B GIO D C V O T O I H C M BN CNG TP.

H CH MINH
KHOA NG NAM H C

CHI N L C PHT TRI N C A CC N C NG NAM

T PI T p th tc gi : TS. NGUY N THU M (Ch bin) TS. PH M C THNH TS. HOA H U LN TSKH. TR N KHNH

TP. H

CH MINH - 200

M CL C L i u. PH N TH NH T: ni

CHI N L C PHT TRI N C A CC N C ASEAN T KHI GINH C CHNG I: THI LAN I - Nh ng ti n m ng dn ch t s n 1932 t i tr c cu c kh ng ho ng ti chnh ti n t (7/1997). CHNG II: CHI N L C PHT TRI N KINH T X H I C A C NG HA INDONESIA I - Nh ng ti n c a s pht tri n--------------------------------------c II - Chi n l c pht tri n kinh t x h i c a Indonesia t khi l p t i nay.. CHNG III: CHI N L C PHT TRI N C A LIN BANG c a s pht tri n---------------------------II - Chi n l c pht tri n c a v ng qu c Thi Lan t sau cch C L P DN T C T I NAY

CHI N L C PHT TRI N C A VNG QU C

MALAYSIA.. I - Nh ng ti n 1990... III - Chi n l c pht tri n kinh t - X h i trong giai o n hi n nay. CHNG IV: CHI N L C PHT TRI N C A C NG HA PHILIPPINES.. I - Nh ng ti n c a s pht tri n pht tri n. II - Chi n l c pht tri n kinh t - X h i trong giai o n 1971

II - Chi n l c pht tri n CHNG V: CHI N L C PHT TRI N C A C NG HA SINGAPORE I II Nh ng ti n Chi n c a l c s pht pht

tri n tri n.. III - Nh ng thnh t u pht tri n kinh t - X h i sau 40 nm tri n khai chi n l c pht tri n

PH N TH

HAI:

NHN L I 40 NM TH C HI N CHI N L C PHT TRI N C A CC N C THNH VIN SNG L P ASEAN CHNG VI: NH NG THNH T U V NH NG V N T I SAU 4 TH P NIN TRI N KHAI CHI N L C PHT TRI N I-M ts c i m c b n trong chi n l c pht tri n c a cc n c T N

ASEAN.. II - Nh ng thnh t u sau 40 nm th c hi n chi n l c pht tri n III - Nh ng v n t n t i trn con ng pht tri n c a cc n c

ASEAN IV - Kh ng ho ng ti chnh - ti n t : K t c c khng trnh kh i c a qu trnh pht tri n khng b n v ng CHNG VII: V T QUA KH NG HO NG KINH T T O TI N PHT TRI N B N V NG TRONG TH K XXI I Tc ng c a kh ng ho ng ti chnh - ti n t c a ASEAN.. II - Nh ng c g ng v t qua kh ng ho ng ti chnh - ti n t c a ASEAN..
4

i v i s pht tri n

III - Nh ng k t qu kh c ph c kh ng ho ng v ph c h i kinh t c a cc ASEAN. PH N TH BA: TI N T I M T TNG LAI PHT TRI N B N V NG TRONG TH K XXI n c

CHNG VIII: NH NG C G NG PHT TRI N B N V NG C A ASEAN T CHNH TI N T T I NAY. I Khi ni m pht tri n b n v ng c a cc n c ASEAN II - Ti n t i m t s pht tri n b n v ng trong th k XXI. SAU CU C KH NG HO NG TI

L I NI

Hi n nay, n c ta ang nm 2020 nh

y m nh cng nghi p ha v hi n ng (1996) v ch ra.

i ha

n c nh m xy d ng Vi t Nam c b n thnh m t n c cng nghi p vo i h i VIII c a

Trong qu trnh tri n khai cc chi n l c pht tri n v Nh n c ta

th i k m i,

ng

c bi t quan tm t i vi c h c t p kinh nghi m c a cc a l, l ch s , vn ha

n c i tr c, nh t l kinh nghi m pht tri n c a cc n c lng gi ng, trong c cc n c ASEAN, v n c hon c nh v xu t pht i m v phng di n kinh t tng t nh n c ta. Kinh nghi m c a cc n c trn c xem l thch h p v i n c ta hn c .

V i m c ch gi i thi u cc kinh nghi m, cc bi h c pht tri n c a ASEAN cho Vi t Nam, t nhi u nm nay, vi c nghin c u chi n l c pht tri n c a ASEAN c b c y m nh t i nhi u Vi n, nhi u Trung n c ta. Cc k t qu nghin c u ng th i c cng b trong cc xu t tm nghin c u qu c t v khu v c lin quan c a ng v Nh n c

u c chuy n t i thnh cc khuy n ngh g i t i cc c quan c

b n ph m d i nhi u hnh th c khc nhau, trong nh ng nm g n y.

Cc k t qu nghin c u trn cng cho php m chuyn H c, i h c M - Bn cng Thnh ph H Ch Minh.

gi ng d y

v Chi n l c pht tri n c a cc n c ASEAN t i Khoa ng Nam

Nh m p ng nhu c u tm hi u, h c t p, nghin c u v cc v n

pht

tri n c a cc n c ASEAN, m t nhm cc nh khoa h c c a Trung tm Khoa h c X h i v Nhn vn qu c gia Vi t Nam bao g m: Ti n s Nguy n Thu M Ti n s Ph m c Thnh

Ti n s Hoa H u Ln Ti n s Khoa h c Tr n Khnh ti n hnh nghin c u v chi n l c pht tri n c a cc n c thnh vin sng l p ASEAN v nh ng kinh nhi m cho Vi t Nam. Cu n gio trnh ny chnh l m t ph n cc k t qu nghin c u c a h .

Cu n sch do Ti n s Nguy n Thu M lm ch bin v l tc gi c a cc ph n vi t v : - Chi n l c pht tri n c a Vng qu c Thi Lan v c a C ng Ha Philippines Ti n s Ph m c Thnh, Vi n tr ng, Vi n Nghin c u ng Nam l

tc gi c a ph n vi t v Chi n l c Pht tri n c a Malaysia.

Cc ph n vi t v Chi n l c pht tri n c a Indonesia v Singapore do Ti n s Hoa H u Ln v Ti n s Khoa h c Tr n Khnh ch u trch nhi m.

Ph n th hai v ph n th ba c a cu n gio trnh ny c chng ti bin so n d a trn cu n sch Ti n t i m t ASEAN ha bnh, n nh v pht c Trung tri n b n v ng c a Gio s, Vi n s Nguy n Duy Qu, Gim Chnh tr qu c gia n hnh t i H N i, nm 2001.

tm Khoa h c x h i v Nhn vn qu c gia Vi t Nam v do Nh xu t b n

Gio trnh c a chng ti bao g m 3 ph n l n:

Ph n th I: Chi n l c pht tri n c a cc n c thnh vin s n g l p ASEAN t khi ginh c c l p t i nay.

ph n ny, chng ti t p trung gi i thi u nh ng nt chnh trong chi n l c pht tri n c a 5 n c thnh vin ban u c a ASEAN l Thi Lan, Indonesia, Philippines, Malaysia v Singapore. Chi n l c pht tri n c a cc n c thnh vin khc cha c cc n c trn cn khim t n, cha b c i h c. Chng ti s c g ng th i gian s m nh t. Ph n th hai: Nhn l i 40 nm th c hi n chi n l c pht tri n c a cc n c thnh vin sng l p c a ASEAN. Ph n ny s phn tch cc k t qu th c hi n chi n l c pht tri n c a ASEAN v i t cch l m t nhm cc n n kinh t kh ng ho ng ti chnh ti n t ASEAN. c ang pht tri n v nh ng t n t i trong qu trnh tri n khai cc chi n l c c a h . Cu c c p t i nh l k t c c khng trnh kh i c a m t qu trnh pht tri n khng b n v ng c a a s cc n c c pt i

trong cu n gio trnh ny. B i v, thnh t u nghin c u v pht tri n bin so n thnh cc bi gi ng c th b sung vo gio trnh trong

Gio trnh cng c g ng a ra m t s phn tch ton di n v su s c v cc h u qu c a kh ng ho ng ti chnh ti n t i v i s pht tri n c a ASEAN v trnh by nh ng n l c c a ASEAN v cc n c thnh vin
8

Hi p h i trong qu trnh kh c ph c cc h u qu c a kh ng ho ng ti chnh - ti n t .

Ph n th ba: ASEAN : Ti n t i m t tng lai pht tri n b n v ng

Trong ph n ny, chng ti gi i thi u khi ni m pht tri n b n v ng c a m t s n c ASEAN, so snh khi ni m pht tri n b n v ng c a ASEAN v i khi ni m pht tri n b n v ng c nhi u ng i trn th gi i ch p nh n hi n nay. Ti p , chng ti trnh by nh ng c g ng pht tri n b n v ng c a ASEAN v cc n c thnh vin Hi p h i ny. Nhn d p gio trnh: Chi n l c pht tri n c a ASEAN c a cc n c thnh vin sng l p ASEAN c cng b , thay m t nhm tc gi , ti xin g i l i c m n chn thnh t i Ph gio s, Ti n s Nguy n Qu c L c, Tr ng Khoa ng Nam H c, Tr ng i H c M - Bn cng TP. HCM, ng i c sng ki n a vi c gi ng d y v chi n l c pht tri n c a cc n c thnh vin sng l p ASEAN vo chng trnh gi ng d y cho sinh vin khoa ng Nam H c v khuy n khch chng ti bin so n cu n gio trnh ny.

L n

u tin c cng b , gio trnh s khng trnh kh i nh ng nh c nh. Chng ti mong nh n c ki n ng gp c a cc

i m nh t

ng nghi p g n xa v c a cc em sinh vin nh m gip chng ti nng cao ch t l ng c a gio trnh.

Thay m t cc tc gi Ch bin

TS. Nguy n Thu M

10

PH N TH

NH T

CHI N L C PHT TRI N C A CC N C ASEAN T GINH C C L P DN T C T I NAY

KHI

CHNG I: CHI N L C PHT TRI N C A VNG QU C THI LAN I - NH NG TI N C AS PHT TRI N

1. Ti nguyn thin nhin Vng qu c Thi Lan tr c 1939, c g i l Xim, c di n tch r ng 513.520km2, ng th hai trong khu v c, sau Indonesia. N m t 5,30 t i
11

26

v tuy n b c v 97,30 t i 105,30

kinh ng, Thi Lan

trong ng

khu v c nhi t

i gi ma. Thi Lan c chung bin gi i v i Lo

v ng b c, v i Mianmar 1.620km, t

pha Ty nam gip Malaysia, ng nam gip

Campuchia, pha nam gip v nh Thi Lan, chi u di t b c xu ng nam di ng sang Ty di 775km. B bi n di kho ng 1.500km, v i t li n, thu n ti n cho vi c giao thng. v nh Thi Lan n m su trong

Ng i Thi hnh dung xu ng

t n c h gi ng nh

u m t con voi, thn

o M Lai. Trong quan ni m c a ng i Thi, voi, nh t l voi

tr ng, l bi u trng cho s may m n v t t lnh.

a hnh Thi Lan th p g n t b c xu ng nam, t ty sang ng. Nh ng dy ni ko di lin t c Thi Lan. m t bi n. V i nh ng v c n c. pha ty v ty b c t o thnh xng s ng c a vng ny l l.600m so v i cao trung bnh c a cc qu ni c trng v

nh cao nh t l oi In Tha Ron cao 2.600 m so v i m t bi n. a hnh, Thi Lan c th chia thnh 4 khu t ng th i cng l 4 khu v c kinh t c a

a l khc nhau,

Mi n B c R ng ch ng 42.000 d m vung, ch y u l ni r ng hi m tr , c nhi u g qu, c bi t l g t ch c gi tr xu t kh u cao. Sng ngi y th ng ng n v nh . Ph n l n l cc chi lu c a sng Mekong v sng Xaluen. Nh ng sng ny ch y theo h ng Nam v d n n c vo sng Chao ph ray a.

12

Trung tm chnh tr c a mi n b c l Ching Mai. y l thnh ph l n v quan tr ng th hai Thi Lan, cch Bangkok 500 d m v pha b c. y c nhi u phong c nh p Thnh ph ny c xy d ng t nm 1383. Ngy nay Ching Mai l thnh ph du l ch n i ti ng c a Thi Lan. v kh h u trong lnh.

Vng ng - B c R ng ch ng 66.000 d m vung, b ng 1/3 di n tch c n c. v c t c thin nhin u i nh t y l khu

Thi Lan. Ma kh ko di, ma t.

Cy c i ch y u l b i d m, lau s y v c d i. ng giao thng cn km pht tri n. B ph n ch y u t o nn vng ng b c l cao nguyn C R t, cao hn m t bi n 1200m v c sng Mekong bao b c B c. t ai y thch h p cho vi c tr ng c , chn nui pha ng i gia sc.

Vng

ng b ng Trung tm p. y l vng tr ph v kinh t i b ng ph ng, t ai mu

Ch y u do sng Chao-ph-ray-a b i nh t Thi Lan.

a hnh mi n Trung tng

m , ma n ng kh i u ha. Mi n Trung l ni s n xu t la g o chnh c a Thi Lan.

Th

Bangkok n m

mi n Trung, bn b

sng Chao- ph-ray-a. pha ng XVIII,

Bangkok hi n nay l lin h p gi a hai thnh ph Thnburi sng Chao ph ray a v Bangkok thnh ph

pha Ty. Cu i th k

Bangkok l m t thnh ph n i. M i phng ti n giao thng i l i trong u b ng thuy n. Nh ng ng i phng Ty n thnh ph ny trong nh ng nm phng ng.
13

u th k XIX g i Bangkok l thnh V ni d

u th k XVIII, Bangkok tr thnh m t trung tm th ng m i l n ng Nam . Hng ha xu t nh p kh u t l n nh t y c em i bn y c m t kh p ni trn th gi i. Ngy nay, Bangkok l m t trong nh ng thnh ph ng Nam v i s dn ln t i g n 5 tri u ng i. h u h t cc cng ty a qu c gia, cc t p on ti chnh l n nh t th gi i.

Mi n Nam C di n tch ch ng 30.000 d m vung. t ai vng ny thch h p v i Phu

cc lo i cy cng nghi p nh ma, cao su, bng, c ph, thu c l. Mi n nam l ni t p trung nhi u khong s n qu, trong c m thi c k t. V nh Thi Lan n m n c ny. Sng ngi Thi Lan c nhi u sng, nhng ph n l n Chao ph ray a v Mekong. u l cc sng nh , tr hai sng mi n nam v l m t h i c ng quan tr ng nh t c a

B t ngu n t mi n ni Ty T ng, ba con sng Oang, sng Om v sng Nam h p lu v i nhau pha mng Na Khn Sa Van t o thnh sng M cao ra vinh Thi Lan. i xu t Nam Chao ph ray a. T vng ny, sng Chao ph ray a ch y trn 30m qua m t o n ng di 150 b m tr c khi Con sng ny t lu

i l ng giao thng chnh c a n c Thi Lan

c . Ngy nay, m c d nhi u phng ti n giao thng hi n

hi n, nhng vai tr c a sng Chao-ph-ray-a v i t cch l m t tuy n

14

 ng giao thng ng th y v n h t s c quan tr ng.

Sng Mekong ch y trn vng bin gi i Lo l ngu n i n nng r t l n c a Thi Lan.

Ngoi hai con sng trn,

Thi Lan cn c cc con sng ng ch khc mi n Trung, sng Mun, sng Chi u c v tr quan tr ng trong ph m vi

nh sng Meklong, Bangbakng cao nguyn K r t. Cc sng ny t ng vng c a Thi Lan.

Kh h u N m trong khu v c nhi t i gi ma, th i ti t Thi Lan kh i u ha trung bnh l 240oC.

v i hai ma r r t. Ma nng b t

u t cu i thng 3 v ko di t i thng

9. Ma kh ko di t thng 11 t i thng 2. Nhi t

Cc tr n bo ma h d ng nh khng nh h ng t i Thi Lan, tr vng Ty B c. Ma l nh ko di t thng 10 t i thng 3. Vo th i gian ny, do khng kh l nh t mi n B c trn xu ng nn th i ti t tr nn kh l nh. i u ki n tr ng nhi t a l v kh h u r t ph h p v i vi c tr ng tr t cc cy i v bn nhi t i.

T tnh hnh kinh t trn c a Thi Lan, c th th y n c ny khng th t giu c v ti nguyn thin nhin. Khong s n ch y u l thi c. Ngoi ra cn c m t Vi lo i khong s n khc nh Fluri, ngtimoan, vnfram, k mnhng tr l ng khng l n. Ti nguyn r ng c gi tri nh t l g t ch nhng b cc cng ty n c ngoi khai thc b a bi t m y ch c nm nay nn tr l ng cn l i khng l n. Ti nguyn thin nhin qu gi nh t c a Thi Lan chnh l nh ng ti m nng phong ph c a n n nng nghi p nhi t i.

15

2. Ti nguyn con ng i Theo s li u m i nh t, dn s Thi Lan vo nm 1997 l 60,6 tri u ng i. Thi Lan l m t qu c gia a dn t c, trong ng i Thi l dn t c chi m a s nh t

Ng i Thi V phng di n ch ng t c, ng i Thi thu c ch ng t c Mngglt phng Nam, ngn ng Hn - Thi, thu c ng h T ng - Mi n.

Theo m t s nh nghin c u, ng i Thi chu th

u tin xu t hi n

vng

mi n nam, Trung Qu c v c ghi trong bin nin s Trung

Qu c v i cc tn nh Chuang, Lo, Chua, Tai Vai... Vo kho ng nm 650, ng i Thi l p nn hai vng qu c l Nam chi u v Mong mao thu c a ph n Vn Nam, Trung Qu c ngy nay. Trong nh ng nm sau, di c xu ng pha Nam. Nh ng cu c di c di n ra nhi u ng i Thi cng. Trong c ng Thi C r t ng ng i Thi hi n nay c nhi u phng ng khc nhau: o,

t t th k XIII, khi Nam Chi u v Mng mao b qun Mng c t n

Phng ng Thi trung tm, Thi ng b c, Thi mi n B c, Thi bn

Ng i Lo L dn t c ng th hai Tn gio: theo ng i Thi.

16

Thi Lan. Ngh nghi p ch y u l lm ru ng.

o Ph t Ti u Th a, vn ha c nhi u i m tng t nh

Ng i M Lai C kho ng hn 1 tri u dn, sinh s ng ch y u mi n Nam. Ho t ng

kinh t ch y u l tr ng cy cng nghi p, nh c, khai m .

Ng i Hoa Vo khong 5 tri u. H l con chu c a nh ng ng i Trung Qu c t i y t nhi u th k tr c, nh ng x ng th . c bi t l t u th k XIX. Ho t ng kinh t ch y u l bun bn, kinh doanh cng nghi p ho c lm cng cho

Ngoi cc dn t c trn,

Thi Lan cn c ng i Phu Thi, ng i Hmng,

Dao, Ka ren, Kh-me, A kha, I su, La oa v m t s ki u dn n c ngoi nh ng i chu u v m t s ng i Vi t.

Trong nhi u nm qua, chnh sch c a chnh ph Thi Lan tri n chung c a ch h u. i.

i v i cc dn

t c t ng i l t o i u ki n cho h h i nh p vo dng chi u h ng pht t n c. Tuy nhin, chnh sch cha mang l i k t qu i a s cc s c t c v n s ng trong tnh tr ng ngho nn l c

V i m t k t c u dn s ph c t p nh v y, nhi m v pht tri n nng cao GDP theo

t ra cho

Thi Lan h t s c n ng n . Pht tri n khng ch l tng tr ng kinh t , u ng i, m quan tr ng hn l nng cao ch t l ng cu c s ng cho m i t ng l p nhn dn, m i s c t c v t o i u ki n cho h
17

 c chia s m t cch bnh

ng cc l i ch pht tri n c a

t n c.

Trong khi nhi m v pht tri n r t n ng n , Thi Lan l i khng c s n nhi u ngu n ti nguyn thin nhin cung c p cho cng nghi p.

L c l ng lao

ng vo lc b t

u tri n khai chi n l c pht tri n ln t i ng trong nng nghi p (82%). Ho t

13.837.000 ng i nhng a s ho t

ng trong cng nghi p ch t o v ch bi n 3%, trong ngnh i n, my hi n c, v sinh 0,1%, giao thng, thng tin lin l c 1,2% d ch v 4%, xy d ng 5%. Ch t l ng lao tr ng kinh t . ng khng cao, s ng i lao ng c h c v n r t t. Vo i h c, trong c 2

u th p nin 60 c Thi Lan ch c 3 tr ng

i h c c khoa o t o k s c kh v cc ngnh v khoa h c

Nh ng nhn t

c i m t nhin, con ng i v kinh t x h i ny s l nh ng m cc nh v ch chnh sch c a Thi Lan ph i tnh t i trong qu nh cc chi n l c pht tri n c a t n c h trong nh ng

trnh ho ch nm v a qua.

II - CHI N L C PHT TRI N C A VNG QU C THI LAN T SAU CCH M NG DN CH T S N 1932 T I TR C CU C KH NG HO NG TI CHNH TI N T (7/1997) 1. ng l i pht tri n c a Thi tan t 1932 t i u th p k 60

L n c khng ph i lm cch m ng gi i phng dn t c, Thi Lan c i u ki n ti n hnh cng cu c xy d ng v pht tri n t n c s m hn t t c cc n c ng Nam khc. Ngay t nm 1933, sau khi thnh cng
18

trong cu c cch m ng khng th ng tr , thi t l p nn ch kinh t - x h i c a

mu nh m l t

nh n c phong ki n

qun ch l p hi n theo m hnh qun ch u v ch ra cc k ho ch pht tri n c chnh ph

l p hi n, giai c p t s n n c ny b t

t n c. ng l i pht tri n kinh t

m i thng qua vo ngy 20/9/1933 l ng l i kinh t dn t c ch ngha. Th c hi n ng l i ny, Thi Lan nh m: - Ginh l i cho ng i Thi nh ng quy n l i kinh t trong tay ngo i ki u. - Xy d ng n n cng nghi p dn t c. ang n m

t c m c tiu th nh t, chnh ph qun s do Phi Bun l i d ng s c m nh chnh tr v qun s chu Lan, vo nm 1939, chnh ph bao g m: t n cng vo th l c kinh t c a cc cng ty u, M

ng

ang ln c a pht xt Nh t Thi

thi hnh nhi u bi n php khc nhau

nh m thu h p nh h ng c a t b n ngo i qu c. Nh ng bi n php chnh

- Thi hnh chnh sch b o h ngo i thng, nh thu r t cao vo cc hng ha nh p kh u vo Thi Lan. - Cc cng ty n c ngoi b c m ch t o c l i nhu n cao. - Ki m tra ch t ch vi c xu t kh u trng. nh ng x nghi p m i khai u t vo cc ngnh s n xu t v

Cng trong nm 1939, Lu t giao thng ng sng v ng bi n c thng qua. Theo Lu t ny, t t c cc cng ty v n t i n i a ph i c 70% v n do ng i Thi ng gp v 75% trong t ng s nhn vin ph i l ng i Thi. Vi c p d ng lu t trn lm cho cng ty v n t i Siam Tin Phuket Company c a Anh b ng c a v ph i nh ng l i ti s n cho
19

chnh ph Thi v i gi r . Thay vo v tr c a n l cng ty tu bi n qu c gia Thi Lan. M t s cng ty l n c a n c ngoi khc cng b ng c a.

i t ng quan tr ng th hai c a chnh sch kinh t dn t c ch ngha c a Thi Lan trong nh ng nm 40-50 l ng i Hoa. Ng i Trung Qu c t i bi n nh c Thi Lan t r t lu i. Vo u th k XX, do nh ng ng v chnh tr , kinh t Trung Qu c, s l ng ng i Hoa i c t Thi, ng i Trung Qu c d nd nn m

t i Thi Lan ngy cng nhi u. S ng trn thu n l i. Nh

nh p c c c nh ng i u ki n kinh t , x h i v tm l v cng v nh c nng khi u kinh doanh, h c nh ng huy t m ch chnh trong n n kinh t Thi.

Sau khi n m c quy n l c trong n c, giai c p t s n Thi Lan nh n th y t s n ng i Hoa l m t trong nh ng c n tr chnh trn con ng pht tri n c a h . Chi n d ch ch ng ng i Hoa v nh h ng kinh t c a h c chnh ph Thi Lan do th ng ch Phi bun Songkram ng u ti n hnh ng th i v i chi n d ch t n cng vo th l c c a t b n

phng Ty. L i d ng vi c Trung Qu c ang n m d i ch cai tr c a pht xt Nh t nn khng c kh nng can thi p vo tnh hnh Thi Lan, n i cc Phi bun tm cch ginh l i cho ng i Thi nh ng v tr kinh t ang n m trong tay ng i Trung Qu c nh p c. Vo thng 6/1942, ng i Trung Qu c b c m ho t ng trong 27 ngh t i Thi Lan. Cc tr ng h c v bo ch c a h cng b ki m sot ch t ch . Cng v i vi c t n cng vo cc cng ty t bn ngo i ki u, chnh ph Thi Lan chm lo t i vi c xy d ng n n kinh t t b n dn t c. Nm 1939, cng ty thng nghi p qu c doanh c a nh n c. Sau m t nm ho t u tin c thnh l p c chi nhnh ng, cng ty ki m sot c 1/3
20

22 t nh. Cng trong nm , cng ty g o Xim c xy d ng b ng ti n

t ng s g o xu t kh u c a Thi Lan.

Vi c xy d ng khu v c kinh t qu c doanh c vo u th p nin 50 th k ny. Nm 1952, H i

y m nh hn n a ng kinh t qu c gia

Thi Lan cng b Chng trnh pht tri n cng nghi p. D chi cho cng trnh ln t i kho ng 2 t b t. Chng trnh bao g m 3 giai o n v ko di trong m t s nm.

Giai o n 1: c g i l giai o n khi ph c s n xu t nh m tranh. Tr ng tm ch t m c tr c chi n

giai o n ny l pht tri n nh ng ngnh cng t ra.

nghi p truy n th ng. Vi c pht tri n nh ng ngnh cng nghi p m i v c i t o c c u cng nghi p cha c

Giai o n 2: Xy d ng m t s ngnh cng nghi p n ng nh: Ch t o my cng c , ti ch bi n d uVi c xy d ng nh ng ngnh cng nghi p ny ch y u d a vo ngu n v n n c ngoi. tri n khai chng trnh trn, cu i 1952, Qu c h i Thi Lan thng qua K ho ch 5 nm pht tri n cng nghi p (1953-1957). D chi cho chng trnh trn l 480 tri u b t. c v n th c hi n chng trnh trn, 10/1954, Chnh ph ban b Lu t pht tri n cng nghi p. Theo lu t ny, cc nh nh p kh u nguyn li u my mc u t s c gi m thu xy d ng x nghi p, khng ph i ng

thu trong th i gian 3 nm v c chuy n l i nhu n ra n c ngoi. Tr ng tm khuy n khch c a b lu t ny l cc ngnh cng nghi p nh v khai thc g .

21

M c d chnh ph

c nhi u c g ng, chng trnh pht tri n cng u t n c

nghi p (1953-1957) th t b i do khng thu ht c v n ngoi v do thi u k thu t v kinh nghi m qu n l.

Thnh t u n i b t c a kinh t Thi Lan trong th p nin 50 l nng nghi p. M t trong nh ng nhn t quan tr ng hng (1950-1953). u kch thch n n nng nghi p Thi Lan pht tri n m nh trong th i gian ny l chi n tranh Tri u Tin

Cu c chi n tranh ny lm cho nhu c u v hng nng s n Thi Lan tng v t th tr ng chu . i u ny kch thch nh ng ng i tr ng la Thi Lan m r ng di n tch canh tc. Trong th p k 1953, di n tch tr ng la chi m t i 87,7% t ng di n tch canh tc.

Nguyn nhn th hai a t i s thnh cng c a nng nghi p Thi Lan l vi c tri n khai chng trnh tr th y sng Chao Phraya. Nh , di n tch t i tiu c m r ng. Chng trnh trn cng t o i u ki n thu n l i cho nng dn Thi Lan chuy n t k thu t gieo th ng sang k thu t c y la n c vng ng b ng mi n Trung. Nh , s n l ng la v cc nng s n khc tng ln r r t cho t i cu i th p nin 50, nng s n v n l nh ng m t hng xu t kh u chnh c a Thi Lan.

B ng 1: Kh i l ng v t l gi tr c a nng s ntrong t ng gi tr xu t kh u c a Thi Lan t 1957 1960 M t hng 1957 Kh i T 1958 Kh i T l 1959 Kh i T 1960 Kh i T l

22

l ng (1000 t n) G o Cao su Thi c Ng Kenp S n G T ch Cc hng ha khc 1570 136 18 64 15 99 76

l %

l ng (1000 t n)

l ng (1000 t n)

l %

l ng (1000 t n)

48.0 18.7 7.0 1.0 0.1 1.8 3.5

1133 136 9 163 28 152 73

46.0 20.6 4.0 2.8 1.1 3.0 3.7

1092 174 14 237 37 159 73

34.1 11.203 30.9 5.7 3.5 1.2 3.0 3.2 170 17 512 62 271 101

29.9 29.9 6.3 6.4 2.7 3.4 4.1

19.9

18.8

18.6

17.3

(Ngu n: Muscarr : Development strategy in Thailand. A study of economic growth, p.82)

B ng th ng k trn cho th y, t i

u th p nin 60, hng nng ph m chi m ng nng nghi p chi m 82% u ng i vo

t i trn 70% t ng gi tr nh ng hng ha xu t kh u c a Thi Lan. Cng nghi p ch chi m m t t l r t nh . Lao t ng s lao ng trong c n c, cng nghi p ch thu ht c 4% s cn

l i n m trong cc ngnh d ch v . Thu nh p bnh qun theo nh p bnh qun theo

1962 l 85 la M , trong khi , ngay t 1957, Malaysia c thu u ng i l 211 la, Philippines 149 la (1959), i Loan 100 la (1956).

23

2 - Chi n l c pht tri n trong nh ng nm 60

u 70

giai o n ny, Thi Lan chnh th c tri n khai cc chi n l c pht tri n. M c d giai o n tr c, vi c pht tri n kinh t - x h i c ti n u nh ng nm 60, Thi Lan m i tri n khai nh ng c ho ch nh trn c s ti p thu cc kinh c bi t l kinh nghi m c a Nh t B n hnh theo nh ng k ho ch c th , kh bi b n, nhng cha mang tnh ch t chi n l c. Ch t chi n l c pht tri n, v m t s n c Thi Lan.

nghi m c a nh ng n c i tr c,

ng B c khc v k t h p v i tnh hnh th c ti n

Trong qu trnh ho ch c s gip t i Thi Lan k t qu

nh chi n l c pht tri n m i, Thi Lan d nh n

tch c c c a M thng qua Ngn hng th gi i. Trong nghin c u th c tr ng n n kinh t n c ny. D a trn cc i m sau: pht tri n cng

hai nm 1957-l958 nhi u phi on c a Ngn hng th gi i c phi i u tra, nghin c u c a h , Ngn hng th gi i khuy n ngh

chnh ph Thi Lan m t s

- Nn d a vo v khuy n khch t b n t nhn nghi p.

- H n ch s pht tri n c a b ph n kinh t qu c doanh. - H n ch b t vai tr i u hnh kinh t c a nh n c. - C g ng t o ni m tin cho cc nh kinh doanh t nhn v khuy n khch u t vo Thi 1an.

Lc

u, Chnh ph Thi Lan khng d

ng ch p nh n nh ng khuy n o kinh t . Hn n a n u

ngh trn. B i v, theo h t b vai tr c a Nh n c trong pht tri n cng nghi p s lm cho nh n c m t quy n lnh khuy n khch t b n t nhn pht tri n th ng i Hoa ch khng ph i

24

ng i Thi s ginh c u th . Nh m gi i quy t mu thu n gi a nguy n v ng n m quy n lnh o kinh t v nhu c u t do ha pht tri n c cc hng kinh doanh m i. ng th i t o i u ki n cho s n xu t, Ngn hng th gi i g i Chnh ph b nhi m m t s quan ch c cao c p Thi Lan vo Ban Gim Bi n php ny gip gi m b t m i lo ng i ng i Trung Qu c ginh u th trong khu v c kinh t cng thng nghi p, cc quan ch c Thi Lan chia s nh ng l i ch kinh t v i t s n ng i Hoa v t b n n c ngoi. Ng c l i, b ng vi c dnh cho quan ch c Thi m t ph n l i nhu n, t b n n c ngoi c c cng c h u hi u b o v quy n l i c a h Thi Lan.

G i trn c a Ngn hng th gi i c Chnh ph Thi Lan ch p nh n. Ngoi nh ng l i ch k trn, Chnh ph Thi Lan cn nhn th y l i ch c a vi c ng i Thi c c h i t p d t d n phng php kinh doanh v qu n l hi n i, thng qua vi c tr c ti p tham gia i u hnh cc hng, cc ngn hng l n.

ng l i pht tri n cng nghi p c a Thi, Ngn hng th gi i khuy n ng chi n l c cng nghi p ha thay th pht tri n kinh t Thi Lan, By-st,

khch chnh ph n c ny p nhan : "M r ng

nh p kh u v ch tr ng pht tri n khu v c kinh t t nhn. Trong bo co u t t nhn m t chuyn gia c a Ngn hng th gi i g i Chnh ph Thi Lan: i) M r ng ph m vi t do cho cc quy t nh kinh doanh t nhn ng u t

nh m a l i nh ng k t qu l n hn cho cc ho t trong 5 nm t i. ii)

c a t b n t nhn n c ngoi, v t b n t nhn Thi Lan

n gi n ha cc th t c c a chnh ph v thng l ng m t
25

s hi p

nh c lin quan t i vi c

u t Qua , h n ch s ng kinh doanh cng

tham gia c a chnh ph trong cc ho t thng nghi p. iii) nghi p. iv) Thi t l p cc c quan ring qu n l vi c Mi n thu nh p kh u

i v i cc my mc dng cho cng

u t c a t b n t c bi t v k thu t ng

nhn n c ngoi v m t chng trnh cng nghi p thch h p cho cc d n

thng tin, khuy n khch v m r ng ph m vi cho cc ho t u t ."

Nh ng g i trn c chnh ph ch p nh n. Trong nh ng nm 19591963, m t lo t cc c quan c a chnh ph ngn sch, C c c thnh l p: vn phng u t (BOI); C c pht tri n kinh t x h i qu c gia

(NSEDB); Cng ty ti chnh cng nghi p Thi Lan (IFCT). M i t ch c c ch c nng nhi m v r rng v ch u trch nhi m tr c chnh ph v s pht tri n cng nghi p c a t n c. Ch ng h n, C c pht tri n kinh t x nh cc ch tiu, nh ng bi n php pht thu c v chnh sch. h i qu c gia (NESCD) c nhi m v chu n b k ho ch pht tri n ton di n, trong c c vi c ho ch cc v m t s v n tri n cng nghi p. C quan ny cn lm tham mu cho th t ng v n i c bi t ho c nh ng v n

C c

u t (BOI) ch u trch nhi m v ch ra nh ng quy

nh v

u t cho nh m c a

cc ngnh cng nghi p c nh n c khuy n khch pht tri n, trong bao g m mi n ho c gi m thu nh p kh u, thu thu nh p v xc thu ph t thm phng.... ti n hnh cng nghi p ha t n c theo h ng thay th nh p kh u, i v i hng nh p kh u c nh tranh v i cng nghi p

Thi Lan c n c nh ng ngu n. v n d i do. Ngu n v n trn c gi i

26

quy t theo 3 h ng chnh: - Vay n n c ngoi v cc t ch c ti chnh qu c t . - Tri t gip l i d ng v tr a - chnh tr c a Thi Lan trong chi n c bi t l M ginh c s ng minh phng Ty.

l c khu v c c a cc n c l n, ti chnh c a M v cc u t n c ngoi.

- Thu ht v n

Theo h ng ny, nm 1962 Thi Lan ban b Lu t khuy n khch cng nghi p. Vo Cc nh lnh u nh ng nm 60, cc nh

u t

u t n c ngoi c ng kinh doanh c a t

t o nh ng i u ki n v cng thu n l i khi b v n vo n n kinh t Thi. o Thi Lan nhn nh n cc ho t b n t nhn ngo i qu c thnh th t tin r ng n c h v i quan i m tch c c. "Chng ta a t i khng

u t n c ngoi c th l m t tc nhn hng m nh

tng c ng s pht tri n kinh t c a Thi Lan. N c th qu n l tin ti n v t ch c hi n nghnh, ch ng no nh ng d n Lan ni nh v y v Vai tr Thi Lan vo u 1960. i.

ch ti chnh, m quan tr ng hn l k thu t m i, k lu t cng nghi p, s u t s lun lun c hoan cC c u t Thi u t em l i l i ch cho n n kinh t u t c a t b n t nhn n c ngoi

ni chung". B tr ng B pht tri n qu c gia, Gim

c s khch l c a Chnh ph Thi Lan v cc c h i kinh t c a n c ny, cc nh

u t vo n n

u t n c ngoi ua nhau b v n vo

n n kinh t Thi. N u trong nh ng nm 1954- 1958 m i ch c 11 hng u t v i t ng s v n l 446,6 tri u b t, th t i 1971 c 528 hng t nhn c a cc n c khc nhau 7.060 tri u b t. u t vo 654 d n v i s v n ng k l

Cng v i vi c thu ht v n

u t n c ngoi, Thi Lan cn c g ng khai

27

thc cc ngu n ngo i l c khc

tri n khai chi n l c cng nghi p ha c

m i c a mnh. Vo nh ng nm 60 v a qua, Thi Lan khng ch ch c qu c t , trong Thi Lan l thnh vi n, tch c c gip

Ngn hng th gi i cho vay nh ng kho n ti n l n m cn c cc t . Ch ng h n, v i t cch l thnh vin t ch c k ho ch Clmb, hng nm Thi Lan nh n c s trang thi t b tr gi 500.000 la, 250 su t h c b ng cho sinh vin Thi ra n c ngoi h c t p.

V ph n mnh, Hoa K khng ch gip ho phng. Kho n ti n vi n tr c a Hoa K

Thi Lan trong qu trnh ho ch

nh chi n l c pht tri n m cn nh cho Thi nh ng kho n vi n tr tng ln cng v i s h p tc ngy Thi Lan i v i chnh sch cng ch t ch c a cc chnh ph thn M

ng Nam . T nm 1962 t i 1970, vi n tr kinh t

khng hon l i c a M cho Thi Lan ln t i 280 tri u la, chi m g n 70% t ng s vi n tr khng hon l i c a cc n c dnh cho Thi Lan. Ngoi ra, Thi Lan cn thu c nh ng kho n ti n l n do cc ho t c a qun iM ng trn tiu dng c a lnh M ng trong cc cn c qun s trn ng t Thi Lan a l i nh chi ph khch s n v t Thi. S

ti n tng ln nhanh chng sau m i nm: 1964: 286 tri u la; 1968: 318 tri u la; 1969: 278 tri u la.

Chi n tranh Thi Lan,

ng Dng khng ch gip Thi Lan gi i quy t m t ph n c bi t l cng nghi p xy ng khch s n, cng nghi p v nng thn

kh khn v v n m cn kch thch s pht tri n c a m t s ngnh kinh t d ch v du l ch, s pht tri n c a cc ngnh cng nghi p ny gp ph n gi i quy t nh ng ngu n lao ng ang t n d ng

Ngoi Hoa K, cc c ng qu c khc cng dnh cho Thi Lan s gip

28

ng k v kinh t . Trong chuy n i thm Thi Lan vo 31/5/1957, Th t ng Nh t N-ba-sa-k-s-hi tuyn b Nh t s n sng gip pht tri n kinh t . T i Thi Lan u 1970, Nh t B n tr thnh b n hng l n nh t

c a Thi Lan, hng nh p kh u t Nh t chi m t i 355 t ng s hng nh p kh u c a Thi Lan. Hng ha xu t kh u sang Nh t cng chi m t i 21% t ng s hng xu t kh u c a Thi. Trong nm ti chnh 1969-1970, Nh t vi n tr cho Thi. Lan 95,781 tri u la.

Bn c nh nh ng c g ng pht tri n cng nghi p, Chnh ph Thi Lan v n khng qun nng nghi p. ph pht tri n nng nghi p, t u 1963, chnh i di n cho php thnh l p cc n v pht tri n c ng (MDU). M i n ng u tin c a

v g m c 120 ng i bao g m cc nhn vin qun s dn s v cc b trong chnh ph . cc n v n b t k thn xm no, ho t l xy d ng ng s, gip

k thu t canh tc nng

nghi p, chm sc s c kh e, gio d c cho nng dn v con ci h . Ti p , ti n hnh a i n v nng thn v c i cch hnh chnh. Sau khi c th i m 6 t nh ng b c, chng trnh c m r ng t i 78 huy n, thu c 14 t nh v a l i l i ch cho 4 tri u ng i.

Nh m gip nng dn c v n

u t, vo nm 1964, Thi Lan l p ra

Ngn hng nng nghi p v h p tc x nng nghi p. Nh ng ngn hng trn s cho nh n c vay ti n, sau nh n c cho nng dn vay l i ti n v i li su t th p. Ngoi ra, chnh ph cn khuy n khch nng dn m r ng t i tr t ai canh tc v a d ng ha cc s n ph m nng nghi p. B t u u th p k 60, ng, s n v m t s lo i cy tr ng khc m i c tr ng Thi Lan. Vi c s d ng my mc v phn bn ha h c cng ng c i n; 37% s h trn dng c m r ng. Vo nm 1963, ton Thi Lan c 1468 my cy, 7% s h nng dn s d ng my mc c

29

phn bn ha h c.

u nh ng nm 60, h th ng t i tiu c tri n khai xy d ng t i Thi Lan. Nh , di n tch t i tiu c m r ng t 980 v n rai (1961) ln t i 1.170 v n rai ( 1966).

Vi c xy d ng cc c s h t ng trong c h th ng giao thng ng b hi n Lan. Nh i ph c v cho cc ho t ng qun s c a M ng Dng cng ng gp vo vi c thc t n c, s n xu t nng nghi p y s pht tri n c a n n nng nghi p Thi cc vng nng thn Thi Lan c t n c.

c n i v i cc trung tm cng nghi p v thng m i l n c a

y m nh v tham gia tch c c vo n n kinh t hng ha c a

Nh ng c g ng pht tri n trn c a Thi Lan a l i k t qu mong Theo s

i.

Sau 11 nm pht tri n c k ho ch, kinh t Thi Lan c b c ti n di. nh gi c a cc nh kinh t Thi Lan th nh h ng c a nh ng u 70 l r t to c g ng pht tri n c a chnh ph trong nh ng nm 60 v

l n. K ho ch pht tri n kinh t 6 nm (1961-1966) tng thu nh p qu c dn hng nm ln t i 7,6%. D tr ngo i t v vng tng ln l5% m i nm, ng B t tr thnh m t trong nh ng ng ti n n nh

nh t th gi i. T l l m pht l 2% trong su t 11 nm (1962-1973).

Th p nin 60 c xem l th i k vng th nh t c a n n kinh t Thi Lan.

3 - Chi n l c pht tri n trong giai o n 1973-1982

30

Chi n l c cng nghi p ha thay th nh p kh u ng vai tr quan tr ng trong v c thc nh n th y nh ng tc y s t ng tr ng n n kinh t Thi Lan trong th p ng tiu c c c a n. nin 60. Tuy nhin, sau 11 nm th c hi n chi n l c , ng i Thi

Th nh t, v i hy v ng gi m b t nh p kh u, Thi Lan t p trung xy d ng ngnh cng nghi p ch t o nh m p ng nhu c u tiu dng trong n c. Tuy nhin, trong th c t , kim ng ch nh p kh u khng nh ng khng gi m xu ng m l i tng ln do ph i nh p kh u nguyn li u cho cng nghi p.

Th hai, chi n l c trn lin k t

m c

r t th p v i chng trnh pht

tri n ti nguyn thin nhin v kinh t nng thn. Do , n a t i tnh tr ng t p trung cng nghi p t i Bangkok v vng ph c n... Tnh tr ng , m t m t, lm m t cn b ng sinh thi, m t khc lm tng thm tnh tr ng b t bnh ng gi a nng thn v thnh th , do vi c a s nng dn s ng vng xa xi khng c chia s nh ng k t qu c a s pht tri n.

Th ba, do v n t bn ngoi.

u t cng nghi p ph i i vay nn hng ha do Thi Lan

sn xu t c gi thnh cao, th m ch cao hn c gi hng ha , n u nh p

Nh m kh c ph c tnh tr ng trn, thng 10/1972, k ho ch pht tri n kinh t x h i 5 nm l n th ba c cng b . Nh ng m c tiu c theo u i trong k ho ch l: i) C u trc l i h th ng kinh t nh m nng cao trnh m c thu nh p. ii) B o iii) m d tr ngo i t m c nh t nh. s n xu t v

Khuy n khch pht tri n kinh t

nh ng vng nng thn v

gi m chnh l ch v thu nh p gi a cc vng.

31

iv)

Khuy n khch cng b ng x h i. ng v t o cng n vi c

v) Khuy n khch pht tri n l c l ng lao lm. vi)

Khuy n khch thnh ph n kinh t t nhn trong pht tri n kinh t .

K ho ch cng nu m c tiu tng t ng s n ph m thu nh p qu c dn m i nm ln 7% tng c ng xu t kh u v gi m b t nh p kh u. t c nh ng m c tiu trn, Ngn hng th gi i khuyn Thi Lan chuy n sang chi n l c cng nghi p ha h ng ra xu t kh u. Chnh ph Thi Lan khng mu n ch p nh n l i khuyn trn. H do d gi a vi c ti p t c chi n l c cng nghi p hc thay th nh p kh u theo chi u su hay chuy n h n sang chi n l c cng nghi p ha h ng ra xu t kh u. Quan i m kinh t c a Thi lan lc ny l tng c ng s h p tc gi a nh n c v t nhn v xem l ng l c c a s pht tri n kinh t . V l , chnh ph c bi t khuy n khch t b n t nhn lin k t kinh doanh v i nh n c,

trong cc ngnh pht tri n nhanh nh xu t kh u, du l ch, ti chnh. Chnh ph cng ng h vi c thnh l p cc y ban ph i h p nh m thi t l p s h p tc ch t ch hn gi a chnh ph v b ph n kinh t t b n t nhn, xc nh ph m vi ho t ng c a b ph n t b n t nhn nh m lm cho chnh ph khng ph i can thi p vo quan h ch - th trong cc nh my, cc cng ty.

Ngoi ra, nh n c h a h n c i cch b my hnh chnh, gi m b t cc th t c hnh chnh, quan liu, t o i u ki n thu n l i cho cc nh ngoi ho t ng kinh doanh Thi Lan. M c d chnh ph u t n c Thi Lan

c nhi u c g ng nhng k ho ch pht tri n kinh t - x h i 5 nm l n th 3 di n ra trong hon c nh h t s c kh khn c bn trong l n bn ngoi.

32

Cu c kh ng ho ng d u l a (1973-1974) ging m t n n ng n vo n n kinh t Thi, v n ph thu c nhi u vo ngu n nhin li u nh p kh u t bn ngoi. M i nm, n c ny tiu th kho ng 16.400 thng d u. Ring nm ti chnh 1974, chnh ph Thi Lan ph i chi t i 700 tri u la p ng nhu c u v d u trong n c.

Trong khi Thi Lan ang ph i Hi p

i ph v i cu c kh ng ho ng d u l a th k t thc v i vi c k ng Dng lm ng Nam

cng l lc cu c chi n tranh ng Dng c a M nh Pari (1973). Vi c ch m d t chi n tranh

cho v tr c a Thi Lan khng cn quan tr ng trong chnh sch

m i c a M n a. Vi n tr c a M cho Thi Lan b gi m d n. Nm 1974, Thi Lan ch nh n c 13 tri u la vi n tr , trong ch c 6 tri u l vi n tr kinh t v dn d ng, 7 tri u cn l i l vi n tr qun s . T i nm ti chnh 1978, vi n tr qun s ginh cho Thi Lan b c t b .

Chi n tranh

ng Dng ch m d t v vi c qun M rt kh i Nam Vi t ng qun s v sinh ho t c a qun i

Nam v sau rt kh i Thi Lan (1976) lm cho Thi Lan m t n t nh ng ngu n thu nh p t ho t M . Cng v i n, nhi u ngnh cng nghi p ph c v cho lnh M cng suy s p theo. Hng v n ng i Thi Lan lm vi c trong cc ngnh cng nghi p du l ch b sa th i.

Th c tr ng kinh t - x h i trn c a r h u qu c a chnh sch lnh oc a

t n c lm cho nhn dn Thi nh n u tranh. nh cao c a phong

i ngo i thn M . Nhn dn Thi Lan d i s chnh quy n qun s

ng C ng s n vng d y

tro l cu c cch m ng sinh vin 10/1973, l t thn M . Cc chnh ph dn s k ti p nhau

Thi Lan t p trung gi i

33

quy t nh ng v n

kinh t - x h i c a

t n c,

c bi t l v n

ru ng

t cho nng dn v pht tri n nng thn.

Tuy nhin nh ng c g ng c a h khng mang l i k t qu mong tr ng b t n ho ch 5 nm l n 3 khi n cc nh

i. Tnh

nh v chnh tr ko di trong su t th i gian tri n khai k u t n c ngoi ng i b v n vo nh qu c h u ha cng ty u t

Thi Lan. Sau khi th t ng Sau Pramoj quy t n c ngoi quy t

thi c Ftm c a m t hng kinh doanh ngo i qu c, th nhi u nh u t Thi Lan cho bi t, t ng s v n

nh rt v n kh i n n kinh t Thi Lan. Nm 1975, C c u t c a t b n t nhn ch cn

97,5 tri u la so v i 1.312 tri u (1973) v 416 tri u 1974).

Do thi u v n ti n cu c

u t, cc d n pht tri n khng tri n khai c theo ng b ng m t

. K ho ch pht tri n kinh t -x h i 5 nm l n th ba th t b i. o chnh qun s . i t ng Cring xc Chomann a ra m t

Ln c m quy n sau khi n i cc Thanin Crayvixien b l t

chng trnh pht tri n kinh t m i. Chng trnh c th hi n n thng qua k ho ch pht tri n kinh t -x h i 5 nm l n th VI (19771982). i mn ib t k ho ch l nng thn. ch n nh n m nh t i vi c c i thi n c c u cng nghi p tng c ng cng n vi c lm m r ng xu t kh u, c i thi n phn ph i v

c v n tri n khai k ho ch 5 nm m i, Chnh ph Thi Lan a ra m t s bi n php nh m l y l i ni m tin c a gi i kinh doanh ngo i qu c. Nh ng bi n php chnh g m: 1. 2. H n ch qu c h u ha cc x nghi p t nhn. Khuy n khch lin doanh gi a nh n c v t nhn n c ngoi, gi a t
34

b n 3.

a phng v t b n ngo i qu c. u

n gi n ha cc th t c hnh chnh, tng c ng cc d n t b ng cch tng thm cc bi n php khuy n khch.

4. 5.

p ng cc d ch v c n thi t cho cc nh Cho vay di h n tn d ng v cc t ch c ti chnh.

u t n c ngoi.

i v i cc d n d u t cng nghi p thng qua

Cc nh kinh doanh n c ngoi c khuy n khch ch bi n, ho ch t...

u t vo cc

ngnh s d ng k thu t cao v s n xu t hng ha xu t kh u nh khai m ,

Chnh ph

c bi t khuy n khch t b n t nhn tham gia m nh m vo t n c "Lu t khuy n khch u t cng

vi c pht tri n kinh t c a quan, ki m sot gi c v

nghi p" ban hnh vo 1977 c nh ng i u kho n khuy n khch v thu m b o khng qu c h u ha.

Tuy v y, Thi Lan th t b i trong vi c thu ht s ch c a cc nh t ngo i qu c do tnh hnh chnh tr Nh ng l c l ng cnh t ho t n c ny v n ti p t c b t n ng ch ng chnh ph sau

u nh.

o chnh

10/1976 b ra cc vng chi n khu c a tuyn b thnh l p y ban ph i h p hnh ng khoc o dn s Bangkok.

ng C ng S n Thi Lan v ng c a cc l c l ng yu chnh ph qun s

n c Thi Lan. M c tiu chnh tr c a h l l t

Nh m kh c ph c tnh tr ng trn, Th t ng m i c a Thi Lan l

i
35

t ng Cringxc Chomann tm cch n nh v c b n. Cc nh n n kinh t n c ny.

nh l i tnh hnh chnh tr Thi Lan c n

trong n c. K t qu l t i l984 tnh hnh chnh tr

u t n c ngoi c th yn tm b v n vo

Tuy nhin, cho t i

u th p nin 80, kinh t Thi Lan v n cha thot kh i tr nn khng thu n l i: nng ph m, m t hng m; cu c kh ng ho ng

cu c kh ng ho ng m n lm vo t gi a nh ng nm 70. B i v, mi tr ng kinh t qu c t xu t kh u chnh c a Thi, ang trong tnh tr ng

d u l a l n th hai (l979- 1980) l i ging ti p cho Thi Lan nh ng n n ng n . Trong khi , cu c kh ng ho ng n trn th gi i khi n cho cc t ch c ti chnh qu c t khng th cho Thi Lan vay nh ng kho n ti n l n th c hi n nh ng d n cng nghi p c ra trong k ho ch pht tri n kinh t - x h i 5 nm l n th 4 (1977-1981). V th , nh ng m c tiu chnh c a k ho ch ny khng th th c hi n c. Kinh t Thi Lan ti p t c suy thoi. 4. Chi n l c pht tri n c a Thi tan t 1982 t i 1996 Vo u th p nin 80, Vng qu c Thi Lan ng tr c m t thch th c. Campuchia i v i an ninh qu c gia c a

h t s c nghim tr ng, nguy c ly lan c a cu c chi n tranh t i Thi lan l m i e d a th ng xuyn M , vo

n c ny. Trong tnh hnh nh v y, Thi Lan l i khng th trng c y vo ng minh chi n l c c a h . B i v, Hoa K, khng mu n dnh lu ng Dng m t l n n a. Thi Lan cng khng mu n d a h n vo b ov M ,

Trung Qu c v an ninh, m c d CHND Trung Hoa nhi u l n tuyn b s b o v Thi Lan trong tr ng h p n c ny b t n cng. mnh, m t m t Thi Lan v n tm ch d a tinh th n v v t ch t

Trung Qu c, cc n c ASEAN v bm ch c vo Lin h p qu c, m t khc, h tm m i cch tng c ng s c m nh t ng h p c a dn t c, trong

36

 c s c m nh kinh t . V n ln. Vo

t ra cho chnh ph Thi Lan lc l t n c v lm cho n pht tri n ng c ti m c a cc

lm th no v c d y n n kinh t c a

u nh ng nm 80, chnh ph Thi Lan huy

nng tr tu c a nh ng nh kinh t u t nh t n c Thi, khuy n khch h em ti nng c a mnh ra ph c v chuyn gia Ngn hng th gi i, h t n c. V i s gip v ch ra c ng l i pht tri n t n c h . Cng ch

kinh t -x h i ph h p v i hon c nh ring c a khc, nhng Thi Lan khng d d ng cng ngh cao, ngay t cng nghi p s d ng nhi u lao

trng cng nghi p ha h ng ra xu t kh u nh nhi u n c ASEAN nh i vo nh ng ngnh cng nghi p s u, m ch trng pht tri n nh ng ngnh ng v ti nguyn s n c trong n c,

ng th i pht tri n cc ngnh th cng truy n th ng. Theo h ng , cng nghi p ch bi n th c ph m, d t v qu n o may s n, nui tr ng v ch bi n h i s n... c khuy n khch pht tri n.

Ngoi ra, Thi Lan cng ch trng pht tri n cc ngnh d ch v , du l ch... Nh mi tr ng kinh t th gi i thu n l i, nh nng kinh t trong n c, huy ng c ti nng c a c M cho h ng cc u i theo H th ng u i chung (GSP) v nh pht huy c ti m c bi t l nh ng ngu n ti nguyn s n c v i ng cc nh kinh doanh m i, chnh ph t

Thi Lan thnh cng trong vi c ph c h i hon ton n n kinh t c a n c h . T c 1986) tng m t cch u n hng nm. + 1983: 7,3% + 1985: 3,5%

tng tr ng kinh t - x h i 5 nm l n th V (1982-

+ 1982: 4,1% + 1984. 7,1% + 1986: 4,5%

Nm 1986, t ng gi tr xu t kh u c a Thi Lan

t 8,8 t

la, t ng gi
37

tr nh p kh u l 9,3 t theo u ng i

la. L m pht t 11,6% trong th i gian th c hi n

k ho ch 5 - nm l n th IV xu ng cn 2,8%. Thu nh p bnh qun tnh t 771 la/nm.

Trn c s nh ng thnh t u kinh t

t cb t

u t cu i 1986,

chnh ph Thi Lan v ch k ho ch nh m a Thi Lan tr thnh m t n c cng nghi p m i vo cu i th k ny.

t c m c tiu trn, Thi Lan ph i c g ng ph n nhng ch s sau:

t c

1. T l s n xu t cng nghi p ph i chi m trn 20% trong GDP. 2. T tr ng hng cng nghi p chi m trn 50% t ng gi tr kh u. 3. T c chuy n t s n xu t nng nghi p sang cng nghi p nhanh. ng t nng nghi p sang cng nghi p. u ng i ph i t 3.000 xu t

4. S di chuy n a s lao

5. Thu nh p bnh qun tnh theo la/nm tnh theo th i gi

ng la vo nm 1978.

i chi u v i nh ng ch tiu trn, th t i cu i k ho ch 5 nm l n th V (10/1986) t l s n xu t cng nghi p c a Thi Lan chi m t i 21,4 % t ng s n ph m trong n c. Tuy nhin, khi xem xt c c u cng nghi p, ng i ta th y n n cng nghi p n c ny ch y u l cng nghi p nh , cng nghi p n ng chi m t l r t th p. M i m t hng cng nghi p ang em l i nhi u thu nh p ngo i t nh t cho Thi Lan l i l nh ng ngnh ph i nh p nhi u nguyn li u t n c ngoi nh t. Ch ng h n: ngnh vi i n t nh p 100% nguyn li u, ngnh d t ch t o qu... nh p 90% nguyn li u. Theo ng Xabiphibun Nisom, Gim c Vi n nghin c u v

38

pht tri n khoa h c k thu t, trang thi t b

i h c Maki n: "c t i 90% cc nh my,

c s s n xu t c a Thi Lan ch lm nhi m v l p rp, m i my mc, u nh p t n c ngoi".

N n cng nghi p Thi Lan hi n nay ang s d ng cc cng ngh tiu t n nhi u ti nguyn v s c lao ng. Nh ng ngnh cng nghi p s d ng cng ngh c hm l ng tr tu cao ch chi m t i 4% t ng s n ph m c a ngnh cng nghi p ch t o trong n c. Trong ton b n n kinh t Thi Lan, ch c vi ngnh thu c kinh t nng nghi p c s c c nh tranh qu c t cao. Ngnh nui tm s c a Thi Lan nh t c a th gi i. t t i cng ngh tin ti n

Do trnh

pht tri n khoa h c k thu t th p, Thi Lan cha xy d ng c dng trong nh ng

c ngnh cng nghi p ring. Cng nghi p

ngnh cng nghi p Thi Lan hi n nay ph n l n l do nh p kh u t n c ngoi qua con ng mua bn v chuy n giao c a cc cng ty a qu c gia.

Trong s 4 tiu chu n ch y u k trn, Thi Lan m i ch tr xu t kh u c a n c ny. V i pht tri n nh Thi Lan cn xa m i c kh nng thn v ho t

t v v t tiu

chu n th hai. Vo 1986, hng cng nghi p chi m t i 55,3% t ng gi cu i nm 1986 th nng t t i quy ch m t n c cng nghi p chuy n i t x h i nng

ha m i (NiC). Cho t i hi n nay 80% dn s Thi Lan v n s ng ng trong nng nghi p. T c nghi p sang x h i cng nghi p r t ch m.

Tr c nh ng kh khn trn, nhi u nh khoa h c Thi Lan khuyn chnh ph nn l a ch n m hnh pht tri n c a m t n c nng - cng nghi p
39

ha m i. (Newly Agro - Industrialized Country NAIC) thay v m hnh m t n c cng nghi p ha m i (New Industrialized Country). Theo h , n u xy d ng Thi Lan thnh m t NAiC th s khai thc c nh ng l i th c a n n nng nghi p nhi t NIC, Thi Lan s ph i ch u i phong ph, cn n u pht tri n thnh ng nh ng h u qu khng t t.

Nh ng g i trn khng c chnh ph ch p nh n. M hnh Thi Lan l a ch n l NIC. Th c hi n quy t tm xy d ng t n c thnh m t n c cng nghi p ha m i, thng 10/1986 k ho ch 5 nm l n th VI(19861991) c cng b . Hai m c tiu l n c theo u i trong k ho ch ny l:

V kinh t : Duy tr m c tng tr ng t i thi u l 5%, thu ht thm s c lao ng v i s l ng khng d i 3,6 tri u ng i. C c u pht tri n ph i b o n v. v). nh kinh t v gi i quy t nh ng v n cn t n m ng trong k

ho ch tr c (thm h t ngn sch, tnh tr ng ngho i,th t nghi p, n n n

V x h i:

y m nh pht tri n ngu n nhn l c v chi u su, thc

ti n b x h i cng nh t o khng kh ha bnh v cng b ng. t c hai m c tiu trn, Thi Lan ra 3 chi n l c pht tri n sau:

1. Tng c ng hi u qu c a vi c s d ng v pht tri n nhn l c, khoa h c k thu t v ti nguyn. C i t o h th ng qu n l hnh chnh theo nguyn t c h th ng, ng b , h n ch vai tr nh nh. Nng cao vai tr n c trong ph m vi v nhi m v php

c a khu v c t nhn trong cng cu c pht tri n. 2. C i ti n h th ng s n xu t v th tr ng, nng cao ch t l ng

40

cc y u t kinh t c b n, gi m chi ph s n xu t, a d ng ha cc m t hng c th c nh tranh t t trn th tr ng qu c t . a. Ch tr ng pht tri n h th ng th tr ng n i

3. Chia s m t cch r ng ri m i thnh qu v phc l i t i cc khu v c v cc vng nng thn. Ba chi n l c trn c c th ha thnh 10 chng trnh trong c cc chng trnh nh: - Chng trnh pht tri n con ng i, x h i v vn ha. - Chng trnh pht tri n ti nguyn v mi tr ng. - Chng trnh pht tri n khoa h c v k thu t. - Pht tri n th v - Pht tri n nng thn. c khu.

tri n khai cc chng trnh trn, Thi Lan kh i cng xy d ng nh ng khu kinh t hi n Cng trnh d i m i, ngoi Bangkok. M t trong nh ng cng ng Thi Lan. trnh l: Cng trnh pht tri n mi n duyn h i pha m t trung tm cng nghi p hi n

nh hon t t vo nm 2001. Sau khi hon thnh, y s l i, trung tm ti chnh v giao d ch qu c

t l n, c kh nng c nh tranh v i v tr c a Singapore hi n nay. Ngoi ra, cn c cc Chng trnh khc nh Chng trnh pht tri n 14 t nh mi n Nam Thi Lan, Chng trnh xanh ha Thi Lan hi n nay. ng b c, khu v c ngho nh t

T t c nh ng chng trnh trn l n. n c, c v n

u i h i nh ng ngu n v n ng v n

u t r t u t trong

u t, ngoi vi c tch c c huy

y m nh xu t kh u, Thi Lan cn tm m i cch thu ht ngu n v n

u t c a n c ngoi v khai thc t t c cc ngu n v n bn ngoi khc.

41

Nhng vo lc ng i Thi Lan ang hm h bi n c m ha r ng c a h thnh s th t th cng l lc mi tr ng kinh t qu c t v khu v c tr nn b t l i cho Thi Lan ni ring v cc n c khc ni chung. - Chnh sch b o h m u d ch pht tri n trn lan khi n cho th tr ng cho hng ha Thi Lan trn th gi i b co h p l i. - Cu c kh ng ho ng Campuchia i vo giai o n cht khi n Thi Lan khng th l i d ng v tr c a mnh kinh t l n hn t M v Trung Qu c. - Chnh sch Nam... lm cho Thi Lan ph i i ph v i nh ng u t. ng u v s chuy n i n n kinh t u t i th c nh tranh l n c v th i m i m c a c a Trung Qu c, n , Vi t t c nh ng l i ch

tr ng l n ngu n v n - S s p

c a Lin X,

c a cc n c sang kinh t th tr ng lm cho cc nh l n ch t i cc th tr ng ny hn. Trong khi , vi c

u t vo Thi Lan tr nn khng cn h p d n u t i ng cng nhn lnh ngh v l c l ng k

nhi u nh tr c n a do h t ng c s t ra khng theo k p nh p c a n c ngoi v do thi u

s c kh. Ngu n ti nguyn thin nhin c a Thi Lan cng c n ki t sau nhi u nm khai thc b a bi.

kh c ph c d n nh ng tr ng i trn, Thi lan c g ng nhi u trong vi c duy tr tnh h p d n c a h v i t cch l m t mi tr ng Trong nh ng nm g n y Thi Lan h ng o t o cng nhn lnh ngh v u t. u t nh ng ngu n v n vo vi c i ng k s, k thu t vin cao

m r ng, nng c p h t ng c s . H th ng gio d c c c c i t o theo

42

c p. Trong khi ch vin n c ngoi

i nh ng k t qu c a n n gio d c m i, Thi Lan n lm vi c t i Thi Lan.

cho php t t c cc cng ty trong v ngoi n c nh p kh u k s, k thu t

Nh m m r ng th tr ng cho hng ha: Thi Lan, ngoi vi c tm cch c n thi n i s ng, nng cao s c mua c a nhn dn, chnh ph cn tch c c tm ki m nh ng th tr ng m i.

Trong khi v n coi tr ng quan h v i M , Nh t B n, Chnh ph Thi Lan ginh u tin cho vi c pht tri n quan h v i cc n c trong khu v c, c bi t l Vi t Nam, Lo v Campuchia.

Ch trng trn xu t pht t yu c u pht tri n c a chnh Thi Lan v ph h p v i l i ch chung c a khu v c l xy d ng m t ng Nam ha bnh, h p tc v h u ngh . Pht tri n quan h ha bnh, h p tc v i cc n c ng Dng, Thi Lan c th tm ki m cc n c ny th tr ng tiu th , u t v ngu n nguyn li u cho n n cng nghi p h ng ra xu t

kh u c a h . Quan h h p tc cn a l i l i ch an ninh khng ch cho Thi Lan m cho ton khu v c. B i v, nh c u th t ng Thi Lan Xatxai Chunhavann ch ra: "Khi cc dn t c v nhn dn ti n hnh bun bn v i nhau th cc dn t c v nhn dn u t vo lnh th c a ng kinh t nhau, khi dn t c v nhn dn t ng h v i nhau v ho t cc ho t ng th h t c ng l c

trn quy m l n v khi cc dn t c v nhn dn c h ng thnh qu t c m v kh ch ng l i nhau. ng Dng cn gip Thi Lan i v i cng cu c pht tri n kinh u ch trng y m nh Ngoi ra, quan h h p tc v i cc n c c th khai thc v tr pht tri n a kinh t c a h

t hi n nay c a Vi t Nam, Lo, Campuchia c l i cho Thi Lan. Th t v y t n c, cc n c ng Dng

43

bun bn qu c t v thu ht v n Trong ba n c

u t c a t b n t nhn n c ngoi. a, n c

ng Dng, CHDCND Lo l qu c gia l c

ny r t c n c l i ra bi n. N u c c quan h ha bnh v h p tc v i Lo, Thi Lan s khai thc c nh ng l i ch kinh t l n do vi c qu c nh hng ha c a Lo qua cc h i c ng c a Thi Lan. Ch ng nh ng th , Thi Lan cn c th ngo i qu c mu n ng vai tr nh l c a ng cho gi i kinh doanh n lm n, bun bn v i cc n c ng Dng.

Do nh ng l i ch t nhi u m t, t cu i nh ng nm 80, cc chnh ph c m quy n Thi Lan c bi t quan tm t i vi c pht tri n quan h h p tc o ng Dng. T i gi a nm 1992 cng v i y m nh. Thi Lan u t 26 d n pht tri n u nm 1993, Thi nh v i cc n c trn bn Lan v Vi t Nam c

vi c c i thi n quan h chnh tr v ngo i giao, quan h kinh t gi a Thi vo n n kinh t Vi t Nam v i t ng s v n l 45 tri u la. Bun bn hai chi u gi a hi n c v n ti p t c gia tng... Cho t i Lan v Vi t Nam k c 9 hi p nh ph n l n nh ng hi p

c k d i th i c m quy n c a th t ng Anand. Chnh ph Thi lan ngh cho Vi t Nam vay 150 tri u B t (5,8 tri u la) ha v d ch v c a Thi Lan. mua cc hng

Hai bn cng k m t ngh

nh th gia h n Hi p

nh v bun bn v h p

tc kinh t , k thu t c k t nm 1978. Ngoi ra, hai n c cn k m t th a thu n v bun bn g o. Chnh ph Thi Lan c m t s chuyn gia sang n c ta gip Lan c kh nng. pht tri n cc ngnh kinh t nng - nghi p m Thi

Quan h bun bn v h p tc kinh t v i CHDCND Lo cng kh pht

44

tri n. Theo Gim

c chi nhnh Ngn hng Thi Lan

t t i t nh Khon t

Khn th bun bn qua bin gi i Lo - Thi cho t i thng 4-1992 315,9 tri u la M , trong t ng hng ha Thi lan xu t sang Lo tr

gi 220,5 tri u la, hng nh p kh u t Lo tr gi 95,4 tri u la. Hng ha Thi Lan ang chi ph i th tr ng Lo. Cho t i gi a nh ng nm 1992, cc cng ty Thi Lan c c p gi y php tr gi 137 tri u la, b ng g n 1/2 t ng s k t khi n c ny ban hnh lu t u t vo nm 1988. u t vo 91 d n, Lo u t c a nc ngoi

Do tnh hnh n i b Campuchia ang di n bi n ph c t p, vi c bun bn v lin doanh kinh t chnh th c gi a Thi Lan v Campuchia khng pht tri n thu n l i nh gi a Thi Lan v i Vi t Nam v Lo. Tuy nhin, cc nh kinh doanh Thi Lan cng thu c nhi u m i l i qua vi c bun bn, lm n v i cc phe phi Campuchia khc nhau. Hi n nay, m t s ngn hng Thi Lan ho t ng Campuchia d i hnh th c Lin c m i gim c cc chi doanh v i chnh ph nh n c Campuchia. Thng 7/1992, th ng Ngn hng nh n c Campuchia Charieng ng Rin Campuchia v ng B t Thi. nhnh ngn hng thng m i Thi Lan t i Phnmpnh

nh t gi gi a

Nh nh ng c g ng nhi u m t v u tin t o ti n

ng b c a chnh ph v nhn dn

Thi Lan, k ho ch pht tri n kinh t x h i 5 nm 1 n th VI - k ho ch cho Thi Lan b c vo th k 21 v i t cch l m t t m c 10,5% g p 2 l n so v i d tnh. iv i qu c gia cng nghi p m i, k t thc th ng l i. T l tng tr ng kinh t trung bnh trong su t 5 nm Thi Lan v cao nh t qun tnh theo y l m c tng tr ng trung bnh cao nh t trong 25 nm qua

i v i th gi i trong 5 nm qua. Thu nh p bnh

u ng i t 21.000 B t (1986) ln 41.000 B t (1991), t c

45

l tng g n g p i ch trong vng 5 nm. D tr ngo i t vo gi a 1991 vo kho ng 17 t la. N n c ngoi so v i t ng s n ph m trong n c (GDP) gi m t 38,56% (1986) xu ng cn 34% (1991). Th ng d thu tng t 11.000 tri u B t ln l84.000 tri u b t (trong kho ng th i gian t 1986 t i 6/1991). N n kinh t Thi Lan c k ho ch 5 nm l n th VI v m c (1991). Tuy nhin k ho ch 5 nm l n th VI k t thc m khng gip Thi Lan gi i quy t c nh ng v n cn t n ng t nh ng k ho ch tr c (thm h t ngn sch, tnh tr ng ngho i, n n n...) nh h ng t t hn sau qu c t ha cng cao hn th hi n

qua ph n bun bn qu c t trong GDP tng t 60% (1986) ln 80%

M c d tnh tr ng th t nghi p hon ton c gi i quy t v i vi c t o ra m c trung bnh 554.000 cng n vi c lm m i nm nhng th t nghi p theo th i v v n cn. S chnh l ch giu ngho gi a nng thn v thnh Thi Lan v n ti p t c th v n l nh ng c t t trong m hnh pht tri n

gia tng. Theo s li u i u tra c a C c th ng k nh n c Thi Lan, ph n thu nh p 20% c a gia nh thu c nhm thu nh p cao nh t tng t 49,3% (1975-1976) ln 54,9% 1987-1988), trong khi ph n thu nh p c a 20% t ng s gia nh p th p nh t nh thu c nhm ngho nh t gi m t 6,1% xu ng cn 4,5% cng th i gian trn. Cng nhn nng nghi p v t ng l p c thu Thi Lan hi n nay. Thu nh p c a t ng l p ny chi b ng m c thu nh p bnh qun c a c n c. V n nh tr c y, Bangkok v nh ng vng ph c n l nh ng vng pht tri n nh t v nh ng vng c h ng nhi u l i ch nh t t s pht tri n c a Vng qu c. Ph n c a ng b c, mi n B c v mi n Bangkok ng gp vo t ng thu nh p trong n c tng 12% (1981) ln - 18% (1989). Trong khi ph n c a vng Nam gi m t 14,7% xu ng 12,9% t 13,5% xu ng 11,4% v t 11%

46

xu ng 9% m i mi n.

Trong vng 10 nm (1980-1990) s l ng cc v ph m t i

Thi Lan

gi m t 158,5 v trn (10.000) dn xu ng cn 154,5 v nhng m c ph m t i l i tr nn nghim tr ng hn. Nh ng t n n x h i khc nh ma ty i m c chi u h ng gia tng. S ph n vinh kinh t c a t n c ph i tr gi t v ti nguyn, mi

tr ng v sinh thi khi n nhi u ng i ph i qua.

t cu h i v tnh ch t ng

n c a ng l i pht tri n kinh t c a chnh ph trong m y th p nin

N n kinh t Thi Lan s khng th ti p t c pht tri n c n u chnh ph n c ny khng tm ki m c nh ng bi n php nh m kh c ph c nh ng khuy t t t trn. B i v, s phn c c su s c gi a cc t ng l p, cc giai c p Thi Lan ch a ng trong nh ng nguy c xung t x h i ti m tng. Nh ng vng ngho kh nh t c a Thi Lan l nh ng vng c tr c a cc s c t c v i nh ng tn gio khc nhau. Mi n Nam Thi Lan l m t v d : y i a s dn c l ng i M Lai theo o H i. y cng l ni c , trong t l cng nhn nng nghi p cao so v i ton b a bn ho t dn c. V l

nhi u th p nin qua, mi n Nam Thi Lan tr thnh m t trong nh ng ng chnh c a nh ng l c l ng ch ng chnh ph h p php b n p, b tan r m b o r ng x h i Thi Lan s mi n inh. Tnh vng ng b c, mi n B c v mi n Nam Thi cc l c l ng ch ng chnh ph tr i d y c a n c ny. M c d hi n nay l c l ng kh ng b nhng khng c g tr ng ngho i ko di ho t ng.

Lan s t o ra nh ng c h i t t

47

S tng tr ng nhanh c a n n kinh t Thi Lan ph i tr b ng m t gi r t t. Ngay t khi kinh t Thi Lan ang trn nh cao c a s tng tr ng, nhi u nh khoa h c n c ny nh n ra tnh ch t khng b n t n c

v ng trong m t hnh tng tr ng kinh t c a Thi Lan. Trong s cu i nm 1990, t p ch Kinh t c a t Bu i n Bangkok vi t: ny kiu hnh v i nh p m i nm v t c tng t ng thu nh p trong n c trung bnh 7%

l m pht c ch ng 6-7% trong hn 30 nm qua...

Tuy nhin, hi n t ng kinh t trong m y nm g n y lm n y sinh m i nghi ng r ng li u cc ti p c n v pht tri n c s d ng kho ng 3 th p k qua c hon ton thch h p khng"... T kinh nghi m c a ba th p k qua, ng i ta nh n ra r ng nh p tng tr ng, s bnh tr ng cao i t t c v i m t gi nhanh chng c a b ph n ch t o, vi c xy d ng c s ha t ng hi n v vi c a d ng ha cc m t hng xu t kh u v ti nguyn thin nhin.

Tnh tr ng c n ki t cc ngu n ti nguyn thin nhin cn lm gi m b t s c h p d n c a n c ny v i t cch l m t th tr ng trong nh ng nm cu i th p nin 80, Thi Lan l nh t ng Nam c a cc nh lao a i m u t c a t b n u t h p d n u nh ng nm t nhn n c ngoi. Th c t hn m t nm qua cho th y i u . N u u t Nh t B n th t i

90, Indonesia thay th v tr trn c a Thi. S c h p d n c a Indonesia khng ch ng r , th tr ng lao ng l n m cn l ngu n ti ng Thi Lan n nh chnh tr , i u m nguyn thin nhin h t s c giu c. Ng c l i gi lao cao hn, ti nguyn thin nhin c n ki t, s ho ng 5/1992.

ng i Thi h t s c t ho t ra khng v ng ch c qua cu c kh ng

48

T c nh ng i u tc

ng t i s tng tr ng kinh t c a Thi Lan tng tr ng kinh t nm 1992 ch cn u t n c ngoi ch t2t so

trong cc nm 1991-1992. T c (1990) xu ng cn 5,1 tri u (1991). v i 2,5 t nm tr c.

7,5%. S l ng khch du l ch t i Thi Lan cng gi m t 5,3 tri u khch

Cu c kh ng ho ng chnh tr thng 5/1992 lm cho n n kinh t Thi Lan t t xu ng m c th p nh t trong vng th p k qua. M c d nh ng h u qu c a cu c kh ng ho ng trn nhanh chng c kh c ph c nhng n gip ng i Thi nh n th y r hn nh ng khi m khuy t trong m hnh pht tri n c a n c h .

Nh m kh c ph c nh ng khi m khuy t trn v a kinh t Thi Lan ti p t c ti n ln pha tr c, thng 10/1992 k ho ch 5 nm l n th VII c chnh th c tri n khai (1992-1996). M c tiu c v ch ra trong k ho ch l t t i m t s cn b ng th n tr ng c v s l ng v ch t l ng em t n c". t t i m t s pht tri n c a s pht tri n cng nh trong phng di n cng b ng x h i t i m t s pht tri n b n v ng cho nh v y, chnh ph Thi Lan xc c a k ho ch 5 nm l n th VII nh sau: - Duy tr t c v ng v n tng tr ng nh. m c thch h p mb os b n

nh cc m c tiu kinh t - x h i

- Phn ph i l i thu nh p v phi t p trung ha s pht tri n t i cc khu v c, cc vng nng thn m t cch r ng ri hn. - Tng c ng pht tri n ngu n nhn l c, nng cao ch t l ng s ng, qu n l ngu n ti nguyn thin nhin v mi tr ng.

