Chuyn nghin cu kinh t t nh n S

ng lc tng tr ng ch a ln ca vi t nam: Kt qu iu tra 95 doanh nghi sn xut t p nhn c qui m ln ti Vi Nam t

Leila Webster V Markus Taussig

Thng 6 nm 1999

Li cm n hon thnh bo co ny, cc tc gi da nhiu vo s gip ca rt nhiu ng c bi t l cc gim cc doanh nghi p iu tra - nhng ng i, c c i ng tham gia phng vn. Chng ti s khng th hon thnh bo co ny nu khng c c s ci m ca cc gim doanh nghi p ti ba ny, nhng ng ginh th c i i gian qubu ca m chia s v chng ti cu chuy n kinh doanh ca h nh i . Cc tc gi bo co xin cm n c Nghi m Khnh Hin v c o thLi n, hai cn b ca MPDF ginh nhiu th gian ni chuy n qua i n thoi v cc gim doanh i i c nghi p, l u tm t m chi tit cn thit ca qu tr iu tra, v lm vi c tn t i i nh nh v qu th gian lm vi c thng th Mt cng vi c rt quan tr l xy dng C t i ng. ng s D li u cc Doanh nghi p ca MPDF, thc hi n d s gim st ca cn b c i ph trch thng tin ca MPDF l c L ThB Hnh. Thng tin b xung th m ca ch cc cn b u t ca MPDF v ca Gim Ch ng tr MPDF, ng Thomas c nh Davenport, cng rt qubu v cng tr ny ca chng ti. i i nh Chng ti cng xin cm n anh Sam Korsmoe v c Qunh Trang Ph ng Nguyn, c gp s c v anh Tr ng Thi Dng ca MPDF v v cc tc gi bo co tham ng i i gia thc hi n phng vn, cng nh cc cn b trgip phng vn Phan Xun Khoa, L Minh Dng, Nguyn Nht Lam, Hong Huy Thng. Cc cn b phng vn ng gp nhng kin, nhn xt c nhn v c qu bu, gip chng ti hon thi n bo ng co ny. Cc kin ng gp v bn tho u ti n ca cc ng Lm Hong Lc ca Ngn i i hng Th ng mi C phn chu, ng Ari Kokko ca tr i h Kinh t ng c Stockholm, ng Ray Mallon ca Vi n Qun l Kinh t Trung ng, ng James Riddel ca Vi n Pht trin Qu t Harvard, b Nilgun Tas ca UNIDO v ng Patrick Belser, c chuy n gia t vn ca Ngn hng Th gi cng nh ca cc cn b phng vn ch i, nh, ng gp rt nhiu cho bn bo co ny. Chng ti xin c bi t cm n anh Di p Hoi Nam ca cng ty D v Vn phng v T vn u t v ng John R. Davis ca ch cng ty White & Case t vn cho chng ti v lut t ai ca Vi t Nam. Cc tc gi bo co xin hon ton ch trch nhim v m vn ch a ng hoc ch a r u i trong bn bo co. Cu c cc tc gi bo co xin cm n Ch ng tr H b ng Fulbright ti tr i ng, nh c cho anh Markus Taussig thc hi n nghi n c u v khu vc t nhn ca Vi t Nam.

Gii thi u Vn pht trin khu vc t nhn ti Vi t Nam th ch yu bn n nh l ng c vn t nhn ho, hay theo cch g a chung ca ng Vi t Nam l c phn ho i i cc doanh nghi p nh n Tuy nhi n, do c phn ho cc doanh nghi p nh n l c. c mt qu tr ph c tp v mt nhiu th gian, mt s chuy n gia quan st bt u nh i nhn mnh t tm quan tr ca vi c nui d cc cng ty Vi t Nam nh l mt i ng ng gii php song song, nu khng ni l thay th cho gii php c phn ho, pht trin khu vc t nhn ti Vi t Nam. iu ny d n t cc cu hi: hi n nay khu vc t i nhn ang hot ng Vi t Nam v m c no, v khu vc t nhn ny cn lm g i tng tr ng mnh. Cc doanh nghi p t nhn hi n ang hot ng ti Vi t Nam trang bg c th ng vai tr ch trong s tng tr ng ca Vi t Nam? Vi c c nh i m ch sch ca Vi t Nam cn t u ti n vo nhng ch sch g gip i nh nh ch nhiu nht cho cc doanh nghi p t nhn Vi t Nam? c Cng tr nghi n c u ny cho thy nhng kt qu khc nhau. Mt mt, s tng tr ng nh v s l cc doanh nghi p t nhn bt u gim v t tr ca khu vc t nhn ng ng trong GDP bt u trtr . Nh ng mt khc, cho t nay khu vc t nhn v n l khu i vc to ra s c tng tr ng cao nht v cng n vi c lm, v iu ny phn nh xu h ca cc doanh nghi p t nhn Vi t Nam ngy cng da nhiu vo u th cnh ng tranh ca Vi t Nam l lao ng. th kt qu nghi n c u cng cho thy r s ng i, pht trin khng u ca khu vc t nhn ti Vi t Nam, hi n ch yu tp trung ti ng khu vc min Nam v cc khu vc thnh th v cc doanh nghi p sn xut ch yu ch , tp trung vo mt s ngnh sn xut nht t nh. Cng tr nghi n c u ny cho thy mt thc t rng ti Vi t Nam c mt nhm cc nh doanh nghi p t nhn thnh cng. Kt qu nghi n c u cng xc nhn rng mi tr ng kinh doanh khng thun l ca Vi t Nam khng nhng ch hn ch m cn bp mo i s pht trin ca cc doanh nghi p t nhn. Cc u th ca doanh nghi p nh n v c t trng b c lp ra khi cc th tr ton cu y cc nh u t t nhn ti nh ng Vi t Nam vo t th phi chen chn nhau trong mt khong khng cht h p - t c l nh phn l ch hot ng trong mt s ngnh cng nghi p c gi tr gia tng t ng n i thp. Trong b cnh nh vy, nh chung cc doanh nghi p t nhn Vi t Nam s d b i n tc ng khi m c l nhun ca h suy gim nhanh v thtr ton cu bin ng. i b ng Bn bo co ny mi u t chi tit cc th thch m cc doanh nghi p sn xut l nht n ca Vi t Nam - ng lc tng tr ng hi n ch a l ca Vi t Nam - ang phi n ng u.

I. Mc tiu v ph ng php iu tra A. Mc tiu 1.01. Cng tr iu tra khu vc kinh t t nhn Vi t Nam ca MPDF c hai mc nh ti u ch (i) Xc hi n trng v cc vn ca cc doanh nghi p sn xut t nh: nh nhn Vi t Nam nhm gip h s h trhu hi u hn ca cc ch sch ca c c nh ch ph, cc th ch thtr v cc ch ng tr trgip cp doanh nghi p; nh ng, nh v (ii) Hiu su hn v nhng mt mnh v mt yu ca cc nh doanh nghi p thnh t thuc ln sng pht trin th nht ti Vi t Nam, c bi t xem xt t vi c h s n i sng hay ch a trong vai tr i u trong qu tr tng tr ng v to vi c lm trong nh nhng nm t Ngoi ra, cng tr iu tra nghi n c u ny cn c th m mc ti u xc i. nh cc d n u t kh thi m cho MPDF v gip cung cp th m thng tin v s nh i m nh v cc d v ca ch ng tr MPDF. ch nh B. Ph ng php lun1 1.02. Cch tip cn. Cuc iu tra ny ch tp trung vo nhng doanh nghi p sn xut ni c ng kv a phn t nhn, s dng t 100 lao ng tr l n. Hn na, cuc a, iu tra ny ch khoanh li trong s cc doanh nghi p ng ti 3 tnh ph Bc l H a Ni, Hi Phng v Thi B thnh ph Nng min Trung, v 3 tnh ph Nam l nh, a H ChMinh, Nai v B D ng. Cuc iu tra d kin phng vn t ng cng ng nh 100 doanh nghi p. 1.03. Vi c quyt ch iu tra cc doanh nghi p t nhn l ngha l nhng nh n, doanh nghi p c t 100 lao ng tr l n, xut pht t mt s cn nhc ch Th nht, nh. khi xem xt li nhng cuc iu tra khu vc t nhn thc hi n tr y Vi t c Nam, c th thy rng hi n c rt thng tin v cc doanh nghi p t nhn l 2 Th t n.
Nh chung, cch tip cn, ph- ng php lun v cu hi iu tra u - trc tip khai thc t nhng cuc n c kho st t- ng t do Leila Webster tin hnh h u thp k 1990 v cc doanh nghi p sn xut ca khu vc ti nhn m n i Ba Lan, Hung-ga-ry, Ti p Khc v Nga cng nh- Gha-na v Li Bng. Ti bo co ny, chng i ti c so snh v cc cng ty t- ng ng ng u khi thy cn thit. i 2 Theo hiu bit ca cc tc gi, cho t nay, cuc kho st ton di n nht v cc cng ty t- nhn Vi t Nam - i c Tr- Kinh t Xt ng c-khm h tc v B Lao ng ca Vi t Nam tin hnh nm 1997. Cuc kho st ny xem p i xt c th nhng cng ty c d- 100 lao ng ti cc tnh H Ni, Hi Phng v H Ty ph Bc, v cc tnh i a H Ch Minh v Long An ph Nam (xem Maud Hemlin, Bhargavi Ramaurthy v Per Ronnas, Gii ph u v a ng thi ca ngnh sn xut t- nhn qui m nh Vi t Nam", lot Ti li u lm vic v Kinh t v Ti ch s nh, 236, thng Nm 1998). Cc cuc kho st t- ng t khc g c: James Riedel v Ch- ng Trn, "Khu vc tm nhn ang n i l n v cng cuc cng nghi p ha Vi t Nam", thng T- 1997; Masahiko Ebashi v nhng ng- i khc, "Ch sch pht trin cc doanh nghi p va v nh v cc ngnh cng nghi p h tr Vi t Nam", thng nh Tm 1997; Phm Gia Hi (bi n tp), "184 doanh nghi p va v nh - kho st Vi t Nam: Bo co nh gi c v phn t ch", H Ni: GTZ/VICOOPSME, thng Ba 1996. Phng Th- ng mi v Cng nghi p Vi t Nam cng tin hnh nhiu cuc kho st v kh ng cc cng ty t- nhn, nh- ng m ch cng b mt kt qu phn i t t c th v khu vc t- nhn. ch
1

hai, nu suy ngm k chng ta s thy r hn nhng u th ca vi c xem xt nhng doanh nghi p thnh t nht Vi t Nam so v vi c xem xt n thun m doanh i i nghi p t nhn Vi t Nam: c th, nhm cc doanh nghi p thnh cng ny s gip chng ta hiu r nhng iu ki n ti n quyt mt doanh nghi p c th thnh cng trong mi tr kinh t hi n nay ca Vi t Nam. Cc tc gi ca cng tr nghi n c u ng nh ny cng mu bit r hn vth ca cc doanh nghi p thnh cng thuc ln sng th n nht ny v hi n cc doanh nghi p ny chun b nh th no c th tr c thnh nn tng cho mt khu vc t nhn bn vng ti Vi t Nam. Th ba, xy dng mt c s d li u gn nh hon chnh v cng doanh nghi p t nhn qui m l s ng n gip chng ta c th ch ra mt m u bt k trong khi , nu kho st ton b khu n , vc doanh nghi p t nhn thli khng th thc hi n vi c ny. V th t , MPDF c ch yu quan tm t nhng doanh nghi p t nhn va v l v vi c tp trung vo cc i n, t t ng t nh vy s lm cho cng tr nghi n c u ny c gi trhu trc i ng nh ch tip cho MPDF. 1.04. L gii ca vi c gi hn cuc iu tra ny vo nhng doanh nghi p ng k i l: r rng s tng tr ng kinh t nhanh chng v bn vng Vi t Nam phi da ch yu vo s tng tr ng ca cc doanh nghi p, c bi t l cc c s cng nghi p nh c s dng nhiu lao ng. Nh thy r ti nhiu n ang pht trin, cc khu vc c kinh t khng ch th c (khng ng k) ch l ngu to thu nhp v gi, nht l nh nh n v b phn dn chng c thu nhp thp v kh khn. V tr n thc t c mt t l i i nht cc doanh nghi p bt u s nghi p ca m v t cch nhng doanh nh nh i nghi p khng ch th c. th chng ta cng cn nhn th c r nhng hn ch nh ng i, ca khu vc kinh t khng ch th c trong vi c ng gp vo tng tr ng, c th l: nh nh chung cc doanh nghi p ny ch a t hi u qu cao trong sn xut hng ha do n qui m nh, v khi tr thnh ngu cung cp cng n vi c lm ch yu do rt t n t doanh nghi p c kh nng tng tr ng l t m c c th thu v tr l ng cho thm n i ch ch mt lao ng. Cc doanh nghi p nh n Vi t Nam v n tip tc chim lnh c khu vc sn xut, nh ng nh chung khng th coi cc doanh nghi p ny l t n i ng ti n phong i u ca qa tr tng tr ng kinh t trong t ng lai v nhiu nguy n nh nhn li n quan t t hi u qu m chng ta bit r . i nh 1.05. Cuc iu tra ny ch tp trung vo cc doanh nghi p sn xut vmt ldo n gin l: nh chung, cc doanh nghi p sn xut l cc doanh nghi p u t nhiu n v nht, v do vy s ch nhiu ri ro nht trong qu tr tng tr ng.3 Hn na, n u nh hu ht cc doanh nghi p sn xut Vi t Nam u tham gia vo cc ngnh s dng nhiu lao ng, ph h v th mnh so snh ca Vi t Nam v lao ng, v nhng p i doanh nghi p ny c l th nhiu nht trong vi c tip tc thu ht th m lao ng trong i th gian t V, ai nghi ng v vi c con tng tr ng ca Vi t Nam phi da i i. t ng
3

Chng ta s cn phi xem xt s n s tng tr- ng ca cc ngnh d v Vi t Nam. m ch

nhiu vo hot ng sn xut hng xut khu, nht l sn xut cng nghi p nh s dng nhiu lao ng. 1.06. C hai yu t d n t quyt gi hn tin hnh cuc iu tra ny ti 7 i nh i a ph ng n u tr n. Th nht, cc s li u th k cp tnh do T ng cc Th k ca ng ng Vi t Nam cung cp cho thy hu nh 3/4 cc doanh nghi p l u hot ng ti 7 n a ph ng ny, v nh vy s thi n l ch do s la ch ti u im v lny s khng n a 4 l Th hai, s kh kh thi nu chng ta mu tin hnh mt cuc iu tra tr n qui n. n m ton qu ti mt n c di n t nh Vi t Nam. c c ch 1.07. Tng m u cc doanh nghi d kin i tra. B u ti n thc hi n cuc p u c iu tra ny l xy dng mt C s D li u cc Doanh nghi p a phn t nhn ca Vi t Nam c s dng t 100 lao ng tr l n, bi l cho t nay ti Vi t Nam ch a c mt i danh sch coi l y v cc doanh nghi p ny. C s D li u ny xy c c dng bng cch kt h cc danh sch doanh nghi p ly t nhiu ngu trong c: p n, Cc c quan th k , s lao ng, cc thu, v s k hoch-u t ca cc ng ph ng; a Cc c quan b u i n ph ng; a Cc c s d li u tr n CD-ROM ca B Vn ha-Thng tin v Phng Th ng mi v Cng nghi p Vi t Nam; T ng Li n on Lao ng Vi t Nam; Cc danh b doanh nghi p xut bn. c
1.08.

MPDF thu hai cng ty t vn n cc tnh c ng doanh nghi p t nhn nht v lp danh b tt c nhng doanh nghi p ti u chun iu tra m h th c
H nh1.1: C s D li ca MPDF v cc Doanh nghi Sn xut c u p Qui m ln, ph n theo danh ( 457 doanh nghi a p)
H Ch Minh B D- ng nh H Ni ng Nai Hi Phng Nng Th B i nh B nh nh Nam nh C c a ph- ng kh c

249 46 41 28 12 9 7 6 6 53

50

100

150
(Sdoanh nghi p)

200

250

* Cc doanh nghi c qui m ln ngh y l nhng doanh nghi a ph n t nhn v a ph n Vi p nh a p t Nam, c s dng t 100 lao ng tr ln.

t Nhng danh sch m ny sau kt h v cc danh b doanh nghi p m c. i c p i c, v loi b nhng phn tr nhau. Nhn vi n ca MPDF g i n thoi cho tng ng i doanh nghi p c t n trong C s D li u m lp m bo s ch xc ca cc i nh thng tin c bn.5 1.09. C s D li u hon chnh ca MPDF v cc doanh nghi p t nhn c ng kv c s dng t 100 lao ng tr l n bao g 682 doanh nghi p, trong 457 doanh m nghi p (67%) l cc c s sn xut.6 Con s cc doanh nghi p c s dng t 300 lao ng tr l n l 198, trong 152 l c s sn xut.7 Nh vy, cc con s ny cho thy 100 doanh nghi p m MPDF d kin ch m u i di n cho 20% t ng s cc n doanh nghi p sn xut t nhn c l ca Vi t Nam. n
H 1.2: C s D li ca MPDF v cc Doanh nghi Sn xut c nh u p Qui m ln, ph n theo Ngnh (457 doanh nghi p)
Dt v May Thc phm & Gii kht G Cc sn phm phi kim loi khc Da Cao su v cht do Kim loi c bn Ho cht Cc sn phm khc 0 20 40 9 9 49 60 80 100 120 140 160 22 34 39 65 71 159

* Cc doanh nghi c qui m ln ngh y l nhng doanh nghi a ph n t nhn v a ph n Vi p nh a p t Nam, c s dng t 100 lao ng tr ln.

1.10. Chn m u. Cc doanh nghi p iu tra ch t t ng m u cc doanh nghi p c n sn xut (nh n u tr n) ti thnh ph H Ch Minh, Nai v B D ng ph ng nh a
4

Vic phn t cc s li u ca T ng cc Th k cho thy rng n cu nm 1998, 7 tnh ny chim 73% ch ng i t ng scc doanh nghi p sn xut t- nhn c s dng t 100 lao ng tr l n. 5 Chng ti pht hi n ra rng t l l thng tin trong cc c s d li u hi n c rt cao, hu ht l thng tin lc i hu. 6 So snh v cc sli u ch th c ca ch ph ththy c s d li u ca MPDF nh chung l hon chnh. S i nh nh n li u ca T ng cc Th k cho thy tr n ton qu c t ng s 622 cng ty t- nhn c s dng t 100 lao ng ng c tr l n, trong 465 l cc c s sn xut. 7 S li u ca T ng cc Th k l: c t ng s190 cng ty t- nhn c s dng t 300 lao ng tr l n. ng

Nam; Nng min Trung; v H Ni, Hi Phng v Thi B ph Bc. S l nh a ng cc doanh nghi p c la ch t khu vc n H 1.3: Ph n b mu iu tra theo khu vc nh ph Bc v min a i l a Trung nhiu hn so v i t tr ca cc doanh ng Hi Phng Th B i nh nghi p thuc hai khu T.p H Ch Minh 6% 5% vc ny trong t ng 35% H Ni m u cc doanh nghi p, 23% v nu ch qu nhiu n doanh nghi p ng tr n bn thnh ph a Nng H ChMinh s d to 3% B D- ng nh ng Nai n t rng hu ht ng 14% 14% cc doanh nghi p u tp trung , v nh vy s c iu ki n so snh cc doanh nghi p theo tng khu vc. M u iu tra cn t chia nhnh theo qui m doanh nghi p, nhm c th so snh mt s l t ng c ng ng cc doanh nghi p c s dng t 100 n 299 lao ng v cc doanh nghi p c i s dng t 300 lao ng tr l n. 1.11. Ban u, 144 doanh nghi p la ch mt cch ng u nhi n: min Nam c c n 45 doanh nghi p c 100-299 lao ng, 45 doanh nghi p c t 300 lao ng tr l n; min Trung, c 7 doanh nghi p c 100-299 lao ng, 1 doanh nghi p c t 300 lao ng tr l n;8 v min Bc c 25 doanh nghi p c 100-299 lao ng, v 19 doanh nghi p c t 300 lao ng tr l n.9 MPDF gi cho gim cc doanh nghi p c c la ch th do Gim ch ng tr MPDF k, nghhtham gia cuc iu tra, n c nh gii th s m nh v nhng d v ca MPDF, v h a s gi cho h bo co cu ch ch bn i c B c th ny gi km theo mt phong b c dn tem, ghi sn ch v ng. c a phiu tr l trong c y u cu h nhn nhng d li u c bn v doanh nghi p i, xc ca m v cho bit h th tham gia vo cuc iu tra hay khng. Mt tun sau , nh c nhn vi n ca MPDF g i n thoi t tt c cc doanh nghi p la ch ny. i i c n 1.12. Khi bit r rng nhm 144 doanh nghi p la ch t u ny s khng p c n ng mc ti u la ch 100 doanh nghi p m u ca MPDF, khong 100 doanh c n nghi p na ch th m mt cch ng u nhi n t C s D li u v cc cn c n c b ca MPDF li n h bng cch kt h c gi th , fax v g i n thoi. Cu c p i i ng, MPDF li n h v gn 250 doanh nghi p, t ng ng v khong 2/3 t ng s i i doanh nghi p c loi cc tnh ch ng c n.
8 9

8 cng ty ny l ton b cc doanh nghi p sn xut t- nhn cl ca Nng. n 19 cng ty c t 300 lao ng tr l n ny ch l ton b cc cng ty thuc loi ny H Ni, Hi Phng v nh Thi B nh.

1.13. iu quan tr trong qu tr iu tra l phi lun l u t nhng doanh ng nh i nghi p khng nm trong m u iu tra cng nh nhng tc ng c th c v i i nhng kt qu v kt lun ca vi c iu tra do vi c loi cc doanh nghi p ra khi m u iu tra. Th nht, vi c loi tr tt c cc doanh nghi p c d 100 lao ng c i ngha l mt s doanh nghi p s dng nhiu v v c nhiu kh nng c doanh thu n kh l b loi tr khi m u iu tra. Tt c cc doanh nghi p l ti nhng tnh n n ngoi nhng tnh tin hnh iu tra cng khng t n. Nhng doanh nghi p c nh l khc c th cng bloi ra khi m u iu tra cn bao g nhng doanh nghi p n m c d 100 lao ng ch th c nh ng c nhiu lao ng khng chuy n (part-time) i nh v/hoc lao ng theo m v. Th hai, nhng doanh nghi p t ch tham gia iu tra a i c th l nhng doanh nghi p s h i, nghi ng hoc t tin hn nhng doanh nghi p khc. Th ba, vi c ch ch m u v cc doanh nghi p c ng kcng loi tr n i i nhng doanh nghi p ch a ng k v mt s ng c th lp lun rng cc doanh , i nghi p ch i ng kkhi h mu xin vay v xin xut khu, v xin giy t li n quan n n, t quyn s dng t. Trong chng mc lp lun ny l ng thmt s doanh nghi p i l nh ng ch a ng kc th bloi tr. V, tt nhi n, rt nhiu doanh nghi p nh n n nh hn, trong thc t vn hnh rt gi nh cc doanh nghi p t nhn xt t c ng gc ngha m ni, khng c mt trong m u iu tra ny. nh 1.14. M u iu tra cu c g c 95 doanh nghi p, trong c 5 doanh nghi p i ng m ch a s lao ng t i 10 thiu l 100 ng i. H 1.4: Ph n b mu iu tra theo Qui m nh M u ny g 59 doanh m doanh nghi p nghi p ph Nam v a 500 lao ng tr l n 33 doanh nghi p ph a 29% Bc. Vi c ch c 3 doanh nghi p min Trung khng cho php hn 300 lao ng t chng ti rt ra c 50% nhiu kt lun v khu 300 499 lao ng vc t nhn min 21% Trung. Vi c phn m u iu tra theo qui m doanh nghi p t kt qu t hn, v m u iu tra cu c g c 5 doanh nghi p c s lao ng thp hn t i ng m 100 mt cht, 39 doanh nghi p c 100-299 lao ng, v 51 doanh nghi p c 300 lao ng tr l n.11 Nhm m u iu tra cu c bao g 32 doanh nghi p d t may, phn i ng m
10

Tr n thc t, cc cn b phng vn t gp 105 doanh nghi p, trong c 10 doanh nghi p khng p ng i - cc ti u chca cuc iu tra. c 11 Cc nhn vi n tham gia iu tra cho bit nh chung nhng doanh nghi p l hn t ra lo ngi hn cc doanh n n t nghi p nh trong vi c tham gia vo cuc kho st.

10

H h 1 . 5 : P h n b M u iu tra t h e o N g n h n
34% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% May Da T P & G.kht Phi k i m k h c h yu l gm G g 12% 12% 10% 8% 7%

nh mt cch ch xc s l ng o cc doanh nghi p trong ngnh ny trong nh ng t ng s cc doanh nghi p sn xut l n. 1.15. Thc hi T 1 thng Gi ng n 6 thng Hai 1999, cc nhm cn b iu tra n. phng vn 95 doanh nghi p m u. M nhm cn b phng vn g 2 ng mt i m i, ng Vi t Nam v mt n ngoi, tt c 8 ng u c tr ting Vi t t Cc i c i nh t. cuc phng vn ko di trung b t 2 n 3 gi sau l i thm nh my nu c nh , th.12

1.16. S l d li Cc cn b s l d li u s dng phn mm th k t u. ng nh ton cc gi trtrung b trung b cng, v gii bin thi n ca cc bin s v tn s nh, nh ca cc bin s ri ng l. Cc cu hi ng, mang t cht l cng s lv nh nh ng c phn loi bng phn mm s lvn bn. 1.17. Sau , cc tc gi ca bo co ny tin hnh mt lot php "phn t nh" ch xc cc xu h d li u. C th, vi c phn t ny nhm t l gii cho 2 nh ng ch m i cu hi c li n quan: th nht, nhm gim v doanh nghi p no tip cn c c nhiu hn v cc ngu lc, nht l nhng ngu lc do ch ph phn ph v th i n n nh i, hai, kt qu hot ng ca cc nhm ny khc nhau ra sao. Ch bin s la n c ch nhm xc kh nng tip cn ngu lc v kt qu hot ng ca doanh n nh n nghi p. By bin s trong s ny l: im, ngnh hot ng, qui m doanh nghi p, a tu i ca doanh nghi p, k nh xut khu ch yu, ni sinh ca gim v ni lm vi c c, ca gim tr khi chuyn v doanh nghi p. Hai bin s c lp b sung xc c c c lp tr n c s s dng cc ch cu tr l Bin s c lp th nht l: "quan h " ca m i. gim theo , nhng gim no p ng t 4 tr l n trong t ng s 6 c c, c c im li n quan t vi c u ti n tip cn v nhng u i ca nh n th i c i c c
12

a s cc cuc phng vn - tin hnh v ng- ch s hu ch c i i nh/gim ca tng cng ty. Trong mt c vi tr- h t- phng vn l cn b qun lca doanh nghi p hiu bit rt r v doanh nghi p cng ng p, i ng nh- v ng- ch s hu - y l nhng ng- th- c quan h h i i ng hng v gim i c/ch doanh nghi p.

