Professional Documents
Culture Documents
Li m u
T c ch tp trungbao cp sang c ch th trng c s qun l ca nh nc l s i mi sng sut ca ng ta. Thc t gn 20 nm cho thy nn kinh t c nhng bc khi sc ng ghi nhn. Cc doanh nghip Vit Nam ang ng ln khng nh mnh trong c ch mi, ch ng v sng to hn trong nhng bc pht trin ca mnh. Trong nn kinh t th trng vi s cnh tranh khc nghit, cc doanh nghip mun tn ti v pht trin c mt cch bn vng cn quan tm ti tt c cc khu t sn xut n tiu th sn phm. lm tt nhng cng vic ny i hi phi c nhng ngi lao ng gii v hng say lm vic v doanh nghip ca mnh. Vy lm th no to c ng lc vi ngi lao ng? Cu hi ny lun c t ra i vi bt k nh qun l no mun ginh thng li trn thng trng. Trong phm vi ni dung n ny em mun a ta mt s hc thuyt, quan im cng nhng thc tin c lm sng t vn ny. Do cha c iu kin quan st thc tin cc doanh nghip nn nhng vn em nu ch mang tnh l thuyt nhng nhng vn ny c cc nh khoa hc hnh vi c kt t thc tin. Kt cu n c trnh by theo b cc sau: Chng 1: C s l lun chung v vic to ng lc cho ngi lao ng. Chng 2: Cc nhn t nh hng n to ng lc i vi ngi lao ng.
1
I. Cc khi nim c bn. 1.ng lc l g? Hot ng ca con ngi l hot ng c mc ch. V vy cc nh qun l lun tm cch tr li cu hi l ti sao ngi lao ng li lm vic. tr li c cho cu hi ny cc nh qun tr phi tm hiu v ng lc ca ngi lao ng v tm cch to ng lc cho ngi lao ng trong qu trnh lm vic. Vy ng lc l g? ng lc l s khao kht v t nguyn ca con ngi nng cao mi n lc ca mnh nhm t c mc tiu hay kt qu c th no . Nh vy ng lc xut pht t bn thn ca mi con ngi. Khi con ngi nhng v tr khc nhau, vi nhng c im tm l khc nhau s c nhng mc tiu mong mun khc nhau. Chnh v nhng c im ny nn ng lc ca mi con ngi l khc nhau v vy nh qun l cn c nhng cch tc ng khc nhau n mi ngi lao ng. 2.To ng lc l g? y l vn thuc lnh vc qun tr ca mi doanh nghip. Cc nh qun tr trong t chc mun xy dng cng ty, x nghip mnh vng mnh th phi dng mi bin php kch thch ngi lao ng hng say lm vic, pht huy tnh
2
sng to trong qu trnh lm vic. y l vn v to ng lc cho ngi lao ng trong doanh nghip. Vy to ng lc cho ngi lao ng c hiu l tt c cc bin php ca nh qun tr p dng vo ngi lao ng nhm to ra ng c cho ngi lao ng v d nh: thit lp nn nhng mc tiu thit thc va ph hp vi mc tiu ca ngi lao ng va tho mn c mc ch ca doanh nghip, s dng cc bin php kch thch v vt cht ln tinh thn Vy vn quan trng ca ng lc l mc tiu. Nhng ra c nhng mc tiu ph hp vi nhu cu, nguyn vng ca ngi lao ng, to cho ngi lao ng s hng say, n lc trong qu trnh lm vic th nh qun l phi bit c mc ch hng ti ca ngi lao ng s l g. Vic d on v kim sot hnh ng ca ngi lao ng hon ton c th thc hin c thng qua vic nhn bit ng c v nhu cu ca h. Nh qun tr mun nhn vin trong doanh nghip ca mnh n lc ht sc v doanh nghip th h phi s dng tt c cc bin php khuyn khch i vi ngi lao ng ng thi to mi iu kin cho ngi lao ng hon thnh cng vic ca h mt cch tt nht. Khuyn khch bng vt cht ln tinh thn, to ra bu khng kh thi ua trong nhn vin c ngha ht sc quan trng i vi s pht trin ca doanh nghip. Cc nh qun tr tng ni S thnh bi ca cng ty thng ph thuc vo vic s dng hp l nhn vin trong doanh nghip nh th no. II. Mt s hc thuyt v to ng lc. 1. Thuyt cc cp bc nhu cu ca Maslow. Thng thng hnh vi ca con ngi ti mt thi im no c quyt nh bi nhu cu mnh nht ca h. Theo Maslow nhu cu ca con ngi c sp xp theo th t gm 5 cp bc khc nhau. Khi nhng nhu cu cp thp c tho mn th s ny sinh ra cc nhu cu mi cao hn.
