on vn A.

Khi nim : on vn l n v trc tip to nn vn bn, c qui c bt u t ch vit hoa li u dng n ch chm xung dng v thng biu t mt tng i hon chnh. on vn thng do nhiu cu to thnh. 1. V hnh thc: bt u t ch vit hoa li u dng n ch chm xung dng ( qua hng). 2. V ni dung: Biu t mt tng i trn vn. 3. V cu to : - Thng do nhiu cu to thnh. Tuy nhin c nhng V ch c mt cu thm ch l mt t. - Cch trnh by : M on thn on kt on
B. T ng ch v cu ch ca on vn

I. T ng ch : 1. V d : *VD1 : Ti a mt thm thung nhn theo cnh chim. Mt k nim c i by chim gia cnh ng la hay bn b sng Vim sng li y ry trong tr ti. Nhng ting phn ca thy ti gch mnh trn bng en a ti v cnh tht. T ti ( i t) nhc li nhiu ln duy tr i tng c ni n. *VD2: Trn ng Khoa rt bit yu thng. Em thng bc y xe b m hi t lng, cng si dy thng ch vi ct v lng v mi bc v nh mnh. Em thng thy gio mt hm tri ma ng trn b ng, cho nn dn lng bn p li ng. -> TK - em - em...-> duy tr i tng ni n l TK. * VD3 : Lo Hc -> lm tiu 2. Kt lun : L cc t ng c dng lm mc hoc nhng t ng c lp i lp li nhiu ln( thng l cc ch t, i t, cc t ng ngha) nhm duy tr i tng c biu t trong V. II. Cu ch ca on vn : 1.V d : a. Trn ng Khoa rt bit yu thng. Em thng bc y xe b m hi t lng, cng si dy thng ch vi ct v lng v mi bc v nh mnh.Em thng thy gio mt hm tri ma ng trn b ng, cho nn dn lng bn p li ng. b. Cc t bo ca l cy c cha nhiu lc lp. Trong cc lc lp ny c cha mt cht gi l dip lc, tc l cht xanh ca l. S d cht dip lc c mu xanh lc v n ht cc tia sng c mu khc, nht l mu v mu lam , nhng khng thu nhn mu xanh lc m li phn chiu mu ny v do 1

mt ta mi nhn thy mu xanh lc. Nh vy, l cy c mu xanh l do cht dip lc cha trong thnh phn t bo. 2. Kt lun: a. V ngha: - Cu ch l cu mang ni dung khi qut ca ton on vn. - Cu C c chc nng nu r ti , ch m V biu t. N chi phi ton b ND V. Cc cu khc trong V phi ph thuc n v lm sng t cho n bng cc l l, dn chng, con s - Cu C gip ngi vit th hin ND tp trung, thng nht hn; gip ngi tip nhn nm c nhanh chng,chnh xc ND V. b. V cu to : - li l ngn gn, thng hai thnh phn chnh ( CV VN), thng l cu khng nh hoc ph nh. c. V v tr : Thng ng u hoc cui on vn. + ng u V s c nhim v gii thiu, nu trc ch ca V + ng cui V c nhim v tng kt, khi qut nhng ND trnh by. Khi ng cui on , cu ch c th kt hp thm vi nhng t ng mang tng kt khi qut nh : V vy, tm li, v th, cho nn * Mun xc nh cu ch : + X ND chnh m V biu t + Tm xem ND y c th hin trong cu vn no. *Lu : C nhng V khng c cu ch ( song hnh, mc xch). Ch ca Vkhng c bc l trc tip trong mt cu vn no m tot ln t ND ca tt c cc cu trong on. VD : Ma ngt. Tri rng dn. My con chim cho mo t hc cy no bay ra ht rm ran. Ma tnh. Pha ng, mt mng tri trong vt . Mt tri l ra, chi li trn trn nhng vm l bi lp lnh. ( T Hoi)
C. Cch trnh by ni dung trong on vn

I. Din dch 1. V d * Sau trn ma ro, mi vt u sng v ti. Nhng o hoa rm bt thm mu chi. Bu tri xanh bng nh va c gt ra. My m my bng tri nhn nh, sng rc ln trong nh mt tri. 2

* Phong cnh min Ty Bc tht l hng v. Ni rng trng ip nhp nh mt mu xanh thm. C nhng ngn ni cao cht vt my cun quanh sn. C nhng cao nguyn chy di mnh mng. C nhng thung lng hnh lng cho lt vo gia nhng khong ni i. 2. Kt lun - L cch trnh by i t chung, khi qut n cc chi tit, c th lm sng t cho chung khi qut . Cu ch ng u on vn , cc cu sau trin khai lm r cu ch . - V trnh by cch ny cu to gm 2 phn : M on pht trin on. II. Quy np 1 V d : * Nhng ngi nh cao tng ang c hon thin khn trng. Nhng tm bin sc s trn ng ph qung co cho nhng sn phm ca cc cng ti danh ting. Nhng vn phng i din ng chen chn cc ng ph trung tm. Nhng khch du lch nc ngoi ng ng ngc cc ng ba, ng t l nhng hnh nh v mt H ni nng ng, tr trung trong thi i mi. * Cy lan, cy hu, cy hng ni chuyn bng hng, bng hoa. Cy m, cy cI ni chuyn bng l. Cy bu, cy b ni bng qu.Cy khoai, cy dong ni bng c, bng r. Bao nhiu th hoa, by nhiu ting ni. 2. Kt lun - L cch trnh by i t c th, chi tit n chung, khi qut. Cu ch ng cui V. Trc cu C c th dng nhng t ng chuyn tip mang TKKQ : tm li, v vy, cho nn - Cu to V gm 2 phn : Pht trin on Kt on. III. Song hnh 1.V d * Ma ngt. Tri rng dn. My con chim cho mo t hc cy no bay ra ht rm ran. Ma tnh. Pha ng, mt mng tri trong vt . Mt tri l ra, chi li trn trn nhng vm l bi lp lnh. ( T Hoi) * Nam Cao ( 1915 1951) tn khai sinh l Trn Hu Tri, qu lng i Hong, ph L Nhn( Nay l x Ho Hu, huyn L Nhn) tnh H Nam. ng l mt nh vn hin thc xut sc vi nhng truyn ngn, truyn di chn thc vit v ngi nng dn ngho i b vi dpNam Cao c nh nc truy tng gii thng HCM v VHNT nm 1996. 2. Kt lun 3