11

g l "c quan h ", cn nhng ng khc th g l "s cn li".13 Bin s c i i c i lp th hai phn loi cc doanh nghi p thnh cc doanh nghi p "thnh cng", doanh nghi p "khng thnh cng" v "s cn li" tr n c s phn t xu h bin ng ch ng 14 ca doanh s bn hng v l nhun ca doanh nghi p. Cc kt qu phn t quan i ch tr nht tr by trong cc mc "Phn T Nh" ti cc ch ng III v IV, ng c nh ch th nhng chi tit phn t nh hn cp ri rc ti cc ch ng mc ng i ch c th h trong bo co ny. ch p

13

- phn loi l "c quan h ", mt gim phi p ng t 4 tr l n trong s 6 iu ki n sau: l ng c c vi n ng Cng sn Vi t Nam, lm vic trong c quan nh n- (tr tr- h lm vi c cho ch quyn min c ng p nh Nam th tr- 1975), phc v trong qun i t 2 nm tr l n, cng tc hoc h tp n- ngoi tr- nm i c c c c 1991, lm vi c cho ch ph n- ngoi, v c v ch cha hoc m tng lm vi c cho ng, Nh n- nh c , ng, c hoc qun i. 14 Cc doanh nghi p "thnh cng" l nhng doanh nghi p lm n c l i, c l nhun, doanh s bn hng v kh i i l- hng bn u tng trong nm 1998. V ch c 12 doanh nghi p cho bit l hkhng c l i, n n nhm ng doanh nghi p "khng thnh cng" - ngha mt cch km cht ch hn mt cht. Tr n thc t, cc c nh doanh nghi p "khng thnh cng" l nhng doanh nghi p c c doanh sbn hng l n kh l- hng bn gim i ng st trong nm 1998.

12

II. bc tranh ln A. Bc tranh vm - i mi chng li 2.01. Nh mt cch t ng th, ch ng tr ci cch kinh t ca Vi t Nam - th n nh ng g l "i mi" trong ting Vi t hoc "renovation program" trong ting Anh - c i thnh cng ng k. M ch cch y mt thp k, nn kinh t Vi t Nam cn ang i trong mt t trng h mang, bt l si u lm pht c v nn i lan trn tn ph. nh n ng i Ngy nay, v t tng tr ng GDP hng nm t 8 n 9 phn trm trong nhng i c nm gn y, Vi t Nam c th coi l qu gia c m c pht trin kinh t mau c c chng bc nht trong s cc qu gia ngho nht th gi trong thp k qua. N i bt c i trong s cc thnh tu ny l vi c gim ng k t trng ngho kh t m c chim 3/4 nh dn s khi bt u ci cch15 xu cn khong 1/3 dn s ti th im hi n nay.16 ng i 2.02. Tuy nhi n, xt t t h hi n nay, nn kinh t Vi t Nam d nh gi nh nh ng ng mt c xe ang ht xng v rt c th ang i nhanh t t trng cht my. Nhng ch i nh s d y cho chng ta thy t trng ny: i nh Tng tr ng GDP suy gim hn mt na trong nm 1998, xu cn 3,8%, v cc ng du hi u cho thy m c tng tr ng GDP s cn tip tc suy gim trong nm 1999;17 Xut khu, v tng tr ng khong 25%/ nm trong gn su thp k qua, suy n t gim khong 12% trong qu I nm 1999 mc d Ch ph loi b nhiu qui nh hn ch xut khu v ph gi tin ni t 17% trong nm 1998;18 nh ng Trong quI nm 1999, nhp khu suy gim v t cn cao hn - gim 18% so i c v quI nm 1998 - iu ny tuy cho php Vi t Nam trnh c mt cuc khng i hong v ngoi t, nh ng khng phi l im bo t lnh cho t ng lai ca cc t hot ng xut khu v phi ph thuc nhiu vo vt t nhp khu; n

David Dollar v Jennie Litvak, "Ci cch kinh t v m v gim ngho Vi t Nam" trong cu Phc li gia n v s qu ca Vi Nam, ca David Dollar v nhng ng- khc (bi n tp), Washington, DC: Ngn hng nh t i Th gi 1998, tr.15. i, 16 S li u s b tr d n t cuc kho st v th- o m c s ln th hai ca Vi t Nam (LSMS) do Thy in, ch c ng Ngn hng Th gi v UNDP htr - d n trong "Ton cu ha, qun lv n Nhng bi h then ch i , c nh: c t t ng " (d tho vn bn lm vi c), Vn bn ca UNDP, thng Ba, 1999. 17 T tng tr- ng GDP ch th c ca nm 1998 do ch ph - a ra l 5,8%, nh- ng Ngn hng Th gi c nh nh i nh tt xu 2% ch yu do m c tng tr- ng - t cho ngnh d v thp hn. Tuy nhi n, cng n n l- u ng c nh ch rng hu ht cc sli u - s dng trong bo co ny l tr t ngu ca T ng cc Th k , v do , - c ch n ng c da tr n con s5,8%. 18 S li u ch th c ca T ng cc Th k cho thy t ng gi trxut khu trong quI nm 1999 gim gn nh ng 12% so v quI nm 1998. Xem "Ti u im - Vi t Nam d t hi u qu xut khu quI sa st", Reuters, 23 i nh thng Ba, 1999.

15

13

 u t trc tip ca n ngoi v n tip tc ri t do trong nm 1999, t m c c thp hn c nm 1998, khi m c gii ngn u t n ngoi gim khong mt c 19 na so v m c ca nm 1997. Trong mt chng mc nht Vi t Nam hi n i nh, nay ang phi thay th u t n ngoi bng ngu vi n tr n ngoi - gii c n c 20 ngn vi n trn ngoi tng khong 40% trong nm 1998. c Ch ph iu chnh theo h gim ng k ch ng tr u t cng cho nh ng nh giai on 1996-2000 phn nh t trng u t n ngoi suy gim. nh c 2.03. Tc ng ca t trng suy gim kinh t v t l cng n vi c lm hi n cn nh i i ch a r vqu thiu cc s li u th k c cht l v lao ng Vi t Nam. Cc ng ng kt qu phn t tr y d bo rng t tng tr ng 8-9% ca Vi t Nam ch cn ch c c suy gim cht s lm cho t trng tht nghi p tng nhanh, ch yu do vi c hng t nh nm c th m mt tri u ng m tham gia vo lc l lao ng.21 Tr n thc t, t i i ng l tht nghi p tng khong 1% trong nm 1997 mc d tng tr ng GDP ca nm v n t m c tr n 8%.22 Mt s s li u d ton cho thy t l tht nghi p th tng khong 6 n 8% trong nm 1998.23 T l khng vi c lm cng m c rt cao trong c n nht l v thanh ni n.24 c, i i 2.04. Hu ht cc chuy n gia quan st, nhng m c khc nhau, cho rng cc vn hi n ti ca Vi t Nam bt ngu t vi c t ci cch suy gim v t nhng n c nh h ng c t cht th pht ca cuc khng hong ti ch chu . Tr n gic nh nh th nht, ch ph Vi t Nam chm ch trong vi c pht ng hi p ci cch th hai nh tip sau cc b ci cch c cu mnh m h cu thp k 1980 v u thp k 1990. c i i Tng tr ng do kt qu ca cc b ci cch thuc hi p mt ny t m c ng k, c ch yu do m c ni cung tng cao do kt qu ca cc bi n php ci cch php l, cho php cc doanh nghi p t nhn hot ng, d b cc kim sot v gi c, v ph gi ni t . Cc nh u t n ngoi cng h h lao vo Vi t Nam do ngh rng y ng c i l mt thtr rng l v tn dng lc l lao ng c tay ngh t ng cao ng n ng i v r ti Vi t Nam. Chng ta hon ton c th lp lun rng nn kinh t Vi t Nam thu nhn t a nhng l m Vi t Nam c th tn dng t hi p ci cch c i i ch c u ti n, v gi y ch c th tip tc tng tr ng th m na nu c mt hi p ci cch m su sc v th ch, t c l, t nhn ha khu vc doanh nghi p nh n (hi n v n i, c

Cam kt u t- trc tip n- ngoi trong nm 1998 gim xu ch cn 1,8 tri u USD, trong m c gii c ng ngn ch t 1 tri u USD, Vietnam Update, Ngn hng Th gi thng Ba 1999. i, 20 The Economist Intelligence Unit, Vi t Nam - QuI nm 1999. 21 Dollar v Litvak, tr. 12. 22 Thc trng lao ng-vi lm Vi Nam, 1997, H Ni: Nh Xut bn Th k , 1998, tr. 47. c t ng 23 "Ton cu ha, qun lv n Nhng bi h then ch t ng ", tr. 39. nh: c t 24 Thc trng lao ng-vi lm, 1997, tr. 42. c

19

14

cn rt l c cu li khu vc ngn hng, ci thi n cht l cc d v cng cng n), ng ch v tng l thng tin cc loi. ng 2.05. S cn thit phi ci cch nn kinh t Vi t Nam cn tr n n cp bch hn do cuc khng hong ti ch khu vc. M c hi nhp cn hn ch, c bi t tr n lnh nh vc thtr v l b c m gip Vi t Nam trnh nhng c nh trc tip ng n, c ca cuc khng hong m cc nn kinh t khc trong khu vc phi ch Nh ng u. chng ta hi n c bng ch ng v cc tc ng gin tip m nn kinh t Vi t Nam phi gnh ch trong 18 thng va qua do khng hong kinh t chu . Cc n ng u c btc ng ca khng hong chim khong 70% c v l u t n ngoi l n ng c thtr xut khu ca Vi t Nam, v nhng n ny tip nhi n li u cho phn l ng c n 25 m c tng tr ng cao ca Vi t Nam trong su thp k qua. Cc hot ng th ng mi t v u t trong ni b cc n khu vc suy gim mnh, trong khi , hng xut c khu ca Vi t Nam li bgim kh nng cnh tranh so v cc n lng ging ng i c do tin ca h ph gi mnh. ng b 2.06. Trong 18 thng qua, Ch ph ph v t trng kinh t suy gim bng nh i i nh mt lot sng kin m Ch ph ban hnh nhiu ngh v lut m u i hn i. nh nh i cho doanh nghi p, tng t t nhn ha, xa b vi c cp php xut khu, v tng c b ph gi tin. Quan tr nht l vi c thng qua lut Doanh nghi p m vo c ng ng i thng Su nm 1999, trong c qui quyn ca cc doanh nghi p t nhn r rng nh hn rt nhiu so v tr y. Lut ny s c hi u lc t ngy 1 thng Gi ng nm i c 2000, v nhiu ng trong Ch ph hi v lut Doanh nghi p m s c tc ng i nh ng i t cc mnh m v mi tr kinh doanh ca Vi t Nam. th hi n v n ch i i ng ng i, t ti nhiu tr ngi ng k do Ch ph tip tc nhc li cam kt thc hi n chin n nh l tng tr ng trong nh n ng vai tr ch o, do ro cn nhp khu cn c c cao, cc doanh nghi p bhn ch s dng ngoi t, tin v n b gi qu cao, ng nh v khu vc ngn hng nh chung v n ch a ci cch v mt s l l v ngy n c i ng n cng gia tng cc khon nkh i. ng l u l Ch ph v n ch a ph chun mt nh cch y vai tr ch ch ca khu vc t nhn trong vi c lp li t tng tr ng t c cao ti Vi t Nam. B. Tm tt l s khu vc kinh t t nh n ca Vi Nam26 ch t 2.07. hng ngn nm, nn kinh t v vn ha Vi t Nam da ch yu vo nng nghi p. Cuc chinh phc ca ng Php h th k 19 khng lm thay i iu ny i i bao nhi u. Ng Php a vo Vi t Nam quan nim hin i v s hu t nhn c i h php, nh ng ch thc thi n nh mt b phn cu thnh ca mt h th kinh t p ng
25 26

Vi t Nam: Tr dy ph v thch th c, Ngn hng Th gi 1998, tr. 3. i i i i, Xem Ph lc II c tr by chi tyt hn v l s khu vc t- nhn ca Vi t Nam. nh ch

15

bbp mo nhm phc v cho mt s nh gi th l u Vi t Nam, ch yu min i ng Nam. Nhng hot ng sn xut cnh tranh v hng khu ca Php, k c hng th i cng truyn th u bbp cht.27 Nm 1939, cng nghi p ch chim 10% t ng sn ng, l qu gia. 90.000 ng lm vi c trong ngnh cng nghi p, 60% cc hm m do ng c i 28 ng Php kim sot. i 2.08. N c Vi Nam Dn ch Cng ha, 1954-1975. Sau khi Hi p Gi-ne-v t nh chia ct Vi t Nam vo nm 1954, ng Lao ng Vi t Nam thc hi n chin l cng c nghi p ha nhanh chng, cam kt tri t ti u cc h th c kinh t t bn ch ngha v nh thit lp mt h th da hon ton vo cc doanh nghi p qu doanh v cc h tc ng c p 29 x . n nm 1960, sau khi thc hi n nhng ch ng tr l v ci cch rung t, nh n tp th ha, v qu hu ha cc c s cng nghi p va v l hn mt na sn l c n, ng cng nghi p l do cc doanh nghi p qu doanh sn xut ra, v gn 1/4 sn l cng c ng nghi p l do khu vc hp tc x to ra. Khu vc doanh nghi p t nhn ch th c ng nh gp ch a n 1%. Mc d khu vc nh n gi vai tr ch o v sn l khu vc c ng, t nhn khng ch th c li l ngu cung cp cng n vi c lm hng u - thm ch nh n ngay c trong th k nh cao ca khu vc doanh nghi p nh n h gia thp k i c i 1960, lc l lao ng trong cc doanh nghi p nh n cng ch chim d 1/5 ng c i t ng s lc l lao ng. ng 2.09. Sau b n tng tr ng nhanh trong 10 nm sau khi kHi p Gi-net ng nh v, nn kinh t do khu vc nh n ng vai tr ch o ti min Bc tng tr ng c chm li trong 10 nm tip theo , t m c tng tr ng thp hn so v t gia i c tng dn s30 Vi c M leo thang tin hnh nm bom min Bc l mt yu t d n t s . i suy gim ny. Trong giai on kh khn , c mt t ng lai t i sng hn, c cc cn b ph ng bt u th nghim nhng c ch khuyn kh nhm y mnh a ch sn xut. Tuy nhi n, nh t ng th, h th k hoch ha tp trung min Bc ch n ng yu t ti mt phn l nh c vi n trt ca kh Li n X v Trung Qu 31 n c i c. Bng 2.1: T ng tr ng kinh t ca n c Vi Nam D n ch Cng ha t 1955-1960
27

M c tng GDP hng nm 13,5%

M c tng dn s hng nm 3,5%

5.
28

David Marr, Truyn th Vi t Nam tr- th thch, 1920-1945, Berkeley: NXB i h California, 1981, tr. ng c c

Trn Hong Kim, Kinh t Vi t Nam th k1945-1995 v trin v n nm 2020, H Ni: NXB Th k , i ng ng 1996, tr. 31. 29 Xem 45 nm kinh t Vi t Nam (1945-1990), H Ni: NXB Khoa h X hi, 1990. c 30 45 nm kinh t Vi t Nam, tr. 16. 31 T l vi n trn- ngoi trong t ng thu ngn sch ca Ch ph nhy v t m c 21% th k 1960-65 l n c nh t i 68% th k1966-70 (xem Trn Hong Kim, Kinh t Vi t Nam th k1945-1995 v trin v n nm 2020, i i ng H Ni: NXB Th k , 1996, tr. 181). ng

16

1961-1965 1966-1970 1971-1975

Ngu 45 nm kinh t Vi Nam n: t

9,6% 0,7% 2,3%

2,9% 3% 2,6%

2.10. Vi Nam Cng ha, 1954-1975. L thuc vo v n ngoi c l l mt c t n c im kinh t gi nhau gia min Bc v min Nam trong giai on ny.32 S khc ng bi t v t cht gia kinh t min Bc v kinh t min Nam minh h r nt nh i c a nht qua vi c: d v l khu vc tng tr ng nhanh nht ca min Nam, chim t ch i 33 60% nn kinh t ngay tr khi Vi t Nam th nht. Trong chng mc ch ph c c ng nh can thi p vo s kinh t, thtr tm ca s can thi p li l khu vc nng i ng ng nghi p ch khng phi l khu vc cng nghi p. 2.11. Ti th im nh cao nm 1964, cng nghi p ch chim 13% GDP ca Vi t i Nam cng ha. Khng c gng ngc nhi n khi b cnh h lon v y ri ro ca i n mt cuc chin tranh ang leo thang cn tr ng k qu tr cng nghi p ha khu nh vc t nhn ti Vi t Nam cng ho: ti th im ngay tr khi t n th nht, t i c c ng tr ca cng nghi p trong t ng GDP ca Vi t Nam cng ho gim xu m c ch ng ng bng mt na m c ca nm 1964.34 Sn xut cng nghi p tp trung ch yu khu vc xung quanh Si Gn, v tp trung a s vo cc ngnh thc phm v u thu l ng, c v d t.35 Tuy t i a s cc doanh nghi p sn xut u nh, trong ch c 320 trong t ng s 175.000 c s sn xut (0,2%) s dng t 50 lao ng tr l n.36 2.12. S thng nht v ch trv kinh t ca n c Cng ha X hi ch ngh Vi nh a t Nam, 1976-1980. V vi c t n ch th c th nht vo nm 1976, h i c c nh ng th kinh t min Bc p dng cho min Nam. Ch ph thc hi n ch ng c nh nh sch qu hu ha hoc tp th ha tt c cc doanh nghi p t nhn c qui m ng k c min Nam nhm m bo rng s nghi p th nht t n s ch lm gim cht ng c t t tr ca khu vc qu doanh trong t ng sn l cng nghi p. Ch mt s doanh ng c ng t nghi p nh l khng bt d s kim sot hon ton ca nh n nh ng li bxp i c, loi thnh cc doanh nghi p cng t h doanh trong nh n nm phn kh p c ng ch. Ch tr ng ny nh chung ch dnh cho nhng doanh nghi p no c ch s hu n nh gi l ng n v ch tr c nh .
32

Hoa K vi n trkhng hon li 26 t USD cho Vi t Nam Cng ha giai on 1954-1974. 18 t trong s l ginh ri ng cho mc qun s (Trn Hong Kim, tr. 196). ch 33 V tt nhi n, mt phn nht ca ngnh d v ny - pht trin p ng nhu cu ca lc l- nh ch c ng qun s M ng o ti min Nam Vi t Nam. Patrick Boarman, Kinh t Nam Vi t Nam: Mt s khi u m i, Los Angeles: Trung tm Kinh doanh Qu t, 1973, tr. 10. c 34 Trn Hong Kim, tr. 191, 194. 35 90% t ng sn l- cng nghi p - to ra t khu vc Si Gn - ChL - Bi n Ha - Gia Nu t ng c n nh. nh theo ngnh, 80% sn l- cng nghi p thuc cc ngnh thc phm v u thu l v d t. ng ng, c 36 Trn Hong Kim, tr. 191.

17

2.13. Tri ng v nhng d bo ca cc nh k hoch ha tp trung min Bc, nn c i kinh t ca n Vi t Nam th nht ch thu kt qu tr tr t ng t nh nn c ng c kinh t min Bc trong thp k tr . Vi c min Nam phn mnh m ch tr ng c i tp th ha v qu hu ha, m quan h xu i nhanh chng gia Vi t Nam v Cmc i i pu-chia v Trung Qu v vi c ph ng Ty khng tham gia vo qu tr ti kin thit c, nh th k sau chin tranh lm cho b c tranh kinh t Vi t Nam v xu li cng tr i n n n xu hn. Trong giai on t 1976 n 1980: Sn l nng nghi p tng d m c 2%/nm, thp hn nhiu so v ch ti u ng i i ch th c l 8-10%; nh Cng nghi p pht trin v t 0,6%/nm, so v mc ti u 16-18%; i c i Dn s tip tc tng mnh v t hn 2%/nm, mc d dng "thuyn nhn" ra i c i t; Cc hot ng "x ro" ca cc doanh nghi p - hot ng kinh doanh tr n cc th tr chen nhm kim m c thu trang tri chi phsn xut v th ng cho ng ng lao ng hng tin li gn hn t nhng ch ti u sn xut khng thc t do i i ch quyn trung ng ra - tr thnh vi c lm ph bin;37 nh 2.14. i mi, t 1986 n nay. Sau mt na thp k p dng nhng bi n php t nh th, t h kinh t Vi t Nam vo nm 1986 t ch xu chuyn sang xu hn. nh nh Ngoi t trng si u lm pht v nn i lan rng, ban l nh o ca Vi t Nam cn nh phi ng u v mt vn nhn v t t ng h ngy cng tr n n kh ch l Li n i u X. Nguyn Vn Linh ch lm T ng b th ng Cng sn Vi t Nam, v c nh i mi ch th c pht ng. c nh 2.15. Lc u, i mi c ni dung rt gi v Perestroika (ci t ) ca Li n X ng i phi tp trung ha qu tr ra quyt v cc u vo v cc doanh nghi p trong nh nh i i khi tip tc kim sot gi c v bao cp ca nh n Kt qu l, cng nh Li n X, c. t trng si u lm pht quay tr li, v nm 1989 ch ng kin dng "thuyn nhn" ra i nh ng nht k t mt thp k tr .38 Mt ln na, t trng khng hong lm c nh suy yu lp tr ca nhng ng bo th v cho php ch tr ng ci cch thc ng i c hi n tr li - v n d ng c i mi - c th l: thit lp nhng nguy n tc kinh t i n cn bn gip mang li s tng tr ng nhanh chng: t do ha gi c, tng m c l i sut l n l i sut thc d ng, ph gi v th nht t gi h oi. ng i
37 38

Xem Adam Fforde v Stefan de Vylder, Vi t Nam: Mt nn kinh t th qu , SIDA, 1988. i Cima, Ronald J. (bi n tp), Vi t Nam: Nghi n c u qu gia, Ch ph Hoa K 1989, tr. 179. c nh ,

18

2.16. Nm 1988, nh n ban hnh cc ngh "cng nhn tm quan tr lu di c nh ng ca t nhn, m bo cho khu vc ny t ti nh mt b phn ca mt nn 'kinh t n nhiu thnh phn' v d b m hn ch v vi c thu m lao ng ca khu vc i i i n 39 ny". Hai nm sau, vo nm 1990, lut Doanh nghi p thit lp n n c s h tng php l cho mt khu vc t nhn ch th c. Cu c trong nm 1992, Hin php nh i ng, m ca n Vi t Nam khng li t cht php lca doanh nghi p t nhn i c nh nh v ch ng ca khu vc t nhn trong mt nn kinh t "nhiu thnh phn". C. Khu vc sn xut t nh n ca Vi Nam40 t 2.17. Ng ta th hay nhm l n v qui m thc ca khu vc t nhn ca Vi t i ng Nam, v phn l nguy n nhn l do vi c gn nh ton b ngnh nng nghi p Vi t n Nam u nm trong tay t nhn, th li t ti mt khu vc kinh t khng ch ng i n nh th c ang ngy cng l trong ni b nn kinh t Vi t Nam. Bn bo co ny ch tp n trung vo b phn nh nht ca khu vc kinh t t nhn, l nhng doanh nghi p t nhn sn xut c ng k ch th c. S la ch tr tm ny xut pht t s tin nh n ng t ng ca chng ti rng t ng lai kinh t ca Vi t Nam t thuc rt nhiu vo vn y m nh ca b phn ny trong khu vc t nhn. Nng sut lao ng trong nng nghi p s ch tng rt v m c tng nng sut lao ng thc s ch c th do sn xut cng t, nghi p em li. Trong cng nghi p, sn xut cng nghi p nh s l ngnh c hi u qu sn xut cao nht v ch l ni m ngu lc phong ph ca Vi t Nam l lao ng nh n s khai thc y nht. Trong phn ni dung ny ca bo co, chng ti xin bt c u bng cch tip cn mt cch t ng qut nht v t tr ca tng ngnh kinh t ng
H 2.1 nh T trng cng n vi lm c ph n theo Ngnh, 1997
D v ch 24%

H 2.2. nh
N.nghip Hi sn v lm nghip 26%

T trng GDP ph n theo Ngnh 1998 (d ki n)

D v ch 41%

N.nghip

C.nghip v Xy dng 10%

Cng nghip & xy dng 33%

lm nghip
66%

thu sn v

39

Borje Ljunggren, "V- l n tr n ci cch: V nhng ng thi gia thay i kinh t v thay i ch tr Vi t t nh Nam", Ch- ng trong bn tho cu sch ch- a xut bn v x hi dn s ca Vi t Nam, 1997, tr. 10. n 40 Tr tr- h c ch th khc, cc sli u - s dng trong bo co ny u da tr n cc s li u th k ng p ch c ng ca T ng cc Th k - ngu d li u th k ch th c Vi t Nam (xem Ph lc I). MPDF khng th m ng n ng nh bo t ch xc ca m s li u, nh- ng cc tc gi bo co tin rng nhng xu h- do cc con s ny phn nh nh i ng nh th hi n - thc tin. Ng- s thy rng s li u ly t m ngu mt khc. V d, Phng Th- ng c i c i n mi v Cng nghi p Vi t Nam s dng s li u ca B K hoch v u t- cho rng c khong 35.000 doanh nghi p t- nhn Vi t Nam. Theo T ng cc Th k , con sca B K hoch v u t- da tr n con s ng k ng m khng t t nhiu cng ty t- nhn khng cn hot ng na, trong khi s li u ca T ng cc Th nh i ng k - da tr n sl- ca cc cng ty hi n ang hot ng. c ng

19

trong GDP v trong t ng s vi c lm, sau chuyn sang phc tho c cu doanh nghi p v nhng c im c bn ca khu vc sn xut t nhn hi n cn nh b ca Vi t Nam.

Ngu Thc trng lao ngn: vi lm Vi Nam, 1997, c t Nh Xut bn Thng k,1998

Ngu T h kinh t-x hi 1998 n: nh nh Tng cc Thng k, 12-1998

2.18. Nng nghi p v cc hot ng c li n quan tip tc thu ht 2/3 lc l lao ng ng ca Vi t Nam. Cng nghi p v xy dng ch chim 10% t ng s cng n vi c lm. Th t ny bo ng li khi xem xt t t tr ng gp ca cc ngnh trong c i ng GDP. Cng nghi p v xy dng ng gp 1/3 cho GDP, trong khi nng nghi p ch ng gp 1/4 t ng m c GDP. 2.19. Khu vc nh n hi n chim 40% GDP, v 60% cn li l ca khu vc t nhn c - th g l khu vc ngoi qu doanh Vi t Nam. Khu vc nh n chim ng c i c c 10% t ng s cng n vi c lm, trong khi khu vc t nhn chim t 90%. Nng i nghi p v doanh nghi p h gia (k c khu vc khng ch th c) chim a s nh nh trong khu vc t nhn, cung cp t 89% t ng s cng n vi c lm (khong 66% trong i sn xut nng nghi p v 34% trong doanh nghi p h gia v 34% GDP. Khu vc nh) t nhn "doanh nghi p", ngha l cc doanh nghi p c ng k ch chim 1% t ng s , cng n vi c lm v 7% GDP.

