,) B(a,r). Nu y B(x,) th d(x,y) < . Khi
d( y,a) d(x,y) = d(x,a) < + d(x,a) = r
Nn y B (a,r). Vy B(a,r) l tp m.
2. K hiu B(a,r) l tp hp { x X: d(x,a) r} vi r l s dng kv gi
n l hnhcu ng. Ta c B(a,r) l tp ng v bng l lun tng t v d 1 ta
thy X\ B(a,r) l tp m.
3. Tp gm mt im trong bt k khng gian mtric no cng l tp ng
v lun lun cha cc im bin ca n.
4. Gi s a, b l hai s thc. Cc tp (a,b), (a,+ ) l m: cc tp [a,b], [a,+
] l ng trong IR.
Lu : Trong mt khng gian mtric tu X ta c:
1. (A m) (Ac ng)
2. C th c nhng tp khng m m cng khng ng.
3. C nhng tp va m, va ng (chng hn, cc tp , X)
2.2. Cc tnh cht ca tp m v tp ng.
2.2.1. nh l. Trong mt khng gian mtric bt k X ta c:
a. Hp mt h tu cc tp m l tp m.
b. Giao mt h hu hn cc tp m l tp m
Chng minh:
24
a. Gi s ( Ai )i I l mt h cc tp m. t A =
U Ai . Nu x A th tn ti
i I
b. Nu Ai,,An l cc tp m ta t A =
I Ai . Vi x A ta c x Ai vi
i =1
I Ai hay A l tp m.
i =1
i=1
i =1
( U Fi )c l tp m nn
i =1
U F = (( U F )
i
c c
i =1
) l tp ng.
i =1
1
) cc khong m trong tp m trong IR. Khi y
n
i =1
1
n
25
A.
2. Nu x l im t ca tp A th x l im dnh ca A. Ngc li ni
chung khng ng.
3. x l im t ca A khi v ch khi tn ti mt dy (xn) ca A vi xn xn
khi n n, hi t v x.
Chng minh.
iu kin : Gi s U l mt ln cn ca x. Khi tn ti r > 0 : B(x,r)
U. Do xn x nn vi r > 0 trn tn ti n0
xn B(x,r) vi mi n n0 . V
n n th xn xn nn trong U cha v s cc im ca A.
iu kin cn: Lp lun nh trong chng minh iu kin ca nh l
1
1
2.3.2 bng cch chn rn < n . Khi dy xn A hi t v x v d(xn, x) n .
4. x l im dnh ca A khi v ch khi tn ti mt dy (xn) A (cc phn
t ca dy khng cn phn bit ) hi t v x.
5. x l im t hay im dnh ca A th x khng th l im ngoi ca A.
V nu th th s c mt ln cn ca x khng cha im no ca A.
2.3.6. nh l. Tp A l ng khi v ch khi A cha mi im t (hoc
im dnh) ca n
Chng minh. Gi s A ng v x l im t (hay im dnh) ca A. Lc
x ch c th l im trong hay im bin ca A nn phi thuc A. Ngc li
nu x A th x khng phi l im t (hay im dnh) ca A nn x phi l im
ngoi ca A. V th tn ti r > 0 B(x,r) A = . Do Ac m tc l A ng.
H qu sau y c dng thng xuyn kim tra mt tp hp l ng.
26
Hin nhin A A
0
m v G A th G A
T nh ngha ta c ngay:
0
(A m) (A = A )
0
Chng minh. Gi s x A . V A m nn A l mt ln cn ca x do x
l im trong ca A. Ngc li nu x l im trong ca A th c r < 0 hnh
0
G mo A c
G mo A c
Vy
27
x A x
U G , Gm Ac
x khng l im trong ca Ac
x A hay x A.
T : A = A A
H qu.
1. ( A ng) (A = A )
2. A l tp hp tt c cc im dnh ca A.
3. (x A )((xn) A : xn x)
2.4.3. Cc v d.
1. Gi s a, b l hai s thc. t A = (a,b] khi
0
Tht vy, ta c C B v B A nn C B A = A 3. Nu A X v
A = X th tp A c gi l tp tr mt khp ni (trong X)
V d: Trong IR, tp s hu t Q tr mt khp ni.
2.5.3. nh ngha. Mt khng gian mtric X c gi l kh ly nu tn ti
mt tp hp hu hn hoc m c tr mt khp ni.
C th chng tp Q k = Q ... Q (Q l tp s hu t) l m c v tr
1442443
k lan
28
l tp m trong X. Hn na,
29
A=
li,
x A
cho A = G Y vi G l tp m trong X. Nu xG A th do G m nn tn ti r
> 0 sao cho BX(x,r) G. Thnh ra BY(x,r) = BX(x,r) Y G Y = A hay A m
trong Y.
x A
x A
b. Nu a B th A B
30
31
3. NH X LIN TC
3.1. nh ngha v cc tnh cht chung.
Cho hai khng gian mtric (X,d1) v (Y,d2). Nu khng s nhm ln, ta
dng k hiu d ch c d1 ln d2. Gi s f l mt nh x t X vo Y v x0 l mt
im ca X.
3.1.1. nh ngha.