3
1.1
Nhu cu sinh l. y l nhng nhu cu c bn nht ca con ngi nh: n, mc, , i li. Nhu cu ny thng c gn cht vi ng tin, nhng tin khng phi l nhu cu ca h m n ch l phng tin cn c h tho mn c nhu cu. ng tin c th lm cho con ngi tho mn c nhiu nhu cu khc nhau, v vy cc nh qun l lun nhn bit c rng i a s nhng ngi cn vic lm u nhn thy tin l th quyt nh. H lun quan tm ti h s nhn c ci g khi h lm vic . 1.2 Nhu cu an ton. Mt s nh nghin cu nhu cu ny ca Maslow v cho rng nhu cu an ton khng ng vai tr nhiu trong vic to ng lc cho ngi lao ng nhng thc t li hon ton ngc li. Khi ngi lao ng vo lm vic trong doanh nghip h s quan
4
tm rt nhiu n cng vic ca h thc cht l lm g, iu kin lm vic ra sao, cng vic c thng xuyn xy ra tai nn hay khng. S an ton khng ch n thun l nhng vn v tai nn lao ng m n cn l s bo m trong cng vic, cc vn v bo him x hi, tr cp, hu tr 1.3 Nhu cu x hi. Khi nhng nhu cu v sinh l v an ton c tho mn mt mc no th con ngi ny sinh ra nhng nhu cu cao hn, lc ny nhu cu x hi s chim u th. Ngi lao ng khi sng trong mt tp th h mun ho mnh v chung sng ho bnh v hu ngh v cc thnh vin khc trong tp th, h lun c mong mun coi tp th ni mnh lm vic l mi m gia nh th hai. Chnh v nhu cu ny pht sinh mnh m v cn thit cho ngi lao ng nn trong mi t chc thng hnh thnh nn cc nhm phi chnh thc thn nhau. Cc nhm ny tc ng rt nhiu n ngi lao ng, n c th l nhn t tch cc tc ng n ngi lao ng lm h tng nng sut v hiu qu lao ng nhng n cng c th l nhn t lm cho ngi lao ng chn nn khng mun lm vic. Vy cc nh qun l cn phi bit c cc nhm phi chnh thc ny tm ra phng thc tc ng n ngi lao ng hiu qu nht. 1.4 Nhu cu c tn trng. Nhu cu ny thng xut hin khi con ngi t c nhng mc tiu nht nh, n thng gn vi cc ng c lin quan n uy tn v quyn lc. Uy tn l mt ci g v hnh do x hi dnh cho mt c nhn no . Uy tn dng nh c nh hng ti mc thun tin v thoi mi m ngi ta c th hy vng trong cuc sng. Quyn lc l ci lm cho mt ngi c th em li s bng lng hoc ti cc nh hng khc. 1.5 Nhu cu t khng nh mnh.
5
Theo Maslow th y l nhu cu rt kh c th nhn bit v xc minh, v con ngi tho mn nhng nhu cu ny theo nhiu cch rt khc nhau. Trong doanh nghip nhu cu ny c th hin chnh l vic ngi lao ng mun lm vic theo chuyn mn, nghip v, s trng ca mnh v mc cao hn y chnh l mong mun c lm mi vic theo thch ca bn thn mnh. Lc ny nhu cu lm vic ca ngi lao ng ch vi mc ch l h s c th hin mnh, p dng nhng g m h bit, tri qua vo cng vic hay ni ng hn l ngi ta s cho nhng ngi khc bit tm cao ca mnh qua cng vic. Trong h thng nhu cu ny Maslow sp xp theo th t t thp n cao v tm quan trng nhng trong nhng iu kin x hi c th th th t ny c th s b o ln i v nhng nhu cu no c tho mn th n s khng cn tc dng to ng lc na. 2 Thuyt k vng ca Victor-Vroom. Hc thuyt ny c V.Vroom xy dng da trn mt s yu t to ng lc trong lao ng nh: tnh hp dn ca cng vic, mi lin h gia kt qu v phn thng, mi lin h gia s n lc quyt tm vi kt qu lao ng ca h V.Vroom t mi quan h gia cc yu t to ng lc cho ngi lao ng trong mt tng quan so snh vi nhau, v vy vn dng l thuyt ny vo trong qu trnh qun l i hi nh qun tr phi c trnh nht nh. Khi con ngi n lc lm vic h s mong i mt kt qu tt p cng vi mt phn thng xng ng. Nu phn thng ph hp vi nguyn vng ca h th n s c tc ng to ra ng lc ln hn trong qu trnh lm vic tip theo. K vng ca ngi lao ng c tc dng to ng lc rt ln cho ngi lao ng, nhng to c k vng cho ngi lao ng th phi c phng tin v iu kin thc hin n. Nhng phng tin ny chnh l cc chnh sch, c ch qun
6
l, iu kin lm vic m doanh nghip m bo cho ngi lao ng. c bit doanh nghip khi thit k cng vic cho ngi lao ng phi thit k cao h pht huy c tim nng ca mnh nhng cng phi thp h nhn thy kt qu m h c th t c. 3 Hc thuyt v s cng bng ca Stacy Adams. Cng bng l yu t quan tm c bit ca ngi lao ng, h lun so snh nhng g h ng gp cho doanh nghip vi nhng g m h nhn c t doanh nghip, ng thi h cn so snh nhng g m h nhn c vi nhng g m ngi khc nhn c. Vic so snh ny c th l gia cc c nhn khc nhau trong cng mt n v, t chc hoc gia cc n v khc nhau, nhng quan trng hn c vn l s so snh trong cng mt n v v trong cng mt n v th mi ngi s bit v nhau r hn v n l yu t mi ngi so snh v thi ua lm vic. Tuy nhin i vi bt k doanh nghip no th to cng bng trong v ngoi doanh nghip u l vn kh khn v phc tp. Khi to cng bng trong ni b doanh nghip s thc y ngi lao ng lm vic c hiu qu hn nhm lm tng nng sut, cn khi to c cng bng ngoi doanh nghip th s gip cho ngi lao ng gn b vi doanh nghip hn. Nhng s cng bng m nh qun tr to ra cho ngi lao ng c c ngi lao ng cm nhn c hay khng li l cc vn thuc v vic to lp cc chnh sch ca ngi lao ng. Do vic cm nhn s cng bng thuc vo ch ch quan ca ngi lao ng cho nn khi thit lp nn cc chnh sch nh qun tr cn quan tm, tham kho kin ca ngi lao ng cc chnh sch s gn gi hn i vi ngi lao ng. III. Vai tr ca to ng lc. Qua nghin cu mt s hc thuyt, quan im qun tr trn ta thy c ng lc c vai tr quan trng trong vic quyt nh hnh vi ngi lao ng.