- L cch trnh by cc cu ngang nhau ( Cc cu c quan h bnh ng, khng cu no ph thuc hay bao hm cu no). Cc cu trong V b sung v phi hp vi nhau biu t chung , khi qut ca ton on. - V song hnh khng c cu C. C ca V c tot ra t ND ngha ca tt c cc cu trong on. - Cu to : ch c phn pht trin on. IV. Mc xch 1.V d * Ngi tiu dng mua hng ho tho mn nhng nhu cu trong sinh hot hng ngy. Hng ho phc v i sng sinh hot hng ngy c gi l hng tiu dng. Hng tiu dng phn bit vi hng t bn. Hng t bn l hng ho thng c cc nh sn xut mua sn xut ra nhng hng ho khc. * c th Nguyn Tri, nhiu ngi c kh m bit c ng l th NT khng ? ng l th NT th cng khng phi d m hiu ng. Li c khi ch hiu ng m ton bi khng hiu. Khng hiu v khng bit chc chn bi th c vit ra vo lc no trong cuc i nhiu chm ni ca NT. * Cc tc phm VHVN c gi tr u c tnh nhn vn . Truyn Kiu ca Nguyn Du l mt tc phm VH c gi tr. Bi vy, Truyn Kiu l mt tc phm c tnh nhn vn, khng ai c th ph nhn c. 2. Kt lun - L cch trnh by cc cu cha cc c quan h mc xch vi nhau bng cch cu sau lp li ca cu trc giI thch, b sung cho cu trc. - V mc xch c th c cu C nhng cng c khi khng c. - VD3 cn gi l mc xch lp lun ba on ( Tam on lun) V. Tng - Phn - Hp 1. V d * Trong hon cnh "trm du u tm, ta cng thy ch Du tht l mt ngi ph n m ang tho vt. Mt mnh ch phi gii quyt mi kh khn t xut ca gia nh, phi ng u vi nhng th lc tn bo : quan li, cng ho, a ch v tay sai ca chng. Ch c khc lc, c ku tri nhng ch khng nhm mt khoanh tay m tch cc tm cch cu c chng ra khi cn hon nn. Hnh nh ch Du hin ln vng chc nh mt ch da chc chn ca c gia nh. ( Nguyn ng Mnh) 2. Kt lun 4

- L cch trnh by on vn ngoi cu ch t u on ra cn c cu kt mang ni dung khi qut , tng kt v nhn mnh ch V. - V c cu to 3 phn : + M on : Cu C nu chnh, khi qut + Pht trin on : Cc cu cha ph trin khai lm r chnh + kt on : Cu kt khng nh, tng hp li vn . * Mun xc nh cch trnh by ni dung on vn : - Xc nh ND V. - Tm cu ch . - Xc nh v tr cu ch v quan h ca n vi nhng cu khc trong on. - Kt lun v cch trnh by.
D. Tch on vn :

I. Khi nim 1. V d : C bui sm nng m, bin bc hi nc, khng nom thy ni xa, ch mt mu trng c. Khng c thuyn, khoongcos sng, khng c my, khng c sc bic ca da tri. Mt bui chiu lnh, nng tt sm. Nhng ni xa lam nht pha mu trng sa. Khng c gi, m sng vn u n, r rm.Nc bin dng y, qunh c mt mu bc trng, lm tm nh bt phn trn da qu nht. 2. Nhn xt : - Hai V cng ni v cnh bin.on 1 ni v "bui sm nng m", on 2 ni v "bui chiu lnh". - Thi im khc nhau, cnh sc bin khc nhau. Vic tch 2 V lm cho phn vn bn r rng, cn i... 3. Kt lun : Tch mt VB hay mt phn ca VB ra thnh nhng V l xp mt cu hay mt s cu vo mt V, phn bit n vi phn VB trc n v sau n, nhm nhng mc ch din t nht nh nh to s r rng, cn i, thu ht ch ... II. Nhng cn c tch on vn : 1. Cn c vo vai tr, nhim v ca on vn trong cu to chung ca VB. - on vn lm phn m bi : Gii thiu ti... - on vn hay nhiu V lm phn thn bi : Trin khai c th ND ch . - on vn lm phn kt bi : tng hp, nh gi ch ... 5

