You are on page 1of 25

Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 1












BI TP LN MN HC X L TING NI



ti: Nng lng, bin v t l bin thin qua im khng dng trn
cng trc thi gian.




Yu cu: c tn hiu ting ni t file .Wav
Hin th tn hiu ting ni.
Hin th Nng lng, bin v t l bin thin qua im khng
dng trn cng trc thi gian.










Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 2


Contents
I. L THUYT CHUNG...................................................................................... 3
1. Cc c tnh c bn v ting ni ................................................................... 3
2. Cu trc file Wave: ........................................................................................ 3
2.1. RIFF file .................................................................................................. 4
2.2. Cu trc file Wave ................................................................................... 4
3. Gii thiu chung v hm nng lng thi gian ngn, bin v t l bin
thin qua im khng : ...................................................................................... 7
3.1. Hm nng lng thi gian ngn v bin ............................................ 7
3.2. T l bin thin qua im khng (Zero-Crossing Rate) .........................13
II. CHNG TRNH .........................................................................................19
1. Phn tch v thit k chc nng chng trnh: ............................................19
2. Chng trnh: ..............................................................................................20
III. KT LUN ...................................................................................................24
IV. TI LIU THAM KHO ............................................................................25

Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 3


I. L THUYT CHUNG

1. Cc c tnh c bn v ting ni
Ting ni m con ngi giao tip hng ngy c bn cht l sng m thanh
lan truyn trong khng kh. Sng m trong khng kh l sng dc do s gin n
ca khng kh.Tn hiu m thanh ting ni l tn hiu bin thin lin tc v thi
gian. Di tn m tai ngi c th nghe c kh rng, t 20 n 20.000Hz, l
do c tnh sinh l qui nh. Tn hiu ting ni c d tha ln do mi trng
c nhiu.Thc t th trong min tn s 300 n 3400Hz ting ni nghe c kh
r, y cng chnh di tn c ngi ta dng trong in thoi. Tn hiu ting
ni c to thnh t chui cc m v lin tip. Cc m v ny v cc dng
chuyn i ca chng c xem nh cc k hiu biu din thng tin. S sp
xp nhng m v ny c chi phi bi cc qui lut ngn ng, cho nn cc m
hnh ton hc khi c p dng u phi gn b mt thit vi vic nghin cu
cc qui lut ny.
X l ting ni l mt lnh vc x l thng tin cha trong cc tn hiu ting
ni vi mc ch truyn, lu tr, tng hp, nhn dng ting ni. X l ting ni
hin nay ang c nghin cu v c vo nhiu ng dng.
Cc nghin cu c tin hnh x l ting ni yu cu nhng hiu
bit trn nhiu lnh vc v ngy a dng: t ng m, ngn ng hc cho n vic
x l tn hiu .v.v
2. Cu trc file Wave:
Ting ni l tn hiu tng t, lu tr c trong my tnh t trng
bi chui s 01ta phi ly mu v lng t ho tn hiu tng t thnh
tn hiu s mi lu tr c trong my tnh. Phng php ly mu v lng
t ho m thanh hin nay thng l phng php PCM. Phng php ny s
ly mu m thanh vi tn s khong t 11.025 kHz cho n 44.1 kHz. Mi gi
tr mu c lng t ho bng 8 bits tng ng gi tr mu t 128 n 127
hoc lng t ho bng 16 bits tng ng gi tr mu t 32768 n 32767. So
vi lng t ho bng 8 bits th lng t ho bng 16 bits s lu tr m thanh
trung thc hn nhng b li s byte lu tng gp i.
Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 4

