1. Co to s waciwoci koligatywne (podaj przykady) Waciwoci koligatywne - takie, ktre zale od iloci czsteczek, a nie zale od struktury chemicznej.

- pomiar cinienia osmotycznego roztworw - obnienie prnoci par rozpuszczalnika - podwyszenie temperatury krzepnicia (Do waciwoci koligatywnych zalicza si : prno pary, punkt zamarzania i wrzenia oraz cinienie osmotyczne.) Metody ( suce do okrelenia waciwoci koligatywnych): osmometria, chromatografia elowa, ultrawirwka sedymentacyjna, rozproszenie wiata. 2. Porwna podane w pytaniu metody bada ciarw czsteczkowych METODA KRIOMETRYCZNA I EBULIOMETRYCZNA Zasada metod kriometrycznej i ebuliometrycznej jest analogiczna jak dla zwizkw o niskiej masie czsteczkowej i polega na pomiarze obnienia temperatury krzepnicia lub podwyszeniu temperatury wrzenia roztworw. METODA OSMOMETRYCZNA Zasad metody osmometrycznej jest pomiar rnicy cinie hydrostatycznych pomidzy dwoma czciami ukadu - roztworem polimeru i rozpuszczalnikiem - oddzielonymi od siebie bon pprzepuszczaln. Na skutek zjawiska osmozy rozpuszczalnik przenika przez bon do roztworu podwyszajc poziom cieczy, a do wytworzenie cinienia hydrostatycznego rwnowacego cinieniu osmotycznemu =hdg CHROMATOGRAFIA ELOWA Metoda rozdziau mieszanin, w ktrej wykorzystuje si jako faz stacjonarn porowaty el (krzemionkowy). Dziki odpowiedniej porowatoci elu dokonuje si separacji na podstawie rozmiarw czstek mieszaniny METODA WISKOZYMETRYCZNA Metoda ta wykorzystuje rnice midzy lepkoci czystego rozpuszczalnika a lepkoci roztworu polimeru. Porwnanie stosowalnoci metod osmometrycznej, ebuliometrycznej i kriometrycznej w oznaczaniu ciarw czsteczkowych (dla roztworw czterech polimerw o rnych masach czsteczkowych, dla stenia 1%) Mn 10000 50000 10000 0 /c 25,0 5,0 2,5 Tw/c 0,0031 0,0006 0,0003 Tk/c 0,0058 0,0012 0,0006

10000 00

0,25

0,00003

0,00006

3. Topologia acuchw polimerowych-przykady Podzia polimerw ze wzgldu na topologi: Liniowe - s to polimery, w ktrych acuchy gwne s proste i nie maj adnych rozgazie np: wysokocinieniowy polietylen lub teflon. Drabinowe - s to polimery, w ktrych wystpuj dwa rwnolege acuchy gwne poczone okresowo krtkimi bocznymi acuchami, wyrnia si form cakowit oraz czciow (bok tworzcy szkielet jest od miejscami poprzerywany) Usieciowane - s to polimery, ktre tworz przestrzenn cig sie, tak e nie da si ju w nich wyrni pojedynczych czsteczek. Dzieli si je na wysokiej i niskiej gstoci usieciowania. (Np.guma, w ktrej makroczsteczki kauczuku s poczone mostkami) Rozgazione- s to polimery, w ktrych acuchy gwne s rozgazione(boczno acuchowy, rozgaziony wielokrotnie , gwiazdowy )

4. Pojcia mer, polimer, oligomer, monomer-na konkretnym przykadzie Polietylen Mer to najprostszy, jaki da si wyrni, stale powtarzajcy si fragment czsteczek polimerw. -[CH2CH2]Monomer maoczsteczkowy zwizek chemiczny zdolny do polireakcji, zawierajcy :wizanie podwjne(etylen CH2=CH2-w reakcji polimeryzacji powstaje polietylen), potrjne, nietrway piercie(cyklobutan), grupy chemicznie aktywne lub ruchliwe atomy wodoru. Polimer substancja zoona z czsteczek charakteryzujcych si wielokrotnym powtrzeniem jednego lub wicej rodzajw atomw zwizanych ze sob w liczbie wystarczajcej do utworzenia zbioru waciwoci nie zmieniajcych si w wyniku dodania lub usunicia kilku atomw lub grup atomw.(polietylen) Oligomer substancja zoona z czsteczek zawierajcych niewielk liczb jednego lub wicej rodzajw atomw lub grup atomw

powtarzalnie czcych si ze sob. Fizyczne waciwoci oligomerw zmieniaj si w wyniku dodawania lub usunicia z jego czsteczki kilku atomw lub grup atomw.( graniczn liczb merw przy ktrej zwizek zaczyna mie ju typowe cechy uytkowe polimeru jest ok 100)