H 2.3. T trng ca GDP theo h thc nh nh p doanh nghi - 1998

C.ty t- nhn c .k
7% 9% 10% 11%

H 2.4. T trng cng n vi lm theo nh c h thc doanh nghi - 1997 nh p

Cty t- nhn .k
1% 4% 5%

H t x p c t- n.ngoi u B m hnh ch y nh

B m hnh ch y nh D.nghi N.n- p c H gia v nh n.dn

29%

DN nh n- c H gia nh & nng dn

89%

34%

20

Ngu Tng cc Thng k n:

Ngu Tng cc Thng k n:

2.20. Theo qui ca lut Doanh nghi p nm 1990, khu vc doanh nghi p t nhn nh ca Vi t Nam bao g ba h th c php l: cng ty t nhn, cng ty trch nhim hu m nh hn, v cng ty c phn. Theo T ng cc Th k , tr n c n hi n c t ng s 26.021 ng c doanh nghi p t nhn, trong s c 18.750 cng ty t nhn, 7.100 cng ty trch nhim hu hn, v 171 cng ty c phn.41 2.21. Hi n nay, s l cc doanh nghi p t nhn ang tng rt chm. T tng ng c tr ng v s l cc doanh nghi p t nhn gim t m c cao gn 60%/nm trong ng nm 1994 (t c l nm th hai sau khi bt u qu tr t do ha) xu cn 4,1% nh ng trong nm 1998. ng ngc nhi n nht l vi c gim 250 cng ty trch nhim hu hn trong nm 1998. S l cc cng ty "t nhn", th l loi h nh nht trong ng ng nh cc loi h doanh nghi p t nhn, li tng th m 1.250 cng ty v s l cc cng nh ng ty c phn cng tng th m 19 cng ty - mt m c tng qu nh khi chng ta t t cc nh i doanh nghi p c phn ha thnh cc cng ty c phn trong nm 1998. Con s c ny lm cho cc tc gi ca bo co ny bn khon v cch th c phn loi m T ng cc Th k p dng cho cc doanh nghi p m c phn ha. ng i c Bng 2.2: S l ng doanh nghi t nh n, theo t cch php nh n, p 1993-1998 1993 Doanh nghi p t nhn Tng hng nm Cng ty t nhn Tng hng nm
41

1994 10.881 60% 7.794 50%

1995* 15.276 41% 10.916 40%

1996 18.894 24% 12.464 14%

1997 25.002 32% 17.500 40%

6.808 -5.182 --

1998 ( c t nh) 26.021 4% 18.750 7%

Bn c th nhn thy rng sli u v cc cng ty t- nhn c ng kny mu thu n v cc s li u - c i c cng b khc v khu vc t- nhn. Cc tc gi tin rng s ch nh l ch ny l do c s khng r rng trong i i ph- ng php phn loi doanh nghi p tr- y ca T ng cc Th k . Loi "kinh t t- nhn" ca T ng cc c ng Th k ch gi hn nhng doanh nghi p ng k d- h th c php l "doanh nghi p t- nhn" - nhng ng i i nh doanh nghi p ch c mt ch s hu duy nht. T ng cc Th k t cc cng ty trch nhim hu hn v cc ng cng ty c phn vo nhm "kinh t h h Nhm "kinh t h h - coi l h th c h doanh gia nh n p". n p" c nh p n- v khu vc t- nhn. D- nh- do nh n- c phn trong mt s cng ty trch nhim hu hn v c phn c i ng c n n T ng cc Th k phi t tt c tt c cc cng ty thuc hai loi ny vo trong nhm "kinh t h h ng n p". MPDF tin rng t tr ca nh n- trong cc cng ty trch nhim hu hn v cc cng ty c phn l rt thp v ng c vth qui loi "kinh t h h thnh loi "kinh t t- nhn" phn nh mt cch ch xc s l- cc n p" nh ng cng ty t- nhn c ng k .

21

Cng ty TNHH Tng hng nm Cng ty c phn Tng hng nm

1.607 -19 --

2.968 85% 119 526%

4.242 43% 118 -1%

6.303 49% 127 8%

7.350 17% 152 20%

7.100 -3% 171 13%

Ngu Tng cc Thng k (1999); * Khi so snh vi 1995, c gi c n hi rng cc s li nm 1995 khc vi s li ca n: u u u cc nm khc. Nm 1995, Tng cc Thng k t c cc doanh nghi trong cc l vc ti ch n dng, bt ng sn, nh p nh nh/t d v cng ngh ththao v vn ha, m trong ccnm khc li khng t nh vy. ch , nh

2.22. V bn hot ng, khu vc min Nam chim khong 3/4 t ng s doanh a nghi p t nhn. Ch ri ng thnh ph H ChMinh chim 1/4 t ng s doanh nghi p v gn 1/3 t ng s lao ng trong cc doanh nghi p t nhn. 2.23. Nh th hi n c trong bng d y, cc i ph n theo bn hot ng, 1998 (- c t a nh) doanh nghi p t nhn th ng M.Trung 9% rt nh b v qui m, trung M. Nam M. Bc tr tp. H b ch c 19 lao ng. T nh nh 18% Ch Minh trung b cc doanh nghi p nh, 48% ph Bc th c qui m a ng l hn khong 40% so v n i Tp. H Ch Minh cc doanh nghi p ph a 25% Nam. V s lao ng trung i b 47 ng cc doanh nh i, nghi p sn xut c qui m l hn nhiu so v m c chung. n i
H 2.5. Cc doanh nghi t- nh n Vi Nam nh p t

Bng 2.3 Qui m v S l ng cc doanh, t theo bn hot ng, nh a 1997 v 1998 (s li 1997 v 1998 l c t u nh)
1997 S doanh nghi p 1998 S doanh nghi p Tng tr ng 98/97 B/qun lao ng/doanh nghi p 97' B/qun lao ng/doanh nghi p 98' Tng tr ng 98/97

Min Bc Min Trung Min Nam C n c

4187 2087 18728 25002

4428 2292 19301 26021

6% 10% 3% 4%

22 18 16 17

25 21 18 19

14% 21% 12% 12%

Ngu Tng cc Thng k (1999) n:

2.24. Khu vc kinh t t nhn th hi n kh nng mnh m trong vi c to cng n vi lm. Nh t ng th, s ng lm vi c trong khu vc t nhn tng 16,2% trong c n i nm 1998 so v m c tng 0,3% trong khu vc nh n Cng n vi c lm trong cc i c.

22

doanh nghi p sn xut t nhn cng tng mnh m c 20,8% trong nm 1998 - cao hn nhiu so v m c tng vi c lm trong cc khu vc kinh t khc. i 2.25. Xt theo kh cnh phn b ngnh, cc doanh nghi p t nhn kinh doanh a th ng mi chim gn mt na t ng s doanh nghi p t nhn (v khong 12.753 i doanh nghi p), tip sau l cc doanh nghi p sn xut v khong 5.620 doanh i nghi p tr n ton qu S l cc doanh nghi p sn xut t nhn tng gn 10% c. ng trong nm 1998, ngha l cao hn gp hai ln t tng ca ton b khu vc t c Bng 2.4 Cc doanh nghi sn xut t nh n, ph n theo qui m p thuc mt s ngnh nht n m 1998 ( c t nh, nh) D 100 i lao ng 5155 3026 88 14 371 627 1029 100-299 lao ng 299 48 85 13 25 26 102 300-499 lao ng 72 10 24 7 5 3 23 500 lao ng tr l n 94 21 23 31 6 1 12 T ng s 5620 3105 220 65 407 657 1166

T ng s doanh nghi p T.phm & u ng Qun o Da G Phi kim loi Cc ngnh khc
Ngu Tng cc Thng k (1999) n:

nhn ni chung.42 Trong s cc doanh nghi p sn xut, 55% s doanh nghi p hot ng trong ngnh thc phm v u Cc doanh nghi p t nhn thc s d n u ng. mt s ngnh sn xut, trong c: sn xut g gia kim kh g v sn phm nh, , 43 g y c v dng c ch xc. Cc doanh nghi p t nhn c qui m l cn ng vai , nh n tr quan tr trong cc ngnh may mc, da v sn phm da (ch yu l giy), v cc ng sn phm phi-kim loi (ch yu l g v thy tinh). m 2.26. Tm li, r rng khu vc t nhn Vi t Nam hi n cn rt nh b v d bri ro. Khu vc kinh t ny nh c v s l cc doanh nghi p ang hot ng, v qui m ng b qun, l n v t tr trong t ng s cng n vi c lm v GDP. Khu vc kinh t ny nh ng d b ri ro v th ch tp trung vo mt vi ngnh sn xut nht hot ng ng nh, ch yu ti mt s bn, ph thuc nhiu vo mu ch quan ca cc quan ch c t a n ph ng v trung ng, v phi ch tc ng trc di n ca t h kinh t ca c a u nh nh
42

S li u v m c tng ca cc doanh nghi p sn xut t- nhn d gy lng tng v theo bo co s l- cc ng doanh nghi p ny gim 11% trong nm 1997 v sau tng tr li v m c 10% trong nm 1999. Xem Ph lc i Bng 11. 43 Mallon, "Hoch sn chi thng bng: Cc ph- ng n gim thiu cc yu t lm nht chkhu vc t- nhn nh Vi t Nam", trang iv.

23

khu vc xung quanh. Nh trao i phn tr n, t tng tr ng ca khu vc ny c ang chm li tr n cc mt: t tr trong GDP v sl cc doanh nghi p. ng ng 2.27. ng sau nhng con s t ng khng my kh quan ny, li l nhng tin t c i, t lnh. S cng n vi c lm do cc doanh nghi p t nhn to ra tng 16% trong t nm 1998, v v cc doanh nghi p sn xut t nhn, m c tng cng n vi c lm i i t m c b qun 21%. Trong b cnh t trng tht nghi p ang tng l n Vi t nh i nh Nam, y l mt tin t c t lnh khng nh. t

24

III. gim c cc doanh nghi t nh n p A. Cc c im chung 3.01. Tu i trung b ca cc gim l 45. Ng tr nht m 27 tu i nng, v nh c i i ng gi nht l 68 tu i thnh ph H Ch Minh. Ba phn t l nam gi v mt i i phn t l n. 87% l ng Vi t (hay ng Kinh); 11% l ng Hoa; 2% cn li l i i i lai Vi t v Hoa. C b gim l ng Vi t mang qu t n ngoi (Vi t kiu). n c i c ch c 45% s gim trong m u ch sinh ra min Bc, 10% min Trung, v 45% c n min Nam. 40% xut thn t nng thn. 3.02. Tr vn ha ca cc gim thuc m u iu tra khng u nhau, nh c ng nh ng nh chung t m c kh, xt trong b cnh Vi t Nam ang c chin tranh hoc n i ang c s iu chnh y bin ng th hu chin khi nhng ng ny ang gn qua i i tu i v thnh ni n hoc xp x i m i. 48% s gim c bng i h 4% c c c, bng cao h C 23 ng du h n ngoi (mt s h trong mt thng, mt c. i c c c s khc trong mt nm); c 13 ng h cc n thuc kh cng sn tr y, 9 i c c i c ng h ph ng Ty, v 1 ng h Nht Bn. i c i c 3.03. Kinh nghim chuy n mn ca cc gim phn nh loi h cng n vi c lm c nh t ti trong nhiu thp k tr y Vi t Nam. C khong gn mt na s gim n c c (47%) cho bit doanh nghi p nh n l ni lm vi c ban u ch yu ca htrong c nh , mt phn ba l gim hoc ph gim v 22% cn li l tr ng phng. C 4 c c, gim v n ang tip tc gi ch c v trong cc doanh nghi p nh n Mt phn t c c. s gim trong m u ch lm vi c cho ch ph (trong mt phn ba lm vi c c n nh ti cc c quan trung ng v hai phn ba lm vi c ch quyn ph ng). Ti th nh a i im phng vn, c 4 gim v n gi c ng vtrong cc c quan ch ph. c nh 3.04. C 20 gim (chim 21%) l ng vi n ng Cng sn Vi t Nam v hai ng c i khc l cu ng vi n. 44 y l cc con s ng k trong b cn cc tc gi bo co i bit rng nht c mt nghquyt ca ng cm ng vi n c c phn trong bt k t loi h doanh nghi p t nhn no. 45 Cc ng vi n trong m u ch d nh nh n ng
44

Cc gim doanh nghi p trong m u ch l ng vi n th- l ng vi n lu nm, trong 83% vo c n ng ng t 10 nm tr l n. 45 Thnh u thnh ph H Ch Minh nm 1997 cng b rng ng vi n v v con hoc nhng ng- thn i khng - php s hu c phn ca cc doanh nghi p t- nhn. y l h- d n ca ng b c s thc c ng hi n Nghquyt 10/NQ-TU - l nh o ng thng qua. Khng r cc ch quyn ph- ng thc c nh a hi n nghquyt ny th no. nghtham kho bi vit tr n tp chTh bo Si gn c ta Thnh u thnh i ph H ChMinh quy cc ng vi n v gia ca hkhng - php kinh doanh trong phn d li u nh nh c Lexus/Nexus, ngy nhp : 8/8/1997.

25

khng c bi t lo ngi v vi c ny, nh ng mt sgim trong m u ch ni rng h c n quyt khng vo ng do ch s mp m ny. C 45% s gim trong nh nh c m u ch c ng thn gn gi l ng vi n. n i B. ng c kinh doanh v phm cht c nh n

H 3.1: Cc mc tiu ch yu ca c nh n khi thnh lp doanh nghi nh p

Mc ti u khc 18% Tin 39%

S c lp 17% S thnh t 26%

3.06. Khi hi v ng c tham gia doanh nghi p t nhn, 38% s gim trong c c m u ch tr l rng kim tin l mc ti u ch yu, 26% ni rng s thnh t - mong n i mu th hi n kh nng ca m - l iu quan tr nht v h Nhm n c nh ng i i . ng mu c s c lp ng th ba, chim 17%. Trong qu tr phng vn, nhng i n nh ng phng vn nhn thy cc nh doanh nghi p u c cu tr l chung u ti n l i i mu to vi c lm cho ng khc, nh ng cu tr l ny d nh kh khi n c n i i ng ng v th b qu n ngay khi h hi tip cc cu khc. 20% s gim cp ng c c n s chn nn, hoc tht v v cng vi c trong cc doanh nghi p nh n ng i i c nh l nguy n nhn ch yu ca vi c h tham gia kinh doanh t nhn. 3.07. Khi hi v yu t khuyn kh hlao vo kinh doanh t nhn, 34% s c ch gim ni rng h c thy c c hi kim l nhun, 19% ni do khun kh php c i l v kinh doanh t nhn c s chuyn bin. Cc yu t mang t bt buc nh b i i nh mt vi c hoc d kin s bmt vi c trong khu vc nh n l nguy n nhn ch yu c v d mt phn t s gim trong m u ch i i i c n. 3.08. Ng li, cc doanh nghi p sn xut t nhn ng u bt u hot ng c kinh doanh t nhn ca m trong nhng nm ci cch u ti n v nhng l do khc nh

26

hn.46 H ni rng s tht v v cng vi c trong cc doanh nghi p nh n th ng ng i c l nguy n nhn ch thc y h nh tham gia kinh doanh t nhn. Chng ta c th l gii s khc bi t gia hai nhm doanh nghi p ny nh th no? Th nht, nh chung ln n sng u ti n cc doanh nghi p sn xut t nhn ng u l nhng ng c tr i nh h vn cao, nh ng trong nhiu nm bbuc phi lm nhng vi c thp hn nhiu so c v kh nng ca htrong cc doanh nghi p nh n v v vy hmu lm i c, n c vi c theo kh nng ca m cc cng ty m ca ch h v th hai, iu ki n lm nh i nh ; vi c ti cc doanh nghi p nh n ng u rt t t h u nhng nm 90 do c i i thiu nguy n li u, thtr ti u th sn phm kh khn, v chm tr l ng. Tm li, ng nhng ng c khuyn kh chuyn t khu vc nh n sang t nhn thc s cao ch c trong nhng nm ci cch u ti n ng u do iu ki n lm vi c ngy cng t t i trong khu vc nh n Ng li, iu ki n lm vi c trong cc doanh nghi p nh c. c n Vi t Nam nh chung khng buc cc nhng ng lm cng phi t xoay x, c n i t c l cn cn gia ci v ci mt d nh khng thi n v h lm t nhn c ng ng t hn lm cho nh n v v hu ht cc gim lm qun l trong mt cng t c, i i c, ty nh n v n nhiu hn so v lm cho cng ty t nhn. c c i Vd in h 3.1: Lm qun l chui nh Sinh ra ti min trung Vi t Nam, gim A l mt vi n ch c cao cp trong c ch Si gn c, v th ng phi vo tri ci to sau khi t n- th nht. c ng Tuy nhi n, n nhng nm 80, gim A mt ln na tr li nh n- lm qun c c, l cho mt doanh nghi p ph- ng thnh ph H ChMinh. Nm 1988, vca a ng thnh lp mt tiu h tc x sn xut qun o xut khu sang Li n X v p ng u. Doanh nghi p ny nhanh chng tr thnh ngu thu nhp ch ca n nh gia v gim A ngy cng phi quan tm n n nhiu hn. nh, c Sau khi lut Cng ty - ban hnh nm 1990, hng k tiu h tc x c p ca m thnh cng ty trch nhim hu hn v vca ng A tr thnh Gim nh c. ng A tr thnh Ch t cng ty v tip tc cng vi c nh n- ca m theo ch c nh; nh- ng ni, l vi c qun l cng ty ng sau cnh g. Sau khi ng k cng ty mt s nm, ng A thy rng chi phc hi ca vi c tip tc lm cho nh n- c tr n n qu l n n quyt v h- u ginh ton b th gian cho vi c qun n, nh i l cng ty ri ng ca m nh. 3.09. Khi xem xt l s nhn thn, chn dung s l v cc gim Vi t Nam cho ch c c thy hl mt i ng nhng ng kh t tin, c nng lc thc tin v sn sng lm i vi c. Nh chung, mt s kh l cc gim Vi t Nam t m t m l xut thn t n n c nh
46

Tham kho lot Ti li u cng tc ca Ngn hng Th gi do Leila Webster vit v s h thnh ca cc nh i nh sn xut t- nhn.

27

cc gia c hon cnh kh khn - s ny ng hn nhiu s doanh nghi p t ng t nh ng u. Nh ng khc v cc nh doanh nghi p nhng n khc, cc gim i c c Vi t Nam coi m l nhng ng sn sng chp nhn ri ro hay l nhng ng t nh i i th ch huy ng khc - l hai phm chp th thy xut hi n hng u ch c i ng trong nhng phm cht ca cc nh doanh nghi p cn c theo cc cng tr nghi n nh c u l n. C. Cc gim c min Bc v cc gim c min Nam 3.10. Min Nam l bn hot ng ca phn l cc doanh nghi p t nhn Vi t a n Nam. Cc gim khu vc ny cng mang t cht a ng nht: trong s 59 gim c nh min Nam, c 11 ng xut thn t min Bc; 8 ng t min Trung; 9 ng c i i i Trung qu 2 l ng lai Vi t-Hoa; v 3 ng l Vi t kiu. Cc gim min Bc c; i i c a dng hn: ch c 1 trong s 33 ng khng xut thn t min Bc; tt c u l t i ng Kinh, k c mt Vi t kiu. i

Vd in h 3.2: Sinh ra lm qun l nh Ti lm sp t khi ti mi ch l mt c b15 tui, gim B ni, d c b sinh ra v l l n H Ni. Bt u kinh doanh t khi cn tu i, b B bun n t bn vi, c lm n v m nh. u nhng nm 80, b qun l mt h tc ng i p x xut khu qun o sang Li n X v ng u. B B ch a bao gi h qua bc c trung h c. Mt nm r sau khi lut Doanh nghi p thng qua, b B gii th h i c p tc x v ng k li doanh nghi p ca m thnh mt cng ty trch nhim hu nh hn. Hi n nay cng ty ca b xut khu 80% sn phm qun o ca m sang nh Ty u v thu 250 nhn cng. Theo con ca m m cng ty ca b B l ng nh, mt doanh nghi p gia trong ch b lm ph gim v hai con u nh, ng c gi cc ch c v qun l. B B c k hoch xy dng mt cng ty thnh t v giao li cho cc con b qun l. B B lm vi c trong mt doanh nghi p nh n tr khi thnh lp cng c c ty ri ng ca m nh ng b vi c sau c mt tun do tht v v mi nh, ng i tr quan li u v thiu ng c lm vi c. B B ch con kinh doanh ng n ng t nhn, nh ng b v n m nhn mt ch c v m b bu trong b my ch c nh quyn ph ng c iu ki n tip cn v cc nh hoch ch sch, k a i nh nh cc cn b cao cp ca ng v nh n Nh , b thc hi n vai tr l ng c. i i b nh vc cho khu vc t nhn, v lp lun rng doanh nghi p ca b l l t ng

28

 v Vi t Nam vn to vi c lm cho nhiu cng nhn lnh ngh. i i t 3.11. iu khc bi t r nht gia cc gim min Nam v cc gim min Bc c i c l loi h ti sn m hai nhm ny s dng khi ra kinh doanh ri ng. Ni mt cch nh ngn g cc gim min Bc nh chung ch tr nhiu n cc m quan h n, c n ng i cht ch v nh n trong khi cc gim min Nam nh chung da ch yu vo i c, c n cc kinh nghim kinh doanh. 3.12. C th hn, 36% gim min Bc l ng vi n, trong khi con s ny trong s c cc gim min Nam ch l 14%. Hn na, 79% cc gim min Bc c ng c c i thn gn gi trong ng, trong khi ch c mt phn t gim min Nam c hon c cnh t ng t. 75% gim min Bc c bng i h so v con s 45% min c c i Nam, v tr n 50% gim min Bc du h n ngoi - con s ny khng c c c nh mt thc t l, trong th k sau khi th nht t n c hi h tp v i n i ng c, c c ngoi min Bc nhiu hn min Nam. Nhiu trth c min Nam r Vi t Nam sau i chin tranh. Nhng ng li v nhng ng c li n h v ch quyn c th b i i i nh ng cm h i h (v ng thn ca h c c i i cng vy) cho n khi c s i m v ch i nh trtrong qu tr i m trong na cu nhng nm 80. nh i i 3.13. Cc s li u tr n y cung cp bng ch ng l v cm ngh chung ca nh ng nhng ng phng vn trong qu tr iu tra l: yu t quan h ch tr l quan i nh nh tr v cc doanh nghi p m ni ti Vi t Nam, v l yu t quan tr nht ng i i i ng v cc doanh nghi p min Bc. Nu suy ngh k v iu ny, chng ta s khng i i thy c gng ngc nhi n. Trung tm ca ng v th l H ni, v nhng ni gn trung tm ch tr s ng c cc m quan h ch trth cao hn. Ba thp nh , i i nh ng k nm d s kim sot ton di n ca nh n v vt cht v th c v nn i c i i kinh t min Bc tr th k i m lm cho cc cng dn b th thy c i i nh ng khng y n tm tr nhng g khng b th trong lm vi c cho khu vc c nh ng, doanh nghi p t nhn l mt vi c coi l khng b th Mt gim min c nh ng. c Bc c gia bmt ht ti sn trong ci cch rung t u nhng nm 50 gii nh th rng ng v n kinh doanh d v suy ngh l nh n c th t thu m th ng ch i c ch i c vo bt c lc no. Thm chcc gim min Bc c cc m quan h ch tr c i nh ng k th lng tng khi gii th rng ch ph ng h doanh nghi p t nhn ng ch nh trong khi li cam kt thc hi n ch tr ng tng tr ng kinh t v khu vc nh n i c lm ch o. 3.14. Do khng h hnh ch qui y , cc gim min Nam th phi c c nh c ng b li bng kinh nghim ngh nghi p. Trong khi 54% gim min Nam trong doanh c nghi p m ca m th sn xut ng nhng sn phm sn xut ti i nh ng c nhng ch lm c ca hth53% gim min Bc li sn xut cc sn phm m h , c

29

khng h c kinh nghim t tr V d, mt gim min Bc thnh lp mt c. c doanh nghi p g sau khi nhiu nm lm ca s trong qun i; mt gim khc c li m mt x nghi p giy sau 20 nm dy mn l s. Ngoi kinh nghim, truyn ch th gia trong ngh lm g g v may mc rt ph bin min Nam. ng nh m, D. Ngh c 3.15.Trong s 95 gim thuc m u ch c 25 ng tng l gim ph c n, i c, gim hoc tr ng phng, ban ti cc doanh nghi p nh n - 18 ng t cc c c i doanh nghi p nh n min Nam v 7 ng t cc doanh nghi p min Bc (mc d c i mt na s gim doanh nghi p nh n min Nam xut thn t min Trung hoc c c min Bc Vi t Nam). Cc nh cu qun l doanh nghi p nh n ny mang theo c nhng ti sn g khi r b c ng vc n v doanh nghi p t nhn ca m ? i i nh D nh c th kt lun rng ra cc gim ny b vo kinh doanh t nhn ng t c c v mt mng l cc m quan h cng tc kh cht ch nh cc c ng vtr y i i i c ca h Nh ng khng c bng ch ng cho thy hhu ht mang theo nhng . c loi ti sn khc, nh cc c quyn v t ai, nh ca hay kh nng tip cn v cc i khon vay ngn hng. 3.16. C bng ch ng thc t cho thy cc gim ny c th tn dng kinh c c nghim ca m trong doanh nghi p nh n p dng cho hot ng kinh doanh nh c t nhn. Vi c khu vc min Nam chim t 18 trong t ng s 25 gim v l cu i c n qun l doanh nghi p nh n tr y cho chng ta thy mt s gi thit th v th c c : nht, min Bc hu nh khng c gim doanh nghi p nh n no chuyn sang c c lm t , v s chuyn d nhng ng c tr t nh n sang t nhn (i c ch i nh c ng v qu tr chuyn h t chin l tng tr ng ly khu vc nh n lm ch i nh ng c c o sang tng tr ng do khu vc t nhn lm ch o) din ra min Nam nhanh hn so v min Bc; v th hai, mi tr kinh doanh thun l hn min Nam c i ng i th lm cho vi c chuyn t nh n sang t nhn tr n n hp d n hn v d chp c nhn hn min Nam so v min Bc. V c th, biu hi n t cc nht l, tri i ch ng v thc t nhiu nn kinh t ang chuyn i trong cc gim doanh c i c nghi p nh n thu vn ti sn nh n kh nhiu khi chuyn t nh n sang c c c t nhn, cho n nay khng thy c bng ch ng no v t trng ny Vi t Nam. nh