49

Trong qu trnh tri n khai k ho ch 5 nm l n th VII, chnh ph v nhn dn Thi Lan c nhi u c g ng. Ch ng h n, thu ht v n u t n c ngoi, h ng n tham gia m nh m vo vi c gi i quy t nh ng v n kinh t x h i c a Thi Lan, nh gi m t p trung cng nghi p t i cc thnh ph v li cu n nh ng vng nng thn xa xi c a Thi Lan vo lu ng pht tri n chung c a t n c. Theo h ng , t thng 4/1993, C c u u t Thi Lan cng b "chnh sch v tiu chu n khuy n khch t. Vng I: Bao g m Bangkok v 5 t nh l Samut Prakan, Samut Sakhon, Nakhon Panom, Nona Buri, v Pathum Thani. Vng II: Bao g m 10 t nh: Samut Songkram, Ratchaburi, Kanchanaburi, Suphanburi, Anthong, Ayuthaya, Saraburi, Nakhon Nayok, Chachoengsao v Chonburi. Vng III: Bao g m 61 t nh cn l i v khu cng nghi p Laem Chabang. u t

m i. Theo , ton Thi Lan c chia thnh 3 vng khuy n khch

Cc d n nh ng m c

u t vo 3 vng ny s

c h ng nh ng u i

u t v i

khc nhau. Ch ng h n, cc d n

u t vo vng I, nhn

chung, khng c mi n thu nh p kh u my mc. Tuy nhin, nh ng d n xu t kh u khng d i 80% s n ph m ho c xy d ng nh my trong cc Khu cng nghi p c khuy n khch th c th kh u my mc 50%. Nh ng d n c mi n thu nh p u t vo vng I cng khng c

mi n thu thu nh p cng ty, tr phi xu t kh u khng d i 80% ton b s n ph m v xy d ng nh my trong cc khu cng nghi p c khuy n khch. Nh ng d n s c mi n thu 3 nm.
50

i v i cc d n

u t vo vng II, nh n c s mi n thu nh p kh u n xy d ng nh my trong cc khu cng c mi n thu thu nh p cng ty trong 3

my mc 50%. Nh ng d

nghi p c khuy n khch s

nm v c th gia h n t i 7 nm.

Nh ng d n nh t. Cc nh

u t vo vng III s

c nh n c dnh cho nhi u u i nh vo

u t b v n vo vng ny c mi n thu nh p kh u s n xu t hng ha xu t kh u trong vng 5 s n xu t hng ha cung c p

my mc, mi n thu thu nh p cng ty trong 8 nm v mi n thu nguyn li u nh p kh u dng cho nhu c u n i nm. Nh ng nguyn li u nh p kh u dng

a cng c gi m 75% thu trong vng 5 nm.

Cng v i nh ng c g ng c i thi n mi tr ng

u t trong n c, chnh

ph Thi Lan cn r t quan tm t i vi c pht tri n ngu n nhn l c.

Cng nh Vi t Nam, Thi Lan r t coi tr ng cng tc gio d c, o t o. i u 60, Hi n php 1978 c a Thi Lan ghi r: "Nh n c khuy n khch v ng h gio d c v o t o ngh nghi p thch h p, p ng yu c u c a t n c. Vi c t ch c h th ng gio d c l nhi m v c bi t c a nh n c. T t c cc c s gio d c ph i st c a nh n c". t d i s ki m sot v gim

Thi Lan, bn c nh h th ng cc tr ng h c c a nh n c, cn c cc tr ng t th c. Vi c h c t p trong cc tr ng c a nh n c c mi n ph b c ti u h c. Cn b c cao h c, nh n c cho php cc c s gio bn trong nh ng gi i h n c a lu t php. H d c qu n l cng vi c c a h th ng gio d c

Thi Lan c chia thnh 4 c p: m u gio, ti u h c,

51

trung h c v c p 3. Vi c qu n l h m u gio, ti u h c, trung h c, bao g m c cc tr ng k thu t v d y ngh l trch nhi m c a B Gio D c. Gio d c c p 3 c tr ng t d i s gim st c a B Gio D c v B cc i h c. T nm 1977, Thi Lan p d ng h th ng 6 +3 +3, nh l b t bu c iv i

ngha l 6 nm ti u h c, 3 nm trung h c b c th p v 3 nm trung h c b c cao. T nm 1921, gio d c ti u h c c quy m i tr em. T i nm 1990, chnh ph c g ng c th m r ng h

h c b t bu c ln 9 nm (6 nm ti u h c v 3 nm trung h c b c th p).

Vo nm 1996, ton Thi Lan c 31.000 tr ng ti u h c c a nh n c, chi m gi t ng s tr ng ti u h c n c ny. Ngn sch dnh cho gio d c ti u h c chi m kho ng 8% ton b ngn sch qu c gia. T l tuy n sinh vo h ti u h c vo gi a nh ng nm 90 l 98%, vo h trung h c b c th p l 85%.

Gio d c trung h c c chia thnh 2 giai o n. M i giai o n ko di 3 nm. Gio d c trung h c c m c ch cung c p cho h c sinh nh ng tri th c v k nng lm vi c ph h p v i tu i tc, nhu c u v l i ch c a h . h trung h c b c th p, gio d c ng i h c. Gio trnh i cng s t o n n mng cho ngh nghi p tng lai ph h p v i kh nng, l i ch v khuynh h ng c a b c ny ho c c tnh ch t hon ch nh m t chng trnh h c t p ho c c tnh ch t h ng t i m t s nghin c u ti p t c. Sinh vin t t nghi p cc tr ng trung h c b c th p c th h c ln trung h c b c cao ho c chuy n sang h c ngh .

Nh ng nm 90 l giai o n qu b trong h th ng trung h c N i dung h c t p c

Thi Lan.

nh h ng l i, h ng tr ng tm vo sinh vin,

mi tr ng, khng kh h c t p v s tham gia c a nh tr ng vo c ng

52

ng, s tham kh o v gim st chung nh m

m b o k t qu t i a cho l y l a ch n h c

vi c gi ng d y. T nm 1990, gio trnh gi ng d y c a b c trung h c c s a ch a, cho php h c sinh c thm th i gian ngh ngo i ng hay h c ngh . Cng trong nm 1990, chnh ph thng qua m t nh, theo vo nm 1997, vi c h c t p b t bu c s m r ng t i h i cng m 100 trung h c b c th p v mi n ph. Trong k ho ch pht tri n kinh t x h i 5 nm l n th 7 (1992-1996), m i nm V Gio d c ti u h c cc vng nng thn xa xi c a tr ng trung h c v 100 tr ng nhnh (Branch schools) t i cc tr ng t n c, ni cha c tr ng trung h c. Vo gi a nh ng nm 90, c trn 500 tr ng ti u h c c a nh n c m thm h trung h c b c th p mi n ph. Vi c gi ng d y c h ng vo cc k nng ngh nghi p ph h p v i yu c u c a Thi Lan, h a phng.

i h c m c a cho t t c h c sinh t t nghi p trung h c ih c t t d i s gim st c a B cc v n i i h c i h c c a nh n c, trong

b c cao. Cc tr ng c 12 tr ng

h c. Hi n nay, Thi Lan c t t c 22 tr ng

Bangkok. Ngoi ra, cn c 33 tr ng

chuyn nghi p t nhn, o t o cc ngnh Nng nghi p, Ngh thu t, Ki n trc, Qu n tr kinh doanh, Kh o c , S ph m, Nhn vn, Khoa h c x h i v Khoa h c chnh tr . 31 tr ng Thi Lan l ti ng Thi. Tuy nhin, Lan tng i h c c h o t o th c s, 10 tr ng ih c i h c o t o b c ti n s. Ngn ng gi ng d y trong cc tr ng ti ng Anh. Nhn chung, ch t l ng o t o c a cc tr ng

m t s tr ng, c cc bi gi ng b ng i h c Thi

i cao, nh t l hai tr ng Chu La Long Con v Tham Ma x c.

M c d c nhi u c g ng, nhng nh ng v n

trong h th ng kinh t

x h i Thi Lan khng th kh c ph c m t cch nhanh chng v d dng. Vo lc k t thc k ho ch 5 nm l n th VII, n n kinh t Thi Lan cho th y nh ng d u hi u suy thoi. Nm m u k ho ch pht tri n kinh t

53

x h i 5 nm l n th VIII (1977- 2001) l i chnh l nm ng i Thi ph i ch ng ki n s s p th th m v kinh t c a n c h .

Nh ng bi n ti n qu c t b c pht,

ng trong mi tr ng kinh t v thng m i qu c t di n ra ng u c ti n t c a gi i bun n c ny. t o i u ki n cho cc cn b nh trong n n kinh t Thi Lan y n lm vo cu c kh ng ho ng cha t ng th y

vo gi a th p nin 90 cng v i cc ho t

CHNG II: CHI N L C PHT TRI N KINH T - X H I C A C NG HA INDONESIA

Hn b n th p k

tri qua, k t khi Indonesia ginh ch quy n v

l p dn t c. Qu c gia qu n nt

o ny tr i qua khng t nh ng thng tr m ng Nam . l: th i gian u tri n

l ch s . Chi n l c pht tri n kinh t - x h i c a In onesia mang m t s c th chung c a cc n c khai cng nghi p ha trn c s nng nghi p; l s k t h p ch t ch gi a y u t truy n th ng v hi n v n chnh tr - x h i. i, gi a tng tr ng kinh t v gi i quy t cc

ng th i, chi n l c pht tri n kinh t - x h i c a Indonesia cng n i ln m t s nt c th. M t qu c gia xy d ng trn c s hnh thnh b

54

my nh n c t p trung, th ng nh t v gi v tr quy t tr ng y u c a i s ng kinh t - x h i nh m n kinh t , th c hi n s t n c t

nh cc v n

m b o kh nng pht tri n o

nh chnh tr , tranh th cc y u t thu n l i bn c l p dn t c. Xuyn su t t t ng lnh n nay, chnh ph tng tr ng, tng tr ng n nh. Indonesia t p trung theo

ngoi v nu cao th c nm 1950 nh phng chm: n

Bi vi t ny s phn tch v lm sng t hn chi n l c pht tri n kinh t x h i c a Indonesia. N i dung nghin c u t p trung trong m t s ph n sau: 1. Nh ng ti n 2. Nh ng thay c a s pht tri n. i chi n l c pht tri n thch ng. i s ng kinh

3. M i quan h gi a tng tr ng kinh t v dn ch ha t x h i. 4. S k t h p gi a y u t bn trong v y u t bn ngoi. 5. nh gi v cc bi h c kinh nghi m.

I. NH NG TI N

C AS

PHT TRI N ng Nam , Indonesia xy d ng chi n sau:

Khc v i m t s cc qu c gia l c pht tri n trn nh ng ti n

1. M t qu c gia l n trong khu v c Indonesia l m t n c qu n th gi i sau Trung Qu c, gia hnh thnh lu loi ng i. S ng trn qu n n o g m 13.677 hn o l n nh v i di n tch 1904,6 nghn km2, dn s 189 tri u ng i (1990) x p th nm trn , Lin X v M , Indonesia l m t qu c o: bao g m s c t c khc nhau, ng nh t l
55

i v y c xem l m t trong nh ng hng c a

ng i Java, Xun da, Mudura... Ngoi ra cn c hn 3 tri u ng i Trung Qu c sinh s ng v l m t trong nh ng c ng tr quan tr ng i v i th tr ng n i ng kinh t m nh v c vai a Indonesia. o H i chi m v tr tr ng gio (l,9%),

Indonesia l m t qu c gia tn gio, trong y u v c coi l qu c dn s . Ngoi ra cn c Ph t gio (0,9%) v m t s

o bao g m 103,6 tri u ng i, chi m 87,5% o Thin cha gio (2,7%), n o khc.

L c l ng lao

ng

Indonesia nm 1990 c 87,6 tri u ng i, chi m ng nng nghi p l 59 tri u ng i.

40% dn s , trong l c l ng lao

2. M t qu c gia c v tr chi n l c quan tr ng v ti m nng kinh t m nh Indonesia l m t qu c gia n m gi a l c Bnh Dng. c a cc a Chu v Chu i Dng,

n ng trn con ng v n chuy n d u m n i li n n y l v tr chi n l c quan tr ng v l qu c nh B

Dng v Thi a bn tranh ch p

o Nha, Ty Ban Nha, H Lan. Cu i th k a

XVI, th c dn H Lan chi m ng v th ng v Indonesia. Nm 1821, th c dn Anh xm nh p Indonesia v tranh ginh v i H Lan thu c ny. s n nm 1824, Hi p c London i n th a thu n Anh nh ng l i

cai qu n Indonesia cho H Lan. Nm 1941, Nh t B n t n cng u hng pht xt Nh t. Sau khi Nh t B n b i tr n V u hng

Indonesia v thng 3 nm 1942, chnh quy n th c dn H Lan Indonesia ng minh, ngy 17-8-1945, Indonesia ginh c ti chi m Indonesia. Indonesia ph i tr i qua cu c c l p v thnh

l p n c c ng ha. Nhng sau np d i bng th c dn Anh, H Lan u tranh v trang v n nm 1950 m i th c s ginh ch quy n t p dn t c.

56

T nm 1950, ht ngu n v n

c bi t t th p k 70

n nay, Indonesia l th tr ng thu

u t l n c a t b n M , Nh t, Ty u v nhi u qu c gia

pht tri n v ang pht tri n khc. Indonesia c ngu n ti nguyn a d ng v phong ph, trong ng ch m t s nguyn li u v nng s n quan tr ng nh d u m x p th 7 trn th gi i v tr l ng, ng u cc n c ng Nam v s n l ng xu t kh u, g x p th hai trn th gi i: ngoi ra l cc s n ph m khc nh cao su, Niken, nhm, c ph, ca cao, d a, d u inh hng... c bi t d u m gp ph n l n trong t ng thu nh p qu c dn (GNP) v t ng gi tr xu t kh u (1970-l980), chi m 30% GNP v 60% gi tr xu t kh u.

II- CHI N L C PHT TRI N KINH T INDONESIA T KHI C L P T I NAY

- X H I C A

Hn b n th p k , k t nm 1950 o n l s thay

n nay, con ng pht tri n kinh t -

x h i c a Indonesia tr i qua hai giai o n c b n. Thch ng v i m i giai i chi n l c v m hnh qu n l khc nhau.

1. Th i k "Tr t t c" ho c chi n l c pht tri n kinh t theo c ch "K ho ch ha t p trung (1950-1965) M i nm sau khi ginh ch quy n dn t c, In onesia b t tay vo khi ph c v pht tri n kinh t theo quan i m "t l c cnh sinh", pht huy cc ngu n l c trong n c nghi p ha. pht tri n nng nghi p v t ng b c cng

Nguyn nhn khi n n n kinh t Indonesia c "K ho ch ha t p trung" nh sau:

nh h ng theo c ch

57

- Bn c nh tinh th n lc ny

c l p, t ch v ch ngha dn t c chn chnh, nh h ng m nh t i chnh ph th c thi chi n l c

Indonesia cng t n t i ch ngha bi ngo i c c oan, ch

ngha khng t ng v kinh t

ng th i. Do , chnh ph ch p nh n chi n l c pht tri n kinh t theo c ch "K ho ch ha t p trung". ny, Indonesia xy d ng m t b my nh n c t p trung, l y khu v c kinh t qu c doanh lm then ch t, i u hnh qu n l kinh t , x h i thng qua h th ng k ho ch ha m nh l nh. - Trong i u ki n a hnh c a ng t n c kh a d ng t o nn trnh mi n Ty Iring kh cng th ng (do

pht tri n khng

u v kinh t - x h i v vn ha gi a

cc vng. Tnh hnh chnh tr

H Lan cn ki m sot vng ny). Vo th i i m ny, chnh ph Indonesia ph i gi i quy t hng lo t nhi m. v quan tr ng nh: b ov n n c l p dn t c, gi i quy t v n lng th c, xy d ng cng nghi p n ng lm n n t ng cho qu trnh cng nghi p ha. th c hi n nh ng nhi m v , chnh ph Indonesia cho r ng c n ng kinh t , ph i c b my nh n c t p trung nh m m c ch gi vai tr ki m sot, can thi p tr c ti p c a nh n c trong cc ho t x h i. - B n thn giai c p t s n dn t c v cc thnh ph n kinh t t nhn khc cn non y u v kinh t , km c i trong qu n l v kinh doanh, cha s c m nhi m cc d n kinh t c t m c qu c Indonesia thi t l p c ng ny gy nn b t ra. gia. Trong khi , t b n ng i Hoa

m ng l i thng m i (c bun bn l n, nh ), kh ng ch th tr ng trong n c, thu mua thc g o. Nh ng ho t l i cho vi c th c hi n cc m c tiu chi n l c do nh n c

- Ngoi ra c n tnh t i m t nhn t khch quan c tc d ng nh t nh t i vi c hnh thnh c ch "K ho ch ha t p trung".

58

Vo n a cu i nh ng nm 50, Indonesia ng vai tr tch c c trong h i ngh Bng ung (1955) v phong tro khng lin k t. Nt n i b t c a qu c, ch ngha th c dn, nh v on k t, h tr l n nhau phong tro ny l tinh th n ch ng ch ngha xy d ng m t th gi i ha bnh, n

cng pht tri n kinh t , x h i. Chnh ph Indonesia th c c r ng Indonesia ph i n m c ng n c c a phong tro khng lin k t, mu n v y Indonesia ph i xy d ng Indonesia. C ch K ho ch ha t p trung" c th c hi n nh sau: t n c mnh theo m hnh c o c a

a. Hnh thnh v c ng c khu v c kinh t nh n c N n kinh t k ho ch ha t p trung i h i ph i xy d ng m t khu v c kinh t nh n c m nh, lm nhi m v qu n l cc thnh ph n kinh t ng khc. T nm 1957, chnh ph Xucacn c ng c v m r ng ho t t b n H Lan, n c ngoi v th c hi n chnh sch u t m i.

c a khu v c kinh t nh n c trn c s qu c h u ha ton b ti s n c a

Nm 1960, chnh ph Xucacn thng qua qu c doanh. M t khc, chnh ph khuy n khch v nng i v i cc kho n

o lu t s 19, quy

nh ch c

nng c a khu v c kinh t nh n c, phn lo i cc lo i hnh x nghi p ban hnh hng lo t cc bi n php n 1960, nh li su t th p khu v c ny. Tnh t nm 1956

n c cho cc x nghi p qu c doanh c h ng ch u t v tn d ng.

Cc kho n tn d ng c p cho khu v c qu c doanh th i k ny tng g p 2 l n t 765,8 nghn rupi (ti n Indonesia) nm 1956 ln 1583 nghn rupi nm 1960. S l ng u t cho cc x nghi p qu c doanh cng th i gian
59

trn cng tng g p 2 l n t 165,5 nghn rupi ln 357,2 nghn rupi.

G n v i qu trnh xc l p v tr thng. H u h t cc h p n c

c quy n trong ho t

ng cng nghi p,

chnh ph tng c ng vai tr ki m sot trong cc lnh v c n i, ngo i ng xu t kh u do h th ng ngo i thng nh tc a a ch , thnh l p m ng c quy n thu mua la i l nh n c c quy n ki m sot. Ngoi ra, chnh ph th c hi n c i cch ru ng

t, h n ch di n tch chi m h u ru ng th , g o,

l i cc h p tc x nng nghi p nh m t o ra cc hnh th c s n xu t t p c bi t trong lnh v c s n xu t lng th c, c quy n gi bn bun, bn l thng qua h th ng

th tr ng nng thn.

b. K ho ch ha n n kinh t qu c dn Thng qua h th ng k ho ch ha, chnh ph xc kinh t - x h i c b n c a kinh t c a t n c. nh nh ng m c tiu i c b n

t n c qua cc k ho ch 5 nm (1957-1961)

v k ho ch 8 nm (1961-1968) nh m t o nn m t s chuy n

M c tiu ch y u c a hai k ho ch trn y t p trung ch y u vo nhi m v tr ng tm c a qu trnh cng nghi p ha nh m r ng quy m h p tc x th c... c bi t trong k ho ch pht tri n kinh t - x h i 8 nm, chnh ph u tin u t vo ba ngnh kinh t quan tr ng: cng nghi p n ng, nng u t c a nh n c. u t trong k ho ch nghi p v th y l i, chi m trn 60% t ng s v n th c hi n xy d ng ba ngnh trn y, t ng s v n 8 nm tng g p 9 l n so v i t ng s v n nhanh chng u t vo cc khu v c t m c tiu t tc tng cng nghi p n ng, quy m l n, c s h t ng, t p trung khuy n khch v

u t trong k - ho ch 5 nm
60

tr c y, ph n l n ngu n ngn sch

u t trong k ho ch 8 nm l y t

ngu n ngn sch c a chnh ph trung ng, chi m 80% t ng s v n trong n c. Hy v ng c a chnh ph Xucacn thng qua k ho ch di h n 8 nm, c th a In onesia t m t n c nng nghi p l c h u tr thnh m t n c cng nghi p pht tri n. Tuy nhin, theo nh gi c a cc chuyn gia kinh t trong n c, k ho ch 8 nm c a Indonesia khng st th c t v kh c kh nng th c hi n.

c. Nh n c ki m sot cc ho t trong n c v n c ngoi i v i cc ho t

ng kinh doanh c a t b n t nhn

ng kinh doanh c a t b n t nhn trong n c, chnh

ph Xucacn thng qua m t s bi n php sau y: - T o i u ki n cho t b n dn t c pht tri n, qu c h u ho ho c trng mua ti s n c a t b n m i b n, h ng cc n n kinh t t nhn ho t quy nh ng d i s ki m sot tr c ti p c a nh n c, khng c s n xu t kinh doanh v t khun kh v ch tiu do nh n c

i v i t b n Hoa ki u ng k qu c t ch Indonesia c coi l thnh ph n kinh t c a t b n t nhn trong n c v th c hi n theo quy nh php lu t c a chnh ph Indonesia. H c th lin k t v i th tr ng n i a. Ton b cc c s kinh doanh nh n c v t nhn trong n c s n xu t cc s n ph m p ng nhu c u tiu dng cc ho t thn u b nghim c m. M t khc, ng kinh doanh, thu mua lng th c th tr ng nng

t n d ng v n c a t b n Hoa

ki u, nh n c khuy n khch s tham gia thng qua hnh th c cng ty c ph n, trong t l gp v n c a chnh ph khng qu 30%. Hnh th c cng ty c ph n tm v nh Indonesia lc ny c c bi t quan chnh ph c kh nng ki m sot 120 cng ty c

61

ph n trong nm 1963-19641. i v i ho t ng c a t b n t nhn n c ngoi: v c b n, ton

b ti s n c a t b n H Lan v t b n n c ngoi khc hi n c trn t Indonesia b qu c h u ha v giao cho chnh ph Indonesia qu n l. Tr m t s x nghi p n c ngoi trong m t s ngnh kinh t , chnh ph cha c kh nng thay th th ti p t c ho t s ki m sot c a chnh ph . ng d i

Chnh ph ho t

c quy n trong lnh v c ngo i thng v h n ch t i a cc t Indonesia. M t u t trong

ng kinh doanh c a t nhn n c ngoi trn

quan ch c chnh ph Indonesia lc tuyn b r ng: Chng ta th vay tr n c ngoi hn l chng ta m c a cho n c ngoi n c"2.

d. S d ng h th ng ngn hng qu c gia nh l phng ti n chi tiu c a nh n c H th ng ngn hng c a Indonesia trong c ch k ho ch ha t p trung khng ph i l n v kinh doanh thu c vo nh n c. c l p m tr thnh phng ti n ph

Ph n l n ngn sch nh n c ch

m b o hn 40% nhu c u th c t . S mu thu n trong

thi u h t c gi i quy t thng qua cc kho n vay n c ngoi v nh n c ch th cho ngn hng pht hnh gi y b c. V n c ch k ho ch ha t p trung d n
1 2

Indonesia l kh nng tch ly c a cc c

s kinh t nh n c r t th p, ngu n v n l n v chi ph qu t i. Th c t n cn cn thanh ton lun lun b i chi. N u nm 1953, t c

ng Nam : nh n c v n n kinh t , NXB khoa h c, M., 1993, tr 80 D n theo:Yusuf Panglagkin: Trends in Maketing. Publihed by Centre for Strategie and International Studies Jakarta, 1974, tr.135

62

chi ph c a nh n c tng 17% th 1962 tng trung bnh 47%, 106%1.

n nm 1960 tng 30%, nm 1961 -

u nm 1963 tng 153%, nm 1964 tng

T l thu n v i m c b i chi ngn sch, nh n c ra m nh l nh cho ngn hng qu c gia tng s gi y b c pht hnh rupi. Do t c l m pht th tr ng n i a t 136 t rupi nm 1962 ln 703 t rupi nm 1964 v nm 1965 ln 2,982 t Indonesia tng nhanh, y gi c sinh ho t vo nm 1965 tng 360 l n so v i nm 19602.

Th c t m hnh kinh t k ho ch ha t p trung c a Indonesia vo cu i nm 1965 hon ton ph s n. Kinh t Indonesia khng nh ng khng tng m cn gi m st so v i th i k tr c. N u nm 1957, t ng s n ph m bnh qun l 131 la M /ng i th n nm 1963 ch cn 63 la M /ng i. S n l ng cng nghi p ch tng 0,4% v s n l ng nng nghi p tng 0,7% so v i 1,7% v 2,3% c a nm 1957.

Nguyn nhn d n trung l :

n s ph s n c a m hnh kinh t ke ho ch ha t p

- Th nh t, tham v ng c a chnh ph Xucacn qu l n. H mu n xy d ng m t x h i ki u m u, n n kinh t ki u m u, trong mu n ch ng t s c m nh c a nh n c c kh nng lm kinh t v ki m sot ton b cc ho t ng kinh t . T quan i m ny d n ns l a ch n sai l m m hnh pht tri n kinh t khng ph hp v i trnh pht tri n c a n n kinh t a thnh ph n, l c h u, s n xu t nh u, gi i php ng n iv i chi m u th . Trong hon c nh ban
1 2

Kinh t v chnh sch kinh t c a Indonesia (1945-1968), NXB khoa h c, M., 1971, tr 120, ti ng Nga. Hemphery: Indonesias National Plan for Economic Development, Asian Survey, Vol.3, No 11, 1966

63

nh n c l tng c ng tch ly trn c s huy ph n v lm nhi m v - Th hai, chnh ph i u ti t cc ho t ng kinh t .

ng t i a cc

thnh ph n kinh t khc nhau, trong nh n c ch chi m m t b

thch ng v i m hnh kinh t k ho ch ha t p trung, so n th o m t chng trnh h t s c r ng l n v y

tham v ng. K t qu cho th y; cc k ho ch a ra "l t ng" hn l th c t . S hnh thnh v pht tri n hng lo t cc x nghi p qu c doanh quy m l n khng ph h p v i trnh x h i khi . s n xu t v tnh ch t

Ngu n v n t p trung

y r t l n nhng chu chuy n t b n th p, hi u

qu s d ng t i a l 40% cng su t. Trong khi ton b n n kinh t cha t o ra c ngu n tch ly c n thi t, chnh sch a ra hng lo t cc chng trnh x h i r ng l n nh ch cng trnh phc l i, nng thn... Tnh hnh ny d n nm, tnh tr c p, tr gi, pht tri n cc y m nh xy d ng v cc chng trnh pht tri n n mu thu n gi a m c tiu k ho ch v t 30% chi tiu k v m

kh nng th c hi n m c tiu k ho ch. Ch xt ring trong k ho ch 8 n nm 1965, ton b n n kinh t ch ho ch. Khi kh nng th c hi n k ho ch h t s c h n ch , ng l n c ny ph i thay i chnh sch k p th i, tri l i tm cch ch ng r ng quy m ho t ng c a khu v c nh n c: Cc chnh sch ny y m nh cc c h i tham nhng

lm tng ngu n v n n n c ngoi v c a cc quan ch c chnh ph . - Th ba, xu t pht t chnh sch kh nng ki m sot n n kinh t , ha ph c v th tr ng n iad n

c quy n c a nh n c, khu v c c bi t - khu v c s n xu t hng n tnh tr ng khan hi m hng y t l l m pht

t nhn khng c i u ki n pht tri n. Trong khi nh n c khng

ha m t cch gi t o gp ph n lm tng gi c ,

64

tng cao. M c tiu c a chnh ph lc ny coi tr ng nh ng k v ng chnh tr nhi u hn l hi u qu kinh t lm tng tnh ch t quan liu trong b my i u hnh c a chnh ph . Ph n l n ngu n thu ngn sch nh n c t p trung nui b my nh n c v i t l ngy cng tng t 44,9% nm 1960, 80% nm l963 v 66,4% nm 1964. Trong khi t l ngn sch chi cho pht tri n ch chi m trung bnh 8% trong th i gian tng ng trn.

Tnh hnh kinh t chnh tr c a Indonesia vo gi a th p k 60 ngy cng tr nn cng th ng. Nh ng xu h ng i c i t n n kinh t ngy cng pht tri n, bo hi u s s p t p trung. ang ng n i v i c ch k ho ch ha

2. Th i k "Tr t t m i ho c chi n l c pht tri n kinh t theo c ch th tr ng c i u ti t T thng 10 nm 1965, tnh hnh kinh t Indonesia kh ng ho ng nghim tr ng: M c tiu qu l n d n t ra cho cc chnh sch kinh t k ho ch ha tp trung b p ngu n ngn sch thi u n cu i nm 1966, s b p ngn sch thi u n 650% n vi c th c hi n k ho ch km hi u qu . Ngn sch nh

n c b i chi lin t c v i s l ng l n. n c a Indonesia h t, chnh ph

h t chnh ph lun ph i vay n n c ngoi. Tnh t m c k l c l 8 t USD.

lin t c pht hnh gi y b c, in thm lo i ti n m i 500

rupi v 1000 rupi, cng lm cho t l l m pht tng t 400% vo cu i nm 1965.

Trong i u ki n , l c l ng ch trng "m c a" kinh t trong n c t p trung ph phn chnh ph v i h i chnh ph ph i th c hi n chnh sch t nhn ha, th c hi n kinh t th tr ng.
65

L c l ng phng Ty trong b my chnh ph , ph n l n l cc gi i t ng lnh qun s v cc nh kinh doanh c o t o t i M th y c n thi t ph i xa b b my nh n c c v chuy n ho t nh n c sang phng h ng m i. K t qu , cu c ng c a b my v chnh o chnh qun s

n ra vo ngy 30 thng 10 nm 1965, chnh ph c b l t nhi u quan h v i t b n n c ngoi ln c m quy n.

ph c a t ng l p t s n m i b n, qun phi t v cc gi i kinh doanh c

Sau cu c

o chnh, chnh ph Xuhact m t m t ch m d t cc ho t ng chnh tr , kinh t c a

ng ng

c a b my nh n c c, coi cc ho t

C ng s n Indonesia l khng h p php. M t khc, chnh ph tuyn b "Tr t t m i" theo kinh t th tr ng c i u ti t l con ng pht tri n m i c a Indonesia.

M c tiu pht tri n kinh t - x h i c a Indonesia trong khun kh "Tr t t m i l chuy n g n vai tr ki m sot v can thi p tr c ti p c a nh n c sang lm nhi m v ch nh n c l chuy n. i u ti t v t o i u ki n h tr v y nhanh i c qu trnh pht tri n ch ngha t b n t nhn. G n li n v i s thay

i chi n l c pht tri n kinh t t "thay th

nh p kh u" sang "cng nghi p ha h ng v xu t kh u, chuy n t n n kinh t " ng c a" sang kinh t "m c a".

Tuy nhin, qu trnh chuy n chuy n

i sang c ch th tr ng c i u ti t u.

Indonesia di n ra m t cch th n tr ng, th c hi n t ng b c, khng ph i l i hon ton ngay t lc b t

Chi n l c pht tri n kinh t - x h i th i k "Tr t t m i"

Indonesia t
66

nm 1965

n nay c th c thi qua 3 giai o n sau y:

a. Giai o n khi ph c v n

nh n n kinh t (1966-1968) B c

i m chuy n ti p sang c ch th tr ng. N i dung c a giai o n ny nh m gi i quy t m t s v n - Tr c h t n nh kinh t chnh tr . ng kinh t nh m t o c b n:

- Nh n c trong qu trnh i u ti t cc ho t

ra ch t xc tc hnh thnh cc nhn t c a c ch th tr ng. - K t h p cc bi n php qu n l kinh t v i qu n l x h i, nh m h n ch t ng b c c ch quan liu, bao c p th v hnh ng v h ng t duy ng c a cc c s kinh t (nh n c v t nhn) nhanh

chng thch nghi v i mi tr ng c a n n kinh t h ch ton.

Trong ba nm th c hi n b c

m chuy n ti p, chnh ph In onesia

th c hi n hng lo t cc cu c c i cch quan tr ng.

b. Th c hi n ch

ti chnh lnh m nh trn c s

tng thu b chi,

tng c ng xu t kh u v h n ch cao nh t m c tng l m pht M t m t chnh ph th c hi n h th ng gi nng v n gi n ha cc

th t c xu t kh u, t o i u ki n cho cc nh xu t kh u trong n c m r ng quan h thng m i v i cc t ch c bn ngoi. M t khc, chnh ph th c hi n phn lo i v s p x p cc nhm hng xu t kh u Indonesia th i k ny c chia lm 3 nhm: i u ti t ch thu v s d ng ngo i t c a t ng n v s n xu t. Hng xu t kh u c a

- Nhm 1: cc s n ph m xu t kh u c b n c php trch t 10 50% ngu n l i nhu n rng ti u t.

67

- Nhm 2: cc s n ph m xu t kh u kh bn c php tnh t 30 75% l i nhu n rng u t s n xu t.

- Nhm 3: cc s n ph m th cng m ngh , s n ph m truy n th ng c tnh t 50 n 90% l i nhu n rng ti u t.

Tuy nhin, cc n v kinh doanh thu c m t trong ba nhm s n ph m trn tr c khi c php s d ng ngo i t ph i n p ton b s ngo i t xu t kh u thu c vo ngn hng ngo i thng. Ngn hng ngo i thng c trch nhi m qu n l s l ng ngo i t v cn c theo t l chnh ph quy ti n t nh) s a phng theo gi quy i l 10 rupi - 1 USD n u c trch (do u t b ng cc c ngn hng ngo i thng phn b l i b ng

nguyn li u my mc trong n c. N u cc n v . kinh doanh c n ngo i nh p kh u thi t b , my mc, nguyn nhin li u c B ch qu n ng th s c r i ngo i t theo cc t l chnh ph quy nh ti nh. Chnh

sch ny c ngha v a t o i u ki n cho cc nh xu t kh u c s d ng m t kho n l i nhu n nh t c ngo i t , trnh s u t m r ng v a ki m sot ng ngo i t lng ph.

Chnh sch n ban hnh

nh gi c v ki m ch lm pht trong th i k b c

l m t trong nh ng chnh sch c nh n c quan tm. Chnh ph o lu t quy ng v quy

nh s tham gia kinh doanh c a Ngn hng trung

nh c ch c nh tranh gi a ngn hng nh n c v ngn

hng t nhn trong lnh v c kinh doanh ti n t theo c ch th tr ng t do. Ngn hng trung ng d a trn ngu n ngo i t xu t kh u v ngu n v n: vay tn d ng bn ngoi nh m nng cao kh i l ng d tr quy nh t gi h i oi trn th tr ng, h n ch vi c nng gi c a t nhn, tng ngu n thu ngn sch. M t khc, ngn hng nh n c th c hi n chnh sch thu ht ngu n v n th tr ng trong n c thng qu hnh th c thu

68

ht ngu n ti n nhn r i trong nhn dn b ng cc hnh th c g i ti t ki m.

B ng cc ngu n huy

ng v n trn y, ngn hng ti p t c cho cc c s ng th tr ng. V d : u nm 1967 t l

s n xu t vay (nh n c v t nhn), t l li su t tn d ng c i u ch nh linh ho t theo gi bi n li su t ngn hng quy nh cho cc c s s n xu t l 4%/thng, cc c s

xu t kh u v giao thng v n t i l 5,6%/thng v cc ngnh d ch v l 7%/thng th vo cu i nm o m c l m pht c xu h ng tng, ngn hng i u ch nh t l li su t l 6%, 7,5% v 9%/thng.

K t h p v i chnh sch li su t, chnh ph cn th c hi n cc bi n php h n ch t i a pht hnh gi y b c, th c hi n tng thu, gi m ch , i u ch nh gi c h p l tm, chnh ph tng ngu n thu nh p ngn sch. i m ng quan th c hi n i u ch nh gi c m t s m t hng, v n l l i .V d , m t s m t hng v n

nh ng gi c b t h p l c a c ch c

tr c y c tr gi c i u ch nh, nng gi d u m t 0,5 rupi ln 4rupi/1t, nng gi v t g p 2 l n t 1,5 rupi ln 3 rupi/1km, gi i n tho i, i n tn tng 17,5 l n, gi xng tng 12 l n. Gi c b t h p l do nh n c tr gi tr c y chi m 20% gi tr b l l y t ngn sch nh n c.

c. Th c hi n b c

u chnh sch ch nh

n v s p x p l i khu v c

kinh t qu c doanh v m r ng m t ph n kinh t t nhn V i s l ng g n 1000 x nghi p qu c doanh, trong 45% s x nghi p c quy m l n sch qu c gia. c p trung ng v hng trm x nghi p c p a phng i v i ngn trong th i k c ch k ho ch ha t p trung l gnh n ng

69

Th c hi n chnh sch s p x p khu v c ny theo c ch h ch ton kinh doanh khng th hon thi n trong m t th i gian ng n. y l v n t p lin quan n hng lo t cc v n ph c ph i th c hi n nh gi i t a cc x

nghi p qu c doanh lm n thua l b ng cch no? Vi c s d ng nhn cng d t khu v c nh n c, vi c chuy n ha cc trang thi t b l n, l c h u nhng cha h t th i gian s d ng ra sao?... Do , th i k th c hi n b c m chuy n ti p i h i chnh ph t p trung gi i quy t vi c s p x p ng c a x nghi p, c ph n ha, chuy n u chnh l i khu v c kinh t qu c doanh b ng cch gi i tn cc x nghi p thua l tri n min v i bi n php nh ng ton b cho cc x nghi p t nhn. Tuy nhin, b c v s n xu t hng tiu dng.

ph t p trung t nhn ha cc x nghi p nh n c trong cc ngnh d ch v y l nhm cc x nghi p gi tr ti s n khng l n nhng n u bi t qu n l s t o l i nhu n nhanh hn, ph h p v i kh nng c a cc ch x nghi p t nhn.

Ring nm 1967, 120 x nghi p d t qu c doanh trn t ng s 181 x nghi p d t c t nhn ha. Ngoi ra trong th i i m ny, hng lo t cc c a hng thng nghi p qu c doanh cng b t u c t nhn ha.

i v i khu v c hnh chnh s nghi p, chnh sch i u ch nh v s p x p l i bin ch g p kh khn hn. Ph n l n t l gi m bin ch ch anh ngha, ch y u l nh ng ng i s p 1967, t l gi m bin ch m i ch t 2% so v i m c tiu t trn n tu i v hu. Ton b nm t ra l 25% s

nhn vin hnh chnh. L do c n tr nh t Me eca c a Indonesia ngy 21/5/1967 phn tch do tnh hnh kinh t , chnh tr trong n c cha th t n kh khn
1

nh, vi c

ng ch m vo khu v c b my nh n c s gy nh ng

i v i chnh ph hi n th i1".

Indonesia, NXB khoa h c, M. 1983, ti ng Nga, tr.132-133.

70

ng th i v i chnh sch s p x p b c nm 1968 chnh ph b ng cc hnh th c thng qua

i v i khu v c qu c doanh, u t t nhn trong n c. u c tham gia u t

o Lu t

o lu t ny cho php cc t nhn c kh nng

c l p, h p doanh ho c x nghi p c ph n trong h u nh khng cho php.

h t cc ngnh kinh t , tr m t s ngnh theo lu t

Chnh sch ny tr c h t nh m thu ht ngu n v n to l n c a t b n Hoa ki u. Th i k ny xu t hi n hng ch c x nghi p h p doanh ho c cng ty c ph n gi a gi i quan ch c chnh ph v i t nhn Hoa ki u: trong lnh v c bun bn cng nghi p ch bi n. K t qu c a lu t cho th y b c u t trong n c u c ch th tr ng c c h i pht tri n, t l tham gia a ngy cng phong ph v s

vo cc thnh ph n kinh t t nhn trong s n xu t, kinh doanh tng ln, cc s n ph m xu t kh u tiu dng n i l ng v ch ng lo i. Ch tnh ring trong lnh v c xu t kh u, b ng cc chnh sch u i ngo i thng v chnh sch chi m v tr p u t c a nh n c, t l c a t nhn ngy cng o. Theo s ph i lo i v nhm cc s n ph m xu t kh u:

Nhm A bao g m cc s n ph m nng s n, nguyn li u c b n. Nhm B l cc s n ph m cn li c th c hi n vo nm l968 cho th y:

Thnh ph n tham gia Nhm A T nhn Chnh ph trung ng Chnh ph a phng 75 15 10

T l (%) Nhm B 90 10

Ngu n: Suhato plans Again Far Eastern Economic Review, 1967, Vol 58,

71

No 6.

d. M c a v i cc n c phng Ty nh m vay n v thu ht v n u t n c ngoi Nhu c u b c thi t th c hi n c ch th tr ng c hi u qu : i h i i n i nu trn khng th gi i quy t c c p bch v c tnh ch t s ng cn u t v s d ng u u t n c ngoi u t c a cc n c.

mu n ph i th c hi n chnh sch m c a trong i u ki n kh khn nghim tr ng v v n, cc chnh sch cc v n hi n b c c b n c a n n kinh t Indonesia. Do trong th i k th c m chuy n ti p, hai v n

i v i Indonesia l xin ti tr v vay n , thu - ht h t s c r ng ri nh m tranh th t i a cc kho n Ng c l i chnh sch u t c a Indonesia ra

t. Nm 1967, chnh ph Indonesia ban hnh lu t

i lc: ny r t k p th i v c quy n M , Nh t v Ty o v k t h p v i xu

n khng nh ng p ng nhu c u trong n c m cn p ng s mong m i t lu c a hng lo t cc cng ty t b n tr ng n i u, l i d ng v tr chi n l c, ngu n ti nguyn a d ng v phong ph, th a r ng l n, ngu n nhn cng ng h ng chuy n ha "t b n d th a" vo cu i th p k 70 c a cc n c t b n pht tri n, - Indonesia tranh th c ngu n ti tr h t s c to l n c a hn 50 t ch c qu c t v cc n c t b n pht tri n. C th nh n nh r ng Indonesia l m t trong s t cc qu c gia tr c khi b c vo kinh t th tr ng may m n c nh n kho n ti n vi n tr khng hon l i to l n t cc n c t b n pht tri n v i t ng s l 724 tri u USD, trong ring t ch c IGGI (nhm lin chnh ph vi n tr kh n c p cho Indonesia) l 528 tri u USD, chi m 77% t ng s . Ngoi ra, Indonesia thnh cng trong vi c vay n n c ngoi theo ch di h n 30 nm v i t l li su t u i 2%/nm, t ng s n l 1,7 t USD, trong - M

72

Nh t chi m 70% t ng s ti n cho vay1.

Trong ph n vi n tr khng hon l i c a cc t ch c qu c t v cc n c t b n, Indonesia dnh 528 tri u USD cho cc kho n chi ph th ng xuyn, 89 tri u USD cho cc kho n chi pht tri n. S ti n vi n tr v vay n to l n nu trn t o i u ki n thu n l i cho Indonesia nh m kh c ph c nh ng kh khn v v n cng nh cn b ng cn cn ti chnh, tng lng, d tr ngo i t . Bn canh ngu n ti chnh ny, lu t Indonesia b c n c bao g m trn 50 cng ty tham gia k k t trnh l 166, s v n u t c a u pht huy hi u qu . Ch tnh ring nm 1968 c 11 u t v i s l ng cng uv i u t l 365,9 tri u USD, trong M d n

s l ng l 119,4 tri u USD, ti p sau l Nh t v i 93,2tri u USD2.

K t qu c a b c

m chuy n ti p tr c khi Indonesia th c s chuy n

sang c ch th tr ng c ngha h t s c to l n.

Nhn chung t ng th n n kinh t Indonesia vo cu i nm 1968 tng n nh. T l l m pht xu ng t 3 ch s xu ng cn 2 ch s gi c i n nh, t c tng tr ng kinh t tng

t 4% so v i 1,2% nm quan tr ng hn c l

1965 gi tr xu t kh u tng 25%... Tuy nhin, v n

b ng bi n php i u ti t, nh n c t o ra nh ng y u t xc tc nh m kch thch c ch th tr ng pht tri n, m c d h u qu c a c ch t p trung, quan liu, bao c p v n cn t n t i dai d ng v v n l v n tr qu trnh pht tri n kinh t c a Indonesia cho ny. l nc n n nh ng giai o n sau

1 2

Indonesia v chnh sch kinh t , S d, tr.317. ng Nam : nh n c v n n kinh t (S d).

73

3. Chi n l c tr t t m i - xng s ng c a c ch th tr ng Sau khi k t thc chnh sch ba nmKhi ph c v n ch th tr ng Indonesia b t nh n n kinh t c o c a chi n

u v n hnh d i s ch

l c di h n Tr t t m i chnh ph Indonesia d ki n chi n l c ny s k t thc vo nm 2000 v i m c tiu pht tri n nhanh chng ch ngha t b n t nhn, a Indonesia t m t n c nng nghi p l c h utr thnh qu c gia cng nghi p pht tri n. Chi n l c Tr t t m i mang n i dung r ng l n, bao g m nh ng v n v y, tnh kinh t x h i, i n i v i ngo i, c th c hi n thng qua h th ng k ho ch trung h n 5 nm.Nh n nm 2000 Indonesia ph i th c hi n 6 k ho ch 5 nm. Hi n n i b c l cc chnh sch i u ch nh n n ra, c ng c v t o ra nay Indonesia ang th c hi n k ho ch 5 nm l n th 5. Nhn l i k ho ch v ang th c hi n, v n kinh t c a nh n c g n li n v i cc m c tiu

nh ng nhn t m i nh m kch thch xu th pht tri n kinh t th tr ng.

N i dung ch y u c a chi n l c Tr t t m i t p trung trong m t s xu h ng sau y:

a. Xc

nh l i quan ni m ch c nng c a b my nh n c v khu v c

kinh t nh n c Nh ng nguyn t c ho t ng c a c ch th tr ng khng th ch p nh n ng kinh t . V n t ra

nh ng t duy l c h u v vi c hnh thnh b my nh n c kh ng l ki m sot v can thi p tr c ti p vo cc ho t i v i chnh ph l xc nh r vai tr nh n c trong c ch m i. Th c

ra trong th i k th c hi n khu "chuy n ti p", nh n c gi m d n tnh ch t ki m sot tr c ti p ho c lm thay cc khu v c khc, tuy nhin m c v tnh ch t c quy n nh n c v n cn t n t ph bi n.

74

Trong giai o n m i, Indonesia quan ni m r ng:

thch ng v i c ch nhi m v

th tr ng theo nguyn t c c nh tranh, h ch ton v hi u qu ki n pht tri n t nhn. Tuy nhin

ch y u c a nh n c l lm ch c nng i u ch nh, xc tc v t o i u c i m kinh t x h i Indonesia l a hnh ph c t p, c s x h i a v n ho c uy tn th c hi n hay m t qu c gia l n v lnh th v dn s , ho c m t s ngnh m t nhn khng khng mu n tham gia. Do , t qu c doanh. n c chnh ph l c l ng c trnh cc nh ho t

d ng i h i s can thi p tr c ti p c a nh n c trong m t s khu v c In onesia V n t n t i m t b ph n kinh

tng c ng hi u qu qu n l v i u ti t b my nh n gi n ha b my nh n c v tng c ng th ht chuyn mn v ti nng qu n l t tham gia b my d n n b my nh n c nng

i u hnh. Trong c ch c, 80% quan ch c trong b my chnh ph l ng chnh tr v qun s l c v qu n l ha n sang c ch m i hi n tng quan liu qun phi t ha b my nh n c trong nh ng nm u v n cn t n t i kh l n ph i n k ho ch 5 nm l n th 2 (1974- 1979), nh n c m i c i u ki n c i t b my nh n c: V c quan c p b , nh n c gi m 41 b tr c y xu ng cn 28 b b ng cch st nh p cc b h u quan v gi m b t cc t ch c trung gian. ng th i nh n c gi m t l tham gia c a cc quan ch c chnh tr , qun s trong h th ng qu n l kinh t : C p qu n l trung ng tr c y, t l tham gia b my nh n c c a gi i lnh chi m 80% nay cn 41%, c p ch t ch gi a gi i lnh a phng gi m t 60% cn 25%1. Hi n t ng ng ch trong c ch m i l v c hnh thnh m i lin k t o v i cc nhm nh k phi t (technocrat) xu t cc tr ng chuyn ngnh thn t - gi i qun s , c o t o, qu n l

trong n c v qu c t v s lin minh gim Chnh ph v i gi i kinh doanh t b n Hoa ki u. M i lin k t ny t o nn l c l ng kinh t ch y u trong c ch th tr ng t o i u ki n m r ng quan h kinh t hng
1

ng Nam : Nh n c v n n kinh t (S )

75

ha trong n c. Tuy nhin s bnh tr ng c a b ph n ny d n trnh ti ki m sot, ti quan liu sau ny.

vi c hnh thnh ch ngha t b n quan liu, qun phi t v tng nhanh qu

V khu v c kinh t qu c doanh, nh n c ti n hnh hng lo t cc bi n php i u ch nh, phn lo i v gi i th 1974 v 1978, chnh ph ban hnh ph h p v i c ch m i. Nm o lu t v ch c nng, quy n h n c trch gim st

c a kinh t qu c doanh. Chnh ph thnh l p U ban qu c gia v x nghi p qu c dn v h i cc nh cng nghi p Indonesia v qu n l khu v c ny.

ng ch l bi n php t nhn ha cc x nghi p qu c doanh thua l v phn lo i h th ng x nghi p qu c doanh. Tnh t nm 1970 n 1980, s x nghi p qu c doanh gi i th v t nhn ha tng t 43 x nghi p ln 216 x nghi p, ph n l n l cc cng ty thng m i qu c doanh, cng nghi p ch bi n (ch y u l cc nh my v s n xu t ng)1. T nm 1974, chnh ph ti n hnh phn lo i h th ng x nghi p qu c doanh, quy nh ch c nng c a t ng lo i. H th ng x nghi p qu c doanh t nm 1974 tr l i y c 4 lo i: - H th ng x nghi p 100% v n c a nh n c, ch y u l cc x nghi p phi ti chnh theo cch phn lo i c a Lin h p qu c. - H th ng x nghi p cng c ng lm ch c nng ph c v cc nhu c u x h i nh i n, n c, s a ch a c u ng cng ty cng vin, c p thot. n c thnh ph ... - H th ng cng ty c ph n, ch y u l thu ht ngu n v n t nhn trong n c. - H th ng x nghi p h n h p gi a nh n c v i t nhn n c ngoi.
1

u t c a

Indonesias Economic in pelitap, the Indonesian Quarterly, Vol 12, No3, 1998

76

Hai hnh th c x nghi p qu c doanh sau cng c nh n c quan tm v pht tri n. Tnh doanh hi n c1. n cu i nm 1986 s x nghi p c ph n chi m 14,6%, x nghi p - h p doanh v i n c ngoi chi m 61% t ng s x nghi p qu c

b. Vai tr c a nh n c v chnh sch i u ti t kinh t . * Th nh t, v cc chnh sch chung: Ch c nng ch y u c a nh n c trong c ch th tr ng t o ch t xc tc n c k t cc hi p lm Indonesia l ra cc m c tiu di h n v ng kinh t - x h i, u t n c ngoi, k ng n h n, phn ph i thu nh p, i u ti t cc ho t ng ra nh n vi n tr , vay n v thu ht

kch thch cc nhn t th tr ng pht tri n nh nh

nh chuy n nh ng k thu t, cng ngh , pht tri n h

th ng gio d c, y t cc cng trnh phc l i, gi i quy t cng n vi c

Ton b chnh sch chung c a nh n c c th hi n trong chi n l c pht tri n kinh t di h n v cc k ho ch 5 nm (cn g i l cc Pelita). T nm 1969 th tr ng ho ch qu c t . n nay, Idonesia th c hi n c 4 Pelita v hi n nay c i m c a h th ng k ho ch ha trong c ch i u ny th hi n ch m c tiu k ang ti n hnh Pelita 5.

Indonesia mang tnh ch t h ng d n, i u ti t nhi u hn l trong n c v th tr ng

cc ch tiu php l nh b t bu c.

t ra c cn c vo tnh hnh kinh t

B n thn m i ch tiu pht tri n kinh t trong t ng k ho ch c tnh ch t

1

Anne Booth: Repelita V and Indonesias Medium Term Economic Strategy Australian National University, Vol 25 No2, August, 1989, tr.12.

77

co gin s

c i u ch nh k p th i gi a nh ng dao

ng

t bi n c a n n

kinh t . M t khc, vai tr i u ch nh c a nh n c thng qua h th ng k ho ch ha nh m h ng n n kinh t V n ny lin quan t n c pht tri n theo c ch th tr ng c i u ti t ch khng ph i l c ch th tr ng hon ton t do. n v tr, vai tr kinh t , chnh tr , x h i c a m t i tr ng trong qu c gia c kh nng qun s v chnh tr t o nn m t s khu v c l t o th m c c v i cc c ng qu c khc.

Nhn chung, m c tiu ph n

u c a ton b chi n l c "Tr t t m i l

t o i u ki n cho Indonesia tr thnh m t n c cng nghi p pht tri n, v v y khi theo di TSPQD c a Indonesia, t tr ng cng nghi p ngy cng tng. c bi t ngnh kinh t th 3 - cc - ngnh d ch v v cng nghi p i u ch ng t l c l ng s n xu t ng th i cng th y c t m nhn u u i k p: trnh pht tri n c a d ch v tng ln, chi m 30% TSQD. Indonesia ngy cng pht tri n v c a cc nh qu n l v m ang ph n cc n n kinh t hi n i.

Ngoi vi c qu n l v i u ti t chung b ng h th ng k ho ch ha, nh n c trong c ch th tr ng cn c bi t ch n gi i quy t cng n i ho c s h y nhanh n n vi c lm, tng c ng phc l i x h i, m r ng v hi n t ng kinh t - x h i. B n thn kinh t th tr ng l vi c kinh t hng ha pht tri n. Do , trnh

thch ng v i n l vi c nng cao

qu n l v cng nhn c k thu t lm nhi m v quan tr ng.

N u tnh trong k ho ch 5 nm l n th I (1969-1974) chi ph nh n c cho cng tc gio d c, o t o m i chi m 9% t ng ngu n chi th nm l n th 4 (1984- 1989) tng ln 17,6% v d nk 5 nh k ho ch 5 nm
78

l n th 5 s tng ln 21%. Indonesia l qu c gia c di n tch l n,. bao g m hn 13.000 hn h ng l n n trnh o. S phn chia v m t lnh th cng lm nh x h i v m c s ng c a m i vng. V th , mu n vn ha x h i, t o cng n vi c lm xu ng m c 1,9% nm

c ch th tr ng pht huy c tc d ng i h i nh n c ph i c chnh sch thch h p nng cao trnh m t cch h p l v bnh ng gi a cc vng khc nhau: Bn c nh chnh

sch k ho ch ha gia nh, h n ch t l sinh i u ti t l c l ng lao nm l t o ra s lao 1993,

trong k ho ch 5 nm l n th 5, chnh ph cn th c hi n cc bi n php ng trong cc ngnh. M c tiu c a k ho ch 5 ng c vi c lm tng 3%/nm, a s lao ng c ng c a

vi c lm t 74,496 tri u ng i nm 1988 ln 86,358 tri u ng i vo nm c bi t chnh sch phn ph i v i u ti t l c lng lao chnh ph nh ng nm g n y ch tr ng vo cc ngnh d ch v v cc khu v c s n xu t nh c a t nhn. T l nhn cng thu ht vo 2 khu v c ny tng nhanh t 11,2% nm 1985 ln 17,6% nm 1988. Ngoi ra, nh n c cn khuy n khch v tng s l ng vi c lm cho nh ng vng tr c y cha c quan tm nh vng Klimantan s tng trung bnh l 46%/nm; Sumatora l 4,35/nm; Sulavesi l 3,9%/nm trong khi vng Java trung tm c n c ch tng 2,2%/nm1.

* Th hai, nh n c v c c u kinh t : V cng nghi p: b c vo c ch th tr ng, nh n c gi m d n vai tr ki m sot v can thi p tr c ti p vo h u h t cc ngnh cng nghi p. c bi t trong cng nghi p s n xu t hng tiu dng, t l s x nghi p do nh n c s h u 100% gi m t 60% xu ng cn 35% (th i k 1970-1980). Tuy nhin, so v i cc qu c gia khc trong khu v c, t l tham gia tr c ti p c a nh n c Indonesia trong cc ngnh kinh t n i
1

The Indonesian Quarterly, Vol XII, No 1: 1984, tr.119.

79

chung v trong ngnh cng nghi p v n cn l n.

Hi n nay nh n c

c quy n ho c chi m v tr l n trong cc ngnh cng

nghi p khai thc d u m , cng nghi p c kh, luy n kim, ng tu, cng nghi p qu c phng, thng tin lin l c trong hnh thnh cc khu lin h p ho c cc t h p l n nh cng ty d u m qu c gia Pectamina, cng ty ha l ng kh thin nhin Lemuga, lin h p s n xu t nhm Asakhan, cng ty khai thc g Lam Pooc, t h p thp Krakatan, cng ty hng khng qu c gia Garuda... c bi t hnh th c tham gia tr c ti p cng nh lin u t l n cho ngnh ny (chi m 30% t ng s doanh lin k t v i hng ch c cng ty n c ngoi trong cng nghi p d u m , chnh ph t p trung v n Th c t nm 1970 u t) v coi cng nghi p d u m l xng s ng c a n n kinh t . n 1980, t c l giai o n tr c cu c kh ng ho ng

kinh t th gi i nm 1981-1982, thu nh p t d u m chi m 30% TSPQD, 60% gi tr xu t kh u 70% ngu n thu ngn sch. C th ni qu trnh pht tri n kinh t cng nh gi c m "n n kinh t c t cnh" c a chnh ph Indonesia trng ch ch y u vo ngu n thu nh p d u m .

Ngoi d u m , trong khu v c cng ngh p ch t o nh n c cng chi m t l l n. Ton b s x nghi p l n v trung bnh Indonesia ch chi m 0,6% t ng s x nghi p trong ngnh cng nghi p ch t o nhng chi m 78,3% s n l ng, 77,9% gi tr gia tng v 78% t ng s lng.

C c u ngnh cng nghi p ch t o phn theo lo i hnh x nghi p nm 1974 M c % c a khu v c ch bi n

80

tuy t

Th cng

X nghi p X nghi p lo i nh lo i v a

X nghi p l n

S x nghi p 1.289.800 (chi c) S cng nhn (ng i) T ng s n l ng (t rupi) Gi tr tng (t rupi) Ti n lng (t rupi) 120 613 1.653 4.904.800

95,7

3,7

0,5

0,1

79,5

7,0

4,2

9,3

12,2

9,5

12,3

66,0

13,5

8,6

15,9

62,0

8,4

13,6

15,9

62,1

Ngu n: Anwar Nasution: Indonesias Pelita 4. The Indonesian Quarterly Voi XII, No 3, 1894, tr.292.

S cng nhn thu ht trong cc x nghi p lo i v a v l n ch chi m 13,5% t ng s trong khi ph n l n cng nhn cn l i c s d ng trong cc x nghi p th cng v lo i nh .

B ng phn lo i trn cho th y khu v c kinh t qu c doanh nhin, v n ng quan tm

Indonesia

ngay trong khi th c hi n c ch th cn l n v gi v tr quan tr ng. Tuy y l hnh th c v n i dung c a x nghi p qu c doanh c thay i theo h ng hi u qu hn. Nh n c c
81

nh ng ngnh

u t m i, cc x nghi p khai thc cc m m i... ph n cn c l p theo nguyn t c h ch ton kinh o lu t v quy n c nh tranh trong u t, nng cao o lu t ny bu c cc x nghi p qu c

l i l cc x nghi p ph i th c s cc x nghi p qu c doanh. doanh ph i nng

doanh. Nm 1978, nh n c ban hnh

ng v mu n t n t i ph i tng c ng

nng su t, ch t l ng v h gi thnh s n ph m. M t khc, hnh th c c a x nghi p qu c doanh trong c ch th tr ng ngnh kinh t Indonesia hi n nay khng c quy n, hnh nh t thi t l hnh th c s h u 100% v n. Khng k m t s x nghi p v nu trn v n hon ton do nh n c th c ph bi n nh t Indonesia l cc x nghi p h p doanh ho c cc cng

ty c ph n. S x nghi p ny chi m 85% trong t ng s x nghi p c n c.

B ng hnh th c ny, khu v c nh n c v n t n t i nhng n huy nhn trong n c v n c ngoi. Cc ho t lm ch c nng lnh ti t. o ho c quy t

ng

c s k t h p ch t ch , ngu n v n, k thu t v kinh nghi m qu n l t ng h p doanh v c ph n i u c th c hi n theo ng yn t c "n chia". Do , nh n c khng cn nh m ch y u lm nhi m v

V n

ng ch khc v vai tr nh n c trong ho t

ng cng nghi p

l s ph i h p gi a cc x nghi p l n, v a v cc x nghi p nh , th cng, s k t h p gi a khu v c kinh t hi n th ng. Nh trn 84,5% l c l ng lao tm i v i khu v c kinh t truy n Indonesia v thu ht quan c p, khu v c x nghi p nh v th cng l m t l c ng trong cng nghi p, tuy nhin s l ng i n

l ng ng k , chi m 99,4% t ng s x nghi p

tiu th ch chi m 7,3%. B c sang c ch th tr ng, chnh ph

n. khu v c r ng l n v quan tr ng ny b ng cc chnh sch huy

ng l c l ng th cng v x nghi p lo i nh trong cc ngnh s n xu t

82

ph c v th tr ng trong n c v xu t kh u. M ph ng theo m hnh kinh t Nh t B n, chnh ph cng o n nh t trong x h i. bi n cc x nghi p th cng v lo i nh thnh u vo cc v tinh xung quanh cc trung tm t h p l n s n xu t cc chi ti t ho c nh. Chnh sch ny khng nh ng gi m chi ph cc x nghi p l n m cn t o vi c lm v s d ng nhn cng nhn r i

M t chng trnh r ng l n ang c chnh ph Indonesia th c hi n l hi n nh i ha khu v c kinh t truy n th ng trn c s i v i cc x nghi p nh , u t cc thi t b , my mc lo i nh v a k t h p v i chnh sch u tin mi n thu ho c thu c bi t l ngnh th cng truy n th ng tng nng su t v nng gi tr xu t kh u.

Th t l thi u st khi khng

c p

n chnh sch t nhn ha c a

Indonesia. Qu trnh t nhn ha c a chnh ph Indonesia di n ra ch m v th n tr ng hn nhi u so v i cc qu c gia khc. Trong su t 3 k ho ch 5 nm l n u tin (1969-1983) s x nghi p qu c doanh c t nhn i u ny m nt; ha ch chi m 17% t ng s x nghi p t nhn thnh l p ch tng trung bnh 11% m i nm so v i s x nghi p c xy d ng m i. ph n nh: m t l, t t ng t p trung, bao c p v n cn t n t i kh hai l, khu v c t nhn tr ng c a t b n Hoa ngy cng tng c nh h ng

Indonesia v i nhi u l do ho c l s bnh n an ninh qu c gia u t

ho c l t nhn Indonesia ch t p trung trong cc ngnh d ch v b c

nh chuyn chuy n t b n nhanh. Ba l, chnh ph pht tri n tr c m t t o ra ch t xc tc nh m tng i u ki n cho t nhn pht tri n. ny Ring nguy n nhn th ba ang c chnh ph coi tr ng. V n th 4 v th 5, nh n c chuy n d n h ng ho t

c th hi n r nt khi Indonesia b c vo th c hi n k ho ch 5 nm l n ng sang cng nghi p

83

n ng, ha ch t v nh ng l i cho khu v c t nhn nh ng ngnh cng nghi p ch bi n, s n xu t hng tiu dng V nng nghi p, phng h ng s n xu t c a nh n c l t p trung th c hi n m c tiu t tc lng th c v m r ng quan h hng ha t b n ch ngha nng thn, bi n nng thn tr thnh a bn s n xu t t li u ph c v cng nghi p h ng v xu t kh u. th c hi n phng h ng c b n

nu trn, vai tr nh n c trong th i k m i khng th l cc bi n php t p trung ki m sot nng thn nh tr c. Thay vo , nh n c th c hi n chnh sch v a c ng c nng thn v a t o i u ki n t do ha s n xu t nng nghi p. Vai tr i u ti t c a nh n c trong nng nghi p Indonesia nh ng nm g n y n i b t m t s bi n php sau: - Thay i tnh ch t ki m sot t p trung sch i u ti t theo c ch thi i v i c ch t p trung, k ho ch ha, n nh gi thu

tr ng. Tr c h t v quan tr ng nh t l nh n c t ch c l i h p tc x trong nng nghi p. h p tc x ng vai tr ki m sot nng dn t khu s n xu t khu thu ho ch, thng qua bi n php tn d ng v thu ,

mua lng th c v nng s n c a nng dn. B c sang c ch th tr ng nh n c v n duy tr chnh sch thu mua lng th c, nh t l la g o nhng khng ph i b ng cc bi n php c ng ch , phi kinh t m b ng gi c nh tranh theo c ch th tr ng t do, Nh n c thnh l p h th ng BUDD v KUD1. l cc t ch c thu mua thc g o c a nh n c. Ng i nng dn bn g o cho cc t ch c ny, khng nh ng b ng gi v i th tr ng m cn c h ng tn d ng u i trong nng nghi p. H th ng BUDD v KUD c thnh l p su r ng n t ng sa (lng, x). Ngoi ra, nh n c th cn thnh l p nh ng Bulc th c hi n ch c nng l kho d tr qu c gia v lng th c v l t ch c i u ch nh gi lng th c

BUDD v KUD c ngha l t ch c pht tri n lng x v T ch c c p tn d ng cho nng dn.

84

tr ng n i

a. M c d Bulc l t ch c c a chnh ph nhng

ngu n v n thu mua v l p kho d tr khng c ng tr c t ngn sch nh n c m ph i vay ngn hng nh n c. Do , Bulc tr thnh n v h ch ton, kinh doanh khng nh ng ch ng l i s c nh tranh, thu vt thc g o c a t nhn nh t l t b n Hoa m cn tng c ng huy n nh. ng ngu n v n d tr thc g o t o nn m c gi

- Nh n c th c hi n "Cch m ng xanh trong nng nghi p, thnh l p chng trnh BISMAS v INMAS - cc t ch c c p pht tn d ng cho nng dn. BISMAS l c quan c p tn d ng v i c ch li su t u tin cho nng dn khng c kh nng t o v n. Chng trnh INMAS c p v n v i li su t thng th ng cho nh ng h nng dn c t 2 ha tr ln, ch y u l cc i n ch nh . Ng i nng dn c vay tn d ng c a nh n c mua nguyn li u v thi t b ph c v nng nghi p. Ng c l i, h c ngha v bn thc g o cho nh n c, ngoi ph n thu thu nh p c a h . Chnh ph Indonesia l m t trong nh ng chnh ph c c g ng trong vi c m r ng nghin c u v ng d ng v i cc gi ng la m i, ng n ngy cho nng su t cao v c p phn bn, thu c tr su v thi t b nng nghi p ph c v s n xu t.

- T ch c di dn, khai hoang, th c hi n chnh sch pht tri n nng thn. y l chng trnh r ng l n nh m m r ng di n tch canh ng m t cch h p l. Nh n c th c u khai ng b ,
85

tc, phn b l i l c l ng lao

hi n c p v n m t l n cho nh ng ng i khai hoang, mi n thu t 1 n 3 nm, c p tn d ng c n thi t cho nng dn khi b t hoang. Tuy nhin, bi n php ny cha c th c hi n

" nh tr ng b di". Cho c s hoang u t

n nm 1980, v c b n chng trnh di ang ti th c hi n trn nh tr c khi dn khai c n

dn, khai hoang th t b i. Hi n nay chnh ph ng b , t o i u ki n n

n. Chng trnh pht tri n nng thn c nh n c

bi t quan tm. Nh n c tng c ng chi ph pht tri n nng thn, m c tng trung bnh hng nm l 3%. Chng trnh ny bao g m xy d ng c s h t ng cho nng thn nh ng s, c u, c ng, h th ng th y l i, b o v s c kh e, gio d c ph thng ph c p... Nh m bi n nng thn thnh th tr ng tiu th cc s n ph m cng nghi p v l ngu n cung c p nguyn nhin li u cho cc ngnh cng nghi p ch bi n. - Khuy n khch nng dn tham gia vo khu v c Nh ng nm g n y, chnh ph n i n tr ng cy t,

xu t kh u, tr c y, khu v c ny nh n c chi m v tr ch y u. th c hi n chnh sch giao giao r ng, giao cy cho nng dn qu n l. Cc s n ph m thu ho ch nng dn giao n p cho nh n c v h h p nh n c. c h ng lng n u nh n ng ho c nh n s n ph m n u nh h th c hi n lin k t v i

V ti chnh - ngn hng: m c d v nguyn t c, h th ng ngn hng nh n c trong c ch th tr ng ho t th i k nh ng nm ng m t cch c l p nhng trong u th c hi n "Tr t t m i" h th ng ngn hng ho t

ng c tnh ch t ph thu c, th c ra v n l cng c ph c v cho nhu c u chi tiu c a chnh ph . Trong th i k ny, nh n c cng cho php t nhn c thnh l p ngn hng. Tuy nhin, 85% ti s n v tn d ng t p trung trong tay ngn hng nh n c. Cc hnh th c kinh doanh ti n t vo k ho ch 3 nm l n u tin h u nh cha c khuy n. khch v m ng lm nhi m v ng i gi kho r ng. Ngn hng v n gi vai tr th

86

b c cho nh n c.

i u ng ch

y l 2 k ho ch 5 nm l n

tin, h th ng ngn hng chuyn ngnh c m r ng nh m theo di v c p v n cho cc ngnh m ngn hng ph trch.

Ngu n ti chnh trong th i k "Tr t t m i" a d ng v phong ph hn so v i kinh t t p trung, k ho ch ha tr c y. Ngu n thu ch y u t nm 1970 n nm 1981 l t thu nh p d u m v thu thu t cc cng ty khai thc d u m v cc cng ty n c ngoi kh c. Tuy nhin, chnh sch thu th i k ny cn ph c t p, gy kh khn cho ng i s n xu t. Th hi n l cc chnh sch v cc bi u thu c a nh n c h t s c t m , v n v t. Ring thu thu nh p cng ty, nh n c phn thnh m i m c, thu thu nh p c nhn 85 m c. M c d v y, ngu n thu nh n c khng ki m sot c v lun th t thu do thu cao t o i u ki n tr n thu ho c l u thu . Ngoi ra, ngu n thu nh n c cn t v n vay n v vi n tr c a n c ngoi. V ngu n chi, nh n c gi m chi tiu cho b my nh n c t 70% xu ng cn l5% t ng s chi ngn sch. Nhn chung cn cn ti chnh nh c ngu n d u m v y m nh xu t kh u d n d n c i thi n song m c n n n c ngoi cao. thm h t ti chnh v n cn cao d n

c. Nh n c v i

u t n c ngoi v ngo i thng i u ti t chnh sch xu t nh p

- V c c u ngo i thng, chnh ph

kh u nh m thch ng v i c ch th tr ng v chi n l c h ng v xu t kh u - tr ng tm trong nh ng nm 70. Trong lnh v c xu t kh u, nh n c v n ch trng c quy n xu t kh u cc s n ph m c b n nh d u m , nguyn nhin li u, cng nghi p ch bi n. Tuy nhin, so v i c ch k ho ch ha t p trung, th i k ny nh n c cho php t xu t kh u, ch y u l cc bn thnh ph m, nng s n ch bi n v s n ph m th cng. thch ng v i tnh hnh th tr ng th gi i lun lun bi n ng, nh n c

87

 i u ti t cc ho t

ng xu t kh u, chuy n t c c u xu t kh u sang cc

s n ph m s ch , bn thnh ph m (nguyn nhin li u) sang cc s n ph m trung gian, thnh ph m. Nh n c l y ngu n d u m xu t kh u lm ngu n thu nh p ch y u k t h p v i cc chnh sch a d ng ha s n ph m ch bi n, a phng ha thi tr ng v th c hi n chnh sch "tm b n hng m i". Th tr ng xu t kh u ch y u l Nh t, M , Ty u chi m 80% gi tr xu t kh u.

- V nh p kh u, nh n c tng c ng nh p kh u nguyn nhin li u, thi t b my mc v lng th c vo u nh ng nm 70. Ring lnh v c phn bn, t ch nh p kh u 80% nhu c u rt xu ng cn 15% vo nm. Hi n nay, Indonesia t tc hon ton v phn bn v p ng 67% thu c tr su ph c v nng nghi p.

-V ho t

u t n c ngoi, chnh ph ng

ng vai tr ch y u trong khi k k t

cc h p phn ph i

u t v i n c ngoi, tham gia cng t b n n c ngoi ng

ng d i hnh th c h p doanh. Ngoi ra, chnh ph cn th c hi n u t cho cc ngnh. C th ni trong th p k 70 ho t ng v nh n nh p.

u t t b n n c ngoi tr nn si

c i m cc kho n

u t n c ngoi vo nh ng nm

u th p k 70 ch y u l u t. Tuy nhin, n

u t theo chng trnh, chi m 70% gi tr

vo n a cu i th p k 70, c c u 1983, t ng gi tr

u t theo cng trnh ngy cng tng v u t. Tnh t nm 1967 Indonesia l 13,2 t u t v 65,7% d n la M v i u t c

gi v tr ch y u, chi m 71,3% gi tr u t n c ngoi 788 d n, trong hn 60% gi tr th c hi n trong lnh v c cng nghi p.

88

Chuy n sang c ch th tr ng l y chi n l c "Tr t t m i" lm tr ng tm pht tri n, chnh ph Indonesia th c hi n cc bi n php linh ho t v ph n no t do, dn ch hn so v i c ch c. sch thu ht ngu n v n t c c bi t l cc chnh u t v vi n tr n c ngoi, Indonesia l i d ng c u t g i t p trung c a M , Nh t k t h p v i ngu n d u m t

xu t kh u, t o i u ki n cho n n kinh t Indonesia tng nhanh v lun d th a, nhi u c s cng nghi p hi n

tng tr ng trung bnh l 70% /nm. Cn cn thng m i mu n i c xy d ng. Tuy

nhin, nh ng nhn t th tr ng lc ny di n ra cn ch m. Nh n c cha th c s l y nguyn t c c nh tranh lm th c o, khu v c t nhn ph n no c t do nhng v n c b n v n l khu v c y u i Nh n c v n tr c ti p tham gia, ki m sot qu nhi u cc ngnh kinh t .

Th c ch t, cc bi n php i u ti t c a nh n c ch y u thch ng v i c ch th tr ng bn ngoi nhi u hn l tc trong n c. Do d n su s c ho ng. ng n c ch th tr ng ng n tnh ch t ph thu c n ng n c a n n kinh t

vo th tr ng bn ngoi. Cu c kh ng ho ng nm 1981-1982 tc

n ton b qu trnh pht tri n kinh t c a Indonesia v b n thn n lc ny nh ng nhn t y u k m c a n n kinh t c c h i ng tr c m t th thch m i: nh. c a chi n l c "Tr t t m i hay i u ch nh n n

Indonesia l m t trong nh ng n c ch u h u qu n ng n c a cu c kh ng b c l v pht tri n. Chnh ph Indonesia ch p nh n s s p

kinh t thot kh i kh ng ho ng v d n d n n

Hon c nh th gi i v b n thn n i t i c a n n kinh t ti i u ch nh c n thi t c a c ch th tr ng.

t n c i h i

chnh ph ph i th c hi n m t cu c c i cch kinh t v m, m t bi n php

89

4. C i cch kinh t v m Vo nm 1983, chnh ph Indonesia b t ch nh cc ho t tc u th c hi n hng lo t cc bi n

php c i cch kinh t v m. Th c ch t cc bi n php ny nh m ti i u ng kinh t cho ph h p v i c ch th tr ng. Cu c c i kh khn m i c a n n m c cch ny nh m gi i quy t nh ng kh ng ho ng kinh t bn trong cng nh ng tiu c c c a th tr ng th gi i. V n kinh t Indonesia vo th p k 80 l gi d u m ngy cng h th p

nguy hi m trong khi v n n n c ngoi c a Indonesia tng nhanh. Cn cn ti chnh lun lun b i chi, l m pht v ti l m pht lm m c tng tr ng kinh t t 9,6% nm 1980 t t xu ng cn 2,1% nm 19831. Tnh hnh i h i nh n c ph i th c hi n c i t k t c u kinh t - x h i m t cch tch c c v ton di n.

a. N i dung c a c i cch v m N i dung t ng qut c a c i cch v m c a Indonesia l nh m thay c u kinh t cho ph h p v i nh ng bi n gi m chi trn c s ik t

ng c a th tr ng th gi i, pht

huy s c m nh c a c ch th tr ng trong cc lnh v c kinh t , tng thu a d ng ha s n ph m xu t kh u a phng ha cc quan h kinh t . Nh m th c hi n n i dung t ng qut trn chnh ph Indonesia th c hi n m t s bi n php i u ch nh quan tr ng sau y: Chnh sch ti chnh v ti n t : y l khu quan tr ng nh t trong chnh sch u ch nh v m. M c ch chnh c a n l nh m a h i vo qu o kinh doanh ti n t , t o ra ng rupi, ki m sot ch t ch ngu n chi tiu ti th ng ngn hng th c s s c m nh cho

chnh nh n c, ch ng l m pht v ti l m pht.

Xem thm Hoa H u Ln, Kinh t Indonesia v m t s kha c nh c i cch kinh t x h i hi n nay. T p ch "Nh ng v n kinh t th gi i". N n kinh t th gi i. S 5 thng 10 nm 1990.
1

90

V chnh sch ti chnh: Nh n c th c hi n cc bi n php ti chnh kh c kh v chi tiu c ch n l c. Thng 5 nm 1983, nh n c tuyn b c t gi m cc d n c v n l n v cc d n c hm l ng nh p kh u cao. ng th i nh n c ban hnh cc quy t chnh ph , nh p kh u. nh gi m chi tiu ngn sch c a n cc ngnh chi ph s n xu t n a. c bi t o lu t ng c bi t l cc ch tiu trn lun

ki m sot ch t ch ngu n tn d ng c p cho cc d n lin quan nhi u tng c ng ngu n thu v khuy n khch s n xu t, nh ti n hnh c i cch thu . l s n xu t thay th d u m , cc ngnh kinh t ph c v th tr ng n i Thng 1-1984, chnh ph quy t thu m i ny n gi n hn so v i

o lu t thu c. M c ch ch y u c a

lu t thu m i t o i u ki n cho nh n c nng cao ngu n thu nhng th i kch thch c ng i sn xu t v nng cao hi u qu kinh t . Lu t m i bao g m 3 kho n thu :

o lu t thu s 6 v th t c v cc i u kho n chung v thu . o lu t thu s 7 v thu thu nh p. o lu t thu s 8 v thu gi tr gia tng.

S khc nhau gi a lu t thu m i so v i lu t thu c t p trung trong m ts i m sau:

- Ng i n p thu ph i i n cc danh m c thu ph i n p trong th i h n nh t nh. N u h khng n p danh m c thu , h s ch u trch nhi m v m t php l v h ph i tr kho n thu qu h n. i u kho n thu m i quy nh n th khng co c a ng i n p c c quan thu tr l i trong vng

thu khng c T ng Gim

12 thng th ng nhin n khng co c th a nh n. - Trong h th ng thu m i g p thu thu nh p c nhn v thu cng ty thnh m t lo i. Cc kho n thu n gi n ch c 3 m c thu
91

15%, 25% v 35%. Trong cc m c 20%

o lu t thu c bao g m 58 lo i thu n 50%, thu cng ty nh t

thu nh p c nhn nh t m c 10%

n 45% bao g m 10 m c thu .