2.1. RIFF file
Cu trc ca Wave File thuc vo lp file c s dng bi cc hm
Multimedia ca Windows : l RIFF file. RIFF l ch vit tt ca Resource
Interchange File Format (format file trao i ti nguyn). Mt RIFF file gm
mt hoc nhiu loi chunks, trong mi chunk li cha con tr ch n chunk
k tip.
Mi chunk bao gm loi chunk v d liu theo sau loi chunk . Mt
ng dng mun c RIFF file c th i qua ln lt tng chunk, c d liu
nhng chunk n quan tm v c th b qua cc chunk m n khng quan tm.
Mt chunk ca RIFF file lun bt u bi mt header c cu trc nh sau:
typedef struct
{
FOURCC ckID;
DWORD ckSize;
} CK;
FOURCC gm 4 bytes ch ra loi chunk. i vi Wave File, field ny c
gi tr l "WAVE". Nu loi chunk t hn 4 k t th cc k t cn li bn phi
s c m thm vo cc khong trng.
ckSize gm 4 byte cha kch thc vng d liu ca chunk, vng d liu
ny nm ngay sau header v c kch thc l ckSize bytes.
Chunk c th cha cc subchunks. Subchunk cng l mt chunk. Mt
RIFF file lun bt u bng mt chunk loi "RIFF".
2.2. Cu trc file Wave
Wave file bt u l chunk loi "RIFF. Hai subchunk trong Wave chunk
c t thng tin v m thanh ca wave file v tip l d liu ca tng
subchunk. l subchunk "fmt " v subchunk "data".
a. Subchunk "fmt"
Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 5

D liu ca "fmt " chunk l cu trc WAVEFORMAT c cu trc nh
sau:
typedef struct waveformat_tag
{
WORD wFormatTag;
WORD nChannels;
DWORD nSamplesPerSec;
DWORD nAvgBytesPerSec;
WORD nBlockAlign;
} WAVEFORMAT;
wFormatTag thng c gi tr l WAVE_FORMAT_PCM c nh
ngha trong tp tin MMSYSTEM.H nh sau:
#define WAVE_FORMAT_PCM 1
Gi tr ny bo cho phn mm ang c Wave File bit kiu m ha d
liu m thanh sang d liu s l kiu m ha PCM.
nChannels c hai gi tr: bng 1 cho m thanh mono v bng 2 cho m
thanh stero.
nSamplesPerSec cho bit tc ly mu. Gi tr thng thng ca
trng ny l:
11025 -- 11.025 kHz
22050 -- 22.05 kHz
44100 -- 44.1 kHz
nAvgBytesPerSec cho bit s byte trung bnh yu cu trong 1 giy
pht li mu d liu ca sng m.
nBlockAlign cho bit s byte dng cha mt mu m thanh.
Ta thy trong WAVEFORMAT cha c thng tin v s bit dng
lng t ha mt mu d liu ca sng m. Thc t, Wave File s xc lp s bit
Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 6

dng cho mt mu d liu bng mt trng gn vo cui cu trc ca
WAVEFORMAT. Cu trc c nh ngha nh sau:
typedef struc pcmwaveformat_tag
{
WAVEFORMAT wf;
WORD wBitsPerSample;
} PCMWAVEFORMAT;
wBitsPerSample cho bit s bit trong mt mu d liu. Ch rng cc
mu d liu vn phi lu tr dng byte hoc word. Do , nu mt Wave File
dng 12 bit lng t ha mt mu sng m th s phi lu tr c 4 bit tha
khng dng n.
b. Subchunk "data"
D liu ca "data" subchunk ca Wave File cha cc s liu ca m
thanh c s ha. i vi mu m thanh 8 bit, d liu ca "data" subchunk
bao gm cc gi tr 1 byte (c gi tr t 0 255) ca cc mu m thanh. i vi
mu m thanh 16 bits, mi mu d liu gm 2 bytes (c gi tr t -32768 ti
32767).
Trong mu Mono 8 bits, d liu ca subchunk "data" gm chui cc gi
tr 1 bytes. Vi Stereo 8 bits, mi mu gm 2 bytes, d liu s c sp xp xen
k (interleave), vi byte u (byte chn) l mu m thanh ca knh bn tri,
byte sau (byte l) l ca knh bn phi.
CU TRC FILE WAVE