Ph n t nh 3.3: Cc gim c c quan h ch Rt nhiu ng tin rng nhng m quan h quen bit v ch tr l l th i i nh i s cn cho kinh doanh Vi t nam. lm r nhng l ca cc m quan h ng i ch i

30

ch trkhi iu hnh mt cng ty t nhn Vi t Nam, cc tc gi bo co ny to nh ra mt h m u gim p ng mt lot cc iu ki n cho thy h nhng nh c c c m quan h ng k v nh n v g loi cc gim ny l nhm nhng ng i i c, i c i c quan h .* c 28 trong s 95 gim (chim 29%) thuc nhm c quan h c ny. Sau cc tc gi so snh cc gim c quan h v nhng ng cn li c i i trong m u ch thy nhng khc bi t gia h cc c im chung, v kh n c v nng tip cn cc ngu lc cn thit cho kinh doanh t nhn, v v kt qu hot ng n ca cng ty ca h . Cc c i chung. Cc gim c quan h a s hot ng v xut thn m c t min Bc: 17 trong s28 (chim 60%) gim c quan h hot ng min Bc c v 21 trong s 28 ng (chim 75%) xut thn t min Bc so v ln l 16 tr n 67 i i t ng (24%) v 12 tr n 67 ng (chim 18%) v cc gim cn li. iu i i i i c khng ngc nhi n l cc gim c quan h chim 32% s cng ty thnh lp c c trong vng 5 nm qua, trong khi ch chim 20% trong s cng ty thnh lp t c hn 10 nm nay. Tu i ca cc gim ny khng ch nh l ch nhau. Mt na s gim c c quan h (15 tr n 28 ng ch kinh doanh xut khu qun o. Tr n thc t, c i) n xc sut nhng gim ny tham gia kinh doanh qun o cao gp hai ln nhng c ng cn li trong m u ch mc d c rt kinh nghim v ngnh ny - 53% nhng i n t gim quan h ch a tng bao gi hot ng trong ngnh qun o so v ch c c c i 18% nhng gim khng c quan h tham gia kinh doanh sn xut qun o. c Tip cn vi cc ngu lc. Nh cc tc gi bo co d kin, cc gim n c c quan h c l th hn i cht trong vi c tip cn cc ngu lc. Bng th k i n ng d y cho thy mt s l cc gim c quan h t nghi p i h i i n c t c, c du h n ngoi, vay tin ngn hng v gia nhp ng. Bng ch ng ng k c c c nht l, cc gim c quan h c c hi cao gp ba ln so v nhng ng khc c i i khi vay ngn hng u t v th hn t 3 nm tr l n. c i i
C quan h (28 ng i) C bng i h c Du h n ngoi c c vay ngn hng c vay ngn hng c th hn t 3 nm tr l n i C quyn s dng t (s ) 22% L ng vi n C ng thn trong ng i 86% 48% 76% 32% 38% 78% 29% S cn li (67 ng i) 40% 14% 64% 12% 14% 30% 27% Ton b m u (95 ng i) 54% 24% 67% 18% 21% 45%

* c xp loi l c quan h cc gim c phi p ng t 4 n 6 i ki sau: l ng vin cng sn, , u n

31

lm vi cho ch ph (khng kch quy mi nam tr c nm 1975), lm ngh v qun s t 2 nm tr c nh nh n n a ln, lm vi hay hc tp n c ngoi tr c nm 1991, lm vi g cho ch ph n c ngoi, v l c c nh con ci ca nhng ng i lm vi cho ng, nh n c ho c qun i. Cc nh nghin cu i tra th c u nghi vi nhng i nt (cut-off points) khc nhau m bo cc bin s c vn dng mt cch cng m m bng, tc l khi cc i ki c gim xung cn 3 ho c nng ln ti 5 cng khng lm thay i kt qu mt u n cch ng k .

Kt qu hot ng kinh doanh. Tuy nhi n, nh chung kh nng tip cn nhiu n hn v cc ngu lc khng d n n kt qu l cc cng ty ca cc gim c i n c quan h thnh cng hn. Khi bt u, cc cng ty ca h l hn, nh ng sau c n pht trin chm hn, v suy gim nhiu ti th im tin hnh cuc iu tra ny. i
C quan h (28 ng i) Tng vi c lm trung b nh t khi ng k kinh doanh S cng nhn trung b khi nh ng k kinh doanh S cng nhn trung b nh hi n nay * Doanh thu trung b nm 1998 (t VND) nh S doanh nghi p c doanh thu cao nht nm 1998 trong m u ch ** n 14% 90 ng i 280 ng i 7 14% S cn li (67 ng i) 25% 60 ng i 345 ng i 10,5 27% Ton b m u (95 ng i) 23% 69 ng i 330 ng i 10 25%

* S cng nhn hi nay g c nhng cng nhn lm vi tng ph n ho c v theo ma. S cng nhn khi ng n m c kkhng bao g nhng ng i ny. m ** Cc con s ny ch t lph n trm cc cng ty

Nhng l gii hp l Ti sao cng ty ca cc gim c quan h li hot : c ng km hn i cht so v cc cng ty khc trong m u ch d h tip cn i n, c nhiu hn v cc ngu lc gip hc th a doanh nghi p ca m pht trin i n nh thnh cc doanh nghi p hot ng khm kh hn? C th gii th nh sau : ch 1. 2. 3. 4. Cc gim ny tp trung nhiu hn min Bc (17 trong s 28 gim c c c quan h ), ni mi tr tr y v hi n nay thun l v kinh doanh t ng c t i i nhn hn so v min Nam; i H thiu kinh nghim hn: 14 trong s 28 gim c quan h khng h c c kinh nghim gtr y v cc sn phm ch yu ca m so v con s 20 c nh i tr n 67 gim cn li; c C kh nng l yu t quan h ch quan tr v vi c huy ng ngu lc ng i i n thnh lp cng ty ch khng c tc dng gnhiu khi pht trin cng ty; Do h tham gia kh nhiu vo ngnh may mc v d ang gp nhiu kh khn: n 15 trong s 28 gim c quan h thnh lp cc cng ty may mc so v c i 17 tr n 67 cc cng ty cn li;

32

5.

C kh nng l vi c h u ti n o to i h v du h n ngoi tr n c c c c thc t khng phi l mt ngu lc c th gip nhiu cho thc tin kinh n ch doanh.

ngh ngha ch yu ca cc con s n u tr n l, mt m c no , cc a: ngu lc khng ginh cho nhng ng c kh nng s dng cc ngu lc n c i n c hi u qu nht cho kinh doanh t nhn. y d nh l mt h qu khng trnh ng khi ca vi c phn b ngu lc da nhiu vo cc m quan h hn l da vo kh n i nng s dng ngu lc. Mt khc, yu t c quan h r rng ch l mt yu t n xp loi - hu nh tt c cc gim trong m u ch u c nhng m quan h no c n i ; nhm n u y ch n gin l c quan h hn nhng ng khc. V s c i ng c quan h trong m u ch ny cao hn trong s cc doanh nghi p t nhn ni i n chung vc mt s l khng cn x ng cc gim min Bc a vo m u. ng c c V cu c c th ni dung pht hi n quan tr nht ca phn phn t ny ch i ng, ng ch nh l: nhng ng c tr h vn cao hn li hot ng km hn nhng ng khng i nh c i c bng cp g iu ny l s cnh tnh v nhu cu cn phi h nn gio dc . i i ng ca Vi t Nam vo nhim v trang bcho sinh vi n nhng k nng th h trong b ch p i cnh thtr ang bin i ca n ny. ng c

33

Ph n t nh 3.4: Ni sinh ch Cc tc gi bo co ny gi rng cc gim v cc cng ty ca h nh c khc nhau khng phi ch do im hot ng ca cc doanh nghi p, m cn do ni sinh a ca gim Cc tc gi cng quan tm t hiu li u cc gim sinh ra min c. m c Bc c cng ty min Nam c khc v cc gim min Nam c cng ty min i c Nam hay khng. kim gi thuyt ny, tr ht cc tc gi so snh vi c tip nh c cn v cc ngu lc gia cc gim min Bc hot ng min Bc (34%), cc i n c gim min Bc hot ng min Nam (24%) v cc gim min Nam hot c c ng min Nam (42%), v sau xem xt kt qu hot ng ca cc doanh nghi p thuc tng nhm. Tip cn vi cc ngu lc. Cc gim sinh min Bc chim mt t l n c khng t ng x ng trong t ng s cc gim 45% t ng s gim sinh ra min c: c Bc nh ng cc cng ty min Bc ch chim 35% t ng s cng ty. Cc gim sinh c min Bc u ti n h tp d hhot ng min Bc hay min Nam, v kh c c nng c cc m quan h ch trca h gp 4 ln nhng ng nghi p c i nh cao i ng min Nam ca h(xem Phn t nh #1) v s ng l ng vi n. V kh nng vay ch cc khon vay di hn cao gp 3 ln; tr n thc t, tt c 11 doanh nghi p vay c cc khon vay c th hn t 4 nm tr l n u thuc cc gim sinh min c i c Bc. Cc gim sinh min Bc hot ng min Nam h ng mt l th c c i ngu lc then ch m cc gim min Nam c: l kh nng tip cn l hn n t c n v s i
Sinh ra v hot ng min Bc (32 ng i) Sinh ra min Bc, hot ng min Nam (11 ng i) 73% 46% 55% 10% 18% 50% 27% 64% Sinh ra min Nam (40 ng i) Ton B m u (95 ng i) 55% 25% 43% 43% 18% 44% 23% 45%

C bng i h c du h n ngoi c c vay ngn hng c 5 ln vay ngn hng ngn hn c khon vay ngn hng c th hn t 3 nm tr l n i C s L ng vi n C ng thn trong ng i

69% 31% 78% 48% 31% 31% 39% 77%

37% 18% 60% 45% 10% 53% 8% 15%

Kt qu hot ng. Cc doanh nghi p thuc cc gim sinh min Nam c th l cc doanh nghi p thnh cng nht, trong khi cc doanh nghi p thuc cc ng
34

gim sinh min Bc km thnh t hn. Cc doanh nghi p ca cc gim c c min Bc khi thnh lp th nh hn doanh nghi p nhng ni khc nh ng tng ng nhanh hn v s l nhn cng, trong khi doanh thu tng chm hn. Doanh nghi p ng do cc gim min Bc hot ng min Nam khi thnh lp th l hn, sau c n pht trin chm hn nhiu v tr thnh cc doanh nghi p nh nht vo th im i tin hnh cuc phng vn. Cc doanh nghi p do cc gim ng min Nam qun c i l c kt qu hot ng t nht xt theo tt c cc ch s t .
Sinh ra v hot ng min Bc (32 ng i) M c tng nhn cng trung b nh t khi ng k kinh doanh S nhn cng b qun nh khi ng k kinh doanh (ng i) S nhn cng b qun hi n c nh M c tng doanh sbn ra nm 1998 M c tng l nhun nm 1998 i Doanh thu nm 1998 (t VND) S c doanh thu l nht nm 1998 n Sinh ra min Bc, hot ng min Nam (11 ng i) 9% 105 200 60% 18% 4,2 27% Sinh ra min Nam (40 ng i) Ton B m u (95 ng i) 23% 69 330 47% 42% 10 25%

30% 45 283 31% 50% 7 6%

16% 90 338 63% 55% 14,5 38%

Nhng l gii hp l Ti sao cc gim min Bc v cc m quan h ch . c i i nh tr ng k v tr h vn t li kh thnh cng trong mi tr kinh doanh nh c t ng t ng thun l min Nam? Khng phi do h i i thiu kinh nghim, vxc sut cc gim min Bc hot ng min Nam v c kinh nghim t tr v sn phm c n c ch yu ca cng ty th cao gp 3 ln so v cc gim min Bc hot ng nh ng i c min Bc. C th nguy n nhn ch l h quyt kinh doanh trong ngnh may nh nh mc l ngnh c l nhun thp hn cc ngnh khc. Nhiu ng d nh lao vo i i ng kinh doanh may mc mt cch gn nh m qung, nhm mt i theo ng khc m i khng c k hoch t tr Khong mt na (46%) cc gim min Bc hot ng c. c min Nam thnh lp cc doanh nghi p may. Ng li, cc gim min Nam c c rt kinh doanh may mc (23%). t

35

IV. Cc Doanh nghi p A. c im chung 4.01. V i doanh nghi Cc chuy n gia nghi n c u ca cng tr iu tra a m p. nh ny phng vn t ng cng 95 doanh nghi p: 5 Thi b nh, 6 Hi phng v 22 H Ni, 3 nng, m tnh B d ng v nai 13 doanh nghi p, v 33 doanh i nh ng nghi p thnh ph H ChMinh. M u ch cu c g 33 doanh nghi p min n i ng m Bc, 59 doanh nghi p min Nam v ch c 3 doanh nghi p min Trung. 4.02. T cch php nhn v h thc s hu. Chim 78 trong s 95 doanh nghi p nh trong m u ch (82%), cng ty trch nhim hu hn l loi h t cch php nhn n nh a s cc doanh nghi p t nhn Vi t Nam la ch 11 doanh nghi p (12%) l c n. cng ty t nhn, loi h duy nht ch c Vi t Nam, theo cng ty t nhn ch c nh 47 mt ch s hu. B doanh nghi p cn li l cc cng ty c phn. n 4.03. 63 doanh nghi p (66%) thuc s hu hon ton ca ng qun l doanh nghi p, i th c v gia ca h Trong s doanh nghi p cn li, cc c ng th ng ng i nh . ng hu ht l cc nh u t t nhn, v th l bn b v nghi p ca gim ng ng c. Trong s 95 doanh nghi p phng vn, ch c 3 doanh nghi p c c ng l cc c doanh nghi p nh n v khng doanh nghi p no c c ng l cc c quan hay hi p c hi ca ch ph. 48 4 doanh nghi p c c ng l Vi t kiu. nh 4.04. Cc doanh nghi c thnh lp khi no ? iu ng ngc nhi n l tu i b p nh qun ca cc doanh nghi p trong m u ch l 8 nm. V cng ng ngc nhi n v cc n i tc gi ca bo co l s phn b tu i ca cc doanh nghi p ny kh gin tri, v khng khc v t h cc nn kinh t c c ch thtr lu v m ca hn. i nh nh ng i 49 29 doanh nghi p (31%) hot ng tr khi c nhng ci cch thtr h u c ng i nm 1988, trong khi ch c 19 doanh nghi p (20%) hot ng 5 nm. Nhng c nm c nhiu doanh nghi p thnh lp nht (23% s doanh nghi p trong m u c ch l 1992 v 1993, l nhng nm ph th ban u tip sau ch sch t do n) n nh nh
47 48

Loi h t- cch php nhn ny th- - din gii l h th c s hu c th. nh ng c nh Kh c th bit - m c ca cc m quan h gin tip hn v nh n- C mt tr- h c bi t cho c i i c. ng p thy rng ng- qun l ca cng ty in t n U ban Nhn dn ca ph- ng l n phn tr n ca danh thip ca i a ng ta. 49 Khi phn t Bo co iu tra m c s nm 1993, P. M. Vijverberg cng thy rng iu ngc nhi n l cc ch ng cng ty t- nhn Vi t Nam hot ng trong mt th gian di. Mt phn ba s cng ty trong m u ch bt i n u hot ng - 2 nm r- mt phn ba hot ng hn 7 nm, v mt phn nm hn 11 nm. c i, Vijverberg chiu cc con sny v cc n- ang pht trin khc c ch sch thun l v t- nhn hn i i c nh i i nhiu nh- Gana v B bin Ng (xem bi Cc doanh nghi p gia phi nng nghi p Vi t Nam ca nh Vijverberg, trang 141 trong tuyn tp Phc l gia v s chuyn i ca Vi t nam do David Dollar v i nh nhng tc gi khc tuyn ch Washington D.C.: Ngn hng Th gi nm 1998). n, i,

36

ho hon ton vi c thnh lp cc doanh nghi p t nhn. 4.05 Gn mt phn ba s doanh nghi p trong m u ch thnh lp trong th n c i k rt kh khn sau khi qun i Vi t Nam vo Cm-pu-chia nm 1979 v tr khi c c s cng nhn php l c bn v khu vc t nhn vo nm 1988. C th cc doanh i i nghi p thnh lp trong th k ny l v do khng cn c s la ch khc, ch c i , n nh ph th hi n thi cho php mt cch min c s hot ng ngoi h th ng ng 50 nh n m nay g l s ph ro. Cc doanh nghi p cc c th thnh c, c i c lp trong th k ny hot ng khng ch th c d h th c cc h tc x quy i nh i nh p m nh - g l t sn xut hay cc n vsn xut - n khi chng pht trin c i t m c buc phi ng k thnh cc h tc x sn xut ch th c. i p nh 4.06. Mt na s cc gim ng k doanh nghi p ca h c vo cc nm 1992 v 51 1993. Trong cc nm sau , s l doanh nghi p ng k gim ng k ng c (xem H 4.1). C nhiu cch gii th h l v nguy n nhn c doanh nghi p l nh ch p t n ng k trong th gian gn y. Th nht, cc doanh nghi p Vi t Nam lc ng c i
H 4.1: N m ng k c a cc c n g ty thuc m u iu tra nh
30 30 25
S cng ty

20 13 13

20 15 10 5 0 T r - c 1991 10 5 6 3

1 1998

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

k th nh, v hcn mt s nm t quy m c 100 cng nhn hoc nhiu ng hn. iu cn l u y l hu nh con duy nht h thnh mt doanh ng nh nghi p l l bt u t quy m nh v pht trin mt cch vng chc, v cc kh khn n v v ling, bquyt lm n v tip cn thtr khng c l cho vi c thnh lp cc n ng i doanh nghi p l Th hai, c hi v cc doanh nghi p l hu nh khng c, t c l n. i n cc doanh nghi p l thnh lp t u nm gi ht s cc c hi ca cc n c t doanh nghi p t nhn l trong mt mi tr c s chi ph ng k ca cc doanh n ng i

50

Thi khoan dung ny rt hay thay i, tu thuc vo t h kinh t v cc khuynh h- th c h (xem nh nh ng cu T k hoch n thtr- : chuyn i kinh t Vi t Nam ca Adam Fford v Stefan de Vyder (nm n ng 1996), Nh xut bn Boulder Westview) 51 Ch quyn d- nh- khng thc hi n nghim ngt vi c ng k cng ty sau gn hai nm Lut Cng ty nh ng - thng qua vo nm 1990. c

37

nghi p nh n v cc c hi th tr l cn li hu nh khng cn.52 V cch c, ng n gii th th ba l, mi tr kinh doanh xu i trong nhng nm gn y v ngy ch ng cng c cc doanh nghi p sn sng chp nhn ri ro khi phi thc hi n cc u t t 53 ng k. M cch gii th ny u cho thy rng hi n ang t ti nhiu yu t i ch n gy tr ngi cho s gia tng sl cc doanh nghi p t nhn v lm cho quy m ca ng phn l cc doanh nghi p t nhn Vi t nam bgi m c rt nh. n 4.07. Ai l ng i thnh lp cc doanh nghi Trong hu ht cc tr h cc p. ng p, ch s hu hi n nay l nhng ng c vai tr ch yu trong vi c thnh lp cc doanh i nghi p ca hGn mt na (45%) doanh nghi p do cc c nhn lp ra, mt s t m . nh lp, mt s lp c v ng trong gia Mt phn ba s doanh nghi p do bn b ng i i nh. c h s c thnh lp. Ch c b gim tip qun cc doanh nghi p nh n ng p n c c v c mt ng bt u bng vi c mua li mt nh my ca mt doanh nghi p nh i n c. 4.08. Trong b tr h chuyn giao s hu t nh n sang t nhn, khng c n ng p c tr h no thc hi n thng qua qu tr c phn ho ca nh n C hai ng p c nh c. doanh nghi p nguy n ca nh n coi l hu nh ph sn khi cc ch s c c c hu t nhn mua li. Doanh nghi p th ba lc u do mt cng an min Nam n thnh lp. Sau ba nm hot ng, s nghi ng v t h php ca vi c mt cng nh p n an li i kinh doanh buc ng ta phi t nhn ho cng ty ny, trong cc s i quan cng an v n gi 50% s hu. Trong tr h th t , ba nm sau khi gii ng, ng p mt thiu t qun i giao mt doanh nghi p nh n m sau ng ta c c ng k doanh nghi p theo lut Doanh nghi p. 4.09. Nhiu doanh nghi p khc cho bit h cc m quan h cht ch v cc doanh c i i nghi p nh n khi m thnh lp. Mt s bt u kinh doanh d t n ca cc c i i doanh nghi p nh n ph ng, nh ng ngay t u hot ng c lp v vl c a i nhun ca ch h Khng r l cc gim ny c phi tr mt khon phcho cc nh . c doanh nghi p nh n hay khng khi h nh th c chuyn hn sang khu vc t nhn. c ch Mt doanh nghi p thc t do mt doanh nghi p nh n lp ra, trong nh n c c c 20% c phn khi thnh lp. Gim ca doanh nghi p ny ni rt kh thnh lp mt c doanh nghi p t nhn vo nm 1990 vthiu cc lut l r rng v do ch ph thiu nh kinh nghim x l cc vn li n quan t cc doanh nghi p t nhn. Theo gim i c ny, doanh nghi p ca ng thnh lp bi mt doanh nghi p nh n to c c
52

B sung vo phn gii th ny l vic ch ph v n khng chp nhn - nhng hu qu x hi ngn hn ch nh c ca hi n t- c mt sl- l cc doanh nghi p - thnh lp v bph sn, th- c trong mt nn kinh ng ng n c ng t thtr- Do vy, ch sch ca ch ph khng h- t vi c to ra mt mi tr- thc s cnh tranh ng. nh nh ng i ng cho php s thnh lp v gii th th- xuy n cc doanh nghi p. ng 53 Trong lp lun ny c kin rng cc nh doanh nghi p tr n n tin t- ng hn nhng nm tr- vo t c ph- ng h- ca cng cuc ci cch. ng

38

iu ki n cho doanh nghi p b vo hot ng. c 4.10. Ngnh ngh Cc doanh nghi p trong m u ch tp trung nhiu vo 5 ngnh: gn . n 90% l may mc, sn xut g (g c d gia m ng nh), da, g thc phm m, v n gii kht. Cc doanh nghi p may chim phn l s doanh nghi p trong m u c n ch t t l 34% trong t ng s 54 n, . 4.11. Khc v t h ti nhiu nn kinh t ang chuyn i, nhiu ri ro khc, hu i nh nh nh khng c doanh nghi p no trong m u ch Vi t Nam thc hi n a dng ho n sn phm ca m nh. Mt na s doanh nghi p ph thuc 100% vo ngu thu t mt n nhm sn phm ch Hu nh khng c doanh nghi p no c cc loi sn phm th nh. hai ng k, v v nhng doanh nghi p c a dng ho th th ch cc sn i i ng n phm li n quan gn gi, chng hn cc doanh nghi p d t sn xut qun o v cc doanh nghi p g th c sn xut mt s d bng g T trng thiu s a ng . nh dng ny mt phn l hu qu ca khun kh php l c ng nhc ca Vi t Nam ch cho php cc doanh nghi p t nhn sn xut cc sn phm m hng k kinh doanh. S gim st cht ch ca cc quan ch c ph ng ngn cn cc doanh nghi p c ng a k tin hnh kinh doanh nhiu loi h hot ng hn so v lc m thnh lp. Cc nh i i gim cn ni rng vi c b sung th m hot ng kinh doanh th mt th gian c ng i v t km. Ch c b doanh nghi p cho thy c doanh thu ng k t cc hot ng n n 55 th ng mi.
H 4.2: Ph n b theo ngnh ngh ca cc doanh nghi thuc mu chn nh p
d ng 7.4% g 8.4% Khc 11.6% Qun o 33.7%

Cc sn phm kim loi khc ( gm) 9.6%

Thc phm & n - c gii kht 11.6%

da 11.6%

4.12. Doanh thu. T trung b cc doanh nghi p c doanh thu bn ra hng nm l nh nh, 10 t (725.000 USD) trong nm 1998. Hai doanh nghi p l c doanh s bn ra ng n
54

Khi so v cc sli u ca T ng cc Th k , ng- ta thy rng s phn bngnh ngh ca cc cng ty - i ng i c ch mt cch ng u nhi n ny l s phn nh ch xc t h phn bngnh ngh ca scng ty t- nhn l n nh nh nh n Vi t Nam. Nm ngnh ngh ny chim 71% t ng s cng ty t- nhn l v 79% t ng s cng ty c t 300 n cng nhn tr l n. 55 H thi ny l s t- ng phn th vv th h ban u cc nh sn xut cc n- ng u ang chuyn nh i c i th- bt u t cc hot ng th- ng mi c thu nhp nhanh v nhiu m sau - h u t- vo ng c ti cc hot ng sn xut m i.

39

t 100 t v 300 t (7,25 v 21,75 tri u USD), gp phn lm tng doanh thu b ng nh qun hng nm ca cc doanh nghi p trong m u ch l n th m 20 t VND (1,5 tri u n USD). Gia min Bc v min Nam c ch nh l ch ng k v doanh s bn ra: m c doanh s bn ra b qun 14 t VND (1 tri u USD) ca cc doanh nghi p min Nam nh cao gp hn hai ln m c doanh s bn ra b qun 6,9 t VND ca cc doanh nghi p nh min Bc. Tr n thc t, ch c hai doanh nghi p min Bc thuc nhm cc doanh nghi p c doanh s cao nht trong m u ch (chim 1/4 t ng s doanh nghi p n c ch m u). n

H 4.3: So snh doanh thu hng n m ca cc doanh nghi thuc cc vng khc nhau nh p
D- 5 t VND i T 5 n 9 t VND T 10 n 24 t VND T 25-49 t VND T 50-99 t VND Tr n 100 t VND cng ty min nam cng ty min bc

12 6 7 15 7 2 0 2 0 0 5 10 15 20 25 4 14 21

B. Lao ng 4.13. Quy m lc l ng lao ng. Vi c xc ch xc s cng nhn thc s ca nh nh cc doanh nghi p trong m u ch khng phi l vi c d dng. C nhiu ph ng php n khc nhau phn loi cng nhn, g cc cng nhn lm vi c ton phn ch th c, m nh nhng cng nhn lm vi c ton phn khng ch th c, v cc cng nhn lm vi c bn nh phn v theo th v. Nhng ng phng vn tin hnh hi cc doanh nghi p v tt i i c cc con s ny v t t ng s cng nhn (bng cch nhn s l cng nhn lm nh ng vi c bn phn v theo th v v h s 0,5) t ra mt con s gn t ng ng v i i nh i 56 ton b lc l lao ng ca tng doanh nghi p. ng

56

Cc doanh nghi p Vi t Nam th- giu ch quyn v s l- ch xc cc cng nhn h ng nh ng nh thu gim thiu chi ph v nhiu gim ni h rng m c thu nh n- nh vo lao ng hi n m c cao mt , c cho c cch v l. Gn mt phn t- sdoanh nghi p trong m u ch tha nhn s cng nhn lm vi c ton phn ca n h hn sh co ch th c cho ch ph. Hn na, nhiu doanh nghi p cn da nhiu vo nhng cng cao bo nh nh nhn lm vic theo th v. i

40

4.14. Theo bng d y, vi c t t ng s cng nhn cho thy rng cc doanh nghi p i nh trong m u ch c quy m l hn i cht so v quy m t thiu 100 cng nhn ca n n i i nghi n c u ny. S cng nhn lm vi c ton phn ch th c b qun l 200 ng nh nh i, v s cng nhn lm vi c ton phn thc t l 270 ng S cng nhn lm vi c theo i. th v b qun l 40 ng tr n mt doanh nghi p, trong 10% s doanh nghi p i nh i trong m u ch thu t 500 cng nhn tr l n lm vi c theo th v. V cng th c n i i ny, ng ta t rng t ng s cng nhn b qun cao hn con s t i nh c nh c nh 330 ng Chi phb qun m ng ch phi b ra cho m cng nhn trong s 330 i. nh i i ng ny l 640.000 i ng.