32
bi:
F: A {xo} Y
f(x), x A \ {x0 }
x a F( x ) =
x = x0
l,
lin tc ti im x0
Din t li, ta c:
( lim f ( x ) = l ) ( > 0, > 0 : x A
x x0
xA
ba ba
2. Cho X = IR, Y = (0,1) cng vi mtric thng thng th chng ng phi
vi nhau nh php ng phi.
F(x) =
actg x
1
.
2
Nhn xt.
1.Theo nh l 3.1.4, mt php ng phi bin mt tp m (t.., ng) trong
khng gian ny thnh tp m (t.., ng) trong khng gian kia.
2. C th chng minh d dng rng cc nh ngha v ln cn, im t, im
chnh, bao ng, phn trong, tp tr mt, bt bin qua php ng phi, ngha
l cc tp A X cc im x X c tnh cht k trn th qua nh x ng phi f,
cc tp f(A), cc im f(x) cng c tnh cht . Cn nhng khi nim v hnh
cu, khong cch, bn knh, khng phi bt bin qua php ng phi.
3.2.2. Php ng c.
34
Cho d1,d2 l hai mtric trn cng mt tp X. Khi ta c hai khng gian
mtric khc nhau (X,d1) v X,d2) c chung tp nn X.
Hai mtric d1,d2 c gi l tng ng tp nu nh x ng nht
id: X X
x ax
l mt php ng phi t khng gian (X,d1) ln (X,d2)
Nu tn ti cc s dng m, M sao cho
md(x,y) d2(x,y) Md1(x,y)
vi mi x, y Y th d1,d2 c gi l hai mtric tng ng u.
Nhn xt.
1. T nh ngha ta suy ra nu d1, d2 tng ng th chng s tng ng
tp nhng iu c ngc li ni chung khng ng.
2. Hai mtric tng ng tp th cc tp m (t..,ng) trong hai khng
gian ny trng nhau. Tt nhin cc khi nim khc dn xut t tp m cng
trng nhau.
Hai mtric tng ng u th thm na l cc tnh cht nh tnh lin
quan n khong cch cng s bt bin.
3.3. Suy rng cc nh x lin tc.
35
f (x) = f(x) tc l f
z A
1
1
v d ( f ( xn ), f ( z n )) < .
n
n
1
V d(zn,x) d(zn,xn) + d(xn,x) < + d(xn,x) 0 )( n )
n
tc l zn x, zn A nn f (x)= lim f(zn)
Suy ra:
d( f (xn), f (x)) d( f (x), f (zn)) + d( f (zn), f (xn))
1
d( f (zn), f (x)) 0 ( n )
n
iu ny c ngha l f lin tc ti xX v x bt k nn f lin tc trn X.
<
36
BI TP
b. x f(x) = x(a)
3. 3. Cho F1 v F2 l hai tp ng trong khng gian mtric X. t A = F1
F2 v f : A Y l mt nh x xc nh trn A. Chng minh rng nu fF1, fF2 l
cc nh x lin tc th f lin tc trn A.
3.4* Cho X, Y, Z l khng gian mtric, f : X Y, g : Y X l cc nh x
lin tc. Chng minh rng nu f l mt ton nh cn gof l php ng phi ca
X ln Z th cc nh x f, g ln lt l cc php ton ng phi.
3.5. Trong tp IRk ta xt mtric nh sau:
k
(x
d1(x,y) =
y i )2
i =1
d2(x,y) = max x i y i
i= 1....k
d3(x,y) =
yi
i =1
Vi x = (x ,,x ), y = (y ,,y ) IR
Chng minh ba mtric ny tng ng u vi nhau
37
2 1/ 2
j =1
Tht vy, ly dy xn =
xn xm
1 1
n m
d ( xn , xm ) = max xn ( t ) xm ( t ) 0( m , n )
t[a ,b ]
38
1
1
0
,
khi
t
1 1
xn (t ) = 0 khi +
t 1
2 2n
1
1 1
n + 1 2nt khi 2 t 2 + 2n
Vi m, n N, (m > n), ta c
1
d(xn,xm) =
(t ) xm (t ) dt =
1 1
+
2 2n
(t ) xm (t ) dt
1/ 2
1
0 khi m, n
n
Vy xn(t) l mt dy c bn
Tuy nhin ta chng minh rng dy xn(t) khng hi t trong C[La ,b ] . Tht vy
x(t) l mt hm bt k trong C[L0.1] . Xt hm s gin on trn [0,1] nh sau
39
1
t
1
,
0, 2
y (t ) =
0, t ,1
2
1
Nh th x(t) y(t) nn phi c t0 0, chng hn y(t0) x(t0). Hn
2
1
na, trn 0, c hai hm x(t) v y(t) cng lin tc nn l lun nh v d 1.2.5,
2
ta c:
0<
1/ 2
x(t ) y (t ) dt
0
T :
0<
1/ 2
x(t ) y (t ) dt x(t ) y (t ) dt
0
x(t ) xn (t ) dt + xn (t ) y (t ) dt
Mt khc ta c:
1
(t ) y (t ) dt =
1 1
+
2 2n
(t ) y (t ) dt =
1/ 2
1
0 (n )
4n
V vy vi n ln
1 1/ 2
0 x(t ) xn (t ) dt 2 0 x(t ) y (t ) dt > 0
tc l xn(t) khng th hi t v x(t) trong C[L0.1] . Ni cch khc, khng c im
1
40
I Bn. Nu c y0
n =1
I
n =1
1
vi mi m, n n1.