T l cao v ph c t p c a h th ng thu c t o i u ki n cho ng i n p tr n thu v ng i thu thu d tham , bi n th . - H th ng thu m i khng a ra s phn bi t khc nhau ho c ch u i t b n cao. - Thu v cc hng ha, cc kho n d ch v c gi tr gia tng ho c cc xa x ph m v c b n cao hn tr c y. Trong lu t thu m i, h th ng tn d ng c ch p nh n. n i y c hai m c thu t 0% n 10%. Ng c l i, lu t thu c t n t i 8 m c thu v bun bn a v 6 m c thu v cc s n ph m nh p kh u. c bi t (mi n thu ) i v i cc x nghi p c hm l ng

Thng qua lu t thu m i, tng ngu n thu ngn sch nh n c t nhi u ngu n ngn sch khc thay cho ngu n thu nh p ch y u tr c y t d u m v kh t. Ngoi ra, lu t thu m i cn ch ng nh ng bi u hi n tiu c c c a c ng i n p l n ng i thu thu . K t h p v i cc bi n php i u ch nh chnh sch ti chnh, chnh ph cn th c hi n c i cch ngn hng. Tr c ngy 1/6/1983 ngn hng qu c gia v n gi v tr ch ngn hng c n c o. H th ng ng ngn hng nh n c chi m 80% ti s n v tn d ng ton b m ng l i u ch u s chi ph i c a 7 ngn hng nh n c, u l Ngn hng trung ng Indonesia.

T 01/6/1983, chnh ph tuyn b t do ha h th ng ngn hng. Ngoi h th ng ngn hng nh n c, cc ngn hng t nhn trong v ngoi n c u c t do kinh doanh. M c ch th y u c a c i cch ngn
92

hng l n ny l gi m vai tr ton quy n b i chi do theo t l .

c quy n c a ngn hng nh n c v tng cn b ng m c

kh nng kinh doanh ti n t trong n c. Tr c y, ngn hng nh n c nh ra li su t ti n g i v li su t cho vay. m c cao, quy ng ti n d u m ngy cng s t gi, ngn hng nh n c t nh cho cc ngn hng cng ph i

tng li su t tn d ng

Sau khi c i cch, h th ng ngn hng nh n c ph i huy c a n th c hi n cho vay tn d ng v u t do quy t

ng qu ring

u t. Ngn hng khng c nh t l li su t ti n g i v

h ng quy ch tin d ng u i, tr m t s chng trnh tn d ng nng thn. M i m t ngn hng ti n cho vay c a ngn hng mnh.

Ngy 27/10/1988, nh n c l i ti n hnh i u ch nh h th ng ngn hng. Chnh sch i u ch nh l n ny nh m khuy n khch s tham gia c a ngn hng n c v ngn hng t nhn trong n c. Quy trung ng m h nhn n u nh m i cho qu c ngn hng doanh khng nh t thi t ph i g i ton b ti kho n c a mnh

c quy n dnh 50% v n g i t i cc ngn hng t

cc ngn hng ny c t l li su t ti n g i cao hn.

Cng v i c i cch h th ng ngn hng, chnh ph Indonesia cn th c hi n c i cch th tr ng v n. T i Jakarta thnh l p th tr ng ch ng khon thu ht cc nh u t n c ngoi v trong n c. Cc nh u t n c u t ngoi cng c quy n tham gia kinh doanh ti n t Indonesia. Tr c y,

khi th tr ng xu t hi n, ph n l n cc kho n l i nhu n c a cc nh

n c ngoi c chuy n v n c. Hi n nay, h c th dng kho n l i nhu n do tham gia kinh doanh th tr ng v n. K t qu c a chnh sch m r ng th tr ng v n tng v n khai thc t i ch t 481,56 t rupi nm

93

1988 ln 4.358 t rupi nm 1989 v 15.756 t rupi tnh 1991. S cng ty n c ngoi tham gia th tr ng v n

n thng 4 nm Indonesia cng

tng t 24 cng ty nm 1988 ln 128 cng ty tnh vo thng 4 nm 19911. - Chnh sch i u ch nh v m trong lnh v c ti chnh ti n t Indonesia cn c th c hi n trong vi c nng t su t h i oi rupi tng ng v i tr ng th gi i t t xu ng, ng ng la M . Tr c nguy c gi d u trn th ng la M ph gi, nh h ng l n thu ng ti n a

nh p v cn cn thanh ton qu c t c a Indonesia, chnh ph Indonesia c nh ng bi n php ph gi k p th i ng rupi 28%. Thng 9 nm 1986 chnh ph quy t l n th hai, gi m gi tr ng rupi 31%. phng. Thng 5 nm 1983, chnh ph Indonesia tuyn b ph gi nh ph gi

Chnh sch c i cch thng m i: chnh ph gi m ng k ch

c p gi y

php xu t kh u. Cc th t c hnh chnh c n gi n ha. Nm 1987, nh n c tuyn b khng ki m sot 347 m t hng, chi m s hng tr c y thu c danh sch hng ha b ki m sot.

thc

y xu t kh u nh n c cng tuyn b h y b h u h t cc th t c i v i cc ch u t n c ngoi c th bn s n u t l 51% ch

c p gi y php xu t kh u, t o b u khng kh t do cho cc t ch c qu c doanh v t nhn. Ring ph m c a h ngay th tr ng Indonesia v i v n

khng ph i 75% nh tr c y.

Ngoi ra bi n php ng ch trong c i cch thng mai l chnh sch nng cao hi u qu v nng l c trong c quan h i quan. Trong nhi u nm,
1

Di Sjahrir Adjustment Policies of small open Economies. The exp rience of Indonesia (Institute For Economie and Financial Research. Jakarta Indonesia, may, 1991, tr.32. 94

c quan h i quan khng p ng c nhu c u ngy cng tng c a ngo i thng v y cng l m t trong nh ng khu th t thu thu do nhn vin bi n th ho c thng ng v i nh ng nh xu t kh u tr n l u thu .

V v y thng 4-1985 chnh ph tuyn b ki m sot h i quan. K t qu b c lm n c li m cn n p kho n thu Indonesia tr c y.

u th u cng ty t nhn Th y m nh n khu

S (SGS- SOCIETE GENERALE DE SURVEILLANCE)

u cho th y cng ty ny khng nh ng s c nui cn b ngnh h i quan

C i t k t c u v nng cao hi u qu khu v c kinh t qu c doanh.

Cu c kh ng ho ng d u m ko di lm nh h ng l n nh p ch y u c a Indonesia t khu v c d u m . V n chnh ph ph i thay thch ng v i mi tr ng kinh t m i.

n ngu n thu

c p bch i h i

i k t c u kinh t , c th l k t c u ngnh nh m

Chnh sch i u ch nh v m c a chnh ph t p trung khuy n khch v m r ng cc ngnh s n xu t khng ph i d u m trn c s tc ng ch y u c a nh n c l ph i nng cao trnh y m nh cc s n cng ngh ; k t ph m xu t kh u t cng nghi p ch bi n, cng nghi p tiu dng. Nhn t h p gi a khu v c hi n i v khu v c truy n th ng nh m a d ng ha s n t o ra s c c nh tranh trn th c th c

ph m, nng cao ch t l ng, h gi thnh

tr ng xu t kh u. Cc bi n php c i cch k t c u khng ch

hi n gi a cc ngnh m cn c ti n hnh trong cng m t ngnh. Th d , trong cng nghi p d u m , chnh ph ph i h n ch xu t kh u d u th, tng c ng u t, xy d ng cc x nghi p ha d u. Nh ng nm s p t i, u t v cng ngh ha l ng, kh thin nhin v m t
95

Indonesia ch tr ng

s s n ph m cao c p nh t i n, l p rp t, cng nghi p l p rp i n t xu t kh u th tr ng Chu u. Nh vo cc bi n php nu trn, t tr ng cc s n ph m xu t kh u khng ph i d u m tng, chi m 62% t ng gi tr xu t kh u trong kh t tr ng d u m gi m ch cn 30%.

G n li n v i qu trnh c i cch k t c u, chnh ph ti p tc c i t khu v c kinh t qu c doanh, t o cho khu v c ny th c s l h th ng c kh nng xc tc t pht tri n cc thnh ph n kinh t khc. tng c ng ho t u t theo chi u su, ng c a khu v c kinh t qu c doanh, m t m t nh n c th c hi n c ch h ch ton, m t khc chnh ph tng c ng khuy n khch thu t ng d ng. u t m i c a cc t s n n c ngoi vo cc ngnh kinh t

tr ng i m, tng c ng chi ph cho nghin c u v pht tri n cc ngnh k

C i t khu v c qu c doanh cn i h i ph i tinh gi n b my qu n l, gi m t i a cc chi ph cho b my gin ti p, s d ng c ch th tr ng, o t o i ng lnh o c chuyn mn v c kh nng qu n l. Cc gi m b t tnh ch t quan liu v t Indonesia. K t qu cho c bi t l cc x nghi p bi n php ny l y u t tch c c

tham nhng xu t hi n ngy cng ph bi n t c cc t ki m tra ho t ng c a cc x nghi p,

th y, nh n c kin quy t c t gi m 1/3 b my gin ti p, ti n hnh lin phi ti chnh. Nm 1986, nh n c ti n hnh ki m tra 153 x nghi p phi ti chnh, trong c t gi i 48% s x nghi p, chuy n hng ch c x nghi p qu c doanh thua l sang kh v c s h u t nhn, cho php ph s n hng ch c x nghi p khc khng cn kh nng thanh ton v n n ngn hng. - Khuy n khch v m r ng ho t bi n php t o s c nh tranh ng kinh t t nhn cng l m t i v i khu v c kinh t nh n c v

96

l phng h ng t t y u c a c ch th tr ng.

Tuy nhin, nh trn phn tch, qu trnh t nhn ha ho t

Indonesia di n i vo

ra ch m ch p. Ni m t cch khc, chnh sch t nhn ha th c s

ng m t cch c hi u qu khi nh n c th c hi n c i cch v m. m c th p nh t g n nh s p th chng

Nh B tr ng B Ti chnh Indonesia, ng Gihamt Xumaclin th a nh n: "Khi gi d u t t xu ng ti nh n th c r hn t m quan tr ng c a khu v c t nhn1. T nm 1993 tr l i y, nh n c cho php t nhn ho t ng trong hng lo t cc lnh v c kinh t , k c nh ng lnh v c c m tr c y nh trong h th ng ngn hng - tn d ng, xu t nh p kh u cc s n ph m c b n nh s t, thp, ha ch t, phn bn. Ngoi ra, chnh ph cn t o i u ki n thu n l i v v n tn d ng, cc chnh sch u i cho khu v c t nhn pht tri n, th c t cho th y, nh ng nm g n y v tr kinh t c a khu v c t nhn Indonesia ngy cng tr nn quan tr ng. Ch tnh trong k ho ch 5 nm l n th 5 (1989-1994), trong t ng s v n d tnh trn y, khu v c nng cao u t l 239 t rupi nh n c dnh 55% t ng s v n cho khu v c t nhn. B ng cc chnh sch Indonesia khng nh ng tng v s l ng m cn trong n c v qu c t . Nhi u cng ty c ph n th tr ng n i u t v n am ts t a v v uy tn

v cct h p l n c s tham gia c a t nhn nh t h p thp Krakatan, t h p Lippo. Ngoi ngu n v n kinh doanh h p tr thnh cc cng ty xuyn qu c gia, t h p Lippo2. bn ngoi nh

b. K t qu c a cu c c i cch Theo nhi u nh phn tch kinh t th gi i nh n

1
2

nh: Indonesia l m t

Indonesia: chnh sch c i cch em l i hi u qu , Asiaweek, 16/2/1989, tr . 11.

B n tin TTXVN ngy 8/5/1986.

97

trong s t cc qu c gia ang pht tri n thnh cng trong cc c i cch kinh t v m. Thng qua cu c c i cch ny khng nh ng t o i u ki n cho In onesia thot kh i kh ng ho ng kinh t m cn cn b ng m c tng tr ng trong th p k 70 v c kh nng v t qua gi i h n c a nh ng nm cao nh t c a th p k 70. V n ng quan tm l b ng cc bi n php c i i vo qu o c a c ch th cch kinh t v m, Indonesia th c s

tr ng. Ni cch khc, c i cch v m l bi n php ti i u ch nh quan tr ng nh m xc l p l i ch c nng v vai tr c a nh n c trong c ch th tr ng.

CHNG III CHI N L C PHT TRI N C A LIN BANG MALAYSIA I- NH NG TI N PHT TRI N

I.1- Cc ngu n l c t nhin Malaysia l m t n c khng l n, c di n tch 329.749km2, bao g m 13 bang. Trong 11 bang n m Malaysia v 2 bang n m cn g i l ng Malaysia. bn bn o Malacca, cn c g i l ty o Kalimantan (Sabah v Sarawak) hay

Malaysia c kh h u c n nhi t trung bnh h ng nm t 250C t 2.000mm, c ni ln

i, gi ma, nng,

m cao. Nhi t

n 28 0C. L ng ma h ng nm trung bnh

n 4.000mm ho c 5.000mm.

Malaysia c m ng l i sng ngi chi cht, l ngu n cung c p n c t i, ngu n c tm v cng l ng giao thng quan tr ng.

98

Malaysia c nhi u khong s n qu n i ti ng th gi i. l thi c, d u l a, kh t, qu ng s t, than , vng, cao lanh, mng gan, th y ngn.

R ng

Malaysia chi m t i 70% di n tch c n c v i nhi u lm s n qu

tiu bi u l g , c d u, cao su.

t tr ng

Malaysia a d ng, phong ph. Theo th ng k, vo nm 1975

c kho ng 15 tri u m u Anh (1 m u Anh = 0,4 ha) c tr ng tr t, trong c 9,4 tri u m u c tr ng tr t th ng xuyn v 5,6 tri u m u c tr ng tr t lun canh. Chnh ph d tnh khai thc thm 19 tri u m u Anh t hoang pht tri n nng nghi p. Bn c nh cy la, Malaysia cn c u tng, thu c nhi u cy tr ng gi tr nh cacao, ch, h tiu, d a, d a, l, cc lo i cy c c .

Malaysia ngnh chn nui, nh c cha pht tri n. Cn cc ngnh ti u th cng nghi p truy n th ng cng c vai tr nh t nh trong kinh t .

V c s h t ng v t ch t, tnh

n nm 1990, Malaysia c 2.000 km ng bi n c cc

ng s t, ng t cc lo i c 3,5 tri u km. V Corporation", hng nm

cng ty v n t i l n nh t l "Malaysia International Shipping t 85% hng ha xu t nh p kh u. t c tiu chu n qu c t . Hi n

H th ng thng tin, i n bo, i n tn nay c 10,1 gia nh c 1 i n tho i. I.2 - Ngu n nhn l c

Dn s Malaysia l 19 tri u ng i. S phn b dn c khng

ng

u,

99

ch y u t p trung

bn

o Malaysia.

bn

o B c Kalimantan ch c

kho ng 2-3 tri u ng i. M t Kuala Lumpur l ni c m t

dn s trung bnh l 30 ng i/ km2. Th dn c ng nh t.

Lin bang Malaysia l qu c gia a dn t c. C 3 t c ng i chnh l ng i M Lai, ng i Hoa, ng i n .

Ng i M Lai l nh ng c dn sinh s ng H theo H i gio.

Malaysia t lu

i chi m

54% dn s . Ngh nghi p chnh c a h l nng nghi p, nh c, th cng.

Ng i Hoa chi m 34% dn s , 90% ng i Hoa s ng trong cc thnh ph l n. Ng i Hoa n m ch y u cng vi c kinh doanh, bun bn. H c v tr quan tr ng trong n n kinh t Malaysia. H ch y u l tn Ph t. c a o

Ng i n chi m t i 10% dn s . H lm vi c ch y u trong cc m t s bun bn th , m t s khc lm nng nghi p.

n i n,

Ngoi ra B n...

Malaysia cn c ng i Anh, Indonesia, Philippines, Nh t

I.3 - Chi n l c Pht Tri n Kinh T - X H i T Sau Khi Ginh L p (1957) n Tr c Cu c Kh ng Ho ng Ti Chnh Ti n T

1 Chi n l c pht tri n c a Malaysia t 1957 t i 1970. Ngy 31/7/1957, Malaysia tr thnh qu c gia c l p trong kh i Lin

hi p Anh. Tuy v y, n n kinh t Malaysla v n ph thu c n ng n vo

100

thng m i qu c t . C c u kinh t v n ph n nh nh ng h u qu c a th i k thu c a. T b n n c ngoi, tr c h t l t b n Anh, v n ti p t c gi i s ng kinh t c a Malaysia. vai tr quan tr ng trong

Chnh ph Malaysia a ra nh ng chi n l c kinh t x h i thch h p nh m ph c h i n n kinh t v t ng b c a d n n n kinh t Malaysia thot kh i s t pht, ph thu c vo t b n n c ngoi, c ng vai tr kinh t b n a, nh t l c a ng i M Lai. ng th i tng

Khc v i nhi u n c trong khu v c, sau khi ginh c

c l p th ng

ngay vo pht tri n cng nghi p, th m ch u tin pht tri n cng nghi p n ng. Malaysia pht huy th m nh c a mnh l nng nghi p. Do i u ki n c th c a mnh, di n tch tr ng la ch chi m 17% di n tch canh tc nn chnh ph u tin pht tri n cy cng nghi p. Di n tch t hoang, tr ng m i cao su, c i ti n k cao su tng ln 10%, khai kh n

thu t canh tc, tng thm cng trnh t i tiu, a d ng ha cy tr ng, tng di n tch tr ng la, khuy n khch ngh th cng nng thn, xy d ng ng s, c u c ng, b nh vi n, tr ng h c nh t l chnh ph Malaysia. vng nng thn. H th ng kinh t nng dn tr thnh tr ng tm c a chnh sch kinh t c a

Chi n l c pht tri n kinh t - x h i c a Malaysia trong giai o n 19571970 g m 5 i m ch y u sau:

a.

i m i v a d ng ha cy tr ng xu t kh u

Tr c h t Malaysia ti n hnh tr ng l i cy cao su v c t i 67% cy cao su hn 30 tu i, 27% hn 40 tu i.

101

Thng qua t ch c pht tri n

t Lin bang (Federal Lang Development cc n i n v nng dn c i u t vo t di n tch

authority - FELDA), nh n c gip

t o gi ng cao su c i t o gi ng cao su chi m 27% t ng s v n Tnh n 1970, di n tch tr ng m i cao su Ty Malaysia

nng nghi p giai o n 1961-1965, chi m 20% giai o n 1966- 1970. 121,6 nghn ha, ng Malaysia l 48 nghn ha. Nh v y g n 88% di n

tch tr ng cao su ton lin bang c tr ng l i. Bn c nh cy sao su, cy c d u d a cng c nh n c tng c ng di n tch tr ng tr t. Nm 1957, di n tch tr ng cao su l, c d u 5,5%, d a 3,5% v cc cy khc ch 1,5% th nm 1968 nh ng con s tng ng l 74%. Nh n c r t ch t i m t hng xu t kh u quan tr ng th hai l g . Nm 1961, ch tnh ring Sabah xu t kh u g ln n 1,7 tri u m3.

b. Khai hoang v pht tri n nng nghi p tr ng la Chng trnh khai hoang c a Malaysia c tri n khai theo 3 k ho ch khc nhau:

- K ho ch khai hoang do FELDA tr c ti p ch ho ch nh c ng b v ton di n.

o, cn g i l k

- K ho ch th hai do t ch c chnh quy n c p lin bang cn g i l k ho ch khai hoang c a thanh nin v c n cc i m dn c c. - K ho ch th ba do c p Bang ti n hnh.

m nhi m

t ai vng ln

K ho ch th nh t nh m vo hai m c tiu ch y u: m r ng di n tch m i v xy d ng c s h t ng t o thu n l i cho ng i

nh c trong s n
102

xu t v tiu th sn ph m. Nh ng ho t c v tr nh t nh trong n n kinh t .

ng nh m hnh thnh t ng l p

K ho ch th hai khng b t bu c ph i c pt 2

nh c

ni khai hoang. H

n 4 ha, c h ng quy n s h u

t ai do h khai ph. K

ho ch ny thu ht thanh nin g c M Lai th t nghi p, cha l p gia nh.

K ho ch th ba ng i tham gia khng nh t thi t ph i cng khng c h ng quy n s h u v t chi ph t n.

nh c nhng

Trong ba k ho ch, k ho ch th nh t thu c nhi u k t qu hn c . thc c 122.000 ha, b tr c 20,7 nghn h nng dn.

nh ng nm 1970, mi n Ty Malaysia th c hi n c 90 d n v khai

i li n v i chng trnh khai hoang, nh n c ti n hnh th c hi n p d ng k thu t m i trong nng nghi p. Nh n c lin bang gip khu v c tr ng la trn nhi u lnh v c nh pht tri n th y l i, cung c p phn bn, thu c tr su, gi ng m i c nng su t cao l p th tr ng thc g o v tn d ng, nh gi t i thi u thu mua thc g o, ki m sot nh p kh u lng th c. Sau k ho ch 5 nm 1966-1970, mi n Ty Malaysia ch m d t nh p g o, mi n ng gi m nh p g o.

i u khng trnh kh i l chnh sch khai hoang v s n xu t nng nghi p v n cn nhi u h n ch v kh nng ti chnh nh n c h n h p.

c. Pht tri n kinh t Cho

n i n

n nm 1968, 50% v n c b n trong n c Malaysia v n l c a cng

103

ty t b n n c ngoi. Ch tnh ring trong khu v c tr ng cy nng nghi p, t b n Anh v n ki m sot t i 77% v n s n xu t cao su, d n u t t b n t nhn trong ngnh u trong ngnh d u c v ca cao.

i m n i b t trong lnh v c kinh t gia tng. Tnh

n i n trong giai o n ny l vai tr n i n

c a t b n x (ph n l n l ng i Hoa) v c a cc h ti u nng ngy cng n 1968, t b n n c ngoi cn ki m sot 337 v i 810.000 m u Anh cao su thin nhin (g n 19% di n tch) v s n xu t c 332.000 t n cao su (g n 31% s n l ng cao su). Trong khi , t b n b n x ki m sot 1.637 n i n, chi m 868.000 m u Anh (g n 20% di n tch v s n xu t 240.000 t n cao su chi m 23% t ng s n l ng). Cc h ti u nng chi m 2.852.000 m u Anh v s n xu t 480.000 t n cao su (46% t ng s n l ng).

d. Pht tri n cng nghi p khai khong v cng nghi p ch bi n * Cng nghi p khai khong Malaysia t p trung vo cng nghi p khai thc thi c. M c d trong lnh v c ny, vo nm 1970 cc cng ty t b n n c ngoi, nh t l t b n n v n chi m v tr hng m u, nh n c Malaysia v n y m nh cng nghi p ng chia s n ng, vng, khai thc thi c. Bn c nh thi c l khai thc d u kh. Vi c khai thc d u. Malaysia giai o n ny c ti n hnh theo h p y m nh khai thc. ph m sau khi tr v n v cc chi ph khc: qu ng s t, boxit, angtimoan, than cng c

i m n i b t trong giai o n ny l t tr ng s n l ng khai thc thi c c a cng ty t b n n c ngoi c gi m st v t tr ng s n l ng khai thc c a cng ty t b n x (ch y u c a ng i Hoa) khng ng ng tng ln. Nm 1954, trong t ng s 719 cng tr ng khai thc thi c s n xu t 61,7 ngn
104

t n, cng ty n c ngoi chi m 108 .cng tr ng v i 37,9 ngn t n chi m 61,4% v cng ty b n x chi m 611 cng tr ng v i 23,8 ngn t n chi m 38,6%. G n 10 nm sau, nm 1963, trong t ng s 709 cng tr ng khai thc thi c th cng ty n c ngoi chi m 107 cng tr ng v i 36,4 ngn t n (59,8%) v cng ty t b n b n x chi m 602 cng tr ng v i 24,5 ngn t n, chi m 40,2%.

* Cng nghi p ch bi n thot d n kh i s l thu c kinh t c a t b n n c ngoi, thay th hng nh p kh u v t ng b c h ng ra xu t kh u, Malaysia t p trung vo ngnh cng nghi p ch bi n. Tuy cn non tr v chi m t tr ng nh trong t ng GDP nh ng ngnh cng nghi p ch bi n trong giai o n ny pht tri n nhanh, t c trung bnh t 1966 bi n trong GDP nm 1960 l 8,7%, nm 1970 ln n 12,2%. tng n 1968 l 11,5%. T tr ng c a cng nghi p ch

V c c u cng nghi p ch bi n th bn c nh vi c ch bi n cc m t hng nng s n, b c u Malaysia s n xu t m t s m t hng m i nh c kh, v n t i, d t, i n v di n t , s n ph m t d u m v ha ch t.

S d ngay t quy

u Malaysia thu c nh ng thnh t u nh t

nh

trong lnh v c khai thc m v ch bi n v ngoi, thu ht v n u t m i vo Malaysia

n ra c nh ng b lu t x nghi p c, khuy n

nh v x nghi p c v m i nh m duy tr vai tr c a t b n n c

khch m mang xy d ng nh ng c s cng nghi p m i.

M t khc chnh ph Malaysia khuy n khch xy d ng x nghi p h n

105

h p (t b n trong v ngoi n c). Nh n c

m b o khng qu c h u c n b x ng

ha nh ng x nghi p , tr ng h p qu c h u ha s n c. Cc ch quy Ty

ng. T b n n c ngoi c quy n t do h i hng l i nhu n, v n v b o hi m v ti b o hi m cho ng i n c ngoi c c quy n Anh, M , Nh t, nh r rng. Chnh v th , cc cng ty

c, c thnh l p hng lo t nh ng x nghi p m i t i Malaysia

trong cc nm 1963-1965.

Nh n c cn l p nhi u t ch c, c quan bang, nm 1969 l p " y ban nghi p lin bang vo m t m i.

chm lo, gip

cc ch x

nghi p. Nm 1967, Malaysia thnh l p "V pht tri n cng nghi p lin u t v n", t p trung pht tri n cng y ban th c hi n cng nghi p ha nh ng a phng t nh ng ngnh kinh t c

khu v c cng nghi p v nh ng thnh ph nh c dn c l ng i M Lai ng th i tng c ng rt v n c a truy n nh bi n. n i n, khai thc thi c, thng nghi p v cng nghi p ch

2. Ngo i thng Malaysia c truy n th ng ngo i thng. Trong giai o n ny, kim ng ch bun bn hng ha gi i Malaysia v i nhi u n c khng ng ng tng ln. Trong c c u hng xu t kh u cc m t hng khong s n, nng s n chi m t l l n trong s nh ng hng bn ra.

Trong c c u nh p kh u, hng ha tiu dng gi m d n. Ph n nh p kh u nhi u hn c v n l nguyn li u bn thnh ph m, my mc, thi t b cng nghi p.

Trong quan h thng m i qu c t , ph n bun bn v i cc n c t b n

106

v n chi m t tr ng l n hn c . Trong nh ng nm 60, Malaysia d t quan h thng m i v i g n 100 n c. Ring 8 n c t b n pht tri n chi m t i 80% t ng gi tr hng xu t kh u. T cu i nh ng nm 1960 nh n c Malaysia gi m b t vai tr c a cng ty xu t nh p kh u n c ngoi v tng c ng vai tr c a cc cng ty xu t nh p kh u ng i b n x ch y u l ng i Hoa v ng i Anh. Cc cng ty b n x n m t 60% 55% cc ho t n 65% cc ho t ng nh p kh u v t 50% n ng xu t kh u c a Malaysia. c l p nm 1957 cho n nm 1970,

Nh v y, k t sau khi ginh c

Malaysia tr i qua nh ng: b c i c tnh ch t kinh i n trong chi n l c ph c h i kinh t x hi c a mnh. L m t n c c th m nh v nng nghi p, Malaysia t p trung vo pht tri n kinh t nng nghi p th i ng y m nh ngnh cng nghi p khai khong v ch bi n hng nng

ph m. B c i ny h t s c quan tr ng trong chi n l c ph c h i v pht tri n kinh t - x h i. M t m t n gi i quy t nh ng yu c u c b n c a chnh x h i Malaysia. M t khc, th c hi n c hi u qu vi c thay th hng nh p kh u. Ch trng c a chnh ph Malay si t lc ny l thin v hng ha bn trong n c. Su t nm 1960, s n ph m ch bi n tng t l hng nm vo kho ng 11% v s 10% ng gp c a n vo GDP tng ln t n 17%. M t khc, ng l i ny gp ph n quan tr ng vo vi c

pht tri n m nh ngnh ngo i thng, tng c ng xu t kh u v cng l gi i quy t t t vi c nh p kh u hng ha c n thi t.

K ho ch 5 nm l n th nh t (1966-1970) c a Malaysia th c hi n c hi u qu . Nng nghi p thng tin lin l c ch tiu kinh t . t 102,5% k ho ch, giao thng v n t i t 99,8%, t th p hn t 98,8%. Cc ch tiu pht tri n cng nghi p c

th c hi n v t m c 67,2%. Cc ch tiu v vn ha - x h i

107

M c d vi c th c hi n k ho ch 5 nm 1966-1970 thu c nh ng k t qu nh t nh, nhng v n cha lm thay i c c c u c a n n kinh t . i no, nh t l v thu Hn n a, m i tng quan v a v kinh t gi a ng i M Lai v c ng

ng ng i Hoa th c t v n khng c cht bi n

nh p gi a ng i Hoa v ng i M Lai h t s c chnh l ch (ch ng h n nm 1969 thu nh p bnh qun hng thng c a gia nh ng i Hoa l 387 la M Lai, ng i n 2,4% , ng i l 310 th ng i M Lai ch c 179 la M Lai). T b n ng i Hoa chi m t i 27,2%, t b n ng i M Lai ch l n 1,1%. Trong khi ng i Hoa chi m 74,3% s v n th t b n M Lai ch chi m 4,3% s v n, t hn 17 l n. V gio d c, cng cn s chnh l ch ng k . Nm 1970, trong khi s h c sinh PTTH ng i Hoa chi m 49,6% th h c sinh PTTH M Lai 43,4%. Trong cc tr ng i h c, t l sinh vin ng i M Lai c l n hn ng i Hoa m t cht (49,7% v 42,7%), nhng so v i t l dn s th cha ph n nh c s cn i gi a cc ch ng t c...

l nguyn nhn su xa c a cu c xung vo on bi u tnh m ng th ng l i c a

t ch ng t c di n ra vo thng ng hnh ng dn ch v ng t

5-1969 t i Kualalumpur. Nh ng thanh nin M I qu khch t n cng phong tro nhn dn sau cu c b u c nm 1969. Nh ng cu c xung m mu di n ra kh p thnh ph v ko i t i cu i 7-1969: K t qu kho ng 200 ng i b ch t v 440 ng i b thng, 9 nghn ng i b b t giam.

II- CHI N L C PHT TRI N KINH T GIAI O N T 1971 t i 1990

- X H I TRONG

gi i quy t nh ng mu thu n kinh t - x h i trong lng x h i

108

Malaysia v nh t l gi m b t s chnh l ch v trnh nh p gi a cc ch ng t c, chnh ph Malaysia

pht tri n v thu ra chi n l c pht

tri n kinh t x h i Xy d ng l i x h i Malaysia mang tn "K ho ch cho tng lai 1 (The First Outline Perspective Plan - OPP l) th c hi n trong 20 nm t 1971 t i 1990.

2.1 Nh ng n i dung chnh c a "K ho ch cho tng lai 1" 2.1.1 y m nh pht tri n cng nghi p

Khc v i chi n l c pht tri n kinh t - x h i trong th p nin 60 l h ng vo nng nghi p, chi n l c pht tri n kinh t - x h i cho th p nin 70 l h ng vo cng nghi p, nh t l cng nghi p ch bi n, ch t o. ch ph n c t c u l bi n khu v c ch t o tr thnh khu v c nng ng nh t, tng tr ng cao nh t trong n n kinh t Malaysia.

N u nh t l tng tr ng trung bnh h ng nm c a cng nghi p giai o n 1961-1970 l 7,6% th t 1970- 1976 l 9,2%. V m t hng ch t o, d ki n t l trung bnh trong th i gian 1976-1990 nh sau: K ho ch d ki n v nhn cng lao ng tng v i t l tng tr ng trung t t l tng

bnh l 6,8% nm (nng nghi p ch tng l%). V s n l ng

tr ng trung bnh h ng nm 5,5% (nng nghi p ch tng 4,3%).

B c ti p theo, Malaysia d ki n xy d ng cng nghi p n ng y m nh cng nghi p h ng v xu t kh u. y u u nh ng nm.

ng th i

y l phng h ng ch

S d Malaysia k 80 l v:

ra chi n l c pht tri n cng nghi p n ng trong th p

109

N n cng nghi p n ng s h n ch s ph thu c vo cc ngu n my mc, nguyn li u cng nghi p v s n ph m trung gian nh p t n c ngoi.

Pht tri n cng nghi p n ng do i u ki n s d ng ngu n nng l ng d i do c a t n c v hnh thnh cng nghi p h tr nh m tng c ng gi tr hng ha s n xu t trong n c.

Pht tri n cng nghi p n ng s tng c ng vai tr nh n c, vai tr t ch n n kinh t v vai tr c a ng i M Lai trong n n kinh t . Cng nghi p n ng l m hnh kinh t c a Nh t B n, Nam Tri u Tin m Malaysia ng ng m .

2.1.2 - Chnh sch kinh t m i (New Economic Policy) a. M c tiu c a NEP - M c tiu th nh t c a NEP l xa b ngho nn cho m i dn t c Malaysia.

Theo c tnh c a chnh ph th c 1/2 s h gia nh c a Malaysia s ng trong tnh tr ng i ngho. Gi i h n c a s i ngho l thu nh p c a m t h gia nh l 180 la M lai (theo gi c nm 1970). G n 2/3 ng i M lai s ng d i m c ngho kh vo nm 1970, ng i n ngho chi m 39%, ng i Hoa ngho chi m 26%. Chnh ph ra m c tiu cho NEP nh sau: M c tiu 1970 Tnh tr ng ngho nn chung
110

K t qu 1990 15,0

1990 16,7

49,3

Thnh th Nng thn

58,7 21,3

23,0 9,1

19,3 7,3

- M c tiu th hai c a NEP l c u trc l i x h i b ng vi c lo i tr s phn chia ch c nng kinh t theo s c t c M c tiu ny c u trc l i vi c thu nhn cng, quy n s h u v n c nghi p v t o ra m t c ng ng trong gi i doanh ng doanh nghi p ng i M lai.

- M c tiu th ba c a NEP l lin k t gi a cc bang v khu v c trong n c. Nh ng m c tiu ny s c th c hi n b ng vi c ti n hnh m t s chi n l c v chng trnh nh m gi m s khc bi t gi a cc khu v c v em l i s phn b thu nh p cng gi a cc vng.

M c tiu c u trc x h i K t qu 1970 Tnh tr ng s h u Bumiputera (M Lai) Nh ng ng i Malaysia khc N c ngoi 2,4 34,3 63,3 M c tiu 1990 30,0 40,0 30,0 20,3 46,2 25,1 1990

Ring v l c l ng Bumtputera tnh theo ngnh ngh : % K thu t Hnh chnh, qu n l T pv Bn hng Nng nghi p S n xu t D ch v 47,2 22,4 33,4 23,9 68,7 31,3 42,0 50,0 49,3 47,9 36,9 62,3 52,0 52.3

111

b. Bi n php th c hi n NEP C 3 bi n php th c hi n m c tiu c a NEP.

Tng c ng vai tr khu v c qu c doanh Lo i tr chi ph cho qu c phng, an ninh chi m 10% GDP, nh n c t p trung u t chi ph vo cc lnh v c nng nghi p 29%, t i tiu n c t dai 12,3%, pht tri n cng nghi p m 10,6%, v n t i 3,8%, pht tri n

17 %, d ch v x h i 19%, cc ngnh ph c v cng c ng l3%, cc khu v c khc kho ng 22%...

H u h t ng i ngho s ng t p trung

mi tr ng nng thn nn chng nng c b n: Tr gip t nh c a h v b

trnh xa i ngho c a chnh ph h ng vo cc h gia nh thn. Chng trnh nng nghi p nh m vo 2 v n ng i nng dn ang canh tc tr n nh ng m nh sung ru ng dn t

h pht tri n nng nghi p. M t khc, h ng d n nng u vo v tng tn d ng

y m nh canh tc nng nghi p b ng vi c cung c p h th ng t i

tiu, tr c p vi c tr ng l i cy tr ng, c i thi n nng nghi p.

Trong nng thn, chnh ph tng c ng chng trnh th ha cung c p cho ng i ngho nh ng i u ki n t t hn v nh c a, h th ng c p thot n c, chm sc s c kh e, k ho ch ha gia nh.

Chnh ph

c bi t quan tm

n vi c m r ng chng trnh o t o gio

d c v tr gip k thu t cho ng i M Lai trong khu v c qu c doanh, cung c p tn d ng cho cc c s s n xu t c a ng i M lai, u tin v gi c cho ng i M Lai... r ng khu v c qu c doanh. th c hi n nh ng m c tiu trn nh n c m

112

y m nh

u t

Th c hi n m c tiu c a NEP i h i v n khng ph i nh . V v y bn c nh vi c huy v n ngoi ng ngu n v n trong n c, nh n c tm m i cch g i u t c a n c u t n c ngoi. Cu i nh ng nm 60, t ng s v n

Malaysia c ch ng 3.300 tri u la M lai, c phn b cho n i n 1.200 tri u, cng nghi p khai thc 800

cc ngnh nh kinh t

tri u, cng nghi p ch t o 850 tri u v cc ngnh khc 450 tri u.

Vo nh ng nn 1970, trong chnh sch kinh t m i, m c d m c tiu ra l gi m c ph n c a t b n n c ngoi t 63,3% xu ng 30% giai o n 1970-1990, nhng trong th c t khng c g mu thu n v i vi c g i v n n c ngoi. Nh n c v n th c hi n khuy n khch cc x nghi p lin doanh gi a t b n n c ngoi v i t b n b n x ho c t b n nh n c theo lu t h p tc cng nghi p ICA (1975). Nh tri u la M nm 1985. , kh i l ng u t n c ngoi v n ti p t c tng ln t 94 tri u la M nm 1970 ln 694,5

y m mh t c

tng tr ng nhanh y

Trong qu trnh tri n khai NEP, chnh ph Malaysia coi tr ng vi c nhanh t c kinh t nhanh m i t o c i u ki n th c t

tng tr ng kinh t . B i v, ch c th thng qua tng tr ng vi c lm cho nhn dn. Tng tr ng nhanh m i c i thi n v tr kinh t c a ng i M lai.

M c tiu tng tr ng trong giai o n 1971-l990 c a GDP l trn 8% nm. Trong khu v c ch t o c t ra l khu v c tng tr ng hng u v i t l l3%, khu v c d ch v tng tng ng v i GDP, khu v c nng nghi p tng 5% nm. Trong khun kh tng tr ng nh v y, ng i ta d
113

ki n 90% c a s 2,4 tri u cng n vi c lm c t o ra trong nh ng nm t 1975 t i 1990 n m trong khu v c cng nghi p v d ch v .

T l tng tr ng nhanh v dn s v l c l ng lao Malaysia s t con s 12,3 tri u ng i vo nm 1975.

ng cng c

t ra. T l tng dn s h ng nm vo kho ng 2,7%. Nh v y, dn s

2.1.3 - i u ch nh kinh t x h i nh ng nm V i

u th p k 80

ng l i thch h p trong chnh sch kinh t m i, n n kinh t t t l tng tr ng cao (7,8%) v n nh trong th p k 70. i.

Malaysia

Vo cu i nh ng nm 70, c c u kinh t c a Malaysia c nh ng bi n T l tng tr ng trong khu v c nng nghi p

t 5,1%, khu v c ch t o

t t l l25% nm su t c th p k . Cng n vi c lm tng 4,l%/nm v ng lng th c t tng 2,6%. T l th t nghi p gi m t 8% nm 1970 xu ng 5,3% trong nm 1980. T ng s n ph m qu c n i bnh qun tnh theo 1980. u ng i t 390 la M nm 1970 tng ln 1.680 la M nm

B c vo th p k 80, nh ng y u t thu n l i cho s tng tr ng nhanh c a Malaysia khng cn n a. Cu c kh ng ho ng kinh t t b n ch ngha nh ng nm u th p k 80 tc ng tiu c c vo n n kinh t Malaysia. Gi cc m t hng d u m , thi c, cao su, d u c trn th tr ng qu c t lin t c gi m. Nm 1982, thu nh p t cao su xu t kh u ch b ng 57,5% nm 1980, thi c ch b ng 59,2%. b p vo kho n b i chi ngn sch nh n c ph i vay n n c ngoi. V v y n n c ngoi tng nhanh: nm 1980 n 6,6 t USD, nm 1981 n 18 t USD, nm 1984 n 18,8 t USD, nm 1985 n v 20,4 t USD, nm 1986 n 21,9 t USD v nm 1987 n 20,6 t .
114

Nh m a n n kinh t ra kh i kh khn, Malaysia i u ch nh n n kinh t b ng nh ng gi i php c th : - Chnh ph c t gi m m t s kho n chi ngn sch. Nm 1987, chi ngn sch gi m 9,8% so v i nm 1986 - S a t. - Tng c ng huy ng v n trong n c. Nm 1987 ti n vay trong i lu t u t theo h ng n i r ng i u ki n cho cc nh u

n c tng g p 1,76 l n nm l986, g p 2,24 l n nm 1985 v g p 2,75 l n nm 1984. Ngu n v n ny b ng 1,41 l n m c b i chi ngn sch trong nm. - Trong lnh v c ngo i thng, Malaysia m r ng th tr ng ra nhi u n c khc, c bi t l th tr ng Trung Qu c.

M t trong nh ng quan i m m i trong th p k 80 l quan i m nhn v phng ng c a th t ng Mahathir. t ng c b n c a quan i m l tch c c noi gng, h c h i Nh t B n v Nam Tri u Tin trong nh ng thnh cng c a cng nghi p ha.

V n

quan tr ng th hai trong i u ch nh kinh t l th c hi n t do ha, ng l c cho s

t nhn ha n n kinh t . Khu v c t nhn c coi l pht tri n kinh t .

V cng nghi p chnh ph Malaysia th c hi n k ho ch i u ch nh cng nghi p. K ho ch ny t p trung vo pht tri n ngnh cng nghi p c kh.

V nng nghi p chnh ph th c hi n chi n l c ph c h i nng: nghi p

115

b ng chnh sch nng nghi p m i (New Agriculture Policy - NAP). Chnh sch ny nh m vo vi c tng cao m c thu nh p n t i a v tng c ng kh nng ng gp c a khu v c ny vo pht tri n kinh t .

V pht tri n ngu n l c, vi c nng cao nng su t lao khch tng tr ng.

ng l m t chi n

l c quan tr ng c p d ng nh m h tr cho nh ng c g ng khuy n

Vi c nghin c u khoa h c c

y m nh. Cc n l c c a ra th c ng nghin c u khoa h c.

hi n trong vi c nng cao nng l c khoa h c v cng ngh cao. Khu v c t nhn c khuy n khch tham gia vo ho t

2.2 Nh ng thnh t u kinh t - x h i c a OPP1 V i chnh sch kinh t m i, n n kinh t Malaysia tr i qua nh ng giai o n tng tr ng cao, n l 8%. nh trong th p k 70 t c tng tr ng GDP u th p k kinh t Malaysia ri vo tnh tr ng suy gi m do tc

ng t bn ngoi. Sau khi i u ch nh chnh sch pht tri n kinh t trong nh ng nm 1985-1986 n n kinh t Malaysia l i c ph c h i vo nm 1987, v i t c tng s n ph m qu c dn GNP v 5,6 v t c tng s n ph m qu c n i (GDP) l 5,4%. Hai ch tiu tng ng c a nm 1988 l 9,5% v 8,9% c a nm 1989 l 9,6% v 8,8% c a nm 1990 l 9,4% v 9,4%. T c tng tr ng trung bnh GDP t nm 1987-1990 l 5,2%.

2.2.1 - Xa i gi m ngho V t ng th , s pht tri n kinh t - x h i trong th i k ny gip gi m ng k s m t cn i v thu nh p gi a cc nhm t c ng i chnh, gi a nng thn v thnh th . Thu nh p hng thng trung bnh cho t t c cc gia
116

nh tng t 264 la M Lai nm 1970 ln 1.163 la M Lai nm 1990. T l tng tr ng th c t l 2,9% hng nm. T l gia nh ngho kh trn bn hn m c tiu ngho kh o Malaysia gi m t 49,3% xu ng cn kho ng 15% cao ra (16,7%) cho nm 1990. M c tiu gi m tnh tr ng nng thn t thnh th l 58,7% nm 1970 xu ng 23,0% nm 1990 trong

th c t gi m xu ng cn 19,3%. M c tiu gi m ngho 21,3% xu ng 9,1% th c t gi m cn 7,3 %.

i s ng c a ng i dn thnh th v nng thn c c i thi n m t b c. Nm 1988, lng hu v tr c p tng 8,9%. u nm 1989, ti n lng c a nhn vin lm vi c trong c quan nh n c tng 15% , ti n lng x nghi p tng 3%. Cu i nm 1989 c 64% h nng dn c cung c p n c my, 77% c cung c p i n. Chnh ph cn ti tr xy d ng nh c a, y t , gio d c.

2.2.2 - Thay

i c c u kinh t v thnh t u c a cc ngnh kinh t t c th p hn m c tiu ra

V c u trc l i x h i nh ng thnh t u c a OPP1. V c u trc l i lao tuy t cng nghi p d ch v c tng ln.

ng c ng

ng Bumiputera v n chi m

i a s trong khu v c nng nghi p m c d s tham gia c a h vo

V c u trc l i th tr ng v n c ph n th t tr ng c a Bumiputera trong v n c ph n tng t 2,4% nm 1970 ln 20,3% nm 1990 (th p hn m c tiu 30%). i m n i b t l Malaysia thnh cng trong vi c xy d ng l i c c u lm ch kinh t trong khu v c qu c doanh, nh t l c g ng s h u c ph n c a ng i Malaysia. C c u kinh t c thay i l n trong hai th p k 70 v 80 d n ns

cn b ng hn gi a cc ngnh nng nghi p, cng nghi p v d ch v .

117

L c l ng lao

ng Bumiputera tnh theo ngnh

(tnh theo ph n trm) 1970 Hnh chnh v qu n l T pv Bn hng Nng nghi p S n xu t D ch v 22,4 33,4 23,9 68,7 31,3 42,9 1990 49,3 47,9 36,9 62,3 52,0 52,3

i m ng ch l s gia tng c a khu v c ch t o. T l gia tng 10,3% h ng nm c a khu v c ch t o gp ph n vo s gia tng t ng s n ph m x h i t 13,9% nm 1970 ln 27% nm 1990. Khu v c nng nghi p gi m lin t c t 5% trong nh ng nm 1970 xu ng 3,8% nm trong nh ng nm 80. V v y d n t i s gi m t l c a nng nghi p trong t ng s n ph m x h i t 2% nm 1970 xu ng 18,7% nm 1990.

Vi c tng t l c a khu v c cng nghi p v vi c gi m t l c a khu v c nng nghi p l h p v i quy lu t c a s pht tri n kinh t . Vo cu i nh ng nm 1990, Malaysia c nh ng b c pht tri n nh t nh v hng cng nghi p xu t kh u. Khng ch xu t kh u nh ng m t hng nh d t, i n t m xu t kh u t. M t trong nh ng nh my s n xu t t l n l hng Prtn. Nh my s n xu t c 70% ph tng chi ti t c a lo i xe 3 ch ng i, nm 1991 nh my xu t x ng 100.000 chi c, trong 40.000 chi c c xu t sang Anh.

118

III - CHI N L C PHT TRI N KINH T GIAI O N HI N NAY

X H I TRONG

Qua 20 nm th c hi n chnh sch kinh t m i trong khun kh K ho ch cho tng lai 1, Malaysia thu c nh ng thnh t u ng khm ph c trong nh ng th p nin qua.

Tuy nhin, m c tiu i ngho v n c n c gi i quy t hi u qu hn, tri t nh t l vng nng thn, Bumiputera. tr ng ngho kh . c bi t trong nh ng vng c tr c a ng i n i n v n trong tnh i s ng c a cng nhn trong cc

Trong lnh v c kinh doanh v n cn t n t i ki u c ch Ali-Baba. Ali l ng i M Lai, Ba ba l ng i Hoa. Ng i M Lai nhng ng ch th c s l ng i Hoa. ng tn kinh doanh l ng i

C s h t ng v l c l ng lao thi n t i m c t i u v n cn 6,3%. thu ht

ng c a Malaysia hi n cha c c i u t n c ngoi. M c d chnh Ph ra l 3,6% nhng th c t

c g ng gi i quy t n n th t nghi p, ch tiu

S ph thu c c a Malaysia vo th tr ng xu t kh u ngoi khu v c v n t n t i. Do v y n n kinh t Malaysia v n ch u tc n n kinh t th gi i. ng l n s suy s p c a

Lu ng v n b ch y ra n c ngoi v li su t th p v thm h t ti kho n vng lai. ng Ringt Malaysia, do v y b m t gi. Lu ng v n ch y kh i

119

Malaysia lm nh h ng

u t trong n c v c th lm ch m lai

ton b cng cu c pht tri n kinh t - x h i c a Malaysia.

t ng b c kh c ph c nh ng t n t i trn thng 7 nm 1991, chnh ph Malaysia a ra chnh sch pht tri n kinh t qu c gia cho nh ng nm 90 (1991- 2000).

K ho ch pht tri n cho tng lai 2 (OPP2) c NDP) m k ho ch 5 nm l n th 6 l m u.

y ban so n th o mang

tn "Chnh sch Pht tri n qu c gia" (National Development Policy -

1. M c tiu c a NDP (1991-2000) K ho ch trung h n ny c th c hi n trong vng 10 nm (1991-2000) bao g m cc m c tiu chnh sau: - Th c hi n s cn b ng gi a tng tr ng v cng b ng x h i. m b o s pht tri n cn b ng gi a cc khu v c kinh t chnh. p hn cho t t c m i ng i dn

- Phn ph i cng b ng hn, t t Malaysia.

- Gi m s pht tri n chnh l ch trong pht tri n kinh t gi a cc bang v gi a nng thn v thnh th . - Tng c ng th c dn t c lnh m nh trong s pht tri n kinh t x h i. - Pht tri n ngu n nhn l c v i l c l ng lao c k lu t lao ng. ng c tay ngh cao,

- Tng c ng s d ng khoa h c k thu t trong qu trnh pht tri n kinh t - x h i, xy d ng n n cng nghi p hi n i.
120

- B o v mi tr ng v h sinh thi chi n l c pht tri n c a t n c.

m b o s t n t i lu di

Chnh sch pht tri n qu c gia s nm 1991 v hon thnh vo 1995.

c th c hi n thng qua 4 k ho ch u tin c th c hi n vo

pht tri n kinh t x h i trung h n. K ho ch

2. M c tiu pht tri n c a k ho ch 5 nm l n th 6 (1991 -1995) a. M c tiu chung Tr c h t l c i thi n tnh hi u qu v tnh c nh tranh c a n n kinh t v khuy n khch khu v c t nhn ti p t c ng vai tr hng vi c pht tri n n n kinh t . u trong

Th hai l do v n c a t n c.

ti chnh c a khu v c qu c doanh c tc d ng n

m nh mi tr ng tng tr ng v duy tr s

nh v kinh t , ti chnh

Th ba l chnh ph s duy tr v th c hi n t do ha hn n a nh ng th t c, quy t c c i thi n khng kh u t.

Th t l c g ng tng nhanh hn n a qu trnh pht tri n cng nghi p. gi v ng kh nng c nh tranh qu c t , Malaysia s ph i thay vi hn ha nh p vo th tr ng th gi i. i c c u n n cng nghi p h ng t i nh ng s n ph m c ch t l ng cao, tinh

Th nm l

y m nh s pht tri n th tr ng v n l ti chnh nh m lm

121

thu n l i cho ti t ki m n i

huy

ng c hi u qu hn v c bi t l khu v c ch t o.

h ng

vo khu v c sn xu t c a n n kinh t ,

b. M c tiu c th c a m t s lnh v c ch y u Kinh t Malaysia c d ki n tng t l trung bnh 7,5% nm trong su t k ho ch 5 nm l n th 6 b ng vi c m r ng ho t ng trong n c. S ng gp c a y u t bn ngoi cho tng tr ng cng l n hn th i k tr c b ng vi c xu t kh u tr i hn nh p kh u. GNP trong gi i h n danh ngha d ki n 1 vo kho ng 205.000 tri u la M Lai cho nm 1995, v nh v y thu nh p bnh qun tnh theo la M Lai. u ng i vo kho ng 10.200

Ph n ng gp cho tng tr ng kinh t cho k ho ch l n th 6 c m u b ng vi c m r ng khu v c 2, khu v c 3. Khu v c cng nghi p ch t o v xy d ng c d ki n tng t l tng ng l 11,5% v 8% nm. Khu v c ch t o c d ki n chi m 32,4% c a GDP vo nm 1995 (nm 1990 l 27%).

M c tiu c th c a cc khu v c kinh t trong h ho ch 5 nm l n th VI Tri u M lai theo gi c nm 1978 1990 1995 K ho ch l n5 T l tng tr ng trung bnh h ng nm (%) K ho ch l n6 1990 1995 ng gp vo GDP (%)

122

Nng nghi p v r ng M v khai khong Ch t o Xy d ng i n, kh t v n c V n t i, kho tng, vi n thng Bn bun, bn l , khch s n, nh hng

14,829

17,580

4,6

3,5

18,7

15,5

7,688

8,280

5,2

1,5

9,7

7,3

21,381 2,788 1,511

36,860 4,100 2,430

11,5 0,4 9,8

11,5 8,0 10,5

27,0 3,5 6,9

32,4 3,6 8,0

5,489

9,030

8,6

10,5

6,9

8,0

8,700

13,410

0,7

9,0

11,0

11,8

Trong k ho ch l n th 6 nh n c ch tr ng vo ngu n l c n i ho ch tr c. T ng

a. D

ki n t ng ti t ki m qu c gia l 34,1% GDP, tr i hn m c 31% c a k u t cho k ho ch l n th 6 c d ki n l 34,9% u t l 0,8% c gi i quy t b ng dng ch y v n n c GDP. Nh v y kho ng tr ng thm h t gi a ti t ki m v GDP. Kho ng tr ng ny s ngoi.

- Trong k ho ch ny dn s Malaysia d ki n tng 2,4%

t 20,26

tri u. Cng n vi c lm d ki n tng 3,2% nm. Nm 1995 s c 7,8 tri u

123

lao

ng, tng 1,1 tri u vi c lm. T l th t nghi p gi m t 6,0% xu ng ng tay ngh cao.

4,5%. Nh n c ch o t o lao

M c tiu gi m i ngho c ti p t c th c hi n. D ki n gi m t 17,1% xu ng 11,1% vo nm 1995.

Trong v c c u trc l i x h i, vi c lm, s cng n vi c lm gi v ng

ng gp c a Bumiputera vo

t l 57,6%. Nh n c th c hi n tr lng

cao cho ng i Bumiputera. S ng i c tr lng cao tng t 29% nm 1990 ln 32% vo nm 1995.

Trong k ho ch ny, chnh ph Malaysia ch t i vi c c i thi n t ng b c nh ng c s h t ng nh giao thng, v n t i, vi n thng, i n nng, cung c p v thot n c, b o v mi tr ng... Trong cng vi c xy d ng ng s, nh n c ch xy ng ng cao t c, ng s t, ng nng thn, nng c p sn bay, b n c ng.

V gio d c, o t o k ho ch l n th 6 ch t i nng cao s l ng h c sinh cc c p v tng c ng xy ng tr ng s t ph thng t i i h c.

Trong k ho ch th nghi p ha, vo cc ho t Nh ng k t qu nh p tnh theo

6, chnh ph Malaysia ti p t c tng c ng cng t n c.

c bi t t o i u ki n thu n l i cho khu v c t nhn tham gia ng kinh t c a

t c trong 2 nm 1991 v 1992 l kh quan. Theo t t l tng tr ng 8,5%, bnh qun thu t 41 t USD, n u ng i t 2.965 USD, xu t kh u

th ng k, nm 1992 Malaysia

n c ngoi l 15,8 t USD v l m pht c duy tr 4,7%. Nng nghi p

124

t 16% GDP, cng nghi p ch t o

t 30% GDP.

B ng th ng k m t s thnh t u kinh t hai nm 1991, 1992 (tnh 1. Cng nghi p (t thng 7/1991 - Nng l ng i n - Th c ph m -D ul a - Thi t b giao thng -D t n thng 6/1992)

n 6/1992)

4,47 t USD 3,11 1,74 1,5

259,05 tri u USD

2. Nng nghi p (6 thng - Cao su - D u c th - Ccacla -G o

u nm 1992) 568,803 t n 3,31 tri u t n

260 tri u t n 1,2 tri u t n

3. Xu t kh u (t thng 1 - D u th - Cao su - D u c th - D u c ch bi n - Thi c - Cc s n ph m khc

n thng 7/1992)

2,2 t USD 38,17 tri u USD 19,28 tri u USD 1,04 t USD 175,15 tri u USD 1,07 t USD

125

4. Nh p kh u (t thng 1 - My mc thi t b - Hng ch t o - Th c ph m - D u th

n thng 7/1992) 12,79 t USD 3,66 t USD 1,24 t USD 78,53 tri u USD

K ho ch l n th 6 (1991-1995) l b c kh i

u cho m t k ho ch trung u c a chng trnh tng tr ng t 7.800 USD

h n 10 nm (1991-2000) v cng l giai o n

pht tri n ton di n qu c gia 30 nm (1991-2020). D tnh sau 30 nm th c hi n chng trnh, n n kinh t s tng g p 7,5 l n, t c trung bnh l 7%, thu nh p bnh qun tnh theo vo nm 2020, g p 3,5 l n hi n nay. u ng i

CHNG IV: CHI N L C PHT TRI N C A CNG HA PHILIPPINES I- NH NG TI N C AS PHT TRI N

1. Ti nguyn thin nhin C ng ha Philippines l m t qu c gia h i trn ng xch kinh trung trong s nh t t Ty sang 11 hn c 2 o, t 21,25 n 4,30 v o, bao g m g n 1.700 hn pha n 127 B c v t 116,55 o l n nh , tr i r ng trn di n tch 299.700km2. Philippines n m

ng. Chi u di nh t t B c xu ng Nam l 1800km, ch r ng ng l 1100km2. Ph n l n lnh th Philippines t p o l n. l cc o Min anao, Luxng, Xama,

Ngrt, Panay, Palaona, Mi r, Lyte, Xbu, Phn v Maxbat, o l n nh t l Min anao (95000km2) v Luxng (104.750km2).
126

B bi n Philippines di 23.184km. Pha pha B c v pha Ty gip bi n o Luxng.

ng gip Thi Bnh Dng, a s ni cao t p trung

ng, pha Nam l bi n Lavxi. Ni l

cao nguyn chi m t i di n tch c a c n c.

Philippines c r t nhi u sng ngi nhng ph n l n cc sng th ng ng n, h p, c dng ch y xi t. M t s sng ch xu t hi n vo ma ma. Cc sng chnh 300km). Trn o Mi anao v Catabata (di 550km), Aquyxan (di o Luxng c cc sng Cagayan (di 50km), Agono i gi ma, o

(270km), Papanga (260km) Philippines c kh h u nhi t gi a cc ma khng cao, x d ch t 25oc nhau.

m cao thu n l i cho s pht tri n c a cy tr ng. S chnh l ch v nhi t n 27oc. Trn qu n Philppines ang t n t i v pht tri n kho ng 10.000 loi th c v t khc

H ng nm, Philippines ph i tr n l t l n. Ngoi ra, i v i nh ng qu n ng

i ph v i hng ch c cn bo v nhi u t v ni l a phun l nh ng m i e d a l n i dng ny.

o n m gi a

Trn lnh th Philippines, ng i ta pht hi n c 35 lo i khong s n khc nhau, l n nh t l cc m ng (Tr l ng c tnh 4,3 tri u t n). y l m t trong nh ng m t hng xu t kh u l n v th ng xuyn nh t c a Philipines cho t i hi n nay. Ngoi ra, Philippines cn c nh ng khong s n qu khc nh Crm (tr l ng kho ng 8,7 tri u t n), s t (1,2 t t n), Niken (1,7 t t n) Philippines ang d n m c trung bnh 35 t n/nm. T i 1992 c th u chu trong vi c t khai thc hai lo i khong s n ny. S n l ng vng khai thc c t t i 70 t n.
127

2. Ti nguyn v con ng i Philippines l n c c s dn ng ti ng Talagc c quy ng th ba ng Nam (60,7

tri u ng i). M c d c t i 100 dn t c v i 100 ngn ng khc nhau, nh l ti ng ni qu c gia. Ti ng Anh v ti ng Ty Ban Nha c s d ng r ng ri. Ring ti ng Anh tr thnh th ti ng c s d ng trong cc cng s . Vi c thng d ng ti ng Anh t o i u ki n d dng cho Philippines ti p thu nh ng thnh t u khoa h c k thu t hi n i c a th gi i v m t trong nh ng nhn t gp ph n lm cho Philippines p ng c yu c u c a cc nh u t n c ngoi.

L c l ng lao : Nm

ng

Philippines kh l n. B ng sau y cho ta th y i u

Dn s (tri u ng i)

L c l ng L (ngn ng i) 15.018 15.002 16.792 16.945 17.308 18.422 18.473 20.311 20.696

C vi c

Th t nghi p

T l th t nghi p (%)

1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984

43,4 44,6 45,8 47,0 48,1 49,5 53,1 52,1 53,4

14.238 14.334 16.101 16.267 16.434 17.452 17.371 19.212 19.673

780 668 691 678 874 970 1.102 1.099 1.296

5,2 4,5 4,1 4,0 5,0 5,3 6,0 5,4 6,2

128

1985 1986 1987 1988 1989 1990 Ghi ch:

54,7 56,0 57,4 58,7 60,0 60,7

21.318 22.067 22.880 23.452 28.859 24.525

19.801 20.595 20.795 21.498 21.849 22.532

1.517 1.472 2.085 1.954 2.010 1.993

7,1 6,7 9,1 8,3 8,4 8,3

a) S li u tnh t i 1 thng 7 hng nm. Ring nm 1980, theo s li u t ng i u tra dn s . b) T nm 1976, l c l ng lao tra h gia nh t ch c vo Ch t l ng c a l c l ng lao s n c bi t ng Nam khc. ng xc nh b ng s dn 15 tu i tr

ln c vi c lm, cn th i k 1987- 1989, cc s li u rt t cu c i u u thng 10 hng nm. ng Philippines tng i cao so v i m t

i u ny c ph n nh khng ch qua t l n c ny kh cao: 86% vo nm thng v i h c M . Ch t

c, bi t vi t trong ton b c dn

19891 m cn qua trnh trn ton lnh th

thng th o ti ng Anh c a h . Vo nm 1989, i h c2. H th ng gio d c i h c

Philippines c 14.426.500 h c sinh ph

1.579.900 sinh vin cc tr ng l ng o t o khu v c.

Philippines c t ch c theo m hnh h th ng

i h c c a Philippines kh t t so v i m t s n c trong

Cng th i gian ny t l ng i bi t l 87% v Thi Lan 91%

c, bi t vi t trong ton b c dn

Malaysia l 73%, Singapore

D n theo L Vn Ton v Tr n Hong Kim: Kinh t cc n c ASEAN v kh nng ha nh p c a Vi t Nam, NXB Th ng k, H N i, 1992, tr185.

129

L c l ng lao l ng lao ng

ng c h c trn gp ph n lm cho ch t l ng c a l c Philippines c nng cao hn v t o thnh m t trong pht tri n t n c t n c.

nh ng ngu n l c quan tr ng 3. V tri N m a chnh tr c a

v tr chi n l c h t s c quan tr ng trn con ng giao thng ng Nam , Phihppines t h ng trm nm c con ng giao n Dng, ki m ch i t ng tranh ginh c a cc n c l n. B i v, ai ki m

qu c t ch y qua vng bi n nay tr thnh

sot c Philippines th ng i y s kh ng ch thng huy t m ch t Thi Bnh Dng sang Nam Trung Qu c.

c Nh t B n v ch n c m t trong nh ng con ng xu ng pha

Vo n a sau th k XVI, c dn trn qu n nh ng ho t phong tro l897) lnh

o ny ph i ng

uv i

ng xm lng c a th c dn Ty Ban Nha ch th ng tr Ty u tranh gi i phng dn t c do Amdret B niphaxi (1863o. Ngy 23/9/1984 n c C ng ha Philippines c tuyn n c c ng ha tr tu i ch ng l i m a c a mnh. t d i ch o c a nh ng u tranh v Manila. N n

Ban Nha ko di hn 200 nm c ch m d t b ng th ng l i c a

b thnh l p (L i d ng vi c gip kh i qu n

mu c a th c dn Ty Ban Nha, M d n d n h t c ng Ty Ban Nha ra o tr ph ny v bi n Philippines thnh thu c Trong th i gian chi n tranh th gi i th hai Phil ppines l i b th ng tr c a Nh t. Nhn dn Philippines d i s lnh ng i c ng s n v c a cc lnh t nng dn n i d y b vo Philippin. M t chnh ph thn M c thi t l p

trang ch ng l i ch cai tr c a pht xt Nh t. Ngy 20/10/1944, qun M c l p c a Philippines c tuyn b vo ngy 04/7/1946.

Nh v y, l ch s c n

i c a Philippines l l ch s xm l c c a cc

130

c ng qu c th c dn phng Ty v l ch s c a nhn dn n c ny. T l ch s n c h . t ch l n n nhn c a v tr k , t sau khi ginh c cu c pht tri n h ng

u tranh gi i phng dn t c a chnh tr c a trong su t m y th nh ph c v cho cng u tranh ginh nh ng nam t

au thng v anh hng , ng i a-chnh tr a l i

Philippines d n d n hi u c gi tr v v tr

c l p dn t c ng i Philippines quy t

khai thc nh ng l i th m v tr c th

t n c c a h .L i d ng cu c

ng nam gi a cc n c l n t sau

i chi n th gi i th hai

t i nay, Philippines s d ng s c m nh qun s c a M s

lm l ch n cho mnh,. Ngoi ra, t vi c cho M s d ng cc cn c qun Clark v Xubic, hng nm, Philippines thu c nh ng kho n nh n th c ti n l n. S ti n m i nm l i c tng ln cng v i m c trong chi n l c ton c u v khu v c c a M m i th i k.

ngy cng su s c hn c a ng i Philippines v gi tr c a cc cn c

II - CHI N L C PHT TRI N 1. Cng nghi p ha t n c theo h ng thay th nh p kh u

Tr c khi ch ngha th c dn phng Ty thm nh p vo Philipines t i y t n t i m t n n kinh t t nhin t c p, t tc, trong vng 400 nm d i ch th ng tr c a cc c ng qu c th c dn, kinh t Philippines c nh ng bi n i l n, m t d s bi n i cha m nh bi n n tr i th hi n pht s n xu t thnh m t n n kinh t t b n ch ngha pht tri n. S bi n ha. M t s ngnh cng nghi p,

ch n n kinh t nng nghi p t c p t tc d n d n mang tnh ch t hng c bi t l ngnh khai thc m u t tri n ph c vu cho nhu c u pht tri n cng nghi p c a M . Nh ng ngnh cng nghi p ch bi n nng s n cng c M b v n hng xu t kh u sang M .

131

Nh ng nm chi n tranh th gi i th hai lm cho kinh t Philippines tr nn qu qu t hn n a. Sau khi ginh l i n c. c l p dn t c (1946) chnh ph pht tri n t n c ny s m nh n th y nhu c u cng nghi p ha

Cng nh cc n c

ng B c cng th i k, Phillipines l a ch n chi n

l c cng nghi p ha thay th nh p kh u. M c ch c a chi n l c l gi m s ph thu c c a kinh t Phillippines vo th tr ng bn ngoi. N i dung c b n c a chi n l c l xa b t do thng m i, th c hi n b o h m u d ch, ch tr ng pht tri n nh ng ngnh cng nghi p nh p ng nhu c u tiu dng c a nhn dn trong n c m Philippines c kh nng.

th c hi n chi n l c cng nghi p ha trn chnh ph

ban hnh

hng lo t chnh sch ti chnh - ti n t , cng kh v thng m i. Cc phng ph p qu n l v k thu t m i c p d ng. Nh ng ngnh cng nghi p s d ng ti nguyn t i ch , ch . c bi t l cng nghi p ch bi n c

Cng v i vi c

y m nh cng nghi p ha chnh ph Philippines cng t ai canh tc.

khuy n khch nng dn m r ng

Quan h bun bn v i bn ngoi c a d ng ha hn tr c, m c d M v n l b n hng l n nh t c a n c ny. T ng gi tr xu t kh u c a Philippines vo nm 1960 l 560 tri u USD, chi m 10% trong s t ng thu nh p qu c dn. Nm nm sau nh ng con s tng ng l 768 v 16%. i u ng ch l ph n l n gi t xu t kh u v n do nng nghi p v cng nghi p khai khong ng gp, ph n thu nh p xu t kh u t vi c bn hng ha cng nghi p ch t o ra bn ngoi ch chi m 18 tri u USD (1960) v
132

42 tri u USD (1965)1. Do nh ng c g ng nhi u m t trn v do tc m nh. N c ny tr thnh n c pht tri n nh t ng c a ng l i cng Chu (ch ng sau

nghi p ha thay th nh p kh u, kinh t Philippines pht tri n kh Nh t B n). Nh ng s li u v m c thu nh p bnh qun hng nm tnh theo u ng i c a Philippines v c a m t s n c lng gi ng trong b ng d i y s cho ta th y i u .

Thu nh p bnh qun tnh theo Nm 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 1960 1961

u ng i2 Tri u Tin i Loan

Philippines Thi Lan 157 160 161 166 177 187 192 203 140 157 80 88 76 82 87 85 84 86 94 100

67 70 65 66 74 80 81 80 82 123 142 160 172 131 153 151

Tuy nhin, sau m t th i gian di pht huy tc d ng tch c c, chi n l c cng nghi p ha theo h ng thay th nh p kh u b c l nh ng i m y u r t c b n c a n v tr thnh v t c n i v i s pht tri n ti p t c

1 2

Ngu n : Asian Development Banh, Key Indicators and Statistical Bulletin

D n theo Kunio Yoshihara: The Ngu n and Economic growth: The Philippin.es and Thi Lan (Singapore, Oxford University Press , Fothcoming). 133

c a kinh t Philippines. Chi n l c khng c kh nng gip n c ny gi m b t chi ph nh p kh u m ng c l i cng lm cho h ph i chi tiu nhi u hn cho vi c mua s m thi t b . my mc v ngay c nguyn v t li u. C c u cng nghi p c xy d ng theo h ng thay th nh p kh u cng v i nng nghi p cn mang tnh ch t t nhin lm cho Philippines h u nh b ng c a tr c th gi i bn ngoi. M c d vo 1968, thu ht v n u t Philippines ban hnh lu t c ng ha (RA) 5.455 C c u t c a n c ny ch ph chu n nh ng d n

c a t b n t nhn ngo i qu c, nhng FDI v Philippines khng l n. u t c a t nhn n c ngoi n u n p ng c nh ng yu c u sau:

1. Ph h p v i nh ng u tin 2. kinh t . 3. Khng xung

u t c a qu c gia. i v lu di c a n n

ng gp vo s pht tri n v ng ch c, cn

t v i hi n php v php lu t.

4. Khng xm ph m vo nh ng lnh v c do ng i Philippines ang kinh doanh. 5. Khng thc y c quy n v h n ch thng m i.

Nh ng quy

nh khi n nh ng nh

u t ngo i qu c khng mu n nh ny

b v n vo n n kinh t Philippines. B i v: th nh t, nh ng quy nh n d n u t c a n c ngoi; th hai; nh ng quy

r t m p m v c th gi i thch m t cch ty ti n n u khng mu n ch p nh trn t o nn nh ng vng c m v kinh t i v i cc nh kinh doanh n c ngoi.

V th , cho t i

u th p nin 70, khi Philippines thay u t c a t bn n c ngoi ch

i chi n l c cng t g n 1 t USD

nghi p ha, s v n

134

(1973) so v i 1,7 t vo Indonesia, 1,2 t vo Malaysia cng th i k1.

Do chi ph nh p kh u tng, t l tng tr ng kinh t ch m hn t l tng dn s , thu nh p bnh qun tnh theo u ng i Philippines gi m d n: 1969: 248 USD, 1970: 193 USD, 1971: 203 USD2.

2. Chi n l c cng nghi p ha h ng ra xu t kh u v tc

ng c a

n t i s pht tri n kinh t c a Philippines trong nh ng nm 70. Nh m ko n n kinh t ra kh i tnh tr ng i xu ng, t Philippines b t kh u, m t chi n l c ang c th c hi n r t c k t qu Hn Qu c, i Loan v Singapore. th c hi n chi n l c ny, chnh ph Philippines ban hnh m t s chnh sch khuy n khch kinh t t nhn, xy d ng nh ng c s cng nghi p n ng, cng nghi p ch bi n, nng c p v m r ng c s h t ng. u nh ng nm 70, Hongkong,

u p d ng chi n l c cng nghi p ha h ng ra xu t

Tuy nhin, vo lc Philippines b t

u th c hi n chi n l c cng nghi p thay i b t l i cho s pht

ha m i th mi tr ng kinh t qu c t 70 l: - Tnh tr ng suy thoi kinh t v Philippines ni ring.

tri n c a h . Ba s ki n l n nh h ng t i Philippines vo gi a th p nin cc n c cng nghi p lm gi m kh

nng nh p kh u nguyn li u t cc n c ang pht tri n ni chung

- Cu c kh ng ho ng d u l a l n th nh t (1973 - 1974) m gi d u tng g p 4 l n gi c khi n Philippines, n c ph thu c n ng n v

1

D n theo U Tun W i: Role of Foreigu Capital in Southeast Asian Countries. Published by Institute of So theast Asian Studies (Singapore), 1989.
2

Kunio Yoshihara: ibid.

135

nhin li u t bn ngoi ph i tr nhi u hn v d u l a trong n c.

p ng c nhu c u

- Hi p c bun bn v i M h t h n. Vi c ch m d t hi p

nh

lm Philippines thua l v thng m i t i 418,37 tri u USD1.

Nh m kh c ph c nh ng tr ng i trn,chnh ph Philippines thi hnh m t lo t bi n php c v kinh t chnh tr v ngo i giao nh m m cho kinh t pht tri n. ng

trong n c, chnh ph khuy n khch cc nh

u t t nhn

y m nh

kinh doanh. Khu v c kinh t nng nghi p v nng thn tr thnh m i quan tm l n c a chnh ph . i u ny khng ch l v nng nghi p v n l ngnh kinh t quan tr ng, thu ht hn 1/2 l c l ng lao ny2 m cn do nh h ng c a r ng cc vng nng thn. nng thn v tranh th t3. S c l nh quy nh ng c a n c ng C ng s n Philippines ngy cng lan

Nh m lm gi m nh nh ng mu thu n ang m Macc t d k s c l nh ti p t c c i cch ru ng

nng dn. Thng 10/1972, t ng th ng Philippines lc l Phec inng trng mua nh ng trang tr i r ng t 25 ha tr ln. Cc t i n c chia ru ng, sau 3 nm canh tc ph i tr cho nh n c m t kho n ti n b ng 2/5 thu ho ch v ph i tr xong trong vng 5 nm ho c tr b ng cch h ng nm vay tn d ng c a nh n c v i li su t 6%. Sau khi thanh ton xong, t i n c c p ch ng ch l ch s h u c a m nh qu c a c i cch ru ng
1 2

t . Tuy nhin, k t

Philippines h t s c h n ch . Sau 3 nm th c

International Herald Tribune, 10/11/1975. Tr c nh ng nm 70, ph n c a nng nghi p chi m t i hn 50% t ng thu nh p qu c dn. T 1970 n 1988, ph n c a b ph n kinh t ny gi m xu ng cn 25,5% r i ' 28,8%. Vo nm 1988, 43% c dn ho t ng kinh t t p trung vo nng nghi p 3 International Herald Tribune, 10/1 1/1975.

136

hi n c i cch ru ng

t, ch c 700.000 t i n c a vo di n c p t1. nng

t:

178.000 ng i c c p gi y t s h u ru ng

Cng v i vi c t o ra nh ng nhn t m i trong quan h s n xu t

thn, chnh ph cng khuy n khch th c hi n "cch m ng xanh" trong nng nghi p. Vo th p nin 70, cc gi ng la m i c tr ng trn 70% di n tch canh tc nng nghi p c a n c ny. Nh , nng nghi p Philippines c b c pht tri n hn tr c. Vo

nm 1974, nng nghi p chi m t i 113 t ng s cc m t hng xu t kh u c a Philippines. Gi tr nng s n xu t kh u chi m 3/4 t ng gi tr xu t kh u c a n c ny. S pht tri n c a nng nghi p t o i u ki n thu n l i cho s pht tri n c a ngnh cng nghi p ch bi n g n li n v i n. Cng trong nm 1974, ng l c tr thnh m t hng xu t kh u hng Philippines, em l i cho t ng thu nh p t xu t kh u. Thu nh p t nng nghi p m t m t gp ph n nng cao i s ng cho nng uc a t n c 746 tri u la tng ng 28,5%

dn, m t khc t o thm c ngu n v n cho cng nghi p ha.

Tuy nhin, m i, chnh ph thu ht v n

ngu n v n th c hi n chi n l c cng nghi p ho

tch c c tm ki m nh ng ngu n v n t bn ngoi. Vi c u t tr c ti p c a t b n t nhn n c ngoi c coi tr ng. u t khc c tuyn b . Nh , s l ng cc

Nm 1972, Philippines l p cc khu ch xu t. Nhi u khuy n khch v thu quan v cc u i doanh nhn ngo i qu c n Philippines tng nhanh hn tr c. Theo s u t c a n c ngoi c

li u c a ESCAP vo nm 1985 th s v n
1

Th c ra c i cch ru ng t Philippines c th c hi n t nh ng nm 50 nhng khng thu c m y k t qu do s ch ng i c a cc lnh cha phong ki n

137

ph chu n t i cu i 1983 l 2,5 t USD, trong ph n c a cc cng ty M l 51,5%; Nh t 16,3%; Hongkong 5,9%, c 2%, Canada 25% v Singapore 6,6%1. Cng v i vi c thu ht v n u t tr c ti p c a n c ngoi Philippines cng tm cch tranh th cc ngu n vi n tr pht tri n c a cc n c c quan h thn h u. Ngoi M , philippmes r t coi tr ng vi c pht tri n quan h v i Nh t B n. Nm 1977, trong chuy n i thm 6 n c ASEAN trong c Philippines, th t ng Nh t Fuc a tuyn b cho Philippines vay v vi n tr 106,9 tri u USD, trong 100 tri u USD c dng cho cc d n xy d ng v ti n vay mua thi t b , v t t xy d ng m t trung tm th y l i. bun bn; 4,7 tri u h tr cho cc c g ng s n xu t lng th c, th c ph m; 2,2 tri u

Ngoi ra, chnh ph Nh t cn h a gip c k thu t cho Philippines2.

v k thu t, gip

pht tri n

Quan h v i cc n c x h i ch ngha cng c thi t l p nh m t o mi tr ng qu c t v khu v c n nh, ng th i tranh th s gip c a cc n c x h i ch ngha cho cng cu c pht tri n kinh t c a Philippines. Ngay t 1967, qu c h i Phippines thng qua o lu t cho php bun bn v i cc n c x h i ch ngha. T i 1972, cc h n ch trong bun bn v i cc n c x h i ch ngha b xa b . Quan h ngo i giao v i cc n c x h i ch ngha l n l t c thi t l p: 1972 l p quan h ngo i giao chnh th c v i Nam T, Rumani, 1973 v i Hungari, Ba Lan, C ng ha dn ch c, Ti p Kh c, Mng C , Bungari v Vi t Nam. Thng 6/1975, quan h v i C ng ha nhn dn Trung Hoa cng chnh th c c thi t l p. Quan h v i Lin X c pht tri n thm m t b c sau chuy n i thm Matxcva c a t ng th ng Macct (611976). Cng v i quan h
1 2

U Tun Wai: ibid, p.22 Reuter (Manila 18/8/1977).