41

Bng 4.1: S cng nh n trn mt doanh nghi p (Tt c cc s li l mc trung b u nh)

S cng nhn ch th c nh S cng nhn thc t S cng nhn th v v i bn phn T ng s cng nhn

200

270

40

330

4.15. Nh d kin, cc doanh nghi p trong m u ch phn b t ng u gia n i ng cc doanh nghi p c s cng nhn d 300 ng (46%) v cc doanh nghi p c s i i nhn cng t 300 ng tr l n (54% s doanh nghi p). Cc tc gi bo co rt ngc i nhi n v quy m ca cc cc doanh nghi p l nht: 11 doanh nghi p (12%) c t n 1000 cng nhn tr l n, doanh nghi p l nht c 2.500 cng nhn. Cc doanh nghi p n min Nam th l hn v t ng s cng nhn b qun l 338 ng so v 295 ng n i nh i i ng cc doanh nghi p min Bc. Cc doanh nghi p sn xut da cho n nay l i cc doanh nghi p l nht, c b qun 850 nhn cng m doanh nghi p. n nh i 4.16. T ltng tr ng lao ng. Pht hi n ng kh l nht ca bo co iu tra ny ch l s gia tng mnh m lc l lao ng ti cc doanh nghi p trong m u ch R ng n. rng l cc doanh nghi p sn xut t nhn l ang to ra cc vi c lm m v t l n i i cao hn bt k loi h doanh nghi p trong n no khc. Trung b m doanh nh c nh i nghi p tng gp 5 ln s lao ng ca m k t khi bt u hot ng, v m c nh i tng 19% hng nm. T l tng tr ng lao ng b qun hng nm k t khi ng k nh doanh nghi p - l ch s phn nh ch xc hn khi xt t m c tng tr ng lao ng nh i trong iu ki n kinh t hi n ti - thm ch cn cao hn, t 23%. Vi c t l tng tr ng lao ng k t khi ng k doanh nghi p cc doanh nghi p min Bc cao gp i doanh nghi p min Nam khng phi l iu ng ngc nhi n vcc doanh nghi p min Bc th c quy m nh hn khi thnh lp. M c tng lao ng tuy t t ng i nh cho tng doanh nghi p t m c gn nh nhau. Bng 4.2: T lt ng tr ng lao ng (Tt c s li l mc trung b u u nh)
S nhn cng khi thnh lp S nhn cng T l tng tr ng hng khi ng k nm k t khi thnh lp T l tng tr ng hng nm k t khi ng k

40

69

19%

23%

4.17. Cc doanh nghi p c t l tng tr ng lao ng cao nht th l cc doanh ng

42

nghi p m thnh lp. Cc doanh nghi p thnh lp trong 5 nm qua c t l tng i c tr ng lao ng cao hn 50% so v ton b m u. T ng t, cc doanh nghi p c qui i m l trong m u ch (c t 300 nhn cng tr l n) tr n thc t c quy m khng l n n n hn m c trung b khi ng k doanh nghi p. n gin l cc doanh nghi p ny tng nh tr ng nhanh hn. N i bt trong s cc doanh nghi p c s lao ng tng nhanh l cc doanh nghi p sn xut da v hng may mc, v t l tng tr ng lao ng hng i nm ln l l 60 % v 25%. Cc doanh nghi p thc phm v n gii kht c t t c l tng tr ng lao ng hng nm l 25%, nh ng xut pht im ban u ca hu ht cc doanh nghi p ny rt thp. 4.18. Mt doanh nghi p may Thnh ph H Ch Minh t t l tng tr ng lao ng cao rt n t Doanh nghi p ny bt u hot ng nm 1992 v 30 my may ng. i v 50 cng nhn. Hi n nay doanh nghi p c 750 my may v 800 my sn xut giy m lp t. T t ng cng, lc l lao ng ca doanh nghi p hi n g i c nh ng m 2.225 cng nhn th xuy n (k c 375 cng nhn th v). Nh vy t l tng ng i tr ng lao ng hng nm ca doanh nghi p l 73%.

Ph n t nh 4.1: Cc kh kh n ln nht theo phn nh ca cc gim c ch Cc gim y u cu lp danh sch th t cc vn kh khn m doanh c c nghi p ca hhi n phi ng u. Khng tip cn ngu v v thng tin l c n n nhng kh khn hng u. Bng 4.3: Nhng hn ch ch y theo xc ca cc gim c* u nh Khng t m c v u t n 53%
h.

Thiu thng tin 41%

Thiu v n l u ng 39%

Khng hong kinh t ng 19%

Ch sch nh ch ph nh khng r 16%

* Cc s li th hi t lph n trm s gim c cp n vn ny trong s 3 vn kh khn nht ca u n Khng t c vn u t . T trng thiu v u t , vn nhc n m nh n c nhiu nht, khng phi l iu ngc nhi n v cc tc gi v vn ny bn i c n nhiu trong tt c bo co iu tra v cc doanh nghi p Vi t Nam. Cc gim c nht trrng y u cu c th chp l tr ngi l nht v vi c tip cn cc khon vay n i l di hn. Khng ch c cc vn : y u cu v th chp qu cao, gi gi trti n nh sn th chp qu thp, v loi h ti sn th chp c th chp nhn qu m nh c t,

43

cn l: vi c cc doanh nghi p nh n khng cn c ti sn th chp vay v cho c n thy phn l cc khon t dng sn c, nht l cc khon t dng di hn khan him n n n u ri vo tay cc doanh nghi p nh n ch khng phi cc doanh nghi p t nhn. c Tr n kh cnh no , vi c cc gim ch tr vo vn v u t l mt du a c ng n hi u ca s t tin - nhiu ng tin rng nu tip cn v ngu v mt cch i c i n n cng bng, doanh nghi p ca hs pht trin t Do khng tip cn v ngu t. c i n v u t mua thit b m v m rng c s sn xut, nhiu doanh nghi p phi n i tip tc hot ng v cc thit b khng b hoc khng t u trong cc nh i ng i x ng v c cht chi. ng Thiu thng tin. Cc gim lo ngi nhiu nht vi c thiu thng tin v th c tr n ngoi, c v u vo l n u ra ca doanh nghi p. C mt gim ng c c cho nhng ng phng vn xem cc tp chcng nghi p cch y hn hai nm, v cho i bit y l ngu thng tin t nht ca ng v cc cng ngh m Mc d 67 doanh n t i. nghi p (71%) tham gia cc hi p hi doanh nghi p do ch ph qun l, hu nh h nh u khng tho m n v cc thng tin cung cp cho hi vi n. V do khng i c c t do trong vi c thnh lp cc hi p hi hon ton t nhn p ng cc nhu cu c th ca cc doanh nghi p t nhn, loi thng tin s l v cc ngnh cng c nghi p v thtr m cc hi p hi doanh nghi p cung cp th rt him hoi. Mt ng ng s gim by t s tht v vkhng t thng tin v cc nh cung ng v c ng m c ti u th hng ho v v cch gi, v l nhng thng tin c th gip tng c v nh n ng th ca h i khch hng. Tuy nhi n, cn l u l, v bn cht, vn thiu thng tin v th khng nh nhn y bi nhng ng ang ch tc ng ca ch ng c n i u nh tr ngi thng tin . Nhng ng phng vn thy rng iu ny ng v mt s kh i i l cc gim n c. Vn l u ng. Mc d v l u ng ch ng th ba trong s cc vn kh n khn cc gim n u ra, t trng khng v l u ng tr n thc t l cu c c nh n tr l th trc cho cu hi Ci gl vn hng u v doanh nghi p ca bn i ng i i hi n nay ? Tr n thc t, 22% s doanh nghi p trong m u ch cho rng t trng n nh thiu v l u ng l vn s mt ca h Nh cp, nhiu doanh nghi p trong n . m u ch tr n thc t vay ngn hng nhiu khon vay ngn hn, nh ng s v n c n khng p ng nhu cu ca hThiu v l u ng cng lm cho hd bbt . n b bi cc doanh nghi p mua hng, cung ng m nguy n li u u vo cho h nh i , v nhiu doanh nghi p trong ngnh may. Thiu v l u ng cng th gy ra i i n ng t trng sn xut cm chng do ngu ti ch g u gia nhng ln t hng qu nh n nh i mng. Vn ny c th coi l ng tic nht, v l mt bng ch ng r rng cho c thy h th ngn hng khng theo k s thnh cng ca cc doanh nghi p. ng p

44

Cuc khng hong kinh t ng . Tc ng lan truyn ca cuc khng hong ti ch khu vc bt u ti Thi Lan vo thng 7 nm 1997 ch a gy tc hi trc tip nh t Vi t Nam v tin Vi t Nam khng phi l tin chuyn i v Vi t Nam i ng ng ch a c thtr ch ng khon. Tuy vy cc doanh nghi p t nhn cm thy r hu ng qu ca cuc khng hong. Nhng doanh nghi p xut khu cc sn phm s dng nhiu lao ng ch ng kin gi c tr n thtr th gi v cc sn phm ca ng i i i m gim st mnh v theo ngu thu ca hcng gim theo. Cc doanh nghi p nh n khc trong cc lnh vc sn xut d hay ch bin hi sn cng bnh h ng khi ng nhng ng ti u d chu ct gim chi ti u, trong mt s tr h cn ch i ng ng p nh cc n t hng, hoc chm thanh ton. S bin ng mnh ca Y n cng ng c n u l n nh mt kh khn v nhng doanh nghi p xut khu hng sang Nht. i i Ch sch ca Ch ph khng r rng. Cc gim than phin rt nhiu nh nh c v vi c cc quy khng r rng v hay thay i ca ch ph tc ng trc tip nh nh n cng vi c kinh doanh ca h T trng khng bit r cc quy hi n hnh . nh nh hoc khng bit chng s thay i th no bin cng tc lp k hoch kinh doanh thnh mt tr nh bc. Ni mt cch chung nht, cc gim lun phi c t n c m ng sau cc tuy n b ch sch ca ch ph c th hiu r ch sch ca ch nh nh nh nh ph ang i theo h no. C th hn, cc gim than phin v t trng thiu r ng c nh rng trong lut t ai v lut thu. Gim cc doanh nghi p sn xut g c bi t c kh ch v mt lot nhng thay i bt ng trong cc lut l v xut khu g H u . ni lut l th thay i m khng bo tr v th thiu c th, to iu ki n ng c c ng cho cc cn b trung cp vn dng lut mt cch tu ti n.

4.19. Cc vn v lao ng. Cc gim ni hkhng gp vn g trong vi c c tuyn dng nhn cng. Hu ht u da vo cch th c tuyn dng khng ch th c, nh k c h a mi ng, qua quan h gia hay gi thi u. 33 gim (34%) ni h nh i c tuyn dng lao ng m thng qua qung co. Cch lm n gin thng th l dng mt i ng bin thng bo tr ca doanh nghi p, mc d mt s gim ni c s dng qung c c co tr n bo. Mt s gim thng qua nhng ng l nh o cc cng k c c i ng, nh th Thi n cha gio tuyn ng Ch c 15 doanh nghi p (16%) da vo cc c i. quan ch th c ca ch ph tuyn lao ng m nh nh i. 4.20. Tr n thc t, lc l lao ng d tha kh ng l ca Vi t Nam to iu ki n d ng dng cho hu ht cc gim trong khu vc t nhn t s cng nhn hcn. c m c Phn l cc hot ng sn xut trong khu vc t nhn cn nhng ng c tr n i nh h vn va phi hay o to hn ch. V loi lao ng t ng n gin ny, c c i i 57 ch c 15 gim (16%) n u c kh khn v tuyn dng. T ng t, cc gim c c t
57

Thc ra l h phn nn v nhng cng nhn lnh ngh th- hay quen v l lm vi c cm chng, c c t ng i i t trng th- xuy n tr lm. nh ng n

45

khi ni hgp kh khn trong vi c t kim cc cn b qun l chuy n nghi p. Tr n m thc t, nhiu gim cho thy h c khng c nhu cu nhiu lm v loi h lao ng nh qun l ny do cc doanh nghi p t nhn th ginh cc v tr qun l cho nhng ng ng trong gia v bn b tin cy. Kh khn ch trong vi c tuyn dng l: thu i nh nh ht cc cn b k thut, nh k s , cng v nhng thc. y r rng l mt c c cng vi c kh khn hn nhiu vc 52 gim (54%) n u vn ny. c 4.21. Mc d cc gim phng vn th phn loi hu ht cng vi c vo c c ng nhm cc cng vi c khng cn k nng lnh ngh, 88 trong s 95 gim (93%) c cho bit hc thc hi n o to ti ch cho cng nhn m Hu nh khng c gim i. no khen ng cc c s o to ca nh n Gim ca mt trong cc doanh c i c. c nghi p l nht cho bit ng ta thu mt trong nhng c s ny thc hi n nhng y u n cu o to ca m nh ng doanh nghi p ca ng phi cung cp c s vt cht v nh, ton b ti li u o to. Do him vi c lm, nhng cng nhn m th sn sng lm i ng vi c v l ng s trong th gian o to, v thm ch trong mt s tr ng ng i ng h ch tr phcho o to ban u. p u 4.22. Hai phn ba s lao ng ca cc doanh nghi p trong m u ch l ph n, v 29 n doanh nghi p (31%) cho bit 90% lao ng trong doanh nghi p ca h ph n. Vi c l a s lao ng l n khng phi l iu ngc nhi n, do cc doanh nghi p may mc chim phn l s doanh nghi p. Cc gim cho bit h bit vi c ch ph c n c c nh nghmin thu cho nhng doanh nghi p s dng hu ht lao ng n. C. Ti ch nh 4.23. Ngu ti ch ban u. Gi nh nhng n khc, hu ht cc gim n nh ng c c (79%) da vo tin t lu c nhn ca m cng v tin t lu ca gia v ch nh, i ch nh i khi ca bn b, lm ngu v ban u v trang tri cho nhng thng hot ng n n u ti n. Cc doanh nghi p m khi i vay ngn hng: ch c 4 trong s 95 doanh i t nghi p huy ng v bng mt khon vay th ng mi trong 6 thng sau khi ng k n doanh nghi p, v 2 trong s 4 doanh nghi p ny hot ng nhiu nm tr c c khi ng k. Mc d cng tr iu tra ny khng cho bng ch ng r rng, song hon nh ton c kh nng l cc doanh nghi p trong m u ch c ngu v ban u n c n n nh mt phn vo cc khon ng tr ca khch hng, nht l v tr h cc c i ng p doanh nghi p may th khch hng cung cp hu ht nguy n li u v vvy h ng c gim nhu cu v l u ng cho sn xut. c n 4.24. S doanh nghi p huy ng v cho doanh nghi p ca m ch yu bng l n nh i nhun gi li ca doanh nghi p: 33 doanh nghi p (36%) huy ng v hon ton t n khon l nhun gi li sau nm u k t khi ng k, v 48 doanh nghi p (53%) i trong th gian t nm th nht t nm th ba. Trong s 86 doanh nghi p trong m u i i ch c th gian hot ng nht 3 nm, 52 doanh nghi p (61%) huy ng v cho n i t n
46

hot ng ca h hon ton t vi c ti u t l nhun gi li hng nm t n th i nh i im tin hnh cuc phng vn ny. Ch sau t mt n ba nm thvay ngn hng m i tr thnh ngu ti ch ch yu cho cc hot ng ca s ng cc doanh nghi p n nh (23%). 4.25. Kh nng tip cn vi cc khon vay ngn hng. Mt s l n m c ng ngc n nhi n cc doanh nghi p thnh cng khi vay ngn hng: 64 doanh nghi p (67%) vay nht mt ln ca ngn hng, v ch c 3 doanh nghi p lm y th c t tc vay nh ng khng vay c. 4.26 Ph bin nht l cc khon vay ngn hng ngn hn t 6 thng tr xu v 40 ng, doanh nghi p (43%) vay t 5 ln tr l n. Mt s kh ng doanh nghi p (34 c doanh nghi p, 36%) vay cc khon vay c th hn t 9 thng tr l n. Kh c i khn ch v cc doanh nghi p l khng vay nhng khon vay di hn hn: nh i i c ch c 17 doanh nghi p (18%) vay cc khon vay c th hn t 3 nm tr l n, c i trong 11 doanh nghi p vay nhng khon t 4 nm tr l n (10 doanh nghi p c 58 hot ng min Bc). Bng 4.4: Ti cn vi cc khon vay ca ng n hng, ph n theo khu vc p (% s doanh nghi p) Ton b Cc doanh Cc doanh m u nghi p nghi p min Bc min Nam Vay ngn hng th hn t 6 thng tr i 70% 63% 64% xu ng Vay ngn hng th hn t 9 thng tr l n i 48% 31% 36% Vay ngn hng th hn t 3 nm tr l n i 33% 10% 18% 4.27. Vi c 30% t ng s doanh nghi p thuc m u iu tra ch a tng bao gi xin vay ngn hng l iu rt kh hiu khi bit rng cc gim lun coi tr vi c huy ng c ng th m v C hai l do ch cp ngang nhau v vi c khng xin vay ngn n. nh, c i i hng l: do th tc qu ph c tp v r cuc khng c hi v vay, v do cc t ng c doanh nghi p cm thy thoi mi hn khi gi hn chi trong khon tin t lu ca i ch ch m v khon l nhun doanh nghi p to ra Cc gim u phn nn nh nh i c. c 59 rng l i sut hi n qu cao v cn h tr c .
Ngn hng Cng th- ng (Incombank) cho n nay l ngu cho vay di hn ch ca cc cng ty trong m u n nh ch trong s 11 khon vay c th hn t 4 nm tr l n, c 8 khon ca Incombank, 1 ca eximbank, 1 ca n: i IFC, v 1 ca mt ngn hng Vi t Nam ch- a xc Khon cho vay t ngn hng Vi t Nam ch- a xc ny nh. nh cng nh- hai khon cho vay ca Incombank c ngu t mt qu ca i loan ginh cho cc doanh nghi p va n v nh ca Vi t Nam. 59 Mt sgim d- nh- v n cn ch tc ng ca cch th c hot ng tr- y ca h th ngn hng c ng u c ng Vi t Nam. Trong c ch k hoch ho tp trung, cc ngn hng - t do cung cp t dng cho cc doanh c n nghi p nh n- c nhu cu, khi cn ch vi c in th m tin cho vay. V kiu hiu bit nh- th v s vn hnh c i
58

47

4.28. Nhu c u v ti ch Hai phn ba s gim phng vn (63 doanh nh. c c nghi p) ni rng hcn c ngu v di hn mua thit b m v nng cp c s n n i
H 4.4: Nhu cu vay ng n hng di hn ca cc Doanh nghi nh p

By gi ti khng cn ngay Ti cn vay ci thin hoc m rng c s sn xut Ti cn vay mua thit bmi Ti cn vay tng vn l- u ng Ti cn vay tr ht cc khon n khc Ti cn vay chi cho nghi n c u v trin khai

19 37 26 11 1 1 0 5 10 15 20 25 30 35 40

sn xut ca m 60 Nhiu gim khc khng hi lng v nhng trang thit bv nh. c i my mc sn xut ca hnh ng li smc phi cc khon ndi hn v ngi u t , th m trong mi tr kinh doanh hi n nay. Nh l u tr n y, hu ht cc doanh ng nghi p u cm thy hu nh h khng th vay v di hn. c n 4.29. Mt sgim gii th rng h cc khon vay di hn hn cc khon vay c ch cn hi n c lm v l u ng. Trong s ny c cc doanh nghi p sn xut g v l n , i do hphi ch mt khong th gian di t khi nhp khu nguy n li u cho n khi u i thanh ton cu c Cc gim cc doanh nghi p hot ng trong cc ngnh sn i ng. c xut mang t th v nh ch bin ht iu v hi sn cng l nhng ng b nh nh i i h ng bi vn ny. Cc doanh nghi p Vi t Nam phi da nhiu vo cc khch hng ng , v do vy trong nm qua t h cn tr n n t t hn vcc khon thanh nh nh i ton bchm v cc n t hng bho n do khng hong kinh t. 4.30. Nhng doanh nghi p thc s mu vay th th vay bng Vi t Nam, n ng ch ng nht l nhng doanh nghi p mu vay ngn hn (60% s ng thuc nhm ny mu n i n vay bng Vi t Nam). H ch vay bng bn t vh b sung ngu v ng th ng cn n n l u ng ch yu bng bn t v cm thy thoi mi khi vay bng tin m ng ng hquen. Khi hi v vi c vay di hn, hu ht cc gim v n th vay bng c c ch
ca h th ngn hng, cc gim d- nh- thy ngc nhi n v khng hi lng v vi c cc ngn hng i ng c ng i h phi c cc k hoch u t- chi tit tr- khi cp cho h khon vay di hn. Tt nhi n, nhiu ng- c ng cc i cho rng cch cho vay tr- y v n cn - p dng cho cc doanh nghi p nh n- c c c. 60 R rng l nhu cu t dng - n u khng phi l nhu cu thc v n cn ph thuc vo cc iu ki n v n c iu khon ca khon vay. Mt t l nh cc doanh nghi p ny cng ti u chun vay ngn hng.

48

 Vi t Nam, nh ng gn mt phn ba ni rng hkhng quan tm vi c vay bng ng tin no. y l iu d hiu vhu ht cc doanh nghi p ny u xut khu mt ng phn ng k sn phm ca m v nh c cc ngu thu bng ngoi t . nh c n 4.31. Cc gim doanh nghi p hi li u h xem xt vi c bn c phn c c c 61 huy ng v hay khng. Khng nm ngoi d kin, 5 gim ca cc cng ty c n c phn rt quan tm n m loi h huy ng v t vi c ni m yt tr n th tr i nh n, ng ch ng khon t vi c bn c phiu cho cc doanh nghi p chuy n u t vo cc doanh i nghi p m Nh ng ch c mt na s gim cn li tr l l c. Nhiu gim r i. c i c rng khng thy thoi mi v t ng phi t b bt k s kim sot no v cng i i i vi c kinh doanh ca h Vi c cc cng ty "t nhn" v cc cng ty trch nhim hu . hn u cm thy kh tr l c th v vn ny phn nh thc t l, trong khi cc i doanh nghi p trch nhim hu hn buc phi c nhiu c ng theo quy ca lut nh php, h ch c mt gim tr n thc t. th ng c 4.32. Nhng kh khn vi vi tip cn ngu ti ch Phn l cc gim phn c n nh. n c nn rng hkhng c kh nng tip cn v ngu v t dng ca ngn hng: 35% i n n n ni rng vi c vay cc khon ngn hn l "rt kh" v 70% nhn ng nh vy v nh cc khon vay di hn. Khi hi v kh khn ch trong vi c vay ngn hng, mt c nh na s gim hi n u vn th chp. Hhon ton hiu cc quy hi n c c nh hnh cho php cc doanh nghi p t nhn vay n 70% tr gi ti sn th chp, c trong khi cc doanh nghi p nh n khng phi p ng gcc y u cu th chp ny. c 4.33. Cc gim cho bit rng cc cn b nh n ch trch nhim gi ti c c u nh sn th chp th hay gi thp hn nhiu m c gi thtr Mt gim cho ng nh ng. c bit ngi nh ng mua v gi 30 t VND gi 13 t VND. Mt gim i c nh khc ni ti sn ca ng gi 350 tri u nh ng ng c th bn n v gi c c nh i 4,7 t VND. D nh khng c c ch no khiu ni vi c gi ti sn th ng nh chp.