2
1
2
1
2
1
1
khi n n2. D thy B2 = B(xn2, ) B1. Bng quy np, gi s chn
2
2
2
1
vi n nk+1 ng thi
2 k +1
1
). Nh vy (Bk) l dy hnh cu ng tht li nn theo gi
2k
I Bk = {x0 }. Ta c d(xnk,x0)
k =1
1
, k = 1,2,nn xnk x0.
2 k 1
(M X l tp tha ( M = ).
41
cho A =
UM
i =1
UA
. Do A1 tha nn c hnh cu ng B1 bn
n =1
I Bn
B1 bn knh r2 <
IA
n =1
.V
x0 Bn nn x0 An vi n N. T x0
n =1
UA
. Khi
n =1
ti n0 N sao cho A n .
42
4.4. nh x lin tc u:
= .
43
n
d(x0,x1)
d(x0,x1)
1
Khi n ln v p ty ta c d(xn,xn+p) 0 (n ) suy ra (xn)n l dy c
2
n+1
n+p-1
( + ++
)
Cng t (*), ta c
44
Nu c y X m f(y) = y th
d(x*,y) = d(f(x*), f(x) d(x*,y*)
hay (1-)d(x*,y*) 0
Suy ra d(x*,y) = 0 tc l x*= y. Do im bt ng x* l duy nht
4.5.3.V d.
1
,
2(1 + 2 )
vi
1
*
x y . Do f c mt im bt ng vi duy nht x . Ni cch
2
1
khc, phng trnh arctgx + 3 = x c nghim duy nht l x*.
2
f ( x) f ( y )
dx
= f(t,x) vi iu kin ban u
dy
(2) x(t0) = x0
trong f(t,x) l hm lin tc trong tp m G IR2, (t0,x0) G v f l tho mn
iu kin Lipschitz x, ngha l c mt s dng k sao cho
f(t,x1) f(t,x2) Kx1 - x2)
(3)
vi mi (t,x1),(t,x2) G
Ta chng minh nh l Picard: Trn mt on t t0 r no phng
trnh (1) c mt nghim duy nht tho mn iu kin ban u (2).
Phng trnh (1) vi iu kin (2) tng ng vi phng trnh tch phn
sau y
t
x(t) =x0 +
f ( , x( ))d
(4)
t0
45
1 b
, } v k hiu C l khng gian con ca C[t0-r, t0+r] gm cc hm s m
K L
x (t ) x0 b vi mi t[t0-r, t0+r] = I . Nu (xn) C v xn x th do xn(t)
min{
xc nh bi
(Px)(t) =
f ( , x( ))d + x0
t0
Vi t t0 r
nh x P t nh trn l hp l v nu x(t) C th P(x(t)) lin tc, ng
thi
P( x( t )) x0 =
t0
t0
f ( , x( ))d Ld Lr b
Hay Px C. Mt khc, nu x, y C th
( Px )( t ) ( Py )( t ) =
f ( , x( )) f ( , y( ))d
t0
t
t0
t0
K x( ) y( ) d K d ( x , y )d
46
1. Xy dng tp hp X*.
K hiu X l tp hp tt c cc dy c bn trong X. Nu (xn) v (yn) l hai
phn t ca X, ta t
(xn) R (yn) nu lim d(xn,yn) = 0
x
x =y
47
Vy X = X tr mt trong X
4. X* l khng gian mtric y :
Gi s (x*n) l mt dy c bn trong X*. V X = X* nn vi mi s nguyn
1
. Khi
n
1
1
+
+ d(xn*,xm*)
n
m
Vy
1
+ lim d(xn,xm)
n
m
*
*
Cho m ta c d(xn ,xn) 0 hay x n x*
d(xn*,x*)
48
Nh th X* l y
5. Tnh duy nht (sai khc mt php ng c) ca y ho X* ca X.
Gi s X* l mt khng gian mtric y v c cc tnh cht
i) X X* (X ng c vi mt khng gian con ca X*)
ii) X = X*
Ta hy chng minh X* ng c vi X*
Ly x* X* khi y tn ti (xn) X sao cho xn X*. t
: X* X*
X* x*
y l php ng c phi tm. Tht vy l ton nh v nu y* X* th y*
= lim yn, yn X nn y* = (y*) vi y*= lim yn, y* X*
n
Mt khc
nn
49
BI TP
4.1.Cho (X,dX) v (Y,dY) l hai khng gian mtric.Chng minh rng khng
gian mtric tch X Y y khi v ch khi cc khng gian X v Y l nhng
khng gian mtric y .
