You are on page 1of 238

Chng 1.

M U
1.1 Khi nim v phn loi d bo
1.2 Cc nguyn tc d bo
1.3 Tng quan v tiu chun la chn
phng php d bo
1.4 Cc phng php nh gi d bo
Chng 1
M U
1.1.1 Khi nim d bo
Chng 1
1.1 Khi nim v phn loi d bo
Ting Hy Lp progrosic ngha l bit trc
T c xa d bo c p dng trong cuc
sng hng ngy nhng mang nng mu sc
thn b tn gio.
Chng 1
1.1 Khi nim v phn loi d bo
Cc hin tng t nhin
Cc hin tng x hi
Cc hin tng v i sng x hi
Thi Hy lp c chia chia thnh cc lnh vc:
Chng 1
1.1 Khi nim v phn loi d bo
n th k XVI, XVII khi cc khoa hc t nhin
pht trin c bit l s xut hin cc hc
thuyt ca Marx th d bo t thn b kinh
nghim pht trin thnh b mn khoa hc c
lp.
Chng 1
1.1 Khi nim v phn loi d bo
Ngy nay vai tr ca d bo ngy cng c
khng nh v tng ln ng k trong mi lnh
vc ca i sng x hi.
Chng 1
1.1 Khi nim v phn loi d bo
D bo l s tin on c cn c khoa hc,
mang tnh cht xc sut v mc , ni dung,
cc mi quan h, trng thi, xu hng pht
trin ca i tng nghin cu hoc v cch
thc v thi hn t c cc mc tiu nht
nh ra trong tng lai
Chng 1
1.1 Khi nim v phn loi d bo
D bo bao gi cng c thi gian xc nh hay
tm xa ca d bo. Tm xa d bo l khong
cch ti a t hin ti n thi im pht biu
d bo
1.1.2 Phn loi d bo
Chng 1
1.1 Khi nim v phn loi d bo
- D bo kinh t
- D bo tin b khoa hc cng ngh
- D bo dn s v ngun nhn lc
- D bo x hi
- Do mi trng sinh thi
a. Theo i tng
Chng 1
1.1 Khi nim v phn loi d bo
- D bo ngn hn: c tm xa d bo t 1 3
nm, lm cn c cho vic xy dng v iu
chnh cc k hoch ngn hn. Sai s cho php
nn < 5%
b. Theo tm xa
- D bo tc nghip: c tm xa ngn, c th l
gi, ngy, tun, thng n di nm. Sai s
thng < 3%
Chng 1
1.1 Khi nim v phn loi d bo
- D bo trung hn: c tm xa t 5 - 7 nm, lm
cn c cho vic lp cc k hoch trung hn, k
hoch 5 nm. L d bo c vai tr rt quan
trng trong nn kinh t quc dn
Chng 1
1.1 Khi nim v phn loi d bo
- D bo di hn: c tm xa d bo t 10 20
nm, nhm cung cp thng tin v d liu cho
vic hoch nh cc chin lc pht trin kinh
t x hi di hn hay hnh thnh mt tm nhn
c tnh nh hng trong s pht trin lu di
ca t nc
- Ngoi ra cn c cc d bo siu di hn
Chng 1
1.1 Khi nim v phn loi d bo
- D bo vi m: l cc d bo cp n v nh
hay cc doanh nghip
c. Theo quy m, cp ca i tng
- D bo v m: l cc d bo v cc ch tiu
ln mang tnh tng hp bao hm ton b nn
kinh t, cc vng kinh t, cc ngnh
1.2.1 Nguyn tc lin h bin chng
Chng 1
1.2 Cc nguyn tc d bo
Yu cu xem xt mi vn trong mt iu
kin v hon cnh c th, tnh n s ph
thuc ln nhau gia cc mt ca vn nghin
cu. ng thi phi tnh n c mi quan h
vi cc lnh vc khc...
1.2.2 Nguyn tc k tha lch s
Chng 1
1.2 Cc nguyn tc d bo
S nghin cu su sc trng thi ca i
tng d bo trong qu kh v hin ti s l
c s tt, vng chc d bo cc xu hng
vn ng v pht trin ca i tng d bo
trong tng lai
1.2.3 Nguyn tc tnh c th v bn cht
ca i tng d bo
Chng 1
1.2 Cc nguyn tc d bo
Phi tnh n c im, c th v bn cht
ca i tng d bo, tnh c th v nhng
quy lut pht trin ca n, gi tr tuyt i v gi
tr tnh ton ca gii hn pht trin trong tng
lai
1.2.4 Nguyn tc m t ti u i tng
d bo
Chng 1
1.2 Cc nguyn tc d bo
i hi m t i tng d bo nh th no
nhm m bo s xc thc v chnh xc cho
trc ca d bo vi chi ph d bo thp nht
1.2.5 Nguyn tc v tnh tng t ca
i tng d bo
Chng 1
1.2 Cc nguyn tc d bo
i hi khi phn tch phi thng xuyn so
snh nhng tnh cht ca i tng d bo vi
nhng i tng tng t bit v vi cc
m hnh ca cc i tng nhm tm ra i
tng tng t hoc mt s yu t ca m
hnh... ng dng vo d bo cho cc i
tng mi nhm tit kim chi ph v thi gian...
1.3.1 Tng quan v phng php d bo
Chng 1
1.3 Tng quan v tiu chun
la chn phng php d bo
L cc phng php da trn mi lin h
xy dng m hnh d bo
Vic xy dng m hnh ch yu da trn 2
phng php c bn l phn tch hi quy v
chui thi gian
a. Nhm cc phng php m hnh ha
Chng 1
1.3 Tng quan v tiu chun
la chn phng php d bo
c s dng trong trng hp cc s liu
thc nghim khng p ng c yu cu
nghin cu hoc i tng d bo khng th
nh lng hoc c th nh lng nhng rt
tn km
b. Nhm cc phng php chuyn gia
Chng 1
1.3 Tng quan v tiu chun
la chn phng php d bo
c thc hin trn c s thu thp x l cc
kin nh gi d bo ca cc chuyn gia ri
a ra kt qu d bo. Trong c s dng
cc cng c ton hc v logic m bo s
thng nht khch quan
Chng 1
1.3 Tng quan v tiu chun
la chn phng php d bo
c tin hnh theo 1 quy trnh lp nhm thc
hin vic xch li gn nhau gia cc phng n
nhn c t vic m phng theo m hnh trn
my tnh vi cc kin ca cc chuyn gia cho
ti khi t c s thng nht chp nhn c
c. Nhm cc phng php kt hp
1.3.2 Tiu chun la chn pp d bo
Chng 1
1.3 Tng quan v tiu chun
la chn phng php d bo
chnh xc ca d bo
Chi ph ca d bo
Tnh tng hp v kh nng ng dng ca pp
Thi gian d bo
C s d liu d bo
1.4.1 nh gi trc d bo
Chng 1
1.4 Cc phng php nh gi
d bo
Kim tra thng tin v tnh y , chnh xc,
ph hp vi mc tiu d bo, di chui
quan st, cu trc chui quan st
1.4.1 nh gi trc d bo
Chng 1
1.4 Cc phng php nh gi d bo
Kim tra cc bin tham s i din cho cc mi
quan h ca chng ti i tng d bo
Kim tra dng hm hoc m hnh d bo s
dng
1.4.2 nh gi sau d bo
Chng 1
1.4 Cc phng php nh gi d bo
: l gi tr thc t thi im t.
K hiu
: l gi tr d bo thi im t.
: l sai s d bo thi im t.
t
Y
t
Y

t
e
t t t
Y Y e

=
a. Sai s trung bnh
Chng 1
1.4 Cc phng php nh gi d bo
( )
n
Y Y
n
e
ME
n
t
t t
n
t
t
= =

= =
1 1

b. Sai s tuyt i trung bnh


Chng 1
1.4 Cc phng php nh gi d bo
n
Y Y
n
e
MAE
n
t
t t
n
t
t
= =

= =
1 1

c. Sai s bnh phng trung bnh


Chng 1
1.4 Cc phng php nh gi d bo
( )
n
Y Y
n
e
MSE
n
t
t t
n
t
t
= =

= =
1
2
1
2

d. Sai s phn trm tuyt i trung bnh


Chng 1
1.4 Cc phng php nh gi d bo
n
Y
Y Y
n
Y
e
MAPE
n
t
t
t
n
t
t
t

=
=

= =
1
1

e. Cn bc hai ca sai s bnh phng trung bnh


Chng 1
1.4 Cc phng php nh gi d bo
( )
n
Y Y
n
e
MSE RMSE
n
t
t t
n
t
t
= =

= = =
1
2
1
2

Chng 1
1.4 Cc phng php nh gi d bo
f. H s khng ngang bng Theils U
( )
( )

= =
2
1
2

t t
t t
NAIVE
NEW
Y Y
Y Y
RMSE
RMSE
U
: RMSE ca m hnh d bo
: RMSE ca m hnh d bo th
NAIVE
NEW
RMSE
RMSE
Chng 1
1.4 Cc phng php nh gi d bo
( )
( )