2. Cn c vo nhng bin i trong quan h ni dung gia cc on vn: a. Quan h gia cc vt, vic, hin tng khc nhau: mi vt, vic... tch thnh mt on vn. VD : Nng nh cm la m xung trn rng ni Ch Ly. Di sui, nc i trn gn ht, dn lng phi d tng hn ra mi tm c nc.Ry mun chy. Cy la c thp l t, ht cng t, ht lp nhiu. Thm ci i mui.H mui nh no cng n n ht cui cng ri. Ht mui phi nc ngm ci h mt m ri dc ra ly ci nc mn mn n vi cm.By gi ci h cng ht mn. b. Quan h gia cc im, hng khng gian khc nhau: mi im, hng khng gian... tch thnh mt on vn. VD : T ty sang ng, nhng di ni tr chy tip nhau trng ta mt vnh ai.Nhng di ni tr ny tip tc nhng di ni tr ca chu u, chy ngang qua chu ti bn o Trung - n ri tin ra bin thnh qun o In - - n - xi a. Qu ln pha bc chu c nhiu cao nguyn c.Nhng cao nguyn ny b bo mn t lu i, nhng v sau hin tng to sn li lm xut hin nhng di ni tr. c.Quan h gia cc thi im, thi hn khc nhau : mi thi im, thi hn... tch thnh mt on vn. VD : C bui sm nng m, bin bc hi nc, khng nom thy ni xa, ch mt mu trng c. Khng c thuyn, khoongcos sng, khng c my, khng c sc bic ca da tri. Mt bui chiu lnh, nng tt sm. Nhng ni xa lam nht pha mu trng sa. Khng c gi, m sng vn u n, r rm.Nc bin dng y, qunh c mt mu bc trng, lm tm nh bt phn trn da qu nht d.Quan h gia cc mt, c im, tc dng khc nhau: mi mt, c im, tc dng ... tch thnh mt on vn. VD : Hi u l bn b ca ngi i bin. Chng bo trc cho h nhng cn bo. Lc tri sp ni bo, chng cng bay nhiu, vn st ngn sng hn v v t mun hn. Chng cn kim mi sn cho l con trong nhiu ngy, ch khi bin lng. Hi u cn l du hiu ca im lnh. Ai tng lnh nh trn bin c di ngy, b ci bng bnh ca sng gi lm say...m thy nhng cnh hi aai, lng li khng bng hi vng. Bn chng bo hiu s bnh an, bo trc bn cng h hi, bo trc s sum hp gia nh sau nhng ngy cch bit ng ng. 6

E. Lin kt on vn trong vn bn

I- Tc dng : - Lin kt l mt trong nhng tnh cht quan trng nht ca vn bn. N to nn mi lin h cht ch gia cc cu trong on vn, cc on trong vn bn lm cho VB tr nn c ngha, d hiu. - V vn c to nn bi nhiu cu vn. Mt vn bn thng do nhiu on vn to thnh.Do cc cu trong mt on, cc on trong mt vn bn phi c s lin kt cht ch vi nhau v c ND v HT. Khng c s lin kt vn bn s khng c tnh thng nht v ch . - Lin kt on vn trong vn bn lm cho cc on vn va phn bit va lin mch vi nhau mt cch hp l gip ngi to vn bn trnh by vn mt cch l-gic, cht ch ; gip ngi tip nhn vn bn c th d dng lnh hi d dng, y ni dung vn bn. - S lin kt c th hin hai cp : + Lin kt cc cu trong mt on vn. + lin kt cc on trong vn bn. II. Lin kt cu trong on vn : - Cc cu trong on vn phi lin kt cht ch vi nhau v c ni dung ln hnh thc. - S lin kt ny c th hin trn hai phng din : Ni dung v hnh thc. 1. Ni dung : - Lin kt ch : Cc cu trong on vn pha cng hng vo mt ch xc nh, khng lc sang ch khc. - Lin kt l-gic : Cc cu trong on vn phi c sp xp theo mt trnh t hp l. 2. Hnh thc : Cc cu trong on phi lin kt cht ch vi nhau bng cc php lin kt. a. Php lp : * VD : Sch l mn n tinh thn v gi cho con ngi. Sch tch lu tri thc, kinh nghim, tr tu loi ngi. Sch cung cp kin thc v t nhin, x hi, nhn vn. Mi quyn sch hay gip ta nng cao m rng tri thc. Sch gip ta thy c mt ng v mt cha ng ca mnh .V vy sch tt lun l bn ca mi chng ta. * Kt lun - Php lp l cch dng i dng li cu sau nhng t ng dng cu trc. - Tc dng : Duy tr i tng c ni n trong V nhm to ra s lin kt cht ch gia cc cu vn. 7