5. Czynniki/zagadnienia wpywajce na proces projektowania elementw z tworzyw sztucznych Wynikajce ze struktury materiau Waciwoci cieplne Niemechaniczne Waciwoci optyczna waciwoci Waciwoci magnetyczne objtociowe Waciwoci elektryczne Gsto Wspczynnik sprystoci i tumienia Granica plastycznoci, wytrzymao na rozciganie,Mechaniczne twardo waciwoci Odporno na pkanie objtociowe Wytrzymao zmczeniowa, odporno na zmczenie cieplne Odporno na pezanie Utlenianie i korozja Waciwoci Tarcie, cieralno i zuycie powierzchni Uwarunkowane czynnikami zewntrznymi zwizanymi z produkcj atwo wytwarzania, czeniaWaciwoci czci, wykoczenia produkcyjne Wygld powierzchni, przyjemnyWaciwoci dotyk estetyczne Cena i dostpno 6. Przykady waciwoci mechanicznych i ich wano w praktyce inynierskiej (czyli konkretny przykad istotnoci tej waciwoci) Waciwoci mechaniczne: 1. Przerobowe 2. Wytrzymaociowe Twardo Elastyczno cieralno Wyduenie wzgldne Odksztacenia trwae przy cieraniu Odporno na wielokrotne odksztacenia

7. Waciwoci fizyczne i ich wykorzystanie w praktyce inynierskiej Waciwoci fizyczne: Gsto Lepko stopw polimerowych Lepko roztworw polimerowych Wspczynnik dyfuzji Wspczynnik przenikania ciepa Rozpuszczalno Stopie porowatoci Stopie krystalicznoci Przewodnictwo cieplne Ciar waciwy 8. Ciary czsteczkowe polimerw(omwienie metody konkretnej podanej w przykadzie, rodzaju mas i ich relacji, Metody do wyznaczania masy cz.: WISKOZYMETRYCZNA ( stosowana do rozcieczonych roztworw polimerowych ) OSMOMETRYCZNA ( stosowana do rozcieczonych roztworw polimerowych ) RWNOWAGI SEDYMENTACYJNEJ (np.: wirwka sedymentacyjna ) PASM ROZPROSZENIA WIATA ( widzialnego lub neutronowego rwnie do roztworw polimerowych) CHROMATOGRAFII ELOWEJ KRIOSKOPOWE EBULIOSKOPOWE ANALIZA GRUP KOCOWYCH SPEKTROFOTOMETRYCZNA OsmometrycznaZasada dziaania wywodzi si z rwnania vant Hoffa( 1884) , ktre odnosi si do ukadw idealnych , rwnanie to mwi nam o zalenoci cinienia osmotycznego ( ), masy czsteczkowej ( M ) i stenia roztworu ( Cz ) Zredukowane cinienie osmotyczne jako funkcja stenia:

W przypadku roztworw doskonaych mamy linie prosta- polimery nie zachowuj si jak roztwory doskonale! Przebieg: sporzdzenie rozcieczonych roztworw polimerowych pomiar cinienia przy rnym steniu sporzdzenie wykresu /C=f(c)

jeeli mamy lini prost to moemy wyznaczy liczbowo redni mas czsteczkow polimeru badanego. 1 komora z roztworem 2 komora z rozpuszczalnikiem 3 bona membranowa (nie przepuszcza czstek polimeru a przepuszcza rozpuszczalnik)

Sposoby praktyczne pomiaru Sposb DYNAMICZNY czekamy na osignicie rwnowagi i odczytujemy h rnice w poziomach. Pomiar h wspomagany jest poprzez KATETOMETR (lepiej wida rnice poziomw do 0,01 mm ) . Sposb STATYCZNY nie czekamy na stan rwnowagi, wyznaczamy szybko dochodzenia do stanu rwnowagi Do polimerw o maych ciarach czsteczkowych oraz do rozpuszczalnych polimerw. MEODA WISKOYZMETRZCYNA Jedna z podstawowych metod badania polimerw, suy do wyznaczenia redniej masy czsteczkowej polimerw atwo rozpuszczalnych. Dziki swej prostocie oraz dokadnoci jest szeroko stosowana. Metoda ta wykorzystuje rnice midzy lepkoci czystego rozpuszczalnika a lepkoci roztworu polimeru. Aparatura do wyznaczania lepkoci Wiskozymetr Oswalda Kubek Forda Wiskozymetr Hopplera Wiskozymetr Ubbelohda [ ] = K * M a Jak w praktyce wyznaczy K i a: Rozpuci polimer Rozdzieli na wskie frakcje Wyznaczy Mw (np. osmomertycznie) Dokona pomiaru lepkoci poszczeglnych frakcji Wykreli zaleno n=f(M) w ukadzie wsprzdnych logarytmicznych EBULIOMETRIA Opiera si na zjawisku podwyszenia temperatury wrzenia Tw roztworu polimeru w stosunku do czystego rozpuszczalnika