138

ngo i giao, quan h h p tc kinh t cng pht tri n.

Nh c ngu n v n kh d i do, Philippines ti n hnh ki n trc l i n n nng nghi p c cho ph h p v i chi n l c cng nghi p ha m i.

Thay v ch bn nguyn li u th tr c y, Philippines ch trng ch bi n qu ng thnh s n ph m r i m i xu t kh u. Theo h ng ny, Philippines xy d ng c nh my n u k n, nhm, b c. Th i gian ny, m t nh my l c ng v l c vng u c xy d ng b ng v n lin

doanh c a t nhn trong n c v ng i n c ngoi. Vo nm 1974. Philippines thu c 1,3 t USD v cng nghi p d u.

nguyn li u cho cc ngnh cng nghi p ch bi n khong s n, u t vo cng nghi p khai m . Nm 1974, s khai khong tng hn 300% so v i 19731.

Philippines tng c ng u t vo kinh t ). T c

v n b vo cng nghi p ny ln t i 782,8 t ps th ng 1/3 t ng s v n

Vi c ch bi n nng s n cng c

y m nh s n ph m nng nghi p

chnh c a Philippines th i gian ny l g o, m, ng, d a, cy gai c d u, thu c l, cc lo i c v hoa qu . Vo gi a nh ng nm 70, nng s n v n chi m t i 1/3 t ng s cc m t hng xu t kh u v 3/4 t ng s thu v xu t kh u c a Philippines trong s cc m t hng xu t kh u ng chi m v tr s m t. Vo nm 1974, vi c xu t kh u ng em l i cho Philippines 746 tri u USD chi m 28,3% t ng thu nh p t xu t kh u2.

Nh ng s li u v kinh t Philippines c s d ng Tribune, 10/11/1975. 2 International Hrald Tribune, 29/11/1976.

y d n t : International Herald

139

Bn c nh nh ng ngnh cng nghi p s d ng nhi u s c lao Philippines cng b t thu t t ng t K t qu c a vi c thay

ng trn,

u xy d ng nh ng ngnh cng nghi p i h i k

i cao nh cng nghi p ha ch t, i n t , l p rp v ch t o

i c c u ngnh l lm cho n n cng nghi p qu c i bn c nh nh ng cng nghi p

gia c a Philippines pht tri n kh cn nghi p hi n

truy n th ng (khai m , ch bi n nng s n) xu t hi n nh ng cng i (ha ch t, i n t , ch t o my mc) bn c nh nh ng ng c nh ng ngnh cng nghi p c cng nghi p dng nhi u s c lao hm l ng ch t xm cao.

S pht tri n m nh c a c hai b ph n kinh t then ch t c a (nng nghi p, cng nghi p) t o Philippines pht tri n cao hn trong nh ng nm 70.

t n c

i u ki n cho n n ngo i thng c a

B ng sau y gip ta hnh dung r hn tnh hnh bun bn v i bn ngoi c a Philippines trong th p nin 70.

Tnh hnh xu t kh u c a Phihppines sang cc th tr ng chnh1 (19711981)

N m

Chu T ng Nh t s H n g Kn T n gs

B cM B c M

Chu Canad T n a gs c

i Dng Niudil n

Trch t : Source ADB:Key Indicatos of Developing Member Countries of ADB, April 1983.

140

g 197 1 198 1 465,3 391,4 15,0 457, 452,9 4,1 8 1725, 1277, 213, 184 8 4 2 1 1747, 93,3 1 125, 118, 6,9 3 4 9,2 50 0,4

Qua b ng trn ta th y, M Philippines, ti p l Nh t. v it c

v n l th tr ng xu t kh u chnh c a i m ng lu y l quan h bun bn tng ng

gi a Philippines v Nh t B n pht tri n nhanh v i t c pht tri n quan h bun bn Philippines v i M .

S kh i s c c a cc ngnh kinh t Philippines lm cho t c nin 70; 1970: 4,9% 1973: 5% 1974: 6,1% 1975: 8,1% So v i t c kh: 1976: 6,25% 1977: 5,1% 1979: 6,3% Thu nh p bnh qun tnh theo tr ng kinh t : 1973: 250 USD/Ng i/nm

tng tr ng u th p

c a n n kmh t n c ny c nng ln m t cch lin t c trong

tng tr ng trn gi m xu ng i cht nhng v n gi

m c

u ng i cng tng theo nh p

tng

141

1974: 300 USD 1975: 360 USD 1976: 420 USD 1977: 450 USD. 1978: 500 USD 1979: 590 USD 1980: 680 USD1

Nh tnh hnh kinh t pht tri n, ng i m i ngy calo cho m t 2380 calo (1980).

i s ng c a nhn dn Philippines c u l 53 gam. L ng

c i thi n r r t. N u vo nm 1970, vi c cung c p protein cho m t t 47 gam, th 10 nm sau, con s

u ng i trong m t ngy t 1960 calo (1970) ln t i

Tu i th trung bnh

Philippines tng ln 62 tu i (1980) so v i 56 u th p nin 80, 65% c dn

tu i vo nm 1970. S ng i trn m t gi ng b nh gi m t 917 ng i (1970) xu ng cn 549 ng i (1980). V c, bi t vi t chi m t i 83% ton b dn s 2. thnh th v 43% dn s nng thn c c p n c. T l ng i bi t

3. B c suy gi m c a n n kinh t Philippines nh ng nm 80 v cc bi n php kh c ph c Nh trn ta th y, chi n l c cng nghi p ha h ng ra xu t kh u gip kinh t Philippines pht tri n m t cch ng khch l trong nh ng
1

D n theo L Vn Ton v Tr n Hong Kim: Kinh t cc n c ASEAN v kh nng

Ti li u trn

ha nh p c a Vi t Nam, NXB Th ng K, H N i, 1992, tr. 51, 159.

2

142

nm 70. Tuy nhin, vo y ph n nh i u .

u nh ng nm 80, n n kinh t n c ny b t

pht tri n ch m l i r i ri vo tnh tr ng suy thoi tr m tr ng. B ng sau

T ng s n ph m qu c dn v t ng s n ph m tnh theo Nm u ng i (theo th i gi 1972) T l tng tr ng GNP theo u ng i Dn s (tri u ng i)

GNP (tri u Ps)

1983 1984 1985

98,620 91,644 87,887

-7,1 -4,2

1.895 1.718 1.607

52,1 53,4 54,7

Ngu n: B thng m i v cng nghi p v vn phng B tr ng Bo ch.

Tnh tr ng suy thoi kinh t

ko theo s suy gi m c a nhi u ch s la lm

quan tr ng khc. N n c ngoi vo nm 1987 ln t i 27,8 t nghi p suy thoi, hng trm c s s n xu t b 1983: 1267 c s ; ng c a:

cho Philippines tr thnh m t trong 6 con n l n nh t th gi i. Do cng

1984 : 2280 c s

K t qu l 92.000 cng nhn b m t vi c1.

Vo th i tr v c a Macct,

Philippines: c t i 70% s h gia nh (g m

g n 47 tri u ng i) s ng d i m c ngho kh (140 la/ng i/nm).

Daniel L. Lancson Jr: Philippines: Yesterday, today and tomorrow. Institute of Southeast Asian Studies, Singapore, 1990

143

Tnh tr ng suy thoi kinh t trn l do nhi u nguyn nhn.V m t khch quan, l do nh h ng c a cu c kh ng ho ng kinh t ton c u m kinh t Philippmes l m t b ph n. Cu c kh ng ho ng d u l a l n th (1979-1980) tc 2 ng tiu c c t i s tng tr ng kinh t c a n c ny,

chi ph v d u tng trong khi xu t kh u gi m lm cho cn cn thng m i b thi u h t nghim tr ng. B i chi ngn sch trong nm ti chnh 1981 g p 3,6 1 n m c b i chi ngn. sch nm ti chnh 19801.

V m t ch quan s suy gi m kinh t l do k t qu qu n l t i cc ngu n ti nguyn trong n c trong nh ng nm c m quy n cu i cng c a Macc t. N n tham nhng trn lan trong g i quan ch c chp bu. Trong khi i a s dn chng s ng ch t v t th t ng th ng v gia nh l i qu u t vo m r ng s n xu t m ri xa hoa. L i nhu n thu c do k t qu c a qu trnh cng nghi p ha h ng ra xu t kh u khng c ti vo ti mt nhm nh t p on c th l c ang thao tng n n kinh t v chnh tr Philippines. Tnh tr ng lm cho s phn t ng trong x h i Philippines ngy cng su s c. Nm 1985, thu nh p c a 10% dn s giu nh t n c g p t i 15 l n c a 10% dn s ngho nh t n c. Theo s gi c a ng Daniel L.Lacson, th ng nh c t nh Negro ty (Negros'

occidental) th Phiiippiens l qu c gia c s phn ph i c a c i b t cng b ng nh t trong s cc n c c m c thu nh p trung bnh. Tnh tr ng chnh l ch qu ng v thu nh p l p lao ng Philippines khi n cc t ng o c a t ch c mang

n c ny r t b t bnh. D i s lnh

tn "phong tro 1/5" (KMU)2 cng nhn Philippines ti n hnh nhi u

1

L Vn Ton v Tr n Hong Kim: Kinh t ASEAN v kh nng ho nhp c a Vi t Nam, NXB Th ng k, H N i, 1992, tr.53 2 KMU l t ch c cng on 1 n nh t c a Philippines c thnh l p vo 1980, c t i hn 1 tri u on vin

.
144

cu c bi u tnh v bi cng ph cng s ny. L c l ng v trang do hnh chnh tr b t n nh

Manila. Nh ng t ch c

i l p khc chnh

y m nh ho t d ng, nh m tranh th lng dn v xy d ng c

nng thn. Cho t i thng 4/1988, M t tr n dn ch qu c gia

Philippines cho bi t h d ki m sot c 63 trong s 73 t nh c a n c

ng C ng s n Philippines - lnh Philippines khi n cc nh

o cng pht

tri n nhanh chng v s l ng v ho t d ng m nh

kh p cc t nh. Tnh u t ngo i qu c

khng b v n vo n n kinh t n c ny. Cc nh kinh doanh trong n c cng tm cch a v n ra n c ngoi. Vo nm 1985 s v n c a Philippines ch y ra n c ngoi c ch ng 15 - 21 t USD1. Nh m c u vn tnh hnh, t ng th ng Phecdinng Macc t ti n hnh nhi u ho t ng gi m b t tnh tr ng cng th ng trong n c. Thng i Macct t ch c. Cu c b u c t ng 1/1981, l nh thi t qun lu t c ban b t 1972 c h y b . L i d ng tnh hnh cc l c l ng dn ch th ng tr c th i h n c ti n hnh vo thng 11/1985. Tri v i mong i c a Mcct, th ng l cu i cng trong cu c b u c thu c v Craxn Akin, v ga c a th ng ngh s Pninh Akin - ng i b tay chn c a Macct gi t h i khi t M tr v t i sn bay Manila ngy 21/8/1983.

Tr thnh t ng th ng Philippines (ngy 25/2/1986), b Craxn Akin v i s ng h c a nh th v nh ng vin t ng th l c nh Enril v Phi en Ramt xc ti n cc ho t cng b Hi n php m i, theo ng nh m n ng ch nh tnh hnh chnh tr u tin l so n th o v i ngh c ti l p v ph c h i kinh t . M t trong nh ng ho t

D n theo Current History, 4/1987

145

Philippines. Hi n php quy

nh nhi m k c a t ng th ng l 6 nm: Qu c

h i l p php g m 2 vi n: Th ng vi n g m 24 thnh vin v m t H ngh vi n v i 250 thnh vin do b u c . Hi n php m i c a Philipines cho php cn c qun s c a M Th ng vi n tn thnh. c ti p t c t n t i t i 1991, khi Hi p nh cho thu cn c qun s h t hi u l c. Vi c gia h n Hi p nh ph i c

Song song v i c i cch chnh tr , chnh ph c a t ng th ng Akin cng ti n hnh m phn v i cc l c l ng chnh tr i l p nh m m r ng cho ng ny l qu trn.h ha h p dn t c sau ny. M c tiu c a nh ng ho t tr ng n i lo n v thi t l p c n u l Hi p (12/1986).

v a k t h p thng l ng v i cc bi n php n p nh m d p b tnh nh chnh tr vo l992. K t qu b c i nhn dn m i c k k t nh ng ng b n v i Qun

Trong lnh v c kinh t , th t ng Akin ch trng t nhn ha cc cng ty c a chnh ph

o bun bn v t

ang lm n thua l 1. Cho t i nm u

1988 c 93 x nghi p qu c doanh c t nhn ha. Chnh ph cng ti p t c chng trnh c i cch l i h th ng ti chnh, v n c b t trnh g m c i cch thu quan v t do ha thng m i. Theo lu t thu m i m c thu th p nh t c ginh cho cc hng ha thi t y u nh lng thc, th c ph m, thu c men, nguyn v t li u, thi t b cng nghi p c s n xu t trong n c (t l0-20%). Cc s n ph m cng nghi p ch u m c thu t 30-60% M c thu cao nh t
Vo 1982 c Philippines c 178 XN qu c doanh, trong 141 XN lm n thua l Th c ra chng trnh c i cch thu c ti n hnh Philippines t 1965-1969. Do k t qu cha p ng c yu c u pht tri n kinh t - x h i nn t i 1981 l i c ti p t c. Chng trnh ny bao g m 2 giai o n: 1981-1982, 1986-1989
2 1

t nh ng nm c m quy n cu i cng c a Macct2. N i dung c a chng

146

(70-l00%) quy quy t lo i qu.

nh cho cc hng ha, thi t b hi n i v i cc lo i thu c l, r u,

i. Chnh ph cng u ng v cc kim

nh tng thu

Ngay sau khi ln c m quy n, t ng th ng Akin ln ng thm M nh m tm ki m s ng h c a n c ny. Trong chuy n i thm 9 ngy t i Hoa k, b Akin c M vi n tr cho 150 tri u USD v kinh t v qun s 20 tri u USD thu c men v vi n tr kh n c p 200 tri u USD1.

V n

cn c qun s M trn lnh th Philippines mt l n n a l i c cam k t tr cho Philippines m i nm 481 tri u USD cho

t ln bn thng l ng2. Trong cu c m phn vo thng 10/1988, chnh ph M vi c ti p t c s d ng hai cn c qun s Clark v Xubic trong vng hai nm 1990-1991. G n m t n a trong s 481 tri u USD vi n tr trn c ginh cho cc ho t ng ch ng n i lo n, s cn l i c dng h tr kinh t (160 tri u USD), vi n tr pht tri n (96 tri u) v tri n nh c a 25 tri u USD)3. u t vo pht

Bn c nh nh ng c g ng c a mnh, Hoa K tch c c v n n c khc. C ng ha lin bang ho ch Marshall nh " vi n tr cho Philippines.

ng cc

c, Nh t, c, Canada tham gia v k

Current Histoty, 4/1987

H p ng v vi c cho php M thu t t cn c trn lnh th Philippines c k t 3/1947. H p ng c gi tr trong 99 nm v khng ph i tr ti n. T t i thng 9 nm 1991 c s a l i 40 l n. Trong cu c m phn v i M vo thng 9/1986, Philippines quy t nh rt h p ng thu t xu ng cn 25 nm v c sau 5 nm l i xem xt l i i u ki n qu n l cc cn c trn. Trong phin h p vo 1983, M bu c ph i ng tr cho Philippines 900 tri u la vi n tr v cc kho n tn d ng khc trong th i h n 5 nm (1981-1986)
3

AFP(18/10/1988)

147

V sao Hoa k l i quan tm i v i khu v c

n Philippines nh v y, trong khi chnh sch Philippines. Theo th tr ng ng v Thi Bnh

ng Nam v c b n v n l chnh sch l n trnh?

l v M c l i ch h t s c quan tr ng Dng th nh ng l i ch l:

ngo i giao M Paul Wolfowits ph trch v n

- M t Philippines hng m nh v ph n vinh theo h ng dn ch . - Ngn ch n m t chnh ph c ng s n ln n m chnh quy n. M t chnh ph c ng s n ln n m chnh quy n l m t n nh m nh vo s n nh c a ton b khu v c ng Nam .

- Quy n ra vo cc cn c h i qun, khng qun t i Xubic v Clark. Nh ng cn c ny c t m quan tr ng then ch t trong vi c duy tr th tri n khai c a M . - S h p tc c k t qu ng Nam . V m t khu v c m t

ASEAN v ng m nh trong c m t n c Philippines m nh m , Lin minh v i M l m t v t c n quan tr ng tr c s c p c a ch ngha c ng s n ng Nam .

Do di n bi n c a tnh hnh chnh tr Philippines Philippines gi tr c a v tr

Philippines ni ring v

ng

Nam ni chung vo th i gian . Washington nhn th y l i ch c a h ang b lm nguy. V th , M tm m i cch gip ang tng ng v ng. V ph n mnh, ng i Philippines cng nh n th y a - chnh tr c a n c h v i l i ch c a M

ln. Manila hi u r ng Washington s kh c th tm c m t ni no t t hn Clark v Xubic t cn c qun s m i*. Trong tr ng h p tm t c m t cn c thch h p v i M th vi c di chuy n cng r t t n km. V th , chnh ph Philippines m t l n n a l i tm cch tng gi thu c a mnh Clark v Xubic. Ngy 17/7/1991, sau 14 thng m phn, M nh m i m b o s c v Philippines i t i th a thu n v m t hi p

148

m t qun s c a M cho h p

Philippines vo th k 21. Hi p

nh ny thay th c quy n

ng thu cn c qun s h t h n vo thng 9/1991. N u hi p

nh c Th ng ngh vi n Philipp nes thng qua th M s 16/9/1992. Theo Hi p

s d ng cn c h i qun Xubic t nh t l0 nm v trao tr cn c Clark vo nh trn, M h a tr cho Philippines 550 tri u la vo nm 1992, t 1993 cho t i khi h t h n M s tr m t kho n ti n m t t nh t l 203 triu USD m i nm1.

Tuy nhin, Hi p d nh trn khng c Th ng ngh vi n Philippines thng qua trong phin h p ngy 16/9/1991. Hn n a, vo thng 6 nm 1991, ni 1 a Pinatubo l p trm Clark v Xubic. Vi c s a ch a l i cc cn c ny qa t n km nn Hoa k quy t mnh i ni khc. nh r i cn c qun s c a

Trong m t c

g ng nh m

a phng ha quan h

ngo i giao c a n 17 thng 4

Philippines, thng 4/1988, T ng th ng Akin cn ti n hnh chuy n vi ng thm Trung Qu c. Trong chuy n i thm 4 ngy (t 14 s mong i c a chnh ph b. nm 1988), T ng th ng Akin thu c nh ng k t qu m mn, ngoi

V m t chnh tr , Akin c cc nh lnh ng h ng l i

o Trung Qu c cam k t nh

i n i, do chnh ph b ang ti n hnh nh m n

tnh hnh chnh tr trong n c. Theo nh g c a t ng th ng Akin th l th ng l i l n nh t2.

phng vi c Th ng ngh vi n Philippines s khng ph chu n cho M ti p t c s d ng cc cn c trn 2 1/1986 chnh quy n c a t ng th ng Reagan k m t h p ng v i Palau thu m t di n tch 50.000 m u Anh chuy n cn c t Philippines sang, nhng v i dn s 12.000 ng i, ti nguyn h n ch , Palau khng th thay th hon ton cho Philippines. Ngoi ra cn c tin M nh s d ng cn c Stirling c a c thay th , nhng cn c ny qu xa V nh Pecxich v Bi n ng nn khng thay th

149

V kinh t , Philippines k ngh theo hai bn d

nh th bun b n v i Trung Qu c, i hng ha trong n m

nh tng kh i l ng trao

1988 t 293 l n 450 tri u la, trong 5 nm sau s tng ln t 600 n 800 tri u 1a. Chnh ph Trung Qu c cam k t lo i b s m t cn i trong vi c bun bn tay i v i Philippines v tng c ng mua s n ph m ch bi n c a Philippines.

Ngoi Trung Qu c, t ng th ng Akin cn i thm Lin X v nhi u n c khc nh m tm ki m th tr ng v v n cho n n kinh t Philippines. Tham gia vo chng trnh vi n tr a phng cho Philippines, Nh t B n ng

cng ginh cho n c ny nh ng kho n vi n tr pht tri n ng k . N u nm 1985, s ti n Nh t B n cho Philippines vay l 72.077 tri u yn, th 4 trong s ng cc n c ch y u c vay v n c a Nh t B n (sau

Indonesia, Trung Qu c v Thi Lan) th t i 1987, Philippines tr thnh n c u v i t ng s ti n l 120,608 tri u yn. Tnh hnh vay v n t Nh t B n c a Philippines t 1985-1990 c ph nh qua b ng i y:

Tnh hnh vay n Nh t B n c a Philippines 1985-1990 (tri u yn)1 1985 72.718 1986 1987 120.608 1988 129.037 1989 114.963 1990 198.548

Cc t ch c ti chnh qu c t khc v i s thi thc c a M cng cho

c. 2 Reuter 17/7/1991. - D n theo TTXVN, 16/4/1987 D n theo Kinoshita trong bi: gi i thi u v vi n tr pht tri n. Bo co trnh by t i h i th o quan h kinh t c a Nh t B n v cc n c chu - Thi Bnh Dng do Trung tm kinh t chu - Thi Bnh Dng t ch c 12/10/1993 t i H N i
1

150

Philipines vay v n m c d n c ny chnh th c tuyn b khng c kh nng tr n t cu i nm 1983 v 6 l n xin hon n trong th i gian t 10/1983 t i 5/1985. Ngay trong nm c m quy n u tin c a t ng th ng Akin, IMF cho Philippines vay 508 tri u la, Ngn hng th gi i cho vay 300 tri u la1. Nm 1989 sau khi bu c Philippines ph i ch p nh n chi n l c c a Qu ti n t qu c t nh m tng c ng ho t ng kinh t v xu t kh u hng ha, t ch c ny l i cho Philippines vay thm ti n.

Bn c nh vi c tm ki m cc ngu n vay n , Philippines s a u t thu ht cc nh kinh doanh ngo i qu c. Lu t u t s a b o nhi u u i cho cc nh

i Lu t i m

u t nh mi n thu t 4- 8 nm, cho php

chuy n v n v l i nhu n v n c.

Nh mi tr ng chnh tr d n d n tr nn n u i ngoi

nh, nh nh ng l i th so u t ngo i u t c a n c

snh m Philippines c c so v i m t vi n c ASEAN khc, nh ng u t trn, Philippines thu ht c nh ng nh qu c b v n vo n n kinh t n c ny. Nm 1986 s v n la v 6 thng u nm 1989 ln t i 2,6 t

Philippines l 100 tri u la; 1987 l 600 tri u la; 1988 l 5 t la. Chnh ph Philippines la M .

t m c tiu t i cu i nhi m k c a Akin thu ht c 15 t

S tham gia c a cc cng ty n c ngoi t o nn m t xung l c m i cho s tng tr ng kinh t c a Philippines. Nh n l c c a chnh ph v nhn dn, Philippines d n thot kh i cu c kh ng ho ng. T l tng tr ng GNP t 2% (1986) tng ln 5,7% nm 1987 v 6,7% vo nm 1988. la (1985) ln t i 7,1 t tr la t 1,6 t USD2. u ng i T ng gi tr xu t kh u tng t 4,6 t Thu nh p bnh qun tnh theo
1 2

(1988). Nm 1988, l m ph t gi m 8,7%. Qu d

u ng i tng t 540 1a m t

Current History, 4/1987. FEER 1/12/1988

151

(1986) 1n 598 1a (1987); 664 la (1988); 732 la (1989)1. c khch l b i nh ng thnh t u kinh t quy n c a t ng th ng Akin b t m i vo nm 2000. t c trong 3 nm c m

u t cu i th p nin 80, chnh ph

Philippines ngh t i vi c bi n n c h thnh m t n c cng nghi p

4. Philiipines trn con ng tr thnh m t n c cng nghi p m i Qu trnh cng nghi p ha cng th i k v i cc n c 70 u 80, trong khi Philippines n u xt v th i gian , di n ra ng B c V y m, ngay t cu i th p nin

i Loan, Hong Kong, Hn Qu c xu t hi n trn Chu , ch sau th y r i u ny,

th gi i v i t cch l cc n n kinh t cng nghi p m i th Philippines v n l t t ng sau. T v tr l n c pht tri n th hai Nh t B n, Phillppines t t xu ng chng ta hy xem b ng d i y: tr thnh m t trong nh ng n c

km pht tri n nh t trong s cc n c ASEAN.

So snh m c thu nh p bnh qun tnh theo cng nghi p ha t i Nm 1962 1963 1964 1965 1966 1967 Philippines 149 169 177 188 201 216

u ng i gi a u

Philippines v i Thi Lan, HN QU C v i Loan t lc b t u th p nin 90 (Tnh b ng la) Thi Lan 106 109 116 126 147 152 Hn Qu c 87 100 103 105 125 142

i Loan 162 178 202 217 237 266

Kunio Yoshihara: The National and Economic groeth: ibid

152

1968 1969 1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991

232 248 193 203 213 257 358 375 415 464 525 628 732 775 766 655 595 587 540 598 664 732 767 735

160 170 195 197 212 273 339 259 399 453 535 593 682 719 720 790 804 709 775 893 1.074 1.230 1.402 1.605

169 210 243 185 316 396 535 591 800 1.028 1.406 1.662 1.589 1.719 1.773 1.914 2.044 2.150 2.300 3.098 4.040 4.997 5.667 6.503

303 343 387 441 519 691 913 956 1.122 1.288 1.555 1.892 2.310 2.627 2.597 2.745 3.091 3.191 3.841 5.075 6.053 7.537 7.867 9.076 i

Ngu n: Theo ti 1i u Gio s Kunio Yoshihara trong bi gi ng v Loan t i Vi n kinh t th gi i , 8/1993.

Qua y, chng ta th y vo nm 1961, Philippines c m c thu nh p g p

153

r i Thi Lan, th g n 40 nm sau (1991) t l

quay ng c tr l i.

N u so v i Hn Qu c th kho ng cch cn xa hn n a 1958 thu nh p bnh qun tnh theo u ng i c a Philippines l n g p 2 l n. Hn Qu c i Loan th (160 la so v i 67 la) th 40 nm sau, thu nh p bnh qun tnh theo u ng i c a Hn Qu c g p 10 l n c a Philippines, cn g p kho ng 12 l n.

V y nguyn nhn no ang ngn c n s pht tri n c a Philippines trong nh ng th p nin qua, lm cho n c ny khng th tr thnh NIEs nh n ng ra c th tr thnh m t n c nh v y. Philippines t p trung suy ngh Rna Venlatc trong bi nghin c u nhan l cu h i m gi i kinh t "Nh ng bi h c c a cc gi i p. Theo nh kinh t h c

n n kinh t cng nghi p m i cho Philippines th c ba cch l gi i v nguyn nhn th t b i c a Philppines khi cc NIEs chu thnh cng. i. Nh ng ng i theo thuy t Tn c th so snh c a i n cho l do sai l m c tnh

ch t k thu t c a chnh sch qu n l v ti n t khi n cho nh ng l i t n c b m t i. M t trong nh ng v d v sai ng ps qu cao, lm nh ph gi l m c tnh ch t k thu t l vi c gi gi

cho hng ha xu t kh u c a Philippines gi m m t tnh c nh tranh (ch t i nm 1983, chnh ph Philippines m i quy t ng ps. T sau l n ph gi trn, ng ti n c a Philippines

lin t c gi m gi). Trong khi , chnh ph l i khuy n khch nh p kh u lm l i cho m t s hng thn chnh ph lm thi t h i cng nghi p ha h ng ra xu t kh u. ii. Nh ng ng i theo l thuy t duy l th cho r ng nguyn nhn chnh l do sai l m c a cc qu trnh ra quy t c a cc quy t nh . n s ph n nh v s ph s n nh c nh

iii. Cc nh kinh t theo tr ng phi th ng k nh n m nh

154

ng, s y u t c a b my nh n c, t i trch ni m c a M v IMF trong vi c lm th t b i nh ng c g ng pht tri n c a Philippines b ng cch rt nh ng th ng d x h i kh i qu trnh cng nghi p ha v khuy n khch m t n n kinh t nng nghi p ph thu c.

Nh ng ng i thu c phi th ng k cho r ng: s khc nhau gi a cc n c NIEs v i cc n c ng l l NIEs nh Philippines khng ph i n m s phn bi t gi a s can thi p c a nh n c vo th tr ng t do v c hai u can thi p lin t c vo qu trnh pht tri n c a kinh t . S khc nhau l b n ch t c a nh n c, b n ch t quy t ng i th ng k cho php h xc nh b n ch t c a chnh sch c a nh ng nh n th y v cc bi n php th c hi n. Cch ti p c n kinh t - chnh tr chnh sch trn m t khung c nh (context) r ng ri hn. H

nh c phng di n k thu t c a cc

c ci g l ch d a cho nh ng sai l m v kinh t v ti n t t nh ng nm 50 t i nay. Manuen Mnt, m t nh kinh t thu c tr ng phi th ng k ch r r ng, chnh trn c s m m hnh phong ki n v thu c a Philippines v n s ng st v chi m u th .

Theo cc nh th ng k h c Phillippines, khc v i Hn Qu c v i Loan, ni nh ng nhm phong ki n ch ng c i s ho nh p kinh t dn t c v cng nghi p ha b th t b i b i m t lin minh gi a l c l ng qun s u c c i cch v l c l ng t b n cn non n t thng qua nh ng bi n x ng nh c i cch ru ng ng h c a M t. Cc cha t th ng tr ton b n n kinh t v cc php do nh n c Philippines v i s

cng c siu kinh t khc nh b my nh n c, ti n trnh l p php v vn ha. S ki m sot m b o cho n n kinh t ph thu c, m v c

155

b n l nng nghi p c a Philippines, t n t i lu di cng v i nh ng l i ch c c b c a cc cha t v nh ng ng i chung h i chung thuy n v i h .

Trong hon c nh nh v y, nh n c Philippines m t h t vai tr pht tri n c a n. Do , d nh ng bi n php, nh ng chnh sch th c hi n trong qu kh nh th no i n a th cng khng trnh kh i b gy r i ho c b v t b duy tr quy n l i cho gi i th ng lu. i u c t ngha ng th i gy nn v sao th ng d x h i b rt kh i cng nghi p ha v l i ch c a nhm ng i Philippines v cc ng ch n c ngoi c a h , s tr tr kinh t v s l c h u ni chung c a Philippines1.

B ng: M c Nm

gi m gi c a

ng Ps so v i

ng la M

T l ps so v i USD

T l gi m gi (%)

1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989

8,55 11,5 16,5 18,6 20,4 20,6 21,1 21,5

30,1 50,3 11,4 9,6 0,9 2,6 2,4

Trong khi
1

i Loan v Hn Qu c k t h p cng nghi p ha thay th

Renato S. Velsco : Lessons from Aian NIEs for Philippines. Contemporary

Southeast Asia, Vol 12 No 2, Sept. 1990, P.146. 156

nh p kh u v i cng nghi p ha h ng ra xu t kh u pht tri n nh ng ngnh cng nghi p hi n i c a h th

nui d ng v Philippines, l i u t vo nng

nhu n thu c t qu trnh cng nghi p ha cng nh cc ngu n v n vay c t n c ngoi, nhn chung, khng c ti nghi p m l i b s d ng ph c v cho l i ch c a m t s nh cng

nghi p, c tch tr trong cc nh bng ngo i qu c ho c c dng duy tr cu c s ng xa hoa cho cc t ng l p th ng lu qu t c, i n hnh l gia nh Macct. Trong khi , nh ng nh t b n ngo i qu c l i i Loan, Hn Qu c c th s n xu t c nh ng i th Philippines ch t o ra c nh ng cng u vo n c ngoi v khng c kh nng chuy n v n c nh ng kho n l i nhu n kh ng l . V th , trong khi n n kinh t cng nghi p c a hng ha cng nghi p hi n nghi p l c h u, ph thu c v

n u khng c c s b o tr c a nh n c1. Cng nh i Loan, Philippines ti n hnh c i cch ru ng cu i nh ng nm 50. Cu c c i cch ny l i c pht th i c m quy n c a Macct. Nh ng k t qu c i cch ru ng c 700.000 ha Philippines lnh t c chia cho 440.000 t i n2. V n u tranh do t t ngy t ngay t

ng tr l i d i

Philippines th i k ny khng ng k . Cho t i thng 10/1984 m i c t t ru ng cng tr nn cng th ng v thnh phong tro Akin ph i tuyn b c i cch ru ng t, vi c c i cch ru ng cch ru ng ng C ng s n i c a cc cha

o. Tr c tnh hnh , thng 12/1986 t ng th ng t. Do s ch ng t b tr hon t i 9 thng sau khi s c lu t v c i

t c ban hnh vo thng 7/1987.

Renato S. Velasco: Lessons from Asia NIEs for Philippines - ibid, p.l. Renato S. Velasco: Lessons from Asia NIEs for Philippines. Contemporary Southeast Asia, Vol 12 No 2, Sept. 1990, p. 146.
1

157

S d c i cch

Philippines khng th ti n hnh m t cch tri t

nhanh chng nh

i Loan, theo ng Daniel L.Lacson, t nh tr ng t nh

Negro ty c a Philippines l do: - Khc v i i Loan v Hn Qu c, cc ng ch khng d dng chuy n sang cc lnh v c kinh doanh m i nh cng nghi p. - Chnh ph khng th tr m t cch ho phng ph n mua1. t m h trng

V l

, chng trnh c i cch ru ng

t cho t i nay, v n cha th hon nng thn o d i y k ch tnh c a nh ng

t t. Tnh tr ng t p trung ru ng cu c n i d y v trang c cn c

t lm cho mu thu n x h i

ngy cng su s c, a t i k t qu l "s tng ln

nng thn do c ng s n lnh

th i Macct. Hi n t ng ny, v m t phng di n no ch ng t s k c c c a h th ng kinh t , chnh tr l c h u ch u nh t xung ng m t cu c cch m ng v trang do Philippines, n c ph i ng c ng s n lnh ol n

chu so v i cc n c lng gi ng c a n, ni t o ra nh ng t2.

i u ki n cho nh ng bi n php ha bnh v vn minh hn cho gi i php

Nh ng cch l gi i v nguyn nhn cha thnh NIC c a Philippines do gi i nghin c u n c ny ti n hnh gip chnh ph nhn r hn nh ng kh khn m h v t qua trong khi d n d t t n c ti n ln thnh m t qu c gia cng nghi p m i t nay t i nm 2000.

Tuy nhin, cu c hnh trnh t i cu l c b cc n c NIC chu c a Philippines cn r t nhi u gian trun. B i v trong 6 nm c m quy n c a

1 2

Ibid.

Renato S. Velasco: ibid, p.147.

158

mnh, m c d t ng th ng Akin thu c thnh t u to l n nh khi ph c c th ch dn ch , cho php t do bo ch, nh b i m mu tiu th v tr c n n c ngoi nhng b khng th o chnh (trong vng 3 nm t 1987-1989), xy d ng c m t n n kinh t a ra c m t k ho ch pht tri n kinh t . Ch ng nh ng th , chnh ph c a b l i m c nh ng sai l m lin ti p v qu n l, v gi nng l ng v thm h t trong khu v c cng c ng... Nh ng sai l m tri t tiu d n nh ng k t qu tch c c m Akin v n i cc c a b c m quy n. M c tng tr ng kinh t 12% so v i t , may m c, bi n php: - T nhn ha hng hng khng qu c gia. - N i l ng vi c qu n l lnh v c xu t kh u. - Chuy n giao quy n l c v quy n thu thu xu ng cho cc thnh ph v cc t nh. u t, cho php cc nh kinh doanh u t vo cc ng la M t c trong 3 nm u t m c 6% (trong th i gian 1987ng ps t t gi

1989) t t xu ng cn 3,2% (1990) v 0,05% (1991).

gy thi t h i cho cc nh s n xu t t, i n c u vn tnh hnh, chnh ph a ra m t s

n i th t. N trong n c l i bng n (ln t i m c 15 t

la v i li su t 20%)1.

ngo i qu c c t do chuy n v n v n c v

Tuy nhin, nh ng bi n php ny ch c tnh ch t th t o nn s Philippines.

i ph, v v y khng

chuy n bi n c tnh ch t b c ngo t cho n n kinh t

tr thnh m t n c cng nghi p m i, Philippines c r t nhi u ti n thu n l i nhng i u m Philippines thi u l m t chnh ph c nng l c,
1

D n theo Tin Tham kh o

c bi t c a TTXVN, 28/6/1992.

159

c th lay chuy n c b my hnh chnh v nhng ang lan trn1.

u tranh ch ng n n tham

Ln c m quy n thay th t ng Akin sau k t qu cu c b u c si a ra m t chng trnh pht tri n kinh t x h i tiu ph n u c tng tr ng kinh t t 6,7% th k .

ng,

th t ng Phi en Ramt, nguyn B tr ng qu c phng c a n i cc tr c y tham v ng. M c t nhip u t tng t ra cho Philippines t i nm 2000 l: n 8%. T l tng GNP l 10%,

12%, xu t kh u tng 18,2%. H t l ngho i xu ng cn 30% vo cu i

th c hi n c nh ng ch tiu , chnh ph

ra k ho ch pht nh

tri n kinh t 5 nm (1993-1998), xc ti n vi c c i cch thu thu , th c hi n chng trnh t nhn ha. Theo h ng ny, chnh ph Phillipines d t nhn ha nh my l c u v h th ng phn ph i xng d u Ptr, c s

cng nghi p l n nh t c a Philippines (P tr l m t trong ba h th ng l c d u c a Philippines, c nh tranh v i cc chi nhnh c a Caltex, Shell). Doanh s thu c a cng ty vo 1991 t 46,77 t P s (18.7 t la) trong li rng l 2,03 Ps (81 tri u la). Ngoi ra cc c s kinh doanh ang lm n thua l c a nh n c cng s ti p t c c bn cho t nhn2.

Trn con ng ph n

u tr thnh NIC vo nm 2000, Philippines ang nng Manila ln t i n a nm,

g p nhi u kh khn l n. M t trong nh ng kh khn l v n l ng. Vo nm 1992, t ng s gi m t i n

trong khi i n l i khng dng h t v khng chuy n t i c xu ng

1 2

Tin Tham kh o c bi t c a TTXVN, 28/6/1992. ASEAN Economic Inflow View, Vol 1, N0 1, September, p.3

160

pha Nam t 10 nm nay.

gi i quy t v n

nng l ng, chnh ph

Philippines a ra 5 d n ku g i

u t n c ngoi. Cc nh kinh c

doanh ngo i qu c sau khi b v n vo xy d ng nh my nng l ng s c quy n v n hnh, thu l i. Sau 10 - 12 nm, cc nh my s chuy n giao cho Philippines.

C n tr l n th hai m Philippines ang v p ph i trn con ng tr thnh m t NIC m i cha t, chu l tnh tr ng ngho kh nng thn, tnh tr ng ny do nhi u nguyn nhn. Ngoi ch th ng tr v bc l t c a cc i s ng c a nng dn Philippines ang ngy b b n cng ha do tnh tr ng l c h u c a Philippines ni chung v c a n n cng nghi p n c ny ni ring. L m t n c c ti m nng pht tri n n n kinh t nng nghi p nhi t i r t phong ph nhng cc nh ho ch nh chnh sch pht tri n Philippines d ng nh b qun nng nghi p, khng xem xt nng nghi p l m t trong nh ng c s cng nghi p ha. V th , ngnh cng nghi p ch bi n nng s n khng c ch pht tri n. Ph n l n nng s n khng c ch bi n ho c ch bi n khng ng k . Cng v khng coi tr ng nng nghi p nn chnh ph khng quy t tm th c hi n c i cch ru ng t, nh m gi i phng ng i lao ng nng thn kh i quan h bc l t phong ki n.

N n kinh t trong n c khng pht tri n trong khi t l tng tr ng dn s qu cao (2,3% m t nm lm cho tnh tr ng th t nghi p ngy cng tr nn tr m tr ng. Ngho i, b nh t t v thin tai l nh ng v n d a i s ng c a 2/3 s gia nh Philippines. ang e

Trong khi nh ng v n quy t m t cch tri t

bn trong b c xc cha tm c h ng gi i th mi tr ng kinh t qu c t l i bi n i, khng

161

c l i cho Philippines.

V i vi c M rt kh i cc cn c qun s Clark v Xubic t cu i 1991, v th c a Philippines trong chi n l c ton c u c a M M c d hi p gi m xu ng. nh phng th chung gi a M v Philippines v n c duy

tr nhng Washington khng s n sng coi m t chi c tu c a Philippines l m t ph n ko di c a lnh th Philippines v M c nhi m v b o v cc con tu c a Philippines nh B tr ng ngo i giao R.Magglaput ngh. V th , trch nhi m phng th , b o v an ninh qu c gia t 1992 tr thnh cng vi c c a b n thn ng i Philippines. Hi n nay, Manila ang ph i chi tiu nhi u hn cho qu c phng. L c l ng v trang c a n c ny ang tiu t n nh ng kho n ti n r t l n xn hn n a. Vo nm 1992, t l 19% trong GNP, trong khi hi n u t i ha h i qun v khng u t vo kinh t l i b c t Philippines ch chi m 15 qun. K t qu l s v n t i dnh cho vi c

Thi Lan, Malaysia l 30%.

Nh m kh c ph c tnh tr ng thi u h t v ngu n v n, chnh ph Philippmes trng c y vo s gip lm n c u tin c a Nh t B n. Ngay sau khi tr thnh t ng i u ny tri th ng Philippines, ng Phiden Ramt ch n Nh t ch khng ph i M n vi ng thm v i t cch t ng th ng. ng c v i truy n th ng c a n n ngo i giao Philippines t tr c t i nay. Vi c l a ch n trn xu t pht t nh n th c c a chnh ph Philippines r ng Nh t B n s l n c u t nhi u nh t, vi n tr nhi u nh t v l th tr ng l n nh t cho hng ha c a Philippines trong th p nin 90.

Tuy nhin, th c t

di n ra khng nh mong mu n c a Manila. Do n n

an ninh qu c gia Philippines g n b ch t ch v i an ninh c a con ng giao thng chi n l c c a Nh t B n ch y qua lnh h i n c ny, ch nh

162

ph Nh t ginh u tin v vi n tr pht tri n cho Philippines. Nm 1990, n c ny m t l n n a tr thnh n c c nh n vi n tr pht tri n l n nh t c a Nh t B n (198.548.000 yn, nhng cc nh Nh t B n l i khng xem Philipp nes l u tin thi u nng l ng, h t ng c s km v s b t n tri u la M u t c a n c ngoi. u t t nhn u t c a h . Tnh tr ng nh v chnh tr c a

n c ny khi n h lo ng i. Nm 1992, Philippines ch thu ht c 793

Nh ng c g ng nhi u m t c a n i cc Phi en Ramt trong th i gian c m quy n u tin m i s c gi cho n n kinh t Philippines kh i i xu ng. t 1% (so v i 0,9% nm la. Trong qu I nm t c m c tng T l tng tr ng GDP trong nm 1992 m i 1990). Cn cn thng m i thm h t t i 3,85 t 1993, t 1 tng GNP nhn Philippines lm vi c cn ph i n l c r t nhi u. n c ngoi g i v .

t m c 0,9% trong tnh c s ti n m cng

tr ng GNP 3,5% cho nm 1994, chnh ph v nhn dn Philippines s

CHUNG V: CHI N L C PHT TRI N C A C NG HA SINGAPORE

I - NH NG TI N 1. Ngu n 1 c t nhin

C AS

PHT TRI N

C ng ha Singapore n m

nam c c bn

o Malacca, i m tr ng y u o

chi n l c trn con ng giao lu bun bn b ng ng bi n gi a ng v Ty c di n tch 639 km2, dn s 3,1 tri u ng i (1991). Ngoi chnh l o Singapore v i di n tch 570 km2 n c ny c hn 50 hn
163

o nh bao b c xung quanh o Malacca l m t thu c

o chnh. N i

o Singapore v i bn o vi

p b tng l n di hn 1km, c xy d ng t th i

a Anh. y l h th ng giao thng ng b duy nh t n i

t li n v l ng ng d n n c chnh cung c p cho Singapore.

N m trong vng kh h u xch B c), nhi t ( 2.000 mm. trung bnh m l n t 70%

o (cch xch

o kho ng 120

km

v pha

Singapore ban ngy l 310C, ban m l 240C

n 80%. L ng ma trung bnh h ng nm kho ng

Tuy v y, Singapore lun thi u n c ng t v nhu c u tiu th n c r t cao. a hnh Singapore l bnh nguyn xen k g, mu i bi n. Singapore ch c m t t than, ch v nham th ch pha l n ng v m l y.

t ai

km mu m , ti nguyn thin nhin ngho nn. Ngoi ngu n c bi n v

t st. H u nh

ton b lng th c, th c ph m v rau qu ph i nh p t bn ngoi.

2. Ti nguyn con ng i Singapore c coi l m t qu c gia tr , c nhi u dn t c c hnh thnh trn n n t ng nh p c t Trung Qu c, Malacca, n , Srilanka v Chu u... Ng i Hoa l t c ng i chnh chi m kho ng 77% dn s c n c. Ph n l n trong s h l nh ng ng i g c Phc Ki n v Tri u Chu. Ng i g c M Lai, nhm t c ng i l n th hai chi m hn 14%... Ngoi ra l ng i Anh, c, Ar p...

Cc nhm t c ng i sinh s ng

Singapore hi n nay v n gi

c nh ng

164

nt

c trng v n n vn ha v ti ng m

c a mnh.

i a s ng i a phng. Ng i n

Hoa theo M lai theo theo

o Ph t, th cng t tin v thu c thnh vin c a t ng dng o H i, ni ti ng m (Malaio Polynesien), ng i

h , ni ti ng Hoa ph thng (ti ng B c Kinh) v ti ng o Hin u ni ti ng Tamin...

Singapore t tr c

n nay khng c m t tn gio, tn ng ng no c

nh n c cng nh n l qu c gio. T sau ngy tuyn b c l p, ti ng M lai, ti ng Hoa ph thng, ti ng i

Tamin v ti ng Anh c nh n c cng nh n l ngn ng chnh, bnh ng nh nhau v s d ng r ng ri trn cc phng ti n thng tin ng ph thng chng. Tuy th , trn th c t ti ng Anh c nh n c cng nh n l ngn Singapore v c s d ng l ngn ng chnh trong i b ph n nhn dn Singapore v ti ng Anh). Chnh sch thng m i, hnh chnh v gio d c.

ngy nay thng th o hai th ti ng (ti ng m 30 nm qua a

ha nh p v lin k t dn t c m chnh ph Singapore theo u i trong g n n s hnh thnh m t qu c gia - dn t c m i - dn t c Singapore v i b n s c ring c a mnh.

Cng nh nhi u n c

ng Nam , Singapore tr i qua nhi u b c

thng tr m v cng ph i ch u s th ng tr c a ch ngha th c dn.

Sau khi chi m thnh ph Malacca v

o Pnng c a Malaysia

cu i th

k XVIII, nm 1819 th c dn Anh b t p ti u vng qu c Johor c a Malaysia nh ng l i Singapore cho Anh. Hi p c Anh - H lan v Anh Ti u vng qu c Johor k nm 1824 h p php ha quy n cai tr c a ng i Anh. Nm 1826 ng i Anh sp nh p o Pnng, thnh ph Malacca v Singapore thnh m t n v hnh chnh v i ci tn g i "Strait
165

Settlement" (C m dn c thu c tm hnh chnh. T 1867 thu c ).

a eo bi n) v ch n Singapore l trung t d i s cai tr tr c ti p c a b i u hnh c a ton quy n Anh n

n khi th c dn Anh trao tr quy n t tr cho

Singapore (1959), Singapore c a Anh (tr c n m d i s

Khc v i s cai tr c a ng i H Lan chnh sch m c a

Indonesia, ng i Anh thi hnh

Singapore, cho n thuy n bun d i m i s c c ,

bi n ni y thnh thng c ng khng ph i thu thu . V ch trong m t th i gian ng n, Singapore mau chng tr thnh m t trung tm bun bn chuy n kh u mu d ch v phn ph i lao . ng l n nh t, ng Nam

Cng v i s pht tri n m nh m c a bun bn chuy n kh u hng lo t x nghi p ch bi n nng s n v nguyn li u th cng v i h th ng d ch v cho vay tn d ng c a ng i Anh v ng i Hoa ra v ch sau Hong Kong v quy m ho t i. T u th k XX, c ng Singapore c xy d ng kh hon ch nh, l n th hai Vi n ng ng v k thu t hng h i.

S pht tri n nhanh chng c a th thng i m, h i c ng thi thc gi i quan ch c, gio s v nh bun m tr ng d y h c. H th ng gio d c h c ng chnh quy theo ki u n c Anh c p d ng t i Singapore t nm 1868. Sang u th k XX h th ng gio d c c p trung h c v cao d ng c hnh thnh. S ki n ny t o ra b c ngo t trong vi c truy n b ki n th c khoa h c phng Ty t i Singapore.

Trong chi n tranh th gi i th 2 (1939-1945) Singapore b Nh t chi m ng (1942-1945). Ng i Nh t i tn Singapore thnh "Senan (nh sng
166

phng Nam). Sau khi Nh t b i tr n, qun (05/5/1945) v l p l i h th ng cai tr c a mnh.

i Anh trn vo Singapore

Tr c s c p c a phong tro gi i phng dn t c, ngy 03/6/1959 th c dn Anh bu c ph i trao tr cho Singapore quy n qu c gia t tr ". Do th tr ng n i a nh h p, thi u ngu n ti nguyn thin nhin nn vo 16/9/1963, Singapore t nguy n gia nh p 1in bang Malaysia. Nhng sau mu thu n dn t c gi a ng i Hoa v ng i M lai trong Lin bang cng v i s cng th ng gi a Indonesia v i Malaysia v nh ng chnh sch b o h m u d ch m chnh ph Lin bang thi hnh lm c n tr s pht tri n c a Singapore nn cc nh c i cch dn ch - x h i Singapare l i u tranh tch kh i Lin bang Malaysia ngy 9/8/1965. Ngy 22/12/1965 tuyn b thnh l p n c C ng ha Singapore.

T nm 1965 tr ho ch

i, Singapore b c sang m t giai o n m i v i vi c ng

nh cc chi n l c kinh t quy t tm a ton b cc ho t u t v pht tri n.

kinh t th gi i v xy d ng m t h th ng php l ton di n, nh m khuy n khch

II- CHI N L C PHT TRI N 1. Cng nghi p ha thay th nh p kh u (1960-1965) Sau khi ginh c quy n "qu c gia t tr " t tay th c dn Anh (1959). Singapore ng tr c nh ng thch th c to l n i v i s t n t i v pht c bi t l Malaysia tri n. Th nh t, cc n c lng gi ng c a Singapore,

thi hnh chi n l c kinh t h ng n i, th c hi n chnh sch b o h n i a v h n ch xu t kh u nguyn li u th sang Singapore. Th hai, cc n c phng Ty c bi t l Anh gi m xu t kh u hng cng nghi p sang

167

Singapore v do d trong vi c s d ng Singapore nh m t trung tm bun bn chuy n kh u Hoa trong th i k thu c n c). Nh ng v n ng Nam . Th ba, do nh p c a v t l sinh cao nn t c a ng i i qun t o ra

th t nghi p kh ng 1 (1960 t l th t nghi p chi m t i 13,5% dn s c trn lm cho cc ho t ng bun bn chuy n kh u c a Singapore suy gi m nhanh chng, nhi u x nghi p ch bi n nguyn li u th dnh cho ti xu t kh u ph i ng c a. Tnh tr ng ny t o nn s c p l n hn v n n th t nghi p. Singapore gi i quy t v n sao? Pht tri n nng nghi p th khng h p, kh nng v di n tch t ai km mu m . Ti nguyn thin nhin d i lng ny ra t nh t qu

ngho nn... Chnh v v y, chnh ph Singapore cho r ng l i thot lc ny l ph i ti n hnh cng nghi p ha, chuy n n n kinh t bun bn chuy n kh u sang s n xu t hng ha cng nghi p.

Tr c h t, Singapore thi hnh chi n l c cng nghi p ha thay th nh p kh u. Th c hi n chnh sch b o h hng n i v ch ng lo i hng nh p ngo i. a, h n ch s l ng

th ch ha chi n l c cng nghi p ha thay th nh p kh u, chnh ph Singapore ra k ho ch pht tri n qu c gia 4 nm (1961-1964). M c u c a k ho ch ny l khuy n khch cc nh u t u t vo nh ng ngnh cng nghi p "non tr , s tiu u tin hng d ng nhi u lao

trong v ngoi n c

ng, t o ra nhi u s n ph m cho th tr ng Lin bang. cho ng i lao ng,

ng th i, chnh ph quan tm t o d ng cc c s kinh t h t ng cho pht tri n cng nghi p sau ny nh xy d ng nh tm ki m c ng v ph c p gio c t ai cho cc x nghi p m i, m r ng h th ng ng s, b n t p trung quy n l c v th ch ha chnh

sch cng nghi p, nm 1961 chnh ph thnh l p Ban pht tri n kinh t .

168

Thnh vin c a n do B Ti Chnh tr c ti p b nhi m. Nhi m v ban u c a ban ny c giao l t o v n v phn b ti chnh cho cc ngnh cng nghi p thu c di n non tr ", b o lnh cho vay tn d ng ngn hng, tm ki m v quy ho ch t ai cho cc khu cng nghi p, c giao. ng th i ph i u t cng u, Ban h p v i cc B , c quan khc c a chnh ph c lin quan t i nghi p xc ti n cc nhi m v pht tri n kinh t u t. c bi t l ngay t c giao quy n ph chu n cc ho t

ng khuy n khch

i u ng ch l khi ti n hnh th c hi n Chi n l c cng nghi p ha thay th nh p kh u, Singapore ch trng khuy n khch ngo i qu c l ng l c chnh thc u t tr c ti p c a n c ngoi v coi thnh ph n kinh t t nhn, nh t l t b n y s c tng tr ng kinh t v chuy n i c c u kinh t trong n c.

Singapore r t ch tr ng t i vi c m r ng s h p tc kinh t v tm ki m th tr ng cung c p nguyn li u v tiu th s n ph m cng nghi p. 1963), nh t l ban hnh hng lo t s c l nh khuy n khch i u ny th hi n r t r (qua vi c Singapore gia nh p lin bang Malaysia u t trong nh ng nm 1961-1964 nh s c l nh v ngnh cng nghi p ti n phng non tr , s c l nh m r ng cng nghi p. Cc s c l nh ny a ra hng lo t i u kho n nh m khuy n khch u t v kh ng nh s khng qu c h u ha x nghi p c a ng i n c ngoi.

2.Cng nghi p ha h ng xu t kh u, s d ng nhi u lao 1979)

ng (1966-

Sau khi tch kh i Lin bang Malaysia, Singapore ti n hnh i u ch nh chi m l c pht tri n kinh t c a mnh b ng vi c nh h ng u tin s n
169

xu t cng nghi p dnh cho xu t kh u v tham gia ch t ch vo phn cng lao ng qu c t .

S h p l v i u ki n b t bu c Singapore ph i chuy n h ng chi n l c l ch : a Singapore nh h p, thi u ngu n ti ny

Th nh t, th tr ng tiu th n i

nguyn thin nhin. Sau khi tch kh i Lin bang Malaysia th v n con ng no khc l tham gia vo h th ng phn cng lao t .

cng tr nn b c xc hn bao gi h t. Mu n t n t i, Singapore khng c ng qu c

Th hai, sau 4 nm th c hi n cng nghi p ha

t n c, s n xu t hng

cng nghi p cung c p cho th tr ng Malaysia, Singapore t o c m t s l ng l n cng n vi c lm m i, nhng t l th t nghi p v n cn r t cao, chi m t i 10% dn s c n c nm 1965. Thm vo , nm 1967 chnh ph Anh tuyn b s rt ton b cn c qun s c a h vo Q nm 1971. Tnh hnh y s lm cho s ng i th t nghi p Singapore tng thm, v cc c s qun s c a Anh lc em l i t i 20% cng n vi c lm cho dn chng Singapore. Ngoi ra, s ra i c a ng i Anh cn c th gy m t lng tin c a cc nh u t n c ngoi, n u nh chnh ph n c ny khng i u ch nh chi n l c pht tri n kinh t c a mnh.

Th ba, kinh nghi m i tr c c a m t s n c, lnh th nh Nh t B n, H ng Kong v Hn Qu c trong vi c cho xu t kh u mang l i k t qu t t hn nh h ng u tin s n xu t dnh i v i nh ng n n kinh t h ng

n i. M t khc, chnh sch b o h m u d ch cng v i nh ng h n ch nh p

170

kh u m chnh ph Lin bang thi hnh gy ra nhi u c n tr trong vi c pht tri n cc ngnh cng nghi p non tr c a Singapore. Do tnh hnh th c ti n c a t n c th i k u c a chi n l c cng u t vo nh ng

nghi p h ng ngo i, Singapore ch trng thu ht ngnh cng nghi p s d ng nhi u lao cc thi t b

ng v nhanh t o ra nh ng s n

ph n dnh cho xu t kh u nh ngnh d t v i, may m c xu t, kh u, l p rp i n dn d ng v i n t , l p rp cc phng ti n giao thng y m nh hn n a vi c xy c bi t l ngnh xy d ng c b n. v n t i. Cng v i cc ngnh trn, chnh ph d ng c s h t ng kinh t ,

t o mi tr ng thu n l i cho vi c thu ht v n cng nghi p h ng xu t kh u, chnh ph bi n php ng b sau: ng v quy

u t vo cc ngnh

thi hnh nh ng chnh sch v

- Th nh t, qu n l lao si t ch t k lu t lao

nh m c 1ng.

ng v a nhn cng vo lm vi c n n p y tng nng su t

chnh ph c nh ng bi n php nh: n m ch c cc t ch c cng on, s d ng n nh m t cng c qu n l cng nhn v thc lao ng. Ban hnh s c l nh v tuy n m , sa th i cng nhn, ti n lng

v ti n th ng, ban hnh lu t lm thu v lu t quan h cng nghi p vo nm 1968.

- Th hai, ti n hnh c i t Ban pht tri n hnh t v thnh l p cc c quan ch c nng m i c a chnh ph . Ban pht tri n kinh t u t, ti n c thnh l p nm 1961 v i ch c nng xc ti n

n nm 1968 c. c i t l i g m 4 b ph n chnh: b ph n xc u t, b ph n ti chnh b ph n k ho ch v d ch v t v n k

thu t, b ph n xy dng c s h t ng cng nghi p

171

- Th ba, v thu ht v t o v n. Chnh ph Singapore ban hnh m t s lu t u ti n khuyn khch u

t n c ngoi vo cc ngnh cng nghi p mi nh n m s n ph m c a n dnh cho xu t kh u nh: Lu t m r ng kinh t nm 1967 v lu t khuy n khch m r ng kinh t nm 1971.

t o thm ngu n v n, chnh ph cn th c hi n chnh sch c ng b c ti t ki m. Qu d phng Trung ng c thnh l p t 1955. Ch c nng ban u khi c quan ny m i thnh l p l t o ra phc l i b o hi m cho ng ngh hu. Tr c nm 1965, ho t ng c a n t hi u qu . quy ng vin nhn dn t nguy n g i ti n vo qu Singapore ph i n p m t n 55 tu i. Ng i ng i lao

Lc d u chnh ph ch

ny nh g i ti t ki m, h ng li su t. Nhng t 1965, chnh ph nh m i ng i s ng lm vi c v n lng ng gp s thi vi c. kho n ti n b ng 25% lng hng thng c a h v thu

c lnh m t kho n ti n c g c l n li khi v hu ho c

- Th t, cng v i nh ng chnh sch trn, chnh ph h t s c quan tm pht tri n c s h t ng nh m ng l i giao thng, h th ng thng tin lin l c, i n n c, cc cng trnh cng c ng, nh - Th nm, t o ti n cho cng nhn v c bi t l vi c xy d ng cc khu cng nghi p, nh x ng. pht tri n nhanh ngnh d ch v ti chnh qu c t), t o thm vi c lm cho dn chng, ng t , h tr thm ngu n v n cho pht tri n cng nghi p (thng qua thu kinh doanh v ti n cho thu th i khuy n khch ngnh ti chnh kinh doanh h ng ngo i, t cu i nh ng nm 60 chnh ph Singapore ch trng thu ht cc nh u t,

172

cc t ch c ti chnh n c ngoi ho t Singapore. T 1978 tr

ng kinh doanh ngo i t t i

i, chnh ph bi b hon ton nh ng ki m sot

ngo i h i. Ng i n c ngoi v cng on Singapore c t do lun chuy n, bun bn ngo i t , khng h n ch s l ng. Chnh nh mi tr ng kh u, c bi t l ngu n u t v khng kh kinh doanh c c i thi n t u t vo cc ngnh cng nghi p h ng xu t u t tr c ti p c a n c ngoi tng r t nhanh. T u t tr c ti p c a n c ngoi trong u t M n 1973 tng ln 2,3 t . Cc nh u trong vi c sau nm 1967, ngu n v n

con s 157 tri u l la Singapore nh ng nm 1960 - 1965 i Singapore. Cc nh

u trong vi c a v n vo ngnh l c d u v cng nghi p i n t u t Hong Kong i u t vo ngnh

d t v i, may m c xu t kh u.

S tng nhanh v n

u t tr c ti p c a n c ngoi vo cc ngnh cng vi c lm cho i n t kho ng

nghi p s n xu t hng xu t kh u l nhn t chnh t o ra dn chng. T nm 1966, s cng nhn l p rp cc 1.600 ng i. Nhng

n nm 1973 tng ln 45.000 ng i. Trong cng

nghi p d t t 2.500 ng i vo nm 1966, ln t i 35.000 ng i vo nm 1973. Trong nh ng nm 1966-1973 trong ngnh cng nghi p ch bi n t o ra g n 150.000 vi c lm m i. K t qu trn lm gi m t l th t nghi p t i Singapore xu ng cn 4,5% vo nm 1973. Gi tr xu t kh u tr c ti p c a cng nghi p ch bi n tng t 43% t ng gi tr hng ha bn ra vo nm 1966, ln t i 55% vo nm 1973.

Sau khi

t c m c tiu chnh l t o

vi c lm cho nhn dn v m c m, t cu i nm 1973, chnh ph i m i cng ngh

s ng t i thi u c a ng i dn c b o Singapore b t

u chuy n n n kinh t theo h ng

v s d ng nhi u ch t xm. Nhng cu c kh ng ho ng kinh t th gi i

173

nh ng nm 1973 - 1975 ( c bi t l s gi m v gi d u l a) lm ch m l i qu trnh ny. Mi t i nm 1979 Chng trnh c i t c c u n n kinh t m i chnh th c c th c hi n.

3. C i t c c u n n kinh t theo h ng hi n d ng nhi u ch t xm (t 1979 3.1 - Th i k T nm 1979 tr hi n n nay)

i ha cng ngh v s

u c a cch m ng cng nghi p l n th 2 (1979 -1985) i, Singapore chuy n sang m t giai o n m i c a chi n

l c cng nghi p h ng xu t kh u b ng vi c s d ng nhi u cng ngh i v kh nng k x o c a bn tay v kh i c con ng i m ng i ta th ng g i l "Cu c cch m ng cng nghi p l n th hai" t i Singapore.

M c tiu c a "Cu c cch m ng cng nghi p l n th hai" ny l nh m t o ra nh ng m t hng xu t kh u c gi tr cao, c s c c nh tranh trn th tr ng qu c t v a t ng b c chuy n d n sang n n vn minh i n ton v i m c s ng v ch t l ng cu c s ng c a m t n c pht tri n, m c tiu c u tin l a ch n trong giai o n ny l d ng nhi u ch t xm hn. hnh nh ng bi n php sau y: i m i cng ngh v s ti n th c hi n m c tiu ny chnh ph

Th nh t, i u ch nh chnh sch lng b ng, t nm 1979 H i ng lng qu c gia a ra nh ng quy lng. Theo quy lao ngoi. Th hai, kch thch v m t ti chnh

n nm 1981,

nh m i v m c tng i gi tr

nh m i, m c tng lng bnh qun l 20% cho t ng

giai o n, ba nm m t l n. M c ch c a vi c ny l lm thay

ng, kch thch cc x nghi p, tuy n ch n nh ng ng i c tay ngh

cao v thu ht c nhi u chuyn gia gi i v cng nhn lnh ngh n c

i v i cc doanh nghi p.
174

Nh ng x nghi p m r ng ho t su nghin c u pht minh s

ng c a mnh theo h ng t

ng ha, i

c mi n thu l i t c.

Th ba, tng c ng c i thi n c s kinh t h t ng c b n, nh t l nng cao th l c v tay ngh cao cho cng nhn. Nm 1980 chnh ph thnh l p thm m t s trung tm o t o, h ng

nghi p, nng cao nghi p v chuyn mn v nghin c u cng ngh nh Trung tm o t o cng nghi p, cng ty cng ngh Singapore.

Th t, m r ng cc h th ng cc cng ngh t i cc n c pht tri n.

i di n xc ti n

u t v

im i

H i mnh

ng pht tri n kinh t n c ngoi

m thm hng lo t c quan

i di n cho u t v lm

tr c ti p b t m i, sng l c cc nh

d ch v cho cc d n kinh doanh qu c t c a Singapore t i n c ngoi. V i nh ng n l c trn, cng cu c c i t c c u cng nghi p theo h ng hi n i ha cng ngh v s d ng nhi u ch t xm b c ng khch l . u thu ht u t c nh ng k t qu u t n c ngoi tng t 6,35 t la Singapore. Ngu n v n

la Singapore (1979) ln t i 11,1 t nghi p hi n

tr c ti p ny ch y u i vo nh ng ngnh cng nghi p mi nh n, c cng i nh s n xu t my vi tnh, hng i n t bn d n dn d ng, ch t o my l c d u v ho ch t.

Chnh sch

i m i cng ngh , thu ht

u t vo cc ngnh c k ngh
175

tinh x o, ti n Singapore

n lm bng n n n cng nghi p i n t - bn d n t i t u t vo ng gp

u nh ng nm 80. Cc hng nh Hitachi, Sanyo, Sharp c a

Nh t B n, Philips c a H Lan v cc my vi tnh c a M xu t cc m t hng i n t bn d n l n nh t t i 30% nm 1985.

Singapore v bi n n c ny tr thnh m t trong nh ng trung tm s n ng Nam . c a ngnh ny vo t ng gi tr cng nghi p tng t 12% nm 1970 ln

Tuy nhin, bn c nh nh ng m t c, cng cu c c i t c c u theo h ng u ti n hi n a i ha cng ngh v s d ng nhi u ch t xm cng n y sinh i v i t ng th n n kinh t v n cng gp ph n nhi u i u b t h p l

n s tr tr kinh t trong giai o n 1985 - 1986. T ch tng tr ng tng tr ng cng nghi p

th c t c a t ng s n ph m qu c dn l 8,2% nm 1984, t t xu ng cn m c m 1,8% (-l,8%) vo nm 1985. T c trong nh ng nm 1980-1985 ch t 6,1 % trong khi m c tng chung l

8,5%. M c ng gp c a lnh v c cng nghi p ch bi n - ch t o trong t ng s n ph m trong n c t t t 24% nm 1979 xu ng cn 21% nm 1984. ng tr c nh ng thch th c sch cng nghi p c a mnh. i v i s pht tri n kinh t , chnh ph

Singapore ph i a ra nh ng bi n php m i v i u ch nh l i chnh

3.2 -

i m i v a d ng ha hn n a c c hn h th c ho t n nay)

ng c a

cng nghi p v d ch v (t nm 1986

ng tr c nh ng thch th c do tnh hnh trong n c v qu c t . Chnh ph Singapore nh n th c r r ng mu n th c hi n t t cch m ng cng nghi p l n th hai th c n ph i k t h p ng b , cng m t lc i m i v

176

nng c p t t c cc ngnh kinh t , trong cc ngnh nh d ch v ti chnh, giao thng v n t i, bu i n vi n thng v d ch v du l ch khng th coi nh , n i ng th i ph i k t h p ch t ch gi a s n xu t cng nghi p a v pht tri n trung tm thng m i v ti chnh qu c t . lm c cc i u nh: - Gi m m c ng gp vo qu d phng trung ng t 25% ti n lng c a cc ch doanh nghi p t nhn xu ng cn 10% v gi m ti n l ph m cc ch thu m n nhn cng ph i ng gp cho qu pht tri n tay ngh t 2 % xu ng 1 %. - Gi m thu nh, c c ph i l i v cc d ch v khc. - Gi m thu nghi p on t 40% xu ng cn 30% u tin hn v gi m thu l i t c, ko di th i gian mi n thu cho cc nh cc lnh v c kinh t Chnh ph nh n m nh r ng, ph i cng lc nng c p v a d ng ha t t c cc ngnh kinh t , trong ph i m r ng hn n a cc ngnh d ch v , bi t l d ch v qu c t nh d ch v ti chnh - ngn hng, d ch v c ng, d ch v vi n thng v k thu t tin h c. M c tiu c a Singapore l mu n xy d ng hn o ny thnh trung tm kinh doanh t ng h p khu v c Chu - Thi Bnh Dng. c u t t tc t ra, chnh ph thi hnh nh ng bi n php m i

i u ch nh k p th i c a chnh sch kinh t nm 1986 mang l i s c t t i 9,4% v duy tr m c 8% nm trong nm 199013 t la

s ng m i cho n n kinh t Singapore. Nm 1997 m c tng tr ng t ng s n ph m trong n c 1991. Ngu n thu ht tr c ti p c a n c ngoi tng t Singapore nm 1985 ln t i 19 t

la Singapore nm 1989. Nh t B n l

177

n c

u t l n nh t vo Singapore.

V i m c ch tng nhanh ngu n v n tch ly n i xu t kh u t b n v "D ch v Singapore ti n hnh i u ch nh t l d phng Trung ng. Hi n nay t l 22,5%

a cho nh ng d n nm 1990,

ch t xm". Ngoi ra, t

ng gp ti n c a dn chng vo qu ng gp c a cc ch doanh nghi p

l 17% m c lng hng thng (tng 7% so v i i u ch nh nm 1986) v i v i nh ng ng i lm thu (gi m 2,5% so v i nm 1986).

Singapore cn ang chu n b xc ti n nh ng d n pht tri n cho tng lai nh xy d ng "vng tam gic tng tr ng", ro ri t tm ki m th tr ng u t m i, c ng c v pht tri n cc trung tm k thu t, cc vi n o ny. nghin c u, cc c s thi t k . Chnh ph coi y l ngu n nng l c ch o cho s th nh v ng lu b n c a qu c gia thnh ph h i

III - NH NG THNH T U PHT TRI N KINH T - X H I SAU 40 NM TRI N KHAI CHI N L C PHT TRI N 1. Tng tr ng kinh t v i t c cao tng i),

Giai o n cng nghi p ha thay th nh p kh u 1960-1965), t c

tr ng t ng s n ph m trong n c (GDP) hng nm l 5,5%. Sau khi chuy n sang giai o n cng nghi p ha h ng xu t kh u (t 1966 tr t c tng GDP th i k nm. Do t c t m c 9,1% hng nm trong nh ng nm 1966-1990. tng tr ng kinh t t m c k l c, g n 12% tng tr ng kinh t c

u c a cng nghi p ha h ng xu t kh u, s d ng nhi u lao tng tr ng kinh t nhanh t th p k 70, Singapore b t i, n n kinh t Singapore l y

ng (1966-1979) t c

u th i k c t cnh. Gi a nh ng nm 80, nh p ph n gi m xu ng. Nhng t nm 1987 tr

178

l i c phong

v i m c tng bnh qun hng nm trong nh ng nm tng

1987-1990 l 9,5%. Do m c tiu th hng ha c a Singapore trn th tr ng M v cc n c EU gi m xu ng. nn nh h ng t i t c tr ng kinh t c a Singapore. T 1991 t c 8% nm. tng tr ng ch t kho ng

T c

tng tr ng GDP c a NICs v ASEAN 1970-1990 19701987 1987 9,4 13,9 12,0 12,3 4,8 5,3 8,4 4,7 1988 11,1 7,2 11,5 7,3 5,7 8,7 11,1 6,2 1989 9,2 2,5 6,1 7,7, 7,4 7,6 9,2 6,0 1990 8,3 2,3 8,6 6,2 7,0 10,0 10,0 3,0 19871990 9,5 6,5 9,6 8,1 6,2 8,0 9,7 5,0 a,

Singapore Hongkong Hn Qu c i Loan Indonesia Malaysia Thi Lan Phillipines

6,7 8,7 8,5 8,3 6,7 5,8 6,1 3,9

S tng nhanh v kh i l ng v gi tr cc m t hng xu t kh u n i cng v i s n nh v gi c tiu dng nng gi tr Singapore (SG$) so v i ngo i t m nh khc.

ng la

Trong nh ng nm 1971 - 1980, n 1980 ch

ng SG$ tng gi tr hng nm l 3,5% i c 3,1 SG$ th t t xu ng cn 17 SG$ vo

so v i la M (US$). N u nh nm 1970, 1US$ i c 2,15 SG$ v con s nm 1991. T 1987 tr

i, Singapore h u nh khng m c n n c ngoi.

179

2. Nng cao m c s ng c a nhn dn Chnh sch gi i quy t vi c lm, tr c p x h i v t o c h i lm giu cng ginh c nh ng k t qu to l n.

T ch t l th t nghi p 13,5% nm 1959 gi m xu ng cn m c 4,5 % nm 1973. Trong nh ng nm 80, con s trn ch m c 3,5%. Nm 1991, vi c a t l th t nghi p gi m xu ng cn 1,9%. Do gi i quy t c v n Anh c t i 40% h Singapore thu c di n ngho i th l 8%.

lm n n s ng i ngho ngy cng gi m. N u vo cu i th i k thu c nm 70 gi m cn 17% v nm 1982 con s

n gi a nh ng n cu i nm ,

1988, s gia nh ngho chi m kho ng 3,5% dn s c n c. Nh ng gia nh ny ch y u ri vo nh ng nhm t c ng i M Lai v ng i n thu c di n nh ng h ng con, nh ng i t ng khng c tay ngh . T n cu i nn n ch 13 ng i dn c m t v tuy n truy n hnh vo nm 1970, gia nh Singapore c my i n tho i v n c ny ang ti n

nh ng nm 80 t l ny l 5/1. Hi n nay (t 1990) g n nh 100% s h vn minh i n ton.

gi m gnh n ng trong chi ph sinh tho t chnh ph nm 1959 n nm 1985, H i

ni

t ch t ng i ng ny cho ng i lao ng. T n cu i qu c gia xy d ng

ng ra xy d ng v tr c p nh ng pht tri n nh

c hn n a tri u cn h v c p c t i 80% dn c c n c. n c xy d ng. Lo i nh nh thu c s h u c a h .

nm 1991 g n 87% c dn Singapore c s ng trong cc cn h do nh ny c gi thu v bn r hn nhi u so v i nh ng cn h t nhn xy d ng. Hi n nay c kho ng 80% cc h dn c

180

Nh n c chi m t kho n ti n r t l n, kho ng 6% t ng thu nh p qu c dn cho phc l i x h i nh gio d c, y t v t thi n. Ring chi ph cho_ gio d c bnh qun h ng nm trong nh ng nm 60- 70 chi m kho ng 16% t ng ngn sch c a nh n c. y l nh ng n l c l n c a nh n c Singapore trong vi c nng cao m c s ng v t ch t v dn tr cho dn chng.K t qu chnh sch trn a t 72% nm 1970 ln 88% nm 1990. n t l dn c bi t c, bi t vi t

M t thnh tch em l i ngha x h i, chnh tr su s c l s chnh l ch m c s ng v thu nh p gi a cc nhm dn t c v nh ng ng i c ngh nghi p khc nhau ngy cng thu h p. Chnh sch i u ch nh m c lng c l i cho ng i tr c ti p s n xu t, chnh l ch gi a m c lng c a nh ng ng i lm vi c trong thnh ph n kinh t nh n c v kinh t t nhn ngy cng thu h p. Trong nh ng nm 1966 - 1976, m c lng khu v c- kinh t nh n c th ng cao hn khu v c kinh t t nhn t 2% n n 30%, nhng u nh ng nm 80 s chnh l ch ny h u nh khng cn.

Th i thu c

a, nhm dn t c ng i M Lai ch y u lm nh ng ngh c

thu nh p th p. Chnh sch t o vi c lm v i u ch nh ti n lng nng nhanh m c s ng c a ng i M Lai. Trong nm 1965 m c thu nh p bnh qun c a m i h ng i Hoa th ng cao hn ng i M lai t 300% 500%. v con s ch cn 30% vo nm 1977. n n 1973 m c thu nh p c a ng i M lai ch km ng i Hoa 42%

S thnh cng c a Singapore v kinh t - x h i trong hn ba th p k qua l do n c ny bi t khai thc m t cch t i a s c m nh t ng h p c a nhi u y u t nh: v tr chi n l c, nh ng di s n c a l ch s (bi t g t b nh ng m t tiu c c, pht huy nh ng m t tch c c), bi t khai thc hon

181

c nh th tr ng qu c t thu n l i, gi i th hai.

c bi t l thnh t u c a cch m ng

khoa h c cng ngh , cng nh c u trc c a th gi i sau chi n tranh th

Nhng m t y u t ch qu n r t quan tr ng l vai tr c a nh n c trong pht tri n kinh t x h i. - Tr c h t, chnh ph Singapore theo u i m hnh "kinh t th tr ng x h i c s i u ti t t m v m v c s can thi p c a nh n c".

- Chnh ph Singapore bi t gi i h n m c tiu, u tin cho t ng giai o n pht tri n kinh t v i ti n b x h i. - M tv n quan tr ng khc lm cho Singapore c m t mi tr ng v t o c ra c

khng kh kinh doanh bn trong l i nhu n l do chnh ph v thi t l p c m t h th ng php l ton di n, cng nh nh ng nguyn t c ch th c c a n n kinh t . M tv n o c th cho cc ho t

m t c c u t ch c hnh chnh qu n tr qu c gia g n nh c hi u qu ng kinh doanh. H

th ng ny lun lun c i u ch nh sao cho ph h p v i tnh hnh

khc ng gp khng nh vo s nghi p pht tri n c a

Singapore l quy trnh gio d c vn ha truy n th ng v gio d c h ng nghi p.

Chnh ph r t coi tr ng nh ng gi tr t t ng Kh ng gio nh lng hi u th o, s c h nh, lng trung thnh, th c ha m c... ng th i coi l m t trong nh ng n i dung c b n c a chng trnh gi ng d y trong h th ng tr ng h c c a Singapore.

Cng v i vi c gio d c vn ha truy n th ng, chnh ph cn r t coi tr ng

182

cng tc gio d c php lu t, gio d c h ng nghi p t c p ph thng tr i. B c vo th p k 90, Singapore gi i. ng tr c nh ng thch th c m i b t ngu n t nh ng nhn t bn trong v tnh hnh kinh t , chnh tr , th

Th nh t, do di n tch qu nh h p cng v i s bng n nhu c u xy d ng, cc x nghi p cng nghi p, cc c s kinh t h t ng v cc trung tm thng m i t ng h p trong nh ng nm 60 - 80, nn Singapore thi u t g, m r ng thm cc ho t ng, ng cng nghi p v d ch v du l ch trong tng l i. Tuy chnh ph c nhi u n l c trong vi c l n bi n, san l p cc m l y v xy d ng nhi u nh cao t ng nhng v n khng th t ai xy d ng nh ng cng trnh m i. n dn c ln g n 5.000 ng i/km2. Gi t t tng p ng c nhu c u v cu i nm 1991, m t

bnh qun h ng nm trong th i gian g n Singapore l m t trong nh ng ni gi London, Hongkong v Paris.

y l 30-40%. Hi n nay,

t nh t th gi i, ch sau Tokyo,

Th hai, Singapore thi u ngu n nhn l c kh tr m tr ng, m c d u ng i tham gia ho t ng kinh t v ng i lm cng n lng r t cao so v i n tnh tr ng ny l s ton b dn c (t l l/2). Nguyn nhn chnh a

pht tri n nhanh chng c a ngnh ch bi n ch t o s d ng nhi u lao ng v s bng n c a ngnh xy d ng c b n trong nh ng nm 1970.