- Cc hnh thc lp : + Lp t vng. + lp cu trc c php. + Lp ng m. b. Php th : *VD1 : Nguyn Tri yu thin nhin tha thit. ng yu mt bn xun u tri vi i b C non nh khi bn xun ti. ng yu mt con trong ln ma xun gi u ln bi ct nm ngh sut ngy. Yu mt nh trng trong lng sui soi vo chn ru m thanh, yu mt o hoa mai , mt khm trc, mt cy thng, mt ting sui r rm nh ting n cm. Hng xoan, ting cuc gi h u lm nh th bi hi , xc ng. * VD 2 : Cng nh ti, my cu hc tr mi b ng ng np bn ngi thn, ch dm nhn mt na hay dm i tng bc nh. H nh con chim con ng bn b t, nhn qung tri rng mun bay, nhng cn ngp ngng e s. H thm vng v c ao thm c nh nhng cu hc tr c, bit lp, bit thy khi phi rt r trong cnh l. ( Ti i hc - Thanh Tnh) * Kt lun : - Php th l cch dng cu sau nhng t ng thay th cho nhng t ng dng cu trc. - Tc dng : Rt ngn di vn bn, trnh lp t khng c thit, thng tin nhanh n vi ngi c -> to ra s lin kt cht ch gia cc cu vn. - Cc hnh thc th : + Th i t. + Th bng nhng t ng ngha. c. Php ni: * VD : Lo c lm ra vui v. Nhng trng lo ci nh mu v i mt lo ng ng nc, ti mun m chong ly lo m a ln khc. By gi th ti khng xt xa nm quyn sch ca ti qu nh trc na. ti ch i ngi cho lo. ( Lo Hc - Nam Cao) * Kt lun : - L cch dng nhng t ng c tc dng ni cu cha n vi cu trc hoc cu sau. - Tc dng : Ngoi tc dng LK cu, php ni cn th hin r mi quan h ngha gia cc cu m n ni. - Cc hnh thc : + Ni bng quan h t : Nhng, v , ri + Ni bng ph t : Li , cng, vn 8

+ Ni bng nhng t ng chuyn tip : Tri li , bn cnh * Lu : - Cn mt s php LK cu khc : Dng t tri ngha, dng t cng trng lin tng.( Hc k hn lp 9) - Php lin kt cu phi c thc hin t nht hai cu. Trong mt cu th khng gi l php lin kt mc d vn c tc dng LK. VD : Cng nh ti, my cu hc tr mi b ng ng np bn ngi thn, ch dm nhn mt na hay dm i tng bc nh. H nh con chim con ng bn b t, nhn qung tri rng mun bay, nhng cn ngp ngng e s. H thm vng v c ao thm c nh nhng cu hc tr c, bit lp, bit thy khi phi rt r trong cnh l. ( Ti i hc - Thanh Tnh) III. Lin kt on vn trong vn bn: 1. Cc v tr lin kt : LK cc on vn trong vn bn c thc hin cc v tr sau : * Gia cc phn trong b cc ca vn bn : - Phn m bi : Gii thiu khi qut - Phn thn bi : Trin khai, trnh by c th khi qut nu m bi. - Phn kt bi : Tng hp, khng nh li ch . * Gia cc on vn trong phn thn bi. 2. Cc phng tin Lk on vn : a. Dng cc php lin kt cu. b. Dng t ng ni: y l cch dng cc t ng c tc dng lin kt ni ny vi kia, on ny vi on kia nhm chuyn tip chng to ra on vn LK mch lc, cht ch. * V v tr : thng ng u on vn. * V t loi : - QHT : v, nhng, ri... - Ch t : , ny, kia , y. - i t : th, vy, , y... - Cc cm t c ngha chuyn tip : Mt khc, tm li, ... * V ngha : - Quan h lit k, b sung, trnh t : Mt l, hai l, trc tin, trc ht, sau , sau cng, thm vo , ngoi ra, bn cnh ... - Quan h TKKQ : Tm li, c th ni rng, nhn chung... - Quan h i lp, tng phn: Tri li, ngc li, nhng, vy m... 9

- Quan h nguyn nhn : V vy, bi vy, bi th... - Ch s thay th : l, trc , sau y... VD : Em thu i chn vo ngi, nhng mi lc em cng thy rt but hn. Tuy nhin, em khng th no v nh nu khng bn c t bao dim, hay khng ai b th cho mt ng xu no em v; nht nh l cha s nh em. V li nh cng rt th thi. Cha con em trn gc st mi nh, v mc du nht gi rch vo cc k h ln trn vch, gi vn thi rt vo trong nh. c. Dng cu ni : * V v tr : Thng ng u on sau * V ngha : - Nhc li ND on trc chuyn vo on sau : VD : i d, li cn chuyn i hc na c y.... - Khp li on trn chuyn sang on di . VD : Khng! Cuc i ch a hn ng bun, hay vn ng bun nhng li ng bun theo mt ngha khc.... - M ra ni dung on sau . VD : Nhng ln ny li khc....
G . li v cch Cha li on vn :

I. Li v ni dung : 1. Thiu ht ch : a. V d : Tha nh, L Qu n l mt a tr thng minh nhng ng ngc. Ngay khi i hc, L Qu n c thc tm ti, nghin cu, ph phn nhng im phn khoa hc thng c tn sng thi by gi. ng thng tham gia bnh vn cng nhng ngi ln tui. khng ai dm coi thng " ch hc tr nhi ranh" hc nhiu bit rng y. b. Nhn xt li : - Ch on vn : LQ lc nh l mt a tr thng minh nhng ng ngc. - Ngi vit mi ch trin khai c kha cnh thng minh nhng thiu phn ng ngc. -> Li thiu ht ch l li trong on vn c cu C nu nhiu , nhiu kha cnh nhng khi trin khai , cc khng c trnh by y . Cc cu trin khai ch cha lp y cu ch . 10