Kriometria Opiera si na zjawisku obnienia temperatury krzepnicia Tk roztworu polimeru w stosunku do czystego rozpuszczalnika Przebieg (ebuliometria i kriometria) Naley przygotowa roztwory mocno rozcieczone Dla kadego roztworu naley zmierzy podwyszenie temperatury wrzenia lub obnienie temperatury krzepnicia Naley sporzdzi wykres wartoci zredukowanych w funkcji stenia np. Tw/C=f(C)

ekstrapolacja punktw pomiarowych ; krzywa, ktra przecina o Y w punkcie o wartoci Ke/Mn , gdzie Mn oznacza liczbowo redni mas czsteczkow W analogiczny sposb postpujemy przy wyznaczaniu wartoci Kk/Mn, co znaczy e sporzdzamy wykres Tk/c w funkcji stenia.Uzyskane punkty pomiarowe ekstrapolujemy do stenia rwnego 0. Otrzymujemy prost , ktra odcina o Y w punkcie o wartoci Kk/Mn PODSUMOWANIE: Pomiary podwyszenia temperatury wrzenia i obnienia temperatury krzepnicia pozwalaj wyznaczy liczbowo redni mas czsteczkow polimeru Mn. jest to moliwe bowiem Tw oraz Tk zale od iloci makroczsteczek rozpuszczonych w roztworze polimeru a nie od struktury chemicznej tego polimeru. 9. Podaj rnice np. miedzy temp. topnienia i miknienia, Temperatura topnienia dotyczy polimerw krystalicznych. Jest to te najwysza moliwa temperatura, w ktrej moe rozpocz si krystalizacja tej substancji. Krystalizacja zachodzi jednak czsto przy niszej temperaturze ni temperatura topnienia, co zaley od wielu czynnikw, np. obecnoci zarodkw krystalizacji, temp. schadzania czy cinienia. Np. PP, kauczuk silikonowy, naturalny, poliamid 6,6 Podczas ogrzewania zmniejsza si stopie krystalicznoci polimerw, gdy cz fazy krystalicznej przemienia si w faz bezpostaciow. Ta przemiana fazowa zachodzi w szerokim zakresie temperatur (10-20C). Za temperatur topnienia przyjmuje si temperatur zaniku fazy krystalicznej w polimerze. Stopiony polimer zawiera wycznie faz bezpostaciow Temperatura miknienia (miara odpornoci cieplnej) dotyczy polimerw amorficznych, temperatura przy ktrej materia zaczyna zmienia si z ciaa staego w mas plastyczn. Temperatura miknicia podawana jest zwykle dla materiaw amorficznych lub czciowo krystalicznych i czciowo amorficznych posiadajcych mieszan mikrostruktur. Materiay amorficzne i amorficzno-krystaliczne nie posiadaj zazwyczaj temperatury topnienia, gdy proces ich przejcia z ciaa staego w wysokolepki pyn zachodzi stopniowo i nie polega na prostej przemianie krysztau w ciecz. Wszystkie tego rodzaju materiay maj tendencj raczej do stopniowego miknicia w pewnym zakresie temperatur ni do topnienia w jednej, cile okrelonej temperaturze. Zakres ten zaley nie tylko od natury i skadu chemicznego materiau, ale take od jego historii termicznej i sposobu dokonywania pomiaru. Ze wzgldu na cigy, a nie skokowy charakter zjawiska miknicia

Temperatura miknicia wg.Vicata-temperatura w ktrej stalowa iga pod obcieniem 5kG zagbi si w polimerze na gboko 1mm (szybko ogrzewania )

10. Instrumenty badawcze waciwoci termicznych polimerw Dylatometr cieczowy DTA (Differential thermal analysis) rnicowa analiza termiczna DSC (differential Scaning Calorimetry)- rnicowa kalorymetria skaningowa kalorymetry skaningowe- kompensacyjne i przewodzce DMTA (Dynamic Mechanical Thermal Analysis)-Analiza termiczna waciwoci dynamicznomechanicznych TMA analiza termomechaniczna TGA analiza termograwimetryczna Mikroskop Boetiusa do pomiaru temperatury topnienia tworzyw termoplastycznych