Th ba, Singapore l m t trong nh ng n c c lao cao) trn th gi i, lao ng th hai ng cha cao so v i Hn Qu c,

ng cao (m c lng i u ny

Chu sau Nh t B n, nhng nng su t i Loan v Hong Kong.

s lm Singapore ph i c nh tranh gay g t trong vi c bn s n ph m c a mnh trn th tr ng qu c t v gi thnh s n ph m cao hn so v i cc

183

n c trong vng,

c bi t l so v i Hn Qu c, i Loan v Hong Kong.

Th t, n n kinh t Singapore ph thu c su s c vo n c ngoi trn nhi u phng di n, c bi t v ngu n v n, cng ngh v k thu t, cng n cu i u v i th tr ng tiu th s n ph m v cung c p nguyn li u.

nh ng nm 80, t b n n c ngoi ki m sot t 75-80% t ng s v n gi tr cng nghi p v 85% tr gi hng xu t kh u tr c ti p, lm cho kho ng 60% l c l ng lao ng c a Singapore

t vo ngnh cng nghi p ch bi n - ch t o, ng gp kho ng 65% t ng m b o vi c

Singapore cn ph thu c su s c vo th tr ng cung c p nguyn li u v tiu th s n ph m c a qu c t , tr c h t l th tr ng cc n c t b n pht tri n, c bi t l M v Nh t B n.

S ph thu c su s c vo n c ngoi v ngu n v n tiu th s n ph m nh t l l i ch t p trung

u t v th tr ng

m t s n c, c th gy h u

qu b t l i cho n n kinh t Singapore, n u nh n n kinh t c a cc n c b kh ng ho ng, ho c quan h gi a Singapore v cc n c x u i.

Th nm,

i ng cc nh th u khon, nh cng ngh t nhn

a phng

cn y u km, k c v ngu n v n, k thu t v qu n l.

Nh m v t qua nh ng thch th c trn, chnh ph Singapore v ang s p t nh ng d n pht tri n m i: g n 30 nm qua, y m nh vi c th c hi n c ch th tr ng, l y ng l c chnh thc y tng tr ng Th nh t, ti p t c duy tr cc chnh sch c b n theo u i trong khu v c kinh t t nhn lm kch thch

kinh t , g n n n kinh t trong n c v i h th ng kinh t th gi i, u t v pht tri n, duy tr m t mi tr ng trong s ch,

184

cng b ng v bnh

ng.

Th hai, m r ng cc ngnh kinh t d ch v .

Th ba,

y m nh

i m i cng ngh , ch tr ng

u t vo gio

d c, nghin c u pht tri n, xy d ng nh ng ngu n nng l c ch o nh cc trung tm k thu t, cc vi n nghin c u, cc c s thi t k v cc trung tm nhn l c chuyn mn.M c tiu c a chnh ph l lm cho Singapore b c vo tin ti n c a khu v c. u th k XXI, tr thnh trung tm tch t v truy n b ki n th c khoa h c-k thu t v cng ngh

PH N TH

HAI

NHN L I 40 NM TH C HI N CHI N L C PHT TRI N C A CC N C THNH VIN SNG L P ASEAN

CHNG VI: NH NG THNH T U V NH NG V N T N T I SAU 4

TH P NIN TRI N KHAI CHI N L C PHT TRI N

I- M T S

I M C B N TRONG CHI N L C PHT

TRI N C A CC N C ASEAN Nhn l i chi n l c pht tri n c a cc n c thnh vin sng l p ASEAN, c th th y r ng chi n l c pht tri n c a cc n c chnh l chi n l c m Nh t B n v cc NICS Chu tr i qua. l th c hi n k ti p

185

nhau hai chi n l c cng nghi p ha thay th nh p kh u v h ng ra xu t kh u. Tuy nhin, vi c chuy n t chi n l c cng nghi p thay th nh p kh u sang cng nghi p ha h ng ra xu t kh u khng d n t i vi c lo i b hon ton chi n l c cng nghi p ha thay th nh p kh u. Malaysia cung c p cho chng ta v d v s k t h p gi a hai chi n l c cng nghi p ha cng m t th i i m. Th t v y, t 1968, Malaysia chuy n sang chi n l c cng nghi p ha h ng ra xu t kh u, nhng chi n l c cng nghi p ha thay th nh p kh u v n c ti p t c. Cc nh u t n c ngoi l u t trong m c tiu c a chi n l c h ng ra xu t kh u cn cc nh

n c l m c tiu c a chi n l c thay th nh p kh u. Vi c k t h p c hai chi n l c ny gip cho Malaysia v a khai thc c cc ngu n l c bn ngoi v a pht tri n c ti m nng c a cc ngnh cng nghi p ph c v nhu c u n i a.

Trn con ng pht tri n, cc n c ASEAN cng nh cc n c Chu tr c t b n u b qua giai o n tch ly nguyn th y t b n ch ngha. y c trng c a con ng pht tri n c a ch ngha cc n c ASEAN. Vi c b qua giai o n tch ly nguyn th y i ngy l m t trong nh ng nt

gip ASEAN rt ng n c con ng pht tri n so v i cc n c t b n Chu u tr c y. i u ny ch c th th c hi n trong th i nay, khi th gi i tr thnh m t th tr ng th ng nh t, khi cc n c cng nghi p pht tri n chuy n sang cc ngnh cng nghi p s d ng cng ngh cao v c nhu c u chuy n giao cc cng ngh khng ph h p sang cc n c ang pht tri n v khi cc n c ang pht tri n, trong c ASEAN, b c vo qu trnh cng nghi p ha ch ng t th so snh c a h . c nh ng l i

186

c i m quan tr ng th hai trong chi n l c pht tri n c a ASEAN l ch cc n c ny nghi p ha. u l cc n c nng nghi p l c h u i vo cng u c a qu trnh cng u ph i a vo nng nghi p, l y u r t ch tr ng pht tri n nng u t i u ny c ngha l vo lc kh i

nghi p ha, h u h t n c ASEAN , Thi Lan, In onesia v Malaysia

nng nghi p lm m t trong nh ng ngu n v n cho cng nghi p ha. V l nghi p, dnh cho nng nghi p nh ng u tin c n thi t v v n ti n hnh "cch m ng xanh" trong nng nghi p c a m i n c.

Tuy nhin khi b c vo giai o n sau c a qu trnh cng nghi p ha, t t c cc n c ASEAN u nh n th y r ng khng th i ln ch b ng n ng nghi p, m ph i thu ht cc ngu n l c bn ngoi v pht tri n cc ngnh cng nghi p v d ch v . C l v th , nng nghi p v nng thn khng cn c ch nhi u nh giai o n u cng nghi p ha.

Pht tri n ch ngha t b n trong lc giai c p t s n dn t c cn l m t l c l ng y u t, khng c v tr v ng ch c trong n n kinh t dn t c, cc chnh ph Thi Lan, Indonesia, Malaysia u tr i qua th i k s d ng quy n l c chnh tr th c hi n chnh sch kinh t dn t c ch ngha. y l ginh l i cho ng i b n x

M c ch trong chnh sch kinh t

(ng i Thi, ng i Indonesia, ng i M Lai) nh ng ngnh kinh t cng nh quy n s h u cc ngnh kinh t cng thng nghi p chnh t tay ngo i ki u, c bi t l t t ng l p t s n ng i Hoa v xy d ng n n u l n l t th t b i. Vi c t nhin giao cng thng nghi p dn t c c a ng i b n x theo h ng thay th nh p kh u. Nh ng chnh sch trn cho ng i b n x cng vi c qu n l kinh doanh cc c s kinh t do chnh ph t ch thu c a cc cng ty t b n n c ngoi, c a ng i Hoa ho c do chnh ph b v n xy d ng d n n m t tnh tr ng l ph n l n

187

cc c s

u lm n thua l , do qu n l t i v

t k ho ch km. Vi c nh v chnh tr v t o

g t b ng i Hoa cn a t i tnh tr ng m t n b n n c trn.

i u ki n cho n c ngoi c c h i can thi p vo cng vi c n i tr c a

T th t b i c a chnh sch ny, cc chnh ph Thi Lan, Indonesia v Malaysia u t b chnh sch dn t c ch ngha ha nh p vo n n kinh t th gi i, ch trng m r ng c a n n kinh t th gi i. t n c, tch c c h i nh p vo

Nh v y, con ng pht tri n c a b n n c ASEAN c nghin c u y l con ng pht tri n t b n ch ngha. Con ng tr i qua hai giai o n. giai o n u, cc n c ASEAN u i theo con ng pht tri n c a ch ngha t b n nh n c. Con ng ny c nh ng ng gp tch c c vo qu trnh pht tri n kinh t x h i c a cc n c ASEAN. N gip cc n c xy d ng c nh ng c s kinh t lm r ng c t cho n n kinh t qu c dn c a ASEAN hi n nay v pht huy c lng yu n c v nhi t tnh chnh tr c a m i t ng l p x h i k m i c l p. Nhng do giai c p t s n dn t c thi u kinh nghi m qu n l nn cc c s kinh t qu c doanh trn t ra khng c hi u qu . Ch ngha t b n nh n c th i ASEAN cn non n t, cc n c Thi Lan,

Indonesia, Malaysia v Philippines t ra khng cn vai tr tch c c. Hi n nay, t t c cc n c ASEAN ni trn ang c khuynh h ng chuy n sang con ng pht tri n theo ch ngha t b n t do, l y kinh t t nhn lm ng l c cho s pht tri n kinh t . II. NH NG THNH T U SAU 40 NM TH C HI N CHI N L C PHT TRI N

188

Sau b n th p nin tri n khai chi n l c pht tri n, cc n c thnh vin sng l p ASEAN g t hi c nh ng thnh qu nhi u phng di n. ng ghi nh n v

V kinh t Trong su t 15 nm (t 1980 t i l995) kinh t cc n c thnh vin ASEAN 6, nhn chung (tr Philippines) nm sau cao hn nm tr c. T c Singapore trong 5 nm th m ch, 13,3%, m t t c u tng tr ng lin t c v i t l tng tr ng trung bnh c a

u th p k 90 l 8,5%, Malaysia: 8,7%; Thi

Lan: 8,6%; Indonesia: 7,1% ; Philippines: 2,2%. M t vi n c ASEAN, t m c tng tr ng 2 ch s ko di trong vi nm. Thi tt c tng tr ng tng tr ng kinh t cao nh t ng Nam trong Lan l m t v d . Nm 1988, kinh t n c ny nm (xem b ng 1).

B ng 1: T l tng tr ng kinh t c a ASEAN N c Brun Indonesi y 19801990 19911995 1,4 7,1 8,7 2,2 8,5 8,6 a 6,1 Malaysi a 5,2 Philippin es 1,0 Singapo re 6,4 Thi Lan 7,6

Ngu n: D n theo TS Nguy n Quang Thi: Cng nhau pht tri n ASEAN thnh c ng ng pht tri n b n v ng, bi trnh by t i h i th o xy ng cc qu c gia pht tri n b n v ng, ng d ng ASEAN thnh c ng u v h p tc, trang 7.

189

T c

tng tr ng kinh t c a Thi Lan gi m d n khi b c vo th p m c r t cao: 12,2% (1989); 11,2% (1990); 8,7%

k 90, nhng v n cn

(l994) v 8,6% (1995). N u tnh thnh ti n th trong vng 5 nm (19901995), t ng s n ph m trong n c c a Indonesia tng t 114.414,5 tri u la ln 201.147,6 tri u ra t c l tng g n g p 2 l n: cc n c ASEAN khc trong nhm ASEAN 6 cng u tng GDP v i m t t l tng t nh t l c a Indonesia. B ng 2 cho th y i u .

B ng 2: T ng s n ph m trong n c (gi hi n hnh) Tri u USD

N c

Brun y

Indonesi a 114.414, 5

Malaysi Philippine Singapor a 42.694,4 s 44.311,0 e 37.406,2

Thi Lan 85.424,0

1990 3.060,2

1993 4.021,6

158.014, 3

64.282,5

54.369,5

56.810,1

124.956, 6

1994 4.708,6

176.871, 8

72.631,3

64.083.7

70.918.4

143.176, 9

1995 5.244,1

201.147, 6

87.481,2

74.131,8

85.268,3

167.455, 8

c 5.374,0 tnh

225.856, 5

97.946,4

83.532,9

94.063,1

184.112, 1

190

1996

(*) S li u nm 1989

Ngu n: T li u kinh t cc n c thnh vin ASEAN. NXB th ng k, H N i, 1998, trang 10.

Kinh t pht tri n t o i u ki n cho cc n c thnh vin ASEAN 6 ti u t m r ng s n xu t, tng d tr ngo i t v c i thi n m t b c s ng c a nhn dn. Trong vng 10 nm, s v n u t trong n c c a Indonesia tng ln g n g p 10 l n. T 7.722,9 tri u la (l976) ln 74.863,5 tri u la (l995); Malaysia tng g n 15 l n (t 2.435,0 tri u la ln 37.828,4 tri u la trong cng th i gian. Philippines, n c ASEAN c t ng s v n u t trong n c tng ch m nh t trong nhm ASEAN 6 cng tng c 3 l n trong vng 5 nm (xem b ng 3). i

B ng 3: T ng

u t trong n c Tri u USD

N c 1976 1980 1990 1993 1994 1995 U c

Indonesia 7.722,9 15.127,6 35.154,6 52.504,0 60.142,5 74.863,5 73.773,2

Malaysia 2.435,0 7.439,0 12.972,3 23.303,5 29.344,3 37.828,4 42.133,7

Philippines Thi Lan Singapore 5.618,3 9.427,4 10.703,4 13.038,3 15.420,1 16.469,7 20.785,7 4.077,9 9.426,7 35.410,9 50.459,4 58.650,9 7.243,8 78.713,5 2.421,7 5.433,51 13.452,4 21.955,9 22.531,3 28.245,2 32.187,0

191

tnh 1996

Ngu n: Trch t T li u kinh t cc n c thnh vin ASEAN NXB Th ng K, H N i, 1988, trang 11.

Vo n a

u nh ng nm 90, cc n c ASEAN 6

u c m c d tr ngo i

t cao so v i cc n c ang pht tri n khc trn th gi i. Tnh hnh d tr ngo i t c a ASEAN 6 c ph n nh trong B ng 4. B ng 4: D tr qu c t (*) Tri u USD

N c 1993 1994 1995 1996

Indonesia 12.335,0 13.200,0 14.787,0 14.281,0

Malaysia 27.364,0 25.545,0 23.898,0 27.129,0

Philippines Thi Lan Singapore 5.921,0 7.121,0 7.775,0 11.745,0 25.440,0 30.279,0 36.945,0 38.645,0 48.360,8 58.172,2 68.695,3 76.846,8

(*) S cu i nm, g m cc kho n: D tr ngo i t , d tr IMF v quy n rt c bi t.

Ngu n: Trch t : T li u kinh t cc n c thnh vin ASEAN, NXB Th ng K, H N i, 1998, tr.14.

Cng v i tng tr ng kinh t c a

t n c,

i s ng c a nhn dn cc u ng i c a m i
192

n c thnh vin ASEAN 5 tng ln ng k . i u ny c ph n nh khng ch qua m c tng thu nh p bnh qun tnh theo

n c thnh vin ASEAN m c qua cc ch s pht tri n kinh t x h i khc m chng ta s th y sau y:

V thu nh p bnh qun tnh theo nh p trong n c bnh qun theo

u ng i: Ch trong vng 5 nm, thu u ng i c a Thi Lan tng g p 2 l n

t 1.451,8 la vo nm 1990 ln t i 2.819,1 la (1995), cc con s tng ng c a Malaysia l 2.398,5$ ln 4.226,1$; Philippines: t 741,7$ ln 1.054,5$ (xem b ng 5).

B ng 5. T ng s n ph m trong n c bnh qun hnh)

u ng i (gi hi n

Tri u USD N c Bruny Indonesi Malaysi a 1990 12.424,7 (*) 1993 1994 1995 U c tnh 1996 14.555,2 16.550,4 17.716,6 17.613,9 838,7 923,6 1.032,6 1.138,9 3.297,7 3.613,5 4.226,1 4.620,1 811,4 934,2 1.054,5 1.161,8 2.154,1 2.438,7 2.819,1 3.068,5 19.794,4 24.204,2 28.517,8 31.354,4 568,5 a 2.398,5 Philippin es 741,7 Thi Lan 1.451,8 Singapo re 13.803,0

(*) S li u nm 1989

193

Ngu n: T li u cc n c thnh vin ASEAN. NXB Th ng K, 1998, trang 11.

M c d khng ph i m i ng i dn trong cc qu c gia thu c nhm ASEAN 6 u c chia s nh nhau nh ng l i ch c a s pht tri n kinh t , nhng khng th ph nh n r ng kinh t pht tri n cho php cc n c ASEAN chi tiu nhi u hn cho cc m c tiu pht tri n vn ha x h i c a n c h . i u ny c ph n nh qua B ng 6.

B ng 6. Chi ti u x h i (1995)

N c Gio d c Yt An ninh x h i C ng ba lnh v c

lndonesia Malaysia Philippines Singapore Thi Lan 9,8 2,8 5.3 17,9% 20,4 5,6 5,9 31,9% 15,7 3,8 2,7 22,2% 21,2 6,8 3.3 31 ,3% 21,2 7,6 3,6 32,4%

Ngu n: Nguy n Quang Thi: d n, trang 13

Qua b ng trn ta th y, tr Indonesia v Philippines c t l chi tiu cho d ch v x h i d i 25 % t ng chi ngn sch, ba n c thnh vin ASEAN khc bao g m Malaysia, Thi Lan v Singapore u dnh trn 30% t ng , i u ki n s ng thu ngn sch cho cc d ch v x h i cng c ng. Nh

c a nhn dn cc n c ASEAN ngy cng c c i thi n. Vo nm 1995,

194

63% dn s c a Indonesia c dng n c s ch; cc con s tng ng c a Malaysia l 90%; Thi Lan 81%, Philippines l 84% v Singapore l 100%.

Cng v i vi c c i thi n i u ki n v t ch t,

i s ng tinh th n c a nhn

dn cc n c ASEAN cng c nng cao hn tr c. Vo nm 1993, trung bnh c 1000 dn thu c nhm ASEAN 6 th 230 ng i c my thu hnh. S my thu hnh c a t ng n c thnh vin trn 1000 dn nh sau: Bruny: 51l; Indones a: 210; Malaysia: 581; Thi Lan: 302; Philippines: 190; Singapore: 1.025. M c s ng v i u ki n s ng t t hn gip cc n c ASEAN nng cao tu i th cho cng dn c a mnh. Theo s li u v pht tri n ngu n nhn l c c a UNDP vo nm 1997, th tu i th trung bnh Indonesia l 64; Malaysia: 71; Philippines: 66; Thi Lan: 69; Singapore: 76.

M t i u ng ni n a v thnh t u pht tri n kinh t x h i c a cc n c ASEAN sau 4 th p nin th c hi n chi n l c pht tri n kinh t - x h i l ch cc n c ny thnh cng trong vi c chuy n theo h ng cng nghi p ha. N u vo u l cc n c nng nghi p l c h u, cn i c c u kinh t u th p k 60, cc n c ASEAN u th p k 70 v n ch l cc

n c s n xu t v xu t kh u nng s n, cc s n ph m s ch v nguyn li u th, th t i cu i nh ng nm 80, ph n l n cc n c ASEAN tr thnh cc n c cng nghi p (Singapore, Bruny) ho c nng - cng nghi p kh pht tri n (Malaysia, Thi Lan).

th y r i u , chng ta hy xem xt s thay n c ASEAN c trnh

i c c u kinh t c a 3

pht tri n kinh t th p nh t (Indonesia), n c

195

c trnh

pht tri n kinh t kh (Thi Lan) v n c c trnh

pht

tri n kinh t cao trong nhm ASEAN 6 (Malaysia).

Indonesia: N u vo nm 1976, nng nghi p ng gp 31, 10% vo t ng thu nh p trong n c c a Indonesia, th 20 nm sau, ph n c a nng nghi p trong GDP c a n c ny ch cn 16,30%. Trong khi ph n ng gp c a cng nghi p v cc ngnh kinh t khc l i tng ln khng ng ng. Vo nm 1976, ph n c a cng nghi p trong GDP l 34,23%, trong cng nghi p ch bi n v ch t o ch chi m 9,39%, th t i nm 1996, ph n c a cng nghi p ln t i 42,69% GDP trong , ph n c a cng nghi p ch bi n v ch t o ln t i 25,16%.

Thi Lan: T m t n c s n xu t v xu t kh u nng s n (g o) v s n ph m s ch , hi n nay Thi Lan c xem l m t n c ch t o l n trong khu v c. Vo nm 1995, nng nghi p ch cn chi m 10,55% ho t ng kinh t , trong khi cng nghi p ng gp 32,1%. Thi Lan d ki n gi m ph n c a nng nghi p xu ng 8% vo nm 2000. Cng nghi p ch t o do , s tng ln 33%.

S thay

i c c u di n ra r r t nh t trong khu v c xu t kh u. Trong Thi Lan tr

vng 13 nm (t 1982 - 1995), xu t kh u hng ha ch t o thnh m t hng xu t kh u chnh

tng g n 2 l n t 38% ln 84%. Hng d t v t ln trn g o,

n c ny. Ngoi ra, Thi Lan tr

thnh m t trong nh ng n c xu t kh u m t s m t hng cao c p nh a c ng dng cho my tnh, m ch tch phn...

196

Malaysia: Cng nh Thi Lan v vo lc b t

i a s cc n c

ng Nam khc,

u cng nghi p ha, Malaysia ch l m t n c nng nghi p

l c h u. Cho t i 1976, nng nghi p v n chi m 27,83% GDP c a n c ny, trong khi ph n c a cng nghi p l 28,04%, d ch v : 44,13%. Hai mi nm sau, ph n c a nng nghi p ch cn 12,67%. Cng nghi p tr thnh kinh t ng gp nhi u nh t vo t ng thu nh p n i a c a Malaysia. Ph n c a d ch v cng gi m xu ng cn 38,8%.

thay

i c c u cng di n ra m nh m ngay trong khu v c cng

nghi p. B ng 7 s cho th y i u .

B ng 7: C c u n n cng nghi p cc n c ASEAN vo nm 1994 (t l %)

N c

Cng nghi p s ch

Cc nnh th 2 42,6 40,6 45,4 32,7 35,3 36,9 29,6 38,3

Cc ngnh th 3 54,2 38,6 39,8 29,7 64,3 37,8 19,7 59,6

Cc ngnh khc

cng nghi p cng nghi p cng nghi p

Brunay Indonesia Malaysia Philippines Singapore Thi Lan Vi t Nam Nh t B n

3,2 17,4 14,8 22,0 0,2 10,0 27,7 2,1

3,2

15,5

15,6 23,0

197

Ngu n: Cc ch s thng m i c a IMF nm 1996.

T b ng trn ta th y, ph n c a cc ngnh cng nghi p s ch trong c c u cng nghi p cc n c ASEAN 6 gi m xu ng d i 20% (tr Philippines), trong khi ph n c a cc ngnh cng nghi p th hai chi m t 32,7% ln t i 45,4%, Bruny v Singapore l hai n c ASEAN c t l cc ngnh cng nghi p th ba cao nh t trong c c u cng nghi p. T l c a cc ngnh cng nghi p ny trong c c u cng nghi p c a Singapore cn cao hn n a.

Tuy nhin, n u so snh v i s pht tri n c a cc NIEs

ng , v n b t

u qu trnh cng nghi p ha h u nh cng vo m t th i i m v i ASEAN th s pht tri n c a cc n c ASEAN c th xem l ch m ch p. i u ny l do nhi u nguyn nhn. M t trong nh ng nguyn nhn quan tr ng l tnh tr ng chi n tranh, b t n nh ko di ng Nam, s i u hnh kinh t km c i m c a chnh ph cc n c ASEAN so v i chnh ph cc n c NIEs chu , vi c thi u m t nghi p ng i b n a nhn chnh km hm s i ng doanh nhn chuyn t t c cc n c ASEAN... Song c l nguyn pht. tri n kinh t c a Thi Lan, Indonesia, i chi n th gi i i ngo i thn

Malaysia v Philippines t cu i th p nin 70 tr v tr c l ch ngha dn t c v m t kinh t . M c d vo cc th p nin ko di t th hai cho t i hi n nay ASEAN v n thi hnh chnh sch phng Ty v ch ng c ng m t cch tri t (tr Singapore) ch ngha.

, t t c cc n c ASEAN

u c m t th i th c hi n chnh sch kinh t dn t c Indonesia th i k c l p t i gi a nh ng

Thi Lan, chnh sch t n t i trong su t hn hai th p nin,

t cu i nh ng nm 30 t i cu i nh ng nm 50, cn th c hi n c ch kinh t t p trung ko di sau khi

nm 60 chnh l th i k Indonesia ch trng thi hnh m t chnh sch t

198

c p t tc v kinh t .

Malaysia l p l i chnh sch kinh t sai l m c a Thi Lan tr ng su t th p nin tr c trong su t th i k tri n khai chnh sch kinh t m i (l970l990). D i nh h ng c a ch ngha dn t c, Philippines t h n ch trong vi c thu ht v n u t tr c ti p c a n c ngoi v FDI c xem l b ng ch ng v s c m t c a n c ngo i qu c trong n n kinh t c a h .

l l do gi i thch t i sao cc n c ASEAN v i vi c thu ht FDI cho t i t n u th p nin 80.

u khng ho h ng

Ch ngha dn t c kinh t thi tiu c c

c duy tr qu lu

cc n c trn cng v i bi n n thnh ngu n

i v i FDI lm cho ASEAN, trong su t hn ba th p

nin khng khai thc h t cc ngu n l c bn ngoi l c quan tr ng cho s pht tri n kinh t c a mnh.

Th c t tng tr ng kinh t c a ASEAN t th p nin 80 tr l i y cho th y khi ASEAN t b chnh sch kinh t dn t c ch ngha h i nh p vo lu ng pht tri n chung c a chu - Thi Bnh Dng, khi h c c nh n th c ng v vai tr tch c c c a FDI th n n kinh t c a h c th c nh ng b c tng tr ng nhanh chng nh th no.

III. NH NG V N

T N T I TRN CON

NG PHT

TRI N C A CC N C ASEAN Tuy nhin, chi n l c pht tri n c a ASEAN cng nghim tr ng. l i nh ng t n t i

199

M t trong nh ng t n t i l n trn con ng pht tri n c a cc n c ASEAN 6 l ch hi u nng u t th p. Theo nh kinh t h c ng i M u t, nhi u lao ng) ch Paul Kruman, cc n c ng , trong c ASEAN, tng tr ng nhanh l do s d ng cc y u t t s tng u vo (nhi u v n khng ph i do tng nng su t. T s ICOR (Incremental Capital Output u t trn n v s n l ng) c a ASEAN cao hn m c trung bnh. Chng ta s th y r tnh tr ng ny khi xem xt b ng 8 d i y:

B ng 8: H s ICOR c a m t s n c chu

Nm

Hn Qu c

i Loan 2,8

Thi Lan 2,8

Indonesia

Philippines

19601980 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992

2,9

2,6

4,0

3,4 3,1 2,6 3,5 4,0 4,5 5,1 5,8

3,3 3,1 2,0 2,4 3,3 3,3 3,6 3,5

4,4 3,9 2,8 2,3 2,6 1,9 1,1 1,7

6,5 5,5 3,2 1,7 3,1 1,4 3,0 3,2

-0,5 1,5 3,2 3,0 4,4 -7,6 14,8 16,2

200

1993 1994 1995 1996

5,7 4,3 4,4 4,0

3,7 4,0 4,2 4,4

3,4 4,8 4,8 5,3

4,7 4,5 4,5 4,4

29,2 6,8 3,9 2,9

Ngu n: D n theo TS Tr n Vn Th trong bi "Nhn l i qu trnh pht tri n kinh t c a s 21(4), tr.26. ng , ng trn T p ch chu - Thi Bnh Dng"

Qua nh ng s li u ghi trong b ng trn ta th y, nhn chung, cc n c AESAN c phn tch c a cc n c ASEAN trn y u c t s ICOR cao hn Hn Qu c v i Loan, m c d trong giai o n t 1960-1980, t s ICOR trung bnh u x p x t s ICOR c a hai n c v khu u t. cho n n kinh u n, cc u vo, tr c h t u t nan gi i. v c trn. Nh c i m ny trong m hnh tng tr ng c a ASEAN d n t i m t cn b nh m ta c th t m g i l b nh kht t lun lun trong tnh tr ng kh e kho n v tng tr ng n c ASEAN ph i tm cch th ng xuyn tng thm l v n u t cho n n kinh t c a h . cc nm t gi a th p nin 80 duy tr v

th i k chi n tranh l nh v trong

u 90, vi c p ng nhu c u v n

y nhanh tng tr ng kinh t khng ph i l v n

Th t v y, do v tr

a chi n l c quan tr ng c a ASEAN trong chnh th i k chi n tranh l nh, Hoa k to l n v kinh t (cho h ng

sch ton c u v khu v c c a M

khng ch dnh cho ASEN nh ng gip

u i khi xu t kh u hng ha sang th tr ng M , vi n tr ODA) m

201

cn cung c p m t ch d a tr c ti p ho c gin ti p v an ninh cho t t c cc n c ASEAN, k c Indonesia, n c ASEAN duy nh t trong nhm ASEAN 6 khng tham gia m t kh i qun s no do M v Anh thnh l p ng Nam . Cho t i hi n nay, M v n l th tr ng l n nh t cho hng ha c a ASEAN n c ngoi v l nh u t n c ngoi l n th hai ASEAN v i t cch l m t nhm n c.

S gip qua dng

c a Nh t B n dnh cho ASEAN th hi n qua vi n tr ODA v u t tr c ti p t ch y vo cc n n kinh t ASEAN n a sau

nh ng nm 80. Vo nm 1991, t ng s ti n ASEAN nh n c t Nh t B n d i hnh th c vi n tr ODA l 2.149 tri u la M , chi m 24,2 % t ng vi n tr ODA trn c s song phng c a Nh t B n. Cc con s tng ng trong cc nm ti p nh sau:

- 1992: 2.978 tri u la - 1993: 2.258 - 1994: 1.884 - 1995: 2.228 -

chi m

35,1%

27,7% 19,5% 21,1%

Ngu n: B Ngo i giao Nh t B n.

Nh t B n l n c ti tr ODA l n nh t c a 5 trong s 6 n c thnh vin g c c a ASEAN (tr Malaysia). N u trong nm 1985, Nh t B n m i c 292 d n sau, s d n u t tr c ti p 5 n c ASEAN (Indonesia, Malaysia, Thi la, th 3 nm Lan, Philippines v Singapore) v i t ng s v n 9,3 t

u t c a Nh t B n trong cc n n kinh t trn tng g p

202

3 l n v i 825 d n v t ng s v n

u t l 27,1 t

la.

u t tr c ng c a

ti p c a Nh t B n chi m t i 26,6% trong t ng s v n

u t tr c ti p c a

n c ngoi t i Thi Lan trong nm l988; cc con s tng 24,0%.

Malaysia l 27,9%; Philippines: 13,2%; Indonesia: 28,1% v Singapore:

V ph n mnh, Lin minh chu u cng dnh cho hng ha xu t kh u c a ASEAN nh ng u i theo h th ng u i chung (GSP) khi xu t kh u sang cc th tr ng EU. Theo U ban chu u, vo nm 1992; chu thnh khu v c c l i l n t GSP c a EC, chi m t i 70% t ng nh p kh u c a C ng ng theo H th ng c a EU. Cc n c ASEAN chi m 1/4 c h ng nh ng u i thu quan t ng s nh p kh u ny. B n trong s cc n c ASEAN l nh ng n c s d ng GSP c a EC nhi u nh t. Nh theo h th ng GSP c a EC, ASEAN thu c nhi u l i, cn EC th lun lun b thm h t, trong bun bn v i ASEAN, k t 1985.

Ngoi vi c cung c p cho cc n c ASEAN 6 m t th tr ng tiu th hng ha c u i, EC cn l nh T n a th ba khu v c ASEAN, u t l n vo cc n n kinh t ASEAN. u t n c ngoi l n Thi Lan v i t ng s u trong u nh ng nm 80 tr v tr c, EC l nh u t l n th hai

ng sau Nh t B n v Hoa K. Vo nm

1991, Lin minh chu u l nh tri u la c a Hoa K; s cc nh

v n l 1.416,87 tri u la so v i 1.706,5 tri u c a Nh t B n v 1.096, 2 Philippines, Lin minh chu u d n u t n c ngoi b v n vo n n kinh t n c ny (327,98

tri u la so v i 213,8 tri u la c a Nh t v 88,6 tri u c a Hoa K trong cng nm). T i Indonesia, EU cng chi m c v tr th hai trong s cc nh u t ngo i qu c n c ny (v i s v n 905,5 tri u Malaysia, ng sau Singapore, trn M v Nh t B n); u t tr c ti p c a EU

203

ng th 5 sau Nh t B n, M , i Loan v Singapore.

Ngoi nh ng l i ch m ASEAN thu c nh v tr quan tr ng c a h trong chnh sch c a cc n c l n, cc n c ASEAN cn c c cc c h i pht tri n khc do khch quan a l i.

Th nh t l vi c gi m gi 50% c a m nh trn th gi i ( Nh g n Nam t o c s thu ht v n l m pht m c n nh. ng Mc Ty n ng ti n c a mnh v i

ng la M so v i cc c, ng Yn Nh t) b t

ng ti n u t 1973. ng

ng la M , cc n c ng v

nh v ngo i h i

pht tri n ngo i thng v

u t, nng cao kh nng c nh tranh c a hng ha v gi

Th hai, vo

u th p k 70, M ti n hnh i u ch nh c c u kinh t , t chuy n sang cc

b vi c s n xu t nh ng ngnh i n t v phi i n t M vo.

ngnh s d ng cng ngh cao. Vi c chuy n d ch c c u trong n n kinh t t o nn m t ch tr ng cho cc n c ng v ng Nam l p

Th ba, do s c p c a M v cc n c cng nghi p pht tri n khc, Nh t bu c ph i ln gi lm cho cc nh ng Yn (t 1985-1991). Vi c ng Yn ln gi u t trong u t Nh t B n nh n th y r ng ti p t c

n c khng c l i b ng vi c chuy n v n

u t sang cc n c ng Nam

khai thc nh ng l i th so snh c a cc n c ny v chia s nh ng u th p k 80. Do v y, b t u t cu i nh ng nm 80, v n u t tr c

l i ch theo H th ng u i chung m Hoa K m i dnh cho ASEAN t ti p c a Nh t B n o t ch y vo cc n n kinh t ASEAN, t o nn m t

204

s bng n

u t

Thi Lan; Malaysia, Indonesia v Singapore. Chng

ta s th y r i u qua B ng 9.

B ng 9: Bng n u t cc n c thnh vin ban u c a ASEAN

Tn n c

T ng 19811990

u t trong n c (% trong GDP) 1993 1994 1995 1996

Indonesia Malaysia Philippines Singapore Thi Lan

30,4 32,4 22,4 41,8 31,1

34,5 39,8 23,6 38,0 41,3

33,7 42,5 23,5 32,3 42,0

34,8 45,4 21,6 33,0 44,2

37,3 45,1 23,9 34,8 43,8

Ngu n: Trch t s li u c a J.P.Morgan, c s d ng trong cu n Kh ng ho ng ti chnh ti n t chu : Nh ng v n t ra hi n nay; Vi n Thng tin khoa h c x h i, H n i, 1998, trang 138.

Nh c c ngu n v n d i do v nh ng u i m Hoa K, Nh t B n v Lin minh chu u dnh cho h trong su t th i k chi n tranh l nh, cc n c ASEAN 6 thu c nh ng k tch v kinh t nh ta th y.

th i k H u chi n tranh l nh, nh ng i u ki n khch quan thu n l i

205

trn khng cn n a. V i s gip ngha

c a Lin X v cc n c x h i ch i u sang quan h pht tri n kinh t i

ng u (cu i 1991), tr t t th gi i hai c c tan v . Quan h u tranh v a h p tc v i nhau

gi a cc c ng qu c trn th gi i chuy n t tc chi n l c, v a

v duy tr nguyn tr ng chnh tr qu c t , hnh thnh sau chi n tranh l nh.

T i khu v c chnh sch

ng Nam , cc n c l n cng ti n hnh cc i u ch nh i v i cc n c trong khu v c sao cho chnh sch ph h p th i k sau chi n tranh l nh. nh rt b s c m t v qun s u nh ng nm ng Nam .

v i quan h m i c a h 90, M v Nga quy t

Quan h gi a M v Trung Qu c, gi a Trung Qu c v Nga cng c i u ch nh nh m t o mi tr ng qu c t thu n l i t p trung cho cc v n bn trong m i n c. cc n c ny c th

S bi n

i trong quan h gi a cc n c l n lm cho v tr c a ng Nam

trong chnh sch ton c u v khu v c c a cc n c khng cn quan tr ng nh tr c n a. Khi t m quan tr ng c a ASEAN gi m th s quan tm m cc c ng qu c dnh cho Hi p h i ny cng gi m theo. Hoa k b t u t ra nh ng i u ki n v tiu chu n ch t l ng cho cc hng ha pht tri n c a ASEAN. c a ASEAN xu t kh u sang M v g n cc i u ki n c tnh ch t chnh tr vo cc chng trnh gip

V ph n mnh, b t

u t 1995, EU cng p d ng m t H th ng u i

chung m i, theo , hng lo t hng ha c a cc n c ASEAN 6 b lo i kh i danh sch u i khi xu t kh u sang cc th tr ng c a Lin minh chu u.

206

Trong b i c nh nh v y, ASEAN l i ph i

i ph v i nh ng thch th c i. Vi c thnh l p u t n c

m i do mi tr ng kinh t v thng m i qu c t thay vo nm 1992 t o nn s c h p d n l n ngoi, tr ng c cc u t t cc n n kinh t ASEAN t n a sau th p k 90.

Th tr ng chu u duy nh t v Khu M u d ch t do B c M (NAFTA) i v i cc nh ng , l c l ng u t l n nh t trong

Thch th c l n th hai m cc n c ASEAN 6 ph i nguyn H u chi n tranh l nh l s xu t hi n c a nh ng l nv v n

i ph

uk

i th c nh tranh

u t n c ngoi v th tr ng tiu th hng ha.

Trong mi tr ng chnh tr , kinh t v thng m i thay b t l i cho ASEAN, b nh kht h t cc n n kinh t ASEAN 6 m i cho th y tc

i theo h ng

u t trong m hnh tng tr ng c a h u ng nguy h i c a n.

Vi c p ng nhu c u r t kh khn,

u t ch y u b ng cch thu ht FDI tr nn th i k ny, u u

c bi t l t n a sau nh ng nm 90 l i y. um c a t n c

ngu n FDI trn ph m vi ton c u tr nn khan hi m do vi c h u nh t t c cc n c ang pht tri n thu ht v n t tr c ti p n c ngoi. Trong b i c nh nh v y, li cu n cc nh

t ngo i qu c b v n vo n n kinh t c a mnh, ASEAN ph i b c vo m t cu c c nh tranh h t s c gay g t v i cc n c ang pht tri n khc. Trong cu c c nh tranh m i ny, ASEAN ang cng nghi p t p trung lao ng. Gi lao vo th b t l i. So t c khu v i Trung Qu c, ASEAN m t cc l i th so snh trong cc ngnh ng v gi thu

207

kinh t Th m Quy n th p hn 40% so v i cc gi Indonesia. T l thu cng ty cng tng t nh thu cng ty cc H ng Cng.

o Ban Tam,

c khu kinh t c a Trung Qu c

Ngoi nh ng l i th so snh v nhn cng, ti nguyn v ti m nng th tr ng, t 1992, chnh ph Trung Qu c n l c c i thi n mi tr ng u t trong n c v a thm nhi u u i khc nh m thu ht FDI vo n n kinh t c a h . Danh m c nh ng ngnh cng nghi p m c a cho u t ngo i qu c c th xy d ng cc c s s n xu t c a h ph l n n m d c bin gi i v d c sng Dng T . Nh thu ht c l ng FDI kh ng l v n u t c a trong khi la.1 u t t H ng Cng ln t i 7,7 t u t n c ngoi c m r ng thm. Ngoi cc khu v c ven bi n, cc nh cc thnh , Trung Qu c

pht tri n kinh t . Vo nm 1992, la so v i 2,7 t vo 1991. la cng th i k,

i Loan cng tng t 471 tri u ln 1 t

u t t Singapore ln 129 tri u vo 1992 so v i 56 tri u

vo 1991. Cc con s tng ng c a Nh t l 748 tri u la v 611 tri u

M t cc l i th so snh trong nh ng ngnh cng nghi p t p trung lao ng, m t s n c ASEAN c trnh pht tri n cao (Thi Lan, Malaysia) nh n th y s c n thi t ph i chuy n sang cc ngnh cng ngh t p trung v n v s d ng nh ng cng ngh c hm l ng tr tu cao. B c chuy n ny khng th c hi n c do thi u v n i ng lao b cl ng lnh ngh . Tnh tr ng thi u ngu n lao c bi t r trong tr ng h p Thi Lan. u t v thi u ng c k nng

D n theo cu n "ASEAN in the New Asia: Issues & trends"; Edited by Chia Siow Yue, ISEAS, Singapore, 1998, P.13. 208

B ng 10: S li u c tnh v cung c u cc sinh vin t t nghi p nh ng ngnh khoa h c k thu t Nm Cung C u Thi u h t 1995 10.630 13.750 3.120 1996 11.770 15.720 3.950 1997 (*) 12.970 16.330 3.360 1998 (*) 13.620 18.610 4.990 1999 (*) 14.450 21.030 6.850

(*) Nh ng s li u v kh nng cung c u v sinh vin t t nghi p c a Thi Lan trong cc nm 1997, 1998, 1999 l s li u c tnh. Ngu n: B Khoa h c Cng ngh v Mi tr ng Thi lan (1996)

T b ng trn ta th y, tnh tr ng thi u h t sinh vin t t nghi p cc ngnh khoa h c Thi Lan ngy cng tng. N u vo nm 1985, Thi Lan ch thi u kho ng 3-120 sinh vin t t nghi p cc ngnh khoa h c k thu t th 5 nm, n c ny thi u t i 6.850 k s c kh v c nhn khoa h c t nhin.

kh c ph c tnh tr ng trn, trong k ho ch 5 nm l n th VII (19921996), Thi Lan t m c tiu ph n u tng s l ng k s t 9,8 ng i trn 10.000 dn vo cu i k ho ch 5 nm l n th VI (1986-1991) ln 14,9 ng i trn 10.000 dn; tng t l cc nh khoa h c t 7,2 ng i trn 10.000 dn ln 10,2 ng i trn 10.000 dn, t l chuyn gia nng nghi p t 6,7 ng i trn 10 000 dn ln 10,5/10.000 dn; t l k thu t vin t 141,5/10.000 dn ln 221,5/10.000; t l cc nh nghin c u trong khoa h c cng ngh t 1,4/10.000 dn ln 2,5/10.000 dn. Trong 5 nm t i, Thi Lan c n t i 6 tri u lao l ng lao ng lnh ngh , nhng hi n nay 80% l c ti u h c. Theo ng
209

ng c a Thi Lan m i ch c trnh

Yongyuth Yuthayong, Gim

c y ban nghin c u khoa h c v cng i h c Thi

ngh Thi Lan, m i nm Thi Lan c n t i 35.000 k thu t vin, 17.000 k s v 10 000 c nhn khoa h c, nhng m i nm cc tr ng Lan l i ch o t o c 12.000 k s v 6.000 c nhn khoa h c. i h c n c ny ch o t o c 5.700 ng i. Theo s Singapore l 2,2; Nh t B n v

Malaysia, nhu c u v k s hi n nay ln t i 10.000 ng i, nhng m i nm cc tr ng li u c a UNDP, t l cc nh khoa h c trn 1000 dn Hn Qu c1.

Thi Lan, Indonesia l 0,2, Philipines l 0,1 so 6,0 v 2,6

Tnh tr ng b t c p v ngu n nhn l c c k nng lm n n lng cc nh u t mu n xy d ng cc c s s n xu t s d ng cng ngh cao n c ASEAN. Ch ng h n, hng General Motors d ki n la vo m t nh my ch t o xe hi o t o tay ngh . Malaysia, nhng cc u t 750 tri u tri n khai d

nh , hng ny ph i g i 500 cng nhn Malaysia ra n c ngoi

Nh ng th c t k trn lm cho s c h p d n c a ASEAN v i t cch l nh ng th tr ng ngy cng t i. S suy gi m u t tr c ti p c a Nh t B n vo cc n n kinh t ASEAN t u t b gi m st nghim tr ng. l nguyn nhn gi i thch v sao t 1992 t i nay, ngu n FDI ch y vo cc n n kinh t ASEAN

1992 t i nay l m t trong nh ng v d cho th y i u .

Nh ng s li u trn tay trong bi "Chnh sch gio d c o t o v s d ng ngu n nhn l c cc n c ASEAN trong th i k cng nghi p ha" c a Hoa H u Ln v Tr n Lan Hng in trong T p ch "Nghin c u ng Nam ", s 4 (33), 1998, trang 27. Ti liu tham kh o c bi t s 16 thng 6, 1998. 210

B ng 11: u t tr c ti p c a Nh t B n (Tri u la)

N c

19821985

19861990 3.663 2.106 3.663 686 3.117

19901995 4.166 3.702 4.001 7.956 7.046 433

1994

1995

Singapore Malaysia Thi Lan Philippines Indonesia Vi t Nam

1.332 475 364 278 4.000 -

1.054 742 1.240 718 1.605 204

1.185 576 1.240 718 1.605 204

Cc nh

u t ng ( i Loan, H ng Kng, Hn Qu c) khc cng u t c a h vo cc n n kinh t ASEAN. N u vo nm ng Nam v Trung Qu c, th t i 1991, ph n u t c a cc NIES ng B c vo cc ng Nam v Trung

gi m d n v n

1990, ba n c ASEAN (Indonesia, Thi Lan, Malaysia) chi m t i 80% FDI c a ng B c c a h ch cn 59%, t i 1992 gi m xu ng cn 40% trong khi ph n c a Trung Qu c chi m 58% V n n c ASEAN trn ch cn 11% vo nm 1993 so v i 80% l ph n c a Trung Qu c trong t ng FDI c a cc n c trn Qu c (xem b ng d i y).

B ng 12: u t tr c ki p c a n c ngoi trong ngnh ch t o t i m t s n c ASEAN v Trung Qu c

211

Nm 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995

Malaysia 525 750 2.011 3.401 6.228 5.554 7.036 2.297 4.277 3.660

Thi Lan 579 1.949 6.249 7.995 14.128 4.988 10.792 4.294 5.950 16.436

Indonesia 800 1.240 4.409 4.719 8.750 8.778 10.180 8.100 23.724 39.915

Trung Qu c 3.330 4.319 6.196 6.294 6.986 12.422 58.736 110.000 81.406 90.288

Ngu n: Malaysian Industrial Development Authority; Board of Investment, Thailand; Capital Investment Co- Ordinating Board, Indonesia, and Statistical Yearbook of China.

gi v ng nh p

tng. tr ng kinh t , ASEAN khng cn cch no u t gin ti p c a n c ngoi v cc t tng tr ng kinh t c a m i n c. Tnh

khc l tm ki m cc ngu n ngy cng tng cng v i nh p

ch c ti chnh qu c t . N n c ngoi c a t t c cc n c ASEAN 6 hnh vay n n c ngoi c a ASEAN 6 c ph n nh qua b ng 13. N n c ngoi chi m t i 40% GDP c a Thi Lan, 50% c a Philippines, 39% c a Malaysia. Trong cc kho n n trn, c t i 25% l cc kho n n ng n h n1.

D n theo Tin tham kh o

c bi t c a Vi t Nam thng t n x, s ra ngy 14/5/1977 212

M c d ph i vay n v i m t kh i l ng l n nh v y, cc n c ASEAN 6 l i khng quan tm m t cch th a ng vi c s d ng nh ng kho n n trn. Ph n l n trong s ti n ny c u t vo b t u t vo th tr ng b t ng s n. ng s n chi m 25% s ti n cho vay cha thanh ton c a

Ngn hng Malaysia v Philippines, kho ng 20% c a Thi Lan1.

B ng 13: N n c ngoi

N c

Indonesia

Malaysia

Philippines

Thi Lan

Singapore

1976 1980 1990 1993 1994 1995

14017,0 20938,0 69872,0 89148,0 96543,0 107831,0

2713,0 6611,0 16421,0 26148,0 29537,0 34352,0

6040,0 17417,0 30614,0 35928,0 3999,6 39445,0

2326,0 8297,0 28088,0 42697,0 48095,0 56789,0

1393,0 2071,0 4204,0 5511,0 7665,0 8405,0

(*) S li u nm 1997

Ngu n: T 1i u kinh t cc n c ASEAN. NXB Th ng k, H N i, 1998, trang 14.

Tnh km hi u qu v phn ph i sai l ch cc ngu n v n

1

u t c a cc

Bangkok Post, 25 March, 1998 213

n n kinh t ASEAN l do s l c h u v cng ngh . M c d cc n c ASEAN c nhi u c g ng trong vi c nng cao kh nng khoa h c v cng ngh c a mnh, nhng cho t i hi n nay, h u h t cc n c ASEAN 6 u cha c c m t n n cng ngh qu c gia tin ti n. Cho t i nay, m t vi n c ASEAN c c m t, hai cng ngh ng u th gi i, nhng ho c l cng ngh ch bi n s n ph m nng nghi p (cng ngh s n xu t d u c c a Malaysia) ho c l cng ngh tr ng th y s n (cng ngh nui tm s c a Thi Lan).

Cng ngh , c a ASEAN hi n nay ch y u l cng ngh t n c ngoi. ng c nhu c u pht tri n cng nghi p th cc n c ch nh.

c chuy n giao

l nh ng cng ngh th p ho c l l c h u khng p cc n c tin ti n, ho c l

nh ng cng ngh gy nhi m tr m tr ng c n ph i chuy n ra kh i lnh

Tnh tr ng thi u v ng n n cng ngh qu c gia, tin ti n

ASEAN hi n

nay l do nhi u nguyn nhn. Nhng nguyn nhn quan tr ng nh t l chnh ph cc n c ASEAN 6 cha th t s coi tr ng vi c o t o v nghin c u c b n.

Kinh ph dnh cho cc ho t

ng nghin c u tri n khai cn qu th p. ng trn ch chi m

Thi Lan, cho t i 1996, kinh ph dnh cho cc ho t

0,75% GDP, trong , 0,50% dnh cho khu v c cng c ng, cn 0,25% c dnh cho khu v c t nhn. Do khng coi tr ng cng tc nghin c u khoa h c c b n, h u h t cc n c ASEAN ang di n ra tnh tr ng ch y i h c sang khu v c kinh t t nhn. Nhi u gio cc tr ng i h c c a Thi Lan
214

ch t xm t cc tr ng

s gi ng d y v khoa h c, cng ngh

 chuy n sang lm vi c cho cc hng l n v

c tr lng cao

v c phng ti n t t hn cho cng tc nghin c u tri n khai c a h . Tnh tr ng trn ang nh h ng tiu c c t i vi c o t o th h cc nh khoa h c v cng ngh tng lai cho t n c. h u h t cc n c ASEAN 6, i a s thanh nin khng mu n thi vo cc ngnh o t o khoa h c c b n v nng h c, b i v nh ng ngnh v a kh tm vi c l i v a c m c lng th p. K t qu l tnh tr ng thi u ngu n nhn l c c trnh thu t cao ang di n ra ph bi n h u kh p cc n c ASEAN. k

Nh n xt v chnh sch pht tri n khoa h c cng ngh c a Thi Lan, ng Michel Camdessus, T ng Gim c IMF ni: "Thi Lan khng quan tm t i cng tc gio d c o t o. Trong th p k 80, IMF v Ngn hng pht tri n chu ginh nhi u kho n cho vay u i v pht tri n gio d c Thi Lan. Nhng Thi Lan t khi gio d c. H th ng ch vay xu t t i vi c u t chi u su cho u t vo c s h t ng, ph c v cho

tng tr ng kinh t ng n h n v tr c m t1.

H u qu c a nh ng chnh sch gio d c v ng, lin k t cng nghi p th p, thi u v n

u t trn l "Khan hi m lao u t, cng ngh ch t o ph

thu c vo bn ngoi, c nh tranh qu c t gi m st, ph thu c n ng vo nh p kh u, gi tr gia tng th p, thi u nghin c u tri n khai" ng nh T p ch K ho ch lm ch qu c t c a Malaysia vi t.

M t t n t i khc trn con ng pht tri n kinh t x h i c a cc n c ASEAN l tnh tr ng b t bnh ng v thu nh p v cc l i ch pht tri n gi a cc t ng l p x h i, gi a nng thn v thnh th di n ra ph bi n
1

D n theo Vi t Nam- ng Nam ngy nay, s 1/thng 10-1997, tr.50 215

t t c cc n c trn. Cho t i hi n nay, cc c s cng nghi p v d ch v quan tr ng c a cc n c ASEAN tri n v u t p trung ch y u th v m t s trung tm th l n. S t p trung c ngha l cc l i ch c a s pht ang c phn ph i ch y u cho cc c dn th . Indonesia, thu nh p c a 20% s h gia nh giu nh t n c chi m 41,1% thu nh p c a c n c vo nm 1993, trong khi thu nh p c a 20% s h gia nh ngho nh t n c ch b ng 8,8% t ng thu nh p c a c n c; cc con s tng ng c a Malaysia l 53,7% v 4,6% vo 1989; Philippines l 47,8% v 6,5% vo 19881. Tnh tr ng ngho kh cn r t tr m tr ng h u h t cc n c ASEAN, m t v d c bi t l Indonesia v Philippines. N c C ng Ha ny c cc nh nghin c u v pht tri n h c xem nh i n hnh v m t n c cng tng tr ng kinh t bao nhiu th kho ng cch giu ngho cng c m r ng b y nhiu.

Ngoi xung

t v l i ch kinh t gi a cc t ng l p c dn, trong cc x t v l i ch chnh tr . T ng l p

h i ASEAN xu t hi n nh ng xung

trung lu, s n ph m x h i c a qu trnh pht tri n t b n ch ngha c a cc n c ny, tr thnh m t l c l ng x h i ng k . Giai c p ny n m trong tay m t ph n khng nh c a gi tng tr ng kinh t vo u th k t i. t hn cho cc thnh t u

Nhn l i m hnh pht tri n c a cc n c ASEAN, chng ta c th

it i

k t lu n r ng m hnh l nh ng m hnh pht tri n khng b n v ng. Tnh ch t khng b n v ng trong m hnh pht tri n c a ASEAN c c h i b c l khi cc n c ny ph i i di n v i nh ng thay i b t l i trong

D n theo TS Nguy n Quang Thi: "Cng nhau pht tri n ASEAN thnh c ng ng pht tri n b n v ng". Tham lu n t i H i th o qu c t "Xy d ng ASEAN thnh c ng ng cc qu c gia pht tri n b n v ng, ng u v h p tc", do Trung tm khoa h c x h i v nhn vn qu c gia, t ch c vo 2 ngy 17 v 18 thng 11, 1998 t i H N i.
1

216

mi tr ng kinh t v thng m i qu c t kh ng ho ng ti chnh ti n t

n a sau nh ng nm 90 v a

qua. Chng ta s th y r i u khi nghin c u qu trnh x y ra cu c m t s n c ASEAN cch y khng lu.

IV. KH NG HO NG TI CHNH-TI N T : K T C C KHNG TRNH KH I C A QU TRNH PHT TRI N KHNG B N V NG

Nh chng ta

u bi t, kh ng ho ng ti chnh ti n t

n ra tr c h t i u d bo

Thi Lan, n c c d bo s tr thnh con r ng th 5 trong cu l c b cc con r ng nh v kinh t ng vo cu i th k ny. ny khng ph i l khng c c s th c t . Trong su t m t th p nin t 1985-1995, kinh t Thi Lan lun lun c x p vo hng ng nh ng n n kinh t tng tr ng nhanh nh t th gi i. T ng s n ph m qu c dn (GNP) c a n c ny tng hn 100 l n t 16.941,1 tri u USD ln 179.857,9 tri u USD ch trong vng 20 nm k t 1976-1996. T ng s n ph m trong n c (GDP) cng tng v i m t t c theo u ng i vo 1990 m i tng t : t 85.424,1 tri u USD vo 1976 ln 167.455,8 tri u USD vo nm 1995. Thu nh p bnh qun t 1.451,8 USD tng ln 2.819,1 USD vo nm 1995, t c l tng ln g n g p i ch sau 5 nm1.

Tuy nhin,

ng sau nh ng thnh tch tng tr ng kinh t ngo n m c m ng qu c t trong th p nin l nh ng

ng i Thi ph di n tr c c ng

cn b nh tr m kha, kh lng ch y ch a n i.

M hnh pht tri n c a Thi Lan

1

giai o n ti n kh ng ho ng c nhi u

Nh ng s li u v GNP, GDP v GDP theo u ng i d n t :"T li u kinh t cc n c thnh vin. ASEAN". Nh xu t b n Th ng K, H n i 1998, tr. 10 v 11. 217

nh nghin c u trong v ngoi khu v c xem l m t trong nh ng m hnh pht tri n khng b n v ng nh t trong s cc m hnh pht tri n c a ASEAN. M hnh h i t t c nh ng khi m khuy t l n m cc nh nghin c u v pht tri n trong khu v c ASEAN ch ra. B n thn ng i Thi t lu nh n ra nh ng khi m khuy t . Do v y, ngay trong K ho ch pht tri n kinh t x h i qu c dn l n th VII (1992-1996), cc nh v ch chnh sch pht tri n c a Thi Lan th a nh n r ng: "M c d t l tng tr ng kinh t cao c hi u qu c l i tr ng, c th tr thnh nh ng v n di h n. Nh ng v n l: i v i ton b n n kinh t iv i t n c t m nhng m hnh tng tr ng d n t i s b t cn b ng c c u nghim v pht tri n

Tnh tr ng ch t ph r ng v nhi m mi tr ng nn 3 tc ln b n lo i ti nguyn: i m lao t, n c, a i m lao

ng Nam gy ng; th hai, lm tr m t, a

ng tiu c c ln mi tr ng khu v c: th nh t, lm tng s c p

tr ng tnh tr ng nhi m ln 4 y u t mi tr ng: khng kh, ng; th ba, t o n n b n

a bn gy c n v mi tr ng, sinh

thi: khu thi cng nghi p, vng thm canh, vng ven bi n, cc kh r ng t nhin. N u ASEAN khng c c chnh sch thch h p v mi tr ng, khu v c chng ta s ph i tr gi tr ng kinh t vo u th k t i. t hn cho cc thnh t u tng

Nhn l i m hnh pht tri n c a cc n c ASEAN, chng ta c th

it i

k t lu n r ng m hnh l nh ng m hnh pht tri n khng b n v ng. Tnh ch t khng bn v ng trong m hnh pht tri n c a ASEAN c c h i b c l khi cc n c ny ph i i di n v i nh ng thay i b t l i trong mi tr ng kinh. t v thng m i qu c tr n a sau nh ng nm 90 v a

qua. Chng ta s th y r i u khi nghin c u qu trnh x y ra cu c

218

kh ng ho ng ti chnh ti n t

m t s n c ASEAN cch y khng lu.

IV. KH NG HO NG TI CHNH - TI N T : K T C C KHNG TRNH KH I C A QU TRNH PHT TRI N KHNG B N V NG Nh chng ta u bi t, kh ng ho ng ti chnh ti n t n ra tr c h t i u d bo

Thi Lan, n c c d bo s tr thnh con r ng th 5 trong cu l c b cc con r ng nh v kinh t ng vo cu i th k ny. ny khng ph i l khng c c s th c t . Trong su t m t th p nin t 1985-1995, kinh t Thi Lan lun lun c x p vo hng ng nh ng n n kinh t tng tr ng nhanh nh t th gi i. T ng s n ph m qu c dn (GNP) c a n c ny tng hn 100 l n t 16.941,1 tri u USD ln 179.857,9 tri u USD ch trong vng 20 nm k t 1976-1996. T ng s n ph m trong n c (GDP) cng tng v i m t t c bnh qun theo u ng i vo 1990 m i tng t : t 85.424,l tri u USD vo 1976 ln 167.455,8 tri u USD vo nm 1995. Thu nh p t 1.451,8 USD tng ln 2.819,1 USD vo nm 1995, t c l tng ln g n g p i ch sau 5 nm1.

Tuy nhin,

ng sau nh ng thnh tch tng tr ng kinh t ngo n m c m ng qu c t trong th p nin l nh ng

ng i Thi ph di n tr c c ng

cn b nh tr m kha, kh lng ch y ch a n i.

M hnh pht tri n c a Thi Lan

giai o n ti n kh ng ho ng c nhi u

nh nghin c u trong v ngoi khu v c xem l m t trong nh ng m hnh pht tri n khng b n v ng nh t trong s cc m hnh pht tri n c a
1

Nh ng s li u v GNP, GDP v GDP theo u ng i d n t : T li u kinh t cc n c thnh vin ASEAN". Nh xu t b n Th ng K, H n i 1998, tr. 10 v 11. 219

ASEAN. M hnh h i t t c nh ng khi m khuy t l n m cc nh nghin c u v pht tri n trong khu v c ASEAN ch ra. B n thn ng i Thi t lu nh n ra nh ng khi m khuy t . Do v y, ngay trong K ho ch pht tri n lnh t x h i qu c dn l n th VII ( l992-l996), cc nh v ch chnh sch pht tri n c a Thi Lan th a nh n r ng: "M c d t l tng tr ng kinh t cao c hi u qu c l i tr ng, c th tr thnh nh ng v n di h n. Nh ng v n l: a v kinh t x i v i ton b n n kinh t iv i t n c t m nhng m hnh tng tr ng d n t i s b t cn b ng c c u nghim v pht tri n

i) S chnh l ch v thu nh p gi a cc h gia nh c h i khc nhau, gi a nng thn v thnh th

ln t i m c bo

ng. Theo k t qu nghin c u c a c quan Th ng k th ph n thu nh p c a 20% thu c nhm cc h gia nh giu nh t tng t 49,35 trong cc nm 1975/1976 ln 54,9% vo nm 1987/1988, trong khi ph n thu nh p c a 20% thu c nhm h cc gia nh ngho nh t gi m t 6,l% xu ng c n 4,5% cng th i gian trn. Cng nhn nng nghi p v n cn l nhm c thu nh p th p nh t. Thu nh p c a h ch b ng l thu nh p bnh qun c a c n c. Cc nhm c thu nh p th p cn bao g m th th cng, cc nhn vin ph c v c p th p. Tuy nhin m c thu nh p c a nhm ny v n cao hn cng nhn nng nghi p. S pht tri n khng ng u gi a cc vng cng tng ln. Vo

nm 1981, Bangkok ng gp 42% vo GDP, t i nm 1989 ph n c a Bangkok tng ln 48% trong khi , ph n c a cc khu v c khc u gi m i. Ch ng h n, ph n ng gp c a vng ng b c, mi n B c v mi n Nam gi m t 14,7% xu ng 12,9%, 13,5% xu ng cn 11,4% v 10% xu ng 9% trong cng th i k trn. ii) Tnh tr ng b t c p c a c c u h t ng tr nn nghim tr ng hn.

220

T t c cc d ch v h t ng c s c bn khng n y sinh t s tng tr ng kinh t qu nhanh. iii) Kho ng cch gi a ti t ki m v t im c bo ng. Thm h t ti kho n vng lai ln t i 8,5% GDP trong nm u t so v i GDP u t ngy cng r ng hn v ln p ng nhu c u l n

l991. Tnh tr ng ny l do s tng tr ng t l

tng t 24% nm 1987 ln 36,5% vo nm 1991. Cng th i gian trn, t l ti t ki m so v i GDP cng tng t 23% ln 28% cng th i k. iv) X h i Thi g p kh khn hn trong vi c i u ch nh thay i m i v kinh t nh ng thay i c tnh ch t c c u t m t n n kinh i v i nh ng

t ch y u d a trn nng nghi p sang m t n n kinh t d a trn cng nghi p chuy n ha x h i Thi t m t x h i c b n l nng thn sang m t x h i thnh th ha nhi u hn. L i s ng truy n th ng ang tr i qua nh ng thay hn nh h ng t i tinh th n s ng ni chung. Nh ng thay i h ng t i m t l i s ng hi n o i ny d n t i nhi u v n , i c c, vn ha v c m hnh

bi t t i ph m. Trong 10 nm c a th p k 80, m c d t l t i ph m trn 1 v n dn gi m t 185,5 v xu ng cn 154,5 v , nhng tnh ch t c a t i ph m nghim tr ng hn v ph c t p hn. Tng t nh v y, ma ty ti p t c l m t v n ng k . v) S suy gi m ngu n ti nguyn thin nhin v mi tr ng. Nh ng t l tng tr ng nhanh v cao trong qu kh i li n v i vi c tng c ng
221

l n. S v b t b lin quan t i thnh th cng tng ln

ma ty tng 2,8 l n. Tnh tr ng ngho kh

bc l t v tn ph ti nguyn thin nhin,

c bi t l

t ai, r ng,

ngu n n c, c v cc ngu n khong s n. Vi c qu n l khng c hi u qu cc ngu n ti nguyn thin nhin cng ng gp vo vi c lm suy gi m v tri t ph ti nguyn thin nhin. Di n tch r ng c a c n c gi m t 109,5 rai, t c l b ng 34% di n tch trn b c a c n c vo nm 1978 xu ng cn 90 tri u rai vo nm 1989, t c l cha t i 28% di n tch t ai c a c n c. ng kinh t th c bi t l cng d n t i tnh cc con sng

Hn n a, vi c bnh tr ng, cc ho t

nghi p v du l ch k t h p v i vi c tng dn s

tr ng nhi m nghim tr ng v ngu n n c, khng kh, ti ng n, rc th i cng nghi p... Ch t l ng cc ngu n n c l n, k c cc sng Chao Phraya, Tha - Chin v cc i m du l ch d c vng duyn h i gi m st d i m c cho php. Tnh tr ng suy gi m ngu n ti nguyn thin nhin v mi tr ng nh h ng t i ch t l ng s ng c a nhn dn v t o ra nh ng c n tr pht tri n trong tng lai. vi) S b t l c c a h th ng quan liu trong vi c i u ch nh nh ng thay i iv i iv is

p ng th a ng s chuy n ha v kinh t , x h i c a qu c gia. Trong khi kinh t v x h i thay s nng i r t nhanh chng, th b my i u ch nh thch ng v i quan liu l i khng th c c u l i v t lu t, cc nguyn t c, cc ch c c a chnh ph . T t c

ng do nh ng h n ch v nhn l c, khun kh php nh ch , h th ng hnh chnh v c c u t i u u c n c nh ng s a i l n.

V phng di n nhn l c, chnh ph lnh v c khoa h c cng ngh

ang ph i

i ph v i tnh tr ng c bi t

ch y mu ch t xm t khu v c nh n c sang khu v c t nhn, ang ph i

i di n v i tnh tr ng thi u
222

ngu n nhn l c. Nguyn nhn ch y u c a tnh tr ng ny l m c lng th p trong khu v c nh n c... Nguyn nhn quan tr ng khc l trong c c u t ch c c a chnh ph dnh qu t v tr cao cho gi i k tr v qu n l, do h n ch c h i thng ti n v ngh nghi p...

Khun kh php l hi n t i v cc nguyn t c, cc khng c c i bi n thay

nh ch c a chnh ph

hi ha v i cc i u ki n kinh t , x h i ang iv i

i. H th ng hnh chnh t p trung ha cao v c c u t ch c c a cc t nh v a phng.

chnh ph c n phi t p trung ha m t cch thch h p v quy n l c cc c quan quy n l c

Xc

nh c nh ng khi m khuy t trong m hnh pht tri n c a

n c, trong K ho ch pht tri n kinh t x h i 5 nm l n th VII, chnh ph Thi Lan ra cc m c tiu sau nh m kh c ph c nh ng t n t i trong n n kinh t c a h . - Duy tr t c v ng v n nh. - Phn ph i l i thu nh p v phi t p trung ha. s pht tri n t i cc khu v c, cc vng nng thn m t cch r ng ri hn. - Tng c ng pht tri n ngu n nhn l c, nng cao ch t l ng s ng? qu n l ngu n ti nguyn thin nhin v mi tr ng. tng tr ng m c thch h p mb os b n

Trong qu trnh tri n khai K ho ch 5 nm l n th VII, chnh ph v nhn dn Thi Lan c r t nhi u c g ng. Tuy nhin, nh ng c g ng c a h khng a l i k t qu mong i.

223

Nh ng bi n

ng b t l i trong mi tr ng kinh t v thng m i qu c t ng la M , ch ngha b o h

n a sau nh ng nm 90 s ln gi c a

m u d ch c a cc n c cng nghi p pht tri n v s xu t hi n c a nh ng i th c nh tranh m i v thng m i trong khu v c lm cho xu t kh u c a Thi Lan gi m t 25% vo nm 1995 xu ng cn 1% vo nm 1996. S suy gi m t ng t v xu t kh u ko theo s nh tr c a n n kinh t Thi. Nguyn nhn c a tnh tr ng ny b t ngu n t nh ng sai l m trong chnh sch qu n l kinh t c a Thi Lan.

Thi Lan, s t gi.

ng B t Thi c g n v i

ng la M . Trong su t hai ng la M lin t c ng b t tng tr ng xu t kh u

th p k , t 1986 t i 1995), do kinh t suy thoi, kch thch xu t kh u c a Thi Lan, t o nn t c cha t ng c

ng b t Thi Lan cng s t gi theo. Vi c gi m gi

n c ny (ch trong vng 5 nm t l990-1995), gi tr xu t ng la tng gi ng ti n ny tng ng yn ng b t Thi ch ng Yn Nh t m i

kh u c a Thi Lan tng g n 3 l n, t 589.813 tri u b t ln 1.406.311 tri u b t). Tuy nhin, tnh hnh trn ch m d t khi b t u t qu I/1995. Do g n v i ng ti n chu , ng la M , khi u 1995, m t gi so v i cc Nh t B n v mua c 3,5 i cm t nng c nh tranh c a Thi Lan cng kh tiu th

ng b t cng tng gi so v i

ng Won Hn Qu c. Vo ng b t Thi. Nh v y,

ng yn, nhng t i thng 5/1997,4,5

ng b t ln gi 30% so v i

ng Yn. Vi c ln gi

ng b t lm cho hng ha Thi Lan m t kh

th tr ng Nh t, th tr ng xu t kh u hng ha l n nh t n c ngoi. T i cc th tr ng khc, hng ha c a Thi do th tr ng th gi i b bo ha v cc hng ha ng c a cc n c ASEAN, trong c Thi Lan nh ph gi 30% ng ti n c a h vo 1/1994.

xu t kh u t p trung lao Qu c, n c v a quy t

v do v p ph i s c nh tranh quy t li t c a hng ha ch t o t Trung

224

Trong khi thu nh p t xu t kh u gi m, Thi Lan l i ph i chi tiu nhi u hn cho nh p kh u u vo cho s n xu t. B i v, n n cng nghi p n c nh h ng pht ny ph thu c r t nhi u v nguyn li u vo cc ngu n cung c p t bn ngoi. Th t v y, do ti nguyn thin nhin gi m v do tri n vo nh ng ngnh khng c s n nguyn li u a phng, l i khng Thi Lan u

ch tr ng pht tri n nh ng ngnh s n xu t t li u s n xu t, nn ph n l n ngu n nguyn li u cho cc c s s n xu t cng nghi p nh p kh u nguyn liu khng t ra nh ng v n ph i nh p kh u t bn ngoi khi xu t kh u thu n l i, vi c chi tiu cho nghim tr ng. Nhng nghim khi xu t kh u gi m th chi ph nh p kh u tr thnh m t v n

tr ng v ti chnh. Trong su t 20 nm k t l976 t i 1996, cn cn thng m i c a Thi Lan lun lun b thm h t. Vo nm 1996, do xu t kh u chi tng 1% thm h t m u d ch c a n c ny ln t i 420.725 tri u b t. c ti n b p l i nh ng thm h t , nh n c v cc cng ty Thi

Lan khng c cch no khc l vay n c a cc t ch c ti chnh t nhn v qu c t . Vo nm 1996, n n c ngoi c a Thi Lan ln t i 79.854 tri u la. M c tng n tng v t qu m c tng GDP cng th i k (n m c 17,2% trong khi GDP ch tng 6,4%).

Do vi c thu ht FDI ngy cng tr nn kh khn, ch ny, vo nm 1990, Thi Lan quy t sot i v i vi c kinh doanh v trao

c v n

u t chnh

ph v cc cng ty tch c c thu ht cc ngu n gin ti p. Nh m m c nh h y b t t c s ki m i v i cc ti kho n i ngo i h i

vng lai. Ti p , vo nm 1993, chnh ph Thi cho php l p Ti n ch Ngn hng Bng c c (Bangkok International Banking Facility - BIBF). M c ch c a vi c l p BIBF l bi n Bangkok thnh m t trung tm d ch v ti chnh qu c t thng qua vi c khuy n khch cc t ch c ti chnh
225

qu c t c a h ti n hnh cc ho t d n cc nh sot i v i vi c trao

ng kinh doanh t i Thi Lan.

h p

u t ti chnh qu c t chnh ph

bi b t t c s ki m nh v m c li c t do ha hon Thi Lan c h i

i ngo i h i. Vo nm 1992, quy

su t t i a c h y b . Trong khi h th ng ti n t t qu c t . cc nh vng cho cc ho t o t vo u t ti n t qu c t

ton, Ngn hng Trung ng Thi Lan l i ch t t gi trn th tr ng ti n nhn th y ng kinh doanh ti n t c a h . Cc kho n cho vay u t gin ti p vo la c a t

khai thc s chnh l ch v gi gi a th tr ng ti n t Thi i a s l v n ng n h n. Trong t ng s n 63 t

Lan v th tr ng ti n t qu c t . Trong s cc ngu n Thi Lan,

nhn thng qua Ngn hng, c t i 29,2 t tng ng 16%. GDP c a Thi Lan) c th i h n thanh ton d i 1 nm. V y m nh ng kho n ti n ny l i c u t vo th tr ng b t ng s n ang si ng Thi Lan trong su t nh ng nm n a u th p k 90 ny.

Tuy nhin, vo Gi

u 1996, th tr ng b t

ng s n

Thi Lan bo ha. t tr nn khng

t s t t ng ngy. Cc kho n

t c c b ng

i v i s ti n vay n c a cc cng ty b t nh cung c p cng i

ng s n n a. Lo ng i tr c

tnh hnh , cc ngn hng t ch i cho cc cng ty gia h n n . Cc t ti n tr c khi giao hng. Tnh hnh d n t i s ph s n c a hng lo t cng ty.

n l t mnh, cc t ch c ti chnh qu c t cng tr ng ti chnh Thi Lan. Nh ng k tr i d y c a chu cng quy t ng i chu ng o m n"

t rt v n kh i th

u c ti n t qu c t v th ght s nh vo cu c. H mu n cho nh ng t n c c a "Thp

Singapore v Kuala Lumpua m t bi h c.

Nhng thay v t n cng vo con s t Singapore, vo

226

i" bi u t ng m i c a Malaysia, nh ng k bun ti n qu c t nh ch n Thi Lan, n c t lu

quy t

l "gt chn Asin" c a mnh v ng b t Thi b t n cng, ng Nam v ng

phng di n kinh t , qua h th ng ti chnh l c h u v thi u minh b ch. Nh ng k bun ti n bi t r r ng m t khi ch c ch n s gy nn "ph n ng cc n n kinh t mi n" v kinh t

khu v c ny tr nn ph thu c l n nhau d i tc

c a ti n trnh lin k t kinh t khu v c. Do , t thng 11/1996, cc ln sng t n cng nh m vo ng B t c ti n hnh v i m c ch bu c ng ti n ny. b ov ng B t, nh d c cc ng ti n d tr c a mnh. Ngn hng Thi Lan ph i ph gi Ngn hng Thi Lan quy t Cho t i thng 5/1997,24 t ra B t. gi gi cho la d tr

c ngn hng Thi Lan tung ng ti n ny v n ti p t c tr t gi. ng

ng B t. V y m

B t l c, ngy 2/7/1997, Ngn hng Thi Lan ph i tuyn b th n i xu ng cn 29,5 B t/1 la M . Kh ng ho ng ti chnh ti n t th c n ra ASEAN khc. Ngy 11/7/1997, sau khi b ra 1 t ng ti n c a n c h . t i ngy 11/8, Malaysia, la

ng ti n ny l p t c m t gi trn 20% t 24,45 B t n 1 la chnh Thi Lan v nhanh chng lan sang Hn Qu c v cc n c gi gi cho c u

ng Ps nhng th t b i, chnh ph Philippines nh tuyn b th n i ng Ringt cng b t n cng. ng ti n c a mnh, chnh ph n c ny b ra 3,4 t ng Ringt b b m c. Ba ngy sau, ch u chung s ph n. Ngy 19/8/1997, la. Tuy nhin, ng Rupiat cng

n l t Singapore tuyn b khng

can thi p vo th tr ng ngo i h i. Kh ng ho ng ti chnh lan ra kh p khu v c g c c a ASEAN v e d a ko cc vng xung quanh vo vng nh h ng c a n.

CHNG VII:
227

V T QUA KH NG HO NG KINH T T O TI N PHT TRI N B N V NG TRONG TH K I- TC XXI I

NG C A KH NG HO NG TI CHNH TI N T V IS PHT TRI N C A ASEAN

1. Tc

ng c a kh ng ho ng t i cc n c Asean

Kh ng ho ng ti chnh ti n t

l i nh ng h u qu h t s c n ng n

v i h u h t cc n c thnh vin c, trn t t c cc phng di n. 1.1 - V phng di n kinh t Cu c kh ng ho ng tn ph cc n n kinh t ASEAN v lm tiu tan khng t nh ng c g ng pht tri n c a cc n c ny trong nh ng nm qua.

i v i Malaysia, theo nh gi c a ng Daim Zaimudin, Gim hnh H i ng hnh ho ng ti chnh tin t trong vi c huy

c i u

ng kinh t qu c gia Malaysia (NEAC), kh ng lm cho n c ny m t kho ng 600 t Ring gt th tr ng ch ng khon Kuala Lumpua

ng v n

kh c ph c cc h u qu c a cu c kh ng ho ng. " y l kho n ti s n m t mt l n nh t trong l ch s " c a n c ny1.