c. Cch sa : * Cch 1 : Vit li on vn b sung thm : VD : Tha nh, L Qu n l mt a tr thng minh nhng ng ngc. Ngay khi i hc, L Qu n c thc tm ti, nghin cu, ph phn nhng im phn khoa hc thng c tn sng thi by gi. ng thng tham gia bnh vn cng nhng ngi ln tui. khng ai dm coi thng " ch hc tr nhi ranh" hc nhiu bit rng y. Li hc , b cha nh n l iu lun xy ra i vi LQ tha thiu thi. C ln , thot trn n do b nghim tr, ng nhn li lm mt bi th tht ngn bt c. Mi cu th trong bi th u c tn mt loi rn. iu c bit l bi th y phi hon thnh trong khonh khc thi gian l tm bc chn. V ng lm c ng theo iu kin . * Cch 2 : Vit li cu ch cho ph hp : Tha nh, L Qu n l mt a tr rt thng minh. Ngay khi i hc, L Qu n c thc tm ti, nghin cu, ph phn nhng im phn khoa hc thng c tn sng thi by gi. ng thng tham gia bnh vn cng nhng ngi ln tui. khng ai dm coi thng " ch hc tr nhi ranh" hc nhiu bit rng y. 2. Lc ch : a. V d : Trong ca dao Vit Nam, nhng bi v tnh yu nam n l nhng bi nhiu hn tt c. H yu gia nh, yu ci t m cng nhau chung sng, yu ni chn nhau ct rn. H yu ngi lng, ngi nc, yu t cnh rung ng n cng vic trong xm, ngoi lng. Tnh yu nng nhit, m thm m su sc. b. Nhn xt li : - Cu 1 l cu ch , nh hng ND on vn vit v TY nam n trong ca dao. Cc cu sau khng tp trung lm sng t cho cu ch m m ch yu ni v nhng quan h TY khc. -> li lc ch l li V c cu ch nhng cu trin khai li khng phc v lm sng t cho cu ch m ni sang mt ch khc. c. Cch sa : Vit li cc cu trin khai lm sng t cho cu ch . Trong ca dao Vit Nam, nhng bi v tnh yu nam n l nhng bi nhiu hn tt c. C nhng bi l li t tnh kn o, v cng t nh. C nhng bi l li hn c thy chung, son st. Li c nhng bi au u ni nh nhung da dit. Tnh yu nng nhit, m thm m su sc. Tnh yu gn lin vi tnh yu lng nc, yu gia nh, yu ci t m m h cng nhau chung sng. 11

3. Lp ch a. V d : Mi vt u nh ngng ng trong bi th " Cu c ma thu" ca Nguyn Khuyn. Cnh vt phng pht ni bun man mc. Mt chic thuyn cu b to teo c qunh. Mt ng trc vng v u hiu. Mi vt thm m ci bun c n. Ni bun trn vo cnh vt. Ch no cng ch thy ni bun ngng ng. Ni bun n du trong mi s vt. Ma thu y bun hay chnh tm t ca Nguyn Khuyn m bun. b. Nhn xt li : - Cc cu 5,6,7,8 l li khin cho on vn rm r. -> Lp ch l hin tng on vn c cha nhng cu trng lp nhau mt cch thiu ngh thut lm cho ni dung on vn ngho nn, thng tin thng bo b dm chn ti ch. c. Cch sa : Lc b nhng cu lp khng cn thit. VD : Mi vt u nh ngng ng trong bi th " Cu c ma thu" ca Nguyn Khuyn. Cnh vt phng pht ni bun man mc. Mt chic thuyn cu b to teo c qunh. Mt ng trc vng v u hiu. Ma thu y bun hay chnh tm t ca Nguyn Khuyn m bun. 4. ln xn, thiu tnh trung thc : a. V d : Lch s dn tc ta ghi li bit bao trang s ho hng vi nhng tn tui chi sng mun i khng qun. Ng Quyn nh tan qun xm lc Nam Hn. Nguyn Hu nh tan qun xm lc nh Thanh.L Li ph tan qun Nguyn. Ri Trn Hng o lnh o nhn dn nh ui qun Minh ginh nn c lp cho T quc. Nhng tn tui s sng mi cng non sng t nc. b. Phn tch li : - Lit k cc s kin khng theo trnh t thi gian cc triu i. - Phn nh sai thc t khch quan : L Li khng nh tan qun nguyn, Trn Hng o khng nh tan qun Minh. -> L li on vn c c ni dung cc khng sp xp theo mt trnh t hp l. Hn na , c li phn nh khng ng vi hin thc khch quan, c ngha l khng phn nh ng bn cht s vt , hin tng. c. Cch sa : - Sp xp li theo trnh t hp l : Thi gian, khng gian... - iu chnh li s vt hin tng cho ng bn cht. VD : Lch s dn tc ta ghi li bit bao trang s ho hng vi nhng tn tui chi sng mun i khng qun. Ng Quyn nh tan qun xm lc Nam Hn. Ri Trn Hng o 12