Ph n T Nh 4.2: Mng Internet ch "Si u xa l thng tin", mng Internet, l k nh kinh doanh phn l ch- a - n c cc gim trong m u iu tra khai thc. 31 trong 95 cng ty (33%) c n mng c i Internet, nh- c huy ng vns coi n gii mt cng c kinhc doanh. phng vn l ph- ng th c ng ch mt c phn - l th cho cc gim trong khi S cng ty min t 61 Mt ph- ng th c ch i i cNamquan n cc cng ty u gp n vo cc doanh nghimin Bc, mc d firms). Cc cng ty ny li n c n mng nhiu t- vi s cng ty p m (venture capital chi ph n mng i chuy n mua c phiu ca cc cng min. thnh lp v h- d n cc cng ty ny hot ng trong nhng nm ng khng khc nhau gia hai ty mi
m thnh lp, v hy v rng c phiu ca cng ty th- s tng gi mnh nht trong nhng nm u i i ng ng vo hot ng. MPDF ang t hiu kh nng h thnh loi cng ty ny Vi t Nam v mu bit cc cng ty m nh n Mt ng th l vi t- ng l c mt ng n huy ni vn c phn khc - hng ngym c t- nhn s phn ngoino ng l- u ny. Nhng ph-gim ng rng b vo mng n u bao g c kim tra tr n c thng chi v cc ng lai. i nh. Mt s gim khc c vi c bn c phiu gi thtr- gi ng khon t-hng nng sn ca m

cho bit h khi c d Internet t khch hng v ng- cung cp. Mt vi i ng m i doanh nghi p khng d Internet qung co, nh- ng ch- a c ai lp mt nh ng 49 ch tr n mng. Mt s gim d- nh- nhm l n gia th- i n t (e-mail) a c ng v Internet. C 49 cng ty (48%) c thu bao d v e-mail. i ch Hi n c s cnh tranh gia cc nh cung cp Internet Vi t Nam, v do vy gi d v gim. Mc d vy, gi v n cn cao. Tuy nhi n, iu quan tr ch ng

4.34. Ch c 9% doanh nghi p cho bit c gp kh khn khi mua ngoi t. Mt mt, y l iu ngc nhi n trong b cnh c quy buc cc doanh nghi p phi ngay i nh lp t c gi ton b khon thu bng ngoi t vo ngn hng, nh ng mt khc, c kh nng l nhiu doanh nghi p thc s khng c nhu cu s dng ngoi t v s l i ng l do khch hng ca hth cung cp nguy n li u, bao ti u sn phm, v sau n ng thanh ton cho hphn gi trch nh l ch. Nh mt s gim cho bit, cc doanh c nghi p khng ch mt i th gian qu bu cho vi c mua ngoi t , m cn bthi t do i ch nh l ch gia t gi mua v bn ngoi t ca ngn hng. D. Ngun vn c s vt cht 4.35. Thit b Hu ht cc doanh nghi p nhp phn l thit bsn xut ca hCh c . n . 15 doanh nghi p (16%) da ch yu vo my mc sn xut ti Vi t Nam. doanh t nghi p t ngu thit b ngoi khu vc: 70 doanh nghi p (74%) mua thit bsn m n xut ti ng , trong gn mt na sn xut ti Nht. Nhiu gim mua c c thit b trc tip t cc khch hng n ngoi ch yu ca h c bi t, cc doanh c . nghi p may mc th mua my mc ca Nht - my mc ca Nht l thit b sn ng xut ch ca t 25 n 32 doanh nghi p may mc (78%). nh

50

4.36. Hu ht cc thit b sn xut c tu i thd 10 nm, trong , 50% doanh i nghi p c tu i th my mc t 1-3 nm. Ch c 3 doanh nghi p cho bit thit bca h c tu i trung b ch a t mt nm, v ch c 8 doanh nghi p ni thit bca h nh i hn 10 nm. Khng thy c bng ch ng v vi c s dng hay c thtr mua bn cc ng thit b qua s dng. 4.37. t ai v nh x ng. Vi t Nam, vn s hu t ai rt rc r V mt i. i gi ni khi m nh mt gim cho bit kh c th gii th cc lut l ng ng, c ch c v s hu t ai Vi t Nam v ng ngoi qu iu khng may - v quan tr i i c. ng hn - l d nh rt ng Vi t Nam hiu r cc lut l v t ai. iu ny khng ng t i ch ng v cc gim doanh nghi p, m cn ng v mt s cn b ch quyn i c i nh c ch c nng thc hi n. Chc chn, nhng qui mp m v t ai v s tip tc nh c tc ng su rng, c bi t l n lng tin ca cc nh u t . 4.38. Vi t Nam, php lut khng cho php s hu t nhn v t ai, do ton b t ai u thuc v nhn dn ni chung v do nh n qun l. 62 Quyn v t ai ch c nh l cc quyn s dng t di hn, theo cc c nhn v cc doanh nghi p c th c nh n "giao li" hoc cho thu t s dng. t ai ch c th "giao li" c c lm nh , canh tc nng nghi p, tr rng hoc lm c s h tng, v trong tha ng thun giao t khng quy gi hn th gian. Nu d cho cc hot ng th ng nh i i ng mi hoc sn xut cng nghi p, nh n s khng giao t m ch cho thu v th c i i hn t a l 70 nm. t "giao" v cho thu c th chuyn nh (tr n i c c ng thc t l bn khi nh n cho php) hoc cho b n th ba thu li. Tuy nhi n, v c c mt php l, t ai sn xut v kinh doanh khng php cho tha k v nh c n c th thu li nu t ai khng s dng ng v mc ban u. Hi n c c i ch ch a r cc quy ca lut t ai thc thi t m c no cp ph ng. nh c i a 4.39. C ng thit k cu hi iu tra l n ng phng vn u khng hiu bit y i i v nhng vn ni tr n khi thc hi n cuc iu tra ny, v vth khng tp h p thng tin c th v vi c cc lut l ny thc hi n ra sao tr n thc t. Cc s c c li u thu thp ch n thun phn nh s hiu bit ca cc gim v quyn s c c dng t ca ch hv s hiu bit ny phn no tri ng v nhng quy tr n nh , c i nh vn bn ca php lut. Vd, hth ni v chuy n "mua" quyn s dng t ca ng nh n phc v kinh doanh, iu d nh khng th thc hi n theo php lut c ng hi n hnh. S khc bi t gia cch hiu ca cc gim v lut t ai v cc quy c i ca lut t ai phn no cho thy t h thc hi n lut t ai cc nh nh nh a ph ng.
62

S ch s hu t- nhn v t ai v n l mt vn th c h c bn v ng Cng sn Vi t Nam. ng i i i Cc o lut v t ai - thng qua vo cc nm 1987, 1993 v 1998. Ngh h- d n thi hnh Lut t c nh ng ai nm 1998 - ban hnh thng 3 nm 1999. c

51

4.40. Theo nhn th c ca cc gim trong s 95 doanh nghi p trong m u ch c c, n, mt na (47 doanh nghi p) ni h quyn s dng t, s cn li ni hthu t c kinh doanh (47 doanh nghi p). Ngoi l duy nht l mt cu s quan cao cp ca qun i ni ng ch ph cp t khi ngh h u. c nh 4.41. Cc doanh nghi p min Nam th hay khng hc quyn s dng t ng nh hn cc doanh nghi p min Bc. 33 gim min Nam, 12 gim min Bc, v c c 2 gim min Trung ni hc quyn s dng t. Ngu g ca cc quyn s c n c dng t ny cng khc nhau gia min Bc v min Nam. Trong s 33 doanh nghi p min Nam ni hc quyn s dng t, 24 doanh nghi p ni hc quyn s c dng t t cc c nhn, 3 doanh nghi p c t cc doanh nghi p nh n v mt c, doanh nghi p c t qun i. Nhiu gim min Nam mua t ca nng dn, c lm ny sinh vn li u t ai c th phn loi li thnh t kinh doanh hoc c t sn xut. Ba gim khc ni hmua quyn s dng t ca nh n v c 2 c c ng khc ni h tha k. Ng li, khng c gim min Bc no ni h i c c c mua quyn s dng t ca cc c nhn. C 3 ng mua quyn s dng t ca cc i doanh nghi p nh n v 2 ng mua ca cc h tc x . Trong s 7 ng cn li, 5 c i p i ng cho bit h i mua ca ch ph v 2 ng ni h tha k. nh i c 4.42. C a ra mt s l gii th h l v vi c ti sao t l s hu quyn s i ch p dng t cc doanh nghi p min Nam li cao hn cc doanh nghi p min Bc. Th nht, qu tr qu hu ha t ai ca nh n thc hi n ton di n hn min nh c c c Bc trong nhng nm 50 v 60 so v min Nam sau khi t n th nht, v i c ng 63 min Nam s t nhn s hu t ai cng nhiu hn ng k. Th hai, nhng tr ngi v hnh ch quan li u c quyn s hu t min Nam d nh hn so nh c ng t v min Bc. V cu c c kh nng do yu t l s, ng min Nam coi tr i i ng, ch i ng quyn s hu t ai hn ng min Bc v do vy theo u i vn ny mnh m i hn. 4.43. C l khi 8 doanh nghi p n u tr n ni rng h mua quyn s dng t ca nh n (3 doanh nghi p min Nam, 5 doanh nghi p min Bc) thc cht l h thu c t ca nh n vlut php khng cho php mua quyn s dng t sn xut v c, kinh doanh. Trong s 47 doanh nghi p ni h thu t, 26 doanh nghi p thu ca ch ph, v 15 doanh nghi p thu t ca doanh nghi p nh n 4 doanh nghi p nh c, 64 thu ca qun i, v ch c mt doanh nghi p thu ca c nhn.

63

Tr n thc t, tr- nm 1980, v vi c thng qua Hin php m quyn s hu t- nhn v t ai ch th c c i i, nh bcm Vi t Nam. Tuy nhi n, c th cho rng v vi c qu hu ho hu nh- ton b ngnh cng nghi p vo i c u nhng nm 60, loi t c gi trth- ng mi nht u thuc s hu nh n- c. 64 iu khng gy ngc nhi n l c hai cng ty ny u t thnh phHChMinh.

52

4.44. Th hn thu t khc nhau ng k: 11 doanh nghi p c th hn thu t 1-2 i i nm; 9 doanh nghi p t 5-15 nm, v 27 doanh nghi p t 20-50 nm. Th hn thu t i t cc doanh nghi p nh n th ngn; trong khi th hn thu t ca cc c c ng i quan trung ng hoc ph ng th di t 20 nm hoc hn. Cc doanh nghi p a ng i thu t ca cc doanh nghi p nh n th phn nn rng hmu thu trc tip c ng n t nh n v th hn di hn, nh ng cc doanh nghi p ny t ch bn (chuyn c i i i nh quyn s dng t. Mt doanh nghi p min Bc hot ng kinh doanh tr n ng) khu t ca mt doanh nghi p nh n khng cn tip tc hot ng - tr n thc t, c doanh nghi p ny to thu nhp bng cch cho 17 doanh nghi p t nhn thu t ca m Xc sut ca vi c t ai tr thnh yu t cn tr l v s pht trin ca doanh nh. n i nghi p v cc doanh nghi p min Bc th cao gp i cc doanh nghi p i i ng min Nam. 4.45. Bng ch ng v quyn s dng t y v h php th hi n d h p c i nh th c "s ". 40 doanh nghi p trong m u ch (42%) cho bit h "s " cho phn n c t ca hV mt php l, c ng giao t v ng thu t ca nh n u . i c i c ti u chun nhn "s ". Tuy nhi n, hu ht nhng ng c "s " cho bit h i mua quyn s dng t: ch c 6 trong s 40 nhng ng c "s " ni hch i thu t thi. Nhng ng th hay khng c quyn s dng t l cc gim i ng nh min Nam, v h c cng th c "s " - 29 trong s 40 doanh nghi p c "s " ng l cc doanh nghi p min Nam. 4.46. Nhng doanh nghi p ni h mua quyn s dng t hoc thu trc tip ca nh n nh ng khng c "s " cho bit nguy n nhn l do cc cn b ph ng c a ngn ngi khng mu cp ch ng nhn ny cho h chi ph c s qu cao. V n v l do th nht th ly vd c th: 10 trong s 11 doanh nghi p tnh B D ng nh c "s " cho phn t ca m trong khi mt huy n cch khng xa tnh nh, Nai, cc gim cho bit cn b ph ng ch a cp mt quyn "s " no. ng c a V l do th hai, cc gim th ni rng h cn nhc gia y u cu phi i c ng vay ngn hng (v v th phi c "s " lm th chp) v chi ph c "s ", v i mt s ng quyt khng lm c hai vi c . Mt gim gii th rng i nh c ch ng ch cn "s " c th bn t i v gi cao t a khi cn. i i 4.47. S r rng v s hu quyn s dng t tr n n rt cn thit khi cc doanh nghi p xin vay ngn hng v cn c th chp (cng nh khi bn c phn). Cc gim c th ni rng vt th chp quan tr nht v ngn hng l "s ". Tuy nhi n, ng ng i i trong s 17 doanh nghi p trong m u ch vay ca ngn hng v th hn t 3 n c i i nm tr l n, ch c 5 doanh nghi p c "s ", 7 doanh nghi p c mt bng ch ng no v quyn s dng t, v 5 doanh nghi p thu t. 4.48. V cc nh my xy dng tr n khu t, r rng l nhiu doanh nghi p c
53

cm thy an tm v vn quyn s dng t v quyt xy dng nh my tr n nh cc mnh t : 61% doanh nghi p xy dng cc nh my ca h Cc doanh . nghi p cn li mua (14%) hoc thu nh my (18%). iu c bi t ng ch l c rt nhiu doanh nghi p xy dng nh my mc d hch thu t trong th c i hn ngn. E. Thtr ng 4.49. Thtr ng tiu th sn phm (u ra). Cc doanh nghi p trong m u ch hu ht n u i theo h xut khu. 85 trong s 95 doanh nghi p, chim mt t l rt cao ng (89%), xut khu nht mt phn sn phm ca m v 78 doanh nghi p (82%) t nh, coi thtr n ngoi l ngu doanh thu ch ca m 65 T trung b 97% ng c n nh nh. nh nh, sn phm ca cc doanh nghi p thuc m u iu tra xut khu. Ton b cc c doanh nghi p may u ch yu bn sn phm ra n ngoi - t c l 32 trong s 78 c doanh nghi p c xut khu sn phm (41%) l cc doanh nghi p may. 4.50. Hu ht cc doanh nghi p c xut khu u sn xut hng phc v cho ng ti u i d cc n cng nghi p ha. iu ny c ngha l sn phm ca h cht l ng c c ng kh cao. 40 doanh nghi p (51% s doanh nghi p c xut khu) c khch hng ch yu Ty u, 15 doanh nghi p (19% s doanh nghi p c xut khu) c khch hng Nht Bn, v 8 doanh nghi p (10%) c khch hng Bc M. Cc n c thu nhp trung c b nh Hn Qu i Loan v cc nn kinh t ang chuyn i ng u l nhng nh c, khch hng ch ca 15 doanh nghi p (19%) cn li. Vi c c nhiu doanh nghi p xc nh lp vtrca m tr n cc thtr ph ng Ty n v tng tr ng mnh l c nh ng nh mt du hi u mnh m cho thy kh nng ca nhiu doanh nghi p Vi t Nam. 4.51. th c im d nhn thy ca cc doanh nghi p xut khu ny l h ng i, khng t tip cn cc thtr t c l hphi ph thuc nhiu vo cc cng ty c ng, trung gian th ng mi. Trong s 78 doanh nghi p xut khu n u tr n, 47 doanh nghi p xut khu qua cc i l trung gian, 31 doanh nghi p bn thng cho ng mua hoc i cc doanh nghi p bn l n ngoi. C th hn, 48 doanh nghi p c ng ti u d c i ng cu c cc thtr Ty u v Bc M, nh ng ch c 27 doanh nghi p bn hng i ng ng trc tip cho mt doanh nghi p bn l n . Trong s 15 doanh nghi p c khch c hng Nht, c 8 doanh nghi p phi thng qua cc i l th ng mi lm cu n bn i hng cho cc ca hng bn l Nht Bn v 7 doanh nghi p t m thit lp nh c m quan h bn hng trc tip hn. Trong s gn 47 i l th ng mi c lm n v i i cc doanh nghi p trong m u ch 28 i l l cc cng ty Hn Qu hoc i Loan, 7 n, c
65

17 cng ty ch yu bn hng tr n thtr- ni sn xut nhiu chng loi hng ho hn so v 78 doanh ng a i nghi p c xut khu. Trong s cc doanh nghi p bn tr n thtr- ni ny c nhiu doanh nghi p sn xut ng a thc phm v n- gii kht. c

54

i l Nht Bn, 8 i l chu u, v s cn li l ca mt s n kh. t c

H 4.5: Th tr- ng u ra ca cc Doanh nghi trong mu chn nh p
(95 cng ty)
Hn Qu c & i Loan T y u Vi t Nam Nht bn Bc M ng u v Lin X c ASEAN 0 Kh ng bit bitknoKh

12 17 17 15 4 1 2 8

35 23 40

14

1 1 5 10 15 20 25 30 35 40

0 0

Ng- i tiu dng cui cng Khch hng trc tip

S doanh nghi p

4.52. Vi c cc doanh nghi p c xut khu chim mt t tr cao trong t ng m u iu ng tra c th l du hi u cho thy cc kh khn ca cc doanh nghi p trong vi c tip cn thtr ni Theo l t nhi n, chng ta v n cho rng s doanh nghi p c qui m ng a. l ca Vi t Nam sn xut cho th tr ni nht phi chim t tr cao n ng a nh ng trong t ng m u iu tra do cc doanh nghi p ny coi l c u th ng k tr n th c tr ni C th cc doanh nghi p ny gp kh khn tr n thtr ni l do: ng a. ng a b cc doanh nghi p nh n ln ch bi nhng doanh nghi p nh n ny chi c c ph thtr ni t lu, hoc do hng nhp r hn, ch yu l nhp lu t Trung i ng a Qu , khin cc doanh nghi p t nhn khng th cnh tranh n i. Ngoi ra, cc doanh c nghi p t nhn kh c th khc phc t trng phn tn ca thtr Vi t Nam c nh ng khi mu m rng quy m hot ng ca m Hi n c nhng tr ngi ng k v n nh. mt thng tin Vi t Nam cng nh hng lot cc hng ro phi thu quan khng ch nh th c gia cc tnh, theo kiu ch php "mua hng ph ng". c a 4.53. Cc thtr ng nguyn li (u vo). Cc gim nh chung u hi lng v u c n i cht l v ngu cung cp cc nguy n li u th v u vo trung gian. 86% cc ng n doanh nghi p ni rng h"lun lun" hoc "th xuy n" c th mua cc nguy n ng li u u vo khi hcn. Cc doanh nghi p c xu h ph thuc nhiu vo ngu ng n nguy n li u nhp khu. Ch c 23 doanh nghi p trong m u ch (25%) nhp khu d n i 20% t ng m c nguy n li u t theo gi tr T trung b cho c m u ch cc nh . nh nh n, doanh nghi p nhp khu khong 70% nguy n li u ca m nh.

55

4.54. S ph thuc ca cc doanh nghi p vo nguy n li u nhp khu khc nhau ng k gia cc ngnh ngh. Cc doanh nghi p may ph thuc nhiu nht vo nguy n li u nhp khu v t l phn trm b qun m c nguy n li u phi nhp khu l 90% (xem i nh Phn T Nh 4.3). Mt khc, trong s cc doanh nghi p thc phm v n gii kht, ch c nh chung khng c doanh nghi p no phi nhp khu nguy n li u. Cc doanh nghi p n sn xut g v cc sn phm khc t g c c cu ph thuc nhp khu a dng nht. y l kt qu ca hai chin l khc nhau ca cc doanh nghi p tr quy ch c c cm xut khu g qu t cc rng ca Vi t Nam. Mt b n l khong mt na s doanh nghi p chuyn t nguy n li u g qu sang cc cc loi g khc c sn hn trong n nh gcao su. Mt b n khc l khong mt na s doanh nghi p tip tc s dng c g qu bng cch nhp khu t cc n lng ging c lut bo v mi tr kht c ng t khe hn. Ph n T Nh 4.3: Cc i l th ng mi trung gian ch Khong tr n mt na (49) trong s 85 doanh nghi p c xut khu trong m u ch xut khu mt phn sn phm ca m qua cc i l th ng mi n ngoi n nh c a sn phm ca m vo thtr n ngoi. S ph thuc l ny vo cc i nh ng c n l th ng mi - hu ht l t Hn Qu v i Loan - l hu qu tt yu ca vi c thng c tin v thtr n ngoi ti Vi t Nam hi n cn bcn tr bi nhiu yu t Cc i ng c . l th ng mi trung gian l mt gii php th tr gii quyt kh khn ny sinh ng do s cn tr v thng tin, tr n thc t lp y khong tr v thng tin gia th ng tr Vi t Nam v th gi b n ngoi. Vvy, m quan h v cc i l th ng mi ng i i i i trung gian nh chung rt c gi trv cc doanh nghi p sn xut Vi t Nam u i. n c Nh ng tr n thc t, cc doanh nghi p phi ch nhng chi phg i ly l u i ny? Cc s li u thu t cuc iu tra ny cho thy cc chi phny thc s l ch c ng k. Doanh thu ca cc doanh nghi p trong m u ch c s dng cc i l n th ng mi trung gian xut khu thp hn nhiu so v m c doanh thu cc doanh i nghi p xut khu trc tip. C th, doanh thu hng nm b qun ca cc doanh nh nghi p xut khu trc tip cao hn 31% doanh thu b qun ca cc doanh nghi p nh xut khu qua trung gian. Tr n thc t, doanh thu b qun ca cc doanh nghi p bn nh hng qua trung gian th ng mi thp hn 20% m c doanh thu ca cc doanh nghi p khng xut khu. Cc doanh nghi p xut khu trc tip cng t xc sut cao hn 50% so v cc doanh nghi p xut khu qua trung gian trong vi c gi gi n cng nh i nh tng l nhun, tng doanh thu v l hng bn ra trong nm 1998. i ng Do nhng kh khn v thng tin c v cc th tr u vo v u ra, cc ng doanh nghi p sn xut Vi t Nam phi hon ton da vo cc i l th ng mi trung gian. Mt phn ba s doanh nghi p trong m u ch nhp khu hu ht, nu khng n ni l ton b, cc u vo t ch i l th ng mi trung gian bao ti u sn phm nh
56

cu c cho doanh nghi p. Cc i l th ng mi nh chung u hiu gi tr i ng n c ca khong tr v thng tin tr n th tr Vi t Nam do vy th ngn ngi ng ng ng khng mu chia s cc thng tin v cc doanh nghi p Vi t Nam vsiu s lm n i t n hi cho vai tr trung gian ca hVd, h . khng mu cung cp cc thng tin v n ng cung cp hoc v cc ng mua khc cnh tranh v h S l hn ch cc i i i . ng doanh nghi p trung gian th ng mi n ngoi c vn phng i di n Vi t Nam c hn ch kh nng ca cc doanh nghi p sn xut Vi t Nam khi mu so snh d v n ch ca cc i l trung gian. Mt gim gii th rng ng ta khng th cho ng phng vn bit gi tr c ch i ca cc u vo v sn phm do m sn xut, vi l th ng mi - ngu cung i i nh n cp u vo nhp khu duy nht ca ng - t ch cho ng ta bit. Ng gim i i c ny phn nn " iu ny gi nh chng ti ang i tr n ch chic xe ca m ng nh nh, nh ng c k no nm ly v lng v khng cho chng ti li". Mt gim khc c khng th tr l cu hi nhng chic o s mi m doanh nghi p ng ta sn xut i c bn v gi bao nhi u: "Tt c nhng gti bit v gi c l nu ti lm hng c i ci no thphi n ci ", ng ta ni mt cch ng ngp. ng

57

F. K qu hot ng v Xu h ng t 4.55. Cc tc gi bo co ny ngc nhi n mt cch d ch khi thy rng, thm ch u trong hon cnh kh khn hi n nay, a s cc doanh nghi p trong m u ch (83 doanh n nghi p, 87%) thu l nhun trong nm 1998. Tuy nhi n, khi xt v xu h c i ng th b c tranh chung li khng cho chng ta thy kt qu r rng nh vy. 39 doanh nghi p (42%) cho bit l nhun tng trong nm 1998 v v 38 doanh nghi p i i i khc (41%), l nhun gim trong c k. T ng t, 42 doanh nghi p (44%) cho i ng bit doanh thu v l hng bn ra tng l n trong nm 1998, trong khi 29 doanh ng nghi p (31%) cho bit c hai ch s ny u gim. Doanh thu gim nhiu hn l ng hng bn l iu d gii th v trong nm 1998 c 58 doanh nghi p buc phi ch, gim gi sn phm ca m nh. Bng 4.4: Xu h ng bi ng doanh thu v l ng hng bn, n m 1998 n S doanh nghi p L ng hng bn Tng nhiu Tng t Khng thay i Gim t Gim nhiu Doanh thu Tng nhiu Tng t Khng thay i Gim t Gim nhiu 26 22 17 14 12 24 19 16 19 13 T l phn trm 28 24 19 15 13 26 21 17 21 14

58

Ph n T Nh 4.4: Doanh nghi Thnh cng v Khng thnh cng ch p Cc tc gi bo co to ra hai loi h doanh nghi p: doanh nghi p nh Thnh cng v doanh nghi p Khng thnh cng t hiu su hn v m nhng doanh nghi p v nhng gim thnh cng trong vi c xy dng cc c doanh nghi p lm n thnh t trong nn kinh t ang chuyn i ca Vi t Nam.* Tht ng kh l khi thy 44% s doanh nghi p trong m u ch ti u chun ch n l doanh nghi p Thnh cng v ch c 31 % doanh nghi p bri vo di n doanh nghi p Khng thnh cng.
Thnh cng (42) 59% 46% 17% 62% 45% 26% 50% 26% 49% 55% 100% 14 t VND Khng thnh cng (24) 79% 57% 35% 69% 24% 14% 30% 38% 19% 23% 59% 7 t VND Cc d.n cn li (24) 63% 65% 25% 75% 33% 8% 46% 42% 29% 23% 100% 8,5 t Ton b m u (95) 66% 54% 24% 67% 36% 18% 44% 34% 31% 42% 87% 10 t

o to ch quy c nh c bng i h c du h n ngoi c c vay ngn hng mt ln c vay ngn hng v th hn t c i i 9 thng tr l n vay ngn hng v th hn t c i i 3 nm tr l n c s Doanh nghi p may mc Xut khu trc tip, khng qua i l trung gian Gim sinh min Nam c Lm n c l i lc iu tra c M c doanh thu trung b nh

* iu quan trng c n l

u l nhng ng i xy dng thnh cng cc doanh nghi t nhn c s dng p t 100 nhn cng tr ln trong nhng nm qua Vi Nam, trn thc t l nhng ng i `thnh cng`, t v cc bin s phn loi nh vy ch n thu n l so snh nhng doanh nghi rt thnh cng (ng p hng u) vi nhng doanh nghi thnh cng hn. Vvy,nhng doanh nghi thnh cng l nhng p t p doanh nghi lm n c li, c doanh thu v l ng hng bn ra tng trong nm 1998 (cc cu hi t 189 p - 192 trong ph n bng cu hi Ph lc 3). Do ch c 12 doanh nghi thng bo l h khng c li, nn p nhng doanh nghi khng thnh cng phi c ngh mt cch k ch t ch hn. Cc doanh p nh a m nghi khng thnh cng l cc doanh nghi c doanh thu v l ng hng bn ra gim trong nm p p 1998 (cc cu hi t 189-192).

