KUNSTGESCHIEDENIS BOEK INDUSTRIELE VORMGEVING H1 1700 Industrie vooral te doen in W-EU Veel grote ateliers, veel voor rijkelieden

n Te veel ambachtslieden waardoor concurrentie Italie+ Duitsland: eerste modelboeken Ontwerper niet meer betrokken bij het maakproces! Zonnekoning Lodewijk XIV liet veel porselein maken Middenklasse werd ook genteresseerd en er kwamen modelboeken Franse Revolutie: alles stortte ineen en hoffunctionarissen werden onafhankelijke employees. Boulton (ondernemer) zat in concurrentiestrijd en begon een fabriek (1759): decoratieve producten voor een modieuze markt die snel van smaak veranderde. Wedgewood: 1. De klei de witheid van porselein gegeven. 2. klei herhaaldelijk in vorm gieten, zodat alles een geheel is Huishoudelijke voorwerpen waarde de esthetische vorm in overeenstemming moest worden gebracht met eisen van bruikbaarheid en duurzaamheid. Overeenkomst: 1. Ondergeschikt aan of iets commercieel uitvoerbaar was 2. Betrokken ontwerpen uit disciplines buiten hun eigen ontwerpproces (kunstenaars etc) Industriele Revolutie (ENG won): kloof tussen vormgeving en productie Vormgeving werd the overwelming: gespecialiseerd werk kwam er niet meer aan te pas. Protesteerders: Pugin, Ruskin, Morris: Het foute denkbeeld dat producten worden verfromd ipv verfraaid Ook: Heny Cole; functie boven versiering Stevens voor Hoole maakte een open haard. Zij stonden niet open voor verbetering . Ging naar andere werkgevers en hierdoor kwam het idee van opleiding in vormgeving. Christopher Dresser (School of Design, Londen): puur geometrische natuurlijke vormen en vormen uit de geschiedenis te gebruiken

H2 Techniek en vormgeving moeten samen <> moeten niet samen (Zarah Colburn) Duits architect Gottfried Semper: machine-esthetiek (abstracte geometrische vormen + functionalistische filosofie) werd steeds meer toegepast Hevige concurrentiestrijd spoorwegmaatschappijen in GB: accent nog meer op uiterlijk Nieuwe organisatiestructuur: -Primitieve leerstructuur + men werkte daar hun hele leven -Militaire organisatievormen: structuur wie doet wat Vormgeving koetsen beter in Amerika dan in GB: -door lange reizen en klimaatverschil moesten de koetsen wel beter voldoen aan de wensen van de reizigers -tijdens de komst v nieuwe vormgeving treinen werden de koetsen niet geheel verdrongen itt GB Mechanische functie was slechter in Amerika dan in GB: deze en vormgeving kan dus nooit automatisch gelijk gesteld worden. Schepen hoorden niet tot de industrile vormgeving, maar is een mooi voorbeeld in groei van vormgeving. Bij treinen en schepen bestaat er een complexe verhouding tussen de vorm als mechanische of constructie en de vorm als decoratie en symbool. Schepen werden zo mooi aangekleed om mensen af te leiden van angst of zeeziekte. Vlocipde: weinig gebruikt want gevaarlijk Veiligheidsrijwiel (John Kemp Starley): ruitvorming stevig, onbuigzaam, ketting, voorwielvork (directe besturing) vorm en functie vallen samen (valt niet veel extra aan te decoreren) Stoel: vorm en functie vallen samen, maar moeilijk te monteren Lambert Hitchcocks: eerste montagefabriek Michael Thonet: bedacht buigen van hout houtverbinding overbodig Ziekten en onhyginische toestanden in grote steden: Doulton werd grootproducent van stenen buizen en sanitair. Glas produceren werd verbeterd: -In vorm blazen waardoor kosten laag bleven en productie hoog -Persen van glas Amerika haalde ondoorzichtig stuk glas weg door decoratietechniek kantglas. Vernieuwingen in metaaltechnologie zorgde ervoor dat er steeds meer ontwerpen konden worden gerealiseerd. Hierdoor werd het ook duidelijk dat er voortaan werd ontworpen uit maatschappelijke functie. Men zag het leven niet meer als een grote arbeid maar als genot: decoratie werd weer belangrijker. e Het heersende esthetische ideaal van de 19 eeuw was in feite niets anders dan een droombeeld van harmonie tussen nut en schoonheid.