7
Ngi lao ng s c nhng hnh vi tch cc trong vic hon thin mnh thng qua cng vic. ng lc thc y hnh vi hai gc tri ngc nhau l tch cc v tiu cc. Ngi lao ng c ng lc tch cc th s to ra c mt tm l lm vic tt, lnh mnh ng thi cng gp phn lm cho doanh nghip ngy cng vng mnh hn. To ng lc lun l vn t ra i vi mi nh qun l. Chnh sch tin lng, tin thng c ph hp hay khng? B tr cng vic c hp l hay khng? Cng vic c lm tho mn c nhu cu ca ngi lao ng hay khng? Tt c nhng yu t ny quyt nh n vic hng hi lm vic hay tr tr bt mn dn n t b doanh nghip m i ca ngi lao ng.
Con ngi mt khong khng gian nht nh lun c nhiu nhu cu khc nhau, trong nhng nhu cu nhu cu no chn mui s l ng c mnh nht quyt nh hnh vi ca h v khi nhu cu c tha mn th n s khng cn l ng c thc y con ngi lm vic na m lc ny nhu cu mi xut hin s ng vai tr ny. V d mt cng nhn bnh thng c c mun tr thnh mt c cng v anh ta s c gng lm vic ht sc tr thnh mt c cng nhng khi anh ta tr thnh c cng ri th nhu cu ny s khng c tc dng thc y anh ta lm vic na m nhu cu thc y anh ta lm vic mnh hn s l mong mun c tr thnh t trng ca anh ta. Nh vy con ngi nhng v tr x hi khc nhau, nhng iu kin kinh t khc nhau th h s ny sinh ra cc nhu cu khc nhau. Theo quan im ca qun tr Marketing th cc nh qun tr lun tm cc bin php qun tr thch hp gi m nhng nhu cu ca ngi lao ng, khuyn khch h n lc lm vic to ra nhng sn phm tho mn khch hng. chnh l b quyt ca s thnh cng.
9
2.
Gi tr c nhn.
Gi tr c nhn y c th hiu l trnh , hnh nh ca ngi trong t chc hay x hi. Tu theo quan im gi tr khc nhau ca mi c nhn m h s c nhng hnh vi khc nhau, khi ngi lao ng nhng v tr khc nhau trong t chc th thang bc gi tr c nhn ca h cng thay i d nhiu hay t. V d khi ta xem xt nhng ngi nhiu ch, giu tham vng v c lng t trng cao th vic xy dng cho mnh mt hnh nh p l rt quan trng bi v h lun mun khng nh mnh qua cng vic.
3.
c im tnh cch.
Tnh cch con ngi l s kt hp cc thuc tnh tm l c bn v bn vng ca con ngi. N c biu th thnh thi , hnh vi ca con ngi i vi bn thn, gia nh, bn b, ng nghip v i vi c x hi ni chung. Nh vy tnh cch khng phi l do di truyn m n chnh l hiu qu tc ng ca s gio dc, rn luyn ca bn thn v s tc ng gin tip ca mi trng m ngi c sng v lm vic trong . Cc nh qun tr khi bit c tnh cch ca mi ngi lao ng trong doanh nghip mnh th n s l c s h tm ra cch i x v s dng tt hn. ch: Tnh cch gm hai c im c bn l o c v
V o c: chnh l tnh ng loi, lng v tha hay tnh ch k, tnh trung thc hay di tr, cn thn hay cu th, chm ch hay li bing
10
V ch: l tnh cng quyt hay nhu nhc, dm chu trch nhim hay n y trch nhim, c tnh c lp hay ph thuc Tnh cch con ngi cng l yu t c bn tc ng n hnh vi hay ng x ca ngi no . V d khi gp kh khn hay tr ngi trong cng vic th ngi c tnh c lp v dm chu trch nhim s xem l mt ng lc quyt tm lm vic tt hn cn nu l ngi khng dm i din vi trch nhim, sng ph thuc vo ngi khc th h s run s trc s kh khn ny v h c th s b d chng cng vic hoc i tm mt ngi dm ng ra chu trch nhim h h. 4. Kh nng, nng lc ca mi ngi.