= =
2
1
2

t t
t t
NAIVE
NEW
Y Y
Y Y
RMSE
RMSE
U
: Tt hn MH d bo th
: Ngang vi MH d bo th
: Km MH d bo th
1
1
1
>
=
<
U
U
U
n Yt Yt^ et |et| et^2 |et/Yt|
1 30
2 39 30 9 9 81 0.230769
3 36 39 -3 3 9 0.083333
4 42 36 6 6 36 0.142857
5 38 42 -4 4 16 0.105263
6 57 38 19 19 361 0.333333
7 63 57 6 6 36 0.095238
8 59 63 -4 4 16 0.067797
9 70 59 11 11 121 0.157143
Tng 434 364 40 62 676 1.215734
Chng 1
1.5 Cc bc tin hnh d bo
Bc 1: Xc nh mc tiu d bo (i tng
d bo, khu vc d bo v khong thi gian
cn d bo)
Bc 2: Phn tch cc yu t nh hng n
i lng cn d bo
Chng 1
1.5 Cc bc tin hnh d bo
Bc 3: Thu thp v phn loi d liu
Bc 4: Phn tch xu hng tin trin ca i
lng cn d bo
Bc 5: Xc nh k thut (phng php) d
bo s s dng v tnh ton cc gi tr d bo
Chng 1
1.5 Cc bc tin hnh d bo
Bc 6: Kim tra tnh ph hp ca m hnh
Bc 7: Xc inh cc gi tr d bo
Chng 2
D BO BNG
PHN TCH HI QUY
2.1 Cc khi nim c bn
2.2 M hnh hi quy nhiu bin
2.3 c lng v kim nh gi thit
2.4 Phn tch hi quy v d bo
2.5 D bo bng MHHQ vi bin gi
Chng 2
D BO BNG PHN TCH HI QUY
2.1.1 Phn tch hi quy
Chng 2
2.1 Cc khi nim c bn
Nghin cu mi lin h ph thuc gia gi tr
ca mt bin Y - gi l bin ph thuc hay bin
c gii thch vi gi tr ca mt hoc nhiu
bin khc X
j
(j=1,..,m) cc bin ny gi l cc
bin c lp hay bin gii thch
Ta thng gi thit
Chng 2
2.1 Cc khi nim c bn
Bin ph thuc Y l bin ngu nhin, c quy
lut phn phi xc sut xc nh
Cc bin c lp X
j
khng phi l bin ngu
nhin, gi tr ca chng l xc nh
Phn tch hi quy gip ta:
Chng 2
2.1 Cc khi nim c bn
-c lng gi tr ca bin ph thuc Y khi
bit gi tr ca (cc) bin c lp X
j
- Kim nh gi thit v s ph thuc
- D bo gi tr trung bnh hoc c bit ca bin
ph thuc khi bit gi tr ca (cc) bin c
lp
2.1.2 M hnh hi quy tng th v m hnh
hi quy mu
Chng 2
2.1 Cc khi nim c bn
( 2.1 )
M hnh hi quy tng th (hm tng th - PRF)
l hm c dng tng qut
) ( ) / (
j i j i
X f X Y E =
Nu (2.1) biu din mi quan h gia bin ph
thuc Y v mt bin gii thch X th (2.1) c
gi l m hnh hi quy n hay m hnh hi quy
2 bin
Chng 2
2.1 Cc khi nim c bn
Nu s bin gii thch nhiu hn 1 th (2.1)
c gi l m hnh hi quy bi (hi quy nhiu
bin)
Chng 2
2.1 Cc khi nim c bn
( 2.2 )
l c lng ca E(Y / X
ji
)
l c lng ca f
M hnh hi quy mu (hm hi quy mu - SRF)
c th c biu din nh sau
) (

ji i
X f Y =

i
Y

2.1.3 Sai s ngu nhin


Chng 2
2.1 Cc khi nim c bn ca kinh t
lng
U
i
= Y
i
E(Y / X
ji
), j=1,..,m; i=1,..,n
U
i
c gi l sai s ngu nhin (nhiu ngu
nhin), biu th nh hng ca cc yu t khc
ngoi cc bin gii thch X
j
ti gi tr ca bin Y
2.1.3 Sai s ngu nhin
Chng 2
2.1 Cc khi nim c bn ca kinh t
lng
Khi hm hi quy tng th (2.1) c th biu
din di dng
i j i i
U X f Y + = ) (
2.2.1 M hnh hi quy nhiu bin
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
i ki k i i i
U X X X Y + + + + + = | | | | ...
3 3 2 2 1
Trong :
Y
i
: gi tr ca bin ph thuc Y ( )
h s chn (h s t do)
h s gc (h s hi quy ring) ca bin
gii thch X
j
( j = )
U
i
: sai s ngu nhin
n i , 1 =
1
|
j
|
2, k
M hnh hi quy mu xy dng da trn mu
ngu nhin kch thc n
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
Trong :
c lng ca Y
i
( )
c lng ca h s hi quy tng th
n i , 1 =
ki k i i i
X X X Y | | | |

...

3 3 2 2 1
+ + + + =
{ } n i X X X Y
ki i i i
, 1 ), ,..., , , (
3 2
=
i
Y

j
|

) , 1 ( k j
j
= |
Ta k hiu
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
Th m hnh hi quy tng th c th biu din
di dng ma trn:
|
|
|
|
|
.
|

\
|
=
n
Y
Y
Y
Y
...
2
1
|
|
|
|
|
.
|

\
|
=
k
|
|
|
|
...
2
1
|
|
|
|
|
.
|

\
|
=
n
U
U
U
U
...
2
1
|
|
|
|
|
.
|

\
|
=
kn n n
k
k
X X X
X X X
X X X
X
... 1
... ... ... ... ...
... 1
... 1
3 2
2 32 22
1 31 21
U + = | X Y
Tng t, nu ta k hiu
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
Th m hnh hi mu cng c th biu din
di dng ma trn nh sau:
|
|
|
|
|
.
|

\
|
=
n
Y
Y
Y
Y

...

2
1
|
|
|
|
|
.
|

\
|
=
k
|
|
|
|

...

2
1
|

X Y

=
Cc gi thit c bn ca MHHQ nhiu bin
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
Gi thit 1. Cc bin gii thch X
j
(j = ) khng
phi bin ngu nhin, gi tr ca chng l xc
nh
2, k
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
Gi thit 2. K vng ton ca cc sai s ngu
nghin U
i
bng khng
Gi thit 3.

=
= o
=
) ( 0
) (
) . (
2
j i
j i
U U E
j i
) ( 0 ) / ( ) ( i X U E U E
i i
= =
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
Gi thit 4. Hng ma trn X bng k
rg(X) = k
Gi thit ny c ngha gia cc bin X
j
khng c
hin tng cng tuyn hay cc ct ca ma trn
X c lp tuyn tnh
Gi thit 5.
) ( ) , 0 ( ~
2
i N U
i
o
2.2.2 Phng php bnh phng nh nht
Xt hm hi quy tng th v hm hi quy mu
hoc dng ma trn
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
i ki k i i i
U X X X Y + + + + + = | | | | ...
3 3 2 2 1
ki k i i i
X X X Y | | | |

...

3 3 2 2 1
+ + + + =
U + = | X Y
|

X Y

=
Ta k hiu cc phn d e
i
:
Cc phn d ny cng c th biu din di
dng ma trn nh sau:
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
i i i
Y Y e

=
| = =
|
|
|
|
|
.
|

\
|

|
|
|
|
|
.
|

\
|
=
|
|
|
|
|
.
|

\
|
=

X Y Y

...

... ...
e
2
1
2
1
2
1
n
n n
Y
Y
Y
Y
Y
Y
e
e
e
Theo phng php bnh phng nh nht, khi
xy dng hm hi quy mu, cc h s hi quy
mu phi c xc nh sao cho tng bnh
phng cc phn d t gi tr nh nht, tc l:
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
mi n

2
i
e
j
|

Ta c
Gii phng trnh trn ta c:
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
e e e
T
i
=

2
0

) (
min
2
=
c
c

|
e e
e
T
i
( ) ) 3 . 2 ( .

1
Y X X X
T T

= |
Cng thc (2.3) l cng thc xc nh h s hi
quy mu theo phng php bnh phng nh
nht v cc c lng c xc nh theo
cng thc (2.3) c gi l cc c lng bnh
phng nh nht.
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
( ) ) 3 . 2 ( .