lnh o nhn dn nh ui qun Nguyn ginh nn c lp cho T quc.L Li ph tan qun Minh . Nguyn Hu nh tan qun xm lc nh Thanh .Nhng tn tui s sng mi cng non sng t nc. II. Li v hnh thc : 1.Dng sai php th : a. V d : Thy Kiu v Thy Vn u l con gi ca ng b Vng Vin Ngoi. Nng l mt thiu n ti sc vn ton sng ha thun hnh phc vi cha m. H sng m m di mt mi nh , cng c nhng nt xinh p tuyt vi. V p ca Kiu hoa cng phi ghen, liu cng phi hn. Cn Vn li c nt p oan trang, thy m. V ti nng th nng hn hn Thy Vn. Th nhng nng u c c hng hnh phc. b. Phn tch li : - Cu 2 dng t "nng' thay th cho TV v TK l khng ng v "nng" ch thay th cho mt ngi. - Cu 5 ni v TV, cu 6 dng t "nng" ni v TK l sai v l-gic ng ngha. c.Cch sa : Thay t ng cho ph hp Thy Kiu v Thy Vn u l con gi ca ng b Vng Vin Ngoi. H l nhng thiu n ti sc vn ton sng ha thun hnh phc vi cha m. H sng m m di mt mi nh , cng c nhng nt xinh p tuyt vi. V p ca Kiu hoa cng phi ghen, liu cng phi hn. Cn Vn li c nt p oan trang, thy m. V ti nng th Kiu hn hn Thy Vn. Th nhng nng u c c hng hnh phc. 2. Dng sai php ni : a. V d : Cnh vt trong bi th "Cu ca ma thu"ca Nguyn Khuyn tht l vng v . Mt chic thuyn cu b to teo. Mt ng trc quanh co, vng lng. Mt chic l vng lnh lo c n. Cnh vt dng nh ngng ng, im lm. Bi vy, nt bt ca nh th to dng rt thnh cng cnh sc y. b. Phn tch li : - Qun h t "Bi vy" dng sai lm cho ngi c, ngi nghe hiu cnh vt c Nguyn Khuyn miu t trong bi th l nguyn nhn "Nh th to dng rt thnh cng cnh sc y". c. Cch sa : Cnh vt trong bi th "Cu ca ma thu"ca Nguyn Khuyn tht l vng v . Mt chic thuyn cu b to teo. Mt ng trc quanh co, vng lng. Mt chic l vng lnh lo c n. Cnh vt dng nh ngng ng, im lm. Bi vy, ta 13

thy cnh vt trong th nguyn Khuyn thng cha mt ni bun man mc. 3. Khng bit tch on: a. V d : Lo Hc l mt ngi cha thng con tha thit. V mt sm, lo vy nui con. Lo rt au kh v day dt khi khng lo tin ci v cho con. Lo dng mi li l ng vin , an i con.Con b i n n cao su, thng nh con, lo dnh tnh thng cho Cu Vng. Lo th cht ch khng chu bn mnh vn v tiu lm vo s tin dnh dm cho con...Lo Hc cn l mt ngi nng dn giu lng t trng. Lo t chi mi s gip ca ng gio v bit rng hon cnh nh ng gio cng cng rt kh khn. Ngay n c ci cht ca mnh lo cng khng mun lin ly n ngi khc. Lo gi ng gio ba mi ng lo ma chay cho mnh, thiu u mi nh n b con lng xm... b. Phn tch li : on vn trnh by v hai nt p lo Hc : - Lo Hc l mt ngi cha thng con. - Lo Hc l mt ngi nng dn giu lng t trng Tuy nhin ngi vit khng bit tch on vn v dng cc phng tin LK on nn phn trch thiu tnh mch lc. c. Cch sa : Cn c vo cc c s ca vic tch on vn tch cho ph hp. Trc ht lo Hc l mt ngi cha thng con tha thit. V mt sm, lo vy nui con. Lo rt au kh v day dt khi khng lo tin ci v cho con. Lo dng mi li l ng vin , an i con.Con b i n n cao su, thng nh con, lo dnh tnh thng cho Cu Vng. Lo th cht ch khng chu bn mnh vn v tiu lm vo s tin dnh dm cho con... Khng nhng th, Lo Hc cn l mt ngi nng dn giu lng t trng. Lo t chi mi s gip ca ng gio v bit rng hon cnh nh ng gio cng cng rt kh khn. Ngay n c ci cht ca mnh lo cng khng mun lin ly n ngi khc. Lo gi ng gio ba mi ng lo ma chay cho mnh, thiu u mi nh n b con lng xm... 4. Khng bit lin kt on : a. V d : D Mn c em yu thch v ch c ch mun sng c lp t tha b. Ch cn c lm vic v vui thch khi c m cho ring.ng yu bit bao l hnh nh ch d cng trng, tay chn n nang, thn hnh vm v v ch chm ch rn luyn thn th. 14

Chng ta kh c th chp nhn vic ch ta a gy g vi mi ngi, c bit l hay bt nt k yu. Hnh ng tru chc ch Cc ca ch mi ng trch lm sao ! V chnh tr nghch ngm y khin D Chot phi tr n oan. b. Phn tch li : - Hai on vn cng ni v D Mn nhng mi on ni v mt phng din: + on 1 : Ni v u im -> thiu t ng ch trnh t + on 2 : Ni v khuyt im - Gia hai V c quan h i lp, tng phn nhng ngi vit khng bit cch s dng t ng lin kt khin cho phn vn bn ri rc, thiu lin kt, mch lc. c. Cch sa : Thm t ng lin kt D Mn c em yu thch trc ht v ch c ch mun sng c lp t tha b. Ch cn c lm vic v vui thch khi c m cho ring.ng yu bit bao l hnh nh ch d cng trng, tay chn n nang, thn hnh vm v v ch chm ch rn luyn thn th. Tuy nhin, chng ta kh c th chp nhn vic ch ta a gy g vi mi ngi, c bit l hay bt nt k yu. Hnh ng tru chc ch Cc ca ch mi ng trch lm sao! V chnh tr nghch ngm y khin D Chot phi tr n oan.
H. Bi tp v on vn