Kh nng hay cn gi l nng khiu l nhng thuc tnh c nhn gip con ngi c th lnh hi mt cng vic, mt k nng hay mt loi kin thc no c d dng v khi h c hot ng lnh vc th kh nng ca h s c pht huy ti a, kt qu thu c s cao hn nhng ngi khc. Nng lc va l yu t di truyn va l kt qu ca s rn luyn. Nng lc l c s to ra kh nng ca con ngi. Nng lc c thc hin v trng thnh ch yu trong thc t. Trong cc loi nng lc ca con ngi th quan trng nht l nng lc t chc v nng lc chuyn mn. Ngi lao ng c th c mt trnh chuyn mn rt tt nhng nu h ch c sp xp lm nhng cng vic ngang bng vi trnh hin c th nng lc ca h cng cha c pht huy ht sc v ngi lao ng l con ngi m con ngi th h lun mun tm ti, hc hi nng cao tm hiu bit ca mnh ln. V vy trong thc t qu trnh lao ng nh qun tr lun phi thit k cng vic, b tr nhn lc sao cho ngi lao ng c iu kin duy tr v pht trin nng lc chuyn mn ca mnh. ng thi trong qu trnh lm vic, nu c th c th nh qun tr nn thit lp nn mt khng gian cho ngi lao ng h t t chc ni lm vic sao cho hp l vi h nht.
11
nh gi ng nng lc nhn vin l c s nh qun l s dng tt nht nhn vin trong doanh nghip. Mt ngi lao ng s thoi mi hn khi h c giao nhng cng vic ph hp vi kh nng v nng lc ca h v h bit c chc chn rng h s hon thnh c cng vic mc tt nht. Ngc li khi phi m nhn nhng cng vic ngoi kh nng hoc nhng cng vic m h bit chc rng nu h c gng cng khng thc hin cng vic y c tt th s rt d gy nn tm l bt mn ca ngi lao ng vi t chc, doanh nghip. II. Cc yu t bn ngoi. 1. Yu t thuc v cng vic.
1.1 Tnh hp dn ca cng vic. Ngi lao ng s cm thy th no khi nhn c mt cng vic khng nh mong mun ca h, ngc li h s cm thy nh th no khi nhn c mt cng vic ph hp vi kh nng, s trng ca h nhng vn ny s nh hng rt ln n nng sut lao ng, hiu qu lm vic ca ngi lao ng v vy nh qun tr cn quan tm n nhu cu, kh nng ca ngi lao ng va to iu kin cho ngi lao ng pht huy kh nng ca h va to ra c s tho mn i vi ngi lao ng. Tnh hp dn ca cng vic to nn s tho mn i vi cng vic ca ngi lao ng. S tho mn s c th hin thi ca ngi trong qu trnh lm vic. Tnh hp dn ca cng vic l mt khi nim kh rng, i vi ngi lao ng n khng ch l mt cng vic nh mong mun m n cn l s kim sot i vi cng vic, s ng h ca lnh o trong qu trnh lm vic, nhng phn thng, tr cp i vi cng vic Tt c nhng vn ny c tc dng to ng lc cho ngi lao ng trong qu trnh lm vic. Khi ngi lao ng nhn c cng vic ph hp vi kh nng, s trng ca h th h s pht huy nng lc lm vic ca h mt cch ti a d nhng iu kin d bnh thng nht.
12
Nh qun tr cn da vo nhng c im tm l c nhn, tnh cch ca ngi lao ng sp xp cng vic cho ph hp vi h. Nhng cng vic c tnh thch thc s l ng c tt cho ngi lao ng. Ngi lao ng trong doanh nghip s cm thy tho mn, thoi mi hn khi chnh sch doanh nghip nh lng, thng, tr cp, phc li ph hp vi nhu cu ca h. V d khi xem xt h thng phn phi thu nhp ta phi ch n nhu cu cng vic, cp k nng ca c nhn v nhng tiu chun phn phi trong cng ng, t s to ra c s cng bng trong cng vic v trong doanh nghip. Tuy nhin khng phi nhu cu vt cht tn ti tt c mi ngi lao ng, c ngi thch tin nhng c ngi li khng phi l nh vy c th nhu cu ca h s l s t do trong cng vic, mun c i nhiuv vy nh qun l phi da vo c im ca mi c nhn thit k ln mt cng vic ph hp nht. 1.2 Kh nng thng tin. Thng tin l qu trnh mt ngi lao ng c chuyn ln mt v tr cao hn trong doanh nghip, vic ny thng c i km vi vic li ch vt cht ca ngi lao ng s c tng ln ng thi ci ti ca h cng c thng hoa. Nh vy thng tin cng l mt nhu cu thit thc ca ngi lao ng v s thng tin to c hi cho s pht trin c nhn, tng a v, uy tn cng nh quyn lc ca ngi lao ng. Chnh sch v s thng tin c ngha trong vic hon thin c nhn ngi lao ng ng thi i vi doanh nghip n l c s gi gn v pht huy lao ng gii v thu ht lao ng khc n vi doanh nghip. Trn th gii hin nay c rt nhiu nh khoa hc hnh vi quan tm n vn m rng cng vic hay a dng ho cng vic. Lm phong ph cng vic ngha l dn dn