4.2.K hiu m l tp hp tt c cc dy s thc b chn. Vi x = (xn) m, y
= (yn) m t
d(x,y) = sup xn y n
n
Chng minh
a) d l mt mtric
b) Khng gian mtric (m,d) l y
4.3.* Trong khng gian mtric C[0,1] hy xy dng mt dy cc tp ng, b
chn Fn sao cho Fn Fn+1 nhng
I Fn =
n =1
IY
n =1
X.
4.5. K hiu s0 l tp hp tt c cc dy s thc (xn) sao cho xn bng 0 tt c
ngoi tr s hu hn n. Ta xem s0 l khng gian mtric con ca khng gian m.
Chng minh s0 l khng gian mtric khng y .
4.6.Chng minh rng hm lin tc f : IR IR xc nh bi
+ x arctgx
2
khng c im bt ng mt d n tho mn bt ng thc
f(x) =
f ( x) f ( y ) < x y
Vi mi x, y IR, x y
4.7.* Cho F l h cc hm lin tc trn IR c tnh cht
( x R)(M x > 0)(f f ) : f ( x) M x
Chng minh rng tn ti mt tp m khc trng U IR v mt s dng M
sao cho
f ( x) M
50
Vi mi f F v x U
4.8. Cho f: IR IR l mt hm s lin tc u. Chng minh tn ti cc s
, 0 sao cho vi mi x IR, ta c:
f ( x) x +
4.9*.Trn tp s thc IR ta t
d1(x,y) = | arctgx- arctgy|
v
d2(x,y) = | ex - ey|
Chng minh
a) d1, d2 l cc mtric trn IR
b) (IR, d1),(IR, d2) l cc khng gian mtric khng y
c) y ho cc khng gian(IR, d1),(IR, d2) l g?
51
52
hnh cu A U B ( xi ,1) . Ly x A s c i
x B(ai,1)
i =1
Lc
d(x,a1) d(x,ai) + d(ai,a1)
d(x,ai) +
d ( ai ,a1 ) n
i =1
r
. S cc
n
A U B' (ai , r ) l mt tp ng nn A
i =1
U B ' ( ai , r )
i =1
b chn.
5.2.Tp hp compact v khng gian compact:
5.2.1.nh ngha. Cho X l khng gian mtric v A X. Tp A c gi l
compact nu dy (xn) A lun lun tn ti mt dy con (xnk) (xn) hi t mt
im x A
Nu bn thn X l compact th khng gian X c gi l khng gian
compact
53
N ta chn yn A sao cho d(xn,yn) < . Theo gi thit tn ti dy con (ynk) (yn)
hi t v y0 X. V (ynk) A nn y0 A .
Lc
1
+ d(ynk, y0) 0
kn
Vy dy con (xnk) ca (xn) hi t n y0 A nn A compact.
5.2.2.V d.
1) Trong khng gian mtric X bt k, mi tp gm mt s hu hn im l
compact.
Chng minh. Gi s A = {a1,...,ak} X. Nu dy (xn) l mt dy bt k
trong A th phi c t nht mt ai no xn = ai vi v hn n N. T tp v hn
cc xn ny ta rt ra mt dy con hi t n ai.
2) on [a,b] trong IR l mt compact. iu ny suy ra t nh l Bolzano
Weierstrass.
5.2.3. nh l (Hausdorrff). Gi s A X l tp compact. Khi A l ng
v hon ton b chn. Ngc li nu A ng, hon ton b chn v x y th A
l tp compact.
Chng minh
1) Gi s A compact. Nu (xn) l dy trong A, xn x0 th tn ti dy con
(xnk) (xn), xnk x0 A v compact. Vy A = A hay ng. Tip theo, ta dng
phn chng. Gi s A compact nhng khng hon ton b chn. Khi c > 0
sao cho khng th ph c A bng mt s hu hn hnh cu bn knh . Ly
x1 A. Hnh cu B(x1,) khng ph c A nn c x2 A sao cho d(x2,x1) .
Cc hnh cu B(x1,), B(x2,) cng khng ph c A nn c x3 A sao cho
d(x3,x1) v d(x3,x2) . Tip tc cch ny bng quy np, ta xy dng c
dy (xn) A vi d(xn,xm) vi mi n m. Bt c dy con no ca dy (xn) u
khng phi l dy c bn (v khong cch gia hai phn t ca dy con ny )
nn khng th hi t. iu ny mu thun vi nh ngha compact. Vy ta
chng minh nu A compact th A ng v hon ton b chn.
2) By gi gi s X y , A ng v hon ton b chn trong X. Ly mt
dy (xn) bt k trong A. V A c ph bng mt s hu hn cc hnh cu bn
knh bng 1 nn mt trong cc hnh cu , k hiu B1 cha v s cc phn t
54
1
nn c mt cu k hiu
2
2
0 khi k,
l
l . V X y , dy (xnk) hi t n x0 X. Hn na do A ng nn x0 A.
Vy A compact.
5.2.4 nh l. Nu X l mt khng gian compact th X y v kh ly.
Chng minh.
a) Gi s (xn) l dy c bn trong X. V X compact nn c dy con (xnk)
(xn), xnk x0 X. Nhng khi chnh dy (xn) cng hi t v x0 nn X l khng
gian y .