59

Chn dung ca mt doanh nghi Thnh cng. C th phc ho chn p c dung s l ca mt doanh nghi p Thnh cng in h trong s cc doanh c nh nghi p sn xut Vi t Nam. Doanh nghi p ny th thnh lp v qun l ng c bi mt nh doanh nghi p sinh ra min Nam, chuyn sang khu vc t nhn t mt c ng v trong mt doanh nghi p nh n v c th khng c bng i c h hay o to ch quy. Nh doanh nghi p ny xc v p ng c c nh nh nhu cu ca mng thtr c m c cu cao v c l nhun tr n thtr c ng i ng ni chng hn trong cc ngnh sn xut giy, bt git, m s v thu nam, a, i c hoc mt mng sn phm c l nhun cao tr n cc thtr xut khu, nh c i ng ph , ht iu, hi sn, v cc loi qun o v giy dp c cht l cao bn ng c thng cho ng mua cu c khng qua i l th ng mi trung gian. Th i i ng, tr xut khu ca cc doanh nghi p ny th l Ty u v Bc M ch ng ng khng phi l khu vc ng , ni m thtr bco h p li trong nm 1998. ng V y cng l cc doanh nghi p c nhiu kh nng vay v ca ngn hng c n v th hn di hn 3 thng, v l th hn cho vay thng th ca cc ngn i i n i ng hng. th cc doanh nghi p ny c s cho phn t ca m ng i, nh. Chn dung ca mt doanh nghi Khng thnh cng. Chng ta li c th m p bng ch ng v tc dng hn ch ca cc tr i h v cc ch ng tr o ng c nh to m gim ca cc doanh nghi p loi ny tham gia -- Gim ca cc c c doanh nghi p Khng thnh cng th c bng i h tham d nht ng c, t mt kho o to, v c th du h n ngoi. C nhiu kh nng cc doanh c c nghi p ny ang hot ng trong ch nhng ngnh m cc doanh nghi p nh Thnh cng ang hot ng, nh ng c qui m t ng nh, th sn xut i ng loi sn phm c gi trgia tng thp hn v c th ang bthua l ti th im i tin hnh iu tra. Cc doanh nghi p loi ny th sn xut qun o xut ng khu qua mt i l th ng mi trung gian, ch yu l i Loan hoc Hn Qu c. V cc doanh nghi p ny th c c hi vay cc khon vay trung v di ng t c hn so v cc doanh nghi p xp vo di n thnh cng. i c Nhng i khng khc nhau gia cc doanh nghi Thnh cng v cc doanh m p nghi Khng thnh cng: Nhng doanh nghi p Thnh cng v Khng p thnh cng khng khc nhau v ngnh ngh: c 11 doanh nghi p may mc trong s cc doanh nghi p Thnh cng v 11 doanh nghi p may mc trong s cc doanh nghi p Khng thnh cng; 6 doanh nghi p sn xut da thuc s nhng doanh nghi p Thnh cng v 5 trong s nhng doanh nghi p Khng thnh cng; v c 4 doanh nghi p g trong s nhng doanh nghi p Thnh m cng v 3 trong s nhng doanh nghi p Khng thnh cng. Th doanh ng nghi p Thnh cng l nhng doanh nghi p t nhng c hi c l nhun m c i trong ngnh trong khi doanh nghi p Khng thnh cng li khng lm nh c vy trong c ch ngnh . Khng c s khc bi t g gia doanh nghi p ng nh Thnh cng v Khng thnh cng v im doanh nghi p: khong 40% 60 a doanh nghi p Thnh cng c tr s c min Bc v min Nam, v khong

60% doanh nghi p Khng thnh cng hot ng c min Bc v min Nam. S khc bi t v tu i trung b ca hai loi doanh nghi p ny (7 nm ca doanh nh nghi p Thnh cng v 9 nm ca doanh nghi p Khng thnh cng) cng khng ng k. ngh T s phn t tr n y chng ta c th kt lun rng thnh cng trong a. ch vi c xy dng mt doanh nghi p Thnh cng ph thuc hu nh trc tip vo 3 yu t la ch sn phm c gi trgia tng cao thay vcc sn phm c gi tr : n gia tng thp; tip cn thtr trc tip, khng qua i l, v vay t dng ng c n di hn. Kt lun rng yu t t dng di hn c vai tr quyt v s n nh i i thnh cng ca cc doanh nghi p Vi t Nam ch mang t trc quan nh ng nh hon ton ph h v ch nhng iu m cc gim thuc di n iu tra p i nh c ni. Vn xut khu trc tip, thay v thng qua cc i l trung gian l yu t kh l gii hn. Tr n thc t, nhng doanh nghi p xut khu trc tip khng b mt tin vo tay cc i l trung gian. Ngoi ra, chng ta cn c th gi thit rng nhng doanh nghi p t ra con xut khu trc tip th hi n mt m ng phm cht nng ng, gip cho h n nhiu kh cnh. Ng li, nhng doanh tr a c nghi p xut khu gin tip thm chth khng t cch lm vi c v nhiu i ng m i l th ng mi trung gian khc nhau. Cu c cc i l th ng mi trung gian i ng, ng i th mua cc sn phm t ng t t ng sn xut tr n ton khu vc, thm ch tr n khp th gi v do vy s ch tr cho cc doanh nghi p sn xut Vi t Nam i, m c gi t thiu. Do , chng ta c th thy rng nhng doanh nghi p c kh i nng tip cn v ng bn l mt cch trc tip, v nhng loi sn phm khc i i i bi t, s c kh nng thu m c gi h hn v l nhun cao hn. c i i

61

Ph n t nh 4.5: im doanh nghi ch a p Nh l u trong Ch ng II, min Nam l bn hot ng ca hu ht a cc doanh nghi p t nhn Vi t Nam. Trong khi min Nam l th th ng mi, min Bc l th ch tr hiu r hn s khc bi t gia cc v c vai tr nh . ng nh th no, cc tc gi bo co so snh cc doanh nghi p min Bc v cc i doanh nghi p min Nam. M u ch cu c cho mc phn t ny c n i ng ch ch t ng s 33 doanh nghi p min Bc v 59 doanh nghi p min Nam. Kh nng tip cn vi cc ngu lc. Nh d kin, cc doanh nghi p min n Bc c l th ng k trong vi c tip cn cc ngu lc ni chung. Lnh vc c i n l th ng k nht l tip cn v cc khon vay di hn, theo xc sut cc i i doanh nghi p min Bc vay cc khon vay c th hn t 3 nm tr l n cao c i gp 3 ln. Tr n thc t, 10 trong s 11 doanh nghi p trong m u ch vay cc n c khon vay c th hn t 4 nm tr l n u min Bc. i Min Bc (33 doanh nghi p) C bng i h c du h n ngoi c c vay ngn hng mt ln c vay t 5 khon vay ngn c hn tr l n vay khon vay c th hn c i t 3 nm tr l n C s L ng vi n C ng thn trong ng i 70% 30% 76% 47% 33% 27% 34% 77% Min Nam (59 doanh nghi p) 45% 22% 64% 41% 10% 53% 14% 25% Ton b m u (95 doanh nghi p) 95% 24% 67% 43% 18% 44% 21% 45%

62

Kt qu hot ng kinh doanh. Cc doanh nghi p min Bc tng tr ng v t b qun hng nm nhanh gp i cc doanh nghi p min Nam, i c nh nh ng ch yu l vc quy m rt nh khi ng k doanh nghi p ch khng phi vs gia tng lao ng sau - v c bn cc doanh nghi p min Bc gi ng cc doanh nghi p min Nam. Tuy nhi n, d quy m ca lc l lao ng ca ng cc doanh nghi p ti hai min l nh nhau, cc doanh nghi p min Nam c m c doanh thu b qun cao gp hai ln so v cc doanh nghi p min Bc. nh i

Min Bc M c tng lao ng b qun t khi nh ng k doanh nghi p S cng nhn b qun lc ng k nh S cng nhn b qun hi n nay nh M c tng doanh s nm 1998 M c tng l nhun nm 19998 i Doanh thu nm 1998 (t VND) S c thu nhp cao nht trong m u nm 1998 31% 40 ng i 295 ng i 42% 48% 6,9 7%

Min Nam 16% 90 ng i 338 ng i 49% 27% 14 32%

Ton b m u 23% 69 ng i 330 ng i 47% 42% 10 255

63

Nhng l gii hp l D tip cn nhiu hn v cc ngu lc ni chung, . c i n cc doanh nghi p min Bc v n c quy m nh hn nhiu so v cc doanh i nghi p min Nam. C th a ra mt s l gii nh sau : Mi tr kinh doanh: ch quyn ph ng min Bc ng h kinh ng nh a t doanh hn min Nam. Kt qu cu c l hot ng kinh doanh min i ng Nam si ng hn, v nhiu ng mua v ng bn hn; i i i Cc gim doanh nghi p min Bc c kinh nghim kinh doanh hn: 53% c t s gim min Bc trong m u ch khng h c cht kinh nghim no v c n sn phm ch ca doanh nghi p m so v 29% sgim min Nam; nh nh i c Cc doanh nghi p min Bc tham gia nhiu hn vo ngnh may mc (ang gp nhiu kh khn) so v cc doanh nghi p min Nam, v doanh thu ca cc i doanh nghi p may mc min Bc th thp hn doanh thu ca cc doanh ng nghi p may mc min Nam. Xc sut cc doanh nghi p min Bc phi xut khu qua cc i l th ng mi cao hn cc doanh nghi p min Nam l 31%; Xc sut cc doanh nghi p min Bc khng xut khu cht gcao gp 4 ln so v cc doanh nghi p min Nam; i Kin th c o to qua i h ca cc gim min Bc khng gip c c c mang li cho h nhng k nng hu trong kinh doanh - cc gim min ch c Nam th s dng hhng tr tu i c bng i h gip m trong doanh ng c nh nghi p. ngh : Min Bc d nh ang gp kh khn nghi m tr v vn a ng ng thng tin. Tt c nhng ng trong cuc u b tc ng bi vn thng tin i ny, t ch ph, cc c s gio dc thiu kinh ph dn ch bn thn cc gim nh , nh kinh nghim. Bn cht ca vn ny l nhng ng trong cuc lun ch c t i bit mt phn ca vn . Rt nhiu doanh nghi p, hi n ang phi da hon ton vo cc i l th ng mi trung gian n ngoi c cc thng tin h v u c cn vo v th tr ni v nhng ng phng vn rng hkhng thiu thng ng, i i tin vcc i l th ng mi trung gian cung cp cho hy m iu cn i thit. Hn na, s l cc doanh nghi p min Bc c n mng Internet ch ng i bng mt na s cc doanh nghi p min Nam - mc d nh cc tc gi bo co , bit, vi c s dng Internet min Nam khng d dng hn v khng r hn c min Bc.

64

V. Cc vn ch nh 5.01. Ch ng II m t cho chng ta thy qui m rt nh ca ton b khu vc t nhn ca Vi t Nam: khong 26.000 doanh nghi p t nhn ng k hot ng, c s lao ng trung b l 19 ng nh i/mt doanh nghi p, to ra t ng s lao ng l 500.000 ng Trong s ch c 5.600 doanh nghi p l doanh nghi p sn xut, v 74% s i. doanh nghi p sn xut ny tp trung vo ba ngnh (ch bin thc phm, ch bin g v cc sn phm phi kim loi - ch yu l g v thu tinh.) v 81% s doanh nghi p m ny ng ti min Nam. S l nh doanh nghi p ny to th m cng n vi c lm ng v t l rt cao l 16% trong nm 1998, cao hn bt c h th c doanh nghi p no i nh khc cho t nay. Tuy nhi n, ch khong 450 cc doanh nghi p sn xut ny c s lao i ng t 100 ng tr l n. i 5.02. Ch ng III v IV cung cp thng tin y v 95 gim v cng ty ca h c , la ch ng u nhi n t s 450 doanh nghi p sn xut c qui m l ca Vi t c n n Nam v nhm chuy n gia ca MPDF phng vn. y l mt nhm cc c nhn c nng ng, rt khng nht, i di n cho c min Bc v min Nam. Mt s ng ng i trong nhm ny c mt qu tr hot ng lu di trong khu vc doanh nghi p t nh nhn, trong khi nhng ng khc tr y li lm vi c trong cc doanh nghi p nh i c n v ch m gia nhp khu vc t nhn; th li c nhng ng hi n v n ng c i ng i i chn trong chn ngoi, va lm nh n va lm t nhn. Rt nhiu ng trong s c, i h nhng ng rt ng k phc, xy dng thnh cng doanh nghi p ca m l i nh nh t ch s c lao ng ca m t mt cht kinh nghim v kin th c v sn phm nh nh, t v mt tr gic mnh m v cch th c lm n. 95 doanh nghi p sn xut ny c m c tng tr ng nhn cng m c trung b l 23% mt nm k t khi ng k kinh nh doanh. 5.03. C 3 cu hi pht sinh t nhng thc t ny: th nht, ti sao li ch c 5.600 doanh nghi p sn xut t nhn ng k hot ng ti mt qu gia c s dn l n t c i gn 80 tri u ng Th hai, ti sao li ch c 450 trong s 5.600 doanh nghi p sn i?. xut ny c kh nng tng tr ng l c s lao ng l hn 100 ng V th n n i? ba, 450 doanh nghi p ny c vth nh th no trong vi c ng vai tr ng lc cho s tng tr ng trong t ng lai ca Vi t Nam?. Ch ng ny s l gii cc cu hi t c 66 ra ny .
66

Cu hi th 4 nm ngoi khun kh ca bo co ny l 450 doanh nghi p sn xut t- nhn l - nghi n n c c u trong cng tr iu tra ny khc gso v 5.600 doanh nghi p sn xut t- nhn ca Vi t Nam. Kt h cc nh i p kt qu nghi n c u trong bo co ny v cc kt qu nghi n c u khc v cc doanh nghi p nh hn s cho i chng ta b c tranh hon chnh v khu vc sn xut t- nhn ti Vi t Nam.

65

A. Ti sao cc doanh nghi sn xut t nh n ca Vi Nam li nh vy? p t t 5.04. Chng ta c th xc nhiu l do gii th cho vi c ch c mt s nh c ch l nh cc doanh nghi p t nhn ti Vi t Nam ni chung v cc doanh nghi p sn ng xut t nhn ni ri ng. Hu ht cc l do u xoay quanh 3 vn ch (i) vi c thnh nh: lp mt doanh nghi p sn xut ti Vi t Nam hi n nay l mt vi c c ri ro cao; (ii) cc doanh nghi p sn xut t nhn ca Vi t Nam hot ng trong mt mi tr rt ng ngho ngu lc; v (iii) v u t v cn bn l khng c. n n 5.05. Mi tr ng ri ro cao: Mt iu d thy l ng u t Vi t Nam phi ng i u v rt nhiu ri ro trong vi c bt u mt doanh nghi p sn xut. Cc ri ro ch i nh g c: m S bt n trn thtr ng: Cc gim t nhn trong cuc iu tra ny rt lo ngi c v vn thtr v rt nhiu ng trong s h ch ng kin m c cu v gi ng, i c tr n thtr gim xu trong nm 1998. S c mua tr n th tr Vi t Nam ng ng ng s gim xu bao nhi u trong b cnh tng tr ng suy gim? T l lm pht ng i trong cc nm t s l bao nhi u? Hng ro thu quan v phi thu quan s thay i i nh th no? M c l i sut v tin ni t v ngoi t s bin chuyn ra i i ng sao? M c cu trong khu vc s phc h nhanh m c no? Khi no th Vi t i Nam h ng ch u i t hu qu ca Hoa K? Trong t ng lai, c i c ng tin Vi t Nam s c gi trbao nhi u? V gi trca n so v cc tin trong i ng khu vc s nh th no? Yu t bt n ch tr Cc gim t nhn t rt k v vo Ch ph, v nh : c t ng nh tt c u c thi e ngi. Mt doanh nghi p sn xut t nhn c th da t m c i no vo s bo v ca Ch ph v cc quyn php l ca doanh nghi p nh i i v t cch l mt doanh nghi p t nhn? S tin cy ca cc doanh nghi p t nhn i vo thi ca Ch ph v khu vc t nhn th b gim st do bi cc nh i i ng ch sch v cc tuy n b tri ng nhau ca Ch ph, cng nh do hng lot nh c nh bi vit ti u cc ca gi bo ch thuc quyn qun l ca Ch ph. Ch ph i nh nh cng khng bo v cc doanh nghi p gnhiu tr t trng tham nhng v c c nh tuy n truyn ch tr khu vc t nhn. V phn l ng dn Vi t Nam nhiu ch n i t c kinh nghim v vi c ch sch v khu vc t nhn thay i rt bt ng v nh i i , i khi, rt bt l cho khu vc doanh nghi p t nhn. i

66

 Qu nhi qui ca Ch ph: Cc gim coi s t ti ca nhiu qui u nh nh c n li n quan t hu ht m kh cnh kinh doanh ca m rt kh t rt nh, i i a nh, m, khng r rng, v c th hiu theo nhiu cch khc nhau, th xuy n thay i v ng khng thng bo r rng l chuy n hin nhi n. Cc qui v thu v hi c nh quan l nhng qui gy nhiu vn nht 67. c th tun th theo cc qui nh hi n hnh i hi rt nhiu th gian v cn tr v vi c vi phm cc qui nh i ng, ny th phi tr gi t. Cc ngh v qui ch ca Ch ph trung nh ng nh nh ng c th hiu theo h t cc cho khu vc t nhn li th khi c ng ch ng t m c c th c th c tc ng t cc cp ph ng. Cu c vi c thc ch a i ng, thi cc qui ny li tu thuc vo quyt tu ca cc cn b hu quan nh nh thay vtheo qui lut php, v do vy rt ri ro cho doanh nghi p. nh Kh nng tip cn hn ch i vi thng tin: Cc gim Vi t Nam phi hot c ng v thng tin hn nhiu so v cc nghi p ca h cc n khc. S i t i ng ti c ri ro ca cc gim Vi t Nam cn b tng th m bi thiu thng tin v sn c phm, th tr cng ngh , xu h sn phm ... C rt ngu thng tin cp ng, ng t n nht, c gi tr cao ti Vi t Nam v vi c t kim cc thng tin ny b n ngoi m khng nhng t km m v nhiu ng Vi t Nam, hcn khng bit phi n i i i t u. m Kinh doanh sn xut mang t ri ro cao hn so vi cc la chn kinh doanh nh khc: Trong cc nm u ti n ca qu tr i m cc c hi u t khc nh i, mang li cho ng u t Vi t Nam cc la ch u t ri ro hn so v h i n t i nh th c sn xut. Cc hot ng kinh doanh th ng mi th c m c sinh l cao, ng i hon v nhanh hn. u t vo bt ng sn cng mang li t l sinh l cao n i trong mt th gian ngn cho rt nhiu ng i i. 5.06. Mi tr ng kinh doanh ngho ngu lc: Cc gim iu tra ch n c c tip cn v rt cc ngu lc kinh doanh, v thu coi l cn bn v c i t n n ng c cung cp v s l l trong cc nn kinh t th tr khc. Hu ht cc c i ng n ng gim ny cho thy h t bit v nhng ngu lc m h c n khng c. S mu thu n trong thi ca cng chng i vi khu vc t nhn: Thi n chca cng chng l mt ngu lc kinh doanh theo ngha rng ch cng chng l n nh ng mang li v tr chuy n mn v s cng nhn cho cc nh l nh o doanh i nghi p, cng nh ch cng chng l khch hng ch ca doanh nghi p, l nh nh nhng ng phi lng tin cy v ng sn xut c th mua sn phm i i i i
67

Ng- li v d on, hu ht cc gim - hi u khng gp kh khn trong vi c ng k doanh c i c c nghi p v xin giy php hot ng. Tr n thc t, 90% cc doanh nghi p ng k v ly - giy php kinh c doanh trong vng 6 thng hoc hn, v 69% trong vng 3 thng hoc hn. t t

67

do ng sn xut to ra 68. Khi hi v nhn th c ca cng chng v i c i i doanh nghi p t nhn v vn l nhun, 52% cc gim hi cho rng i c c cng chng c ci nh t cc v vn ny. Tuy nhi n, nhng ng khc n ch i i i li ni v thi mu thu n su sc trong cng chng v cc nh `t sn`, nhng t b gim pha trong khong 45 nm ti min Bc v 20 nm ti min i ng Nam. V rt kh c th ch li suy ngh chung rng cch duy nht lm giu ng l: phm php. Tr n thc t, n t mnh nht v khu vc t nhn ca Vi t Nam ng v nhiu ng Vi t Nam c th bt ngu t cc v n kiu Minh Phng/ i i i n Epco. Cc th ch h tr thtr ng cn k pht tri Cc gim iu tra m n: c c th s dng d v ca cc th ch h trthtr mt phn l do cc th ng t ch ng, ch ny hot ng khng t mt phn do hi n mt s th ch cn thit cn ch a t, t ti ti Vi t Nam. Tr ti n, chng ta c th k t to n, cc c quan thng n c i tin cng cng, ch quyn ph ng, ngn hng, hi p hi ngnh, cc t ch c nh a xc tin th ng mi v cc tr i h Sau , c th k t thtr ch ng ng c. i ng khon, thtr tin t , v cc cng ty bo him. Nh chung, cc doanh nghi p ng n t nhn (cng nh hu ht cc cng dn Vi t Nam) ch tip nhn cc d v c ch cng cng km cht l thm chcn thiu nhiu loi h d v cn thit, v ng, nh ch th c s la ch hn so v cc doanh nghi p t nhn ti hu ht cc n ng t n i c khc. Cc loi h d v kinh doanh cn k pht tri 69: Rt doanh nghi p nh ch m n t c iu tra s dng cc d v kinh doanh c bn, m th da vo nhn vi n ch ng trong ni b doanh nghi p p ng cc nhu cu ny. y l thc t rt khc so v xu h hi n nay cho rng xy dng cc doanh nghi p cnh tranh cn phi i ng da rt nhiu vo vi c s dng cc d v b n ngoi do cc chuy n gia chuy n ch ngnh cung cp, l nhng ng c th cung cp cc d v c cht l cao, v i ch ng i 70 s l v th gian cn thit, v vvy ch l mt bin ph . Cc loi h d ng i nh ch v th s dng t ngu b n ngoi doanh nghi p th c: k ton, o ng c n ng to, thit k m u m , nghi n c u thtr s l d li u, qung co v bo d ng, ng. Ngnh d v cn nh b Vi t Nam khi coi tr cc khch hng t nhn Vi t ch t ng Nam m th ch th ly cc h l hn ca cc cng ty li n ng ch c p ng n doanh v i khi ca cc doanh nghi p nh n Kt qu l hu ht cc doanh c.
68

Gn y MPDF thu thc hi n iu tra thi ca cng chng v cc doanh nghi p t- nhn ti Vi t i i Nam. Khi hon thi n xong bo co iu tra, chng ta s c cc ch s l- cho thy thi ca cng nh ng chng. 69 c thm thng tyn v t trng cc loi h d v kinh doanh , xin xem Bo co ca MPDF v D v nh nh ch ch Kinh doanh ti Vi t Nam do cng ty Service Growth Consultants Inc., Vancouver, Canada v cng ty t- vn Thi n Ngn (Galaxy), H ni thc hi n thng 12 nm 1998. 70 Cc tc gi ca bo co ny cng nhn thy rng hu ht cc gim doanh nghi p Vi t Nam d- nhc ng khng hiu ht cc l do chuy n mn ho mang li t vic thu d v t b n ngoi thay vt lm, v trong i ch ch nhiu tr- h lo ngi s phi tyt l thng tyn kinh doanh cho ng- ngoi doanh nghi p bit. ng p i

68

nghi p t nhn u thc hi n cc ch c nng ny thng qua ngu lc ca ch n nh m do vy lm tng chi phc ca m v vvy b qua l ca vi c nh, nh nh i ch chuy n mn ho. kinh nghi hc hi: Ti Vi t Nam c rt kinh nghim v sn xut cng t m t nghi p nh , l linh vc hp d n v cc nh doanh nghi p t nhn v i i t n. Ngnh cng nghi p cn nh b ca Vi t Nam ch yu bao g cc doanh nghi p m nhiu v hot ng trong lnh vc cng nghi p nng th thy ti hu ht cc n, ng n theo m h XHCN. Kt qu l c rt ng Vi t Nam c kinh nghi p v c nh t i ngnh cng nghi p nh . Do vy, mt trong nhng ngu lc qu nht v cc n i i doanh nghi p - kinh nghim ca ch m v ca ng khc - hi n cn rt thiu nh nh i ti Vi t Nam. Hn ch v c s o to cc k nng ph hp: Nh chng ta thy trong ch ng II v III, cc gim c tr gio dc cao nht li l nhng ng c nh i hot ng v kt qu thp nht trong s cc doanh nghi p iu tra. Cc kin i c th c m h tip nhn ti cc tr i h v cc kho o to (m 61 trong c ng c s 95 ng ny tham d) r rng c rt tc dng cho h Hi n c rt nhiu i t . kho o to qun tr kinh doanh theo kiu ph ng Ty ti Vi t Nam nh ng mt nh doanh nghi p Vi t Nam mu i t mt kho o to qun trkinh doanh c n m cht l cao, mang t thc tin v p dng ti Vi t Nam s thy rt kh ng nh c c th t mt kho nh vy. 53 gim iu tra y u cu o m c c c c to v qun trkinh doanh, v iu ny cho thy h hiu r cc k nng m h n hi cn thiu. 5.07. Thiu vn: Mt nguy n nhn gii th rt c th l do ti sao li c doanh ch t nghi p t nhn ti Vi t Nam ch l do thiu kh nng tip cn v ngu v tr nh i n n, c kt l ngu v t dng ngn hng. c bi t, v cc doanh nghi p sn xut, vi c n n n i i gn nh khng c t dng di hn ca ngn hng khin cho u t vo trang thit b n nh my hu nh khng th thc hi n Nh chng ti ghi nhn ch c 11 c. c, trong s 95 doanh nghi p iu tra vay v ca ngn hng v th hn 4 c c n i i nm tr l n. Ti sao li thiu v nh vy? n L s k hoch ho tp trung v nhiu thp k ngho i nghi m tr ti Vi t ch ng Nam lm cho hu ht ng dn Vi t Nam khng c t lu cn thit bt i ch 71 u mt doanh nghi p nh . Cc ngn hng qu doanh ca Vi t Nam hi n kim sot t 80% cc ti sn ti c i ch ti Vi t Nam, v hi n khng c ng c mnh cho khu vc t nhn vay nh do hu ht cc ngn hng ny khng phi ch c ch kim sot ngn sch c ng, v u do vy, khng bbuc phi cho cc d n u t c l nht vay. i
71

Trong hu ht giai on ci cch, cc c nhn c nhiu v u th u t- vo bt ng sn l lnh vc mang n ch li l nhun cao. Tuy nhi n, cc kh khn kinh t gn y lm n qu bong bng bt ng sn ti Vi t Nam. i

69

 Cc qui ch ca Ch ph hi n khng u i v vi c cho khu vc t nhn vay nh i i (ch yu thng qua cc qui v th chp v s dng t), v do vy lm cho cc nh ngn hng t km hn khi cho t nhn vay, khuyn kh h n ch dnh phn l ngu n n v di hn khan him cho cc doanh nghi p nh n vay. n c Cc ngn hng c kinh nghim trong vi c cho khu vc t nhn vay, thm chrt t kinh nghim phn t d n, v do vy, cm thy km t tin khi cho khu vc t t ch nhn vay, v nu cho t nhn vay thd tht bi. Cc ngn hng ti Vi t Nam thiu v di hn do v huy ng tin gi di hn rt n n him v cc khon vay nmt kh nng chi tr rt l v ngy cng tng. n Cho t rt gn y, cc nh u t n ngoi c kh nng ly cc doanh nghi p i c t t nhn lm tc m th b buc phi li n doanh v cc doanh nghi p nh i ng i n iu c ngha l mt s l l v n ngoi (cng nh cng ngh c. ng n n c v b quyt cng ngh ) vo Vi t Nam trong 10 nm qua hu ht ch chy vo cc doanh nghi p nh n ch khng vo tay cc doanh nghi p t nhn 72. c, Vi c khng c thtr ch ng khon v cc cng ty u t v (venture capital) ng n hi n m ch c mt s cc qu u t hot ng ti Vi t Nam - ngn chn cc i t doanh nghi p t nhn ti Vi t Nam tip cn v ngu v c ng. i n n B. Ti sao li ch c 450 doanh nghi sn xut t nh n ca Vi Nam thnh p t cng trong vi t ng tr ng? c 5.08. u l nhng yu t ngn chn s tng tr ng ca cc doanh nghi p 73? Ti sao li ch c rt cc doanh nghi p sn xut c kh nng tng tr ng t cc doanh t nghi p nh thnh cc doanh nghi p c va? Cc vn kh khn m cc doanh nghi p iu tra tho g cho chng ta thy r l do ti sao ch c rt cc doanh c c t nghi p s c tng tr ng. Cc vn ny c th phn thnh 4 loi tr ngi c ch (i) s ln ch ca cc doanh nghi p nh n (ii) thiu v (iii) cc yu t ri nh: c; n; ro li n quan t vi c cc doanh nghi p tng tr ng thnh cng thnh cc doanh nghi p i `l v (iv) thiu c s k nng. n`; 5.09. S ln ch ca cc doanh nghi nh n c: Hi n c rt nhiu kin v vi c p cc doanh nghi p nh n ln ch cc doanh nghi p t nhn, v cuc iu tra ny c ghi nhn mt s t hu li n quan t t trng ny. Trong tr h s ln c nh ng i nh ng p
72

Ngoi FDI, ngu v ODA - hi n l ngu v ang c tm quan tr ngy cng l - cng h trcho n n n n ng n doanh nghi p nh n- pht trin so v s pht trin ca cc doanh nghi p t- nhn do hu ht ODA u - c i c cp qua cc b v c quan ch quyn ph- ng v cu c tr thh v ca cc doanh nghi p do cc b v nh a i ng n c quan ny qun l. 73 V d nhi n, cu hi li n quan t vn ny, v c l cng l cu hi quan tr hn, l iu gang cn tr i ng cc c s sn xut nh khng ch th c (hi n ang t ti v con shng chc nu khng ni l hng trn ngn nh n i n v trong vic ng k v tng tr- ng nh- cc doanh nghi p t- nhn. Cng tr iu tra ny khng tp trung ) nh vo cu hi ny nh- ng rt nhiu vn kh khn m cc doanh nghi p l ang gp phi chc chn cng l n nhng kh khn cn er cc doanh nghi p nh ny.