13
nng cao trch nhim, phm vi v yu cu cng vic. Mc ch ca chng trnh ny l lm cho nhn vin a nng, a dng hn khi cn thit h c th lm nhng cng vic khc nhau. Ngoi ra chng trnh ny cng m rng c hi cho nhng ngi c kh nng gn gi chc qun tr sau ny bi v thng tin nhiu khi cng c xem xt nh mt qu trnh th vic, nu ngi lao ng khng c p ng cng vic nhanh nht, trong qu trnh lm vic h khng p ng c cc yu cu ca cng vic th h s b chuyn xung cng vic khc. 1.3 Quan h trong cng vic. y chnh l nhu cu x hi ca ngi lao ng trong qu trnh lm vic. Mi trng lm vic trong doanh nghip lun c cc c nhn trong doanh nghip quan tm v v mi trng lm vic l yu t ch yu lin quan n s thun tin c nhn v n cng l nhn t gip ngi lao ng hon thin tt nhim v ca h. Mi trng lm vic bao gm cc iu kin vt cht k thut v nhng ngi lao ng xung quanh mi trng . iu kin vt cht k thut bao gm nhng yu t nh: iu kin lm vic, vn v t chc ni lm vic, my mc trang thit b k thut trong doanh nghip v nhng ngi lao ng xung quanh chnh l nhng ngi lao ng trong v ngoi doanh nghip, mi quan h gia nhng ngi ny cng nh hng ln n s thc hin cng vic ca cng nhn. Trong con ngi th tnh x hi l rt cao v vy ngi lao ng trong t chc lun mun c c mi quan h tt vi mi ngi trong cng mt t chc . Nhu cu quan h thng bao gm mt phn ca nhu cu t trng m mun tho mn c nhu cu t trng th cc nh qun tr phi tm cch tho mn n t bn ngoi, v nhu cu t trng ch th hin r nht khi ngi lao ng tn ti trong mt t chc v vy thng thng h mong mun c l thnh vin ca mt nhm x hi no , c th l chnh thc hoc phi chnh thc. V d i vi nhiu ngi nhng tng tc mang
14
tnh cng vic gp phn ng k trong vic tho mn nhu cu bn b v quan h x hi. 2. Cc yu t thuc v t chc
2.1 Chnh sch qun l ca doanh nghip. Qun tr nhn lc va l mt khoa hc va l mt ngh thut. Tnh khoa hc th hin vic cc nh qun tr phi bit nm vng nhng c im vn c ca con ngi c th xy dng nn cc chnh sch qun l hp l da trn c s vn dng cc quy lut khch quan. V ni qun tr nhn lc l mt ngh thut v cc nh qun l phi bit la chn v kt hp cc phng php qun l thch hp v mi c nhn con ngi u c s khc bit ln nhau v nhu cu, thi , nhn thc, c im tm sinh l. Nh vy chnh sch qun l ca doanh nghip phi bao gm nhiu bin php khc nhau v mt chnh sch qun l ca doanh nghip tc ng rt nhiu n thi , hnh vi ca ngi lao ng. mt kha cnh no ngi lao ng trong doanh nghip chu nh hng rt nhiu bi chnh sch qun l, cch c s ca lnh o trong doanh nghip. V d: khng c chnh sch lun chuyn cng vic th s rt d gy n s nhm chn trong cng vic cho ngi lao ng, khng c chnh sch v o to v pht trin th ngi lao ng s khng c c hi thng tin nh vt s mt i mt phn ng c ca ngi lao ng, mt thnh tch t c m khng c thng hoc mt li khen ngi th s lm gim s n lc tip theo ca ngi lao ng Rt nhiu vn c t ra cho thy s nh hng ca chnh sch n ngi lao ng. Vic qun tr s c hiu qu nht khi cc nh qun tr bit kt hp ng n, nhun nhuyn v linh hot cc phng php qun tr. chnh l ngh thut trong qun tr hay ni r hn n chnh l ti ngh ca ch th qun tr ni ring v cc nh lnh o ni chung. 2.2 H thng tr cng trong doanh nghip.
15
Vn mnh s nhn c g khi thc hin nhng cng vic, nhim v ca mnh c hu ht mi ngi lao ng trong doanh nghip quan tm. V vy cc nh qun tr phi thy rng vic thc hin nhim v v s tho mn ca ngi lao ng c th hon thin bng vic xy dng mt ch tr lng tr thng hp l. Lng bng v i ng l mt trong nhng ng lc kch thch con ngi lm vic hng hi nhng ngc li n cng l mt trong nhng nhn t gy nn s tr tr, bt mn hoc cao hn l s ri b cng ty m i ca ngi lao ng. Tt c nhng iu ny ph thuc vo nng lc qun l v trnh ca cc cp qun tr. Vy lm th no lng, thng tr thnh ng lc i vi ngi lao ng. Sau y l mt s bin php dng kch thch. 2.2.1 Nguyn tc kch thch bng tin lng.