1
),
n
j = 1,...,mn :
X=
mn
U
j=1
1
n
B(xnj, )
(*)
1
<
n
1
< .
n
1. Mi tp compact u b chn
2. Tp con ng ca tp compact l compact
55
v vi b ny s c y N d(y,b)
<
5.3.Compact vi ph m:
5.3.1.nh ngha. Cho X l mt khng gian mtric v A X. H (G ) I
cc tp con ca X c gi l mt ph ca A nu A U G . Nu vi mi I,
1
56
A l cc tp m th (G ) I gi l ph m v nu I l tp hu hn th gi l
ph hu hn. Nu tn ti tp con J I sao cho (G ) J vn l ph ca A th
(G ) J gi l ph con ca A.
5.3.2.nh l. (Heine- Borel) tp con A ca khng gian mtric X l
compact, iu kin cn v l vi mi ph m (G ) I ca A u c cha
mt ph con hu hn.
57
T nh l Heine-Borei, ta c h qu sau:
5.3.4.H qu. Khng gian mtric X l compact khi v ch khi mi h c
tm cc tp con ng ca X c giao khng trng.
X= X\ I F =
I
(X\F) =
I G
U
i=1
Gi = X\( I Fi)
Nh th
i=1
i=1
I F
I F = ( (U G )
i =1
( = 1,,k) no
= , tri gi thit, nn c hu hn F,
Fi = . iu ny c ngha l hu hn cc Gi ph X.
i=1
Vy X compact.
5.4.nh x v hm s lin tc trn tp cmopact:
1
, n = 1, 2, ta thu c hai dy (xn) v (xn) trong A c tnh cht
n
1
+ d ( x'nk , x0 ) 0( k ) ta cng c
nk
x'nk' x0. Do f lin tc, cho k trong bt ng thc d(f( x'nk ,f( x'nk' ) ta c 0
= d(f(x0), f(x0) . iu v l ny ni ln rng f phi lin tc u trn A.
Tip theo, ta xt hm s thc xc nh trn tp compact
(1)
Qn(x) dx = 1, n =1, 2,
(2)
Ta hy nh gi cc i lng cn. Ta c:
1
(1 x2)n dx = 2 (1 x2)n dx 2
0
1
x
2 n
2 (1 nx ) dx =
0
1
x
(1 x2)n dx
4
3 n
1
n
>
(3)
Do cn < n
( , ta dng bt ng thc Bernoulli: (1 x2)n 1- nx2.)
T (3) vi bt k > 0 ta c
Qn(x) = cn(1 x2)n n (1-x2)n n (1- 2)n
(4)
vi mi x tho x 1. Do Qn(x) hi t u v 0 trn tp [-1,-] [,1] (
< 1).
Tip theo, t
Pn(x) =
i bin s x + t = y, ta c
Pn(x) =
1 x
f(x + t) Qn(t)dt =
f(y)Qn(y - x)dy
f(y) Qn(y-x)dy =
f(y) (1-x)2)ndy
2 n
f( y) f(x)
khi x - y<
2
2
(v f lin tc u trn IR). t M = sup f ( x ) . T (2), (4) vi mi x [0,1]
[0 ,1]
ta vit
1
pn ( x) f ( x) = ( f ( x + t ) f ( x))Qn (t )dt
1
60
2M
f ( x + t ) f ( x ) Qn ( t )dt
4 M n ( 1 2 )n +
<
vi n ln
Vy nh l c chng minh
5.5.2.H qu. Vi mi f C[0,1] v mi > 0 u tn ti a thc g* W
vi h s hu t sao cho
d(f,g) = max f ( x ) g * ( x )
[0 ,1]
2
Chn cc s hu t b0, b1,..., bn gn a0, a1,...,an sao cho
n
bi ai
i= 0
, v t
2
ai bi
i =0
i =0
x ai bi <
i
V vy
g ( x) g * ( x) f ( x) g ( x) + g ( x) g * ( x) <
61
ta
C[a,b] f f* C[0,1] , f*(t) = f (
)
ba
v mi a thc bin thnh mt a thc qua php bin i nn cc tnh cht ca
C[0,1] c bo ton trong C[a,b].
5.5.4.nh l Weierstrass II. Vi mi hm s f(x) lin t trn IR tun hon
theo chu k 2 v vi mi s dng s tn ti mt a thc lng gic.
sn(x) =
a0
+
2
k =1
Sao cho vi mi x IR ta c
f ( x) sn ( x) <
Chng minh. Xt cc hm s
f ( x ) + f ( x )
2
f ( x) f ( x)
sin x
( x) =
( x ) =
- x), ta cng c
x ) sin x v( x ) < / 2
62
- x bi x, ta c
x) < / 2
Kt hp (*) v (**) ta c
f ( x ) cos x v(
x ) cos x
x ) cos x
x ) cos x <
2
Vy vi mi x IR ta c f ( x) s ( x) < trong
x ) cosx
2
L mt a thc lng gic
v g ( x) g ( x ' ) <
Nh vy vi mi x B(x,rx) ta c
g( x' ) f n( x ) ( x ) g ( x ) g ( x' ) + g ( x ) f n( x ) ( x )
<
3 3 3
H cc hnh cu m (B(x,rx))x X l mt ph m ca tp compact X nn
c ph con hu hn
+ f n( x ) ( x ) f n( x ) ( x' )
63
X=
U B(xi , rxi ) .