-metoda PiK- piercie i kula do polimeroasfaltw 11. Instrumenty badawcze badania mikrostruktury/morfologii polimerw * Mikroskopia - Optyczna - Elektronowa -- Transmisyjna mikroskopia elektronowa (TEM) -- Skaningowa mikroskopia elektronowa (SEM) - Si atomowych * Metody spektroskopowe * Metody analizy termicznej

12. Pojecie mikrostruktury/morfologii dla rnego typu zwizkw wielkoczsteczkowych i elementy mikrostruktury dla tych grup
Mikrostruktura - subtelna, nadczsteczkowa struktura materii, wystpujca w wielu ciaach staych, mieszaninach i ciekych krysztaach. Mikrostruktura przejawia si w istnieniu domen rnych faz fizycznych, ktre mog posiada najrniejsze ksztaty i midzy ktrymi wystpuj wyranie granice fazowe. Czsto rozmiary domen s na tyle mae, e na pierwszy rzut oka substancje posiadajce mikrostruktur wydaj si zupenie "lite". Domeny te tworz rodzaj "mozaiki", ktr mona obserwowa i analizowa przy pomocy np. metod mikroskopowych. Mikrostruktura ma bardzo silny wpyw na rozmaite wasnoci fizyczne materiaw (mechaniczne, elektryczne, optyczne,reologicznie), ktre maj decydujcy wpyw na ich praktyczn zastosowalno i dlatego stanowi przedmiot intensywnych bada. Olbrzymia wikszo materiaw z jakimi ma si do czynienia na co dzie posiada mniej lub bardziej zoon mikrostruktur. Np. w metalachwystpuj domeny krystaliczne poprzedzialne domenami amorficznymi.

Polimery zbudowane s z acuchw makroczsteczek, skadajcych si z poczonych ze sob bardzo duych iloci czsteczek monomeru. Mog one wystpowa jako bezpostaciowe (amorficzne), gdzie poszczeglne makroczsteczki przyjmuj posta kbka tworzc struktury nieuporzdkowane skbione, o sabych oddziaywaniach energetycznych (rys.1). W tej strukturze jest moliwe jedynie uporzdkowanie bliskiego zasigu do ok. l nm. Polimery amorficzne zgodnie z zasad termodynamiki s w stanie cieczy przechodzonej. Regularne usytuowanie makroczsteczek, jakie wykazuj polimery krystaliczne, wystpuje rzadziej ni rozmieszczenie przypadkowe. Ponadto polimery, w przeciwiestwie do maoczsteczkowych substancji staych, nie s cakowicie skrystalizowane. Tworz one ukad dwufazowy, w ktrym obok obszarw krystalicznych wystpuj jednoczenie obszary bezpostaciowe (rys.2). Struktur polimerw tworzcych taki ukad mona wic okreli jako czciowo krystaliczn. Polimery krystaliczne, w ktrych udzia fazy krystalicznej jest may, s rwnie nazywane polimerami semikrystalicznymi

Geometria separacji fazowej 1)Struktura wzajemnie przenikajcych si faz, 2)Struktura domenowa lamelarna lub cylindryczna 3)Domeny sferyczne

1)

2)

3)

13. Moduy w funkcji temperatury dla rnej grupy polimerw

Kopolimery statystyczne

kopolimery blokowe

 Polimery statystyczne: zmiana Tg w funkcji skadu

Kopolimery zmiana moduu w zalenoci od skadu

Przykad G= f(T) dla materiaw krystalicznych: LPE, BPE (G- modu relaksacji?)

porwnanie liniowego LPE i rozgazionego BPE (polimery krystaliczne)

14. Pojcie struktur domenowych i ich znaczenie w praktyce technologicznej

Kopolimery blokowe wykazuj struktur domenow. W obszarze domeny s tylko oddziaywania fizyczne Schemat struktury domenowej:

Morfologia kopolimerw blokowych w zalenoci od skadu:

A- gitki i elastyczny Np.: polibutadien, poliizopren B- twardy, termoplastyczny Np.: polistyren Domena A w matrycy B : sztywny i mao elastyczny Domena B w matrycy A : mikki i elastyczny Kopolimery blokowe -wykorzystanie struktur domenowych Termoplastyczne elastomery( kombinacja elastomeru z termoplastem ) Polimery o waciwociach: - mechanicznych charakterystycznych dla elastomeru - przetwrczych charakterystycznych dla termoplastu IDEA: - brak kowalencyjnych wiza sieciujcych - przejcie funkcji chemicznych wiza sieciujcych przez domeny termoplastyczne,stanowice sieciowanie fizyczne na obszarze rzdu 10-30 nm