Tin lng phi m bo ti sn xut sc lao ng c ngha tin lng phi cho ngi lao ng nui sng bn thn anh ta v gia nh anh ta mc ti thiu. y l c im c bn nht m ch doanh nghip phi m bo cho ngi lao ng, c nh vy mi m bo iu kin ti thiu gip ngi lao ng to ra s hng hi cho chnh h trong qu trnh lao ng. Tin lng phi chim t 70% n 80% trong tng s thu nhp ca ngi lao ng. Tin lng phi gn cht vi s lng v cht lng lao ng m ngi lao ng cng hin, c nh vy mi m bo c s cng bng trong phn phi sn phm x hi t sinh ra lng tin v s c gng t ngi lao ng v h thy c nhng g h nhn c ph hp vi nhng g m h ng gp vo cho doanh nghip. Tin lng phi tr theo s lng v cht lng lao ng hao ph. C ngha l cc nh qun tr trong doanh nghip phi thit lp nn mt h thng nh mc lao ng cho tt
16
c cc cng vic trong doanh nghip v phi giao cc ch tiu cho cc c nhn ngi lao ng. y l nguyn tc gn tin lng vi lao ng m bo c s cng bng trong phn phi. 2.2.2 Nguyn tc kch thch bng thng.
Tin thng phi chim t 20% n 30% tng thu nhp ca ngi lao ng. Khi tin thng m bo c nguyn tc ny th n s gn ngi lao ng vi nng sut lao ng. Nhng nu tin thng qu cao th s dn n vic ngi lao ng s chy theo tin thng dn n vic gim s kch thch ca tin lng trong doanh nghip. S lng tin thng phi c ngha vi cuc sng, tc l n phi tho mn c mt mong mun no ca ngi lao ng, mong mun cng ln th tnh kch thch ca tin thng s cng mnh. Tin thng phi cn c c th lin quan n s lng v cht lng lao ng hoc vic thc hin cng vic ca ngi lao ng. Tin lng v tin thng l mt trong nhng yu t vt cht i vi ngi lao ng. Vn dng thnh cng chnh sch ny l mt trong nhng yu t hng u trong vic to ng lc cho ngi lao ng. 2.3 iu kin lm vic. Qu trnh lao ng bao gi cng c din ra trong mt mi trng sn xut nht nh. Mi trng sn xut khc nhau c cc iu kin khc nhau tc ng n ngi lao ng. Nh vy iu kin lm vic ca mi ngi lao ng rt phong ph v a dng v mi mt mi trng lm vic, mt iu kin lm vic tc ng rt nhiu n ngi lao ng v n tc ng n h theo nhiu kha cnh khc nhau. iu kin tm sinh l lao ng: l cc vn v sc tp trung tinh thn, nhp , tnh n iu ca cng
17
vic. iu kin ny tc ng n sc kho v s hng th ca ngi lao ng. iu kin thm m: Vic b tr v trang tr khng gian lm vic lm nh hng ti tm l thoi mi hay khng thoi mi ca ngi lao ng. iu kin tm l x hi: iu kin ny lin quan n bu khng kh ca nhm hay c doanh nghip, khng nhng th n cn tc ng n vic pht huy sng kin, cc phong tro thi ua trong doanh nghip. Tc phong lnh o ca cc nh qun tr trong doanh nghip cng nh hng nhiu n iu kin ny. iu kin v ch lm vic, ngh ngi. Xy dng tt ch lm vic v ngh ngi hp l s m bo cho vic ti sn xut sc lao ng, l iu kin gim tai nn lao ng, tng nng sut v cht lng lao ng.
18
Cc nhn t nh hng ti ng lc v to ng lc L Kim Hong Chng 3: t chc tt cc yu t to ng lc cho ngi lao ng.
I.
Tuyn dng l mt hot ng then cht trong hot ng qun tr nhn lc, n l mt hot ng thu ht ngi lao ng nhng ngun lao ng khc nhau n ng k np n tm vic lm v nh c th tr thnh cng nhn vin ca doanh nghip. Mt s nh khoa hc qun tr cho rng tuyn dng bao gm tuyn chn v s dng lao ng nhng theo gio trnh chung th tuyn dng bao gm hai hot ng chnh l tuyn m v tuyn chn. 1. Tuyn m.