i =1
t n0 = max{n(x1),,n(xk). Khi vi n n0 vi x X ta s tm c i,
(i = 1,,k sao cho x B(xi,rxi). Nh th
g(x) fn(x) g(x) fn0(x) g(x) fn(xi)(x)
Vy nh l c chng minh
5.6.nh l Ascoli Azelas
hay
f ( x ) K + max f ( x ) = M
[a ,b ]
Vy vi mi f max f ( x ) M
[a ,b ]
64
b)Vi > 0 tn ti
<
nu x,y [a,b],
nu
tn ti cc s dng i
th
f ( x) f ( y ) f ( x) f i ( x)
+ f i ( x) f i ( y ) + f i ( y ) f ( y )
2d(f,fi) + f i ( xo) f i ( y ) < 2
+ =
3
U B( x , )
i
)( i= (xi), i = 1,,n).
i =1
65
f ( xi ) Ki vi mi f A
i =1
f ( xi ) n K
r
. Ta gi thit (a) v cc
6
r
6
r
r
hnh cu B(i, ) IRn ta hy chn mt hm fi A sao cho (fi) B( i , ). Gi
6
6
f ( xi ) f i ( xi ) f ( xi ) i j + f i ( xi ) i j
<
r
r
r
+ = .
6
6
3
A U B ' (fj, r)
j =1
[a ,b ]
A = {y C[a,b] : y(t) = x( )d , x M}
a
66
y(t)= x( )d
a
x( )d Ld = (b - a)L
t'
a
t'
> 0 sao
y(t) y(t)= x( )d - x( )d
= x( )d t t.L <
t
67
xn f(x)dx = 0, n = 0,1,2.
68
i =1
Ak
i =1
k +1
U Ai lin thng.
i =1
69
70
6.1 Gi s A, B l hai tp lin thng trong khng gian mtric X sao cho
A I B . Chng minh A B cng l mt tp lin thng.
6.2 Gi s X l khng gian lin thng v f l mt hm s lin tc t X vo
IR . Gi s a, b f(X), a < b. Chng minh rng vi mi c (a,b) tn ti x X
f(x) = c.
71
C. LI GII V HNG DN
PHN A
2
f ( x ) = 1 nu
3
1
nu
n + 2
neu x 0, x 1 / n
neu x = 0
neu x = 1
neu x =
1
n
l song nh phi tm
2. V hm f n iu (chng hn, tng) nn gii hn tri v gii hn phi
ca hm f ti mi thi im thuc [a,b] u tn ti. Gi s x [a,b] l im ti
hm s gin on, ta c bc nhy w(f) = f(x + 0) f(x - 0) l mt s
dng. Tp hp cc im gin on m bc nhy ln hn s dng cho
trc l hu hn v nu tp ny v hn th ha ra f(b) f(a) n vi n ty ! V
l.
K hiu Ak l tp hp cc im gin on c bc nhy ln hn
tp tt c cc im gin on ca f. Khi A =
1
v A l
k
U A k . V mi Ak hu hn nn
k =1
tp A m c hoc hu hn.
3. Ta vit
72
IR =
U( n ,n + 1]
n =
( E\D) D = E
5. Ta vit
A = {a1, a2,, an,}
B = {b1, b2,, bn,}
Vi mt phn t ai bt k ca A, tp {ai} B l m c. Do
AB=
U{ak } B
k =1
m c
Cng c th chng minh trc tip bi ton ny bng cch nh s theo
ng cho ma trn v hn cc phn t ca A B c dng (ai,bj).
6. Gi s E l tp m c gm cc dy s c nh s thnh dy l s1, s2,
s3, Lp dy s* nh sau. Nu s hng th n trong sn bng 0 ( t.., 1) th cho s
hng th n ca s* bng 1
( t..,0). Khi dy s s* E. iu ny v l.
Vy E khng m c
PHN B
u( x )v( x )dx ( u
1/ 2
( x )dx )
( v 2 ( x )dx )1 / 2 (1)
a
Tht vy, vi mi s IR ta c:
(u(x) + v(x))2 0 , x [a,b]
hay
hay
2
b 2
b 2
b
u( x )v( x )dx u ( x )dx + v ( x )dx
a
a
a
Ly cn bc hai 2 v ta c c kt qu
Dng bt ng thc ny ta chng minh c tin 3. Tin 1 hy xem
v d 1.2.5 1.
e) Lu , nu mt hm u(x) kh vi trn [a,b] c u(x) = 0 trn th u(x) =
const
1.2 Sinh vin t nghim li cc tin ca mtric.
1.3 ta c bt ng thc s cp sau y:
a
b
0a b
a +1 b +1
Do nu 0 a b + c th
a
b+c
b
c
+
1+ a 1+ b + c 1+ b c +1
vi mi b, c > 0.
Dng bt ng thc ny ta kim tra tin tam gic cu a). Cc phn cn
li ngi c t chng minh.