I. Nhm bi 1: Bi tp nhn din 1.Bi 1: Xc nh cch trnh by ni dung ca cc on vn sau. 1 .Gi bt u thi ro ro theo vi khi mt tri trn ang tun nh sng vng rc xung mt t .Mt ln hi t nh nh to ln ph m nhng cy cc o ri tan dn theo hi m mt tri. Pht yn tnh ca rng ban mai dn bin i. 2. Trong tc phm Truyn Kiu, thi ho Nguyn Du t ra rt ti tnh trong vic khc ho ngoi hnh nhn vt. Vi Nguyn Du, vic miu t din mo , phc sc, dng iu ca nhn vt khng bao gi ch n thun l s v li hnh dng b ngoi . Ngc li , di ngi bt ca bc thin ti y, ci dng v b ngoi lun gip cho ngi c hnh dung r bn cht v tnh cch bn trong. 3. Bi th Qua o Ngang l mt bc tranh p v mt vng non nc. Bi th v ra trc mt ngi c cnh tr nn th ca hoa c min Trung nc Vit. Ci ti ca nh th l ch : Ch cn mt vi nt chm ph n s vn c th lm 15

cho phong cnh o Ngang lu li nhng n tng khng th phai m. 4. Quan li v tin m bt chp cng l. Sai nha v tin m nh p d man cha con Vng ng. M Gim Sinh , T B, Bc B, Bc Hnh v tin m lm ngh bun tht bn ngi. Tm li, c x hi phong kin chy theo ng tin. 5. Cc cuc khi ngha chng Php u c cc dn tc thiu s tham gia. H Vn Mai, Cm B Thc em qun gip inh Cng Trng trong cuc khi ngha Ba nh.Trong cuc khi ngha Hng Lnh,Tng Duy Tn cng c Cm B Thc gip sc. Hong Hoa Thm chng Php c gn ba mi nm Yn Th cng l do Hong Hoa Thm bit da vo ng bo min ni. Ri n cch mng thng 8, trc ngy tng khi nghav trong thi khng chin chng Php, cn c a cch mng cng Vit Bc, gia ng bo thiu s. Cc dn tc thiu s anh em dng gp mt phn khng nh vo thng li ca nhng cuc khi ngha y. 6. By gi mun mang li li ch cho ng bo th phi nng cao i sng . Mun nng cao i sng cho ng bo khng phi ni m ra cm go. Cm go khng phi trn tri ri xung.Mun c cm go mi ngi phi lm ci g? Mun no m phi lm ci g .Phi tng gia sn xut. ( H Ch Minh ) 7. Nguyn Tri yu thin nhin tha thit. ng yu mt bn xun u tri vi i b C non nh khi bn xun ti. ng yu mt con trong ln ma xun gi u ln bi ct nm ngh sut ngy. Yu mt nh trng trong lng sui soi vo chn ru m thanh, yu mt o hoa mai , mt khm trc, mt cy thng, mt ting sui r rm nh ting n cm. Hng xoan, ting cuc gi h u lm nh th bi hi , xc ng. 8. Sch l mn n tinh thn v gi cho con ngi. Sch tch lu tri thc,kinh nghim, tr tu loi ngi. Sch cung cp kin thc v t nhin, x hi, nhn vn. Mi quyn sch hay gip ta nng cao m rng tri thc. Sch gip ta thy c mt ng v mt cha ng ca mnh .V vy sch tt lun l bn ca mi chng ta. 9. Trong khng chin c bit bao tm gng sn sng x thn v nc. Anh B Vn n ly thn mnh lp l chu mai ng i xng ln dit gic. Anh L Vn Tm ly thn mnh tm xng lm ngn uc t chy kho xng ca gic . Hay mi c gi thanh nin xung phong anh dng hy sinh trn ng ba ng Lc mi l bi ca yu nc v ngi con gi Vit Nam anh hng. 16

10. Mi ting ng trong nng trng im bt t lu. Nhng qu i trc nm gi u vo nhau ng im lm. Ch c gi v bng ti vn th tho i li. Hi lnh trn khp mi no cm cm. 2.Bi 2 : Nhng on vn sau c lin kt bng yu t ngn ng no ? 1. Em thu i chn vo ngi, nhnh mi lc em cng thy rt but hn. Tuy nhin, em khng th no v nh nu khng bn c t bao dim, hay khng ai b th cho mt ng xu no em v; nht nh l cha s nh em. V li nh cng rt th thi. Cha con em trn gc st mi nh, v mc du nht gi rch vo cc k h ln trn vch, gi vn thi rt vo trong nh. 2. Ti qun th no c nhng cm gic trong sng y ny n trong lng ti nh my cnh hoa ti mm ci gia bu tri quang ng. Nhng tng y ti cha ln no ghi ln giy, v hi y ti khng bit ghi v ngy nay ti khng nh ht. 3. T giy mi c tang. Nhng m ng l th nhn khng xanh lnh lng ph ngoi vch t chng t nh mng nhn chng cht qun trn m chn hli lm chng cho mt thi gian kh lu, ch h cng l.