Kch thc Gi tr
4 bytes "RIFF"
4 bytes Kch thc file RIFF
4 bytes "WAVE"
Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 7

4 bytes "fmt "
4 bytes Kch thc subchunk "fmt "
2 bytes Kiu m ha d liu ca file wave
(thng l PCM)
2 bytes S knh: 1 mono; 2 stereo
4 bytes S mu/1giy
4 bytes S bytes/1 giy
2 bytes S bytes/1mu
2 bytes S bits/1mu
4 bytes "data"
4 bytes Kch thc d liu
D liu sng m


3. Gii thiu chung v hm nng lng thi gian ngn, bin
v t l bin thin qua im khng :
3.1. Hm nng lng thi gian ngn v bin
Bin L n v o mnh ca tn hiu, n v: dB (decibel) hay V
(volts).
Bin cng ln, tn hiu c cng cng mnh.
V d tn hiu ting ni t Hello c th bin sau:



Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 8

Qa trnh ly mu (8000 mu/ sec) cho ra tn hiu ting ni vt l nh
hnh 1. D nhn thy t hnh v l cc thuc tnh ca tn hiu ting ni thay i
theo thi gian. Ly v d kch thch s thay i gia tn hiu ting ni hu
thanh v v thanh c s th hin s bin i trong bin xung ca tn hiu
(Peak amplitude) v xem xt s thay i ca tn s c bn trong vng tn hiu
ting ni. Thc s cc thay i ny rt d thy trong s dng sng a ra k
thut x l theo min thi gian phi c kh nng a ra cc c trng hu ch
ca cc c im tn hiu nh cng , ch kch thch, cht lng m thanh
v c th l cc thng s ca gii pht m nh l cc tn s Formant.

iu c bn trong hu ht trong cc s x l ting ni l cc thuc
tnh ca tn hiu ting ni thay i tng i chm so vi thi gian. iu ny
a ra hng lot cc phng php x l thi gian ngn short-time, trong
phn short ca tn hiu ting ni c c lp v c x l nh chng l cc
phn ngn t mt m ko di vi cc thuc tnh c nh. iu ny c nhc li
thng xuyn theo yu cu. Thng thng cc on ngn ny c gi l
khung phn tch (analysis frames), chng cho ln on khc. Kt qu x l
trn mi khung c th l mt s n hay mt b s. Cho nn nh kt qu x l
mt qu trnh ph thuc thi gian mi c th phc v nh s biu din ca tn
hiu ting ni.


Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 9



Hnh 1: Cc mu ca dng sng ting ni c trng (tc ly mu 8
Khz)

Hu ht cc k thut x l short-time m ta s bn trong phn ny nh s
biu din Fourier short-time, c th biu din ton hc nh sau:

Q
n
= T x m w n m
m oo
oo
[ ( )] ( )
=

(1.1)
Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 10


Tn hiu ting ni (c th sau b lc tuyn tnh lm cch ly gii tn s yu cu)
phi a ra s bin i, T [ ], c th tuyn tnh hay khng tuyn tnh v c th
ph thuc mt s thng s iu chnh hoc tp cc thng s. Kt qu qu trnh
l tng ln nhiu ln bng chui ca s nh v ti mt thi gian p ng ti ch
s mu n. Kt qu l tng tt c cc gi tr khc khng. Thng thng chui ca
s s hn ch trong khong thi gian, mc d iu ny khng thng xuyn nh
vy. Gi tr Q
n
l kt qu ca mt chui cc gi tr trung bnh cc b ca chui
T[x(m)].