1
Y X X X
T T

= |
j
|

j
|

Ma trn X
T
X c xc nh nh sau:
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
|
|
|
|
|
.
|

\
|
|
|
|
|
|
.
|

\
|
=
kn n
k
k
kn k k
n
X X
X X
X X
X X X
X X X
... 1
... ... ... ...
... 1
... 1
...
... ... ... ...
...
1 ... 1 1
X X
2
2 22
1 21
2 1
2 22 21 T
|
|
|
|
|
.
|

\
|
=



2
3 2
2 3 2
2
2 2
3 2
...
... ... ... ... ...
...
...
ki i ki i ki ki
ki i i i i i
ki i i
X X X X X X
X X X X X X
X X X n
Ma trn X
T
Y cng c xc nh tng t:
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
|
|
|
|
|
.
|

\
|
=
|
|
|
|
|
.
|

\
|
|
|
|
|
|
.
|

\
|
=

ki i
i i
i
n kn k k
n
X Y
X Y
Y
Y
Y
Y
X X X
X X X
... ...
...
... ... ... ...
...
1 ... 1 1
Y X
2 2
1
2 1
2 22 21 T
Nghin cu mi quan h ph thuc gia doanh
s bn ra vi chi ph dnh cho qung co v
gi bn, ngi ta thu thp c cc s liu sau
y ti 10 ca hng cng kinh doanh mt loi
mt hng:
V D 2.1
Y
i
84 90 92 96 100 108 120 126 130 136
X
i
8 9 10 9 10 12 13 14 14 15
Z
i
9 8 8 7 7 8 7 7 6 6
Trong :
Y
i
: doanh s bn ra trong mt thng ca ca
hng th i (triu ng)
X
i
: chi ph dnh cho qung co trong mt thng
ca ca hng th i (triu ng)
Z
i
: gi bn ca ca hng th i (ngn
ng/1sn phm)
Bng phng php bnh phng nh nht v da
vo s liu trn, hy xy dng hm hi quy mu
di dng sau:
1 2 3
=| +| +|
i i i

Y X Z
p s:
1082
12746
7766
| |
| |
|
|
= =
|
|
|
|
\ .
\ .

i
T
i i
i i
Y
X Y YX
YZ
2
2
10 114 73
114 1356 816
73 816 541
i i
T
i i i i
i i i i
n X Z
X X X X XZ
Z ZX Z
| |
| |
|
|
= =
|
|
|
|
\ .
\ .



1 9 4 4
T
X X =

67740 2106 5964


2106 81 162
5964 162 564
T
A A A
X X A A A
A A A

| | | |
| |
= =
| |
| |

\ . \ .
11 21 31
12 22 32
13 23 33
( )

1
67740 2106 5964
1 1
2106 81 162
1944
5964 162 564
T T
T
X X X X
X X


| |
|
= =
|
|

\ .
( )
1
67740 2106 5964 1082 69 53704
1
2106 81 162 12746 6 08333
1944
5964 162 564 7766 4 20370
T T
,

X X .X Y ,
,


| || | | |
| | |
|= = =
| | |
| | |

\ .\ . \ .
69 53704 6 08333 4 20370
i i i

Y , , X , Z = +
: Khi gi bn khng i, chi ph
dnh cho qung co tng ln 1 triu ng, th
doanh s bn ra trung bnh ca ca hng tng
ln 6.08333 triu ng.
: Khi chi ph dnh cho qung co
khng i, gi bn tng ln 1ngn ng/ 1 v
sn phm, th doanh s bn ra trung bnh ca
ca hng gim xung 4.2037 triu ng.
ngha ca cc h s hi quy

2
608333 . | =

3
42037 . | =
Cc tnh cht ca c lng BPNN
1. ng hi quy mu i qua im trung bnh
mu , tc l:
trong :
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
k
k
X X Y | | |

...

2
2 1
+ + + =
) ,... , ( 2 k X X Y

=
i
Y
n
Y
1
) , 2 (
1
k j X
n
X
ji
j = =

2. Gi tr trung bnh ca cc gi tr c xc nh
theo hm hi quy mu bng gi tr trung bnh ca
bin ph thuc, tc l:
3. Tng cc phn d ca hm hi quy mu bng 0:
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
Y Y
n
Y
i
= =


1

0 =
i
e
i
Y

4. Cc phn d e
i
khng tng quan vi :
5. Cc phn d e
i
khng tng quan vi :
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
i
Y

j i
X
0

=
i i
Y e
) , 2 ( 0 k j X e
ji i
= =

6. (nh l Gauss Markov): Vi cc gi thit


ca m hnh hi quy tuyn tnh c in th cc
c lng bnh phng nh nht l cc c
lng tuyn tnh, khng chch v c phng sai
nh nht trong lp cc c lng tuyn tnh,
khng chch ca .
Chng 2
2.2 M hnh hi quy nhiu bin v
phng php bnh phng nh nht
j
|

) , 1 ( k j
j
= |
Xt hm hi quy tng th v hm hi quy
mu
Chng 2
2.3 Khong tin cy v kim nh gi
thit v cc h s hi quy
i ki k i i i
U X X X Y + + + + + = | | | | ...
3 3 2 2 1
ki k i i i
X X X Y | | | |

...

3 3 2 2 1
+ + + + =
Chng 2
2.3 Khong tin cy v kim nh gi
thit v cc h s hi quy
C th chng minh c rng:
trong A
jj
l phn t th j trn ng cho
chnh ca ma trn
jj
T
j
A
X X
Var
2
)

(
o
| =
*
) ( X X
T
Chng 2
2.3 Khong tin cy v kim nh gi
thit v cc h s hi quy
Trong thc hnh khi s dng cng thc ny, do
phng sai cha bit, nn ngi ta thng
thay bng c lng khng chch ca n l:
k n
e
i

=

2
2
o
2
o
Chng 2
2.3 Khong tin cy v kim nh gi
thit v cc h s hi quy
c xc nh bng cng thc :
Nu khai trin cng thc trn, ta c:
Y X Y Y e e e
T T T T
i
|

2
= =

( )

+ + + =
ki i k i i i i i
X Y X Y Y Y e | | |

...

2 2 1
2 2

2
i
e
2.3.1 Khong tin cy ca cc h s hi quy
Chng 2
2.3 Khong tin cy v kim nh gi
thit v cc h s hi quy
Do ta cha bit m phi thay bng c lng
khng chch ca n l , nn
) , 1 ( ) ( ~
)

k j k n T
se
T
j
j j
=

=
|
| |
2
o
2
o
Chng 2
2.3 Khong tin cy v kim nh gi
thit v cc h s hi quy
) , 1 ( ) ( ~
)

k j k n T
se
T
j
j j
=

=
|
| |
o
|
| |
o
=
|
|
.
|

\
|
<

1 ) (
)

2
k n t
se
P
j
j j
o | | | | |
o o
= =
|
|
.
|

\
|
+ < < 1 )

( ). (

( ). (

2 2
j j j j j
se k n t se k n t P
|
|
.
|

\
|
+ )

( ). (

; )

( ). (

2 2
j j j j
se k n t se k n t | | | |
o o
2.3.2 Kim nh gi thit v cc h s hi quy
Chng 2
2.3 Khong tin cy v kim nh gi
thit v cc h s hi quy
Gi s vi mc ngha o cho trc ta cn kim
nh gi thit:

> < =
=
) , ( :
:
* * *
1
*
0
j j j j j j
j j
H
H
| | | | | |
| |
2.3.2 Kim nh gi thit v cc h s hi quy
Chng 2
2.3 Khong tin cy v kim nh gi
thit v cc h s hi quy
Ta xy dng tiu chun kim nh
)

*
j
j j
se
T
|
| |
=
Nu H
0
ng th T~T(n-k)
Chng 2
2.3 Khong tin cy v kim nh gi
thit v cc h s hi quy
Loi gt H0 H1 W
Hai pha
Tri
Phi
*
j j
| | =
*
j j
| | =
*
j j
| | =
*
j j
| | =
*
j j
| | <
*
j j
| | >
{ } ) ( :
2 /
k n t t t W
tn tn
> =
o o
{ } ) ( : k n t t t W
tn tn
< =
o o
{ } ) ( : k n t t t W
tn tn
> =
o o
2.4.1 H s xc nh bi
Chng 2
2.4 Phn tch phng sai v kim nh
gi thit ng thi
Xt hm hi quy tng th v hm hi quy mu:
i ki k i i i
U X X X Y + + + + + = | | | | ...
3 3 2 2 1
ki k i i i
X X X Y | | | |

...

3 3 2 2 1
+ + + + =
Tng t trng hp hi quy 2 bin ta c h
thc sau:
Chng 2
2.4 Phn tch phng sai v kim nh
gi thit ng thi

=
2
) ( . 1 Y Y TSS
i

= =
2 2
)

( )

( . 2 Y Y Y Y ESS
i i

=
2
)

( . 3
i i
Y Y RSS
TSS ESS RSS = +
nh ngha: H s xc nh bi R
2
c nh ngha nh sau:
R
2
=
Chng 2
2.4 Phn tch phng sai v kim nh
gi thit ng thi
1
E SS RSS
T SS T SS
=
Trong thc hnh ta c th s dng cng thc:
Chng 3
2.4 Phn tch phng sai v kim nh
gi thit ng thi
2
T
2
T T
2
Y n Y Y
Y n Y X

|
=
2
2
2
2 2 1
2

...