Cu c kh ng ho ng trn nh d n i v i cc nh

y cc n n kinh t ASEAN vo tnh tr ng u nh m l y l i s c h p u t m i n c thnh u

n. Trong khi ASEAN ang n l c ph n

u t ngo i qu c thng qua vi c tri n khai AFTA v

nh ng c g ng khc nh m c i thi n mi tr ng

vin, th kh ng ho ng ti chnh lm cho cc n n kinh t ASEAN b r i lo n. S c h p d n c a cc n c ASEAN v i t cch l cc th tr ng

1

D n theo tin tham kh o ch nh t, ngy 25 thng 10,1998. 228

t, v n gi m st, l i cng tr nn km h p d n hn n a. ASEAN gi m 33,6% sau khi gi m 12,5% trong nm 1997.

chnh l

nguyn nhn gi i thch v sao, dng FDI ch y vo cc n n kinh t

Tnh hnh

u t tr c ti p c a n c ngoi

m t s n c ASEAN trong

nh ng nm g n y c ph n nh qua b ng sau: B ng 1: Tnh hnh ban u c a ASEAN u tu tr c ti p c a n c ngoi 5 n c thnh vin

Tn n c Indonesia (tri u la) Philippines (tri u la) Thi Lan (tri u bath) Malaysia (tri u ringit) Singapore (tri u la S)

1994 23.724 681 242.735 11.339 4.327

1995 39.91 5 338 410.899 9.144 4.852

1996 29.931 478 332.959 17.057 5.716

1997 33.833 172 332.957 11.473 5.908

Ngu n: Southeast Asia Investment Authorities

Vi c ph gi cc

ng ti n n i t cng khng gip ASEAN

y m nh

c xu t kh u. T ng kim ng ch xu t kh u trong nm 1997 ch tng 6,3% so v i m c trung bnh trong th i gian t 1993-1996. Kh ng ho ng ti chnh ti n t cng nh h ng t i m u d ch trong n i b ASEAN. Kim
229

ng ch bun bn gi a cc n c thnh vin Hi p h i ch tng 4,7% trong nm 1997 so v i 28,8% trong cc nm 1993-1996. Vo qu I, 1998, kim ng ch xu t kh u gi a cc n c ASEAN tr gi 15,5 t do nhu c u trong khu v c gi m1. la, gi m 13,9%

i v i t ng n c thnh vin ASEAN, m c ho ng ti chnh

nh h ng c a kh ng

i v i s pht tri n kinh t r t khc nhau. Hai n c ch u

nh h ng n ng n nh t l Thi Lan v Indonesia. Theo d tnh, GDP c a Thi Lan s gi m 4,5% - 5,5%. kinh t Indonesia c th gi m 10% ho c hn th vo nm 1998, trong khi l m pht c th ln t i 7% - 10% trong nm 1998. Sau 1 nm b kh ng ho ng, GDP theo u ng i c a Indonesia gi m t 1.000 la/ u ng i/m t nm xu ng cn 610 la. T m t n c pht tri n vo lo i kh trong s cc n c ang pht tri n, Indonesia tr thnh 1 trong s 20 n c ngho nh t th gi i2. GDP c a Malaysia trong qu I/1998 gi m 1,8% so v i qu I/1997. Kinh t Singapore cng ch u nh h ng, nhng v i m c cc cng ty Singapore l i ch u r t nhi u r i ro Thi t h i c a cc cng ty Singapore Singapore. nh hn. Tuy nhin, Indonesia v Malaysia. la

Indonesia ln t i 3,9 t

Do kinh t suy thoi, cc n c ASEAN 6 khng c kh nng thanh ton cc mn n t i s gip n k thanh ton, d Indonesia v Thi Lan ph i nh c y c a IMF. N n c ngoi c a Indonesia ln t i 140 t

la tng ng 88,7% GDP. Vo nm 1997, t ng s ti n n c a Thi Lan

Tin kinh t s 4 thng 6, 1998, TTXVN pht hnh. Nh ng s li u v nh h ng c a kh ng ho ng ti chnh i v i kinh t ASEAN c s d ng y c d n theo b n tin kinh t ngy 11 thng 12, 1998 do Thng t n x VN pht hnh.
1

230

l 90 t

la, b ng 97,1% GDP c a n c ny. D tr ngo i t ch cn la1. ng Nam ti n tri n thnh

16,3 v 27 t

Nh v y, kh ng ho ng ti chnh ti n t kh ng ho ng kinh t . 1.2 - V phng di n x h i

Cu c kh ng ho ng trn lm tr m tr ng hn cc v n t n t i t lu trong lng cc qu c gia thnh vin ASEAN.

x h i v n

i v i Thi Lan, theo m t i u tra c a C c b o h lao ny, cng b vo ngy 31 thng 4, 1998, th vo giai o n khng ho ng, 790 nh my (tr

ng c a n c u c a cu c

ngnh cng nghi p t) v n ang s ng

d ng t i 272.769 cng nhn, bu c ph i sa th i 39.621 cng nhn t khi ng B t b th n i. Trong nm 1997, c 2.107 c s s n xu t b ng i th t nghi p. T i nm 1998, s cc doanh nghi p b khng tr cn ng b sa th i. Tnh tr ng th t nghi p tr nn tr m tr ng ho ch nng nghi p, t l th t nghi p 6-8% i v i ph n . c a khi n cho 164.845 ng i m t vi c lm. Ngoi ra, cn c 69.815 ng c a do Thi Lan, ln t i 5.637, cng v i chng, 355.l22 ng i lao

n c v n c t l th t nghi p vo lo i th p trong khu v c. Vo ma thu Thi Lan ch kho ng 2%, cn khi i v i n ng v nng nhn, th t l th t nghi p theo ma v l 2-4%

Trong qu I/1998, s l ng cng nhn m t vi c lm 7,131 ng i so v i 4.284 ng i vo qu IV/19972.

Singapore ln t i

1 2

Tin kinh t , 41611999. TTXVN pht hnh. D n theo tin kinh t , s ra 5 thng 6, 1998 do TTXVN pht hnh 231

i v i Indonesia, ci gi ph i tr cho cu c kh ng ho ng v phng di n x h i cn t hn r t nhi u. Theo nh nghin c u Mohamad Maksum i tho i tr th c l n ba v Bangkok trong hai ngy 18 v Indonesia l c nh t v nh Indonesia trong bo co trnh by t i H i ngh qu c t : " xy d ng chu ngy mai" t ch c ng l u, cu c kh ng ho ng chu

19/6/2000, th "so v i cu c kh ng ho ng m cc n c chu khc ph i m t s phng di n. Tnh c nh t v nh c a kh ng ho ng

b n ch t a chi u kch v ph m vi c a cu c kh ng ho ng "1.

th y r h u qu x h i c a cu c kh ng ho ng ti chnh - ti n t Indonesia, nhi u nh nghin c u v pht tri n tch ngu n g c d n t i th m h a kinh t - x h i kinh t trn, cu c kh ng ho ng n c ny i su phn n c h . Theo cc nh ut m y o ny. Kinh t

Indonesia th t s b t

thng tr c khi cu c kh ng ho ng chu lan t i qu n

v m c a Indonesia vo th i gian b xo tr n do nh ng thin tai nghim tr ng. N n chy r ng tn ph m t di n tch r ng l n v h n hn ko di ph ho i s n xu t nng nghi p. N n kinh t qu c dn v kinh t c a cc khu v c trong n c b nh n do dng FDI v khch du l ch n c ngoi t i Indonesia b gi m xu ng. K t qu l t m t n c c t c tng tr ng kinh t cao hn 7% vo nm 1996, Indonesia b ng nhin lm vo cu c kh ng ho ng kinh t su s c. Cu c kh ng ho ng nh n chm h u h t cc thnh tch pht tri n m nhi u th p k ph n u gian kh . t n c ny t c sau

V y nguyn nhn no a t i th m h a trn? Theo nhi u nh kinh t

Mohamad Maksum: "The Role of Civil Society in Enhancing Human security in Asia: The case for indonesia". Paper presented at the Third Intellectual Dialogue on building Asia's tomorrow", Held in Bangkok, June 18-19, 2000, p.2. 232
1

Indonesia, nh ng tai h a m thin nhin gy ra cho n c h ch l nh ng nguyn nhn nh . Nguyn nhn su xa d n t i cu c kh ng ho ng a t m kch Indonesia b t ngu n t chnh m hnh pht tri n m cc nh v ch t ln t n c t chnh sch c a chnh ph c c quy n c a Xuhc-t p c a t n c ph phn, v c b n c 4 g c r sau:

hn 3 th p k qua Y u t c a m hnh m cc chuyn gia v pht tri n

i) p d ng m hnh pht tri n th ng - h (top - down development model); ii) s pht tri n d a trn iii) iv) u vo c a n c ngoi v t b n n c ngoi;

pht tri n h ng vo cng nghi p; pht tri n trong nng nghi p h ng vo g o v i s h tr c c k m nh c a cc bi n php xy d ng nh n c"1.

Vi c p d ng m hnh pht tri n c c quy n (authoritarian development model) bu c cc khu v c d a trn nh ng ngu n l c trong n c ph i tr gi t. Chi n l c theo "m hnh pht tri n th ng lu - h lu, y b i lin minh gi a gi i qun s cao c p v i cc t d c s chnh ng cho ch i tc th ng tr b ng c thc

trong gi i k tr nh m nng c a c a c ng tc.

cch gi i phng s tng tr ng kinh t . Do cch ti p c n , cc ti m a phng, kh nng v ti nguyn thin nhin, cc nhu c u ng v n n dn ch khng c tnh t i m t cch nghim

Vi c pht tri n d a vo n c ngoi gy thi t h i l n cho n n kinh t d a vo ti nguyn thin nhin. lm cho u vo t n c ngoi v nguyn li u nh p kh u tr nn r hn, v cc c s cng nghi p ph thu c vo nh p kh u c th pht tri n c, m t s chnh sch khng
1

Ibid, p.3

233

th a ng c l a ch n. M t trong nh ng chnh sch l nh gi qu cao ng n i t c ng v i cc chnh sch ti chnh khc nhau lm cho t hn so v i hng ha nh p kh u. lm cho vi c nh p kh u nguyn li u vi c nh p kh u nguyn li u th tr nn r hn, cn nguyn li u th v cc s n ph m trong n c tr nn Chnh sch nng gi ng n i t

th, v n chi m t i hn 70% t ng gi tr nh p kh u c a Indonesia, c th th c hi n c. Nh ng chnh sch cng gy thi t h i cho cc ngnh cng nghi p t p trung nguyn li u thin nhin, k c nng nghi p.

h p php ha cho quy n l c t i cao c a mnh, chnh ph Xuhc-t l a ch n pht tri n m t s ngnh cng nghi p t p trung t b n, t p trung lao ng lnh ngh v t p trung cng ngh cao thay v l a ch n nh ng ng khng lnh ngh v t p trung ti ngnh cng nghi p t p trung lao ch n l sai l m.

nguyn trong n c. Theo m t s nh kinh t Indonesia, v c b n s l a

B i v hai ngnh cng nghi p t p trung lao trung ti nguyn l hai ngnh kinh t nh t trong khu v c kinh t phi d u m v kh tri n l i th c nh tranh ng

ng khng lnh ngh v t p t n c t trong m t th i gian di.

em l i nhi u ngo i t cho

Hn n a, m c d c s l thuy t c a nh ng m hnh pht tri n l pht u v i m t th tr ng ton c u c t do ha trong th k 21, nhng pht tri n m t l i th nh v y b ng cch lm thi t h i t i nh ng l i th so snh v n c l m t chi n l c r t khng h p l. L i th c nh tranh nn c pht tri n m khng lm t n h i t i nh ng l i th so snh v n c c a n n kinh t t n c.

M hnh pht tri n nng nghi p h ng vo g o cng gp ph n khng nh

234

vo cu c kh ng ho ng

Indonesia v nh h ng x u t i s pht tri n c a u bi t, ph

nng nghi p. B i v, vi c s n xu t la g o, nh m i ng i

thu c r t nhi u vo th i ti t. N n h n hn ko di lm cho Indonesia b m t ma. Theo bo co c a FAO, s n l ng thc c a Indonesia vo nm 1998 l 47,5 tri u t n, gi m 3,6% so v i v thu ho ch nm 1997 v hn 6% so v i v ma l996, th p hn m c tiu chnh th c c v ch ra 11%. K t qu l, vo nm 1998/1999, Indonesia b thi u kho ng 3,5 tri u t n lng th c. Tnh tr ng thi u h t lng th c trn c ng v i s c mua gi m do kh ng ho ng lng th c (LIFDCs). y In onesia vo nhm cc n c thu nh p th p thi u

Tnh tr ng b t an ninh lng th c khi n cho m t n a trong s 203 tri u dn c a n c ny ri xu ng d i m c ngho kh v 7,5 tri u ng i vo tnh tr ng thi u n. M hnh tiu dng c a cc h gia nh cng c thay i ng k : t tiu dng cc hng ha khc cao c p sang t c p t ng c a kh ng ho ng t i i s ng tc. Theo k t qu nghin c u v tc s ng i c h i cho bi t h

c a nhn dn Indonesia c ti n hnh v i 7.600 h gia nh th 86,7% g p kh khn nghim tr ng trong vi c i v i giai c p trung lu, ph i gi m vi c tiu th th t; 95% mua nh ng nhu y u ph m do s c mua th p. 90% nh ng ng i tr l i cho bi t h

gi m n th t g; 66% gi m tiu tr ng; 66% gi m n c; 40% ch n tahutempeh, m t mn n bnh dn c a ng i Indonesia1.

S c mua gi m cng lm cho vi c nh p kh u nguyn li u cho cng nghi p gi m ng k . Kh nng thu ht lao ng c a khu v c cng nghl p b Indonesia. Theo con s suy y u. Tnh tr ng dn th di n ra ph bi n

c tnh c a t ch c Yayasan Buruh Membangun (YBMI), m t t ch c

1

Mohamad Maksum, Ibid, p.6 235

phi chnh ph

c uy tn v v n

lao

ng

In onesia, th

1.333.344 ng i lao

ng trong khu v c cng nghi p, 1.030.840 ng i

trong khu v c xy d ng 564.049 ng i trong khu v c m u d ch v khch s n, 323.169 trong khu v c v n t i, 1.994.206 ng i trong khu v c d ch v v 231 ng i trong cc khu v c khc m t vi c do h u qu c a kh ng ho ng1.

1.3 - V phng di n chnh tr Tnh tr ng v v kinh t lm bng n cc mu thu n x h i d n c bi t l Indonesia.

tch trong cc x h i ASEAN,

M c d d i th i c m quy n c a Xuhc-t, Indonesia c nh ng b c ti n ng k v kinh t (t nm 1984, kh c ph c c tnh tr ng thi u lng th c; t i 1992 c g o d th a xu t kh u; c c u xu t kh u c a d ng v n d a ch y u vo d u m v cc ch ph m d u m

ha; sau hn 10 nm th c hi n chi n l c xa i gi m ngho, Indonesia gi i thot cho 30 tri u ng i trong s 54 tri u dn kh i tnh tr ng ngho kh ...), nhng nh ng l i ch c a s pht tri n ch y u ri vo tay t p on c m quy n, nh t l gia t c Xuhc-t v nh ng ng i trung thnh v i ng ta. Indonesia, t lu ng i ta bn tn v ti s n k ch s c a gia nh Xuhc-t, nhng khng ai dm cng khai ni v kh ng ho ng n ra. Ch sau khi Xuhc-t b l t ng ta tr thnh gia nh giu c ch ng 16 t
1

i u , cho t i khi cu c , nhn dn m i bi t

c r ng sau nhi m k t ng th ng, Xuhc-t k p lm cho gia nh ng hng th su trn th gi i v i ti s n la, theo nh gi c a t p ch Forbes. Nh ng ng i

Research n the Impact of monetary crisis, YBMI, 1998. 236

thn c a Xuhc-t cng c ng ta che ch n v giu ln nhanh chng. Theo c tnh, t ng ti s n c a con ci Xuhc-t t ng ng 15% GDP c a Indonesia v b ng 3/4 t ng s ti n IMF cam k t ti tr cho Indonesia kh c ph c kh ng ho ng ti chnh ti n t 1. Do , khi Xuhc-to bu c ph i ch p nh n nh ng gi i php do IMF a ra, trong c cc gi i php bu c dn chng ph i th t lng bu c b ng, gi 43 t la, th m t ln sng ph n phi t bng n nh n c kho n ti tr c c ti c a gi i qun i s cai tr

Gia-cc-ta v lan ra kh p lnh th Indonesia.

Vi c ch p nh n cc i u ki n do IMF a ra (trong c vi c tng gi d u v cc nhu y u ph m khc ) chm ngi cho cu c u tranh c a in u tranh 2,6 tri u sinh vin trong c n c. Ngy 14 thng 5, 1998, khi qun sng vo on bi u tnh v gi t ch t 6 sinh vin, th phong tro c a cc t ng l p nhn dn Indonesia ln t i H cn

nh i m. Nh ng ng i

bi u tnh trn vo nh qu c h i i t ng th ng Xuhc-t ph i t ch c. p ph cc c a hng, khch s n, cc c quan ti chnh v lm i l p ngy 21 thng 5, 1998, ng Xuhc-t ph i tuyn ch t l.000 ng i. Thi t h i v v t ch t c tnh trn 5 tri u la. Tr c s c p c a phe b t ch c. Tuy nhin, nh h ng chnh tr c a cu c kh ng ho ng khng d ng l i vi c thay i lnh o cc v i kh ng ho ng, chnh ph Trung ng khng s pht tri n c a tnh hnh chnh tr Mo, t nh th 27 c a Indonesia. i v i In onesia i ph ng Ti

gi i chp bu. Do ph i a phng, nh t l

s c ki m sot c

Nh ng s li u v ti s n c a Xuhc-t v cc con ng ta c trch t :"Th i bo kinh t Si gn" s 28 thng 8/1998, tr.37,38. 237

ng Ti Mo l m t hn Hn ng v t 8,17 Mo r t quan tr ng

o l n trong s 17.000 hn

o c a Indonesia. kinh tuy n ng Ti

o ny n m trong kho ng t 123,25 t i 10,22

t i 127,19

v tuy n Nam. Ton b di n tch r ng o ny n m ngay n dng sang

ch ng 32.350 km2 v i dn s kho ng 850.000 ng i. V tr c a i v i giao thng qu c t . Hn bn con ng giao thng hng h i qu c t ch y t th gi i.

Thi bnh dng, m t trong nh ng con ng hng h i nh n nh p nh t

B sp nh p vo Indonesia t thng 7/1976, sau khi thot kh i ch th ng tr ko di hn 100 nm c a th c dn B dn xy hn ng qu hng h o ny, o Nha, nhng i a s ng i cl p ng Ti Mo v n m p c m tr thnh m t qu c gia thnh m t Bruny t c m c tiu , cc

artsalam ho c m t ng phi chnh tri c l p c a ng Ti Mo

Singapore ph n vinh. Nh m (Fretilin) v n kin tr Tuy nhin, cu c

c bi t l M t tr n cch m ng v u tranh, i tch u tranh c a h

ng Ti Mo ra kh i Indonesia.

khng a l i k t qu mong mu n c l p cho y m nh ng

do v p ph i s tr n p c a chnh quy n Xuhc-t. Do khi Indonesia lm vo kh ng ho ng, nh ng ng i ch tr ng ginh cc n c phng Ty, nh ng l c l ng ly khai K t qu l chnh ph m i ph i ch p nh n ti n hnh cu c trng c u dn v n n Ti Mo nhn th y c h i gi i phng cho dn t c h . c s Indonesia do t ng th ng Habibi ng h c a u tranh. ng u ng

cl pc a

Ti Mo. Ngy 30/8/1999, cu c trng c u dn c t ch c d i s b o tr c a Lin h p qu c. Trong s 448.953 phi u h p l , c t i 344.580 phi u, t c l chi m 78,5% phi u, ng h vi c tch Indonesia; s ng i ng h t tr cho Indonesia ch chi m 21,5% s phi u. ng Ti Mo ra kh i ng Ti Mo trong khun kh c a

238

Vi c

ng Ti Mo tch ra kh i Indonesia l th t b i au

n c a chnh

ph n c ny sau nh ng c g ng xy d ng m t qu c gia th ng nh t trong a d ng theo tri t l Pancasila. Tuy nhin, ng Ti Mo, d u sao, ch l vng " t m i" c sp nh p vo lnh th n c ny cch y 24 nm v khng c g n b nhi u v l ch s , vn ha v i Indonesia1. H u qu nghim tr ng hn c a vi c thch khuynh h ng ly khai ng Ti Mo tch kh i Indonesia l ch n t o nn ci g i l "hi u ng ng Ti Mo". Hi u ng ny ang kch n c ny l Aceh. y

nhi u vng khc c a Indonesia. M t trong

nh ng t nh ang i ly khai m nh nh t hi n nay vi c bn kh

l m t trong nh ng t nh giu c nh t c a Indonesia. Vo nm 1998, ring t c a Aceh em l i cho Indonesia 1 t 300 tri u la M . Dn s Aceh ch b ng 2% dn s Inonesia nhng ng gp t i 13% GDP c a c n c. Ngoi gi tr kinh t , Aceh cn c v t chi n l c c c k quan tr ng. Vng t n m ngay bn b eo bi n Malacca, m t ng Nam . qu c trong hai eo bi n c t m quan tr ng chi n l c b c nh t gia qu n o ny.

V y m th t tr tru, Aceh l i l m t trong nh ng t nh ngho nh t

Aceh

tham gia nh m t ph n lnh th trao tr

khng th tch r i c a c l p cho Indonesia

Indonesia, ngay khi H Lan tuyn b (1951). T ng th ng

u tin c a Indonesia l Xuhc-t cam k t cho

t nh ny c h ng quy n t tr . Tuy nhin, l i h a h n trn khng c th c hi n. Phong tro Aceh i t do xu t hi n t nh ng nm 70.

1

V phng di n l ch s , o Ti Mo l thu c a c a B o nha t nm 1642. T i nm 1859, do tranh ch p gi a H lan v B o Nha, o Ti Mo b chia lm hai: ng Ti Mo thu c B o Nha, Ty Ti Mo thu c H Lan. Cc hi p nh phn nh bin gi i gi a ng Ti Mo v Ty Ti Mo c hai n c trn k k t trong cc nm 1859, 1893 v 1904. V phng di n vn ha, i a s nhn dn ng Ti Mo theo o Thin cha, trong khi qu c gio c a Indonesia l o H i. 239

Vo cu i nh ng nm 80, t ng th ng Xuhc-t ra l nh ti n hnh cc chi n d ch qun s nh m tiu di t phong tro ly khai c m quy n, t ng th ng Habibi quy t p Aceh nh m xoa d u s b t bnh c a dn chng y. Sau khi ln ng n nh ch m d t cc ho t t nh ny.

Tuy nhin, c khuy n khch b i thnh cng c a ng i phong tro ly khai s tr thnh m t thch th c

ng Ti Mo,

Aceh l i bng ln m nh m . Ln sng ly khai th t i v i s ton v n lnh th c a Indonesia

khi t ng th ng Wahid l ni r ng ... "Ti ng h quan i m c a ng i dn Aceh c quy n c c m t cu c trng c u dn . N u chng ta c th t ch c m t cu c trng c u dn t i khng th lm nh v y t i Aceh. Nhng v n Aceh xu ng ng i ng Ti Mo, th t i sao l i cn l i l khi no thi"1. th ph Banda

L i tuyn b trn khuy n khch n a tri u ng i dn c l p vo ngy 8/11/1999.

T i cc nh .

a phng khc c a Indonesia khuynh h ng ly khai cng ang

pht tri n, e d a chia s n c c ng ha H i gio ny thnh nhi u m nh

Hi u ng ng Ti Mo cng ang nh h ng t i cc n c ASEAN khc philippines, cc l c l ng H i gio ly khai do m t tr n gi i phng dn t c M r (MNLF) lnh o tch c c ho t ng tr l i.

Nh ng ng i H i gio ch chi m kho ng 3 tri u dn trong t ng s 65 tri u dn c a Philippines. T n t i trong m t cha gio chi m a s v ng vai tr lnh
1

t n c, ni ng i Thin o, nh ng ng i H i gio t

D n theo thng t n x VN. Ti li u tham kh o

c bi t s ra ngy 24/11/1999, tr.8. 240

nh n th y h b thi t thi. V th , ngay t cu i nh ng nm 60, nhi u t ch c chnh tr c a ng i H i gio, trong c M t tr n gi i phng dn t c Mr c thnh l p v i m c ch nao ra kh i Philippines t n cng vo qun u tranh nh m tch Min a c l p. T thng thnh l p nh n c H i gio

4/1972, cc l c l ng v trang c a m t tr n trn ti n hnh nhi u cu c i chnh ph .

Nh m gi i quy t v n

Min- a-nao, chnh ph Philippines t Phc inan n u tin c ti n hnh t i

Mcc t t i Crasn Aki ti n hnh nhi u bi n php khc nhau t p t i thng l ng. Cu c thng l ng Mc c t ng

Tripli d i s b o tr c a Li bng gi a phi on chnh ph do Imelda u v phi on c a MNLF do Nur Misuari, th Linh c a o. K t qu c a cc cu c thng l ng trn l th a thu n ng cho 13 t nh H i gio MNLF lnh

Tripoli, theo chnh ph Philippines

o Min anao c quyn t tr chnh tr . Tuy nhin, th a thu n trn khng c th c hi n. Phong tro H i gio ly khai l i bng ln m nh m su t t nm 1977 cho t i khi t ng th ng m i c a Philippines l Crasn Akin n i l i cc cu c m phn v i cc l c l ng H i gio ly khai (thng 9/1986). Nh ng cu c m phn trn khng i, t i k t qu mong mu n. Chnh ph Philippines a i u ki n r ng cu c trng c u dn v t tr c a Min anao ph i bao g m t t c c dn s ng o ny, khng phn bi t tn gio. MNLF bc b 13 t nh c a hn i u ki n .

Nh m v t qua b t c trn, chnh ph Philippines a ra k ho ch t tr cho Min anao thng qua m t trng c u dn ti n hnh vo 12/1989 13 t nh c xc nh trong th a thu n Tripoli, 1976. K t qu c a cu c trng c u dn trn l thnh l p Khu t tr H i gio Min anao bao g m 4

241

t nh: Maguindanao, Lanao del Sur, Sulu v Tawi Tawi. Vo thng 2, 1990, cu c t ng tuy n c c ti n hnh t i vng ny. Khu t tr H i c do b nhi m v ch c t trn c a chnh ph , gio Min anao c cai tr b i m t th ng

quy n hnh php. MNLF ti p t c ch ng l i s s p

nhng khng m y hi u qu . Vo cu i 1993, cc cu c thng l ng v i MNLF l i c chnh ph c a t ng th ng Phidel Ra m t n i l i. K t qu l hai bn i t i th a thu n ng ng b n. T i nm 1996, chnh ph Philippines k k t Hi p Philippines n nh tr l i. nh ha bnh v i MNLF. Tnh hnh chnh tr

Trong b i c nh nh v y, vi c

ng Ti Mo c tch kh i Indonesia b ng ng tiu c c t i s n nh chnh tr

m t cu c trng c u dn tc

Philippines. Phong tro H i gio ly khai l i c c h i bng n tr l i n c ny. Vo thng 4 nm 2000 ny, H i Min anao. ng ch huy H i gio, m t b cl p ph n c a MNLF ku g i thnh l p m t nh n c H i gio

Nh ng di n bi n

Indonesia hi n nay,

c bi t l

Aceh khi n chnh

ph Philippines h t s c lo ng i. C nh co v kh nng Aceh c tch kh i Indonesia v tc ph n lnh th ng c a n t i Philippines, Ngo i tr ng c a n c tch r i c a Indonesia cng gi ng nh ny l ng Siazon nh n m nh: "T tr c t i nay Aceh lun lun l m t khng th Min anao. Khu v c lnh th mu th t c a Philippines lun lun g n ch t v i ph n pha Nam c a Philippines. B i v y, khi m t cu c b phi u cho phong tro nghim tr ng, c l p. c bi t Aceh c th c hi n, n s tr thnh v n i v i an ninh v ton v n lnh th 1.

D n theo ti li u trn, tr.8. 242

Do , lm th no

ngn ch n kh nng ly lan ti p t c c a hi u ng

ng Ti Mo ang tr thnh m i quan tm c a nhi u n c ASEAN, trong c c cc n c thnh vin m i.

1.4 - V phng di n t t ng Kh ng ho ng ti chnh ti n t gy nn m t cu c kh ng ho ng ni m tin nhi u n c ASEAN ng i ta t t i quy ch m t n c trong khu v c. B i v, tr c khi x y ra kh ng ho ng, m t khng kh h ng kh i ang trn ng p kh p ng Nam . u th k t i, h u h t cc n c ASEAN s cng nghi p ha m i (NIC)1. tin r ng v i pht tri n lc , t i cu i th k ny hay ch m nh t l vo

th c hi n gi c m "ha r ng", t t c cc n c thnh vin g c c a ASEAN u v ch ra cc k ho ch ph n u m i. Ch ng h n, t i Thi VI Lan, sau khi k t thc k ho ch pht tri n kinh t x h i l n th su t 5 nm tnh theo

(10/1986- 10/1992) v i nh ng k t qu r c r (t l tng tr ng trung bnh t m c 10,5% g p 2 l n so v i d ki n; thu nh p bnh qun u ng i t 21.000 B t vo nm 1986 ln 41.000 B t vo nm

1991, t c l tng g p 2 l n ch sau 5 nm), chnh ph v nhn dn n c ny ang ho h ng b c vo th c hi n k ho ch pht tri n kinh t x h i 5 nm l n th VII, k ho ch th hai nh m t n n mng a Thi Lan b c vo thin nin k m i v i t cch m t n c cng nghi p ha m i.

V ph n mnh, c khuy n khch b i nh ng thnh tch pht tri n thu c sau 20 nm th c hi n k ho ch cho tng lai I (OPPI) Lin bang Malaysia
1

ra m t chi n l c pht tri n t ng th

c g i l T m

Nh ng s li u trn l y t bi: chu t kh ng ho ng bi n thnh suy thoi". Ti li u tham kh o c bi t s 16 thng 6, 1998. 243

nhn 2020. Theo t m nhn ny, t i cu i th p nin th hai c a th k t i. Malaysia s tr thnh m t n c pht tri n hon ton v kinh t , chnh tr x h i, tm l v vn ha. V kinh t , cc m c tiu pht tri n c v ch ra l: - S n xu t tng tr ng - GDP tng g p 8 l n. - Thu nh p bnh qun theo u ng i tng g p 4 l n. t m c 7% v i t l l m pht th p.

V pht tri n con ng i, Malaysia l ng v m c s ng t t i trnh

t m c tiu ph n

u c i thi n ch t

c a cc n c pht tri n khc.

Nh m t ng b c hi n th c ha cc m c tiu c a t m nhn trn, Malaysia v ch ra K ho ch cho tng lai II (OPP2). K ho ch d qu c gia (NDP). M c tiu c a chnh sch ny l nh ti n hnh trong 10 nm (1991-2000) v c th hi n qua chnh sch pht tri n t t i m t s pht tri n cn b ng nh m thi t l p m t x h i th ng nh t v cng b ng hn.

Vo cu i th p k 80, C ng ha Philippines cng khng cn hi lng v i v tr c a m t n c ang pht tri n n a. Tro lu ph n t cc n c lng gi ng tc nh ng ng i c m quy n u "ha r ng" o ny. M c ng m nh t i qu c gia qu n

d m i thot ra kh i cu c kh ng ho ng kinh t ko di trong nhi u nm, Manila cng l y vi c ph n u tr thnh m t u th k XXI. NIC m i tr thnh m c tiu vn t i c a n c h vo

C th ni, m t khng kh thi ua pht tri n kinh t kh p ng Nam vo cu i th p k 80 qu c gia trong khu v c d ng nh

di n ra r t si n i

u 90 th k XX v a qua. Cc

u tin r ng i theo con ng pht

244

tri n m Nh t B n v cc n c, cc vng lnh th khc Qu c, Singapore, ASEAN

ng (Hn

i Loan, Hong Kong) tr i qua, t t c cc n c

u c th rt ng n hn n a l trnh i t i cu l c b cc n n

kinh t cng nghi p ha m i (NIEs). Trong b i c nh nh v y, khi cu c kh ng ho ng ti chnh - ti n t bng n , th cng v i n, ni m tin vo con ng pht tri n m cc n c ASEAN 6 ang i cng b khu v c. Nhi u cu h i ASEAN v . M t khng kh lo u bu i trm ln c t ra. Li u con ng m cc n c

ang i c t t y u d n t i th m tr ng kinh t nh hi n nay di, n u mu n c c m t n n kinh t

khng? ph i chng ng i chu khng c cch no khc l l p l i con ng m cc n c u - M hi n i, d a trn nh ng n n t ng ch c ch n ch khng ph i l nh ng n n

kinh t "bong bng" nh hi n nay?

Trong khi cu c kh ng ho ng ni m tin ang bao trm ln h u kh p Nam , th khng t h c gi

ng

phng Ty, trong c h c gi M Paul

Kruman, l i l n ti ng ph nh n s pht tri n c a chu l c ny. Theo Kruman, s tng tr ng kinh t c a chu ch l gi t o v khng h c ci g i l s k di u chu ". Th m ch s tng tr ng l i cho th y nh ng nh c i m tng t nh nh c i m c a giai o n tng tr ng nhanh c a Lin X trong nh ng nm 50 v 60.

i xa hn n a, m t s h c gi khc l i ra s c m t st cc "gi tr chu " m t trong nh ng nhn t t o nn k tch kinh t c a hn hai th p k . Theo cc h c gi khng m t chnh khch chu no c th ng trong su t , "ci g i l cc gi tr chu " m nh ngha m t cch chnh xc, ng v ng

trn th c t , tr thnh nh ng m t ng vi n vng, khng

tr c th c t cu c s ng", ho c "cc gi tr chu l khng ng k " v

245

n c cc nh lnh

o chu s d ng

bo ch a cho s

n p

chnh tr v tnh tr ng vi ph m nhn quy n cc n c ny...

ng th i v i vi c h th p cc gi tr chu , m t s t t ng gia phng Ty l i ra s c cao ch ngha t b n ki u u - M , xem ch ngha t b n ki u u - M u vi t hn ch ngha t b n ki u chu . Theo h , "m hnh kinh t chu b kh ng ho ng l m hnh kinh t t b n, nhng khng ch tr ng y u t th tr ng m l i nh n m nh tnh k ho ch c a chnh ph . S ph i h p gi a cc t ch c cng nghi p l n, tr gip cho xu t kh u, b o v th tr ng n i nhi u n c ng Nam p d ng a v m b o vi c lm c i cho cng nhn. M hnh ny b t ngu n t Nh t B n, c Hn Qu c v m c khc nhau, nhng hi n khng cn l gi i php cho cc n c ang pht tri n"1. ng c th t s m cc th l c trn theo u i khi ti n hnh cc ho t mnh trong vi c tm ki m cc con ng ring i vo th gi i hi n ng i

l lm cho nhn dn cc n c chu khng cn tin vo kh nng c a cu i cng ph i i theo con ng c a phng Ty, ch p nh n cc gi tr phng Ty. "Kh ng ho ng ti chnh bu c chnh ph v doanh nghi p chu i theo m hnh pht tri n c a Adam Smith h ng t i th tr ng nhi u hn... M hnh kinh t s p t i c a chu khng ph i l Nh t B n m l phng Ty nhi u hn."2 Ch p nh n con ng c ngha l ch p nh n s thua km mi mi v trnh ha c a m i dn t c. Do v y, tm ki m cc phng cch s m thot kh i cu c kh ng ho ng pht tri n v nh m t b n s c vn

hi n nay, khng ch l nhu cu pht tri n c a ASEAN m cn l trch

1 2

International Herald Tribune, January 19,1998. Ibid. 246

nhi m khng th thoi thc th ng c a chu .

i v i vi c b o v cc gi tr vn ha truy n

2.

nh h ng c a kh ng ho ng ti chnh ti n t

i v i ASEAN v i

t cch l m t t ch c h p tc khu v c i v i ASEAN, kh ng ho ng ti chnh ti n t cng l m t th thch l n trn nhi u phng di n.

Tr c h t, cu c kh ng ho ng tc

ng tiu c c t i vi c tri n khai

m t s k ho ch h p tc khu v c c a ASEAN, nh t l AFTA.

c nh t tr thng qua t i H i ngh Th ng ch c Singapore thng 1/1992, AFTA c ch

nh ASEAN l n th IV t i gip cc n c thnh u t c a t b n t ym u

vin Hi p h i tng c ng bun bn trong n i b khu v c v l y l i s c h p d n cho ASEAN, v i t cch l m t th tr ng nhn n c ngoi. Sau 3 nm tri n khai AFTA gp ph n thc

d ch trong n i b ASEAN v h m tri n v ng sng s a trong vi c thu ht FDI cho cc n c thnh vin Hi p h i. Do nh ng l i ch thu c t AFTA, H i ngh cc B tr ng kinh t ASEAN h p t i Chingmai (Thi Lan) 1996 quy t inh rt ng n th i gian hon t t AFTA t 15 xu ng cn 10 i v i 6 n c thnh vin ban u.

Cn bo kh ng ho ng ti chnh ti n t l ch trnh c v ch ra trong Hi p (CEPT)

lm cho vi c gi m thu theo

nh u i thu quan hi u l c chung

m t s n c thnh vin ASEAN tr nn ph c t p hn. B i v, t m di h n v trung h n ch cha ph i l t m ng n

247

i v i m t s n c thnh vin km pht tri n, nh ng l i ch m AFTA a l i cho h l

h n. Thm ch,

giai o n

u, AFTA c th khi n m t s n c nh

Indonesia, Philippines b thua thi t o cc ngnh cng nghi p c a h cn km kh nng c nh tranh trong khu v c v do gi m ngu n thu ngn sch b i gi m thu nh vo hng nh p kh u t cc n c ASEAN khc.

V th , khi kinh t b suy s p, m t s n c ASEAN bu c ph i i u ch nh ti n trnh gi m thu theo CEPT c a h . Theo tin c a bo Phuchatcan s ra ngy 22/6/1998, m t s n c trong nhm ASEAN 6 xin rt b t danh m c trong cc hng ha thng th ng ph i gi m thu theo ng th i h n n nh. Ch ng h n, Indonesia ngh c rt cc s n ph m ha d u kh i danh m c gi m thu 1. V ph n mnh, Philippines thng bo khng gi m thu nh p kh u ng cho t i nm 2010. Gi i thch v quy t nh trn, Th tr ng B thng m i v cng nghi p n c ny l ng Jose Antonio ni: ng v n l m t ph n quan tr ng trong n n kinh t c a chng ti. Vi c t do ha m t hng ng trong vng 4 ho c 5 nm t i l qu m nh v qu nhanh. Chng ti c n th i gian v s linh ho t i u ch nh theo tnh hnh m i2.

M c d l m t trong nh ng n c thu c nhi u l i ch nh t t AFTA trong m y nm qua, cc nh lnh o Malaysia cng ku g i ASEAN ng sau ngh ny l nh h ng t i hng xem xt l i ti n trnh th c hi n AFTA. L do

ch Malaysia lo ng i vi c m c a th tr ng t s ph n t n c ny. ngh

t Proton, v n ang c chnh ph b o h v ang chi m t i 65% th gy b t bnh cho Thi Lan, n c c l i th canh tranh hn v cng nghi p t so v i Malaysia v chuy n g n xong m t hng t vo chng trnh gi m thu 3.

D n theo tin kinh t o TTXVN pht hnh ngy 24/6/1998, tr.8. Tin kinh t , 0714/2000, tr.2 3 Tin kinh t , 0716/2000, tr.3
1

248

Nh ng

ng thi nh v y trong ti n trnh tri n khai AFTA trong th i gian

v a qua khng ch c nguy c ph v l trnh AFTA c a ASEAN m cn cung c p thm cn c cho s hoi nghi v ch h p tc c a m t s nh lnh ao m t s n c thnh vin Hi p h i. Ngoi tc ng tiu c c i v i AFTA, kh ng ho ng ti chinh ti n t

lm b c l r nh ng b t c p trong cc c ch ho t

ng c a ASEAN.

Trong khi cc n c thnh vin ang ph i v t l n v i cn bo ti chnh ti n t , th v i t cch l m t t ch c h p tc khu v c, ASEAN khng a ra c m t quy t c cng b nh c th no nh m gip cho cc n c thnh vin c a mnh. Trong tuyn b chung v tnh hnh kh ng ho ng ti chnh Kuala Lumpua ngy 15 thng 12, 1997, ASEAN ch ku g i cc n l c qu c gia, khu v c v qu c t l n hn nh m s m kh c ph c tnh tr ng kh ng ho ng cng s m cng t t.

Nh n xt v th c tr ng ny ng Jusus Estanislao, c u B tr ng ti chnh Philippines v hi n l Ch t ch ngn hng pht tri n chu ni: "Kh ng ho ng khu v c nh h ng t i t t c cc n c thnh vin g c c a ASEAN, nhng cc bi n php l i l ch y u mang tnh ch t qu c gia. Nh v y l ASEAN khng c vai tr g v r rng l cc c ch mang tnh ch t th ch c a ASEAN khng cn no"1. Do khng c m t chi n l c kh c ph c kh ng ho ng chung c a ton Hi p h i, m i n c thnh vin ph i t lo i ph v i kh ng ho ng n c t n c mnh. V th , cc bi n php kh c ph c kh ng ho ng s c a ra b t k m t bi n php khu v c

thnh vin ny c th lm phng h i t i l i ch kinh t c a n c thnh

1

D n theo tin tham kh o, TTXVN 21/10/1998. 249

vin khc. M t trong nh ng v d v tnh tr ng trn l ph n ng c a Singapore v Thi Lan tr c vi c Malaysia p d ng cc bi n php kh c ph c kh ng ho ng ti chnh - ti n t t thng 9, 1998 t i nay. b ov t ,b t ng Ringit kh i cu c t n cng c a cc nh u t 01/9/1998, chnh ph Malaysia quy t u c ti chnh qu c nh thi hnh cc bi n i ngo i t v li

php ki m sot ti n t . Theo gi i thch c a pha Malaysia, m c ch c a vi c lm trn l nh m h y b s ch ng cho t gi thu su t trong n c t i chnh ph c th h th p li su t m khng nh h ng m c 3,8 Ringit n m t la M . Ngn hng n c ngoi l ng Ringit n c ngoi

ng Ringit. Ngy 02/9/1998, Ngn hng trung ng Malaysia tuyn

b p d ng t gi h i oi

cng thng bo cho cc c s kinh doanh c a Malaysia ra ngo i t . M t thng sau, l nh c m bun bn c ban b . ng Ringit

ph i c php c a chnh ph Trung ng m i c chuy n

Nh ng bi n php ki m sot ti n t

c a Malaysia c nhn nh n l

gy thi t h i v kinh t cho Thi Lan v Singapore, hai n c thnh vin ASEAN c nhi u quan h kinh t v i Malaysia. Trong tr ng h p Thi Lan, 20% xu t kh u c a Thi Lan sang Malaysia l d i d ng h p tnh theo ng Ringit. Cc h p ng d ch v lin quan t i gi a hai n c cng b ngoi v s ti n h ng, ng ny s b nh h ng n u cc ho t

ng Ringit b ng ng l i. M u d ch bin gi i nh t gi

nh h ng do pha Malaysia h n ch ng i ra n c khu v c bin gi i tng ln.

c php mang theo. Ngoi ra, vi c n

3,8 Ringit n m t la khi n gi hng ha y.

M u d ch bin gi i gi a hai n c gi m 50% - 70% trong th i gian g n

Nh ng va ch m v l i ch kinh t nh v y, n u khng c gi i quy t

250

s m s khng ch nh h ng x u t i quan h gi a hai n c thnh vin m cn c nguy c lm xi mn d n tnh on k t c a ASEAN.

Nh v y kh ng ho ng ti chnh ti n t

cho th y ASEAN cha xy t l i ch qu c gia trong

d ng c cho cc n c thnh vin thi quen m i n c thnh vin t gc

t ng th l i ch chung c a ton khu v c, cha nhn l i ch qu c gia c a l i ch chung c a ton Hi p h i.

Cu c kh ng ho ng cng gip nh gi ng hn nh ng thnh t u m ASEAN t c trong 30 nm qua cng nh nh ng t n t i c a n. do l ch s cng l i gi a cc n c ASEAN ng trong m t t ch c h p tc ch t m th i b gc i ph v i cc m i c n ci trong quan Tnh on k t, s thng c m l n nhau, ha ra, cn cha c c m t n n t ng ch c ch n. Nh ng v n cng cha th t s m t i, d h l i

khu v c su t hn ba ch c nm qua. Nh ng v n e d a chung,

t o i u ki n cho cc n c t p trung n l c

c bi t l nh ng e d a v an ninh. Khi nh ng e d a v

an ninh t m th i c gi m xu ng, th nh ng v n

h song phng gi a cc n c thnh vin r t d b khi d y, lm t n thng t i quan h gi a cc n c v i nhau. Quan h gi a Malaysia v Singapore hi n nay cho th y i u .

Nh v y, ngoi tc nh c nh

ng tiu c c

i v i s pht tri n c a cc n c n khu v c l m t l i t c vi n ng Nam

thnh vin, "cu c kh ng ho ng nh h ng

ng lc v m nh m r ng chng ta v n cha

c nh m cc nh sng l p mong mu n l xy d ng khu v c

251

nh, th nh v ng v th ng nh t"1.

Do nh ng h u qu n ng n c a cu c kh ng ho ng ti chnh - ti n t

v i s pht tri n c a ASEAN ni chung v cc n c thnh vin Hi p h i ni ring, vi c tm ki m cc bi n php nh m v t qua cu c kh ng ho ng tr thnh yu c u c p bch m s pht tri n c a ng Nam t ra tr c chnh ph v nhn dn cc n c trong khu v c. Ch khi no v t qua tr c cu c kh ng ho ng trn, ASEAN m i c th ngh t i vi c xy d ng m t khu v c kinh t nng ng, pht tri n b n v ng v ng u nh c v ch ra trong T m nhn ASEAN 2020. Nh v y, i v i Hi p h i cc qu c gia ng Nam , kh c ph c cc h u

qu c a cu c kh ng ho ng trn khng ch l nhu c u pht tri n hi n t i m cn l m nh l nh c a tng lai.

II- NH NG C

G NG V T QUA KH NG HO NG TI CHNH

- TI N T C A ASEAN 1. Nh ng c g ng kh c ph c kh ng ho ng c a cc n c thnh vin

Nh m s m thot kh i kh ng ho ng v ti p t c cc k ho ch pht tri n, cc n c ASEAN t p trung m i n l c c a t n c v khu v c vo vi c kh c ph c cc h u qu c a cu c kh ng ho ng trn.

Trch di n vn khai. m c H i ngh th ng nh ASEAN VI c a qu c vng Bruny, sng 15/12/1998. Xem bo Qu c t , 16/12/1998.
1

252

Nh ng bi n php kh c ph c kh ng ho ng c cc n c ASEAN ti n hnh theo hai h ng v a nh m lo i b nh ng nguyn nhn tr c ti p gy nn kh ng ho ng, v a s a ch a nh ng khi m khuy t trong m hnh pht tri n c a h .

Tr c h t, chng ta hy xem xt cch th c cc n c ASEAN ch u nh h ng n ng n c a cu c kh ng ho ng ti chnh ti n t (Thi Lan, Indonesia, Malaysia) thot ra kh i cu c kh ng ho ng nh th no.

Thi Lan,

c th

a ra nh ng bi n php h u hi u nh m nhanh

chng kh c ph c cc h u qu c a kh ng ho ng ti chnh - ti n t , cc nh khoa h c, cc nh v ch chnh sch, cc quan ch c chnh ph n c ny... t p trung nghin c u nh ng nguyn nhn th t s gy nn cu c kh ng ho ng. Cho t i nay, v v n phi chnh sau: ny, cc nh nghin c u Thi Lan c nhi u quan

i m khc nhau. Tuy nhin, c th th y n i ln hai quan i m, hai tr ng

Tr ng phi th nh t: Kh ng ho ng kinh t ch l m t hi n t ng ti chnh bi t l p. Nh ng ng i theo quan i m cho r ng cu c kh ng ho ng hi n nay l do k t qu , c a vi c qu n l km trong cc khu v c ti chnh v u t.

253

Vi c gi i thch th ng c b t

u v i vi c Thi Lan

u nh ng nm t

90. Vi c t do ha ti chnh cha ng lc vo cc nm 1992-1993 khi n cc ngu n v n vay ng n h n, cc dng vo th tr ng ch ng khon v d n t i 1993-1996, t ng s n ng n h n v 80% trong t ng s n u t n c ngoi u c ti n t . Ch trong 4 nm t u t ln t i 700.000 tri u b t; l i c u t vo th tr ng ch ng u t n c ngoi u t n c ngoi nh ng

l c a t nhn. Nh ng kho n vay n

t p trung vo cc khu v c phi s n xu t nh khon, tiu dng, vo th tr ng b t lom vo tnh tr ng b t n

ng s n... K t qu l n n kinh t

Thi v n ph thu c vo cc kho n vay n ng n h n v nh v ti n t . Cc nh nh m t ni m tin m ng manh c a h v b t ti n Thi vo m t gi tr nh t u c. S s p

u rt v n kh i Thi

Lan. Hn n a, Thi Lan cn m c sai l m trong chnh sch c

nh. Chnh sch lm cho n n kinh t ng

Thi khng c b o v tr c nh ng n t n cng ln lt c a nh ng k v ti chnh cu i cng d n t i vi c ph gi c a ti n Thi vo thng 7,1997.

Nh ng ng i thin v cch gi i thch cu c kh ng ho ng kinh t chnh th ng, cc chnh tr gia, cc nh t k ho ch v cc nh ho ch nh chnh sch. Quan i m trn c tuyn truy n r ng trn h th ng thng tin i chng. Cch gi i thch cu c kh ng ho ng nh v y tch bi t cu c kh ng ho ng kh i cc nhn t chnh tr , x h i v khng a ra nh ng phn tch c tnh ch t l ch s xem cu c kh ng ho ng pht tri n nh th no trong c c u kinh t chnh tr v x h i hi n t i. Cch gi i thch ny t t y u a t i dnh u tin cho vi c ti c c u khu v c ti chnh hn l xem xt l i cc chnh sch chung v c chi n l c pht tri n h ng ra xu t kh u.

254

Tr ng ph i th hai: xem kh ng ho ng ti chnh - ti n t nh m t ph n c a cu c kh ng ho ng v x h i v pht tri n. Nh ng ng i i theo quan i m ny l cc nh ho t ng x h i v m t s nhm h c gi . H xem i di n t vi th p cu c kh ng ho ng 1997 nh l d u hi u c a m t cu c kh ng ho ng x h i v pht tri n r ng l n hn m Thi Lan ang ph i c t p trung vo cng nghi p ha. k qua. Cu c kh ng ho ng l h u qu c a cc chnh sch pht tri n

Trong s cc h c gi

i theo quan i m ny c Bello, Walden v m t s : "Kh ng ho ng c a

ng i khc. Trong cng trnh nghin c u nhan b n

ton c u ha: Nghin c u v i u tra t m hnh pht tri n c xu t Bangkok vo nm 1999, cc tc gi trn cho r ng Thi Lan ph i e d a Thi Lan m t t c cc n c ng v i di n v i m t cu c kh ng ho ng v m hnh pht tri n, m t "v n nghim tr ng khng ch vi c tt i ng Nam trong su t 25 t i 30 nm qua. Cc n c ny ch h ng t i a v m t n c cng nghi p ha m i (NICs) m tiu chu n duy nh t c a n l tng tr ng lin t c trong GDP. Ph h p v i chnh sch ny, vi c phn ph i m t cch cng b ng v c a c i v thu nh p khng ph i l m t u tin. Beng nh n m nh r ng m hnh pht tri n d n t i vi c bc l t ti nguyn thin nhin, p b c khu v c nng nghi p v chnh l ch v kinh t gi a cc t ng l p x h i khc nhau. Trong qu trnh cng nghi p ha , s ph n c a n n kinh t nh u t xuyn qu c gia. T d ch v cng nghi p c xem l cc nhn t chnh c t vo tay cc iv im u o ha v bi b ki m sot

tng tr ng.

Cu c kh ng ho ng 1997 cn c gi i thch nh l h u qu c a cc cu c kh ng ho ng x h i x y ra ng th i b i cc chnh sch pht tri n ngho

255

nn trong qu kh . Cc cu c kh ng ho ng ny bao g m kh ng ho ng mi tr ng, s lan truy n nhanh chng HIV, Aids; s h i... M t s h c gi ngu n v n b nh x h i. v cc quan h x khng ng n ng i ch ra r ng ton c u ha v kinh

t , vn ha v nh h ng ang c m r ng cha t ng th y c a cc u t xuyn qu c gia chnh l nguyn nhn su xa c a cn

Saneh Charmarik trong cng trnh cng b vo nm 1998, ph phn m t cch gay g t r ng trong su t 30- 40 nm nay, cc nh l p k ho ch kinh t v cc nh ho ch nh chnh sch m qung di theo 3 chm ngn pht tri n cng nghi p, l: i) Qu nh n m nh vo cng nghi p ha h ng ra xu t kh u; ii) Qu tin r ng khu v c kinh doanh t nhn l c a tng tr ng kinh t ; iii) Tin r ng tng tr ng v ti chnh l ch s v thnh cng kinh t . ng l c chnh

M hnh pht tri n ny c duy tr b i c nh ng c quan c th m quy n c a nh n c v khu v c t nhn. S th t v ng v tng lai kinh t sau kh ng ho ng khi n ng i ta nghi ng tnh hi u qu c a c cc c quan chnh ph l n khu v c t nhn. V i quan i m nh v y, nhi u h c gi Thi suy ngh t i vi c tm ki m cho n c h m t m hnh pht tri n m i nh m trnh cho Thi Lan khng b ri vo m t cu c kh ng ho ng n a trong tng lai.

Trong khi gi i hn lm Thi Lan v n ti p t c nh ng th o lu n v nguyn

256

nhn d n t i th m h a kinh t c a ti n t qu c t (IMF).

t n c h , th chnh ph n c ny c a Qu

khng cn cch l a ch n no khc l ph i nh c y t i s gip

Do nh n th y r ng kh ng ho ng ti chnh ti n t khng ch lm thi t h i t i l i ch kinh t c a Thi Lan m cn c nguy c ly lan sang nh ng n c, nh ng khu v c khc, trong c c cc n c cng nghi p pht tri n, v n c nhi u l i ch kinh t Thi Lan v cc n c khc ng v ng Nam , Qu ti n t qu c t v 10 n c chu - Thi Bnh Dng nhanh chng p ng l i ku g i trn v cam k t ti tr cho Thi Lan. Trong s 17,2 t la Vi n tr c gi cho n c ny , Nh t cho vay 4 t , Hong Kong 1 t , Australia, Malaysia, Singapore m i n c 1 t , Hn Qu c, Indonesia m i n c cho vay 500 tri u, Trung Qu c v Ngn hng pht tri n chu u cho vay 3 t , ph n cn l i l y t qu c a IMF. S nh n ti n trn ph i c hon tr trong vng 3-5 nm v i li su t 4%. c i cch t ng th do IMF a ra. Chng trnh g m m t s sau: - Ti c c u lnh v c ti chnh, ban u t p trung vo pht hi n v

c kho n ti n ti tr trn, Thi Lan ph i ch p nh n m t chng trnh i m chnh

ng c a nh ng t ch c ti chnh khng cn kh nng t n t i, can thi p vo cc ngn hng y u km nh t, ti c c u ngu n v n c a h th ng ngn hng. - S d ng cc bi n php ti chnh tng ln 7 10%. - L p khun kh m i cho chnh sch ti n t v t gi, th c hi n th n i c ki m sot iv i ng b t. i u ch nh t thm h t ngn

sch sang th ng d trong nm 1997/1998, k c tng thu gi tr gia

257

- C t gi m ngn sch nm 1998 xu ng cn 50 - 70 t b t (1,6 - 2,4 t USD). - Gi m thm h t ti kho n vng lai t m c 8% GDP nm 1996 xu ng 5% nm 1997 v 3% nm 1998. - Duy tr l m pht - Ph n 1998. u tt c m c 8 - 9% trong nm 1997, 5,9% nm 1998. tng tr ng 3% cho nm 1997 v 4% cho nm

Ch p nh n nh ng yu c u trn c a IMF, chnh ph Thi Lan nh ch ho t ng c a 58 cng ty ti chnh v cam k t khng tr c ti p ch oh th ng ti chnh nh tr c n a. Ng i n c ngoi c php trong n c. u t nhi u

hn vo lnh v c ti chnh, v n tr c y c dnh ring cho t b n

Cc yu c u khc c a IMF cng c chnh ph Thi Lan th c hi n. Vi c c t gi m ngn sch lm nh h ng khng nh t i i s ng c a nhn dn Thi Lan. H th ng b o hi m y t dnh cho cc vin ch c chnh Ph b thu h p l i. Tr c y, m t vin ch c nh n c v 5 ng i n theo c h ng ch chm sc y t khng m t ti n. Chi tiu v b o hi m y tng t 5,4 t B t gi m nh gnh n ng cho ngn c l p nh m gi m s l ng u t t cho hai tri u vin ch c v nh ng ng i n theo h vo nm 1992 ln 14 t b t t i 1997. sch, chnh ph nh ng ng i n theo thnh m t h th ng n c ngoi vo lnh v c ny. Theo yu c u c a IMF, chnh ph Thi Lan cng d nh t nhn ha m t

chuy n h th ng b o hi m y t cho vin ch c v

ng i c nh n c chi tr v b o hi m y t v m d ng cho

s ngnh kinh t c tnh ch t chi n l c c a Thi Lan nh nng l ng,

258

n c, vi n thng v i t ng s 59 doanh nghi p nh n c. Chng trnh t nhn ha cc ngnh kinh t ny d tnh s 2006. Quy t c hon thnh vo nm i trong cc t ng l p nh trn gy nn ln sng ph n

nhn dn Thi Lan. Thng 5/1998, nhi u cu c bi u tnh di n ra trn cc ng ph Bangkok. Nh ng ng i bi u tnh i chnh ph gi l i 70% c ph n trong cc cng ty trn v h vang kh u hi u: "Cc nh t n c ngoi hy tr v n c"1. B t k nh ng ho t ng qu khch trn c a nh ng ng i ch u nh h ng u t n c h nh m l y l i ni m tin cho u t Thi Lan (BOI) u t m i cho t b n t nhn n c u t vo nh ng u

c a ch ngha dn t c c c oan, chnh ph Thi Lan v n ti p t c nh ng c g ng c i thi n khng kh cc nh u t n c ngoi. Trong nm 1997, C c

a ra hng lo t khuy n khch my mc

ngoi. M t trong nh ng khuy n khch nh v y l mi n thu nh p kh u i m i cng ngh cho cc nh kinh doanh d n thu c ba ngnh d t, lt v ch bi n th c ph m. Bi n php ny

nh m tng c ng kh nng cng ngh v ch t l ng s n ph m cho cc cng ty Thi Lan v t o xung l c pht tri n cho nh ng ngnh cng nghi p t p trung lao ng.

Nh ng d n

u t vo nng nghi p v nh ng ngnh cng nghi p lin

quan t i cc s n ph m nng nghi p, n u xu t kh u t nh t 80% s n ph m cng c mi n thu nh p kh u my mc, b t k d n c tri n khai a phng no Thi Lan.

Cc khuy n khch

u t cn c t p trung v vi c th c hi n m c tiu

gi m t p trung cng nghi p t i cc thnh ph v li cu n nh ng vng

1

D n theo t p ch "Vi t Nam s 9 thng 5 ng Nam ngy nay", 1999, tr.22. 259

nng thn xa xi c a Thi Lan vo lu ng pht tri n chung c a

t n c.

Ngoi ra, chnh ph cn d ki n phn vng pht tri n c a Thi Lan thnh cc Khu cng nghi p bnh th ng v khu kinh t vng khng d a trn v tr vo khu kinh t c bi t c bi t. Tiu ch phn a a l nh tr c n a m d a trn GDP theo thu ht u t n c ngoi vo pht tri n.

u ng i, c s h t ng v gio d c. Cc t nh ngho c a Thi Lan s

Nh m gip cc nh

u t ti chnh n c ngoi yn tm hn khi b v n c ban b tr c nh r rng c

vo Thi Lan, ngy 12/3/1999, Qu c h i Thi Lan thng qua Lu t ph s n. B Lu t ny thay th cho Lu t thng m i dn s . Lu t thng m i dn s t ra k m hi u l c v gy c n tr ng i x cc v ph

n c ngoi cho vay ti n. Lu t ph s n m i c a Thi Lan xc hn cc th t c ph s n v cho php l p cc ta n ring n. Theo quy tri u B t khi n con n b tuyn b l ph s n l 1 tri u B t b truy t tr c php lu t. C nhn b ph s n ch nh kinh doanh trn m i c ti p t c cc ho t chnh ph trong vi c ban b Lu t ph s n m i l ti

nh c a B lu t ny, gi i h n cc kho n n khng tr

i v i c nhn v 2 c php gi m t s ng kinh doanh bnh m b o cho cc ch

i v i cc cng ty. Nh ng ng i b o lnh n c nhn c ng s

ti s n tr gi khng qu 100.000 B t. Sau 3 nm b tuyn b ph s n, cc th ng. Theo nh gi c a m t s quan ch c Thi Lan, m c ch c a n n c ngoi ch khng ph i l cc ch n trong n c. Nh m t o i u ki n thu n l i cho xu t kh u, vo thng 5/1998, chnh ph thng qua v nguyn t c b sung s a h i quan s a i Lu t h i quan. Trong Lu t t d i s ki m sot c a i, Thi Lan cho php l p ra cc khu v c mi n thu . Khu

v c ny gi ng nh lnh th n c ngoi c

260

h i quan. Hng ha nh p kh u vo cc khu v c s

c mi n thu

hon ton. Nh ng hng ha xu t kh u t nh ng khu v c y cng c mi n thu . M c ch thnh l p nh ng khu v c mi n thu nh v y l h tr chnh sch xu t kh u v tng kh nng c nh tranh qu c t cho hng ha Thi Lan.

Ngoi ra, chnh ph Thi Lan cn a ra m t s bi n php khc cc doanh nghi p v a v nh . quy t v n ban Nh t B n. nh thnh l p Qu v n lin doanh. Qu ho t ng

gip c l p v

u thng 7/1999, chnh ph Thi Lan h tr 1 t B t lm

c qu n l nh m t cng ty t nhn. Chnh ph

u cho Qu trn. Tham gia vo Qu khng ch c B Ti chnh,

Ngn hng pht tri n chu v Qu h p tc pht tri n h i ngo i c a

tr

nh ng c g ng c a chnh ph trong vi c gip

gi i doanh

nghi p trong n c v gi m b t lu ng ngo i t ch y ra n c ngoi, nhn dn Thi Lan tch c c tham gia vo chi n d ch: "Ng i Thi gip ng i Thi" b ng cch mua hng c a cc cng ty trong n c. Nh 25,61 t , trong thng 1/1999, t ng kim ng ch nh p kh u 17 m t hng xa x ch cn l, gi m c 14% so v i thng 12/1997 v 68,86% so v i thng 1/19971.

kch thch s pht tri n c a cng nghi p, v i s gip

c a Ngn

hng th gi i, chnh ph Thi Lan a ra m t chng trnh i u ch nh c c u cng nghi p. Theo h ng ny, 700 nh my thu c cc ngnh d t
1

Tin Kinh t , s ra ngy 21/5/1998. 261

may, i n t , ch bi n th c ph m v ph tng t, v n l ngnh xu t kh u ch ch t c a Thi Lan, c ti n hnh kh o st. D a trn cc k t qu kh o st, Ngn hng th gi i s quy t ti n hnh c i cch c c u cng nghi p. nh cho Thi Lan vay thm ti n

L qun bi s p

ti p theo qun bi Thi Lan nh trong m t "vn bi

min kinh t " nhng nh ng thi t h i m kh ng ho ng ti chnh ti n t gy ra cho In onesia tr m tr ng hn nhi u so v i cc n c ASEAN khc nh ta th y. C th ni cu c kh ng ho ng In onesia l m t cu c n c ny. i v i Indonesia n c ny kh ng ho ng ton ti n, kh ng ho ng c tnh ch t qu c gia (nation crisis), nh nh gi c a chnh cc nh nghin c u v pht tri n s gip c a qu ti n t qu c t . Chnh sch c a IMF i v i Thi Lan. kh c ph c nh ng h u qu c a kh ng ho ng, Indonesia cng c u vi n t i cng tng t nh chnh sch i u ki n

nh n c kho n vi n tr c gi 43 t

la c a IMF, l cam k t ti n hnh

c i cch kinh t v i nh ng n i dung chnh sau: - C c u l i khu v c ti chnh, trong c c vi c ng c a cc th ch ti chnh khng c kh nng t n t i, sp nh p cc ngn hng c a nh n c; c i cch cc khun kh th ch , php l v qu n l h th ng ti chnh. - C i cch c c u kinh t tng c ng hi u qu kinh t v s c quy n v y

minh b ch, t do ha ngo i thng, xa b m nh chng trnh t nhn ha. n nh

ng Rupiah thng qua vi c duy tr m t chnh sch ti n

t ch t ch v chnh sch t gi h i oi linh ho t.

th c hi n c nh ng cam k t , tr c h t t ng th ng Habibie ti n hnh c i t n i cc thu ht nhn ti c a t n c vo chnh ph

262

c a ng. N i cc m i bao g m nh ng nhn kinh t gi i c gi l i c a n i cc c v a vo m t s nhn v t m i. ng Bam bang Subianto, m t chuyn vin n i ti ng v s chnh tr c, t ng gi Tr ng ban c i t Ngn hng, c b nhi m lm B tr ng ti chnh m i. Ti p , t ng th ng Habibie quy t c quan ho t nh tch Ngn hng Indonesia (BI) ra kh i c c u n i cc ng c l p, linh ho t. v trao thm quy n t ch cho Ngn hng nh m xy d ng Bi thnh m t

Chnh ph cng a ra m t chng trnh ti t o v n cho cc ngn hng, trong nh n c s c p 80% v n ho t ng cho cc ngn hng c kh ng gp. B Ti chnh nng pht tri n, 20% cn l i do cc ngn hng t

s bn tri phi u cho Ngn hng Trung ng v phn chia s ti n thu c cho cc ngn hng n m trong di n ti t o v n. Cc ngn hng s dng ti n m t h ng li su t. mua tri phi u c a Ngn hng trung ng v c

c c s gip cc ngn hng cn c kh nng pht tri n ti t o v n, B Ti chnh phn chia cc ngn hng - Lo i A: Bao g m cc ngn hng c t l - Lo i B: L cc ngn hng c v n ho t Indonesia thnh 3 lo i: v n ho t ng trn 4%.

ng t 4% xu ng m 25%. v n kinh doanh d i m

- Lo i C: Dnh cho cc ngn hng c t l 25%.

K t qu phn lo i cho th y t i thng 1/1999, ton Indonesia c 62 ngn hng lo i A; 61 ngn hng lo i B v 43 ngn hng lo i C. Cc ngn hng lo i B v C c th b ng c a, cn cc ngn hng lo i A s c nh

263

n c gip

ti t o v n theo phng th c c trnh by

trn1. D

ki n s ti n chnh ph ph i chi

gip cc ngn hng ti t o v n v thanh

ton gip cc kho n ti n n c a cc ngn hng ang g p kh khn l 87 la, tng ng 82% GDP c a Indonesia hi n nay2.

Nh m gip nhn dn ch ng ch i v i nh ng kh khn do kh ng ho ng gy ra, chnh ph Indonesia quy t hnh ph nh dnh 8,5 ngn t rupiah tr gi g o v gi nhin li u. Ngoi ra, nhi u bi n php khc cng c ti n tng thm phc l i cho ng i lao quy t nh vay 1,5 t ng. Ngy 26/6/1998 chnh la c a Ngn hng pht tri n chu . M t

ph n khng nh trong s ti n trn c dnh cho cc d n xy d ng nh (47 tri u USD), pht tri n y t v gio d c (3 tri u).

Trong nhi u nm pht tri n thu n l i, Indonesia khng m y ch t i khu v c nng nghi p. K t qu l n n nng nghi p nhi t nhi u ti m nng, v n c th i c kh nng i phong ph v m b o nhu c u lng th c

cho g n 200 tri u dn c a n c ny, b suy gi m. Indonesia lm vo tnh tr ng ph i nh p kh u lng th c t bn ngoi. Kh ng ho ng ti chnh ti n t gip chnh ph Indonesia nh n th c c t m quan tr ng t n c. Ch ng h n, b o v quy n l i cho nh ng c a nng nghi p. Nhi u bi n php c thi hnh nh m v c l i n n nng nghi p c a ng i tr ng la v n ang b nh thc g o, trong quy 1.020 Rupiah.
1
2

e d a do gi thc trn tr tr ng gi m nh nh m c gi chnh th c cho 1 Kg g o l

c ma, chnh ph c a t ng th ng Wahid a ra Chng trnh n

D n theo t p ch "Vi t Nam - ng Nam ngy nay", s 4 thng 2/1999, tr.24. Tin kinh t , 12/6/1999. 264

Ngoi ra, nh n c cn chi 500 t Rupiah

mua 500.000 t n thc nh m

gip nng dn khng ph i bn thc d i m c gi sn. Vi c nh p kh u 175.000 t n thc c a n c ngoi cng c hon l i cho t i thng 7, nm nay, m c d u th u1.

Bn c nh vi c can thi p tr c ti p vo th tr ng g o cho ng i s n xu t, t ng th ng Wahid cn d t d i s ch o c a t ng th ng "nh m

b o v quy n l i

nh tch C quan h u c n m b o cho BULOG ho t

qu c gia Indonesia (BULOG) ra kh i B cng nghi p v Thng m i v ng v dn ch khng ph i ch lm giu cho m t s ng i".

Trong khi Thi Lan v Indonesia ch p nh n cc i u ki n do IMF s p r ng "s gip con ng khc. c ngha l h c th p

i l y s tr gip v ti chnh nh m v t qua kh ng ho ng, d bi t t mu n c a h v nh c nh l a ch n m t m nh ng n c nh n vi n tr ", th Malaysia l i quy t

Theo quan i m chnh th c c a Malaysia, nguyn nhn d n t i kh ng ho ng ti chnh ti n t ti n t qu c t , trong Mohamat ch sot cc hnh ng
1

n c ny l do cc ho t t ph M Soros b Th

ng c a b n

u c

t ng Mahathia ki m

ch danh. Do , ng c a cc k

a Malaysia ra kh i kh ng ho ng, u c ti n t ", m t khc, h xc ti n nh tng li

chnh ph n c ny, m t m t ku g i c cc bi n php c n thi t " cc bi n php th t ch t ti chnh - ti n t nh m

i ph v i nh ng ho t

u c. Ngy 10/7/1997, chnh ph Malaysia quy t

Tin kinh t , 17/4/2000, tr.7. 265

su t ngn hng t 9% ln 50% nh m ngn ch n b n ti n v i li su t th p

u c ti chnh vay

mua c ph n c a Malaysia r i em bn kh ng l y m r ng kinh doanh. Ti p

l i. Bi n php trn khng duy tr c lu v n khi n cc cng ty g p kh khn trong vi c vay v n c a Ngn hng , ngy 03/10/1997, Malaysia l i quy t bn ty nh h n ch ng i n c ngoi

ng Ringit n u khng c nhu c u thanh ton thng m i. Ngn hng bn kh ng.

Malaysia cng b chnh ph c m khng c vay c phi u c a 100 cng

Tuy nhin, nh ng bi n php trn khng gip Malaysia ch n c suy thoi kinh t . Trong Qu 02/1998, kinh t Malaysia gi m 6,8%. N c ny chnh th c b c vo kh ng ho ng sau 13 nm tng tr ng lin t c. Cu c kh ng ho ng kinh t kinh t khc c a ASEAN, d m c nhn l c c k nng l nh ng v n t 13 nm l i y. Malaysia cho th y n n kinh t c a c th nh hn. S ph thu c vo khi n Malaysia khng nh ng khng h cng m c ph i nh ng cn b nh tng t nh cn b nh c a cc n n cc ngu n l c bn ngoi, tnh tr ng cng ngh l c h u v thi u ngu n th "ho r ng" m cn lm vo cu c kh ng ho ng kinh t tr m tr ng k

Nh n th c c i u , ngy 23 thng 7/1998, chnh ph Malaysia quy t nh thnh l p H i ng hnh ng kinh t qu c gia (National y l Economic Action Council - NAEC) v cng b k ho ch ph c h i n n kinh t qu c dn (National Economic Recovery Plan - NERP). vo kinh t . Nh ng m c tiu c theo u i trong NERP l: - n nh ng Ringit. m t "k ho ch ton di n nh m ph c h i kinh t cng nh ti l p ni m tin

266

- Ti l p ni m tin vo th tr ng. - Duy tr s n nh ti chnh.

- Tng c ng cc n n t ng v m. - Ti p t c chng trnh ngh s v cng b ng v kinh t x h i . - Khi ph c nh ng khu v c b nh h ng b t l i.

t c cc m c tiu trn, chnh ph gi i quy t kh ng ho ng, bao g m: i) N i l ng chnh sch ti chnh; ii) Ni l ng chnh sch ti n t ; iii) Ki m sot trao i c ch n l c;

a ra 8 gi i php l n nh m

iv) Ti c c u ti chnh v cng ty; v) Qu n l cng ty; vi) N i l ng c ph n c a ng i n c ngoi; ng;

vii) Cc bi n php i u ch nh th tr ng lao

viii) Chng trnh dnh cho nh ng ng i ngho ng i c thu nh p th p.

Tm gi i php trn c c th ha thnh hng lo t bi n php nh m t ng b c th c hi n cc m c tiu b ov c v ch ra trong NERP. Ngy c php bn c phi u t i 31/8/1999, chnh ph Malaysia cng b m t s bi n php c ng r n ng Ringit: cc cng ty Malaysia ch th tr ng ch ng khon Kuala Lumpua; ti n bn c phi u v ngo i t ph i c k thc vo nh ng ti kho n ngo i t ; ti n g i vo cc trng m c trn ch c php u t Malaysia; m i thanh ton t cc trng m c ph i xin php tr c; ch nh ng c phi u c g i hn m t nm th m i c chuy n ti n v n c sau khi bn; t t c cc c phi u c a Malaysia t i th tr ng ch ng khon Singapore ph i chuy n v th tr ng
267

ch ng khon Kuala Lumpua, n u khng s b coi l v gi tr ; t t c ti n Malaysia n c ngoi ph i chuy n v n c tr c ngy 31/9/1998, n u ngy 01/10/1998, cc nh u t u t ra n c ngoi ph i xin php tr c v khng c Malaysia c em qu 10.000 ng khng s b coi l v gi tr : k t Malaysia mu n

em qu 10.000 Ringit. Nh ng ng i n c ngoi th ng tr hay ng i Malaysia khi ra n c ngoi khng Ringit; nh ng ng i n c ngoi 1.000 Ringit. B t Ringit Malaysia c c nh u t 31/8/1999, t gi gi a

n Malaysia khng c em vo qu ng la M v

m c 1 la n 3,8 Ringit.

Trong khi h n ch vi c a

ng n i t ra v vo Malaysia, chnh ph i v i vi c a ngo i t vo n c

n c ny l i lo i b m i ki m sot b kh ng ch s l ng ti n em vo.

h . Ng i n c ngoi t i Malaysia ph i khai bo ngo i t , nhng khng

Nh ng bi n php trn nh m lo i b c h i ki m l i, n t n c ngoi tiu c c: cc nh khn trong cc ho t iv i

u c

ng ti n Malaysia u

nh d n th tr ng ti n t v ti l p ni m tin cho cc nh

ng ti n Malaysia ni ring v n n kinh t n c l i nh ng h u qu

ny ni chung. Tuy nhin, nh ng bi n php cng

u t n c ngoi b t bnh v i chnh sch qu n l ti n ng u t c a h h i ngo i.

t c a Malaysia, trong khi cc cng ty Malaysia cng g p khng t kh

Chnh sch qu n l ti n t trn c a Malaysia cng gy thi t h i cho cc cng ty ASEAN, c bi t l cc cng ty Singapore ang ho t ng trong n n kinh t n c ny. l nguyn nhn gy nn tnh tr ng cng th ng

gi a hai n c trong nh ng thng cu i 1998 v a qua.

268

khuy n khch cc nh chnh ph c th quy t

u t n c ngoi b v n tr l i Malaysia, nh v t l c ph n trong u t n c ngoi

nh n i l ng nh ng quy

cc lin doanh thu c m t s khu v c kinh t : cc nh c php s h u 100% v n, n u 61% c ph n trong cc d n ph n c a ng i n c ngoi s

u t vo cc ngnh ch t o; u t vo lnh

u t vo Vi n thng, sau 5 nm, t l c c rt xu ng 49%. N u

v c b o hi m th t l c ph n t i a c a ng i n c ngoi l 51%; ng i n c ngoi c php mua trn 250.000 Ringit t t c cc lo i ti s n trong cc d n m i v 50% ti s n trong cc d n hon thnh.

Nh m kh c ph c cc h u qu x h i c a cu c kh ng ho ng, chnh ph Malaysia cng ra m t s bi n php i u ch nh th tr ng lao ng 1955 l p Qu ng nh i u ch nh Lu t s d ng lao khuy n khch s d ng lao o t o l i nh ng

ng ngoi gi , cung c p 5 tri u Ringit

cng nhn b c t gi m do nh h ng c a kh ng ho ng.

T i cc n c ASEAN khc, vi c kh c ph c cc h u qu c a kh ng ho ng cng c ti n hnh m t cch kh n trng. quy t Singapore, chnh ph nh c t gi m 15% chi ph kinh doanh c a ton b n n s n xu t. xy h

Nh ng c g ng c a chnh ph cn c t p trung vo nng c p h t ng c s . Vo nm 1998, 670 tri u la Singapore c dng th ng tu i n ng m, nh ga hng khng m i v xy thm 27 tr ng h c. Nh n c cng quan tm t i vi c o t o l i ngh nghi p cho nh ng cng nhn m t vi c do nh h ng c a kh ng ho ng ti chnh - ti n t . Theo h ng , chnh ph tay ngh . chi 100 tri u la Singapore lm Qu o t o l i

269

So v i cc n c ASEAN trn, nh h ng c a kh ng ho ng ti chnh ti n t i v i kinh t Philippines c nh hn. i u ny .m t ph n c th l do n c ny c quan h kinh t ch t ch v i M hn so v i cc n c ASEAN khc. Trong khi Nh t B n l b n hng l n nh t c a Thi Lan, Indonesia v Malaysia, th Hoa k l i tc thng m i l n nh t c a Philippines trn th gi i. Vo th i k kh ng ho ng kinh t , kinh t Nh t B n ang tr i qua m t chu k suy thoi m i, cn n n kinh t M l i ang tng tr ng t t. M i quan h tng tc v i m t n n kinh t kho n c l chnh kinh t Philippines gi m thi u c tc ang kh e l m t trong nh ng nguyn nhn quan tr ng gip cho n n ng tiu c c c a cn ho ti

i v i n n kinh t n c h . Tuy nhin, i u khi n Philippines t ng u, ti n

ch u nh h ng c a kh ng ho ng ti chnh ti n t hn l do ngay t cu i th p k 80, chnh ph n c ny, do b Crazon Akin hnh cc cu c c i cch kinh t , trong c c c i cch h th ng ngn hng ti chnh nh m a kinh t Philippines thot kh i tnh tr ng kh ng ho ng m n ang lm vo t cu i th i k cai tr c a ch Mcc t (l971-1986). kh c ph c kh ng ho ng ti chnh ti n t , cng nh Singapore, chnh ph Philippines ti n hnh nhi u bi n php. Nh ng bi n php c ch y u c th c thi l th n i ng pes v duy tr m c li su t th p. c ti

2- Nh ng c g ng kh c ph c kh ng ho ng ti chnh ti n t c a t ch c ASEAN Ngay khi kh ng ho ng ti chnh ti n t v a n ra, ASEAN ku g i cc n c thnh vin Hi p h i tch c c gip l n nhau i ph v i tai h a chung c a ton Hi p h i. H ng ng l i ku g i , Singapore cho Thi Lan vay 1 t USD, cho Indonesia vay 5 t USD trong khun kh Qu c u tr c a IMF. M c d b n thn cng ang ph i i ph v i nguy

270

c ly lan c a kh ng ho ng ti chnh - ti n t , Indonesia cng dnh 500 tri u USD c u gip Thi Lan. V ph n mnh, Malaysia ng gp vo Qu c u tr dnh cho Thi Lan c a IMF 1 t USD.