Nng lng short-time ca mt tn hiu l mt mu n gin minh ho
khi nim c bn trn. Nng lng ca tn hiu ri rc theo thi gian c
xc nh nh sau:

E = x2( ) m
m oo
oo
=

(1.2)

Nh l cht lng c ngha nh hay s tin ch cho ting ni t khi n mang
thng tin rt t v cc c tnh ph thuc thi gian ca tn hiu ting ni. Mt
nh ngha n gin ca nng lng short-time l:

E
n
= x2( ) m
m n N
oo
= +

1
(1.3)

l nng lng short-time ti mu th n l tng bnh phng ca N mu n-
N+1 ti n. Biu din di dng tng qut, biu thc (1.1) chu k thc hin T[ ]
l bnh phng v:
Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 11


w(n) = 1 0 s n s N-1
= 0 otherwise (1.4)

Hnh 2 m t s tnh ton ca chui nng lng short-time. Cho ta thy rng
ca s nh i qua dc theo chui ca cc gi tr bnh phng (tng qut l
T[x(m)]) chn khong lin quan n s tnh ton nng lng.

Hnh 2: Minh ho vic tnh ton nng lng short-time
Chng ta thy rng bin ca tn hiu ting ni thay i ng k
theo thi gian. Thc t bin ca phn m v thanh (unvoiced) l thp hn rt
nhiu so vi bin ca phn m hu thanh (voiced). Nng lng short-time
ca tn hiu ting ni cung cp s biu din ngc vi s bin i ca bin .
Mt cch tng qut chng ta c th nh ngha nng lng short-time nh sau:

E
n
= [ ( ) ( ) x m w n m
m oo
oo

2 (1.5)

Biu thc ny c th vit li nh sau:

Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 12

E
n
= x m h n m
m oo
oo
2( ). ( )
=

(1.6)

trong h(n) = w
2
(n) (1.7)

Biu thc (1.6) c th c lm sng t nh m t trong hnh 4a tn hiu
x
2
(n) c lc bi b lc tuyn tnh vi p ng xung h(n) a ra trong biu
thc (1.7).

Hnh 4: Biu din s khi ca (a) nng lng short-time v (b) ln
trung bnh short-time
Tc ng ca tn hiu ca s trong s biu din nng lng ph
thuc theo thi gian c th c minh ho bng s cp cc c tnh ca hai
tn hiu ca s a ra v d nh tn hiu ch nht:

h(n) = 1 0 s n s N-1
0 otherwise (1.8)
v ca s Hamming
h(n) = 0.54 - 0.46 cos(2tn/(N-1)), 0 s n s N-1
= 0 otherwise (1.9)

Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 13




ngha ch yu ca E
n
l n a ra c s cho cc phn ting ni c bit
t cc phn ting ni nhiu. Gi tr ca E
n
cho phn m v thanh c ngha t
hn phn m hu thanh. Hm nng lng c th cn c dng xc nh
khong thi gian ti thi im m hu thanh tr thnh m v thanh, v cho
ting ni cht lng cao (t s tn hiu trn nhiu cao), nng lng c th c
dng cho ting ni c bit t s im lng.

Mt iu kh khn vi hm nng lng short-time nh nh ngha bi
biu thc (1.6) l n rt nhy cm vi cc mc tn hiu ln, theo cch nhn
mnh s bin i ln cc mu trong x(n). Cch n gin lm nh vn ny l
xc nh hm ln trung bnh:

M
n
= | ( )| ( ) x m w n m
m oo
oo

(1.10)


3.2. T l bin thin qua im khng (Zero-Crossing Rate)

Trong phm vi tn hiu ri rc theo thi gian, zero-crossing c ni l xut
hin nu cc mu lin tip c cc du i s khc nhau. Tc xut hin ti
im vt im khng zero-crossing rt d o tn s ca tn hiu. iu ny rt
ng trong cc tn hiu di hp. Ly v d tn hiu hnh sin tn s F
0
, c ly
mu ti tn s F
s
c mu F
s
/F
0
cho mi chu k ca sng hnh sin. Mi chu k c
Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 14

hai ln xuyn im khng (zero crossing) nh vy ln trung bnh long-time
ca zero-crossing l:

Z = 2F
0
/Fs crossings/sample (2.1)

Nh vy ln trung bnh zero-crossing a ra cch d tnh hp l tn s ca
sng hnh sin.