II. Nhm bi 2 :
Bi tp dng on theo ni dung ch v theo kt cu. 1. Bi 1: Cho ch sau : Tnh yu thng ca nhng ha s ngho trong truyn ngn "Chic l cui cng" ca O Hen ri. a. Em hy vit mt cu ch hon chnh. b. T cu ch , em hy trin khai thnh mt on vn theo cch din dch. 2. Bi 2 : Cho cu ch sau y : " Trong th Bc, nh trng lun trn y". Em hy vit thnh on vn trnh by theo cch qui np. 3. Bi 3 : 17

T cu ch "Bc H sng tht gin d" ,em hy trin khai thnh on vn theo cch Tng Phn Hp. 4. Bi 4 : Cho cu ch " Chic l cui cng qu ng l mt kit tc", em hy trin khai thnh mt on vn hon chnh va cho bit on vn trnh by ND theo cch no? III. Nhm bi tp 3 : Luyn bin i on vn 1. Bi 1 : c k on vn sau ri thc hin yu cu cho bn di " Nhng ngy th u" (NGuyn Hng) ch yu l nhng k nim au bun, ti cc ca mt a tr sinh ra trong mt gia nh bt ha, ph sn, sm phi sng b v, lu lng. Gia nh y khi cn sung tc khng c hnh phc. Ngi b phn ch, lng l tr th s phn bng khi thuc phieenjng]i m tr trung tuy khao kht hnh phc chn tht nhng cng nh chu ci u trc l gio phong kin, sng m thm nh chic bng di chn tng.Gia nh sa st ri sp hn. B cht, m ngc xui tn to.a tr m ci cha, xa tnh m, phi sng b v, i rch trong s lm ngut, ay nghin ca h hng v thi dng dng ca x hi. a. on vn trn trnh by ND theo cch no? b. Hy vit li bng cch thay i cch trnh by ca on vn trn v cho bit on vn em mi vit trnh by theo cch no? 2.Bi 2 : Di y l mt on vn vit v Truyn Kiu ca Nguyn Du: "Chim n a thoi", l du hiu ca ma xun. Ma h hin ra qua ting quyn ku : "Di trng quyn gi h", hay vo lc m "o phai thm, sen ny xanh". V khi "Sn ng cnh bic chen l vng", y l lc ma thu ti. a. on vn c trnh by ni dung theo cch no: b. Xc nh php LK cu c dng trong on vn? c. Hy vit thm vo on vn c cch trnh by T - P H. 3.Bi 3 : Hy tch phn vn bn sau y thnh cc on vn v ch r c s tch on? Hn Gai vo nhng bui sng sm tht l nhn nhp.Khi ting ci tm va ct ln, nhng chic xe b tt cao to ch th l ln tng, vo l, ting ci bp bp inh i...Dc theo b vnh H Long, trn bn oan, bn Tu hay cng Mi, nhng on thuyn nh c r mn sng bc ni ui nhau cp bn, nhng cnh bum t t nh nhng cnh chim trong m18

a...h Hn Gai bui sng la lit tm c. Nhng con c song khe, vt ln hng gi vn giy nh ch, vy xm, hoa en lm m.

IV. Nhm bi 4:
vn sau :

Pht hin li v sa li nhng on

1. Khng nhng chm hc, Hi cn chm lm nh cng nh trng.Bui sng i hc v , Hi li gip b m mi vic gia nh. Bn thi rau, bn bo cho ln. Sau , Hi dn dp nh ca cho ngn np, gn gng.Bui chiu, hc bi v lm bi xong, Hi li lo ba cm chiu. B m i lm v th cm canh sn sng. 2. i vi k c ti, Thch Sanh lun m lng khoan hng. Chng trai ngho ny bao gi cng sng rt nhn hu. Bit m con h L c ti anh cng khng n git. Anh tha cho c hai m con v cho v qu sinh sng. Nhng tri khng tha, tri nh cht n. 3. Bui sm nng sng. Nhng cnh bum nu trn bin c nng chiu vo hng rc ln nh n bm ma ln gia tri xanh. Chiu nng tn, mt du. Ni xa pha mu tm hng. Nhng con sng nh nh lim ln bi ct, bt sng mu bi o. Mt tri x tra b my che l d. Nhng tia nng dt vng mt vng bin trn, lm ni bt nhng cnh bum duyn dng nh nh sng chic n sn khu khng l ang chiu cho cc nng tin bin ma vui. 4. Gia cnh n bc ng cng buc ch phi lm ci vic au lng y. Phi bn con , ch Du nh t tng khc rut. Xt chng m au m b nh p, cm kp, chi ly thn mnh che ch cho chng. Thm ch ch cn sn sng chng tr tn cai l v ngi nh l trng bo v anh Du. Ch Du l hnh nh ca ngi ph n thng chng, thng con, giu lng v tha v c hi sinh. n khi b gii ln huyn, ngi trong qun cm m nhn i, ch vn ch ngh n chng, n ci Tu, thng Dn, ci T.

19

20