Ti p , trong hai ngy 01 v 02/12/1997, H i ngh

c bi t B tr ng c

Ti chnh cc n c ASEAN v B tr ng ti chnh 6 n c v vng lnh th (bao g m Trung Qu c, Nh t B n, Hn Qu c, M , Australia v ngh khu hnh chnh Hong Kong) c tri u t p t i Kuala Lumpua. H i xem xt tnh hnh kh ng ho ng trong khu v c v nghe thuy t trnh v cc gi i php kh c ph c kh ng ho ng c a t ng n c ASEAN. Sau , cc v B tr ng th o lu n v i t i th ng nh t quan i m v m t s gi i php kh c ph c kh ng ho ng chung cho t t c cc n c c lin quan. Nh ng gi i php bao g m: i) Duy tr m t cch nh t qun cc chnh sch kinh t ti chnh v ng ch c v th n tr ng; ii) Tng c ng p d ng t gi h i o t linh ho t; iii) a ra nh ng khuy n khch mang tnh ch t th tr ng nh m tng

c ng tnh minh b ch trn th tr ng v n cng nh hi u qu c a vi c phn ph i cc ngu n v n; iv) Tng c ng cng b thng tin v qu n l t t hn khu v c t nhn, ng th i ti p t c cam k t ti n trnh t do ha d ch v ti chnh trong khun kh cc cu c m phn thu c t ch c Thng m i th gi i.

gi m b t s ph thu c vo ASEAN

ng la M m t t c cc

ng ti n

u c g n vo, nhi u sng ki n thnh l p cc th ch ti

271

chnh khu v c c ki n v m t

xu t nh sng ki n thnh l p "Qu tn d ng a bin ASEAN"... Ngoi ra, sng

chu ", "Ngn hng thanh ton b tr

ng ti n chung c a ASEAN cng c a vo chng

trnh ngh s c a nhi u h i ngh , h i th o khoa h c c t ch c trong th i gian di n ra kh ng ho ng. Theo B tr ng Thng m i Philippines Cesar Bautista, vi c s d ng vo vi c pht hnh m t th c ha. B i v m c m t ng ti n khu v c s lm gi m s ph thu c ng la M 30% v c th cn hn th . Tuy nhin, t ng v ng ti n chung c a ASEAN khng c hi n lin k t kinh t khu v c cn th p hi n nay c n thi t cho vi c pht hnh Lin minh chu u. ng Euro

ng Nam cha t o ra c nh ng ti n ng ti n ASEAN tng t nh Cn g i v vi c dng

ng la Singapore lm phng ti n thanh ton

trong cc quan h m u d ch gi a cc n c thnh vin ASEAN cng khng c chnh ng i Singapore ch p nh n. L do c a ra l t m c n n kinh t Singapore qu nh , khng th a thu n khuy n khch vi c s d ng cc dung quan h hng s c gnh vc s m nh . thot kh i tnh tr ng l ng nan trn, cc B tr ng ti chnh ASEAN ng ti n c a ASEAN lm y m nh vi c s phng ti n thanh ton gi a cc n c thnh vin v i hng trong bun bn n i kh i.

M c d nh ng c g ng h tr c a ASEAN cho cc n c thnh vin ang ph i v t l n v i kh ng ho ng ti chnh cha em l i k t qu nhau trong cn ho n n n gi a cc n c thnh vin Hi p h i. ng k , nhng t o cho h m t ch d a v tinh th n v tnh c m m b c l n

V i m c ch th o lu n chng trnh hnh

ng nh m hi n th c ha cc

vi n c nh c v ch ra trong t m nhn ASEAN 2020, m tr c h t l cc bi n php kh c ph c kh ng ho ng c a ton Hi p h i, H i ngh th ng

272

nh ASEAN l n th VI c tri u t p t i H N i trong hai ngy 15 v 16 thng 12/1998. Tham d H i ngh , ngoi nh ng ng i vin c a ASEAN cn c nh ng v Qu c, Nh t B n v Hn Qu c). ng u 3 n c ng u nh n c 9 n c thnh vin chnh th c c a ASEAN v Campuchia, quan st ng (Trung

H i ngh th ng kh i kh ng ho ng.

nh ASEAN dnh nhi u th i gian

th o lu n v

thng qua cc k ho ch, cc bi n php gip cc n c thnh vin s m ra

Trong tuyn b nhn k t thc H i ngh ( c g i l tuyn b H N i 1998), cc nh lnh o ng Nam kh ng nh quy t tm: ng v ti

- H p tc v on k t ch t ch hn chnh v kinh t hi n nay, cng nh v i n n kinh t th gi i ang - Thc t ra.

v t qua nh ng bi n

i ph v i nh ng thch th c do

tnh ph thu c l n nhau ngy cng tng trong ASEAN v s h i nh p

y cng cu c c i cch kinh t ti chnh

t ng n c c tnh t i y

kha c nh x h i v cc t ng l p d b t n thng v ku g i thc nh t trong h th ng ti chnh qu c t . -

n l c c i cch trn ph m vi ton c u nh m gi i quy t nh ng khu y u

y m nh lin k t kinh t thng qua vi c a vo v n hnh Quy ch gim st trn nguyn t c bnh ng; ti p t c m r ng th tr ng; s m u t ASEAN (AIA); khuy n ch n i kh i; th c hin ti n trnh AFTA; tri n khai k ho ch h p tc cng nghi p ASEAN (AICO); th c hi n khu v c khch s d ng ng ti n cc n c ASEAN trong m u

thu h p kho ng cch pht tri n gi a cc n c thnh vin...

273

Th c hi n quy t tm , trong Chng trnh hnh ASEAN thng qua.

ng H N i (Ha noi o cao c p c a

Plan Action), hng lo t bi n php c cc nh lnh

H p tc ASEAN trong vi c kh c ph c kh ng ho ng ti chnh ti n t

t p trung tr c h t vo lnh v c ti chnh. B i v, nguyn nhn tr c ti p d n t i kh ng hoang trn l do s y u km c a h th ng ngn hn ti chnh c a u t, ng Nam . H th ng ny t ra b t l c tr c tc ng c a ton c u ha v ti chnh. D i tc ng c a ton c u ha, cc dng v n

c bi t l cc dng v n ng n h n, c th di chuy n m t cch nh ng ni no c

nhanh chng v d dng t n c ny qua n c khc, b t ch p nh ng bin gi i chnh tr qu c gia. Cc ngu n v n s d ng l i th hi n cho n nh ng t su t l i nhu n cao v s nh ng c h i sinh l i nng nng ng c a t b n c l p t c rt ra, n u

khng cn n a ho c tr nn b p bnh. Tnh th i k ton c u ha i h i ph i c m t h th ng

ti chnh ngn hng m i ph h p v i n. H th ng ny khng ch c kh m b o s chu chuy n m t cch t do c a cc lu ng v n m cn c th a ra nh ng ng Nam , k c ki m sot c vi c s d ng cc ngu n v n c nh bo k p th i, khi c n thi t. Cc ngn hng nh ng ngn hng hng ny. nhi u u trong khu v c, l cha k t i m t th c t l ho t

u cha lm c ch c nng ng c a cc ngn hng trn t

u b chi ph i b i ci g i l "ch ngha t b n thn h u (crony

capitalism) m nhi u nh nghin c u trong v ngoi khu v c ch ra.

Nh n th c c i u , trong Chng trnh hnh ASEAN quy t c ng n

ng H N i, cc n c

nh tng c ng h p tc ASEAN trong lnh v c ti

chnh v kinh t v m. M c tiu h p tc trong cc lnh v c l: tng nh ti chnh v kinh t v m khu v c; tng c ng h th ng
274

ti chnh; thc chnh;

y vi c lo i b nh ng h n ch trong lnh v c d ch v ti ti n t , thu ? b o hi m v pht

y m nh h p tc trong cc v n

tri n th tr ng v n ASEAN.

Nh m

t c nh ng m c tiu trn, nhi u bi n php c th ng H N i. Ch ng h n,

c v ch tng c ng h

ra trong Chng trnh hnh

th ng ti chnh c a ASEAN, cc n c thnh vin Hi p h i ny th a thu n: "Thng qua v th c hi n vo nm 2003 cc tiu chu n v thng l ti chnh qu c t lnh m nh, n u ph h p" v "Xy d ng th tr ng ti chnh c chi u su v kh nng lun chuy n v n cao nh m t o i u ki n cho cc chnh ph v cc hng t nhn nng cao kh nng ti chnh lu di c a h ti chnh". iv i ng ti n n i a, b ph thu c qu vo ho t ng ti chnh c a ngn hng v h n ch nh ng r i ro c a cu c kh ng ho ng

Trong lnh v c ti n t , thu v b o hi m, cc n c ASEAN d

nh

thi t l p h th ng ti n t v t gi h i oi ring c a ASEAN, thnh l p Vi n o t o v thu v Vi n nghin c u v o t o v b o hi m c a ASEAN vo nm 2003.

Bn c nh nh ng d thc kh i kh ng ho ng. Chng trnh hnh t i a s dng thu 2000

nh h p tc trn, cc n c ASEAN thc

u xem vi c

y lin k t kinh t khu v c nh m t trong nh ng gi i php thot ra y lin k t khu v c, tr c h t l AFTA trong ng H N i, cc n c ASEAN th a thu n: tng c gi m xu ng 0-5% theo l ch trnh CEPT vo nm i v i Vi t Nam v

i v i 6 n c thnh vin c; vo nm 2003

275

2005 2003

i v i Lo; tng t i a s dng thu i v i 6 n c thnh vin c, 2006

c gi m xu ng 0% vo nm i v i Vi t Nam v 2008 i

v i Lo; m r ng ph m vi danh m c c t gi m thu quan theo CEPT b ng cch rt ng n danh m c lo i tr t m th i, danh m c nh y c m v danh m c lo i tr hon ton. t c m c tiu trn, cc n c ASEAN ng ti n hnh m t s bi n php to b o.

V i t cch t p th , ASEAN s hon thnh gi m thu theo CEPT vo nm 2002, t c l tr c quy nh c a H i ngh B tr ng kinh t h p u i v i 90% t ng dng Chiangmai, Thi Lan, 19941. Vo nm 2000, cc n c thnh vin ban s hon thnh vi c gi m thu xu ng m c 0 - 5% ASEAN.

thu c a m i n c, t c l chi m 90% t ng bun bn trong n i b

V i t cch c th , m i n c thu c nhm ASEAN 6 s hon thnh gi m t i thi u 85% cc m t hng trong danh sch mi n gi m xu ng 0-5% vo nm 2000, gi m 95% trong danh sch mi n gi m vo nm 2001 v t i 2002, 100% cc m t hng trong danh sch mi n gi m s xu ng 0 - 5% v i m t s co dn nh t nh. c gi m

Cc n c thnh vin m i cng tch c c tham gia vo ti n trnh

y nhanh

AFTA: Vi t Nam s th c hi n gi m thu xu ng 5% t i m c t i a vo nm 2003, Lo, Myanmar vo nm 2005. Cc n c trn cn cam k t m

T i h i ngh Th ng nh ASEAN l n th 4 h p Singapore, cc n c ASEAN th a thu n s xy d ng khu M u d ch t do ASEAN trong vng 15 nm (1993-2008). Tuy nhin, c khch l b i nh ng k t qu b c u do AFTA a l i v tr c vi c cc n c APEC quy t nh hon thnh vi c xy d ng khu M u d ch t do c a APEC vo nm 2020, H i ngh B tr ng kinh t ASEAN h p Chiang mai (1994) quy t nh rt ng n th i gian xy d ng AFTA xu ng 10 nm v hon t t vo nm 2003.
1

276

r ng di n gi m thu xu ng 0% vo nm 2006 i v i Lo v Myanmar.

i v i Vi t Nam, 2008

Cng v i vi c to b o khc

y nhanh ti n trnh gi m thu theo quy c i thi n khng kh

nh c a Hi p u c

nh CEPT, cc n c ASEAN cn quy t t ASEAN v ngoi ASEAN n p n xin h ng u i bao g m 7 lnh v c sau:

nh ti n hnh m t s bi n php u t vo lnh v c ch t o t

u t trong khu v c. Nh ng nh

ngy 01/01/1999 t i thng 12 nm 2000 v c ph chu n, s

- Mi n thu thu nh p doanh nghi p 3 nm ho c t i thi u 30% thu u t c a doanh nghi p. - C quy n s h u 100% v n, n u l doanh nghi p n c ngoi. - Mi n thu nh p kh u t li u s n xu t. - Ti p c n th tr ng n i c thu a.

t cng nghi p trong th i gian t nh t l 30 nm.

c php s d ng cng nhn n c ngoi. n gi n ha cc th t c h i quan.

Bn c nh nh ng u i m t t c cc n c ASEAN cc nh cc u i khc. Indonesia cho php cc nh php s h u 100% v n, n u

u cam k t dnh cho

u t trong v ngoi khu v c t ng n c thnh vin cn a ra u t n c ngoi c u t vo cc ngnh cng nghi p ch t o,

ho c bn bun, bn l . Trong lnh v c ngn hng - ti chnh, m t s ngn hng cng m c a cho 100% v n c a n c ngoi. Th i gian xt duy t cc d n c s v n d i 100 tri u la M s c rt xu ng ch cn 10 ng kinh doanh c a t ngy nh m t o i u ki n d dng cho cc ho t

b n t nhn ngo i qu c. Chnh ph Malaysia cng cng b nh ng khuy n

277

khch m i cho ho t

ng

u t c a n c ngoi. Cc nh kinh doanh u t

ngo i qu c c php s h u 100% v n, trong t t c cc d n p t cc i u ki n xu t kh u i v i cc d n

vo khu v c ch t o, tr 7 ngnh cng nghi p. Chnh ph cam k t khng u t m i, cc d n Thi Lan, u trn t m i, cc d n m r ng s n xu t hay ba d ng ha s n ph m. chnh ph cho php 100% v n n c ngoi Thi. cng nghi p ch t o, b t k l cc d n c xy d ng

u t vo t t c cc ngnh

V ph n mnh, cc n c thnh vin m i c a ASEAN cng a ra cc khuy n khch nh m c i thi n khng kh v i t t c cc d n u ho t ng. u t n c h . Ch ng h n, i u t chnh ph Myanmar tuyn b mi n thu cng ty t nh t trong 3 nm u t trong m i lnh v c kinh t . Cc d n

vo cng nghi p cn c mi n thu nh p kh u t li u th trong 3 nm

thu ht v n im ts

u t tr c ti p c a n c ngoi, Vi t Nam cng thay u t n c ngoi c l i cho cc nh ban hnh Ngh

i m trong chnh sch

kinh doanh n c ngoi. Ngy 23/01/1998, chnh ph

nh s 10 1998N -CP, trong cng b nhi u bi n php khuy n khch v thu , n gi n ha cc th t c sau gi y php kinh doanh Ti p , ngy 04/02/1998, th t ng Phan Vn Khai c cu c g p g v cu c g p , th t ng kh ng ngoi nh trong chnh sch iv i nh t m quan tr ng c a i tho i v i cc nh doanh nghi p n c ngoi ang lm n t i Vi t Nam. T i u t n c n i c th i v i s pht tri n kinh t c a Vi t Nam v cam k t duy tr s u t n c ngoi. Nh ng s a

trong tng lai s d a trn nguyn t c lm l i cho nh

u t v t o thm

278

kh nng c nh tranh cho hng ha Vi t Nam trung khu v c. Theo h ng , trong Quy t quy lu sau: - T 01/7/1999, th c hi n m t gi d ch v trong n c v cc doanh nghi p c v n Cng t 01/7/1999, gi bn i v i cc doanh nghi p u t c a n c ngoi. 0,85 nh s 53/1999/Q -TTG ngy 26/3/1999, chnh ph nh m i v u t, trong c cc quy nh m t s quy nh ng

i n cho s n xu t gi m t

USD/Kwh xu ng cn 0,75 USD/Kwh. Gi c c ph vi n thng c gi m 10%. - Gi m l ph tr c b , l ph t vn phng, gi m ho c bi b cc l

ph do cc B , cc ngnh, cc c p chnh quy n t nh, thnh ph ... ban hnh khng ng th m quy n, khng ng tnh ch t l ph. - Tr lng cng nhn Vi t Nam lm vi c trong cc lin doanh b ng ti n Vi t Nam thay v b ng la nh tr c y. - Cc doanh nghi p c v n tham gia h p tr gia tng kh u. u t n c ngoi, v cc bn n c ngoi s n xu t hng

ng h p tc kinh t t m th i cha ph i n p thu gi i v i nguyn li u, v t t nh p kh u

ha xu t kh u tng ng v i th i gian t m cha ph i n p thu nh p

Ngoi ra, t i H i ngh th ng t t c cc d n; cc d n mi n thu khch cc nh

nh ASEAN VI, Vi t Nam cn cng b iv i

m t s bi n php khc nh mi n thu nh p kh u t li u s n xu t i v i t li u th trong nm u ho t

u t vo mi n ni, vng su, vng xa c ng nh m khuy n

u t n c ngoi b v n vo n n kinh t Vi t Nam.

Cng v i quy t hnh

nh

y nhanh ti n trnh AFTA, trong Chng trnh o cc n c ASEAN cng th a thu n

279

ng H N i, cc nh lnh

xc ti n xy d ng khu v c

u t ASEAN (ASEAN Investment Area thu ht m c cao hn v lu di

AIA). M c ch c ASEAN theo u i khi xy d ng AIA l : "tng c ng tnh c nh tranh c a khu v c hn v n nhau1. u t tr c ti p vo ASEAN v gi a cc n c ASEAN v i

xy d ng AIA, ngy 08/10/1998, t i H i ngh B tr ng kinh t cc n c ASEAN h p t i Manila, Hi p ASEAN c k k t. Trong Hi p nh khung v khu v c u t nh , ba Chng trnh t ng qut

bao g m Chng trnh h p tc v t o thu n l i (Cooperation and Facilitation Programme), chng trnh xc ti n v nng cao nh n th c (Promotion and Awareness Programme) chng trnh t xem l ng l c chnh c a Hi p nh khung v AIA v s do ha (Liberation Programme) c v ch ra. Cc chng trnh trn c c tri n khai c u, vo nm thng qua cc k ho ch t p th v qu c gia. Vi c xy d ng AIA s hon thnh vo nm 2010 d i v i 6 n c thnh vin ban 2013 i v i Vi t Nam, 2015 i v i Lo, Myanmar.

Vi c tri n khai AIA s - Th c hi n ngay ngo i l

c ti n hnh thng qua cc bi n php chnh sau: i x qu c gia (national treatment) v m c a cc thu ht u t. i v i m t s tr ng h p u t s i nh trong danh m c lo i tr t m th i v danh

ngnh cng nghi p c xc

m c nh y c m th qu trnh lo i b cc h n ch trong v i cc nh u t.
1

c ti n hnh t ng b c t nay t i nm 2010 ho c s m hn u t ASEAN v t i nm 2020

i v i t t c cc nh

Trch chng trnh hnh

ng H N i. 280

- Xc

nh v lo i b d n cc bi n php h n ch

u t s n xu t cng

nh khuy n khch thng m i trong v ngoi ASEAN, tng c ng s tham gia c a khu v c t nhn tng thm kh nng c nh tranh c a s n xu t lng th c v nng - lm nghi p ASEAN.

Tuy nhin, do nhu c u b c bch ph i s m thot ra kh i kh ng ho ng kinh t , t i H i ngh th ng nh t tr b o c nh ASEAN VI, cc n c thnh vin Hi p h i i x qu c gia s c th c hi n nh y v u y nhanh hn n a ti n trnh xy d ng AIA. Nhi u bi n php to ra nh: cc i v i cc nh

thu n ti n trong vng 6 thng k t khi k Hi p s

t ASEAN trong khu v c ch t o (v i m t s lo i tr ). Nh ng lo i tr v l 2010 nh quy k t ban u. nh trong Hi p

c cc n c ASEAN 6 v Myanmar lo i b d n vo nm 2003 thay nh khung. Vi t Nam cng v i Lo

s c g ng th c hi n AIA vo nm 2010 thay v 2013 v 2015 nh cam

Cng v i vi c thc nh

y AFTA v AIA, cc n c ASEAN cng quy t nh lo i b quy nh 30% c ph n qu c

y nhanh chng trnh h p tc cng nghi p ASEAN (AICO). V

m c ch , ASEAN quy t

gia trong cc d n AICO trong vng 2 nm 1999-2000.

Nh m h tr nh ng c g ng kh c ph c kh ng ho ng ti chnh ti n t c a ASEAN, cc n c thnh vin ASEAN nh ng gip to l n. i tho i c a Hi p h i ginh cho

Th t v y, m c d vi c ph gi c a cc

ng ti n ASEAN lm cho hng

ha c a nhi u n c thnh vin Hi p h i, v n khng c s c c nh tranh b ng hng ha Trung Qu c, tr nn r hn hng ha ch t o c a

281

CHND Trung Hoa t 10 - 15%, Trung Qu c cam k t khng ph gi ng nhn dn t . Vi c Trung Qu c gi v ng cam k t trn gip cho nh ng c g ng kh c ph c h u qu kh ng ho ng c a ASEAN s m a l i hi u qu . Ngoi ra, Trung Qu c ng gp 500 tri u ra vo Thi Lan trong khun kh ti tr c a IMF. gip

V i nh n th c r ng "v i s ph thu c l n nhau ngy ang tng ln hn bao gi h t, s ph c h i c a kinh t Nh t b n l quan tr ng chng ph c h i n n kinh t c a l p Qu Miyazawa v i s v n 30 t ph Nh t B n cn quy t ng 5 t iv is ph c h i kinh t c a Nh t B n"1 cng v i nh ng n l c nh m nhanh t n c, chnh ph Nh t B n thnh la gip cc n c chu , trong

c ASEAN kh c ph c kh ng ho ng ti chnh ti n t . Ngoi ra, chnh nh l p m t kho n cho vay 600 t yn tng gip ng khc lin la M ) v i li su t u i trong th i gian ba nm

cc n c chu c i cch c c u kinh t v cc ho t quan t i kinh t .

Cc

i tc khc c a ASEAN nh M , Lin minh chu u cng tch c c c a h lun i i ph v i kh ng

ng gp vo Qu c u tr cc n c ASEAN ch u nh h ng c a kh ng ho ng ti chnh ti n t c a IMF. Tuy nhin, s gip ch p nh n nh ng i u ki n m n u khng v ph i gi i thch v sao, Malaysia quy t c a IMF, cn Thi Lan quy t IMF, ngay khi h
1

km v i vi c gy s c p v chnh tr , bu c cc n c ti p nh n ti tr ph i ho ng, cc n c ASEAN s khng bao gi ch p nh n. chnh l l do nh khng nh c y t i s gip nh khng nh n n t s ti n ti tr c a

c th t mnh gi i quy t nh ng cng vi c cn l i

c t i Vi n quan h qu c t

Trch di n vn c a Th t ng Nh t B n Keizo Obuchi, Vi t Nam, sng 16/12/1998.

282

c a cu c kh ng ho ng. III. NH NG K T QU KH C PH C KH NG HO NG V PH C H I KINH T C A CC N C ASEAN Nh ng c g ng kh c ph c kh ng ho ng ti chnh ti n t c a ASEAN v s gip qu c a c ng ng qu c t trong hn hai nm qua em l i k t on cho r ng cc n c ASEAN ng ph n kh i. Tri v i nhi u d

ph i m t nhi u nm m i c th thot ra kh i kh ng ho ng, cho t i hi n nay, cc n n kinh t ASEAN ch u nh h ng n ng n nh t c a cu c kh ng ho ng trn, k c Indonesia, v t qua giai o n kh khn nh t v ang ph c h i tr l i.

Theo thng bo c a Ngn hng Thi Lan 29/9/1999 trong thng 8/1999 ton b cc ho t kh u v nh p kh u c a n c ny ch t o tng u tng

c cng b

vo ngy

ng cng nghi p, xu t

m c 2 ch s . Cng nghi p

m c 17,7% so v i 14,5 % tr c 1 thng; xu t kh u tng

15% so v i cng k 1998, nh p kh u tng 25%. Trong thng 8/1999, th ng d trong cn cn thanh ton c a Thi Lan l 25 tri u USD, th ng d trong ti kho n vng lai t m c 899 tri u la M . Trong 6 thng u t 1999, s n xu t t, xe my c a Thi Lan tng g p i so v i cng k 1998, ln t i 133.288 chi c. M t n a s t trn c xu t kh u, gi tr 20,43 t la, tng 73,80% so v i cng k 19981.

Theo d

on c a chnh ph Thi Lan, m c tng tr ng kinh t c a n c t 3 - 4% sau m c gi m GDP l0% vo nm

ny trong nm 1999 c th
1

D n theo tin kinh t , s 30/7/1999. 283

1998. nh gi v s ph c h i kinh t c a th ng c ngn hng Th i lan kh ng t n c, ng Suchada Kirakul, Ph nh r ng c nh ng d u hi u u m c th p. T t c

ng khch l nh xu h ng xu t kh u, th c t ti kho n vng lai v n c duy tr, li su t trong n c v t l l m pht nh ng nhn t trn u d n t i m t s ph c h i b n v ng.

S ph c h i c a n n kinh t Thi Lan gip n c ny l y l i c ni m tin c a cc nh d n xin u t n c ngoi. Theo C c u t Thi Lan (BOI), s u t trong 4 thng u 2000 tng ln 353 d n, tng 53% u t tr gi t i 103,7 t b t, tng u t

so v i cng k nm tr c. T ng s v n m i. Nh t B n l n c ang v i 31,7 t B t; Trung Qu c v i 9,65 t B t. Nh ng d n cho ng i lao ng Thi1.

g p i so v i cng k 1999. Trong s cc d n trn c 187 d n ng th hai: 18,03 t b t, ti p

u t nhi u nh t vo n n kinh t Thi Lan: n l M u t trn t o ra c 560.000 vi c lm

Kinh t ph c h i cho php Thi Lan khng ph i s d ng n t s ti n cn l i trong t ng s ti n 17,2 t lu n v y la m IMF ti tr cho h . Bnh i u ny, bo Dn t c c a Thi Lan s ra ngy 19/6/2000 v a qua trong vi c qu n l kinh t v chnh sch ti chnh. ng ch IMF

vi t: "Th t l nh nhm b i v nay Thi Lan l y l i c ch quy n khng th b o chng ta ph i lm g"2.

Indonesia cng thu c nh ng k t qu kh quan sau nh ng c g ng kh c

1 2

D n theo tin kinh t , 08/6/2000, tr.8. Xem National, June 19, 2000. P.B3. 284

ph c kh ng ho ng. Trong nm 1999, s n l ng g o nh nng su t la lao ng tng. Cc nh

xay xt c a

Indonesia ln t i 49,53 tri u t n so v i 49,24 tri u t n trong nm 1998, u t n c ngoi l i ti p t c la. la b v n vo n n kinh t Indonesia. Tnh t i cu i thng 5/1998, t ng s v n u t tr c ti p c a n c ngoi vo Indonesia ln t i 58,20 t Cc nh kinh doanh g c Hoa, nh ng ng i chuy n kho n 80 t trong nh ng ngy gi a nm 1997, cng a v n tr i s ng n

ti n v n ra kh i Indonesia trong th i gian bng n chi n d ch bi Hoa l i. Kinh t nh tr l i, Indonesia ang ph c h i d n. Trong hai qu Indonesia tng 20% so v i cng k 1998. Do u 1999, xu t kh u c a

s ng i Indonesia ra n c ngoi du l ch ngy cng nhi u hn. Theo c quan du l ch Singapore, s ng i Indonesia i du l ch t i Singapore trong 6 thng u 1999 ln t i 601.276 ng i, tng 30% so v i cng k 1998.

B ng con ng ring c a mnh, Malaysia cng thot ra kh i kh ng ho ng kinh t g n nh cng th i i m v i Thi Lan, n c ph i nh c y t i s gip c a IMF. Chnh thnh tch kh c ph c kh ng ho ng b ng n i l c trn em l i th ng l i cho th t ng Mahathia Mhamt v ng c a ng trong cu c b u c thng 11/1999 v a qua.

N n kinh t Philippines cng ang c nh ng d u hi u tng tr ng ng khch l . Theo c quan th ng k qu c gia c a Philippines, trong 6 thng u 1999, n c ny Philippines trong 6 thng ph n t m c xu t siu 755 tri u USD so v i m c thm h t 1,438 t USD nm 1998. Ch ring trong thng 7/1999, xu t siu c a t 60 tri u USD. Kim ng ch nh p kh u cng tng 13,2% u 1999, t 2,838 t USD. y l m c cao nh t k t

01/1998. S n l ng nng nghi p c a Philippines cng tng ng k , gp y m c tng GDP c a n c ny ln 3,6% trong qu II/1999 sau

285

khi tng 2% trong qu I. S tng tr ng c a n n kinh t t 1 - 3 % ln 3 - 5%1.

cho php

chnh ph Philippines i u ch nh m c tiu tng tr ng trong nm 1999

Cc n n kinh t khc c a ASEAN, k c cc n n kinh t m i cng c nh ng thnh t u ng m ng. Trong 6 thng m c tng tr ng 5,3% trong nm 1999.

t t

u nm 1999, xu t

kh u c a Myanmar tng 7,5%, Lo tng 19%. Kinh t n c ta cng

Trn c s ph c h i kinh t , cc n c ASEAN ang tr l i cc k ho ch pht tri n kinh t qu c dn c a mnh nh m rt ng n th i gin hi n th c ha cc m c tiu c v ch ra trong T m nhn 2002 c a m i n c cng nh c a ton khu v c.

PH N TH

BA TH K XXI

TI N T I M T TNG LAI PHT TRI N B N V NG TRONG

CHNG VIII: NH NG C G NG PHT TRI N B N V NG C A ASEAN T SAU CU C KH NG HO NG TI CHNH -TI N T T I NAY

Nh phn tch

chng VI nguyn nhn su xa

ng sau s

v v

kinh t c a cc n c thnh vin ban

u c a ASEAN b t ngu n t m

hnh pht tri n khng b n v ng c a cc n c ny. Tnh ch t khng b n v ng trong m hnh pht tri n c a ASEAN l do nh ng khi m khuy t
1

Tin kinh t 23/9/1999. 286

hm ch a trong m hnh . V th , mu n lo i b tri t nh ng khi m khuy t trong m hnh pht tri n c a ASEAN.

nh ng nguyn

nhn gy nn kh ng ho ng, th i u quan tr ng l ph i kh c ph c c

Tr c khi phn tch nh ng c g ng pht tri n b n v ng c a cc n c ASEAN, chng ta c n tm hi u khi ni m pht tri n b n v ng c a h . I - KHI NI M PHT TRI N B N V NG. C A CC N C ASEAN ASEAN, pht tri n b n v ng c hi u r t khc nhau , ty theo cc quan ni m v gi tr c a m i n c. i v i Thi Lan, pht tri n b n v ng l: "M t s cn b ng th n tr ng c v s l ng v ch t l ng c a s pht tri n cng nh trong phng di n cng b ng x h i.1 Trong tr ng h p Indonesia, quan ni m v pht tri n b n v ng c trnh by trong Garis Garis Besar Haluan Negara (GBHN) 1993: "S pht tri n m chng ta ang th c hi n hi n nay l m t s pht tri n ng i v mi tr ng, gi a c nhn v c ng tri n c coi l b n v ng, n u m b o cn b ng gi a con ng, gi a c nhn v Cha,

ng sng t o ra v tr "2. Theo tiu chu n c a Indonesia, m t s pht t c nh ng i m sau:

1) Nng l c c i thi n kh nng h tr c a mi tr ng. 2) Hi u su t t i a nguyn. 3) Tng c ng h i nh p cc ho t vng.

Quan i m trn c th hi n trong K ho ch pht tri n kinh t x h i 5 nm l n th VII (1991-1996) c a Vng qu c Thi Lan. 2 D n theo: Dedi M.Masykur Riyadi: "Sustainable Development in Indonesia: Participative development under an Environment Perspective". Published in the book: "Sustainable and balanced Development in the Asia- Pacific" by Korea Development Institute, p.158.
1

t c c a ti nguyn khng nn v t qu kh i m i cc ngu n ti

nng c a t nhin v cng ngh hi n c

ng pht tri n gi a cc khu v c v

287

4) C i thi n cc ch c nng t nhin c a h sinh thi. 5) tr ng. C s h tr v phng di n th ch cho cc ch c nng mi

t t i m t s pht tri n nh v y, trong K ho ch nm l n th VI, Indonesia v ch ra 3 m c tiu l n: Th nh t, mi tr ng ph i l nhn t , trung tm trong vi c t c

nh ng m c tiu pht tri n chung. B i v mi tr ng mang l i l i ch chung cho con ng i thng qua cung c p n c s ch, ti nguyn r ng v i dng. T t c nh ng th dn Indonesia. t o thnh ngu n c a c i h tr cho nhn

Th hai, s pht tri n ph i ph n nh m t s hi ha v m t s cn b ng nng ng gi a mi tr ng v dn c. S k t h p gi a mi tr ng v dn s trong khun kh h tr c a mi tr ng ph i tr thnh tiu i m ch .

Th ba, pht tri n b n v ng i h i nh n th c v s quan tm c a c ng ng, hi u l c c a php lu t v s h p tc c a cc qu c gia c lin quan t i vi c duy tr v b o h cc d ch v v mi tr ng. C ng tr quan tr ng trong vi c pht tri n th c v mi tr ng. ng ng vai

Nh v y, khi ni m pht tri n b n v ng c a Indonesia ch tr ng nhi u hn t i y u t mi tr ng. Mi tr ng tr thnh n i dung ch y u trong n i hm c a khi ni m pht tri n b n v ng c a qu c gia qu n o ny.

V ph n mnh, ng i Malaysia

nh ngha pht tri n b n v ng l m t s

pht tri n cn b ng (balanced development) nh m xy d ng m t x h i

288

cng b ng v th ng nh t hn. S pht tri n cn b ng l m t s pht tri n trong c:

- S cn b ng t i a gi a tng tr ng v bnh

ng.

- Phc l i l n hn v v t ch t th m m cc gi tr tch c c v tinh th n v x h i. - S pht tri n cn b ng gi a cc vng v s h i nh p qu c gia. - S pht tri n cn b ng c a cc khu v c l n. - Pht tri n ti nguyn con ng i. - Pht tri n v b o v ti nguyn, sinh thi1.

Quan i m v pht tri n nh trn cho th y, tri n b n v ng khng ch

i v i ng i Malaysia, pht

i h i s cn b ng gi a mi tr ng sinh thi, ng u gi a cc khu v c trong

m cn l m t s k t h p hi ha gi a phc l i v t ch t v cc gi tr tinh th n. Pht tri n b n v ng l s pht tri n r ng hn v phong ph hn. n c. Nh v y khi ni m pht tri n b n v ng c a Malaysia c n i hm

i v i Philippines, "c t li c a s pht tri n b n v ng l nh p hi ha c a m t n n kinh t kh e kho n, c th v s ton v n c a h sinh thi

trong s h i ng v ng c,

m t s cai qu n c trch nhi m, s c k t, hi ha v phng di n x h i m b o r ng pht tri n l m t qu

Xem: "Economic Policies and Management: Sustaining Growth and Competitiveness. Ti li u do B ph n k ho ch kinh t , Vn phng Th t ng Malaysia chu n b lm vi c v i on cn b c a Ban l lu n Trung ng ng C ng s n Vi t Nam Kualalumpur, thng 4-1999.
1

289

trnh nng cao

i s ng"1. Pht tri n b n v ng theo quan ni m c a

Philippines tr c h t ph i l s pht tri n v ng ch c c a n n kinh t . Pht tri n b n v ng l s pht tri n c kh nng a t i m t s qu n l t t, t o ra m t x h i g n k t, hi ha v b o ton sinh thi.

M c d c nh ng i u khc nhau trong n i hm c a khi ni m pht tri n b n v ng c a cc n c ASEAN, nh ng khi ni m chung. l : - Pht tri n b n v ng l qu trnh pht tri n, trong tng tr ng kinh t thi. - Pht tri n b n v ng l qu trnh pht tri n c kh nng s pht tri n gia. - Pht tri n b n v ng i h i m t s phn ph i cng b ng cc l i ch c a s pht tri n v t o i u ki n cho s tham gia c a m i t ng l p nhn dn vo ti n trnh pht tri n . ng mb om t t c khng ph i b ng cch hy sinh mi tr ng sinh u c m t s i m

u gi a cc vng, cc khu v c trong m i qu c

T nh ng i m chung trn, c th th y khi ni m pht tri n b n v ng c a ASEAN bao g m ba c u thnh chnh: 1) S k t h p hi ha gi a tng tr ng kinh t v mi tr ng sinh thi; 2) gi a tng tr ng kinh t v cng b ng x h i; 3) dn ch ha chnh tr c a t n c. i s ng

Khi ni m ny cng tng t nh khi ni m pht tri n b n v ng ang

Xem " Napoleon Imperial: "Sustainable Human Development: Philippines Experience: Dynamics and Prospects. Bi trnh by t i i h i l n th 13 c a Hi p h i cc H i ng khoa h c x h i chu , t ch c Xun, thng 10-1999.
1

290

 c hi u m t cch r ng ri hi n nay trn th gi i1.

ti n t i m t s pht tri n b n v ng, cc n c ASEAN c r t nhi u n l c. Tuy nhin, do pht tri n b n v ng l m t s pht tri n r t cao, nn khng th t t i trong m t th i gian ng n. Hn n a, khi ASEAN d ng u nh ng ho t ng nh m kh c ph c nh ng khi m nh m i ch b t chnh, ti n t l c

khuy t trong m hnh pht tri n c a h , th cn bo kh ng ho ng ti p t i, lm tiu tan nh ng c g ng pht tri n theo h ng i m hnh pht b n v ng c a cc n c ny. l cha k t i m t th c t l c nhi u th cc n c thnh vin g c khng mong mu n thay tri n c. B i v, m hnh ang v s cn a l i nh ng l i ch kh ng l cho h . Do , khng t ng i lnh o cao c p c h i c n n m b t lm cho ASEAN, k c m t vi nh cc n c , xem kh ng ho ng ti chnh "nh m t th c hi n nh ng c i cch c n thi t t bao lu nay

t n c mnh tr nn t t hn"2.

II- TI N T I M T S K XXI

PHT TRI N B N V NG TRONG TH

2.1 - Nh ng c g ng pht tri n b n v ng c a ASEAN ti n t i pht tri n b n v ng, v hi n th c ha cc m c tiu c v ch ra trong T m nhn ASEAN 2020, i u quan tr ng tr c h t i v i cc n c ASEAN 6 l ph i s a ch a c nh ng khi m khuy t trong m hnh pht tri n c. V ph n mnh, cc n c thnh vin m i cng c n xem

Cho t i nay c r t nhi u khi nim v pht tri n b n v ng, nhng nhn chung khi ni m pht tri n b n v ng do nh kinh t h c Bruntland a ra c i s cc nh khoa h c ch p nh n. Theo Bruntland: "Pht tri n b n v ng l m t s pht tri n lnh m nh, v a p ng c yu c u hi n t i, v a khng lm phng h i t i l i ch c a th h mai sau. 2 Trch tr l i ph ng v n c a Th t ng Thi Lan Chuan Leekpai cho t p ch Tu n chu (Asiaweek) 19-6-1998. 291

xt l i cc chi n l c pht tri n sao cho tc chi n l c khng d n t i nh ng m hnh pht tri n khng b n v ng.

M hnh pht tri n c a ASEAN, nh c th a nh n, c nh ng u i m chung c a m hnh ng . Tuy nhin, m hnh cng ch a bnh h u. ng nh ng khi m khuy t l n. l s ph thu c vo bn ngoi; tnh tr ng b t ng x h i; s l c h u v khoa h c cng ngh ; tnh tr ng nhi m mi tr ng, sinh thi v s lan trn c a ci g i l "ch ngha t b n thn

M c d nh ng khi m khuy t trn khng ph i c h u trong m hnh cng nh trong cc bi n th c a m hnh pht tri n khc, cc n c ASEAN ph i

ng

khu v c ASEAN, nhng i di n v i m t s l a ch n

vi c kh c ph c chng khng n gi n. B i v cng nh cc n c ang h t s c kh khn: tng tr ng hay mi tr ng, tng tr ng hay cng b ng x h i? Do khng c kh nng cng m t lc v a tng tr ng kinh t , v a gi gn mi tr ng t nhin v tr ng kinh t , nh m tr c h t khng lm vo tnh tr ng i rt. nghi p ha m b o cng b ng x h i, a s cc n c m b o cho dn c ng c c a h tng tr ng kinh t h ph i cng ang pht tri n, trong c cc n c ASEAN, ginh u tin cho tng

t n c. Ti n hnh cng nghi p ha trong nh ng i u ki n tr c, cc n c ang pht tri n ni chung, ng. Do trnh dn tr th p

khc h n cc i u ki n trong cc n c u - M ti n hnh cng nghi p ha trong nh ng th k ASEAN ni ring, tr c h t ph i d a vo cc ngu n l c s n c c a mnh. l ti nguyn thin nhin, s c lao km, h u qu c a ch cai tr thu c a c a cc n c phng Ty v thi u

v n, cc n c ASEAN ch c th pht tri n ho c nh p kh u nh ng cng

292

ngh th p, tiu hao nhi u nguyn li u v ti nguyn. Vi c tn ph mi tr ng, lm m t c n b ng sinh thi, do v y, l khng trnh kh i.

iv iv n

cng b ng x h i, cc n c ASEAN cng g p khng t th c c t m quan tr ng c a n. Trong cc k ra t u th p nin 90 th k XX u coi tr ng vi c pht tri n con ng i, ng l c c a s pht tri n. Tuy nhin, do

kh khn, m c d h

ho ch pht tri n kinh t x h i c t i nay, t t c cc n c ASEAN l y con ng i lm trung tm v

cc n n kinh t ASEAN l nh ng n n kinh t th tr ng, ch u s chi ph i m nh m c a quy lu t c nh tranh t do. Trong c nh tranh, tnh tr ng ng i th ng, k thua, m t s t ng i giu ln v a s b ngho i cng l i u khng trnh kh i. Nh v y, s phn ha giu ngho r rng g n li n v i kinh t th tr ng. c a nhn dn. Trong nh ng nm qua, m c d kinh t cc n c ASEAN ph i tri n nhanh, nhng tr Singapore t t i m c thu nh p c a cc n c cng khng th chi tiu ti u t m i ph v i mi tr ng l cha k t i th c t m t s n c ASEAN, i s ng nghi p pht tri n, cc n c ASEAN cn l i v n ch l cc n c pht tri n trung bnh ho c km pht tri n. Do , h r ng s n xu t v hi n chi n l c b p bnh i ha qun s nh m ng Nam hi n nay. o nhi u cho phc l i x h i trong khi cn ph i dnh v n ng nhin, kinh t th tr ng khng ng ngha v i ngho i, n u trn n l m t nh n c quan tm n phc l i

l c nh ng chnh ph , nh ng ng i lnh trong nh ng th i gian nh t c a nhn dn m ch lo lm giu cho mnh.

nh, khng th t s quan tm t i

Ni nh v y, khng c ngha l ASEAN s khng th kh c ph c c tnh tr ng tn ph mi tr ng v b t bnh ng v thu nh p, hai ti n

293

quan tr ng

pht tri n b n v ng. Th c t hi n nay

Singapore cho th y trn m khng lm ng nhin, t t i s pht tri n

cc n c ASEAN c th gi i quy t c hai v n

nh h ng t i tng tr ng hay ph i hy sinh tng tr ng. di. Chnh Singapore cng ph i m t hn 40 nm m i nh chng ta th y hi n nay trn hn dn ny.

lm c nh Singapore, cc n c ASEAN cn ph i i m t o n ng o v n ngho ti nguyn v ng

Cu c kh ng ho ng ti chnh, ti n t v a qua cho th y s c n thi t ph i xem xt l i m hnh pht tri n c kh c ph c nh ng khi m khuy t trong m hnh pht tri n , c i t o n thnh nh ng m hnh pht tri n b n v ng.

V y cc n c ASEAN lm g cc n c

s a ch a nh ng khi m khuy t trong c p nh ng c g ng c a

m hnh pht tri n c a h . Ph n d i y s c i t o m hnh pht tri n c a h .

2.1.1 - Khai thc cc ngu n l c trong n c v khu v c, gi m b t s ph thu c vo bn ngoi Tr c khi trnh by nh ng c g ng c a ASEAN nh m kh c ph c nh ng khi m khuy t trong m hnh pht tri n c a h , c n kh ng ch a c. S "mi n d ch" tng th y m hnh tng tr ng i c a cc n n kinh t nh r ng nh ng khi m khuy t trong m hnh pht tri n c a ASEAN c th s a i Loan, H ng Kng, Singapore... tr c cn b nh kh ng ho ng ti chnh, ti n t cho ng khng t t y u d n t i kh ng ho ng m c d n cn xa m i l m t m hnh pht tri n hon h o. Khi kinh t th

294

gi i ang c ton c u ha, khi cc n n t Kinh t qu c gia ang ngy cng h i nh p vo n n kinh t th gi i, tr thnh m t b ph n, m t khu trong h th ng kinh t ton c u, th cc n n kinh t qu c gia tr nn ph thu c l n nhau. N u m t khu no trong h th ng kinh t ton c u b tc ng, hi u ng c a n s lan sang cc khu khc, cc n n kinh t l i h u qu khng ng k , n u nh h ng pht tri n d a trn cc ngu n n i l c s s p , khi khng thu ht c Hn Qu c, Thi khc. Tuy nhin, hi u ng ny s ch n n kinh t qu c gia b

l chnh. Ng c l i, n u n n kinh t no pht tri n ch y u d a vo cc ngu n l c bn ngoi, n n kinh t nh ng ngu n l c n a. Kinh t khng s p i Loan, H ng Kng, Singapore

gi ng nh cc n n kinh t lng gi ng

Lan, Indonesia b i v cc n n kinh t trn c i u hnh t t hn v c h tr b i ngu n n i l c l n hn. Singapore, c a Singapore l m t v d : i Loan r t ch tr ng t i vi c xy d ng v pht tri n ngu n n i l c c a mnh. Chnh sch ti t ki m tng cc ngu n v n trong n c, chnh ph i v i m i cng u ph i Singapore thi hnh chnh sch ti t ki m b t bu c trch 25% lng

ch c nh n c. Hng thng, m i vin ch c, d mu n hay khng, nh n c c thm ngu n v n tiu dng trong nhn dn v n nh khi khng cn s c lao

g i vo Qu ti t ki m. Ch trng ny m t m t gip ti n hnh cng nghi p ha, gi m b t s m b o cho ng i lao ng c cu c s ng , khi g p

ph thu c vo ngu n v n bn ngoi, m t khc t o nn thi quen ti t ki m ng ho c ph i thi vi c. Nh nh.

kh khn trong vi c thu ht cc ngu n v n bn ngoi, Singapore c th t tc c v n u t trong nh ng thi gian nh t

Nh ng kinh nghi m c rt ra t cu c kh ng ho ng ti chnh, ti n t v a qua, cc n c ASEAN nh n th y su s c hn s c n thi t ph i gi m b t s ph thu c vo bn ngoi v t m quan tr ng c a vi c pht huy
295

cc ngu n l c bn trong.

gi m b t ph thu c vo th tr ng bn ngoi, cc n c ASEAN nh ng m c khc nhau u ang th c hi n hai gi i php chnh.

Th nh t, tm cch m r ng th tr ng trong n c, thng qua cc bi n php kch c u. Ch ng h n, l ng l c chnh Malaysia chnh ph coi tng nhu c u n i a pht tri n kinh t . Theo Th ng c ngn hng a

Malaysia Ali p- un Hassan-Sulaiman, kinh t Malaysia c th tng tr ng cao hn m c d tr ng. Nhu c u n i on chnh th c l 5,8% do nh nhu c u n i as tng. Tiu dng c nhn tng 9,5% tr thnh m c ng gp 1,6% trong nm 19991. ng l c chnh c a s tng

ng gp 6,2% m c tng tr ng GDP so v i

m r ng th tr ng trong n c, m t m t Malaysia c g ng nng cao m c s ng c a nhn dn ni chung, m t khc t o i u ki n cho s pht tri n c a t ng l p trung lu. Theo tiu chu n c a Malaysia, nh ng ng i c x p vo t ng l p trung lu l nh ng ng i c thu nh p bnh qun 2000 ringt m t thng (hn 500 USD M ). T ng l p trung lu chi m t i 30% dn s Malaysia vo nm 1999 v ang l l c l ng tiu dng l n n c ny. Pht tri n t ng l p trung lu chnh l bi n php kch c u c hi u qu lu di v b n v ng m nhi u n c ASEAN khc cng ang th c hi n.

Th hai, tch c c tham gia vo ti n trnh lin k t kinh t khu v c. Lin k t kinh t khu v c
1

ASEAN hi n nay c th c hi n thng qua k ho ch

D n theo Tin Kinh t c a Thng t n x Vi t Nam, ra ngy 3-4-2000 296

xy d ng Khu m u d ch t do ASEAN (AFTA). Nh ng k t qu tri n khai AFTA trong m y nm v a qua cho th y bun bn trong n i b gi a cc n c thnh vin ASEAN tng ln ng k . B ng d i y s cho th y tnh hnh bun bn trong n i b ASEAN sau hai nm th c hi n gi m thu theo quy (CEPT). nh c a Hi p nh u i thu quan hi u l c chung

B ng 1: Xu t kh u trong n i b ASEAN (t t c cc s n ph m) Tri u USD N c 1994 1995 M c tng tr ng (%) Bruny Indonesia Malaysia* Philippines Singapore Thi Lan ** Vi t Nam *** 457,52 5.787,97 15.002,15 1,425,12 28.806,68 7.931,37 794,70 233,41 6.334,00 18.429,01 2.361,32 33.095,20 8.894,08 685,39 -50,08 9,43 22,84 65,69 14,89 11,30 -

*: Thi u s li u xu t kh u trong qu IV c a Malaysia sang Thi lan v Vi t Nam. **: Thi u s li u xu t kh u nm 1995 c a Thi Lan sang Vi t Nam v s li u xu t kh u trong qu IV sang Malaysia. ***: Thi u s li u xu t kh u nm 1995 c a Vi t Nam sang Thi Lan v s li u xu t kh u trong qu IV sang Malaysia.

297

Ngu n : Ban Th k ASEAN.

T b ng trn, chng ta th y AFTA gip h u h t cc n c ASEAN m nh tr c xu t kh u trong khu v c, tuy m c N c xu t kh u Philippines (65,69%), tng khng

u nhau. ng

c nhi u nh t sang cc th tr ng ASEAN l ng th hai l Malaysia (22,84%) Singapore ng th t (11,30%).

th ba (14,89 %) v Thi Lan

Vi c gi m thu cng lm tng nh p kh u trong n i b ASEAN. T b ng 2, chng ta th y sau m t nm tri n khai AFTA nh p kh u n i b trong ASEAN 7 tng trung bnh 21,75% i v i c nhm. Cc n c c t l tng nh p kh u trong n i b ASEAN trong nn 1995, cao nh t l Vi t Nam (27,29%), Indonesia (27,20%), Philippines (26,74%), Thi Lan (25,28%).

B ng 2: Tnh hnh nh p kh u trong n i b ASEAN d i tc AFTA (t t c cc s n ph m 1991-1995). n v : tri u USD N c 1993 1994 1995 1994 (%) 1995 (%) ng c a

Bruny Indonesia Malaysia

886.26 2.642,23

983.37

1.012,62

10,95 22,28 30,05

2,97 27,20 14,55

3.230,84 4 .109,54 2.476,30

8.374,62 10.891,23

298

Philippine s Singapore Thi Lan Vi t nam T ng c ng

1.882,64

2.462,44

3.120.84 9.105,06 8.905,29 2.160,62

30,80 8,10 4,82 3,05 1,75

26,74 13,16 25,28 27,29 5,29

18.627,84 21.999.39 5.671,23 1.269,02 39.353,96 7.079,02 1.688,42

48.334,7 30.890,25

Ngu n : Ban Th k ASEAN.

ng lu l do tc ngoi.

ng c a AFTA, bun bn trong n i b ASEAN i v i bn o

tng ln, nhng khng lm gi m bun bn c a Hi p h i v bun bn trong khu v c. Th c t

i u ny cho th y AFTA th t s c vai tr kch thch s n xu t khi n cc nh lnh y khu v c m u d ch t u t thng thong

ASEAN quy t tm "tng c ng lin k t v h p tc kinh t b ng cch th c hi n nh ng chi n l c chung sau: Th c hi n do ASEAN (AFTA) v thc hi n khu v c y trao i thng thong v d ch v ; th c

u t ASEAN vo nm 2010 v lu ng

vo nm 2020; tng c ng v m r ng h p tc ti u vng cc khu v c v ti u vng tng tr ng hi n c v s p c "1.

Khng d ng l i

AFTA, m t vi n c thnh vin Hi p h i ngh t i

vi c a lin k t kinh t khu v c ln n c thang cao hn, t c l thnh l p m t th tr ng chung ASEAN.2

1

Trch T m nhn 2020, ti li u d n. V phng di n l thuy t, ti n trnh lin k t kinh t khu v c vao g m 4 n c sau: i) Khu v c m u d ch t do (Free Trade -Area). y l b c u tin c a ti n trnh 1in k t kinh t khu v c. Nh ng n c tham gia khu v c m u d ch t do s th c hi n 299

Th t ra, t ng xy d ng m t th tr ng chung ASEAN c T ng th ng Philippines Phc inng Mccc t nu ra t gi a nh ng nm 70 th k XX, nhng khng c cc nh lnh ch c o khc c a Hi p h i ch p ngh nh n. Kin tr v i t ng , vo nm 1986, t i H i ngh ASEAN t Manila, B tr ng kinh t Philippines, m t l n n a, l i thnh l p Th tr ng chung ASEAN tr c nm 2000. khng nh n c s ngh ny cng c n

ng h c a cc n c thnh vin khc. L do c

a ra l s pht tri n c a ASEAN cha t o ra c nh ng ti n thi t cho vi c xy d ng m t th tr ng chung nh v y.

T i gi a nh ng nm 90 th k XX, khi kinh t cc n c ASEAN 6 pht tri n cao v ang ph i c a nh ng i di n v i nh ng thch th c m i n y sinh t B c M , Ty - b c u v s xu t hi n s pht tri n ch ngha khu v c

i th c nh tranh m i, nh t l C ng ha nhn dn Trung Hoa,

m t s n c trong nhm ASEAN 6 nh n th y s c n thi t c a vi c xy d ng Th tr ng chung ASEAN. Thi Lan l m t trong nh ng n c ang tch c c c ng cho t ng . Tr c H i ngh c p cao ASEAN l n th n c ny ku g i Chnh ph Thi V (12-1995), nhi u nh khoa h c

vi c h y b cc hng ro thu quan v phi thu quan, t o ra m t khu v c bun bn t do gi a h v i nhau. Tuy nhin, m i n c v n duy tr ch thu quan ring i v i cc i tc thng m i bn ngoi. ii) Lin minh thu quan (Custom Union) l b c ti p theo c a qu trnh lin k t kinh t khu v c. Cc n c tham gia Lin minh thu quan s cng p d ng m t ch thu quan chung i v i cc i tc bn ngoi. iii) Th tr ng chung (Cummon Market) c xem l m t b c pht tri n kh cao c a lin k t kinh t khu v c. Trong th tr ng chung, hng ha, d ch v , ngu n v n v lao ng c a cc n c thnh vin s c i chuy n t d o t n c ny sang n c khc. Lin minh kinh t (Economic Union) l b c pht tri n cao nh t c a lin k t kinh t khu v c. Trong lin minh kinh t cc n c thnh vin c th s d ng m t ng ti n chung. Cho t i hi n nay, ch Lin minh chu u t t i m c lin k t trn. 300

Lan chnh th c a ra , Hi p h i

ngh thnh l p Th tr ng chung ASEAN. Theo

n lc ASEAN ngh t i vi c xy d ng m t th tr ng chung nh c p t i vi c thnh l p Th tr ng chung, nhng khng c c php ngh t i i u . Tr c H i b t k m c

v y. M c d cho t i nm l995, khng c m t vn ki n chnh th c no c a ngha l ASEAN khng bao gi

ngh c p cao ASEAN l n th IV (1992), lin k t kinh t , d

no, cng l i u c m k trong cc h i ngh , cc vn b n c a ASEAN. V y m khi nhu c u pht tri n c a Hi p h i i h i ph i thi t l p m t s lin k t kinh t trong khu v c ch khng ph i ch d ng l i ho ch h p tc r i r c, cc nh lnh i u c m k trn ASEAN c quy t cho qu trnh lin k t kinh t khu v c tuyn b thnh l p Khu v c m u nh ng k u o Hi p h i s n sng v t qua ch t do, m ng Nam . Do , n u

nh xy d ng m t th tr ng chung trong tng lai, th t ra l ch , li u s pht tri n hi n nay lin k t kinh t khu Vi n c.

i u ny cng ch l i ti p m t b c n a trn con ng lin k t kinh t khu v c m thi. V n cho php Hi p h i chng ta chuy n ln m t trnh nghin c u chu , tr ng B i v: Th nh t, kinh nghi m c a Lin minh chu u cho th y t ng v m t th tr ng chung khng ph i l m t t ng vi n vng. t ng c hi n th c ha trong th c t v ang ng gp tch c c vo s pht tri n kinh t c a m i n c thnh vin cng nh c a ton lin minh.

v c cao hn cha? Theo quan i m c a cc khoa h c lm vi c d ng m t th tr ng chung trong khu v c l c th th c hi n

i h c Chulalongkon, Thi Lan th vi c xy

Th hai, b n thn s pht tri n kinh t v nh ng ti n b trong lin k t kinh t khu v c c a ASEAN hi n nay ang t o ra nh ng ti n cho vi c

301

xy d ng m t th tr ng chung trong khu v c Hi p h i.

V phng di n kinh t , "khng th ph nh n r ng m t s tr ng i ch ng l i s h p tc c a ASEAN m t i. N u so snh v i th p k tr c kinh t c a ASEAN t ra ha h p hn, h p tc bun bn kh h p tc ASEAN c s l ng nhi u hn. M c chung v quy t tm ph n u t ngoi khun suy ngh t i l i ch

u v l i ch chung gi a cc n c thnh vin

pht tri n r t cao... Nh v y n n mng c thi t l p cho vi c pht tri n cao hn n a trong nhi u lnh v c. N khng ch gi i h n trong quy nh Khu v c m u d ch t do ang c kh n trng pht tri n m cn c n l c c a h p tc t nhn trong nhi u ngnh nh thng m i, cng nghi p, ti n t ngn hng, b o hi m, v n t i giao thng, ng b , ng th y, ng khng du l ch. T t c khc nhau. V phng di n chnh tr , ASEAN c m r ng cc n c trong khu v c. Quan h h p tc v i cc n c ASEAN bao g m t t c i tho i ang ang c nng cao ch t l ng m c

pht tri n t t. M t s n c thnh vin c a EU mu n nng cao vai tr c a khu v c chu - Thi Bnh Dng, tng t nh vai tr c a chu u. Lin minh chu u

Th ba, khi p ng v i nh ng thch th c c a ton c u ha, ng nam s tr nn m c a th t s i v i cc dng t do c a thng m i, lao ng thng tin v cng ngh xuyn qua cc ng bin gi i qu c gia.

Nh v y, th tr ng chung l i h i khch quan c a s pht tri n c a ASEAN k nguyn ton c u ha.

302

Trong khi phn tch v kh nng xy d ng m t Th tr ng chung trong khu v c, cc h c gi trn cn i xa t i m c ni r ng: "N u nh c n ph i c s lin k t v th ch gi a cc n c h i vin, th i u c n thi t l thc y t ch c nh n c c a ASEAN tr thnh m t b ph n c a ASEAN thay v tch bi t v khng th ph i h p v i nhau m t cch c hi u qu ". a ra ki n trn, c l cc h c gi Thi Lan mu n ni r ng ASEAN c n ph i ti n hnh c i cch c c u nh Lin minh chu u hi n nay. tr thnh m t t ch c khu v c tng t

Vi c thnh l p m t Th tr ng chung ASEAN l i u cc n c trong khu v c c n ngh t i. B i v, th tr ng s cho php cc l i th so snh c a m i n c thnh vin c khai thc m t cch h p l v c hi u qu hn nh s di chuy n t do c a thng m i, t b n, tri th c v lao Khi th tr ng chung c xy d ng, h p d n hn v i cc nh v n u t ngu n lao u t ngo i qu c m cn gi ng. ng Nam s khng ch tr nn c cc ngu n l i khu v c

ng ch t xm c a cc n c ASEAN

m khng b ch y ra n c ngoi nh hi n nay.

ng nhin, vi c xy d ng m t Th tr ng chung ASEAN khng n gi n, d nh ng l i ch m n s a l i cho ng Nam l i u c th nhn th y c. Th tr ng ch c th c xy d ng trn c s thnh u t, cc

cng c a AFTA. B i v, n u cc n c ASEAN khng th bun bn t do v i nhau, ch c ch n h khng th cho php cc dng v n ngu n lao ng v tri th c c t do di chuy n qua nh ng ng bin

gi i c a nhau. Nh v y, AFTA khng ch l b c chu n b c n thi t cho vi c xy d ng Th tr ng chung trong ASEAN m c n l m t s th

303

thch v ch h p tc c a m i n c thnh vin. Li u cc n c ASEAN c quy t tm v t qua ch ng ng u tin c a ti n trnh lin k t i u ny khng ch o cc qu c gia thnh vin kinh t khu v c i ti p nh ng b c xa hn khng?

ph thu c vo ch h p tc c a cc nh lnh ph i m t cch ng ng

m cn ph thu c tr c h t vo k t qu c a h p tc khu v c v vi c phn u cc l i ch c a s h p tc . M t s phn ph i pht tri n gi a cc n c thnh vin c rt ng n ng u l i u ki n ASEAN i xa hn trong y u cc k t qu h p tc khu v c ch c th th c hi n c, khi s

chnh l ch v trnh l i. V y l, pht tri n

ti n trnh lin k t khu v c. Ng c l i, lin k t kinh t khu v c s t o c h i cho cc n c thnh vin km pht tri n hn trong Hi p h i nhanh t c tng tr ng kinh t c a mnh.

Tuy nhin, vi c ti p t c tri n khai AFTA trong nh ng nm s p t i khng n gi n. C m t vi d u hi u cho th y ch ngha dn t c v phng di n kinh t l i ang tr i d y m t vi n c thnh vin, lm n n lng nh ng l nguyn nhn n c thnh vin khc. Ch ngha dn t c v kinh t

lm tan v nh ng c g ng h p tc kinh t c a ASEAN trong m y th p nin qua. N u chng ta mu n nhn th y m t Khu v c m u d ch t do c xy d ng thnh cng ng Nam , chng ta ph i c g ng v t qua t m nhn h n h p c a ch ngha dn t c c c oan v kinh t h ng t i nh ng l i ch khu v c r ng l n hn v xy d ng nh ng n n mng ch c ch n hn cho s pht tri n b n v ng trong tng lai c a m i n c cng nh c a ton khu v c.

Cu c kh ng ho ng ti chnh, ti n t v a qua cng cho th y tc h i c a vi c qu ph thu c vo ngu n v n u t bn ngoi. Th t ra, ti n hnh

304

cng nghi p ha trong nh ng i u ki n khc h n v i nh ng i u ki n khi cc n c phng Ty ti n hnh cng nghi p hoa cch y m y th k , vi c ph thu c vo cc ngu n v n u t bn ngoi l khng trnh kh i. i, nh t l nh ng ngnh cng c c th hon ton t tc Hn n a, khi nhu c u pht tri n kinh t tng ln nhanh chng nh hi n nay, khi nhi u ngnh cng nghi p m i ra t hng cv n u trn th gi i nh M , Nh t B n, u t. nghi p tri th c, th khng m t qu c gia no, d l nh ng c ng qu c kinh

V n

t ra l

ch lm th no

ASEAN khng b ph thu c qu cho s ph n cc nh b i chnh ph v nhn dn cc

nhi u vo ngu n v n

u t t bn ngoi, lm th no

n n kinh t c a chng ta c quy t

n c ASEAN, ch khng ph i b i vi k bun ti n trn th gi i nh Th t ng Malaysia Mahathia Mohamat nhi u l n ni t i.

lm c i u , trong Chng trnh hnh v n ASEAN s

ng H N i, ASEAN

ch trng pht tri n th tr ng v n ASEAN. Vi c pht tri n th tr ng c th c hi n b ng nhi u bi n php, trong c cc bi n php chnh sau: - Xy d ng c ch nim y t cho cc x nghi p v a v nh v i cc n c thnh vin m i. - T o i u ki n thu n l i cho vi c chu chuy n v n v gi i. - Thc y ch ng khon ha ASEAN. u t qua bin cc th i

tr ng v n ASEAN vo nm 2003 v vo th i i m mu n hn

- Chu n b khun kh cho vi c xy d ng m t th tr ng tri phi u ASEAN vo nm 2000.

305

- Xc ti n m ng l i lin k t gi a cc ngn hng pht tri n n c thnh vin cung c p v n cho cc d n c hi u qu .

cc

Bn c nh cc bi n php trn, ASEAN cn n l c nng cao kh nng c nh tranh cho hng ha xu t kh u c a Hi p h i. B i v, chnh l bi n php t t nh t gi m b t s ph thu c vo bn ngoi. Ch ng no hng ha xu t kh u c a ASEAN cn cha c s c c nh tranh cao trn th tr ng qu c t , ch ng cc n c thnh vin Hi p h i cn ph i ch u nh ng p t c a bn ngoi. Trong nhi u tr ng h p, nh ng p nh ng m i. ng nhin, vi c nng cao kh nng c nh tranh cho hng ha c a ASEAN khng ch nh m vo m c ch trn m cn nh m tng tr ng kinh t lin t c c a ASEAN. m b o cho s giai o n hi n nay, mu n nhi u n c nh h ng pht ng, t p trung ti t xu t pht t ng c thu n ty v chnh tr v ch ng c lin quan g t i thng

nng cao kh nng c nh tranh c a ASEAN, khng th ch d a vo vi c khai thc nh ng l i th s n c c a khu v c. Hn n a, gi lao ng th p cng khng cn n a. N u c ti p t c ASEAN nh ng l i th c nh tranh v s s n c c a ti nguyn thin nhin, tri n vo nh ng ngnh cng nghi p t p trung lao

nguyn nh tr c, hng ha c a ASEAN s khng th c nh tranh v i hng ha ch t o c a Trung Qu c, n c ang c l i th so snh hn h n trong nh ng ngnh cng nghi p ny.

2.1.2 - Pht tri n khoa h c cng ngh , t o ti n kinh t tri th c

chuy n sang n n

nng cao kh nng c nh tranh cho hng ha xu t kh u c a ASEAN, i u quan tr ng l ph i thay i m hnh tng tr ng d a vo tng u t

306

nh hi n nay. M hnh ny tiu t n nguyn li u v s c lao hi u nng u t th p. V y lm th no ng lnh ngh tng hi u nng

ng, nhng u t trong

khi ASEAN cn b ph thu c vo cng ngh c a n c ngoi v cha c l c l ng lao ti p thu nh ng cng ngh cao?

Gi i php cho v n

ny l pht tri n nng l c cng ngh c a ASEAN s c ti p thu cc cng ngh

v pht tri n ngu n nhn l c c k nng cao c chuy n giao t bn ngoi vo.

Pht tri n nng l c khoa h c cng ngh l m t vi c lm h t s c kh khn, n u khng ni l qu s c h i nh ng kho n v n i v i cc n c ang pht tri n. B i v, n i mua s m thi t b , d ng c th nghi m cao. Hn n a, trong b i c nh cc nh cao trong h u h t cc u t l n

v o t o ngu n nhn l c c trnh

c ng qu c cng nghi p chi m lnh cc

ngnh khoa h c cng ngh m loi ng i sng t o ra cho t i hi n nay, li u cc n c ang pht tri n, trong ASEAN, c nn v c th theo u i vi c xy d ng kh nng khoa h c cng ngh ring n a khng, trong khi ngu n cng ngh c s n cc n c cng nghi p pht tri n? t ra hi n nay. l cu h i m nhi u n c ang pht tri n

Theo quan i m c a nh nghin c u Thi Lan Phayap Phyormyont, "Thi Lan s c l i nhi u hn, n u ginh c cng ngh n c ngoi c s n trn th gi i, ph h p v i nh ng i u ki n c a n, s d ng v ph bi n n m t cch c hi u qu hn l c g ng pht tri n cng ngh ring vo giai o n hi n nay... S pht tri n c a a phng v cng ngh ch nn ti n hnh trong nh ng lnh v c c l a ch n c n th n, trong lnh

307

v c m nh ng cng ngh t t1.

c s n trn th gi i, khng ph h p, qu

, ho c nh ng lnh v c Thi Lan c kh nng nghin c u v tri n khai

Quan i m v pht tri n khoa h c cng ngh trn ng cc n c ASEAN khc cn nh c. Tuy nhin, n u chng ta tin ti n trn th gi i

Thi Lan v cho mnh b

h ng d n b i quan i m cho r ng t t c cc ngnh khoa h c cng ngh u "c ch , cc n c ang pht tri n s khng m ch c cch th thay th v tr c a h trong nh ng ngnh cng ngh

ti p thu cc s n ph m khoa h c cng ngh c a h , c i bi n i cht cho ph h p v i hon c nh c th c a n c mnh th t h n ch kh nng pht tri n khoa h c cng ngh c a b n thn. N u 45 nm tr c y, ng i Nh t B n cng c quan i m tng t nh quan i m c a TS. Phayap Phyormyont, th ch c h n h ngh hi n i nh hi n nay! khng c c m t n n khoa h c cng

ng nhin, trong th i no d i

i ngy nay, s khng c nh lnh

o qu c gia

t t i m c ch tr ng t l c cnh sinh hoan ton v cng ngh . n v ph h p v i kh nng

Vi c ti p thu cc cng ngh s n c l ng n c ASEAN.

ti chnh v nhn l c c a h u h t cc n c ang pht tri n, k c cc

V n

c n th o lu n

y l lm th no xc

nh c m t v tr t i u cc n c ASEAN chen

c a ASEAN trong n n khoa h c v cng ngh th gi i? Li u c cn "ch tr ng" no trong n n khoa h c cng ngh
1

Phayap Phyonnyont: "Sustainable Development in Thailand: a holistic approach". Published in the book: "Sustainable and balanced Development in the Asia - Pacific" by Korea Development Institute, p. 186). 308

chn vo nh khng? Trong th i

i cch m ng khoa h c- cng ngh hi n

nay, khng th ni r ng nh ng ch tr ng trong n n khoa h c cng ngh th gi i c l p h t. Cn r t nhi u lnh v c m i m c n c nghin c u v khm ph. Do v y c h i cho cc n c ang pht tri n, trong c ASEAN, tham gia vo qu trnh pht tri n khoa h c cng ngh c a th gi i v n ang pha tr c. Tuy nhin, do i u ki n cn h n ch v ti chnh v nng l c nghin c u-tri n khai hi n nay c a t t c cc n c ASEAN, chng ta c n t p trung vo pht tri n m t s ngnh cng nghi p m i v cng nghi p c th.

Trong s cc ngnh cng nghi p m i, h u h t cc n c ASEAN ang t p trung vo pht tri n cng ngh thng tin ( IT), m t ngnh cng nghi p cn r t tr v cn nhi u c h i cho cc n c ang pht tri n. Malaysia l m t v d . Trong nh ng nm qua, Malaysia g t hi c nhi u thnh cng trong qu trnh pht tri n kinh t - x h i. Cho t i nay khi x y ra kh ng ho ng ti chnh, ti n t , v nhi u phng di n, Malaysia Malaysia hi u r rng l i tt i tiu chu n c a m t n n kinh t cng nghi p ha m i. Nhng chnh ph ti p t c pht tri n, Malaysia khng th ch d ng m t n n kinh t cng nghi p ha m ph i chuy n h ng n n kinh t

c a mnh sang kinh t d a trn tri th c.

V i m c ch xy d ng m t n n kinh t nh v y, Chnh ph Malaysia r t coi tr ng vai tr c a khoa h c cng ngh , c bi t l cng ngh thng tin. B i v, "Trong b i c nh pht tri n nhanh chng c tnh ch t ton c u v khoa h c-cng ngh , cng ngh thng tin tr thnh m t cng c quan tr ng c th a t i nh ng thay i trong l i th so snh v kh nng c nh tranh c a cc n n kinh t trn th gi i.

309

V i nh n th c nh v y v vai tr c a cng ngh thng tin, chnh ph n c ny quy t hi n i trn. thnh l p H i nh tng c ng u t pht tri n ngnh cng ngh nh pht tri n cng ngh thng tin, Malaysia quy t ng

ng cng ngh thng tin qu c gia (National Information ra K ho ch qu c gia v cng ngh

Technolygy Council). H i

thng tin (NITA). K ho ch ny c m c ch " m b o m t s ti p c n c tnh ch t h i nh p v ph i h p thnh m t x h i dn s i v i vi c chuy n ha x h i Malaysia t trn c s tri th c". H ng t i m c tiu trn,

NITA l p ra khun kh cho m t chi n l c ba ng nh (a trree pronged strategy) bao g m m t s pht tri n cn b ng c a ba y u t c tnh ch t chi n l c l pht tri n ngu n nhn l c, c c u h (infostructure) v ng d ng nhu c u tiu dng. Tri n khai chi n l c ny, nhi u chng trnh c tnh ch t then ch t c v ch ra v c th c thi b i cc c quan thch h p. M t trong nh ng chng trnh nh v y l Chng trnh thao di n ng d ng (Demonstrator Application Programme). Th c hi n chng trnh trn, chnh cung c p 50 tri u Ringt cho H th ng ti tr cho Chng trnh thao di n ng d ng DAP). H th ng ny c l p ra nh m t o c h i cho ng i M Lai l p ra cc chng trnh ph n m m v i nh ng n i dung mang tnh ch t a phng v c thi t k mang tnh ch t b n a. t ng thng tin t trn c s thng tin c h ng d n b i

Hi n nay, Malaysia cng ang c g ng xy d ng Siu hnh lang a thng tin (Multimedia Super Corridor - MSC) nh m t o ra ch t xc tc cho vi c m r ng cc ngnh c ng nghi p c lin quan t i cng ngh thng tin v t o mi tr ng thu n l i cho vi c pht tri n cng ngh trn m t cch c

310

tr t t . xy d ng MSC, chnh ph Putrajaya v Cyberjaya. a ra nh ng khuy n khch v ti chnh,

xy d ng h t ng c s v vi n thng v pht tri n cc thnh ph tr tu

Nh n c cng c nh ng chnh sch h tr cho cc doanh nghi p nh ho t ng trong lnh v c thng tin. Vo nm 1997, Malaysia l p ra c ng ha nim y t gi th tr ng ng k vo quan Giao d ch ch ng khon v t

ch ng khon Malaysia (Malaysian Exchange of Securities Dealing and Automated Quotation-MESDAQ). Nh ng cng ty mu n v ho t MESDAQ ch c n c v n thanh ton l 2 tri u Ringt, khng c n c h s ng trong cc lnh v c nh i n t cao c p, cng ngh sinh h c, v t li u tin ti n, kho ng khng v vi n thng.

Bn c nh bi n php trn, chnh ph cn cho php thnh l p cc Cng ty pht tri n a thng tin (Multimedia Development Corporation-MDC) khuy n khch v qu n l vi c th c hi n cc chng trnh, cc d n c lin quan t i IT. Cc cng ty c t cch php nhn c a MDC c mi n tr cc yu c u v quy n s h u a phng v khng b h n ch v s chuyn mn cao. Cc l ng s d ng cng nhn n c ngoi c trnh ph i p d ng cc bi n php ki m sot trao Malaysia t ngy 1/9/1998.

cng ty cng c mi n thu trong vng 10 nm v c mi n khng i c l a ch n c th c thi

c h ng t cch php nhn c a m t MDC, cc cng ty ng k ph i l nh cung c p, ho c s d ng l n cc s n ph m a thng tin v d ch

311

v , c s l ng cng nhn c tri th c ng k v c kh nng chuy n giao cng ngh cho Malaysia. Tnh t i ngy 31/12/1998, 88 cng ty c a cc nh kinh doanh Malaysia c 195 cng ty c nh n t cch php nhn MDC. Trong s cc cng ty trn c a phng (chi m 45,l%), 49 cng ty lin doanh (25,l%), 3 cng ty c a Canada (l,5%), 23 cng ty c a chu u (12%), 6 cng ty c a Nh t B n (3%), 16 cng ty M (8,2%) v 10 cng ty c a cc n c khc (5,1%).

Nh m h tr s pht tri n c a cng ngh thng tin, Chnh ph Malaysia c bi t quan tm t i vi c pht tri n ngu n nhn l c cho ngnh cng i ny. Cho t i cu i nm 1998, Malaysia c kho ng 87.000 ngh hi n

ng i lm vi c trong cng ngh thng tin, trong 28.000 ng i ho t ng h tr v k thu t, chi m 32,2%, cc k s ph n m m ch c kho ng 8.000, chi m 9,6%. Hi n nay, Malaysia ang r t thi u cc chuyn gia, cc cng nhn c k nng v pht tri n h th ng v m ch, nh ng cn b l p trnh v qu n l d li u....

Ngu n cung c p nhn l c cho cng ngh thng tin c a Malaysia d a vo 12 vi n nghin c u c a nh n c, 7 tr ng i h c k thu t v 159 vi n t t c cc b c t nhn o t o v cng ngh thng tin v a thng tin. Cc c s nghin c u v o t o ang o t o kho ng 65.200 sinh vin t i h c cho t i cao h c. Ngoi ra, t i cc vi n o t o cng nghi p i h c a thng u th gi i

cng c bi gi ng v cng ngh thng tin. T ng s sinh vin tham d cc bi gi ng ny ln t i 753 ng i. Vo nm 1998, tr ng tin c. thnh l p v ang o t o 13.000 sinh vin. Thnh l p tr ng i h c ny, Malaysia hy v ng tr thnh m t trung tm hng

312

o t o v p d ng tri th c trong cc lnh v c c lin quan t i cng

ngh thng tin v a thng tin. Vi c o t o v cng ngh thng tin cng c m r ng t i cc vin ch c ang lm vi c trong cc c s c a nh n c. Th c hi n ch trng , Vi n qu c gia v hnh chnh cng c ng c chnh ph giao trch nhi m ti n hnh v i u ph i vi c o t o cng ngh thng tin trong khu v c nh n c. Trong su nm 1992-1998, Vi n ti n hnh 257 kha h c cho 8653 ng i.

Cng v i nh ng c g ng pht tri n ngu n nhn l c cho cng ngh thng tin. Chnh ph Malaysia cn coi tr ng vi c ph c p tin h c cho nhn dn lao ng. Theo h ng Malaysia l p ra Qu pht tri n nhn l c. cung c p 64,8 tri u Ringt cho vi c Trong ba nm, 1996-1998, Qu

ph c p tri th c v cng ngh thng tin. Vo thng 5-1998, Qu pht tri n nhn l c l p Chng trnh o t o cho nh ng cng nhn b c t gi m do kh ng ho ng ti chnh. T ng s ti n c dnh cho chng trnh ny l 846.000 Ringt. p ng nhu c u pht tri n nhanh chng v cng ngh , vi c xy d ng k t c u h t ng vi n thng cng c chnh ph coi tr ng. Hi n ny, Malaysia s ng i dng i n tho i tng t 16,6 i n tho i trn 100 dn vo 1995 ln 22,5/100 dn 1998. S ng i s d ng internet cng tng t 1.087 (1995) ln 25.000 ng i (1998). Cc Linh v c Internet tng t 97 ln vng ba nm1.
1

Nh ng thng tin v s li u lin quan t i s pht tri n cng ngh thng tin c s d ng . y trch t cu n: "Md- term Review of the seventh Malaysia Plan 1996-2000": Published by prime ' Minister's Department, Malaysia. 1999.p.270-276.

313

Nh ng c g ng pht tri n khoa h c cng ngh ni chung, cng ngh thng tin ni ring c a Malaysia ang t o ra nh ng n n mng v ng ch c hn cho s pht tri n b n v ng c a Malaysia trong tng lai.