Tn hiu ting ni l tn hiu di rng v s th hin ln trung bnh
zero-crossing km chnh xc hn. D sao s tnh ton ban u ca c tnh ph
c th a ra vic s dng vic biu din da vo ln trung bnh zero-
crossing thi gian ngn. Trc khi bn v s biu din ln zero-crossing cho
ting ni, chng ta hy xc nh v bn v cc tnh ton yu cu. Mt nh
ngha thch hp l:

Zn = |sgn[ ( ) sgn[ ( )]| ( ) x m x m w n m
m oo
oo

=

1 (2.2)

trong
sgn[x(n)] = 1 x(n) > 0
= -1 x(n) < 0 (2.3)

v
w(n) = 1/2N 0 s n s N-1
= 0 otherwise (2.4)

Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 15

Cc php ton trong biu thc (2.2) c a ra trong s khi nh hnh 5.
S biu din ny cho ta thy rng ln trung bnh zero-crossing thi gian
ngn c mt s c tnh ging nh nng lng thi gian ngn v ln trung
bnh thi gian ngn. D sao biu thc (2.2) v hnh 5 cho ta tnh Z
n
phc tp
hn. D sao c yu cu l kim tra cc mu trong cc cp xc nh ch
no zero-crossing xut hin v sau gi tr trung bnh c tnh qua N mu
lin tip.

Hnh 5: S khi biu din zero-crossing trung bnh short-time

By gi chng ta hy xem ln trung bnh zero-crossing thi gian ngn
p dng nh th no trong tn hiu ting ni. Kiu to ting ni a ra nng
lng m hu thanh tp trung di 3 Khz bi v ph b chn bi thanh mn,
ngc li cho m v thanh, hu ht nng lng ch thy cc tn s cao hn.
Khi cc tn s cao tc l ln zero-crossing cao v tn s thp tc l ln
zero-crossing thp, c mt tng quan cht ch gia ln zero-crossing v s
phn b nng lng theo tn s. Mt khi qut ho ph hp l nu ln
zero-crossing cao, tn hiu ting ni l m v thanh, trong khi nu ln
zero-crossing thp, tn hiu ting ni l m hu thanh. iu ny d sao cng
th hin chnh xc bi v chng ta khng ni ci g cao, ci g thp v tt nhin
n khng th l chnh xc. Hnh 6 cho ta thy biu ln trung bnh zero-
crossing (trung bnh qua 10 ms) cho c hai loi m hu thanh v m v thanh.
Thy rng ng cong Gauss a ra iu chnh ng hon ton cho mi s
phn b. ln trung bnh zero-crossing l 49 cho mi 10 ms i vi m v
thanh v 14 cho mi 10 ms i vi m hu thanh. R rng rng hai phn b gi
Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 16

ln nhau nh vy m hu thanh r rng/m v thanh quyt nh khng th da
vo mt mnh ln trung bnh zero-crossing thi gian ngn. Tuy nhin nh
s biu din thc s c ch trong vic thc hin s phn bit ny.



Hnh 6: Phn b zero-crossing trong ting ni c m hu thanh v m v
thanh.

Mt s v d v o ln trung bnh zero-crossing c th hin trong
hnh 7. Trong cc v d ny khong thi gian ca ca s trung bnh l 15 ms
(150 mu ti tn s ly mu 10 Khz) v u ra c tnh 100 time/sec (ca s di
chuyn theo bc 100 mu) Thy rng ch nh trng hp nng lng thi gian
ngn v ln trung bnh, ln trung bnh zero-crossing c th c ly mu
ti t l rt thp. Mc d t l zero-crossing thay i ng k, min m hu thanh
v m v thanh hi nh ln trong hnh 7.