1.4 Xem li nh ngha ln cn ca mt im v nh ngha v dy hi t.
1.5 Dng phn chng. Gi s tn ti hu hn n vi mi m n th un um.
Gi s n0 l s ln nht trong cc s n ny. Nh th vi mi n > n0 s tn ti m
n sao cho un < um. Ly n1 = n0 + 1 c m = n2 > n1 un1 < un2; chn tip n3 >
74
neu 0 t 1,
0
nu
x(t) = lim xn ( t ) =
n
1
neu t = 1
nu
Nh th xn khng hi t u n x(t) do x(t) l hm khng lin tc trn
[0,1], tc dy (xn) khng hi t trong C[0,1] .
Ta c
sin nt 1
max xn ( t ) 0 = max
0
[a ,b ]
[a ,b ] n
n
nn xn 0 trong C [0,1] . (k hiu 0 ch hm hng bng 0).
1.8 Dng nh ngha ca khng gian tch v s hi t ca dy
2.1 a) Ta c
d ( x, A) = inf d ( x , y ) ,
yA
Do
d ( x, A) = 0 inf d ( x , y) = 0
yA
(yn) A : d(yn,x) 0
x A
b) Cho > 0. t
M = { x X : d(x,A) < }
Nu y M th d(y,A) < . t r = - d(y,A) > 0. Ta chng minh B(y,r)
M. Ly z B(y,r) th d(y,z) < r. T bt ng thc
d(y,A) d(z,A) d(z,y)
suy ra
d(z,a) d(z,y) + d(y,A) < r + d(y,A) =
75
hay y M. Vy M l tp m.
chng minh tp {x X : d(x,A) } l ng, ta chng minh tp {x X
: d(x,A) > } m tng t nh trn.
2.2. a) Ly x G = {x X : d(x,F1) < d(x,F2)} khi d(x,F2) d(x,F1) > 0.
Xt hnh cu m B(x, r/4). Nu B B(x, r/4) th d(x,y) < r/4. Dng bt ng
thc dng
d(x,A) d(y,A) d(x,y)
ta c
d(y,F2) d(x,F2) d(x,y)
d(y,F1) d(x,F1) + d(x,y)
Tr v theo v ta c:
d(y,F2) d(y,F1) d(x,F2) d(x,F1) 2d(x,y)
r r
r 2d ( x , y ) > r = > 0
2 2
Vy d(y,F2) > d(y,F1) hay y G. Do B(x, r/4) G tc l G m. Mt
khc nu x F1 th d(x,F1) = 0 < d(x,F2) do F1 F2 = nn x F2 v d(x,F2) >
0 do F2 ng. Vy F1 G.
By gi gi s G F2 nn c x0 G F2 . Cho > 0, v x0 G nn
c y G d(x0,y) < /2; x0 F2 nn d(x0,F2) = 0. T
d(y,F1) < d(y,F2) , d(y,F2) d(x0,F2) + d(x0,y)
v
d(x0,F1) d(y,F1) + d(x0,y)
suy ra
d(x0,F1) d(x0,F2) + d(x0,y) 2d(x0,y) <
iu ny ng vi mi > 0 nn d(x0,F1) = 0, suy ra x0 F1. Vy F1 F2
mu thun vi gi thit. Do G F2 = .
b) t G1 = G, G2 = X\G ta c ngay kt qu.
2.3 Gi s F ng. Ta c F U B( x ,1 / n ) vi mi n N. t Bn =
xF
n =1
n =1
U B( x ,1 / n ) l tp m. Khi F I Bn . Nu y I Bn th vi mi n N, y
xF
I Bn
n =1
Vy F c kiu G
76
n0 : |xn| < . Chn cc s hu t r1, r2,rn0 sao cho |ri xi| < vi mi 1, n0 v
2
2
hy xt dy r = (r1, r2,,rn0, 0,0,). Khi
d(x,r) = sup xi ri
cho y Y v > 0. Chn m N sao cho
i N
<
2
77
2.7 Do U, V l cc tp m trong Y ta c
U = U BY ( u , ru ) , V =
uU
UB
vV
(v, rv )
78
x i y i max x j y j x j y j
j =i ,...,k
j =1
Do
d1( x , y ) =
( x i y i )2
k ( max x j y j )2
i =1
j =i ,...,k
k d2(x,y) k d3(x,y)
Mt khc s dng bt ng thc Cauchy Schwarz, ta c
k
d3( x, y ) = x j y j k
j =1
( x j y j )2 =
j =1
k d1( x , y )
Nh th
v
79
I Fn =. Gi s tn ti x F, lc
n =1
t (0,1]
1,
x( t ) =
0,
Hm ny khng lin tc ti t = 0. Vy F =
t =0
I Fn =
n=1
80
x
1
t
1
1
n
4.4 Gi s x X v l s dng cho trc. V Y1 = X nn tn tai x1 Y1
d(x1,x) < /2. Do Y1 m nn c r1 > 0, (r1 < /2) sao cho hnh cu ng
B(x1,r1) Y1. Do Y2 = X nn B(x1,r1) Y2 . Ly x2 thuc tp m B(x1,r1)
Y2 li c r2 > 0, ( r2 < 1/2) sao cho B(x2,r2) (x1,r1) Y2. Do Y3 = X nn
B(x2,r2) Y3 , ta chn x3 thuc tp m B(x2,r2) Y3 vi r3 < 1/3 Tip tc
qu trnh ny ta thu c dy hnh cu ng tht li B(xi,ri) trong X y
I Yi . Hn na, d(, x)
i =1
I Yi = X .