Y n Y
Y n X Y X Y Y
R
i
ki i k i i i

+ + +
=


| | |
Nu khai trin ta c
1. 0 s R
2
s 1
- Nu R
2
= 1, hm hi quy c th coi l hon ho
- Nu R
2
= 0, hm hi quy a ra l khng ph hp
V th R
2
c dng lm thc o mc ph hp
ca hm hi quy
2. R
2
l hm khng gim, ph thuc vo s bin
gii thch c trong m hnh
Chng 3
2.4 Phn tch phng sai v kim nh
gi thit ng thi
2.4.2 Kim nh gi thit ng thi
Xt gi thit
hay gi thit tng ng l
Chng 2
2.4 Phn tch phng sai v kim nh
gi thit ng thi

= = -
= = = =
) , ( :
... :
k j s h mt nht t H
H
j
k
2 0
0
1
3 2 0
|
| | |

>
=
0 :
0 :
2
1
2
0
R H
R H
Ta xy dng tiu chun kim nh:
Chng 2
2.4 Phn tch phng sai v kim nh
gi thit ng thi
1
.
1
2
2

=
k
k n
R
R
F
Nu H
0
ng th F~F(k-1, n-k)
{ } ) , 1 ( : k n k f f f W
tn tn
> =
o o
o
o
= > )) , 1 ( ( k n k f F P
Xt hm hi quy tng th v hm hi quy mu
hoc dng ma trn
Chng 2
2.5 Phn tch hi quy v d bo
i ki k i i i
U X X X Y + + + + + = | | | | ...
3 3 2 2 1
ki k i i i
X X X Y | | | |

...

3 3 2 2 1
+ + + + =
U + = | X Y
|

X Y

=
Bi ton t ra: vi cc gi tr cho trc ca bin
gii thch X
2
=X
20
, X
3
=X
30
, ..., X
k
=X
k0
hoc c th
k hiu
cn d bo gi tr trung bnh E(Y/X
0
) hoc gi tr
c bit Y=Y
0
khi X=X
0
Chng 2
2.5 Phn tch hi quy v d bo
|
|
|
|
|
|
.
|

\
|
=
0
30
20
0
1
k
X
X
X
X
...
2.5.1 D bo gi tr trung bnh
Chng 2
2.5 Phn tch hi quy v d bo
0 30 3 20 2 1 0 0

...

.

k k
T
X X X X Y | | | | | + + + + = =
Vi tin cy = 1 o cn d bo E(Y/X
0
)
c lng im ca E(Y/X
0
) l:
Do cha bit nn thng k
Chng 2
2.5 Phn tch hi quy v d bo
2
o
) ( ~
)

(
) / (

0
0 0
k n T
Y se
X Y E Y
T

=
) (
2 /
k n t
o
ta tm gi tr phn v sao cho:
( ) o
o
= = < 1 ) (
2 /
k n t T P
Chng 2
2.5 Phn tch hi quy v d bo
o
o
= =
|
|
.
|

\
|
<

1 ) (
)

(
) / (

2 /
0
0 0
k n t
Y se
X Y E Y
P
( ) o
o o
= = + < < 1 )

( ). (

) / ( )

( ). (

0 2 / 0 0 0 2 / 0
Y se k n t Y X Y E Y se k n t Y P
( ) )

( ). (

; )

( ). (

0 2 / 0 0 2 / 0
Y se k n t Y Y se k n t Y +
o o
( ) o
o
= = < 1 ) (
2 /
k n t T P
Chng 2
2.5 Phn tch hi quy v d bo
0
1
0
2
0 0 0
) .( . ).

cov( . )

( X X X X X X Y Var
T T T
= = o |
0
1
0 0 0
) .( )

( )

( X X X X Y Var Y se
T T
= = o
Trong
2.5.2 D bo gi tr c bit
Chng 2
2.5 Phn tch hi quy v d bo
0 30 3 20 2 1 0 0

...

.

k k
T
X X X X Y | | | | | + + + + = =
Vi tin cy cn d bo gi tr Y=Y
0
khi X=X
0
c lng im ca Y
0
vn l:
Hon ton tng t ta xy dng thng k
Chng 2
2.5 Phn tch hi quy v d bo
) ( ~
)

0 0
0 0
k n T
Y Y se
Y Y
T

=
( ) )

( ). (

; )

( ). (

0 0 2 / 0 0 0 2 / 0
Y Y se k n t Y Y Y se k n t Y +
o o
Bng php bin i tng ng ta cng suy
ra c khong tin cy ca Y
0
l
Chng 2
2.5 Phn tch hi quy v d bo
2
0 0 0
)

( )

( o + = Y Var Y Y Var
)

( )

(
0 0 0 0
Y Y Var Y Y se =
Trong
Chng 2
2.5 Phn tch hi quy v d bo
V d: Xt tip v d 2. Vi tin cy = 0,98
hy d bo doanh s bn ra trung bnh trong
mt thng ca cc ca hng c chi ph dnh
cho qung co l 10 triu ng/ thng v gi
bn l 8 ngn ng/ .v.
Chng 2
2.5 Phn tch hi quy v d bo
Xt tip v d 2. Vi tin cy = 0,98 hy d
bo doanh s bn ra trong mt thng ca ca
hng c chi ph dnh cho qung co l 10 triu
ng/ thng v gi bn l 8 ngn ng/ .v.
2.6.1 Khi nim v bin gi
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
Bin cht lng: Biu th nhng thuc tnh
no (v d: gii tnh, ngh nghip)
Bin s lng: Gi tr ca cc bin c
biu th bng s (v d: thu nhp, doanh s)
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
biu th mc nh hng ca cc bin
cht lng ti bin ph thuc, ta cn lng ha
cc tiu thc, thuc tnh ny bng cch s
dng bin gi
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
VD: biu th gii tnh, ta s dng bin gi Z
v quy c:
- Z = 0 Nam
- Z = 1 N
Vy bin gi l g? L bin cht lng c
lng ha, cc gi tr c th c ca bin gi ch
l 2 gi tr 0 v 1. N ch ra c hay khng c
mt thuc tnh no .
2.6.2 MHHQ vi bin cht lng c 2 phm tr
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
Gi s mt x nghip sn xut c th p dng 2
cng ngh sn xut A v B, nng sut ca mi
cng ngh l LNN phn phi theo quy lut
chun c phng sai bng nhau, nhng k
vng ton c th khc nhau
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
) 1 . 4 (
2 1 i i i
U Z Y + + = | |
Trong :
Y
i
: nng sut ca x nghip
U
i
: sai s ngu nhin
Z
i
: bin gi biu th cng ngh sn xut c
p dng v c th quy c:
- Z
i
= 0 cng ngh sn xut A
- Z
i
= 1 cng ngh sn xut B
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
c lng MHHQ (4.1) ta cng s tin hnh
tng t i vi MHHQ 2 bin thng thng
Y
i
22 19 18 21 18.5 21 20.5 17 17.5 21.5
Z
i
1 0 0 1 0 1 1 0 0 1
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
c lng MHHQ (4.1) ta cng s tin hnh
tng t i vi MHHQ 2 bin thng thng
2 , 3
5 , 2
8

2
2
= = =

i
i i
z
z y
|
18 5 , 0 2 , 3 6 , 19

2 1
= = = x Z Y | |
i i
Z Y 2 , 3 18

+ =
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
Vi gi thit E(U
i
) = 0 c tha mn th
) 3 . 4 ( ) 1 / (
) 2 . 4 ( ) 0 / (
2 1
1
| |
|
+ = =
= =
i i
i i
Z Y E
Z Y E
-(4.3) cho bit khi p dng cng ngh sn xut
B, nng sut trung bnh ca x nghip l |
1 +
|
2
-(4.2) cho bit khi p dng cng ngh sn xut
A, nng sut trung bnh ca x nghip l |
1
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
Vi gi thit E(U
i
) = 0 c tha mn th
) 3 . 4 ( ) 1 / (
) 2 . 4 ( ) 0 / (
2 1
1
| |
|
+ = =
= =
i i
i i
Z Y E
Z Y E
- Nh vy |
2
l s chnh lch (khc nhau) v
nng sut khi chuyn t cng ngh sn xut A
sang cng ngh sn xut B
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
Tr li v d va ri:
i i
Z Y 2 , 3 18