Cng nh Malaysia, Philippines c nhi u c g ng trong vi c chuy n n n kinh t theo h ng tri th c ha, Trong lnh v c ny, philippines c nhi u thu n l i hn m t s n c ASEAN khc, k c Malaysia. lao i ng ng lnh ngh v ni ti ng Anh thnh th o l i u ki n thu n l i

philippines xy d ng cc ngnh cng nghi p d a trn tri th c. Hi n nay, ngnh cng ngh thng tin c a Philippines ang pht tri n kh m nh. K t nm 1994, c kho ng 50 doanh nghi p l p ki n my tnh c thnh l p v i v n ph t vi m ng, s n xu t c u u t kho ng 6,6 t USD. Chnh n c ny. Trung tm

cho php thnh l p cc trung tm pht tri n cng ngh thng tin

c a nh n c v t nhn trn kh p lnh th Philippines hi n nay.

Gateway l m t trong nh ng trung tm cng ngh thng tin l n nh t y ang l p rp th nghi m r t nhi u lo i my Philippines hi n tnh vo b c nh t trn th gi i. Cc s n ph m cng ngh thng tin tr thnh m t trong nh ng m t hng xu t kh u ch l c nay. Vo nm 1999 kim ng ch xu t kh u vi m ch v cc s n ph m t tng 31% do v i 1998 v cung c p 1/4 t ng s vi c lm trong cc cng ty s d ng t 10 lao ng tr ln.

cc n c ASEAN khc, k c cc n c thnh vin m i nhi u c g ng ang c th c hi n nh m chuy n d n n n kinh t hi n nay thnh cc n n kinh t d a trn tri th c.

314

Nh m tng c ng kh nng khoa h c cng ngh c a Hi p h i cng ngh thng tin, trong Chng trnh Hnh d ng cc hi p

c bi t l

ng H N i, ASEAN

ra m t s bi n php c th nh thi t l p h t ng thng tin ASEAN xy nh gi a cc n c thnh vin v cc m u thi t k , tiu u n v chu n ha, k t n i v v n hnh lin h th ng c a h th ng cng ngh thng tin vo nm 2001 thi t l p cc m ng l i cc trung tm khoa h c cng ngh v cc vi n khoa h c vo nm 2001...

Cng v i vi c pht tri n cng ngh

ng tin, nhi u n c SEAN ch i. u l

pht tri n cc cng ngh ch bi n cc s n ph m nng nghi p nhi t y l m t h ng i ng. B i v, h u h t cc n c ASEAN nh ng n c c n n nng nghi p nhi t ngh ch bi n nng s n nhi t

i phong ph. Pht tri n cc cng

i khng ch gip h gia tng gi tr cho i c a th gi i. Hi n

nng s n xu t kh u c a mnh m cn l phng cch gip ASEAN xc nh c v tr ring trong n n cng ngh hi n nay, Malaysia r t t ho v ng u th gi i v cng ngh ch bi n d u nh vi tr

c , cn Thi Lan th ang lm ch cng ngh nui tm s tin ti n nh t th gi i. Kinh nghi m c a Malaysia v Thi Lan trong vi c xc c a h trong n n cng ngh th gi i r t ng cc n c ASEAN khc

h c t p. Cc n c ng Nam c th cn lu m i pht minh ra c cc cng ngh tin ti n trong nh ng ngnh cng nghi p ng tu ch t o my bay... nhng chng ta ph i v ch t m c tiu tm ra nh ng cng ngh hi n c th , ASEAN m i c ch i ng nh t trong vi c ch bi n g o, h i s n v hoa qu nhi t i vo cc ngnh cng nghi p ring trong n n cng ngh th gi i trong th k XXI. i ng l nh... B i

2.1.3 - Pht tri n con ng i l tr ng tm v b n v ng c a ASEAN trong th k XXI

ng l c cho s

pht tri n

315

pht tri n v nng cao kh nng cng ngh t o cm t c a h hi n nay. i ng lao ng c k nng.

i u quan tr ng l ph i o i u ny i h i cc n c

ASEAN ph i ti n hnh c i cch h th ng gio d c v n cn nhi u b t c p

ASEAN, gio d c khng ch l phng ti n truy n th ki n th c, o t o ngu n nhn l c m cn l phng tin truy n b v duy tr b n s c vn ha dn t c. i v i Indonesia, gio d c v i t cch l m t b ph n ng. gp vo vi c xy th ng nh t c a nh r ng t t h p thnh c a s pht tri n qu c gia c nhi m v

d ng Indonesia thnh m t x h i tin ti n, chnh ngha v th nh v ng, c pht tri n trn n n vn ha Inonesia v s Indonesia a trn c s pancasila v trn Hi n php Indonesia 19451. V i quan ni m nh v y, Lu t gio d c c a Indonesia quy c cc c p h c, cc chng trnh gio d c trnh gi ng d y v i nh ng n i dung c b n sau: - Gi ng d y v Pancasila . - Gi ng d y v tn gio. - Gi ng d y v dn s . u ph i am b o mi chng

Bn c nh nh ng n i dung trn, chng trnh gi ng d y c a cc tr ng h c

1

Indonesia cn ph i tr ng b cho th h tr nh ng ki n th c c n

Trch t Lu t gio d c, c Chnh ph Indonesia ban b vo nm 1989. Xem: Culture in ASEAN and the 21stCentury, Unipress, 1988, P.71 Pancasila l 5 nguyn t c trong tri t l nh n c c a In onesia c Xuccn tuyn b trong m t di n vn c ngy 1/6/1945 tr c U ban i u tra chu n b cho n n c 1 p Nh ng nguyn t c l : -Tin t ng vo cha tr i - S nhn i, vn minh v chnh ngha ' - S th ng nh t Indonesia - M t n n dn ch d a trn s tham kh o c a nh ng ng i i di n t c s nh t tr - Chnh ngha x h i cho cc dn t c Indonesia.
2

316

thi t, ph h p v i i h i c a m t x h i cng nghi p. Do , chnh ph quy inh cc c p h c Indonesia u ph i c cc bi gi ng v ti ng a l; l ch s qu c Indonesia ton h c; gio d c khoa h c v cng ngh ; ti ng Anh.

gia v l ch s chung; th cng v ngh thu t; th d c - s c kh e; h a v

H th ng gio d c

Ind nesia l m t h th ng gio d c hon ch nh bao b c ph thng ko di 12 nm. Vo

g m t t c cc c p h c t m u gio t i ai h c. Tu i i h c c a tr em b t u t 7 tu i. Th i gian h c t p nm 1997 ton Indonesia c 29.448.000 h c sinh ti u h c, 8.384.000 h c sinh ph thng trung h c, 4.676.000 h c sinh trung h c d y ngh v 2.650.000 h c sinh c p ba1. T l sinh vin trn m t v n dn vo nm 1992 l 951, cao hn Malaysia (854/1 v n dn) v Mianma (559/1 v n. dn), nhng th p hn nhi u so v i Philippines (2696/1 v n dn), Singapore (2380/1 v n dn) v Thi Lan 2(2.166/1 v n dn) .

Malaysia, gio d c c coi l phng ti n s ng. Vo th i k thu c H

thnh cng trong cu c

a, nh ng ng i c o t o b ng ti ng Anh ng,

d tm c vi c lm trong cc c quan nh n c v cc doanh nghi p. c h ng lng thng v phc l i v y t . Khi h t tu i lao nh ng ng i ny cn c lnh lng hu. Nh ng ng i c h c t o thnh t ng l p th ng lu trong x h i Malaysia th i . Ngy nay, tr
Nh ng s li u v s l ng h c sinh cc c p In onesia c s d ng y c d n theo nh nghin c u Ninasapti Triaswati trong bi vi t: "Financing education in Indonesia: Beyond Micracle. Xem "Southeast Asia beyond 2000: Human dimension, Indonesian Economists Association (ISE ). 1998.p.135 2 S li u nm 1993 3 Nh ng s li u v s l ng sinh vin Indonesia v cc n c ASEAN khc c s d ng y trch t cu n: "T li u kinh t cc n c thnh vin ASEAN". Nxb Th ng k pht hnh, H N i, 1999. Tr.82,132,160,190,222 v 362
1

317

th c v n ti p t c c xem l t ng l p tinh hoa trong x h i. Th c t ny khi n nh ng ng i dn th ng Hoa, ng i n ho h c t p chm ch Malaysia, b t k l ng i M Lai, ng i u thc gi c v ng vin con em hay ng i Tamin,

tr ng v dnh k t qu cao trong cc k thi.

Theo quan i m c a Chnh ph Malaysia, gio d c c nhi m v n c

mb o t

s pht tri n ton di n cho m i c nhn nh m p ng yu c u c a

th i k cng nghi p ha. "Gio d c l m t c g ng lin t c h ng

t i m t s pht tri n ton di n cc ti m nng c nhn v i m c ch chung l o t o ra nh ng con ng i pht tri n hi ha, cn b ng v tr tu , tinh th n, tnh c m v th l c...1. Vo nm 1983, Malaysia ti n hnh c i cch gio trnh s d ng trong h th ng gio d c. Y u t trung tm c a h th ng gio trnh m i l h i nh p: h i nh p tri th c t nhi u ngu n, h i nh p v k nng h c t p, h i nh p cc gi tr tinh th n. Gio trnh m i ny c b n n i dung: ngn ng ; x h i v mi tr ng; k nng s ng v gio d c tn gio. Ngn ng bao g m: ti ng M Lai v ti ng Anh; n i dung x h i v mi tr ng g m cc mn khoa h c, ngh thu t, a l, l ch i s , n i dung gi ng d y v k nng s ng bao g m th ng k, khoa h c bao g m nh p. o H i v gio d c o c. Vi c gi ng d y v h c t p t t c

s ng, i n, c kh, ngh thu t; n i tung gio d c v tn gio v tinh th n cc mn trn ph i g n v i tri t l gio d c qu c gia v khi ni m h i

Nh v y, gio trnh m i, "trong khuynh h ng c a n, mang tnh ch t nhn vn v n tnh t i kha c nh tnh c m v tinh th n c a s pht tri n con ng i. H c t p v gi ng d y khng cn l ho t
1

ng my mc c a

Culture in ASEAN and the 21st century, Ibid. p. 123

318

vi c chuy n giao tri th c m l m t ho t nhu c u tm l c a sinh vin" .

ng nhn vn nh y c m

iv i

T i cc n c ASEAN khc, gio d c cng c gio d c

v tr cao. H th ng b c

Thi Lan bao g m cc tr ng h c c a nh n c v tr ng t b c cao h c, nh n c s cho php cc c s gio d c

th c. H c sinh h c trong cc tr ng c a nh n c c mi n ph ti u h c. Cn gio d c

qu n l cng vi c c a h trong gi i h n lu t php cho php. H th ng Thi Lan c chia thnh b n c p: m u gio, ti u h c, trung h c v c p III. Vi c qu n l h m u gio, ti u h c, trung h c, bao g m c cc tr ng k thu t v d y ngh , l trch nhi m c a B gio d c. Gio d c c p III c t d i s gim st c a B gio d c v B cc tr ng i h c. T nm 1977, Thi Lan p d ng h th ng 6+3+3, ngha l su nm ti u h c, ba nm trung h c b c th p v ba nm trung h c b c cao. T nm 1921, gio d c ti u h c c quy em. T i nm 1990, chnh ph c g ng nh l b t bu c i v i m i tr c th m r ng h h c b t

bu c ln chn nm (su nm ti u h c v ba nm trung h c b c th p).

Vo nm 1996, ton Thi Lan c 31.000 tr ng ti u h c c a nh n c, chi m 90% t ng s tr ng ti u h c n c ny: Ngn sch dnh cho gio d c ti u h c chi m kho ng 8% ton b ngn sch qu c gia T l tuy n sinh vo h ti u h c vo gi a nh ng nm 90 th k XX l 98%, vo h trung h c b c th p l 85%.

Culture in ASEAN and the 21st century, Ibid. p. 123

319

Gio d c trung h c c chia thnh hai giai o n. M i giai o n ko di ba nm. Gio d c trung h c c m c ch cung c p cho h c sinh nh ng tri th c v k nng lm vi c ph h p v i tu i tc, nhu c u v l i ch c a h . h trung h c b c th p, gio d c ng i h c. Gio trnh i cng s t o c s cho nh ng ngh nghi p tng lai ph h p v i kh nng, l i ch v khuynh h ng c a b c ny ho c c tnh ch t hon ch nh m t chng h c ti p. H c sinh t t nghi p cc tr ng trnh h c t p ho c t o c s

trn c th h c ln trung h c b c cao ho c chuy n sang h c ngh .

Nh ng nm 90 th k XX l giai o n qu Thi Lan. N i dung h c t p c c a nh tr ng vo c ng

trong h th ng trung h c

nh h ng l i, h ng tr ng tm vo

ch t l ng c a h c sinh, mi tr ng, khng kh h c t p v s . tham gia ng, s tham kh o v gim st chung nh m m b o k t qu t i a cho vi c gi ng d y. T nm 1990, gio trnh gi ng d y c a b c trung h c c s a ch a, cho php h c sinh c thm th i gian ty l a ch n h c ngo i ng hay h c ngh . Cng trong nm nh theo vo nm 1997, vi c 1990, chnh ph ''thng qua m t Ngh

h c t p b t bu c s m r ng t i h trung h c b c th p v mi n ph. Trong k ho ch pht tri n kinh t x h i nm nm l n th b y (l992-l996) m i nm. V Gio d c i cng m 100 tr ng trung h c v 100 tr ng cc vng nng thn xa nhnh (branch schools) t i cc tr ng ti u h c

xi cn cha c tr ng trung h c. Vo gi a nh ng nm 90 th k XX, c trn 500 tr ng ti u h c c a nh n c m thm h trung h c b c th p mi n ph. Vi c gi ng d y c h ng vo cc k nng ngh nghi p ph h p v i yu c u c a a phng.

320

i h c c a Thi Lan m c a cho t t c h c sinh t t nghi p trung ih c t t d i s gim st c a B cc v n i h c c a nh n c, ih c i h c. Hi n nay, Thi Lan c t t c 22 tr ng

h c b c cao. Cc tr ng trong c 12 tr ng

Bangkok. Ngoi ra, cn c 33 tr ng

v chuyn nghi p t nhn, o t o cc ngnh Nng nghi p, Ngh thu t, Ki n trc, Qu n tr kinh doanh, Kh o c S ph m, Nhn vn, Khoa h c x h i, Khoa h c chnh tr 31 tr ng tr ng i h c o t o b c ti n s. i h c c h o t o th c s, 10

Ngn ng gi ng d y trong cc tr ng nhin, ch t l ng o t o c a cc tr ng

i h c Thi Lan l ti ng Thi. Tuy i cao, nh t l

m t s tr ng, c cc bi gi ng b ng ti ng Anh. Nhn chung, i h c Thi Lan tng

hai tr ng Chulalongcon v Thammax c.

H th ng gio d c Vi c gi ng d y

Philippnes c t ch c theo m hnh gio d c c a i h c ti n hnh thng qua ti ng Anh. i u

M . Ch t l ng o t o c nh gi vo lo i cao nh t trong khu v c. cc tr ng t o i u ki n cho sinh vin Philippines ti p c n d dng v i cc ngu n thng tin v ngnh h c c a h trn th gi i

Chng ta s th y r hn tnh hnh gio d c trung h c v n c ASEAN qua nh ng s li u trong b ng 3.

ih c

cc

321

B ng 3: Gio d c trung h c, cao ng v ih c Nghn ng i

N c 1980 17,4

S h c sinh trung h c 1985 1990 20.5 25,7(d) 1993 28.2

S sinh vin cao 1980 0,1

ng

Bruney

v i h c 1985 1990 1993 0,6 1,2(d) 1,4

Indonesia 5721,8 9479,1 10965,4 11360,3 543,2 980,2 1515, 1795.5 Malaysia 1083,8 1295.0 1456,5 1566,3(b) 57,7 Philippine 2928,5 3214,2 4033.6 s Thi Lan 1920,0 2243,3 2230,4 7 93,2 121,4 170.1

4590,0 1276,0 1402 1709. 1583,8 3174.1 5 880,0 1027,0 952,0 1156,2 23.3 39.9 55.7 73,8

Singapore 180,0 190,3 185,7(d 185,7(d) (a) S li u nm 1989 )

(b) S li u nm 1992 (c) S li u c tnh (d) S li u nm 1991 Ngu n: T li u kinh t cc n c ASEAN, Nxb. Th ng k, H N i 1988, Tr.33.

Qua b ng trn ta th y, s l ng sinh vin vo h c cc tr ng cao ng Thi Lan m i c kho ng 88.000 sinh vin cao ng v

i h c v

cc n c ASEAN ngy cng tng nhanh. N u nm 1980, ton i h c, th 11

nm sau, s l ng sinh vin c a n c ny ln t i 1.156.200 ng i. Nh ng con s tng t c a Philippines l 1.276.000 v 1.583.800... Vi c ngy cng c nhi u thanh nin theo h c t i cc tr ng i h c ph n nh
322

hai th c t : th nh t hai, nhu c u v lao c cc n c ASEAN.

i s ng c a nhn dn cc n c ASEAN c i h c; th t t ng c trnh h c v n cao ngy cng tng ln

nng cao, gip h c kh nng g i con em t i h c cc tr ng

Tuy nhin, n u so snh t l h c sinh trung h c v i sinh vin cc tr ng i h c c th th y ch c kho ng 1/2 s h c sinh t t nghi p trung h c c thu ht vo cc tr ng kho ng 1/8 v Bruny 1/20. ih c Singapore. Cc con s tng ng c a Thi Lan v Philippines l kho ng g n 113; Indonesia: l/7; Malaysia

Nhn l i h th ng gio c cc n c trn

c, o t o

cc n c ASEAN 6, c th th y t t

u c g ng nng cao m t b ng dn tr cho nhn dn c a

h . Trong chnh sch gio d c o t o, cc n c ASEAN g n ch t vi c o t o tri th c v i b o t n cc gi tr vn ha dn t c. Tuy nhin, nh c i m chung c a cc n n gio d c chu , trong c ASEAN l khng t o c cho h c sinh, sinh vin c ph phn, kh nng sng to m ch y u l nh i nht. m t s n c ASEAN, ch t l ng gio d c i u ny khi n cho t c k t qu cao trong cc k thi i ng lao ng t c kh nng c i ti n o t o c nh gi ch y u qua k t qu thi c . vi c h c t p v gi ng d y ch nh m nghin c u. K t qu l t o ra m t hay pht minh sng t o.

m khng ch t i vi c rn luy n cho h c sinh, sinh vin th c tm ti,

Ngoi ra, m t s nh nghin c u

cc n c ASEAN cn ph phn r ng

h th ng gio d c c a cc n c ASEAN l m t s b t ch c gio i u h

323

th ng gi tr c a cc n c phng Ty. "T t c chng ta b phng Ty thuy t ph c tun theo tiu chu n c a h , tin r ng ci g t t i v i cc x h i phng Ty s ph i t t v i c th gi i v do v y cng t t i v i cc x h i chng ta ng Nam . Ng i ta hon ton qun r ng cc x h i phng Ty ch y u l cc x h i cng nghi p ha trong khi h u h t cc x h i c a chng ta cn l cc x h i nng nghi p v phng di n ho t th n1". ng kinh. t c a nhn dn, khun kh vn ha v tinh

Cc x h i ang trong qu trnh chuy n ha thnh cc x h i cng nghi p. Trong qu trnh chuy n ha , c r t nhi u v n thch ng d n v i x h i hi n i th l i ch m i n y sinh. Gio d c, ng l , ph i gp ph n gip cho nhn dn cc n c ASEAN c nh m vo cc m c ch th c d ng nh o t o ra nh ng con ng i c k nng nh m cung c p cho khu v c cng nghi p v d ch v ang pht tri n m nh v cc k s, i, ni m c ch cc k thu t vin, bc s, lu t gia, th y gio v nhi u chuyn gia ch y u nh m p ng nhu c u ang tng ln c a x h i hi n kinh t chi m u th hn cc m c ch khc.

Vi c o t o ngu n nhn l c c k nng, l m t h ng i ng c a cc n n gio d c ASEAN hi n nay. Tuy nhin, gio d c khng ch nh m vo m c ch m cn nh m truy n b v b o t n cc gi tr vn ha dn t c gip con ng i pht tri n ton di n v c kh nng ng vai tr ch ng, sng t o trong x h i hi n tri n, n n gio d c c ci g nhi u
1

i.

i v i yu c u ny c a s pht t

h u h t cc n c ASEAN hi n nay "s khng th

chu n b cho nhn dn chng ta g i di n v i tnh

Culture in ASEAN and the 21st.Century, Ibid. p. 123

324

tr ng l ng nan v xung

t m t cch c hi u qu " .

Ti p t c m t ng l i gio d c o t o nh v y, h th ng gio d c n c ASEAN s khng th

cc

p ng nhu c u pht tri n trong nh ng nm

s p t i. V th , hi n nay nhi u n c ASEAN ang c k ho ch c i cch m t cch c b n h th ng gio d c c.

kh c ph c nh ng khi m khuy t trong n n gio d c nhi u nh khoa h c trong khu v c a ra nh ng g i ng xem xt. Ch ng h n, theo nh nghin c u Thi Lan Ekavidya Nathalang, "Ci m chng ta c n lm u tin trong vi c c i cch v s a ch a n n gio d c c a chng ta ph c v t t hn cho m c ch pht tri n b n v ng l thay pht tri n c a chng ta b ng cch sau y: i m hnh

- Duy tr m i quan h thng b ng v hi ha gi a con ng i v mi tr ng t nhin. - Ki m ch s tham lam c a chng ta sao cho n khng v t qu nh ng gi i h n c tnh ch t ton c u. - Xc hn. - Gi m b t c nh tranh v khuy n khch t nhn, c ng ng, dn t c v qu c t pht tri n c p c nh l i thu t ng "pht tri n" o n c ngha l m t l th ng

mang tnh ch t tinh th n -

c nhi u hn v t c ngha v t ch t

- Ch nhi u hn t i t m quan tr ng c a vi c nghin c u v vn ha mi trng v i t cch l n n t ng c a c i cch gio d c.

1

Culture in ASEAN and the 21st.Century, Ibid. p. 123

325

c i cch gio d c, Ekavidya Nsthalang cho r ng c n ph i nhn l i ton b h th ng gio d c hi n nay v xc s ng. nh ng nh ng ph m ch t m chng ta ang thi u, nh ng ci c n s a ch a ho c c n tng thm s c

Nh ng g i trn c a cc nh khoa h c ng c cc c quan v ch chnh sch cc n c ASEAN 6 xem xt, cn nh c trong qu trnh ho ch nh ng l i c i cch gio d c c a n c h trong nh ng nm t i.

Kinh nghi m o t o ngu n nhn l c c a cc n c thnh vin ban

cung c p cho cc n c thnh vin m i, trong c Vi t Nam, nh ng bi h c qu gi.. T th c ti n c a cng tc gio d c - o t o c a mnh trong nh ng nm qua v rt kinh nghi m c a cc n c i tr c, trong c kinh nghi m c a cc n c ASEAN 6, ng v Nh n c ta, v n r t coi ih i t n c trong hon ng ta tr ng cng tc gio d c o t o, nay l i cng quan tm t i lnh v c ny hn n a. Ti n hnh cng nghi p ha v hi n c nh cc ngu n l c ti chnh v ngu n l c v t ch t cn h n h p, tr ng nh t c a n c ta.

nh n th c m t cch su s c r ng con ng i l ngu n l c n i l c quan

Dn s Vi t Nam hi n nay ln t i g n 77 tri u ng i, ASEAN Trong giai o n t 1991 - 1995, t c

ng th 13 trn

th gi i, th 7 trong s 42 n c chu - Thi Bnh Dng, th hai trong tng tr ng dn s c a n c Vi t Nam l 2% trong khi m c tng trung bnh c a dn s th gi i l 1,5% v c a cc n c cng nghi p pht tri n l 0,2%. Hng nm, ta c kho ng 1 tri u thanh nin tham gia vo l c l ng lao ng. Nm

326

1995, c n c c 35 tri u lao Nam bi t

ng, tng 6,2 tri u so v i 1990. Lao

ng

tr (t 16 t i 35 tu i) chi m t i 65% ngu n nhn l c, 87% dn s Vi t c, bi t vi t Trong s 35 tri u lao ng, c 4,8% qua o ng Vi t Nam c t o (chi m trn 11 % t ng l c l ng lao nh gi l c kh nng ti p thu nhanh, khng nh . ng). Lao

o t o v c n c, ch u kh.

Tuy nhin, ngu n nhn l c c a n c ta cng c m t s nh c i m

Th nh t, c s m t cn b ng

i v trnh

cn b . Nm 1993, s ng i c

i h c chi m 1,5% dn s , trong khi 5,28% c b ng cng nhn

k thu t s c p l trung h c chuyn nghi p.

Th hai, m t cn

i trong vi c phn b cn b c trnh

gi a khu v c

s n xu t v phi s n xu t, gi a nng thn v thnh th . Nm 1993, c t i 65,5% cn b c trnh (95%). Cn b c trnh 42,8% cn b c trnh i h c lm vi c trong khu v c phi s n xu t v t i a s cn b c trnh cao ng v ih c thnh i h c, chuyn mn cao cng t p trung nhi u trung c p chuyn nghi p). ch t. Khu v c qu c doanh thu ht

ph v cc th l n (59,5% cn b c trnh

Th ba, ch t l ng lao km.

ng cha cao. Ph n l n lao

ng hi n nay c

o t o t th i bao c p nn kh nng thch ng v i c ch th tr ng cn

Ngu n nhn l c trn l r t qu gi, nhng cha th l

ng l c chnh
327

pht tri n c a

t n c nh chng ta mong

i, nh t l trong th i

ngy nay, khi s giu c c a m t qu c gia c quy t nhin v lao th bi n t quy t

nh b i s giu c

v tri th c c a n c ch khng ph i d a vo ngu n ti nguyn thin ng c b p nh nh ng th p nin tr c. M t dn t c ngho n u cng khng tr thnh nhn ng v tri th c, nh t l tri th c v kinh t , th d c g ng r ng: "Trnh dn tr v ti m l c khoa h c cng ngh

t n c mnh thnh m t qu c gia hng c ng. V i nh n th c nh s c m nh v vi th c a m i qu c gia trn th gi i"1, i h i VII (1991), ng kh ng

v Nh n c ta ang lm h t s c mnh t c giu tri th c. Ngay t V n

bi n dn t c ta thnh m t dn nh pht u c a n c ta.

tri n gio d c, khoa h c v cng ngh l qu c sch hng

gio d c- o t o v xy d ng n n cng ngh qu c gia c i h i VIII, H i ngh l n th hai Ban ch p hnh Trung xem xt v nh gi v ra nh i cng nghi p ng n c ta trong nh ng nm qua v

th o lu n trong cc H i ngh Trung ng 4 v H i ngh Trung ng 6, kha VII. Sau ng ng (thng 12, 1996) c tri u t p

cng tc gio d c- o t o ha v hi n i ha.

h ng chi n l c pht tri n gio d c - o t o trong th i

H i ngh ny, Ban ch p hnh Trung ng

ch r: "Chng ta ch c th pht tri n kinh t x h i lnh manh v b n G v ng b ng vi c chm lo pht tri n gio c v i t c nhanh hn, ch t l ng t t hn, hi u qu l n hn v d c v o t o". Do , "Ph i coi m b o cng b ng x h i trong gio u t cho gio d c l t n c . u t c b n,

quan tr ng nh t cho s pht tri n ton di n c a

Trch pht bi u khai m c H i ngh Ban ch p hnh Trung ng l n th hai (Kha VIII) c a T ng B th M i. Xem: Vn ki n H i ngh l n th 2, Ban ch p hnh trung ng kha VIII. Nxb.Chnh tr qu c gia, H N i, !997, tr.5.
2

Ti li u trn, tr 20

328

pht tri n gio d c, H i ngh l n th hai, Ban ch p hnh Trung ng kha VIII v ch ra " 2000". Trong nh h ng chi n l c pht tri n gio d c o t o i ha v nhi m v t i nm ng ta ch r r ng ngu n nhn l c m ng c tr tu cao, c tay ngh thnh i". trong th i k cng nghi p ha v hi n nh h ng , n c ta c n pht tri n l: "ng i lao th o, c ph m ch t t t

p, c o t o b i d ng v pht huy b i m t n c ta l o t o l c l ng ng gi n n, ng. c c

n n gio d c tin ti n g n li n v i n n khoa h c, cng ngh hi n Nh v y, m c tiu o t o ngu n nhn l c lao ng c k nng, ch khng ph i l o t o ngu n lao

ch thch h p v i cc ngnh cng nghi p t p trung lao d c ph i lm t t nhi m v o t o i ng lao

m t ngu n nhn l c nh v y, H i ngh Trung ng hai nh n m nh "Gio ng cho khoa h c cng ngh ". Nh ng bi n php c ra nh m t t i m c tiu trn l: u c h c cc vo cc

- T o i u ki n cho h u h t tr em d i 5 tu i chng trnh nh tr , m u gio chu n b tr ng ti u h c. m b o 60% tr em c s , 40% trong trung h c vo

s c c n thi t

tu i 11 - 15 tu i c h c h t cc tr ng tu i t 16 t i 18 tu i h c h t ph thng trung

h c. Sau , c g ng phn ph i h p l s l ng h c sinh t t nghi p i h c vo cc tr ng trung c p, cc tr ng chuyn nghi p theo t l 50/50. - Ph n u a t l lao ng c o t o ln 20 - 25% trong t ng

1 c l ng lao

ng (hi n nay t l ny l 10% ).

- Th c hi n ph c p ti u h c trong c n c vo nm 2000, ph c p ph thng c s nm 2010 v ph c p trung h c vo nm 2020. - Ph n u t nm 2020 a quy m gio d c t m c tng ng

cc n c pht tri n trong khu v c.

329

Th c hi n Ngh quy t c a H i ngh Ban ch p hnh Trung ng l n th hai, kha VIII c a ng v cng tc gio d c- o t o, trong nh ng nm t c nhi u thnh t u t p ng c yu c u pht tri n c a qua ngnh gio d c- o t o c a n c ta ng khch l . Tuy nhin, n c hn n a

K nguyn ton c u ha, c n ti n hnh nh ng c i cch su r ng nng cao ch t l ng gio d c hi n nay c a n c ta.

Trn bnh di n khu v c, ASEAN cng quy t tm nh lnh o Hi p h i d

y m nh h p tc trong ng H N i, cc ih c i

vi c o t o ngu n nhn l c. Trong Chng trnh Hnh ASEAN v thc nm 2001 thi, bnh

nh: "C ng c m ng l i cc tr ng

y qu trnh chuy n m ng l i ny thnh Tr ng

h c ASEAN" v "c ng c h th ng gio d c ng ti p c n gio d c c s ,

cc n c thnh vin vo

t t c m i t ng l p nhn dn, k c nh ng ng i b thi t i cng v trung h c. Ngoi ra, gi i quy t nhu c u c a nh th c hi n vo nm 2000 chng trnh ASEAN v

ASEAN cn d

ngu n nhn l c trong khoa h c v cng ngh cc ngnh cng nghi p v gi i kinh doanh...

Nh ng bi n php nh v y nh m thi t l p m t s h p tc ch t ch hn trong lnh v c gio d c o t o. i u ny l hon ton c n thi t v c ch cho ASEAN ni chung v cc n c thnh vin ni ring. B i v, n s gip ASEAN ti n t i nh ng tiu chu n chung v gio d c o t o, ti t ki m chi ph v t n n mng cho s lin k t khu v c ton di n v su s c hn trong tng lai. V nh ng m c ch trn, nn chng thi t l p m t trung tm o t o ngu n nhn l c chung cho ton ASEAN Nh ng ng i c o t o trung tm ny c th c tuy n d ng lm vi c b tc n c ASEAN no, n u n c c i cho php h lm nh v y.

330

2.1.4 - Thu h p kho ng cch pht tri n gi a cc vng trong n c. Ngoi vi c dnh u tin cho pht tri n ngu n nhn l c, ASEAN cn ph i n l c ph n u thu h p kho ng cch pht tri n gi a nng thn v ng u thnh th , n u Hi p h i ny mu n nhn th y m t ASEAN pht tri n b n v ng trong nh ng nm s p t i. B i v, s pht. tri n khng nh ng nm qua v gy nn tnh tr ng b t n thnh vin ASEAN. nh chnh tr v ang ph v nh ng c g ng pht tri n c a nhi u n c ASEAN trong th t s n c

thu h p kho ng cch pht tri n gi a nng thn v thnh th trong m i qu c gia, cc n c ASEAN ang c g ng phi t p trung ha cc c s cng nghi p t i th v cc thnh ph l n b ng cch xy d ng nh ng cc vng nng thn h o lnh nhm li cu n t n c v t o i u ki n ra m t k c bi t o cc khu v c trn c chia s cc l i ch Malaysia, chnh ph pht tri n cng trung tm pht tri n m i

nh ng vng vo lu ng pht tri n chung c a cho cc dn t c thi u s s ng c a s pht tri n. Ch ng h n, ho ch hnh c xc Klias

ng nh m pht tri n Hnh lang pha ng

nghi p t i cc bang km pht tri n. Cc vng tng tr ng

nh trong Hnh lang bao g m pht tri n cng nghi p ha d u y s tng tr ng c a bang ny, nh t l c a vng tri n khai k ho ch pht ng, chnh ph s cung c p k t c u h t ng cng

t i Gebeng, Pahang, Kerteh v Trenganu. K ho ch pht tri n bn Sa ba s thc duyn h i pha Ty v cc vng ph c n. tri n Hnh lang pha

nghi p nh ng s, i n, vi n thng, h i c ng... Ngn sch dnh cho k ho ch pht tri n trn ln t i 551 tri u Ringt.

331

Cng v i vi c pht tri n cc c s cng nghi p t i nh ng vng h o lnh, cc n c ASEAN cn c nhi u c g ng hn cc phc l i x h i cho nhn dn Ngn hng th gi i phn ph i m t cch ng u nh ng vng trn. Theo h ng u ng,

ny, Chnh ph Thi Lan vay ti n c a Ngn hng pht tri n chu v l p ra Chng trnh khu v c x h i v D n t x h i. Chng trnh c th c hi n trong b n nm, v i s v n ban u l 300 tri u USD, bao trm ln cc lnh v c sau: th tr ng lao phc l i x h i, gio d c v s c kh e. chnh ph l p ra Qu Qu c nhi m v ti tr cho cc t ch c hnh cc ho t SIF l: tri n khai D n t c s trn c ng u t x h i, ng ti n

u t x h i (Social Investment Fund - SIF).

ng do cc t ch c v ch ra v th c hi n. M c ch c a

- Khi ph c n n kinh t c ng tri n. - Thc chnh - Thc

ng b ng m t qu trnh phi t p trung i tc gi a cc c ng ng pht

ha c kh nng t o ra m i quan h

y kh nng qu n l gi a cc x h i dn s v b my hnh a phng v m c tiu t tc t m di h n.

y v khuy n khch n n kinh t t tc. i tc ho c s tham gia c a c ng ng

- Khuy n khch quan h trong vi c pht

tri n x h i b ng cch xy d ng cc x h i dn s b n v ng v m t s qu n l t t.

Qu

c chia thnh hai ph n: Knh I do cc v c a chnh ph qu n l

ti n hnh cc cng trnh t o vi c lm. V n ti tr c a knh ny c qu n l theo cch thng th ng gi ng nh cc d n c ti tr c a

332

n c ngoi. Knh t bao g m 150 tri u USD l i c chia thnh hai ph n: m t ph n g i l Qu pht tri n khu v c thnh th (RUDP), v i t ng s v n l 30 tri u USD. Qu ny c s d ng thnh ph vay l20 tri u USD cn l i c g i l Qu Qu c dng ti tr cho cc t ch c c ng cho chnh quy n cc u t x h i (SIF). ng trn kh p t

n c. B Ti chnh Thi Lan phn cng cho Ngn hng ti t ki m c a chnh ph (GSB) th c hi n cc d n thu c c hai ph n c a Knh II. Ngn hng ti t ki m c a chnh ph (SOFO) qu n l c RUDP v SIF. l p ra Vn phng Qu x h i

B t

u t thng 9-1998, SOFO b t ng.

u nh n cc d n

u t c a cc ng" c

t ch c c ng

Thi Lan, khi ni m "cc t ch c c ng

di n d ch m t cch r ng ri

bao g m c nh ng nhm c nhn t n t i t

nh t m t nm cho t i lc g i n xin ti tr , c li cu n vo cc ho t ng t p th v i k t qu kh thi. N cng c th bao g m nh ng t ch c chnh th c hn nh H i ng x, nh th , cha chi n, tu vi n. Cc d n c a h ph i ph h p v i nm lnh v c sau: a) Nng cao nng l c v th ch t pht tri n kinh t c ng ng. ng.

b) S th nh v ng v an ninh cho c ng

c) Duy tr ti nguyn thin nhin, mi tr ng vn ha d) Pht tri n ngu n l c con ng i cho cc t ch c c ng m ng l i c ah . e) Nng cao nng l c cho m ng l i cc t ch c c ng ng. ng ho c cc

Sau m t nm chnh th c ho t

ng, SOFO nh n c 8.293 n xin

333

ti tr , trong 1.626 d n nh

nh n c ti tr v i t ng s ti n l c phn

1.607 tri u b t (tng ng 43 tri u USD). Cc d n nh

b kh p 75 t nh bao g m 2000 lng c h ng l i t cc d n trn. Trong s cc d n , c 39,9% thu c lnh v c (a); 21.5% thu c lnh v c (b); 20,3% thu c lnh v c (d); 16,4% thu c lnh v c (e).

cc n c ASEAN khc, chnh ph cng

ra nhi u chng trnh nh m Indonesia hi n nay l

gi m b t s chnh l ch v phc l i x h i gi a cc vng. Chng trnh M ng l i an sinh x h i ang c th c hi n m t v d . Chng trnh c tri n khai t 1998, c m c ch: m b o an ton nh ng th c- ph m c b n cho ng i ngho v i

gi ph h p. - T o vi c lm t ng s c mua cho ng i ngho.

- Cung c p cc d ch v gio d c v y t cho ng i ngho. - T o cc ho t ng kinh t c p c ng ng.

Tuy nhin, trong nm ho t

ng

u tin, chng trnh khng thu ng trt kinh

c m y k t qu do l a ch n sai m c tiu v cc ho t c t p trung vo nm lnh v c sau: a) An ninh lng th c bao g m cc ho t pht tri n chn nui gia sc v nui tm.

nghi m c a nm tr c, chng trnh M ng l i an sinh x h i nm 2000

ng cung c p g o gi r ,

b) Gip x h i trong lnh v c gio d c c p h c b ng, ti tr cho cc tr ng ph thng v c) T o vi c lm i h c, c bi t l cc tr ng ti u h c. c bi t l cho ph n .

khu v c thnh th ,

d) Ti tr v n cho cc doanh nghi p nh .

334

Philippines, nh ng c g ng xa i gi m ngho cng ang c xc ti n m nh m . Ch ng h n, trong chi n l c pht tri n "Philippines nm 2000", chnh ph n c ny - Gi m ngho i bo g m gi m ngho tuy t - Tng c ng cng n vi c lm. - Tng c ng h i nh p x h i, t o i u ki n cho cc nhm x h i khc nhau c s ng trong s hi ha c tnh ch t h p tc v tch c c. c g i l ra ba u tin: i v tng i.

Vi c th c hi n nh ng chng trnh nh v y ang gp ph n thu h p d n kho ng cch pht tri n gi a cc vng, cc khu v c khc nhau trong m i n c ASEAN.

V i t cch t ch c h p tc khu v c, ASEAN cng ang tch c c h tr cho nh ng c g ng pht tri n ng u c a cc n c thnh vin. Hi n c a UNDP. Chnh ph ng k trong nay, K ho ch khung c a ASEAN v pht tri n nng thn v xa i gi m ngho ang c th c hi n v i s gip xtrylia cng dnh cho cc n c ASEAN nh ng gip trong nh ng v d v s gip

n l c nng cao phc l i cho m i t ng l p x h i c a m i n c. M t l M ng l i an sinh x h i ASEAN xtrylia c chnh th c tri n khai t thng 5-2001.

Tuy nhin, nh ng c g ng th c hi n cng b ng x h i c a cc n c ASEAN s khng a l i k t qu mong i n u khng kh c ph c c cc n c ny. tnh tr ng tham nhng h i l ngy cng tr m tr ng

335

2.1.5 - C i cch chnh tr , h n ch h u.

nh h ng "ch ngha tu b n thn

Tham nhng h i l khng ph i l cn b nh x h i ring c a cc n c ASEAN m l cn b nh chung c a t t c cc x h i, pht tri n hay ang pht tri n. Cn b nh cng khng ph i ch l s n ph m c a ch ngha t b n m c m t trong ch tr c. cc n c phong ki n hng ngn nm v ng Nam , c i ngu n c a b nh tham nhng l ch

phong ki n chuyn ch v cc quan h x h i c chi ph i b ng quan h ch - khch (patron - client), quan h gi a ng i b o h v ng i c b o h . Khi cc n c th c dn chu u t i xm l c thi t l p ch cai tr thu c quan h c chng a cc n c ny, h quan h x h i phong ki n t n t i ng Nam v khng xa b cc

y m l i tm cch l i d ng nh ng

ph c v cho n n th ng tr c a h . Nh ng g c r c a n n ng phi, cc ng i hng chnh tr i u ny th hi n i. tm cch duy tr

tham nhng khng h b xa b c khi cc n c ASEAN ginh c l p. Cc lm l i cho mnh. c bi t r trong n n chnh ng

tr Thi Lan hi n ra l p m t chnh Chnh vo s

tr thnh nh ng ng i hng" chnh tr , m t ng h c a m t s t p on kinh t , s ng u ch l cc phe b t k c p

quan ch c Thi Lan, v i s

ng. Ph n l n nh ng chnh

nhm chnh tr , khng c cng lnh r rng v c c u t ch c ch t ch . ng ny c th ng k tham gia vo cc cu c b u c c ti n v n no, n u h mu n. ng b u c , cc chnh khch ph i d a

ng h ti chnh c a cc t p on kinh t l n, k c cc t p on ng kinh t bo b c a chnh ph . Do , h s n ng h c tri n v ng. Khi

n c ngoi. V ph n mnh, cc t p on kinh t cng c n t i s che ch n b o v v nh ng h p sng rt h u bao, n u th y ng c vin m h

thu gom c ti n c a cc t p on kinh t , cc chnh khch s tm cch mua phi u b u c a c tri. Hi n t ng mua phi u b u l m t hi n t ng r t ph bi n Thi Lan v nhi u n c ASEAN khc. Nh n xt v
336

tnh tr ng gian l n trong b u c ti n

Thi Lan, T p ch "Nh ng v n

ngo i" s ra thng 9 v 10-1998 vi t: "cc chnh tr gia th ng vay mua phi u. Sau khi th ng c ginh m t ch c trong n i cc r i tm en. Kho ng 20 t b t (800 tri u ng vo cu c b u c 11/1996". Chnh m i quan h Thi Lan v nhi u n c ASEAN khc "S gp ph n lm suy y u i u cch tr n chnh tr c a mnh b ng qu USD) c huy

c ng sinh gi a chnh tr v gi i ti chnh" l ngu n g c c a c i g i l "ch ngha t b n thn h u" pha tr n gi a ho t ng ti chnh v chnh tr

n n kinh t Thi Lan" v lm cho nhn dn m t ni m tin vo chnh ph . "Cng chng Thi Lan nhn cc chnh khch nh nh ng ng i b khi n b i s ch k , thi u trung th c, l m Cc chnh khch l i d ng gi a cc ng phi chnh tr av c ah ng quy n l c v tham nhng. kinh doanh v ginh l y

c quy n... S v ng m t c a nh ng khc bi t v t t ng v chnh sch lm cho n n chnh tr Thi Lan tr thnh khng g khc hn l m t tr chi ginh quy n l c1. Tnh hnh tng t cng di n ra nhi u n c ASEAN khc.

Ti p t c duy tr nh ng n n chnh tr nh v y th c ch t l duy tr nh ng b t cng x h i, l cho ti n c a t n c, c a nh ng ng i ng thu ti p t c ch y vo ti b n quan liu, tham nhng.

Nh n th c c i u , chnh ph nhi u n c ASEAN,

c bi t l Thi

Lan v Indonesia ang xc ti n nhi u bi n php quy t li t nh m xa b d n ch ngha "t b n thn h u, ngu n g c c a n n tham , h i l n c h .

Ngay sau khi tr thnh Th t ng Thi Lan, ng Chuan Leekpai ti n

1

Asian Survey, vol. XL, N.o, January/ February 2000, P.93

337

hnh nhi u bi n php c i cch h th ng chnh tr

n c ng. Hi n php

1997 l m t trong nh ng bi n php . Hi n php m i c thi t k nh m lm cho Th ng vi n c a Qu c h i g m hai vi n c a Thi Lan tr thnh m t c quan trung l p v chnh tr v trong s ch v th ng ngh s khng c php c quan h v i b t k no, ph i c o ch o c. Cc ng phi chnh tr

tu i trn 40 v c t nh t l b ng c nhn. Cc thnh vin

c a Th ng vi n cng ph i do dn c thng qua b u c ch khng ph i nh nh tr c.

V i m c ch lm cho cc cu c b u c c a Thi Lan tr thnh nh ng cu c b u c trong s ch ph n nh ng nguy n c a nhn dn; trong Hi n php 1997, Thi Lan l p ra m t c quan ph trch cc cng vi c lin quan t i b u c gi l C quan b u c qu c gia (NEC). NEC c quy n tuyn b khng V V n t cch i V i b t k thnh vin Th ng vi n ho c H vi n no, n u pht hi n th y cc b ng ch ng ph m t i gian l n b u c ng chnh tr .

Hi n php m i cng trao quy n nhi u hn cho nhn dn. Theo Hi n php 1997, m t s c quan m i c thnh l p nh h th ng Ta n hnh chnh, Lu t Thng tin chnh th c v U ban ch ng thm nhng qu c gia (NCCC), Vn phng Thanh tra. M c ch thnh l p cc c quan n l t o i u ki n cho nhn dn tham gia nhi u hn vo vi c ki m sot cc cng vi c c a chnh ph v b my quan liu. Nh ng c quan trn c trao nh ng quy n l c ng k . Ch ng h n, trong nm 1999, chn thnh vin c a NCCC c trao quy n Nh ng k t qu ki m tra v nh ng l i t co tham nhng v xem xt ti s n c a cc chnh tr gia v cc quan ch c chnh ph i u tra c a NCCC c trnh ln Th ng vi n.

338

M c d, cu c

u tranh nh m lm trong s ch b my nh n c c a Th i, nhng u

t ng Chuan Leekpai cn cha mang l i nh ng k t qu ch

n gp ph n l y l i ni m tin c a nhn dn Thi Lan v c a cc nh ny.

t n c ngoi khuy n khch h m nh d n b v n vo n n kinh t n c

Cu c

u tranh ch ng "ch ngha t b n thn h u c ti qun s

Indonesia g p nhi u ko di lin t c n c ny

kh khn, ph c t p hn: B i v, ch

su t 30 nm. Trong 30 nm , "ch ngha t b n thn h u

xy d ng c nh ng g c r kh b n ch c, khng d g ph n i. Khi m i ln c m quy n (5/1998), do s c p c a cc l c l ng dn ch , T ng th ng Habibi ti n hnh m t s bi n php nh m t c b b t th l c c a gia t c Xuhct v dn ch ha i s ng chnh tr c a t n c. K t qu c a nh ng c g ng l cu c b u c dn ch u tin c t ch c vo 1955. u tin c ti n hnh

Indonesia vo ngy 7/6/1999, 44 nm sau k t khi cu c b u c dn ch

thanh ton n n tham nhng m t cch tri t nh ng c lm n y sinh thm nhng cn cha c n c gng nng cao trnh lao ng tm n s gip

, th ch vi c xa b . Cc n c ASEAN hi u bi t php

dn tr ni chung v trnh

lu t c a nhn dn ni ring. S hi u bi t v php lu t s gip nhn dn c a lu t php nhi u hn l trng c y vo s b o lnh c mua b ng ti n c a cc quan ch c chnh ph b tha ha.

2.1.6 - Nh ng c g ng thu h p kho ng cch pht tri n gi a cc n c thnh vin c v m i

339

pht tri n b n v ng ASEAN cn ph i ph n l ch v trnh ng

gi m b t s chnh c bi t l gi a cc

pht tri n gi a cc n c thnh vin,

n c thnh vin c v cc n c thnh vin m i. M t ASEAN pht tri n u cn l nh nhn t quan tr ng m b o ha bnh v an ninh khu v c. Nh n th c c i u , H i ngh B tr ng ASEAN l n th 34 t ch c t i H N i (t ngy 23 t i ngy 25/7/2001) t p trung th o lu n cc bi n php nh m thu h p kho ng cch pht tri n gi a cc n c thnh vin. K t qu th o lu n a t i "Tuyn b H N i v thu h p kho ng cch pht tri n nh m tng c ng lin k t ASEAN". Trong b n Tuyn b trn, cc nh lnh hi u qu v gip o ASEAN by t "quy t tm thc y h p tc c l n nhau thng qua cc n l c chung nh m thu h p

kho ng cch pht tri n gi a cc n c thnh vin ASEAN"1.

th c hi n ha quy t tm trn, ASEAN cam k t dnh ngu n l c bi t thc

y s pht tri n c a Campuchia, Lo, Mianmar v Vi t

Nam. S tr gip c a ASEAN cho cc n c trn c u tin cho ba lnh v c sau: Pht tri n k t c u h t ng, ngu n nhn l c, cng ngh thng tin v vi n thng. S d nh ng lnh v c trn c t v tr u tin v y y chnh l nh ng khu y u nh t c a cc n n kinh t m i c a Hi p h i.

nhanh s pht tri n cc lnh v c trn, ch ng nh ng ASEAN c th g n k t, Campuchia, Lo, Mianmar v Vi t Nam (CCLMV) v n cc n c thnh vin c m t cch ch t ch hn nh h th ng giao thng xuyn ng Nam m cn t o i u ki n cho h nng cao kh nng ti p thu cng ngh v xy d ng c s cho vi c chuy n sang xy tri th c, v n c xem l con ng ng n nh t tri n c a cc n c thnh vin c.
1

ng n n kinh t pht

u i k p trnh

Trch Tuyn b H N i v thu h p kho ng cch pht tri n nh m tng c ng lin k t ASEAN". Xem: Tu n bo Qu c t S t 26/7 n 1/8/2001 . tr. 5

340

V i m c ch nh v y, trong lnh v c k t c u h t ng, c g ng c a ASEAN c t p trung vo pht tri n v th c hi n cc d n xy d ng h th ng ng b , ng s t, ng bi n v ng hng khng nh m t o i u ki n thu n l i cho lu thng hng ha, vi c i l i c a m i ng i dn v tng thu nh p cho h . Ngoi ra, ASEAN cn d ASEAN v d n ng d n kh gp ph n b o l ng trong n i b ASEAN. nh tri n khai nhanh m ng l i nng l ng xuyn ASEAN bao g m d n m ng l i i n t xuyn ASEAN Nh ng d n ny s m s an ton v b n v ng c a cc ngu n cung c p nng

V pht tri n ngu n nhn l c: V i quan i m cho r ng pht tri n ngu n nhn l c l cha kha cho tng tr ng kinh t , n c a con ng i bn c nh s gip nh x h i v thnh t c a m t s n c thnh vin c cho

cc n c thnh vin m i trn c s song phng, v i t cch l t ch c h p tc khu v c, ASEAN d ki n thi t l p v tng c ng cc c s , cc chng trnh o t o t i cc n c thnh vin m i v lin k t v i cc c s , cc chng trnh o t o cc n c thnh vin khc v m c tiu h tr l n nhau. Ngoi ra, ASEAN cn khuy n khch vi c nng cao kh nng s d ng ti ng Anh, thi t l p cc tiu chu n, cc l trnh trong lnh v c gio d c nh m b o d ki n trn, vi c gip s p t i. m s pht tri n cc k nng v nh n th c c a nh n i thng tin i h i. Bn c nh nh ng o t o cng ch c cho cc n c thnh vin m i dn m n n kinh t tri th c v th i

cng c a vo chng trnh ngh s c a Hi p h i trong nh ng nm

Trong quan i m c a ASEAN, cng ngh thng tin v vi n thng ICT) l "m t cng c quan tr ng nh m thu h p kho ng cch pht tri n v kho ng

341

cch k thu t s trong t ng n c v gi a cc n c thnh vin cng nh gi a ASEAN v cc khu v c khc trn th gi i"1. V th , trong Tuyn b H N i v thu h p kho ng cch pht tri n, ASEAN ti p t c kh ng coi tr ng vi c thc ng i dn, c bi t l y pht tri n v s d ng ICT nh tng thu nh p cho

khu v c nng thn, c i thi n h th ng gio d c nh

cng c ng, tng c ng phc l i c a y t cng c ng v chm sc s c kho cho ng i ngho. Theo h ng ny, ASEAN s s m tri n khai Hi p khung v ASEAN i n t v sng ki n Vnh ai cng ngh thng tin chu (Asian IT Ben). Vi c ph bi n v s d ng r ng ri cc hng ha v d ch v ICT khng mu n t ti n, thc y thng m i i n t trong khu v c u t tr ng cng c Hi p h i coi tr ng. l l do gi i thch v sao ASEAN mong y nhanh t do ha v khuy n khch thng m i v lnh v c IIT.

Cng v i vi c gip

cc n c thnh vin m i rt ng n kho ng cch

pht tri n v i cc n c thnh vin c, ASEAN cn quan tm t i vi c h tr cho Vi t Nam, Lo; C mpuchia v Mianmar trong qu trnh tham gia vo h i nh p kinh t khu v c v qu c t . V m c ch ny, cc B tr ng Kinh t ASEAN quy t nh m r ng quy ch i x u i m su n c thnh vin ASEAN c dnh cho hng ha nh p kh u t cc n c thnh vin m i trn c s song phng. V i t cch Hi p h i, ASEAN ku g i n l c c a m i n c thnh vin thi t nh m th c hi n Hi p hon thi n nh ng th t c c n khu v c ng nh khung ASEAN v hng ha qu c nh

t o i u ki n thu n l i v gi m gi thnh v n t i trn b

Nam . Ngoi ra, ASEAN cn by t mong mu n s m k k t cc th a thu n c a ASEAN v v n t i a phng th c v v n t i lin qu c gia. Vi c m r ng cc d ch v c hi u qu hn n a v hng khng trong khu

Trch: Tuyn b H N i v thu h p kho ng cchTi li u d n, tr.5

342

v c thc

t o thu n l i cho v n chuy n ng i v hng ha cng

ASEAN quan tm. B i v, i u s gip tng c ng h i nh p khu v c, y giao d ch thng m i v s giao lu c a nhn dn cc n c ng kinh t v tng tr ng. Theo tinh nh quy t tm th c hi n chnh sch d ch v ti n d n t i chnh sch b u tr i m trong khu trong khu v c kch thch cc ho t th n trn, ASEAN kh ng Hng khng c nh tranh v c.

Vi c thu h p kho ng cch pht tri n v i cc n c thnh vin c cn ph thu c vo s tham gia c a h vo cc qu trnh lin k t kinh t khu v c v qu c t khc. V i nh n th c nh v y, ASEAN ku g i cc n c thnh vin T ch c Thng m i th gi i (WTO) thc nh ng n c ny h ng quy n l i a phng c a th tr ng th gi i. y y nhanh qu trnh gia nh p WTO c a Campuchia, Lo v Vi t Nam nh m t o i u ki n cho hn trong h th ng thng m i

Trong s 4 n c thnh vin m i, cho t i hi n nay ch Vi t Nam c c h i tham gia vo ti n trnh kinh t chu Thi Bnh Dng (APEC ) v h p tc -u (ASEM). Ba n c cn l i hi n cn trn. thc c cc c h i m APEC v ASEM c th ng ngoi cc ti n trnh a l i cho h . V th , i u ny khi n cho Lo, Campuchia v Mianmar khng th khai

trong Tuyn b H N i v thu h p kho ng cch pht tri n, ASEAN cam k t: "Tng c ng cc n l c chung nh m t o i u ki n cho Campuchia, Lo v Mianmar tham gia cc nhm lm vi c c a APEC v ASEM n c ny s m tr thnh thnh vin y c a cc di n n ny"1. cc

11

Trch: Tuyn b H N i v thu h p kho ng cchTi li u d n, tr.5

343

Bn c nh cc bi n php trn, trong Chng trnh Hnh

ng H N i cng rt ng n

nh trong Tuyn b H N i v thu h p kho ng cch pht tri n, ASEAN cn ch trng ti p t c xy d ng cc vng tng tr ng s cch bi t v kinh t - x h i trong khu v c. kho ng cch pht tri n gi a cc n c, xa i, gi m ngho v gi m thi u

Cho t i nay, ASEAN xy d ng c m t s tam gic tng tr ng trong thnh cng nh t l Tam gic tng tr ng pha Nam bao g m Singapore, t nh Johor c a Malaysia v t nh Riau c a Indonesia. Tam gic ny c xy d ng vo thng 10/1989 theo sng ki n c a Ph Th t ng th nh t Singapore lc l ng Gch ctng. Tam gic tng tr ng pha Nam t c nh ng thnh t u ng k trong h p tc pht tri n Khu c l p v lin doanh, trong cng nghi p Batam do Indonesia v Singapore h p tc xy d ng n m trong khu tam gic ny c nhi u x nghi p hn 30 x nghi p i vo ho t ng.

Tam gic tng tr ng th hai c g i l Tam gic tng tr ng pha B c, bao trm ln cc t nh Phu kt pha Nam Thi Lan, cc t nh Peris, o thu c Xumatra Kedah, Butterworth. v Perak c a Malaysia, m t s tri u ng i.

c a Indonesia. T ng s dn c c a Tam gic tng tr ng ny ln t i 25 y l m t Tam gic tng tr ng c nhi u tri n v ng pht Trung tri n do ngu n ti nguyn thin nhin phong ph v v tr n m tm ng Nam .

Ngoi hai tam gic tng tr ng trn, ASEAN cn xy d ng cc vng tng tr ng khc nh T gic tng tr ng pha ng. T gic tng tr ng ny c xy d ng theo sng ki n c a T ng th ng Philippines Phi en Ram t
344

t thng 9/1993 v bao g m

o Min anao c a Philippines, vng pha o y l vng r t giu ti

ng cc bang Saba v Sasawark c a Malaysia, Bruny v m t s c a Indonesia thu c Sulavesi v Kalimantan. tng tr ng ny nh t tr thng m i, N u ho t s

nguyn khong s n v ngu n nhn l c. Nh ng n c tham gia vo vng y m nh h p tc v i nhau trong cc lnh v c y nhanh u t du l ch, nng nghi p, nng l ng, giao thng v n t i. ng t t, T gic tng tr ng pha ng s gp ph n

pht tri n c a nh ng vng ngho nh t c a ba n c thnh vin l

Indonesia, Malaysia v Philippines.

H p tc pht tri n d i hnh th c cc tam, t gic tng tr ng l m t hnh th c h p tc nng ng v hi u qu . N gip khai thc c nh ng l i th so snh c a cc bn tham gia v lm cho qu trnh phn cng l i lao ng trong khu v c tr nn h p l hn. Nh ng tam, t gic tng tr ng hi n t i tr thnh a bn u t h p d n c a cc nh u t n c ngoi v b sung cho h p tc khu v c c a ASEAN.

Ngoi l i ch kinh t , cc tam, t gic tng tr ng trn cn t o i u ki n cho nhn dn cc n c trong vng tng c ng. giao lu v i nhau. Trn c s , nh ng tnh c m khu v c s n y m m v pht tri n. Chnh nh ng tnh c m ny m i l ch t keo g n k t lu b n cc n c trong khu v c v i nhau.

Tuy nhin,

cc tam, t gic tng tr ng c s c s ng, cc n c tham

gia c n c g ng lm cho s h p tc th t s tr thnh h p tc ba bn, h p tc b n bn, ch khng ph i l h p tc song phng trong th c t nh tnh tr ng ang di n ra Tam gic tng tr ng pha Nam nh hi n

345

nay.

Trong nh ng nm g n y, ASEAN

c bi t ch t i vi c pht tri n Ti u

vng M Cng, m t khu v c khng ch c t m quan tr ng v chi n l c m cn r t giu ti m nng pht tri n kinh t . Ti u vng M Cng hay cn g i l Ti u vng M Cng m r ng l m t vng lnh th bao trm ln m t ph n lnh th c a nm qu c gia thu c lu v c M Cng: Vi t Nam, Lo, Campuchia Thi Lan, Mianmar v t nh Vn Nam, Trung Qu c. Khu v c ny c di n tch r ng ch ng 2,23 tri u km2, trong 1/3 l lu v c M Cng. Dn s ti u vng vo nm 1988 l 250 tri u ng i. Thu nh p bnh qun theo u ng i c a c ti u vng nm 1944 vo kho ng 80.7 u ng i ch cn 235 USD. Nhng n u tr Thi Lan, m c bnh qun USD .

Do v tr

a l quan tr ng v ti m nng pht tri n c a n, cho t i nay

c 6 chng trnh v d n pht tri n Ti u vng. Chng trnh H p tc pht tri n vng lu v c M Cng l chng trnh c a ASEAN. Chng trnh c thng qua t i H i ngh c p cao ASEAN l n th V, t ch c B ngkok thng l2/1995. M c ch c a Chng trnh l t o nn m t s pht tri n b n v ng v li cu n cc vng km pht tri n c a cc n c thnh vin vo lu ng pht tri n chung c a khu v c, xa d n kho ng cch pht tri n gi a ASEAN 6 v ASEAN 4. Trong k ho ch pht tri n ti u vng M Cng, ASEAN c bi t ch tr ng t i vi c xy d ng k t c u h vng ny. T i H i ngh c p cao ASEAN xu t sng ki n xy d ng tuy n ng s t t ng, v n cn km pht tri n V, Malaysia v Singapore
1

Nh ng s li u v kinh t x h i c Ti u vng M Cng dng y, d c d n theo TS. Nguy n Tr n Qu , trong bo co: "M t s v n h p tc Ti u vng sng M Cng". Bi trnh by t i H i theo qu c gia: "Chng trnh Hnh ng H n i - Sng ki n t Vi t Nam" do Vi n nghin c u ng Nam t ch c, thng 9/1998.

346

Singapore - Cn Minh. M c ch c a vi c xy d ng tuy n ng ny l t o i u ki n thc Trung Qu c. y quan h kinh t , vn ha gi a cc n c ASEAN v

H p tc pht tri n nng lm nghi p l m t lnh v c quan tr ng khc c a h p tc ti u vng M Cng. Cho t i nay, 12 d n h p tc c v ch ra trong lnh v c ny, trong c d n khu v c r ng m u v qu n l b n v ng khu v c ti u vng M Cng; pht tri n ngu n nhn l c v xy d ng h th ng thng tin qu n l r ng t ng h p; m ng l i ki m d ch ng v t vng lu v c M Cng; d n thnh l p trung tm o t o c gi i ha nng nghi p; thi t l p trung tm h t gi ng trong cc n c c l a ch n thu c lu v c M Cng; kh o st a d ng sinh h c v ti m nng kinh t v c lu v c M Cng

Nh m thc Campuchia

y H p tc Ti u vng M Cng m r ng, trong Tuyn b H ki n s t ch c m t cu c h i th o t i c bi t l h i nh p cc nu c o Bruny Xy d ng m t chng trnh ton di n v ch t ch cho k

N i thng 7/2001, ASEAN d

ho ch h p tc pht tri n sng M Cng, Hi p h i ny cng ng h

CLMC vo xu th pht tri n kinh t chung c a ASEAN. Cc nh lnh vi c tri u t p m t h i ngh

Daruxalam v H tr Lin k t Khu v c thng quan cc Ti u vng, khu v c/ Nhm tng tr ng nh l BIMP-EAGA, IMS-GT, IMT-GT v ti u vng M Cng m r ng.

H p tc pht tri n ti u vng M Cng m i ch b t

u v ang thu ht c bi t l

c s ch c a nhi u n c v t ch c ti chnh qu c t , pht tri n ton di n

Nh t B n. Vo nm 1993, Nh t B n a ra sng ki n t ch c di n n ng Dng. H i ngh l n th nh t c a di n n, t

347

ch c

Tokyo 2/1995, thu ht s tham gia c a 25 n c v tm t ch c xc nh m c tiu pht tri n ton i n ng Dng

qu c t . H i ngh bao g m:

- Pht tri n cc n c ng Dng d a trn tri n v ng c a khu v c. - H p tc qu c tr trn c s trao - Thc i thng tin gi a cc qu c gia.

y pht tri n kinh t th tr ng.

Trong h p tc pht tri n ton di n ng Dng, vi c pht tri n k t c u h t ng v pht tri n ngu n nhn l c thch ng v i kinh t th tr ng c xem l cc v n c p bch, c n c u tin. Theo h ng , chnh ph pht tri n kinh t ni chung Nh t B n, thng qua Ngn hng pht tri n chu , ang dnh cho cc n c ng Dng nhi u kho n vay u i v tham gia vo h p tc ti u vng ni ring.

Vi c tham gia c a cc n c

i tc vo cc chng trnh pht tri n c a n pht tri n c a mnh. Tuy

ASEAN trong c h p tc Ti u vng M Cng ang t o i u ki n thu n l i cho ASEAN tri n khai cc d nhin, t c m c tiu thu h p kho ng cch pht tri n gi a cc n c ng u cc d n pht tri n gi a cc n c tham gia.

thnh vin c v m i, ASEAN v cc bn c lin quan c n ch phn ph i m t cch Trong nh ng ch ng m c c th , nn dnh u tin hn cho cc n c thnh vin m i. Vi c cc n c ASSAN 4 s m rt ng n c kho ng cch pht tri n c a h v i cc n c ASEAN 6 khng ch c l i cho b n thn h m cn c l i cho c cc n c pht tri n cao hn trong Hi p h i. B i v, khi kinh t pht tri n, Vi t Nam, Lo, Campuchia, Mianmar s gp ph n khng nh vo vi c m r ng th tr ng khu v c cho hng ha xu t kh u c a ASEAN 6.

348

Tuy nhin, cha

xy d ng m t ASEAN pht tri n

ng

u th ch nh ng ng qu c t cn p c

n l c chung c a ton Hi p h i v s tr gip c a c ng

. Li u ASEAN c th hi n th c ha c m c tiu cao

hay khng ty thu c ch y u vo n l c c a m i n c thnh vin, bi t l cc n c thnh vin m i, trong c Vi t Nam.

L m t n c thnh vin m i, c trnh v ng v ng

pht tri n vo lo i th p trong

Hi p h i, Vi t nam c l i ch to l n trong m t ASEAN pht tri n b n u. Trong qu trnh xy d ng m t ASEAN nh v y, n c nh. Sng ki n c a Vi t Nam v h p tc ng Ty thu c ng B c ta c nh ng ng gp nh t

pht tri n cc vng ngho lin qu c gia d c hnh lang

v c M Cng n m trn lnh th Vi t Nam, Lo, Campuchia v ch p nh n v a vo Chng trnh hnh

Thi Lan c H i ngh c p cao ASEAN l n th VI (thng 12/1998) ng H N i. M c ch c a sng ki n l xa i gi m ngho thu h p kho ng cch pht tri n gi a cc n c v cc vng trong Hi p h i. N i dung h p tc bao g m 5 lnh v c: giao thng, v n t i, bu chnh, vi n thng; u t khai thc v s ng v nh trn c a d ng ti nguyn; thng m i v d ch v ; du: l ch, h p tc lao gio lu vn ha; mi tr ng v x h i. Tri n khai quy t tri n hnh lang

H i ngh c p c o ASEAN l n th VI, n c ta xy d ng D n pht ng Ty t i khu v c M Cng). H i ngh b tr ng ngh kinh t ASEAN t ch c t i Singapore thng 9/1999 tn thnh

l p Nhm cng tc v Chng trnh trng khun kh U ban h p tc kinh t v cng nghi p ASEAN - MITI (Nh t B n). V i t cch l n c x ng sang ki n, Vi t Nam c c lm Ch t ch nhm v ch h p u tin c a nhm trong th i gian t i. tr cu c

349

Sng ki n WEC c a n c ta c cc n c lin quan nh Thi Lan, Lo ng h v cc nh ti tr qu c t : Ngn hng pht tri n chu , y ban kinh t x h i chu - Thi Bnh Dng ESCAP); chng trnh pht tri n c a Lin h p qu c UNDP) v Chnh ph Nh t B n quan tm. Khi D n pht tri n Hnh lng ng Ty do Vi t Nam xu t c tri n khai, nh ng l i th v knh t c a mi n trung n c ta (cc c ng n c su, cc tuy n ng b n i Ty Nguyn v i cc n c lng gi ng pha Ty, nh t l Lo) - s c khai thc v a l i l i ch pht tri n cho nhn dn khu v c cn nhi u kh khn ny. cc dn t c ang sinh s ng

T i cc n c thnh vin m i khc, nhi u chng trnh nhi u d n pht tri n kinh t - x h i cng ang c tri n khai nh m gp ph n xy d ng m t ASEAN pht tri n ng u trong th k XXI.

2.1.7 - Ph c h i ngu n ti nguyn thi n nhin, b o v mi tr ng sinh thi M t s pht tri n b n v ng s khng th c, n u cc v n kh c ph c. Cc n c ASEAN g ng u nh n th y i u v h mi tr ng c nhi u c Thi

sinh thi tr m tr ng hi n nay trong khu v c chng ta khng c s m ph c h i ngu n ti nguyn thin nhin v gi i quy t tnh tr ng m i n c hi n nay.

nhi m mi tr ng, m t cn b ng sinh thi (1992-1996), chnh ph ph

Lan, ngay trong k ho ch pht tri n kinh t x h i 5 nm l n th VII ch trng pht tri n ch t l ng mi tr ng song song v i pht tri n kinh t x h i". Th c hi n ch trng , chnh ra hng lo t bi n php nh: hon thi n t ch c, v tr v khun nng cao hi u qu gi m v ki m sot ng v n u t kh php l cho cc c ng tc b o v mi tr ng vi c qu n l mi tr ng; huy

350

nhi m d i nhi u hnh th c; c i thi n h th ng qu n l ti nguyn thin nhin; khuy n khch nhn dn ph i h p v i chnh ph trong vi c b o t n ti nguyn thin nhin. Vi c th c hi n nh ng bi n php b c a l i k t qu nhi m mi tr ng Bangkok v cc thnh ph l n gi m xu ng. u ng khch l . Trong nh ng nm g n y tnh tr ng

Malaysia, vi c kh c ph c nh ng v n nh ng c g ng s c ti p t c

mi tr ng c ti n hnh m t

cch bi b n hn v do c hi u qu hn. Trong nh ng nm s p t gi i quy t tnh tr ng xu ng c p c a mi tr ng v nng cao vi c s d ng b n v ng ti nguyn m khng lm nh h ng t i nng su t v tng tr ng. Theo h ng ny, Chnh ph Malaysia c bi t coi tr ng vi c tng cao th c mi tr ng cho cng dn c p t i m i phng di n c a mi c a mnh: V Mi tr ng Malaysia c giao so n th o K ho ch v th c mi tr ng. K ho ch tr ng nh m t o ra m t x h i thn h u t i mi tr ng. Ngoi ra, B gio d c cn a vi c gi ng d y v mi trng vo cc tr ng s ph m nh m gip cho cc gio vin tng lai c kh nng gi ng d y mi tr ng cho h c sinh, sinh vin.

Theo quy t

nh c a chnh ph , thng 9/1997, Trung tm nghin c u s c

kho mi tr ng c thnh l p. Trung tm c nhi m v khuy n khch nh ng c g ng h ng t i m t mi tr ng kh e kho n b ng cch xc nh, nh gi v qu n l cc vn cc nghin c u su. v cc v n v s c kh e mi tr ng v ti n hnh trn. Ngoi ra, nh n th c c s c n nh h ng t i

thi t ph i tng c ng c s khoa h c cho vi c ra cc quy t

m t s pht tri n b n v ng v mi tr ng, C c Th ng k Malaysia xy d ng m t khung v pht tri n cc s li u th ng k v m t b n trch y u th ng k v mi tr ng.

351

Malaysia l m t trong 12 n c c th gi i th a nh n l c c k a d ng v sinh h c. b o v v duy tr s giu c v a d ng sinh h c c a mnh, thng 4/1998, Chnh ph Malaysia ban b Chnh sch a d ng sinh h c qu c gia. Malaysia b t h c, c bi t l u th c hi n Chnh sch a d ng sinh khu v c Tabin v H Kinabatangan. Chi n l c ny

c xem nh m t b c ti n t i qu n l m t cch b n v ng ngu n ti nguyn thin nhin c a bang Saba ni ring v c a Malaysia ni chung.

Bn c nh nh ng bi n php qu n l v m v mi tr ng, Malaysia cn ti n hnh nhi u bi n php nh m qu n l ti nguyn n c, ti nguyn t v cc lo i ti nguyn khc. Nh ng bi n php , n u c th c hi n t t, s gip Malaysia hi n th c ho c m c tiu pht tri n b n v ng c a h .

Nh ng v n tr ng

mi tr ng c a Indonesia cng tng t nh v n t r ng m r ng

mi

cc n c ASEAN khc. Tuy nhin, do thi u

t canh tc, nng o ny. iv i

dn Indonesia v n th ng

t nng nghi p. Tnh Indonesia vo

tr ng gy nn n n chy r ng ph bi n cu i 1997

qu c gia qu n

M t trong nh ng tr n chy r ng nghim tr ng x y ra

u 1998. Thi t h i do chy r ng v khi chy r ng

Indonesia v cc n c b nh h ng c tnh ln t i 20 t USD.

ngn ch n n n chy r ng, vo nm 1997, Chnh ph Indonesia ra l nh c m hon ton vi c dng l a d n t tr ng tr t. Nh ng ng i vi ph m c th b ph t t v i m c t i a l 15 nm v m t kho n ti n ph t ln t i 250 tri u Rupiah. Cc cng ty vi ph m lu t s b t ch thu ti s n v ch m d t ho t ng.

352

Tuy nhin, vi c thi hnh lu t trn khng thu c m y k t qu do s b t l c c a cc quan ch c ch ng no a phng. N n ph r ng s khng ch m d t n i, m. i s ng c a nhn dn cc vng c r ng khng c b o

T i cc n c ASEAN khc, nhi u bi n php ang c th c thi nh m tr l i cho khu v c chng ta m t mi tr ng xanh, s ch nh c hnh dung trong T m nhn 2020.

V i t cch l m t t ch c h p tc khu v c; ASEAN r t coi tr ng vi c thc y h p tc v mi tr ng gi a cc n c thnh vin. C g ng , cc nh lnh u tin theo h ng ny l tuyn b Manila v mi tr ng khu v c ASEAN (ngy 30/4/1981). Trong b n tuyn b kh ng o ASEAN nh m c tiu h p tc l b o v mi tr ng khu v c ASEAN, duy ra cc

tr tnh b n v ng c a cc ngu n ti nguyn thin nhin, nng cao ch t l ng s ng c a con ng i trong khu v c. B n tuyn b cng bi n php chung v mi tr ng, quy t khu v c ASEAN. nh a cc v n vo n l c pht tri n v vo n i d ng gi ng d y mi tr ng

cc tr ng h c trong

Sau Tuyn b Manila, nhi u tuyn b v cc v n chung v cc v n

mi tr ng ni

mi tr ng c th n ring c thng qua nh

Tuyn b Bangkok v mi tr ng (ngy 29/1l/1984); Tuyn b ASEAN v cc cng vin di s n v khu b o t n (ngy 29/11/1984) Th a thu n Kualalumpur v mi tr ng v pht tri n ngy 19/6/1990)...

H p tc ASEAN v mi tr ng c b c ti n ng k v i vi c thng
353

qua Ngh quy t Singapore v mi tr ng v pht tri n (ngy 18/2/1992). Trong b n ngh quy t cc n c ASEAN cam k t: - Th c hi n cc bi n php chnh sch, xy d ng cc thi t ch nh m g n mi tr ng v i pht tri n. - Ph i h p ch t ch cc v n lin quan t i mi tr ng v pht tri n.

- H p tc xy d ng cc tiu chu n c b n v ch t l ng mi tr ng, ph n u i n th ng nh t nh ng tiu chu n , xy d ng cc m c tiu lu di v ch t l ng khng kh, ch t l ng n c sng. - Th ng nh t cc chi u h ng chnh sch v m r ng h p tc k thu t trong cc v n mi tr ng, ph i h p cc bi n php nh m i. ngn ch n khai thc b a. bi r ng nhi t

Trong Ngh quy t Singapore, cc n c ASEAN

v ch ra m t s

chng trnh h p tc c th v mi tr ng gi a cc n c thnh vin. Nh ng chng trnh bao g m: khi m o chy r ng gy ra; qu n l ch t l ng n c v khng kh; cc khu r ng b o t n n m trong lnh th m i n c; m ng l i kh v c nh m b o t n a d ng sinh h c; b o v mi tr ng bi n...

H p tc ASEAN v mi tr ng nh n c s gip

c a nhi u t

ch c qu c t v cc n c b n b trn th gi i. Chng trnh mi tr ng c a Lin hi p qu c (UNEP) ti tr cho cc chng trnh mi tr ng 1, 2, 3 c a ASEAN: Vi c th c hi n nh ng chng trnh a l i nh ng k t qu b c u, tuy cn khim t n.

Trong nh ng nm s p t i, h p tc ASEAN v mi tr ng v n c ti p t c thng qua nh ng k ho ch c th . Trong Chng trnh Hnh ng H

354

N i, ASEAN d

nh s : ng khu v c nh m b o v mi

- Xy d ng m t k ho ch hnh trng bi n vo nm 2004. - Th c hi n khun kh nh m

t t i m c tiu di h n v mi tr ng

i v i ch t l ng n c sng v kh quy n cho cc n c ASEAN. - Tng c ng n l c khu v c nh m gi i quy t v n h u. - Tng c ng gio d c v thng tin nh m nng cao nh n th c v s tham gia c a cng chng vo nh ng ho t v pht tri n b n v ng. ng b o v mi tr ng thay i kh

Vi c tri n khai cc k ho ch c th tin c a ton Hi p h i s h tr tch c c cho cc c g ng ph c h i v duy tr mi tr ng t nhin v h sinh thi c a cc n c thnh vin trong nh ng nm s p t i.

Tuy nhin, vi c kh c ph c nh ng v n t n ti nguyn thin nhin v s c lao no tnh tr ng ngho kh c a

mi tr ng

ng Nam

khng n gi n. B i v, ch ng no m hnh tng tr ng d a trn s tiu ng hi n nay cn ti p t c, ch ng i a s nhn dn cc n c ASEAN cha

c gi i quy t, ch ng vi c tn ph mi tr ng v n s ti p t c. Kho ti nguyn thin nhin c a khu v c chng ta s c n ki t d n.

Mu n gi i quy t tri t ASEAN c n ph i thay khng ph i l

cc v n

mi tr ng sinh thi, cc n c ng

i m hnh tng tr ng c v chuy n sang m t

m hnh tng tr ng m i, trong ti nguyn thin nhin, s c lao

u vo ch y u nh hi n nay. M hnh tng tr ng tng

355

lai ph i l m hnh tng tr ng c a kinh t tri th c. Ch khi no cc n n kinh t m i y c xy d ng cc n c thnh vin ASEAN, vi n c nh v m t ASEAN xanh, s ch, m i c hi n th c ha hon ton.

CHI N L C PHT TRI N C A CC N C NG NAM

Sch c H i

ng Khoa H c Khoa ng Nam h c th m nh

T p th tc gi
356

TS. TS. TS. TS.Khoa H c. Bin t p k thu t Ch b n trnh by K thu t in

: NGUY N THU M (Ch bin) : PH M C THNH

: HOA H U LN : TR N KHNH : Th.S CAO TH VI T HNG : CAO TH PHC :

-*Ti li u lu hnh n i b *-

357