Tuyn m ch l hot ng thu ht ngi lao ng n vi doanh nghip ng k np n trc khi xt duyt cho ngi lao ng c thi vo doanh nghip. Tuyn m ch l bc u trong qu trnh thu ht nhn vin vo doanh nghip. Bc ny cha ng vai tr quan trng quyt nh n s thnh cng ca tin trnh tuyn dng. C rt nhiu ngun cung cp ng vin cho doanh nghip trong qu trnh tuyn m nh:ngun bn ngoi bao gm: tuyn qua cc hnh thc qung co, tuyn ngi thng qua cc trung tm dch v; v cc ngun bn trong l tuyn ngi ngay t bn trong ni b doanh nghip Ngun bn trong ni b doanh nghip: ngun ny c nh gi qua nhng thnh tch, kh nng ca ngi lao ng trong doanh nghip. Khi tuyn nhng ngun ny ta c li th l nh gi c lng trung thnh ca ngi lao ng i vi doanh nghip, thi nghim tc, trung thc, tinh thn trch nhim ca ngi lao ng trong doanh nghip. V h tng l nhn vin trong doanh nghip nn h s thun li hn, d
19
dng hn trong vic thc hin cng vic nht l trong thi gian u khi mi cng v mi. Ngun bn ngoi doanh nghip: y l qu trnh thu ht ngi lao ng vo doanh nghip t bn ngoi nh sinh vin ca cc trng i hc hay nhn vin ca cc cng ty khc. Nhng ngi lao ng c tuyn chn theo phng php ny c th thng qua cc ngun nh: trung tm tm vic lm, qung co, t cc trng i hc hoc c th cc ngun khc nh t s gii thiu ca cng nhn vin trong doanh nghip, chnh quyn a phng hoc do ng vin t ng n xin vic lm. 2. Tuyn chn
L qu trnh la chn nhng ngi ph hp vi cng vic nht trong nhng ngi c la chn thng qua qua trnh tuyn m. Tuyn chn tt s l iu kin trung tm quyt nh s thng li ca doanh nghip trong qu trnh hot ng, n gip cho qu trnh sn xut kinh doanh din ra thun tin hn, gim thit hi ri ro v hot ng qun tr nhn lc s thun tin hn. II. vic. Hon thin cng tc nh gi thc hin cng
nh gi thc hin cng vic l s nh gi c h thng v chnh thc tnh hnh thc hin cng vic ca ngi lao ng trong quan h so snh gia vic lm ca ngi lao ng i vi cc tiu thc c xy dng t trc trong doanh nghip v c qu trnh tho lun v s nh gi v cng vic vi nhng ngi lin quan. nh gi thc hin cng vic lin quan n rt nhiu hot ng qun tr khc ca doanh nghip nh: Doanh nghip phi xy dng ln mt bn m t v phn tch cng vic tht chnh xc, xy dng nh mc cng vic hp l nhng ng thi bn m t v phn tch cng vic ny cng phi n gin cho ngi lao ng hiu c
20
chnh xc nht l h phi lm g i vi cng vic ca h. Cc nh qun tr phi o to cc cn b nh gi m bo cho qu trnh nh gi c thc hin chnh xc nht. nh gi thc hin cng vic lin quan n vn tr lng cho ngi lao ng trong doanh nghip. Vic tr lng s da trn vic nh gi thc hin cng vic v vy nh gi ng lng lao ng hao ph l vn trng tm to nn s cng bng trong nhn thc ca ngi lao ng v kch thch ngi lao ng lm vic. nh gi thc hin cng vic gip ngi lao ng nh gi bn thn v t hon thin mnh. Thng qua nh gi thc hin cng vic nhn bit c nhu cu o to v thc hin c cng tc k hoch ho ngun nhn lc trong t chc. Hon thin tt cng tc nh gi thc hin cng vic bng vic xy dng cc tiu chun, nh mc cng vic chnh xc ng khoa hc, cc thng tin dng nh gi phi chnh xc. Thng qua nh gi thc hin cng vic c s trao i gia ngi lao ng v ngi s dng lao ng. Ngi lao ng chu trch nhim thc hin cng vic ca mnh, khi h nhn c mt cng vic c giao h rt cn bit cng vic y s lm nh th no vi nhng tiu chun no th c coi l hon thnh cng vic v vi mc no th c coi l hon thnh xut sc cng vic c giao. Nhng iu ny nh qun tr phi thng bo mt cch r rng n ngi lao ng. nh gi thc hin cng vic c p dng tt c cc doanh nghip. Trong cc cng ty hoc tp on lao ng ln th n c coi l mt phn ca qu trnh trao i lao ng v c s dng quyt nh vic ngi lao ng c c tip tc lm vic na hay l s b sa thi, hoc ngi lao ng s c thng tin hay chuyn xung cng vic thp hn. III. Hon thin cng tc o to v pht trin.
21
Kinh nghim ca cc cng ty trn th gii cho thy rng cng ty no ch n vic o to v hun luyn nhn vin trong cng ty th rt thnh cng trong kinh doanh. o to bao gm cc hot ng nhm mc ch nng cao tay ngh hay k nng ca mt c nhn vi mt cng vic m hin ti h ang lm. Pht trin bao gm cc hot ng nhm chun b cho cng nhn vin cc k nng trnh h sc theo kp c cu ca t chc khi n thay i v pht trin. Nh vy thc hin chnh sch o to v pht trin l mt yu cu ca doanh nghip khi mun p ng cc xu th chung ca s pht trin ca x hi. Hin nay tc thay i ca tt c mi vn din ra chng mt vi s xm nhp ca cng nghip ho, hin i ho, cng ngh thng tin s thay i ny tc ng n dy chuyn sn xut, cung cch qun l ca cc cp lnh o v c suy ngh, quan im ca mi ngi trong doanh nghip. Cc hnh thc o to nh o to mi, o to li, nng cao tay ngh nghip v cho ngi lao ng s mt phn p ng c i hi ca cng vic v mt phn s p ng c nhu cu thng tin ca ngi lao ng. o to nhn lc l vn chung ca ton x hi v i vi mt cng ty th n cng l mt yu cu mang tnh chin lc qun l. Vn t ra y i vi cc doanh nghip l cc nhu cu o to ca doanh nghip l cc nhu cu no Doanh nghip mun thc hin mc tiu g thng qua cng tc o to v pht trin. Tu theo tng mc tiu o to c th cng nh da vo i tng cn c o to hay pht trin th s la chn c cc hnh thc o to thch hp. i vi cn b qun l hay chuyn vin th hnh thc o to ph hp nht l vic t chc ra hi ngh, tho lun,
22