+ =
Nng sut trung bnh khi p dng cng ngh
sn xut B l 18 + 3,2 = 21,2 (vsp)
Nng sut trung bnh khi p dng cng ngh
sn xut A l 18 (vsp)
2.6.3 MHHQ vi bin cht lng c nhiu hn
2 phm tr
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
Nu k hiu s phm tr l m th s bin gi cn
a vo m hnh ( lng ha bin cht
lng) s l m 1
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
Gi s x nghip n ngoi cng ngh sn xut
A v B cn c th p dng cng ngh sn xut
C, khi ta cn s dng 2 bin gi l Z
1i
v Z
2i
v m hnh hi quy tng th s c dng sau:
) 4 . 4 (
2 3 1 2 1 i i i i
U Z Z Y + + + = | | |
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
Y
i
: bin ph thuc (nng sut)
U
i
: sai s ngu nhin
Z
1i
, Z
2i
: bin gi biu th cc cng
ngh sn xut c p dng
) 4 . 4 (
2 3 1 2 1 i i i i
U Z Z Y + + + = | | |
Z
1i
Z
2i
A 0 0
B 1 0
C 0 1
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
Vi gi thit E(U
i
) = 0 c tha mn th
3 1 2 1
2 1 2 1
1 2 1
) 1 , 0 / (
) 0 , 1 / (
) 0 / (
| |
| |
|
+ = = =
+ = = =
= = =
i i i
i i i
i i i
Z Z Y E
Z Z Y E
Z Z Y E
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
- Nng sut trung bnh ca x nghip khi p
dng cng ngh sn xut B l |
1 +
|
2
-Nng sut trung bnh ca x nghip khi p
dng cng ngh sn xut A l |
1
- Nng sut trung bnh ca x nghip khi p
dng cng ngh sn xut C l |
1 +
|
3
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
-
2
: chnh lch (khc nhau) v nng sut khi
chuyn t CNSX A sang CNSX B
-
3
: chnh lch (khc nhau) v nng sut khi
chuyn t CNSX A sang CNSX C
3 1 2 1
2 1 2 1
1 2 1
) 1 , 0 / (
) 0 , 1 / (
) 0 / (
| |
| |
|
+ = = =
+ = = =
= = =
i i i
i i i
i i i
Z Z Y E
Z Z Y E
Z Z Y E
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
H
0
: |
2
= |
3
= 0
) 4 . 4 (
2 3 1 2 1 i i i i
U Z Z Y + + + = | | |
Nu mc ngha o no ta khng bc b
c H
0
th iu ny c ngha ( mc ngha o
) cc cng ngh sn xut khc nhau cho nng
sut nh nhau
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
Ch
Phm tr c s hiu theo ngha l vic so snh
c tin hnh vi phm tr ny
Phm tr ng vi cc gi tr bng 0 ca cc bin
gi c gi l phm tr c s.
2.6.4 MHHQ vi nhiu bin cht lng
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
Gi s MHHQ c k bin gii thch l bin cht
lng, s phm tr ca X
j
l m
j
Tng s bin gi cn thit biu th cc bin
cht lng cn a vo m hnh s l:

) ( 1
j
m
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
Xt m hnh hi quy biu th nhu cu v may
mc ca nam, n thanh nin thuc cc ngh
nghip khc nhau: cng nhn, nng dn, tiu
thng, sinh vin.
S bin gi cn a vo m hnh s l:
(2 1) + (4 1) = 4
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
Z
1i
Z
2i
Z
3i
Z
4i
Nam SV 0 0 0 0
N SV 1 0 0 0
Nam CN 0 1 0 0
N CN 1 1 0 0
Nam ND 0 0 1 0
N ND 1 0 1 0
Nam TT 0 0 0 1
N TT 1 0 0 1
2.6.5 MHHQ hn hp
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
L m hnh hi quy m trong c c bin s
lng ln bin cht lng, bin cht lng s
c biu th bng bin gi theo quy tc nh
ni trn.
2.6.5 MHHQ hn hp
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
Vic phn tch hi quy mi quan h gia bin
ph thuc vi cc bin gii thch (bao gm c
bin s lng v bin gi), c tin hnh
tng t nh i vi m hnh hi quy nhiu
bin
iu tra v mc chi tiu cho may mc ca
nam, n cng nhn mt nh my, ngi ta
thu c s liu sau:
V D 3
3.0 4.0 3.5 4.5 4.0 4.5 4.0 5.5
2.5 2.5 3.0 3.0 3.5 3.5 4.0 4.0
0 1 0 1 0 1 0 1
i
Y
i
X
i
Z
Trong :
Y
i
: mc chi tiu cho may mc trong mt nm
(triu ng)
X
i
: mc thu nhp trong mt thng (triu ng)
Z
i
: l bin gi biu th gii tnh, trong :
Z
i
= 0: nam Z
i
= 1: n
Bng phng php bnh phng nh nht v da
vo s liu trn, hy xy dng hm hi quy mu
di dng sau:
1 2 3
=| +| +|
i i i

Y X Z
: Nu cng gii tnh, khi thu nhp
tng thm 1 triu ng/ thng th chi tiu trung
bnh cho may mc s tng thm 0,8 triu ng/
nm.
: Nu cng thu nhp, th n cng
nhn chi tiu cho may mc trung bnh nhiu hn
nam l 1,0 triu ng/ nm.
ngha ca cc h s hi quy
i i i
Z X Y + + = 8 , 0 025 , 1

8 , 0

2
= |
0 , 1

3
= |
2.6.6 ng dng ca MHHQ vi bin gi
Chng 2
2.6 M hnh hi quy vi bin gi
So snh 2 hi quy
Phn tch thi v
Hi quy tuyn tnh tng on
Chng 3
CHUI THI GIAN V D BO
TRN CHUI THI GIAN
3.1 Chui thi gian
3.2 D bo trn chui thi gian
Chng 3
CHUI THI GIAN V D BO TRN
CHUI THI GIAN
3.1.1 Khi nim chui thi gian
Chng 3
3.1 Chui thi gian
Chui thi gian l tp hp cc gi tr ca mt
bin ngu nhin (ch tiu thng k) c sp
xp theo th t thi gian: ngy, tun thng, qu
nm,
c k hiu bng cc ch ci Y
t
, X
t
, Z
t

Chng 3
3.1 Chui thi gian
Phn tch chui thi gian l s dng cc
phng php thng k khc nhau lm r
cu trc (cc thnh phn) ca chui thi gian
trong s bin ng ca n
Chng 3
3.1 Chui thi gian
- Thnh phn xu th (Tr T)
Chui thi gian thng cha 4 thnh phn:
- Thnh phn chu k (Cl C)
- Thnh phn ma (Sn S)
- Thnh phn ngu nhin (Ir I)
Chng 3
3.1 Chui thi gian
Chui thi k: l chui s biu hin bin ng
ca ch tiu nghin cu qua tng thi k
Chui thi im: l chui s liu biu hin
bin ng ca ch tiu nghin cu qua cc thi
im nht nh
Chng 3
3.1 Chui thi gian
Cc mc trong chui thi k c th cng li
vi nhau qua thi gian, phn nh mc ca
ch tiu nghin cu trong 1 thi k di hn (vd:
sn lng c ph)
Cc mc trong chui thi im khng th
cng li theo thi gian v con s ny khng
ngha (vd: gi vng)
3.1.2 Cc i lng m t chui thi gian
Chng 3
3.1 Chui thi gian
Vi chui thi k, th:
a. Trung bnh theo thi gian
n
Y
Y
n
i
i
=
=
1
3.1.2 Cc i lng m t chui thi gian
Chng 3
3.1 Chui thi gian
Vi chui thi im, th:
a. Trung bnh theo thi gian
1
2
1
...
2
1
2 1

+ + +
=
n
Y Y Y
Y
n
i
n
i
i i
t
t Y
Y

=
=
1
Chng 3
3.1 Chui thi gian
Lng tng (gim) tuyt i lin hon
b. Lng tng (gim) tuyt i
) , 2 (
1
n i Y Y
i i i
= =

o
Lng tng (gim) tuyt i nh gc
) , 2 (
1
n i Y Y
i i
= = A
Chng 3
3.1 Chui thi gian
) , 2 (
1
n i Y Y
i i i
= =

o
) , 2 (
1
n i Y Y
i i
= = A
n
n
i
i
A =

=2
o
Ta thy
Chng 3
3.1 Chui thi gian
1 1 1
1 2

A
=

=

=
n
Y Y
n n
n n
n
i
i
o
o
Lng tng (gim) tuyt i trung bnh
i lng ny ch c ngha khi cc lng tng
(gim) tuyt i lin hon xp x nhau, ngha l
trong sut thi k nghin cu, hin tng tng
(gim) vi mt lng tng i u
Chng 3
3.1 Chui thi gian
Tc pht trin lin hon
c. Tc pht trin
) , 2 (
1
n i
Y
Y
t
i
i
i
= =

Tc pht trin nh gc
) , 2 (
1
n i
Y
Y
T
i
i
= =
Chng 3
3.1 Chui thi gian
Ta thy
i
i
i
t
T
T
=
1
n
n
i
i
T t =
[
=2
Chng 3
3.1 Chui thi gian
Tc pht trin trung bnh
1
1
1
2

=
= =
[
n
n
n
n
i
i
Y
Y
t t
i lng ny ch c ngha khi cc tc pht
trin lin hon xp x nhau, ngha l trong sut
thi k nghin cu, ch tiu pht trin vi mt
tc tng i u
Chng 3
3.1 Chui thi gian
Tc tng (gim) lin hon
d. Tc tng (gim)
) , 2 ( 1
1 1
1
n i t
Y Y
Y Y
a
i
i
i
i
i i
i
= = =

o
Tc tng (gim) nh gc
) , 2 ( 1
1 1
1
n i T
Y Y
Y Y
A
i
i i
i
= =
A
=

=
Chng 3
3.1 Chui thi gian
Tc tng (gim) trung bnh
1 = t a
Chng 3
3.1 Chui thi gian
e. Tr tuyt i ca 1% tng (gim) lin hon
100
100
(%)
1
1
1
1