i =1
1 1
1
xn = (1, 2 , 3 n ,,0,)
2 2
2
y l dy c bn trong s0 v
1
(m > n) nn d(xn,xm) 0 (m,n ). Gi
d(xn,xm) = sup xni xmi =
( n + 1 )2
i
s dy ny hi t n x0 = (x01, x0k,0,) s0. iu ny v l v nu n > k
1
0 khi n . Vy
d(xn,x0) = sup xni x0i d(xn,x0) = sup xni x0i =
( k + 1 )2
i>k
i N
s0 khng y
81
I An , f
f F
|f(x)| Mx n vi mt s n no nn x An. Vy IR
n =1
n =1
I An tc l IR = I An .
0
na, An0 ng nn ta c An 0 = An 0
Gi U l mt hnh cu m cha trong An0. Khi x U x An0 f F :
|f(x)| n0 = M
4.8. f lin tc u trn IRnn vi = 1 tn ti > 0 sao cho vi mi x, x IR
|x x| |f(x) f(x)| <
(1)
By gi cho x IR, gi s x > 0 s tn ti s n N x [(n - 1), n] nn ta c th vit
|f(x)| |f(x) f(n 1)| + | f(n 1)) f((n 2))| +
+| f() f(0)| + |f(0)|
Theo (1) ta c
|f(x)| n + |f(0)|
hay
+ f(0)
(x + ) + |f(0)|
|f(x)| n
+ |f(0)| + = x +
82
Mt khc , l khng gian khng y . (chng hn, dy xn =
2 2
1
c bn trong X nhng khng hi t trong X) nn (IR,d1) cng khng y
2 n
. Chng minh tng t i vi d2 ta c (IR,d2) ng c vi Y = (0,) vi
mtric thng thng, trong ta cng thy ngay Y khng y .
c) y ha ca X l , . Do y cng l y ha ca (IR,d1)
2 2
(sai khc mt php ng c). Tng t y ha ca (IR,d2) l [0, )
5.1 Gi s A1,,Ak l cc tp con compact ca X. t A =
U Ai . Nu (xn)n
i =1
83
5.6 Do X =
U G nn I : x G m. Do rx > 0 : B(x,rx) G.
(B(x,r/2))xX l mt ph m ca X nn tn ti ph con hu hn X =
( rx
U B( xi ,rxi / 2 ) . t r = min
i =1,k
i = 1,,k : x B( xi ,
rxi
2
rxi
2
x1 = (0,0,, 1 ,0,)
( n)
Lc ta c
84
vi p = ln - ln 0
iu ny c ngha l f(X) tr mt trong X ng thi
d(f(a),f(b)) d(a1,b1) d(ap,bp)
d(ap,a) + d(a,b) + d(b,bp) < 2 + d(a,b)
vi mi > 0 nn d(f(a),f(b)) = d(a,b). T y suy ra f lin tc v n nh. Hn na, do
X compact nn f(X) compact. V vy f(X) = f ( X ) = X hay f ton nh. Nh th f : X
X l php ng c.
5.10 Do f C[0 ,1] nn theo nh l Weierstrass I, tn ti dy a thc gm(x) = a0m +
a1mx + + anmxn hi t u v f trn on [0,1]. Khi ta c f(x)gm(x) hi t u v
f2(x) trn on [0,1]. Mt khc
1
f ( x ))dx
i =1
aim x i f ( x )dx = 0
theo gi thit
p dng nh l qua gii hn di du tch phn, ta c
1
Vy
Gi s x M th x M B v ng thi A M . Chng hn N B . Lc
B = (N B) (M B). Cch biu din ny ni ln B khng lin thng.
6.2 V f : X IR lin tc v X lin thng nn f(X) l tp lin thng trong IR. Vy
f(X) l mt khong. Nu a,b f(X), a < b th (a,b) f(X). T y nu c (a,b) th c
f(X) nn c x X f(x) = c.
86
[1] Dieudonn, C s gii tch hin i, T.1 (bn dch ting Vit), NXB i hc v
Trung hc chuyn nghip, H ni 1973.
[2] Cnmgrp, Phmin, C s l thuyt hm v gii tch hm, T.1,(bn dch
ting Vit), NXB Gio dc, H ni 1971.
[3] Hong Ty, Gii tch hin i, T.1, NXB Gio dc, H ni 1978.
[4] Kirillov, A. Gvichiani, Thormes et Problmes danalyse fonctionelle, Mir,
Moscou 1982.
[5] Phan c Chnh, Gii tch hm, T.1, NXB i hc v Trung hc chuyn
nghip, H ni 1978.
[6] B. A. Tpe, . . capec, T. C. Coa, aa ypa-e
ya aa, 1984.
87
88