in qun tr, thc tp sinh y l lc cn b chuyn vin nng cao nghip v v trao i chuyn mn. i vi cng nhn th c th s dng hnh thc o to ti ch, s dng cc bi thuyt trnh hoc c th lun phin ni lm vic IV. Hon thin cng tc th lao lao ng. Cc vn v th lao lao ng l nhng vn thuc lnh vc ca cc chuyn vin nhn s. Cc vn v th lao lao ng lin quan n rt nhiu vn khc trong t chc. Tin lng l mt phn ca chi ph kinh doanh do vy n lun c tnh ton v qun l cht ch. Thc cht ca tin lng l gi c ca sc lao ng v c tnh ton da trn sc lao ng hao ph. Vy lm th no xc nh chnh xc c lng lao ng hao ph, vn ny li lin quan n nh gi thc hin cng vic v cng vic so snh gia kt qu ca vic nh gi vi nh mc lao ng c xy dng trong doanh nghip. i vi ngi lao ng th th lao lao ng l thu nhp t qu trnh lao ng ca h. x hi ngy nay c bit l x hi Vit Nam th tin lng ang l phn thu nhp chnh ca ngi lao ng, do vy n nh hng trc tip n mc sng ca ngi lao ng. Phn u nng cao thu nhp l mc ch chung ca mi ngi lao ng, mc ch ny chnh l ng lc ngi lao ng pht trin trnh v kh nng lao ng ca mnh. Vic tr th lao lao ng phi m bo nhng nguyn tc ca n nh sau:
m bo tng nng sut lao ng tng nhanh hn tc tng tin lng bnh qun. m bo mi quan h hp l v tin lng gia nhng ngi lao ng lm cc ngh khc nhau trong nn kinh t quc dn. Tt c cc nguyn tc trn nu c m bo th mi to nn c s cng bng v tr lng trong ni b doanh nghip cng nh cng bng so vi bn ngoi doanh nghip.
24
Kt lun.
Con ngi l trung tm ca mi hot ng x hi , do vy khng loi tr bt c mt t chc no nu t chc mun hot ng c tt th phi quan tm n vn con ngi. Mt doanh nghip mun pht trin tt th phi ch trng cng tc qun tr nhn lc. Do c im nhu cu, tnh cch, tm sinh l ca mi ngi l khc nhau nn trong cng tc qun tr i hi c tnh khoa hc v tnh ngh thut. To ng lc cho ngi lao ng l mt trong nhng vn trng tm ca cc nh qun tr trong cng tc qun tr nhn lc v s thnh cng ca n quyt nh n s thnh cng chung ca doanh nghip. Trong thi k trc do c im kinh t x hi quyt nh nn vic to ng lc cho ngi lao ng ch tp trung khuyn khch bng vt cht nhng ngy nay i sng x hi ngy cng c nng cao v ci thin nn vn quan tm ca con ngi khng phi ch c mi nhu cu vt cht m cn c c nhu cu tinh thn. Hin ti cc yu t tinh thn ng vai tr ht sc to ln trong vic to ng lc cho ngi lao ng trong doanh nghip. S kt hp hi ho gia hai yu t ny l cha kho thnh cng ca doanh nghip.
25
26
Mc lc.
Trang
Li m u............................................................................1 Chng 1: C s l lun chung v to ng lc i vi ngi
lao ng..........................2 I. Cc khi nim c bn....................................................2 1. ng lc l g?.............................................................2 2. To ng lc l g?.....................................................2 II. Mt s hc thuyt v to ng lc..............................3 1. Thuyt cp bc nhu cu ca Maslow...........................3 1.1 Nhu cu sinh l.......................................................4 1.2 Nhu cu an ton.....................................................4 1.3 Nhu cu x hi........................................................4 1.4 Nhu cu c tn trng............................................4 1.5 Nhu cu t khng nh mnh.............................5 2. Thuyt k vng ca Victor. Vroom...............................5 3. Hc thuyt v s cng bng ca Stacy Adam..............6 Chng 2: Cc nhn t nh hng n to ng lc i vi ngi lao ng.....................7 I. Yu t thuc v c nhn ngi lao ng......................7 1. Nhu cu ca ngi lao ng..........................................7 2. Gi tr c nhn.............................................................8 3. c im tnh cch....................................................9 4. Kh nng, nng lc c nhn.........................................9 II. Cc yu t bn ngoi..................................................10 1. Yu t thuc v cng vic.........................................10 1.1 Tnh hp dn ca cng vic................................10 1.2 Kh nng thng tin.............................................11
27
1.3 Quan h trong cng vic......................................12 2. Cc yu t thuc v t chc.....................................12 2.1 Chnh sch qun l ca doanh nghip.................12 2.2 H thng tr cng trong doanh nghip................13 2.2.1 Nguyn tc kch thch bng tin lng.......14 2.2.2 Nguyn tc kch thch bng thng............14 2.3 iu kin lm vic...............................................14 Chng 3: T chc tt cc yu t to ng lc cho ngi lao ng ......................16 I. Hon thin cng tc tuyn dng lao ng..................16 1. Tuyn m...................................................................16 2. Tuyn chn.................................................................17 II. Hon thin cng tc nh gi thc hin cng vic....17 III. Hon thin cng tc o to v pht trin................18 IV. Hon thin cng tc th lao lao ng........................19 Kt lun..........................................................................21 Danh mc ti liu tham kho.........................................22
28