= =
i
i
i i
i i
i
i
i
Y
Y
Y Y
Y Y
a
g
o
3.2.1 Cc phng php d bo n gin
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Vd: Mt quy bo d kin s ly bao nhiu t
bo Tui Tr vo ngy mai c th cn nhc
trong ngy hm nay tiu th ht bao nhiu
a. M hnh d bo th n gin
) 1 . 3 (

1 t t
Y Y =
+
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
M hnh ny c p dng trong trng hp
thiu d liu qu kh, v n ch da trn cc
thng tin sn c gn nht
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
: gi tr d on thi im n + L
: gi tr thc t thi im n
: lng tng (gim) tuyt i trung bnh
: tm xa d bo
b. D bo bng lng tng (gim) tuyt i trung bnh
) 2 . 3 (

L Y Y
n L n
o + =
+
L
Y
Y
n
L n
o
+

Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Phng php ny c s dng khi bin ng
ca hin tng c lng tng (gim) tuyt i
lin hon xp x nhau.
b. D bo bng lng tng (gim) tuyt i trung bnh
) 2 . 3 (

L Y Y
n L n
o + =
+
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
: gi tr d on thi im n + L
: gi tr thc t thi im n
: tc pht trin trung bnh
: tm xa d bo
c. D bo bng tc pht trin trung bnh
( ) ) 3 . 3 (

L
n L n
t Y Y =
+
L
t
Y
Y
n
L n+

Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Phng php ny c s dng khi bin ng
ca hin tng c tc pht trin lin hon xp
x nhau.
c. D bo bng tc pht trin trung bnh
( ) ) 3 . 3 (

L
n L n
t Y Y =
+
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
: gi tr d on thi im n + 1
: gi tr thc t thi im n
: khong trt, thng chn l 3, 4, 5,
d. D bo bng phng php trung bnh trt
) 4 . 3 (
...

1 1
1
k
Y Y Y
Y
k n n n
n
+
+
+ + +
=
k
Y
Y
n
n 1

+
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Xu th l s vn ng tng hay gim ca d liu
trong mt thi gian di. S vn ng ny c th
c m t bng mt ng thng hay ng
cong ton hc
C th m hnh ha xu th bng cch thc hin
mt hm hi quy thch hp gia bin cn d bo
Y v thi gian T
3.2.2 D bo bng cc MH xu th
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
t t
U T Y + + =
2 1
| |
t t
U T T Y + + + =
2
3 2 1
| | |
t t
U T T T Y + + + + =
3
4
2
3 2 1
| | | |
Mt s dng hm xu th in hnh
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
t t
U T Y + + = ) ln(
2 1
| |
t t
U
T
Y + + = )
1
(
2 1
| |
t
U T
t
e Y
+ +
=
2 1
| |
t t
U T Y + + =
2 1
) ln( | |
Mt s dng hm xu th in hnh
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
D bo im vi hm xu th
T Y
t 2 1

| | + =
2
3 2 1

T T Y
t
| | | + + =
3
4
2
3 2 1

T T T Y
t
| | | | + + + =
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
) ln(

2 1
T Y
t
| | + =
)
1
(

2 1
T
Y
t
| | + =
2
2

2
2

2 1
)

ln(

o o
| | + + +
= =
t
Y T
t
e e Y
T Y
t 2 1

)

ln( | | + =
D bo im vi hm xu th
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
L ng dng m rng ca phng php trung
bnh trt:
3.2.2 D bo bng pp san m
Trung bnh trt da vo k quan st gn nht
Da vo gi tr trung bnh trt vi trng s gim
dn cho tt c cc quan st trong qu kh
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
: gi tr d on thi im t + 1
: gi tr d on thi im t
: gi tr quan st thi im t
: h s san m
a. San m n gin
( ) ) 5 . 3 (

1 t t t
Y Y Y o o + =
+
o
t
t
t
Y
Y
Y

1 +
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
a. San m n gin
Phng php san m n gin cho rng gi tr
d bo mi l mt gi tr trung bnh c trng s
gia gi tr thc t v gi tr d bo thi im t
( ) ) 5 . 3 (

1 t t t
Y Y Y o o + =
+
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Nu dy s c nhiu bin i bt thng ta nn
chn gn 0 v ngc li nn chn gn 1 nu
mun kt qu d bo kt hp vi nhng thay i
gn nht trong s liu.
Yu t quan trng nht trong phng php san
m l vic xc nh h s san m .
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
b. San m Holt
Hu ht cc chui d liu kinh t him khi theo
mt xu th c nh
Khi chui thi gian c yu t xu th (cc b) th ta
cn phi d bo c gi tr trung bnh (gi tr san
m) v dc (xu th) hin ti lm c s cho
d bo tng lai.
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Khi chui thi gian c yu t xu th (cc b) th ta
cn phi d bo c gi tr trung bnh (gi tr san
m) v dc (xu th) hin ti lm c s cho
d bo tng lai.
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
tng c bn ca phng php Holt l s
dng cc h s san m , khc nhau c
lng gi tr trung bnh v dc ca chui thi
gian (theo m hnh san m n gin)
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
: gi tr san m (mi) thi im t
: gi tr quan st thi im t
: h s san m ca gi tr trung bnh (0<o<1)
: gi tr c lng xu th
1 . 6 . 3 ) )( 1 (
1 1
+ + =
t t t t
T L Y L o o
t
t
t
T
Y
L
o
c lng gi tr trung bnh hin ti
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
: gi tr c lng xu th
: gi tr san m mi
: h s san m ca gi tr xu th (0< | <1) |
t
t
L
T
c lng xu th ( dc)
2 . 6 . 3 ) 1 ( ) (
1 1
+ =
t t t t
T L L T | |
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
: gi tr d on thi im t+p
: gi tr c lng xu th
: gi tr san m mi
t
t
p t
L
T
Y
+

D bo p giai on trong tng lai


) 3 . 6 . 3 (

t t p t
pT L Y + =
+
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
c. San m Holt-Winter
L m rng ca san m Holt i vi cc d liu
c cha yu t ma.
Yu t ma trong chui thi gian c th thuc
dng cng tnh hoc nhn tnh.
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Dng cng tnh: c ngha l yu t ma cc
nm khc nhau c lp i lp li mt cch u
n.
Dng nhn tnh: c ngha l yu t ma nm
sau c lp i lp li nhng vi mt cng
cao hn hoc thp hn so vi tng ma trong
nm trc.
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
M hnh san m Holt Winter tng qut nht l
m hnh dng nhn tnh
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
: gi tr san m (mi) thi im t
: gi tr quan st thi im t
: h s san m ca gi tr trung bnh (0 < o < 1)
: gi tr c lng xu th
: gi tr c lng ca ch s ma vi di s
1 . 7 . 3 ) )( 1 (
1 1

+ + =
t t
s t
t
t
T L
S
Y
L o o
s t
t
t
t
S
T
Y
L

o
c lng gi tr trung bnh hin ti
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
: gi tr c lng xu th
: gi tr san m mi
: h s san m ca gi tr xu th (0< | <1) |
t
t
L
T
c lng xu th ( dc)
2 . 7 . 3 ) 1 ( ) (
1 1
+ =
t t t t
T L L T | |
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
: gi tr c lng ca ch s ma
: gi tr san m mi
: gi tr quan st ti thi im t
: h s san m ca ch s ma
t
t
t
Y
L
S
c lng gi tr ch s ma
3 . 7 . 3 ) 1 (
s t
t
t
t
S
L
Y
S

+ =
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
: gi tr d on thi im t+p
: gi tr c lng xu th
: gi tr san m mi
: gi tr c lng ca ch s ma
t
t
t
p t
S
L
T
Y
+