H3 Amerikaanse systeem: fabricagemethoden VS grootschalige fabricage, gestandaardiseerde producten, vereenvoudigde machinale bewerkingen. Benvloedde organisatie, cordinatie, karakter arbeidsproces, methoden afzetting goederen, soort en vorm van geproduceerde goederen. Waterproductie ontstond door t nieuwe productieontwerp voor geweren. Ontwerp werd weer teruggebracht naar zijn eenvoud. Andere producten werden genspireerd door deze massaproductie en men probeerde ook horloges en klokken in de massaproductie te zetten. Ook ondervond Amerika de massaproductie voor landbouwmachines. Amerika werd uitgelachen door EU maar werd een grote concurrent op het gebied van productiesystemen en algemene culturele en maatschappelijke waarden. Amerika Europa Industrile methoden ambachtelijke traditie Kwantiteit, bruikbaarheid van grote groepen waarde v product werd bepaald door hoeveelheid Geschoolde arbeid George Wallis concludeerde dat de Amerikaanse producten toch niet in het gewenste leefbeeld paste en Engeland toch voorop liep: naaimachine Singer. Schrijfmachine + camera werd door Amerika in de hand genomen, totaal geen decoratie. Europa beschuldigde de Amerika van materialisme, geen cultuurhebbende etc etc. Frank Leslie bracht cultuur in Amerika. Amerika begon aan massaproductie met vorm en functie. Zij startten warenhuizen waar alles te koop was wat een gezin nodig had: groot assortiment was nodig. Louis Sullivan: vorm volgt functie. Frank Lloyd Wright werkte onder hem, werkte deze slogan verder uit. Was voor massaproductie maar tegen het misbruik vd machines om alle mogelijke vormen na te maken. Frederick W. Taylor analyseerde werkende ambachtslieden om zo nieuwe machines te ontwikkelen die de ambachtslieden hielpen de overbodige acties of verspilde tijd weg te nemen. Henry Ford T-Ford 1908: gemaakt met machines + arbeiders: de voorbode van een verandering in de industrile arbeid en producten die al het voorafgaande in de schaduw zou stellen.

H4 Sellar: bedenkt standaardsysteem voor schroeven, bouten, moeren (Withworth was voorganger, maar was te veel precisie en vakbekwaamheid) Spoorwegen werd genationaliseerd tot Pruisische Staatsspoorwegennet Standaardisering werd ook ingeleid bij andere gangbaardere producten: Peter Behrens 1907 eerste moderne industrile vormgever (elektrische waterketels) 1902; British Engineering Standards Association 1916; Deutsche Normen Ausschuss (WO I voordeel) 1918; American Standards Association Door Ford werd de tweestrijd tussen standaardisering en vraag naar nieuwigheden zichtbaar. styling Ook standaardisering voor houttechnologie: informatie, sterkte, maatvoering hierdoor werd standaardisering uitgebreid tot een 3dvorm, met als resultaat een standaardeenheid van ruimte: een module. Musterring begin van modulair systeem (aanbouwkast/keukenetc) Standaardisering voor papier Stijl was vooral functioneel en sobere kleuren. Het ideaal van Taylor (lopende band werk) wordt nu juist gezien als negatieve factor voor de productiviteit. Rationalisering: werkomgeving wordt verbeterd, arbeidsongeschikt ontstaat.. etc Reichskuratorium fr Wirtschaftlichkeit 1921 Elk voorwerp werd geanalyseerd op: vorm, materiaal, functie, gebruik, prijs. Vooral in Frankfurt was dit goed te zien: WO I Ernst May 1925 bestaansminimum-woning (met Adolf Meyer, Ferdinand Kramer, Mart Stam, Franz Schuster) 1930; door politieke verschuiving einde aan project, maar wel bewezen dat standaardisering overal toegepast kon worden (huis en kantoor). Deze efficintie + sobere esthetiek werd hierna gezien als ontoereikend voor menselijke behoeften. Maximale efficintie werd optimale efficintie.

GOED IN VORM H1