C mt s lu tm thc t trong vic thc hin biu din da vo ln
trung bnh zero-crossing thi gian ngn. Mc d thut ton c bn tnh zero-
crossing ch yu cu so snh du ca mt cp mu lin tip, c bit phi quan
Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 17

tm n trong vic ly mu b bin i tng t sang s, m tn s 60 Hz trong
tn hiu v bt c nhiu g c th a ra trong h thng s. Bi vy s quan tm
cui cng phi c a ra trong x l tng t trc khi ly mu ti vic lm
gim chnh xc kt qu. Ly v d n thng xuyn c th ph hp hn dng
b lc thng di hn l b lc thng thp, nh b lc chng li cc b danh
c sinh ra dng dc v cc thnh phn 60 Hz trong tn hiu. Hn na s ch
trong vic o zero-crossing l chu k ly mu T v khong trung bnh N. Chu
k ly mu xc nh tnh thi gian ca biu din zero-crossing; v d nh cch
tnh tt th yu cu t l ly mu cao. D sao bo m thng tin zero-crossing
ch lng t ho 1 bit c yu cu tt c.


Hnh 7: Tc zero-crossing trung bnh cho ba cch pht m khc nhau.
Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 18


Bi v gii hn thc t, rt nhiu cch biu din tng t c a ra.
Tt c s thay i ny a ra mt s c im thc hin d tnh t nh hng
vo nhiu. Ni bt ln trong s ny l s biu din up-crossing c thc hin
bi Baker. S biu din ny da theo khong thi gian gia zero-crossing xut
hin vi sn dng. Baker p dng biu din ny trong phn loi cc ng
m ca ting ni.
Mt ng dng khc ca s biu din zero-crossing l mt bc trung
gian n gin trong vic to ra min tn s biu din ting ni. Tin ti thc
hin lc thng gii ca tn hiu ting ni trong mt vi di tn s gn nhau.
Nng lng short-time v s biu din zero-crossing c to cho u ra b
lc. Cc s biu din ny cng vi s biu din hi tri ngc vi c tnh ph
ca tn hiu. Nh s tip cn ca Reddy v s nghin cu ca Vicens v Erman
l c s cho h thng nhn dng ting ni di rng (high-scale).






Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 19

II. CHNG TRNH

1. Phn tch v thit k chc nng chng trnh:

Chng trnh c thit k gm ba chc nng chnh:
+ c file wave.
+ Hin th file wave.
+ Hin th nng lng, bin v t l bin thin qua gi tr khng dng
trn cng trc thi gian.
S khi mc nh:








D liu








S khi chc nng mc nh.
c file
wave
Hin th E,
bin , t l
Hin th
file wave
Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 20

2. Chng trnh:

Chng trnh c vit bng ngn ng java, chy trn IDE Netbean 7.

Thit k chng trnh:
Chng trnh gm 3 packages:
- file: cha file wave.
- icon: cha cc icon giao din.
- xltn: cha cc modul, class chnh.




Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 21

Trong c nhng class v nhng hm chnh sau:
Class data: cha cc phng thc, mng d liu.


Class DrawGraphics: cc hm v.

Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 22

About, Bonus, Extend: cc class ph thit k giao din.

Giao din:
Khi m chng trnh



Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 23

Sau khi load:


Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 24









III. KT LUN




Vi mc nh l tm hiu cn bn v phn tch ting ni ng thi nng
cao k nng lp trnh, do kin thc v kh nng c hn, mc d c thy
hng dn nhiu, nhng vn khng th trnh khi cn nhiu ch cha hiu v
thiu st, chng em mong thy ch dy nhiu hn. Chng em xin chn thnh
cm n thy.


Bi tp ln nhm 9 Thy Trnh Vn Loan

X l ting ni Page 25




IV. TI LIU THAM KHO




[1].Trnh Vn Loan, Bi ging x l ting ni
[2].F.J.Owens, Signal Processing of Speech.

You might also like