D bo p giai on trong tng lai


) 4 . 7 . 3 ( ) (

p s t t t p t
S pT L Y
+ +
+ =
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Khng phi khi no d bo bng m hnh xu th
cng c p dng n gin nh trnh by
trong phn trc
3.2.4 D bo bng pp phn tch
Thc t d liu nhiu khi khng ch tng gim
theo thi gian m cn bin i theo ma
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
- Thnh phn xu th (Tr T)
Chui thi gian thng cha 4 thnh phn:
- Thnh phn chu k (Cl C)
- Thnh phn ma (Sn S)
- Thnh phn ngu nhin (Ir I)
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Khi nghin cu cc thnh phn ca mt chui
thi gian, cn xem xt cc thnh phn ny lin
quan nh th no vi chui d liu gc Y
C 2 m hnh th hin mi quan h ny l m
hnh cng tnh v m hnh nhn tnh
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
M hnh nhn tnh (Multiplicative compoments
models):
Y
t
= Tr
t
. Cl
t
. Sn
t
. Ir
t
M hnh cng tnh (Additive compoment models)
Y
t
= Tr
t
+ Cl
t
+ Sn
t
+ Ir
t
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Y
t
= Tr
t
. Cl
t
. Sn
t
. Ir
t
M hnh nhn tnh s ph hp khi s bin thin
ca chui thi gian tng dn theo th t thi
gian. C ngha l cc gi tr ca chui tri rng ra
khi xu th tng dn v tp hp cc quan st c
dng hnh ci loa hay hnh phu.
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Y
t
= Tr
t
+ Cl
t
+ Sn
t
+ Ir
t
M hnh cng tnh c hiu qu khi chui d liu
ang c phn tch c s bin thin xp x u
nhau sut di ca chui thi gian. C ngha l
cc gi tr ca chui thi gian v c bn nm
trong mt di gi tr c rng l mt hng s v
trung tm ca di ny l ng xu th.
40
80
120
160
200
240
03Q1 03Q3 04Q1 04Q3 05Q1 05Q3 06Q1 06Q3
Y
4000
5000
6000
7000
8000
9000
1996 1997 1998 1999
Y
m hnh nhn tnh m hnh cng tnh
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Vi m hnh nhn tnh, ta s dng t l trung bnh
trt
Vi m hnh cng tnh, ta s dng chnh lch so
vi trung bnh trt
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
a. D bo bng m hnh nhn tnh
Bc 1. Tnh trung bnh trung tm (CMA)

+ + + +
+ + + +
=
+ +
+
qu
Y Y Y Y Y
thng
Y Y Y
CMA
t t t t t
t t t
t
4
5 . 0 5 . 0
12
5 . 0 ... ... 5 . 0
1 1 1 2
6 6
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
CMA bao gm xu th v chu k kt hp li

+ + + +
+ + + +
=
+ +
+
qu
Y Y Y Y Y
thng
Y Y Y
CMA
t t t t t
t t t
t
4
5 . 0 5 . 0
12
5 . 0 ... ... 5 . 0
1 1 1 2
6 6
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Bc 2. Tnh t l
t t t
CMA Y / = t
Do Y
t
= Tr
t
. Cl
t
. Sn
t
. Ir
t
nn
t t t
Ir Sn = t
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Bc 3. Tnh ton cc ch s ma v
Nu chui d liu theo thng, ch s ma i
m
cho
thng m bng trung bnh ca vi cc quan st
ch cho nhng thng m (mi nm c 1 thng m)
Nu chui d liu theo qu, ch s ma i
q
cho qu
q bng trung bnh ca vi cc quan st ch cho
nhng qu q (mi nm c 1 qu q)
t
t
t
t
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
qu
thng
Bc 4. iu chnh cc ch s ma tch ca
chng bng 1 bng cch tnh cc nhn t ma Sn
nh sau
12
1 2 3 12
...
m
m
i
Sn
i i i i
=
4
1 2 3 4
q
q
i
Sn
i i i i
=
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Bc 5. Chui d liu iu chnh yu t ma:
Y
t
/Sn
t
= Tr
t
.Cl
t
.Ir
t
Ta gi nh khng c yu t chu k v yu t
ngu nhin b trit tiu khi tnh trung bnh nhm
tm ra ch s ma bc 3: Cl
t
= Ir
t
= 1
Ta s s dng chui Y
t
/Sn
t
d on thnh
phn xu th trong tng lai
t
t
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
b. D bo bng m hnh cng tnh
Bc 1. Tnh trung bnh trung tm (CMA)

+ + + +
+ + + +
=
+ +
+
qu
Y Y Y Y Y
thng
Y Y Y
CMA
t t t t t
t t t
t
4
5 . 0 5 . 0
12
5 . 0 ... ... 5 . 0
1 1 1 2
6 6
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Bc 2. Tnh s khc bit
t t t
CMA Y d =
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Bc 3. Tnh ton cc ch s ma v
Nu chui d liu theo thng, ch s ma i
m
cho
thng m bng trung bnh ca vi cc quan st
cho nhng thng m (mi nm c 1 thng m)
Nu chui d liu theo qu, ch s ma i
q
cho qu
q bng trung bnh ca vi cc quan st ch cho
nhng qu q (mi nm c 1 qu q)
t
d
t
d
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Bc 4. iu chnh cc ch s ma tng ca
chng bng 0 bng cch tnh cc nhn t ma Sn
nh sau
l trung bnh ca tt c cc ch s ma.
Sn
t
cho bit thi im t, Y cao hn (hay thp
hn) 1 lng Sn
t
so vi chui d liu iu
chnh yu t ma.
i i Sn
t t
=
i
Chng 3
3.2 D bo trn chui thi gian
Bc 5. Chui d liu iu chnh yu t ma:
Y
t
Sn
t
= Tr
t
+ Cl
t
+ Ir
t
Ta gi nh khng c yu t chu k v yu t
ngu nhin b trit tiu khi tnh trung bnh nhm
tm ra ch s ma bc 3: Cl
t
= Ir
t
=0
Ta s s dng chui Y
t
Sn
t
d on thnh
phn xu th trong tng lai
Chng 4
D BO BNG PHNG PHP
BOX-JENKINS
4.1 Tnh tng quan trong d liu
chui thi gian
4.2 Tnh dng ca chui thi gian
4.3. M hnh Box-Jenkins (ARIMA)
4.3. M hnh Box-Jenkins cho chui thi gian
c tnh ma v (SARIMA)
Chng 4
D BO BNG PHNG PHP
BOX-JENKINS
4.1.1 H s t tng quan
Chng 4
4.1 Tnh tng quan trong d liu
chui thi gian
) (
) , (
t
k t t
k
Y Var
Y Y Cov

=
Phng trnh trn c gi l hm t tng
quan, k hiu l ACF
Chng 4
4.1 Tnh tng quan trong d liu
chui thi gian
) (
) , (
t
k t t
k
Y Var
Y Y Cov

=
Tnh cht:
1. -1 s
k
s 1 k
2.
0
= 1
Chng 4
4.1 Tnh tng quan trong d liu
chui thi gian
Do thc t ch c d liu mu, nn ta ch c th
c lng c h s t tng quan mu thay
v h s t tng quan tng th
Chng 4
4.1 Tnh tng quan trong d liu
chui thi gian

+ =


=
n
t
t
k t
n
k t
t
k
Y Y
Y Y Y Y
r
1
2
1
) (
) )( (
: gi tr trung bnh mu ca Y
t
: tr
: s quan st
n
k
Y
H s t tng quan mu:
Chng 4
4.1 Tnh tng quan trong d liu
chui thi gian

+ =


=
n
t
t
k t
n
k t
t
k
Y Y
Y Y Y Y
r
1
2
1
) (
) )( (
Tng t, r
k
cng c tnh cht:
1. -1 s r
k
s 1 k
2. r
0
= 1
Chng 4
4.1 Tnh tng quan trong d liu
chui thi gian
H s t tng quan ring PACF
k
dng o
lng mc quan h gia Y
t
v Y
t-k
khi cc
nh hng ca cc tr t 1 n k-1 c
loi tr
4.1.2 Kim tra tnh tng quan
Chng 4
4.1 Tnh tng quan trong d liu
chui thi gian
C 2 cch kim tra t tng quan:
1. Xem xt tng r
k
= 0 hay khng
2. Xem xt ton b tp cc gi tr r
k
= 0 hay khng
Chng 4
4.1 Tnh tng quan trong d liu
chui thi gian
Ta tha nhn kt lun: Nu chui thi gian m
bo tnh c lp th r
k
~ N (0, 1/n )
T ta c khong tin cy ca r
k
:
|
.
|

\
|
s s

n
u
r
n
u
k
2 / 2 / o o
Cch 1. H
0
: r
k
= 0
Chng 4
4.1 Tnh tng quan trong d liu
chui thi gian
Chui thi gian c th c kt lun khng c
hin tng t tng quan nu tt c cc h s
tng quan mu tnh ton c u nm trong
gii hn ny. Chui khi c tnh nhiu trng
|
.
|

\
|
s s

n
u
r
n
u
k
2 / 2 / o o
Chng 4
4.1 Tnh tng quan trong d liu
chui thi gian
Cch 2: H
0
: r
1
= r
2
= = r
k
= 0

=
(

+ =
h
k
k
r
k n
n n Q
1
2 *
.
1
) 2 (
: s quan st
: tr
: h s tng quan bc k
: tr ln nht c xem xt
h
r
k
n
k
Chng 4
4.1 Tnh tng quan trong d liu
chui thi gian

=
(

+ =
h
k
k
r
k n
n n Q
1
2 *
.
1
) 2 (
Nu H
0
ng th Q
*
~ _
2
(h-m)
{ } ) ( :
2
*
*
m h Q Q W
tn
tn
> =
o o
_
4.2.1 Khi nim chui thi gian dng
Chng 4
4.2 Tnh dng ca chui thi gian
Chui thi gian Y
t
, phi tha mn:
const Y E
t
= = ) (
const Y Var
t
= =
2
) ( o
| | const Y Y E Y Y Cov
k k t t k t t
= = =
+ +
) )( ( ) , (
Chng 4
4.2 Tnh dng ca chui thi gian
Gi s ta dch Y t Y
t
ti Y
t+m
. Nu Y
t
l chui
dng th gi tr trung bnh, phng sai v hip
phng sai ca Y
t
v Y
t+m
phi bng nhau
= ) (
t
Y E
2
) ( o =
t
Y Var
| |
k k t t k t t
Y Y E Y Y Cov = =
+ +
) )( ( ) , (
Chng 4
4.2 Tnh dng ca chui thi gian
Tm li, nu l mt chui dng, th gi tr trung
bnh, phng sai v hip phng sai (c tr
khc nhau) bng nhau, khng cn bit ta o
lng chng ti thi im no
iu ny c ngha cc i lng ny khng i
theo thi gian
Chng 4
4.2 Tnh dng ca chui thi gian
Mt chui d liu nh vy s c xu hng tr
v gi tr trung bnh v nhng dao ng xung
quanh gi tr trung bnh s nh nhau
Nu mt chui thi gian khng dng theo cch
nh ngha trn, ta gi l chui khng dng
Chng 4
4.2 Tnh dng ca chui thi gian
Vi mt chui thi gian khng dng, ta ch
c th nghin cu hnh vi ca n ch trong
khong thi gian c xem xt.
Do vy ta khng th khi qut ha cho cc giai
on thi gian khc
4.2.2 Kho st tnh dng
Chng 4
4.2 Tnh dng ca chui thi gian
Ngoi vic chng minh mt chui dng theo
nh ngha, ta cn c th da vo biu t
tng quan xc nh mt chui thi gian
dng hay khng
Chng 4
4.2 Tnh dng ca chui thi gian
Nu h s t tng quan u tin khc 0
nhng cc h s t tng quan tip theo bng
khng c ngha thng k th l mt chui
dng.
Nu mt s h s tng t tng quan khc
khng mt cch c ngha thng k th l
mt chui khng dng.
4.2.3 Loi b tnh khng dng
Chng 4
4.2 Tnh dng ca chui thi gian
iu kin c bn nht cho vic d bo mt
chui thi gian l n phi c tnh dng.
Vy khi gp mt chui khng dng ta cn loi
b tnh khng dng trc khi lm cc phn tch
k tip.
Chng 4
4.2 Tnh dng ca chui thi gian
Ta c th lm dng mt chui bng phng
php sai phn.
Chng 4
4.2 Tnh dng ca chui thi gian
Sai phn bc 1
1
= A
t t t
Y Y Y
Sai phn bc 2.
) (
2 1 1 1
2

= A A = A
t t t t t t t
Y Y Y Y Y Y Y
2 1
2
2

+ = A
t t t t
Y Y Y Y
Chng 4
4.2 Tnh dng ca chui thi gian
Chui sai phn bc 1 s dng nu xu hng
ca chui gc l tuyn tnh v n ch cn (n-1)
quan st.
Nu sau khi ly sai phn bc 1 m cc bin
kim tra vn cho thy d liu cha dng th
phi ly tip sai phn bc 2, , bc n.
Chng 4
4.2 Tnh dng ca chui thi gian
Vi mt s xu th phi a thc, ta p dng
phng php sai phn bin dng.
Nh s bin thin ca , phng php tnh sai
phn ny c th p dng cho rt nhiu xu th
khc nhau
) 1 0 (
1
s s = A


t t t
Y Y Y
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
M hnh Box-Jenkins l tn gi chung ca mt
h rt nhiu m hnh khc nhau do s tn ti
ring l hoc kt hp ng thi ca qu trnh t
hi quy (AR) v trung bnh trt (MA) v c th
kt hp c qu trnh ly sai phn nu chui l
khng dng (I).
4.3.1 Qu trnh t hi quy (AR)
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
M hnh t hi quy bc 1, AR(1), c dng
Trong :
1. u
t
: sai s tha mn tnh nhiu trng
2. - 1 < |
1
< 1
t t t
u Y Y + + =
1 1 0
| |
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
Cc MH t hi quy ch ph hp vi chui dng,
v h s |
0
th hin mc trung bnh ca chui
t t t
u Y Y + + =
1 1 0
| |
Nu d liu giao ng xung quanh gi tr 0
hoc dng sai phn th khng cn h s |
0
trong m hnh
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
M hnh t hi quy bc p, AR(p), c dng
iu kin mt chui trong m hnh AR(p) l
dng nu tha mn iu kin
t p t p t t t
u Y Y Y Y + + + + + =

| | | | ...
2 2 1 1 0
1
1
<

=
p
i
i
|
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
xc nh s tr p, ta s dng gin t
tng quan nh sau:
ACF s c xu hng bng 0 ngay lp tc
H s t tng quan ring PACF c xu hng
khc 0 mt cch c ngha thng k cho n
tr p v bng 0 ngay sau tr p
4.3.2 Qu trnh trung bnh trt (MA)
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
M hnh trung bnh trt bc 1, MA(1), c dng
Trong :
: l hng s
u
t
: l sai s tha mn nhiu trng
1 1
+ + =
t t t
u u Y u
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
M hnh trung bnh trt bc q, MA(q), c dng
Qu trnh ny dng nu -1 < u
i
< 1.
q t q t t t t
u u u u Y

+ + + + + = u u u ...
2 2 1 1
Thng thng ta hay gp q < 2.
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
xc nh s tr q, ta s dng gin t
tng quan nh sau:
PACF s c xu hng bng 0 ngay lp tc
ACF c xu hng khc 0 mt cch c ngha
thng k cho n tr q v bng 0 ngay sau
tr q
4.3.3 Qu trnh phi hp t hi quy trung
bnh trt (ARMA)
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
Kt hp m hnh AR(1) v m hnh MA(1) ta c
m hnh ARMA(1,1)
1 1 1 1 0
+ + + =
t t t t
u u Y Y u | |
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
Tng t, nu kt hp m hnh AR(p) v m
hnh MA(q) ta c m hnh ARMA(p,q)
q t q t t t p t p t t t
u u u u Y Y Y Y

+ + + + + + + + + = u u u | | | | ... ...
2 2 1 1 2 2 1 1 0
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
M hnh ARMA(p,q) ch thch hp vi cc chui
dng, ta cn xc nh tr p v q thch hp
theo cch trnh by trn: ACF bng 0 ngay
lp tc sau tr th q cn PACF bng 0 ngay
sau tr p
4.3.4 M hnh ARIMA
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
M hnh ARMA ch c th c thc hin khi Y
t
l chui dng.
Chui thi gian trong kinh t v ti chnh
thng l chui khng dng
suy ra chui dng, ta phi kh yu t xu th
trong d liu gc bng phng php sai phn
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
Chui thi gian nu dng sai phn bc 1,
c k hiu I(1)
M rng ra, nu mt chui dng sai phn bc
d, ta k hiu I(d)
M hnh ARIMA c k hiu chung l
ARIMA(p,d,q)
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
Bc 1. Kho st d liu gc
Quy trnh la chn m hnh ARIMA
Tnh ACF v PACF ca d liu gc, kim tra
chui c dng hay khng, nu dng, chuyn
sang bc 3
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
Bc 2. Ly sai phn bc 1 ca Y
t
Trong trng hp d liu gc bin ng nhiu
ta cn ly log ri mi ly sai phn.
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
Bc 3. Phn tch gin t tng quan
tm p v q, t suy ra cc m hnh c th c
Bc 4. c lng m hnh d kin (c
xc nh trong bc 3)
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
Bc 5. Phn tch, chun on v la chn MH
Kim tra h s ca tr cao nht nu khng
c ngha thng k, gim bt tr p, q
Nu m hnh ng th ACF v PACF khng c
ngha thng k
So snh cc sai s d bo, ph hp cc MH
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
Bc 6. Nu c thay i trong m hnh gc,
quay tr li bc 4
Ch . Nn so snh gia cc m hnh vi nhau
ch khng nn phn tch mt cch ring l
4.3.5 M hnh SARIMA
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
M hnh SARIMA p dng cho chui thi gian
c tnh ma v
Ta s xem xt ring bit thnh phn c tnh
ma v v khng c tnh ma v bng m hnh
ARIMA
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
Bc 1. Kim tra nu l chui khng dng th
loi b tnh dng
Ta cng s dng sai phn bin mt chui
thi gian khng dng c tnh ma thnh chui
dng
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
Bc 2. Xem xt thnh phn khng c tnh
ma v
Kho st trn ACF v PACF ti cc tr khng l
bi s ca di ma L kt lun AR hay MA
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
Bc 3. Xem xt thnh phn c tnh ma v
Kho st trn ACF v PACF ti cc tr l bi s
ca di ma L kt lun AR hay MA
Chng 4
4.3 M hnh Box-Jenkins
M hnh tng qut
ARIMA(p,d,q)(P,D,Q)
L

You might also like