70

ch ngha v vi c mt doanh nghi p nh n chim mt phn ng k cc ng i c ngu lc khan him ca x hi, gy hi t cc doanh nghi p t nhn, thvi c phn b n i hn ngch cc mt hng d t xut khu s l mt vd in h do cc doanh nghi p nh nh n hi n kim sot phn ti sn ny l hn rt nhiu so v phn ca cc doanh c n i nghi p t nhn. S ln ch cn c th xy ra tr n thtr v t dng, theo mt ng n n phn l ngu v di hn chuyn cho cc doanh nghi p nh n so v phn n n n c c, i rt nh chuyn cho cc doanh nghi p t nhn. Bng vi c hn ch cc tc tim nng i ca cc cng ty n ngoi, buc hch yu ch tc v cc doanh nghi p c i c i nh n cc doanh nghi p t nhn bloi ra khi vng ua v khng cn kh nng c, tip cn v ngu v u t n ngoi, cng ngh v bquyt cng ngh th i i n n c ng c v u t n ngoi... Quyn s hu v/hoc s dng t ti cc khu vc thnh ng i c thv khu cng nghi p th do cc doanh nghi p nh n v Ch ph nm gi, ng c nh cc doanh nghi p t nhn th khng c iu ny. Tr n thtr ni cng din ng ng a ra t trng ln ch nghi m tr do cc doanh nghi p nh n th chim ch nh ng c ng ng rt mnh, trong c c vi c giao cc h l ca Ch ph. c p ng n nh 5.10. Ngoi ra, cc doanh nghi p nh n cn `chim ht ch ca doanh nghi p t c ` nhn, ch yu trong lnh vc thng tin. T trng ny xy ra khi cc thng tin quan nh tr ch i t cc doanh nghi p nh n khi hoc khng t cc doanh nghi p t ng i c, t i nhn. Khi ng mua cc loi sn phm khc nhau t Vi t Nam t bn hng, cc i i m t ch c th ng mi th ch h i cc doanh nghi p nh n Thng tin v cc h ng t c. p quan tr ch yu nm gi trong ni b cc b v cc doanh nghi p trc ng ng c thuc b, cc t b n ngoi kh lng tip cn Cc phi on i n i ng c. c ngoi, cc cuc trin l m ti n ngoi v cc vn phng i di n th ng mi ti n c c ngoi th ch c i di n cc doanh nghi p nh n Cc doanh nghi p t nhn ng c. t khi khuych tr ng. Tm li, phn l c s h tng thng tin hi n c ti Vi t c n Nam xy dng ch yu a thng tin v c hi tcc doanh nghi p nh n c c. 5.11. Nh chung, c th thy rng ch c mt s cc doanh nghi p sn xut t nhn n t tng tr ng thnh nhung doanh nghi p c qui m l hn do cc ngu lc c n n v thtr v cn thit cho s tng tr ng, th b cc doanh nghi p nh n ng, n ng c chim ht. Ngay c v cc doanh nghi p t nhn huy ng ngu lc i i c n v thtr tng tr ng, ths c mt ca cc doanh nghi p nh n d nh ng c ng gy ra tc ng lm thu h p `phn t t m cc doanh nghi p t nhn c th tip t` cn, t c l cc thtr hp d n nht v cc sn phm c l nht. Nhiu sn phm ng i i c m c l nhun cao th dnh ri ng cho cc doanh nghi p nh n theo qui i ng c c ca lut php, vd: du kh xut khu go, cc sn phm tr tr nh c ph nh , ng t v ht iu, v cc sn phm c hn ngch xut khu, mc du c mt s doanh nghi p t nhn cng len vo nhng sn phm ny. Tuy nhi n, phn l cc doanh nghi p c n
71

t nhn bp vo cc loi sn phm c m c l nhun thp nh : ch bin thc phm, i qun o v giy dp, l nhng ngnh d gia nhp thtr v m c l nhun t ng ng i i thp. Cu c ngay c cc doanh nghi p t nhn l nht cng bcc doanh nghi p i ng, n nh n chn ch v hn ch s thnh t ca m c nh. 5.12. Thiu vn: M vn n u tr n li n quan t v u gip gii th ti sao cc i i n ch doanh nghi p t nhn khng tng tr ng Cc doanh nghi p l phi tip c. n c cn v v l u ng v v u t . R rng, s tip cn ny hi n rt hn ch Vi t i n n Nam, v do vy tr thnh mt ro chn mnh m ngn cn s tng tr ng. 5.13. Cc ri ro lin qian ti vi cc doanh nghi tng tr ng thnh cc doanh c p nghi ln: T ng t, m vn n u tr n li n quan t yu t ri ro u gip gii p i i th cc cu hi n u ra y. Cc doanh nghi p t nhn l ti Vi t Nam ch ch c n u ri ro l hn do ch qui m ca h n gin l h nhiu th mt hn. n nh c ng th cng c hi ch ng: nhng cy cao nht li l nhng cy b cht u ti n. Trong i qu kh , vi c n lng cc hn ch v khu vc t nhn th i i v cc bi n i i i ng i php thanh trng, trng pht cc t t ra qu nhi t t hoc qu thnh cng i ng nh trogn kinh doanh. Trong t trng cc quyt kinh doanh cn mang t bt n nh nh nh l v cc t t nhn th bbo chn u xu, phn l cc gim mu n, i ng ng n c n khp m li, t c l ch mu qui m t ng nh m thi. nh n i 5.14. Vi c qu thnh cng cng th i i v cc khon chi khng ch th c. ng i nh Cc chuy n vi n phng vn ca MPDF t rt nhiu cu hi li n quan t vn chi i ph ca vi c tham nhng v cc doanh nghi p iu tra. Phn l cc gim i i c n hi u gim nh tm quan tr ca tham nhng, coi nh l khon thu c c ng nh, c th chp nhn v mang li nhiu l hu h Chi ph` bi trn my` c, i ch nh. v `ngoi giao` l cc thut ng th d ch cc khon u t ny. Nhiu ng c ng gim bo co rng hl nhng ng cung cp ch ngu ti ch khi xy ra c i nh n nh thi n tai ti ph ng hoc cho cc cuc thi hoa hu. Mt n doanh nghi p rng a a c mt nhn vi n thu ph ng nhn l ng 500.000 a c ng/thng t doanh nghi p ca ch Tr n thc t, cc gim th cp t nhiu khon chi nh cho . c ng i nhiu loi cn b khc nhau. 5.15. Ngoi l v cc khon chi nh (v cc doanh nghi p chp nhn) l cc i i c khon chi cho c quan hi quan. Nhiu doanh nghi p cho bit hphi chi cc khon chi l hng ca h giao hoc xp l n tu. Mt nh doanh nghi p chi tit n c khon chi ca m nh sau: Mt nm doanh nghi p ny chi 500 tri u mt na nh ng, s l cho cc cn b hi quan. Doanh nghi p ny xut 1.000 container mt nm, v m mt container phi chi 250.000 trong 100.000 chi cho cn b kim ho i ng,

72

t doanh nghi p; 50.000 cho ng m ca b i xp hng v 100.000 cho i ng i ng cn b kim ho ti cng. 5.16. Nhu cu cn c cc k nng cao hn cho cc doanh nghi ln hn: Thc t p cho thy cc loi k nng cn thit xy dng v qun l mt doanh nghi p l n th ph c tp hn rt nhiu so v cc k nng cn cho doanh nghi p nh. S khn ng i ngoan v trgic c th qun l mt doanh nghi p nh, nh ng khng p ng nhu cu ca mt doanh nghi p l thnh cng. Cc nh qun l cc doanh nghi p n, nh ca Vi t Nam th nh tng tr ng v mt cp mt e d do ng o ng n i t i c to ch qui v qun trdoanh nghi p. Nh chng ti ghi nhn, hi n cng c c nh t s o to th h gip h ch p tng tr ng daonh nghi p ca m nh. 5.17. Khi y u cu xc lnh vc m hcn o to nht, hu ht cc gim c nh hi u n u k nng qun l chung. Mc d nhng nh qun l ny l c c nhng ng c k nng nht trong khu vc doanh nghi p t nhn ca Vi t Nam, nhiu i ng trong s hcho thy hhiu r rng hm th ch l qun l theo kinh i i ng nghim ch khng phi l p dng cc k nng kinh doanh ch th c. nh C. Vth ca cc doanh nghi t nhn ln thuc lp sng tin? p u 5.18. Bng ch ng thu t cuc iu tra cho thy mt cu tr l khng r rng c i i v cu hi ny. Cu tr l ngn l rt nhiu nh qun l ti cc doanh nghiep ny l i i nhng ng rt ng tr l nhng ng nu php, hon ton c th c nhng i ng, i, c ng gp to l cho nn kinh t Vi t Nam. Tuy nhi n, mt khc ca cu tr l ngn li n i l: cc doanh nghi p ca hs phi thay i ng k nu hmu thc thi s n c ng gp . 5.19. Cc nh doanh nghi p ny ang va lm va h v rt nhiu ng h c, i c c rt nhiu trong 5-10 nm kinh doanh va qua ca m Vi c h xy dng cc nh. c doanh nghi p sn xut t ng l trong mt mi tr nh mi u t tr n i n ng c cho thy rt r nng lc ca hMt t l l cc doanh nghi p ny c kh nng to . n ra cc sn phm c s c cnh tranh tr n cc thtr rt kh t tr n th gi cho ng nh i thy m c k nng ca h o to ch qui s b xung th m phn kinh nghim ca . nh h v vi c c kh nng tip cn t hn v thng tin cng s gip t ng t. Ngoi , t i ch vi c c kh nng, cc gim ny cng ch ng minh rng hphi l nhng con c ng rt c ng rn, lm vi c chm ch, v ki n c v l nhng ng c kh nng i ng, i p ng v hon cnh lun thay i. i 5.20. Mt khc, rt nhiu doanh nghi p hi n ang tri qua th k kh khn, v cc i im yu ca cc doanh nghi p ny ang ngy cng l r . Trong giai on gia nhng nm 1990, Vi t Nam t m c tng tr ng cao; t gi h oi Vi t Nam lc c i ng
73

 ang cnh tranh, ng mua t g ca xin mua hng ca nhiu doanh nghi p t i i nhn. T h nay i khc, v cc gim ang phi ng u v i hi nh nh c i phi vn hnh cc doanh nghi p cnh tranh hn trong mt thtr cnh tranh hn rt ng nhiu. Mt s ng trang bt hn mt s ng khc p ng i hi i c t i c ny. 5.21. Phn l cc doanh nghi p ny ang sn xut cc loi sn phm c m c l n i nhun thp, d gia nhp th tr trong cc ngnh hng xut khu v coi l ng n c nhng ngnh ` g r` nht tr n th gi t c l qun o, giy dp. Cc doanh nghi p t c i, ang bn cc sn phm ny thng qua cc cng ty th ng mi v thc cht ch l bn lao ng Vi t Nam, l loi hng ho hi n ang c gi trhn so v cc qu gia cnh i c tranh v Vi t Nam mc d nng sut lao ng ca Vi t Nam th khng cao 74. i ng M c sinh l u t ca cc doanh nghi p ny cng thp, qu thp (nht l trong b i i cnh gi ang h thp ti khu vc chu ) c th xy dng thnh cc doanh c nghi p l n. 5.22. tng tr ng trong iu ki n hi n ti, cc doanh nghi p t nhn ch c c hai s la ch (i) tng hi u qu sn xut hi n c th m rng sn xut sang n: ng i nhng b phn c m c l nhun cao hn; v/hoc (ii) chuyn sang cc sn phm c i l nhun cao hn. Thc hi n iu i hi cc gim phi nng ng hn, v i c y l i hi c th thc thi d dng hn bi Ch ph thng qua vi c to ra c nh mt mi tr thun l hn v mt kinh doanh v thng tin. ng i

74

Gn y c mt nhm chuy n gia t Vi t Nam theo y u cu ca MPDF nh gi v t cnh tranh v i nh cc tr ngi trong ngnh may mc ca Vi t Nam v h on rng cc doanh nghi p may mc t nht ca Vi t d t Nam ch hot ng bng 50% nng sut lao ng ca Trung Qu c.

74

VI. k lun t A. Tm tt nhng bi hc ch nh: 6.01. cp chung: Lut cng ty ra vo nm 1990 v n cu nm 1998, c i i khong 26.000 doanh nghi p t nhn hot ng ti Vi t Nam. Hi n khu vc ny m i chim mt t tr nh, v khng thay i, trong t ng s lao ng v GDP ca Vi t ng Nam (t theo t l %). K t nm 1992 cho n nm 1997, m nm c th m 5.000 nh i doanh nghi p t nhn m ra hng nm, song n nm 1998, con s ny ch cn i i 1.000 cng ty. T b qun, cc doanh nghi p t nhn ny tuyn dng khong 19 nh nh lao ng, a t ng s lao ng trong khu vc t nhn l n khong 500.000 ng i. Khong 1/2 trong s 26.000 doanh nghi p ny l doanh nghi p th ng mi, 5.600 doanh nghi p l doanh nghi p sn xut, v y ch l t ch ca cng tr nh i ng nh nh nghi n c u ny. 6.02. Hi n c th xc 3 c t ca 5.600 doanh nghi p sn xut ny. Th nh c nh nht, hu ht cc doanh nghi p ny u t ng nh; c s lao ng b qun l 46 i nh ng nh ng phn l ch c s lao trung b l 26 ng Th hai, cc doanh i, n ng nh i. nghi p ny ch tp trung vo mt sngnh nht 55% sn xut thc phm v n nh: c gii kht; 12% sn xut g v thu tinh; v 7% sn xut g Nu t c hng m . nh may mc, ths doanh nghi p tp trung vo 5 ngnh ny chim t 78%. Th ba, cc i doanh nghi p ny cng mang t tp trung v mt l: 81% tp trung ti min nh a Nam, trong ri ng thnh ph HChMinh chim t 15%. i 6.03. Gim c cc doanh nghi t nhn: T cc s li u iu tra, chng ta c th p thy rt nhiu gim ca cc cng ty t nhn u xut thn t khu vc nh n c c. Trong s cc doanh nghi p iu tra, 50% gim doanh nghi p t nhn tr y c c lm cho cc doanh nghi p nh n (1/2 trong s ny tng gi cc ch c v qun c l); 25% lm vi c trong cc c quan nh n v 25% l xut thn t khu vc c khng ch th c hoc m bt u khi nghi p. Khong tr n 50% s gim ny nh i c tng c kinh nghim v vi c sn xut hoc kinh doanh cc sn phm hi n ang lm. 6.04. Cc gim iu tra tr l khc nhau v loi ti sn/ ngu lc m h c c i n c khi thnh lp cng ty cng ty. Nh chung, cc gim doanh nghi p t nhn min n c Bc da ch yu vo cc m quan h ch tr trong khi gim cc doanh nghi p i nh , c t nhn ti min Nam li da ch yu vo kinh nghim tr y ca m Nhng c nh. doanh nghi p c m quan h ch trmnh, bao g c nhng ng sinh ra min i nh m i Bc, th l nhng ng u i trong vi c vo h ti cc tr i ng i c c c ng h i du l n ngoi v vay v ca ngn hng. Tuy nhi n, nh chung vi c c c, ch c n n
75

kh nng tip cn v cc ngu lc nh vy cng khng gip cc cng ty c th i n c hot ng t hn hoc c qui m l hn. Ng li, cc doanh nghi p khng c quan t n c h ch tr (v c gim sinh ra ti min Nam) li l cc doanh nghi p tng nh c tr ng nhanh hn v c qui m l hn t t th im phng vn. n nh i i 6.05. Doanh nghi Cc c im ch ca cc doanh nghi p thuc di n iu tra p: nh l: (i) y l cc doanh nghi p thc s t nhn, hu nh khng c s hu ca ch nh ph; (ii) c tu i di hn d kin, trung b l 8 nm; (iii) hot ng trong mt s nh t ngnh: 90% s doanh nghi p hot ng tp trung trong 5 ngnh; (iv) c m c doanh thu nh, trung b l 10 t VN (t ng ng 750.000 USD); (v) nh ng li c t ng s nh lao ng trung b t ng l -- 300 ng v m c tng tr ng lao ng hng nm nh i n i, trung b t 23%/nm, k t khi bt u ng k hot ng -- y l m c tng nh tr ng rt cao; (vi) rt nhiu doanh nghi p vay v ngn hn ca ngn hng c n (64%) nh ng c doanh nghi p vay v v th hn 4 nm hoc hn (12%); t c n i i (vii) phn l cc doanh nghi p t nhn ny c th s dng t ai mt cch n n nh: 1/2 s doanh nghi p ny mua quyn s dng t v 1/2 c h thu t di p ng hn; (viii) cc doanh nghi p ny ch yu h v xut khu: 89% s doanh nghi p ng ny c doanh thu t xut khu v 78% ph thuc hu nh hon ton vo cc sn phm xut khu; v (ix) nh chung hot ng ca cc doanh nghi p ny trong nm 1998 n hon ton t 87% cc doanh nghi p hot ng c l i v khong 1/2 c doanh thu v t: l nhun tng trong nm 1998. i 6.06. Cc gim ca cc doanh nghi p t nhn th n u ra nhng vn d c ng i y nh l nhng kh khn l nht m h n phi ng u: n hi khng c kh nng tip cn v v u t , ch yu do cc qui v th chp i n nh (53%) thiu thng tin kinh doanh, c bi t v thtr n ngoi (41%) ng c v l u ng khng m bo sn xut v tng tr ng doanh nghi p n (39%) khng hong kinh t khu vc ng lm cho cc doanh nghi p nhn c t n hng hn v phi ch gi c thp hn (19%) u cc qui ca ch ph thay i th xuy n v khng r rng nh nh ng 6.07. Kt qu phn t cc doanh nghi p Thnh cng v Khng thnh cng cho ch chng ta thy mt cch r rng cc doanh nghi p hot ng t nht v cc doanh t nghi p hot ng t nht cho t nay. Cc doanh nghi p thnh cng th sng i i ng c lp bi cc gim sinh ra ti min Nam, tr y tng l cn b qun l ti mt c c doanh nghi p nh n v l ng c th ch a t nghi p i h hoc khng c, i t c c o to ch qui v kinh doanh. Cc gim ny hoc xc mt mng nh c nh c th tr c nhu cu l tr n th tr trong n (thc phm, hng ti u d c ng n ng c ng
76

bn) hoc mt mng th tr c l t c cao tr n th tr xut khu (ht iu, c ng i ng ph , hi sn v hng may mc). Doanh nghi p loi ny th vay nhiu t ngn ng c hng, v c l th bn trc tip sang cc thtr Ty u m khng s dng cc ng ng cng ty trung gian ti ng . 6.08. Cc doanh nghi p Khng thnh cng th ng sn xut trong c ngnh nh ng cc doanh nghi p thnh cng, song li thi n v cc loi sn phm c gi tr gia tng thp v th c qui m nh hn rt nhiu. Cc doanh nghi p loi ny th gia ng ng cng hng may mc xut qua cc cng ty i Loan v Hn Qu v cc gim c, c th bit rt v thtr ti u th cu c ca sn phm hoc v ng ti u th ng t ng i ng i cu c Gim cc cng ty ny th khng vay nhiu t dng t ngn i ng. c ng c n hng. 6.09. Tm li, s thnh cng ca cc doanh nghi p ph thuc ch yu vo vi c la ch sn xut cc sn phm c gi trgia tng cao (thay vcc sn phm c gi trgia n tng thp), kh nng tip cn v th tr trc tip m khng phi thng qua cc i ng cng ty trung gian, v vo kh nng vay v di hn. S thnh cng ca cc c n doanh nghi p khng ph thuc vo ngnh hoc vo im hot ng ca doanh a nghi p - do s l cc doanh nghi p thnh cng v tht bi l t ng ng nhau ng tt c cc ngnh, v c hai min Bc v Nam. S thnh cng ca cc doanh nghi p cng khng ph thuc vo tu i ca doanh nghi p. 6.10. Cc vn Trong s rt nhiu vn pht hi n t cng tr nghi n c u : c nh ny, d nh c 3 vn quan tr nht. Th nht, ti sao li ch c 26.000 cng ty ng ng t nhn v 5.600 doanh nghi p sn xut trong mt qu gia c k c (v tinh thn c ch doanh nghi p) nh Vi t Nam. Lut Cng ty ra cch y 8 nm v cho t nay, c i i cc qu gia ng u-- v l nhng qu gia nh hn, li c hng chc ngn doanh c n c nghi p t nhn ng k v hot ng. Ti sao li c t h nh vy ti Vi t nh nh Nam? Chng ta c th c 3 l do sau y: Mi tr u t ti Vi t Nam v n cn rt nhiu ri ro v mt kinh t, ch ng nh tr v hnh ch v tr n m ph ng di n cn b thiu rt nhiu thng tin. nh, i iu ny c bi t ng v cc doanh nghi p sn xut nh, th u t i i ng vo cc d n di hn, v do vy c ri ro cao hn.

Mi tr kinh doanh ti Vi t nam hi n cn ngho nn v ngu lc, thiu ng n thi n chca cng chng, thiu cc th ch h trthi tr cc doanh nghi p ng, d v kinh doanh, v thiu kinh nghim t ng h v sn xut cng nghi p ch p nh v cc c hi c nhn nhm gip ci thi n k nng kinh doanh; v

77

Thiu kh nng tip cn v ngu v cn thit cho cc d n u t ca cc i n n doanh nghi p t nhn sn xut, ch yu do cc ngn hng hot ng khng t t, cc ch sch ca ch ph v u t n ngoi (FDI) k t u nhng nm nh nh c 1990, cc b v cc doanh nghi p thuc b chim phn l ngu v ODA, n n n v ch a c thtr ch ng khon. ng

6.11. Vn l th hai li n quan t l do ti sao li c 450 doanh nghi p sn xut t n i nhn ca Vi t Nam li c kh nng tng tr ng l t m c c th tuyn dng t tr n n i i 100 cng nhn. iu gang ngn tr s tng tr ng ca cc doanh nghi p nh hn v tr n thc t, ca hng chc ngn, thm ch hng trm ngn cc doanh nghi p nh khng ch th c hi n ang hot ng ti Vi t Nam? Nh chung c th c 4 nguy n nh n nhn l gii cho vn ny nh sau: (i) s ln ch ca cc doanh nghi p nh n hi n c ang tip tc c quyn v cc ngu lc, thtr quan tr v cc m quan i i n ng ng i h v ch ph; (ii) khng v h tr cho s thnh lp v vn hnh ca cc i nh n doanh nghi p l hn; (iii) s ri ro l hn ca cc doanh nghi p l so v cc doanh n n n i nghi p nh, c bi t trong tr h ca Vi t Nam; v (iv) c s k nng khng ng p mnh ti cc doanh nghi p sn xut qui m nh c th tin l n p ng nhu cu ca cc doanh nghi p l hn v k nng qun l t hn v ch th hn. n t nh ng 6.12. V vn th ba cn tr l li n quan t kh nng ca cc doanh nghi p t c i i nhn l thuc ln sng u ti n y trong vi c ng vai tr nh l ng lc ca s tng n tr ng ca Vi t nam trong t ng lai. Cu tr l cho vn ny l mt cu tr l c i i iu ki n. Cc c nhn ng u cc doanh nghi p ny hon ton c kh nng ng u v bt k t hu no. H to dng n n cc doanh nghi p thnh i nh ng cng t cht ngu lc v trong mt mi tr khng my thun l Kh nng kinh t n ng i. doanh khn ngoan, tinh thn lm vi c chm ch v kinh nghim m hhun c c cho t nay, cng nh chquyt tm v nng lc ca h cho chng ta thy r h i nh nh ng khm phc ca nhng ng lun ng vng tr n i chn ca m d i c nh, bt k hon cnh ra sao. Song s phn ca cc doanh nghi p ca hli khng c chc chn nh vy do rt nhiu doanh nghi p hi n phi ch s canh tranh v c u ng mnh, m c l nhun gp thp v thtr khng n Vi c nhiu doanh nghi p i ng nh. s tri qua nhng bin ng l trong cc nm t y s khng phi l iu ngc n i nhi n khi u th cnh tranh ca Vi t Nam trong lnh vc sn xut s xc r c nh nt hn v tn dng t hn. t B. Khun kh Hnh ng 6.13. Cc kt qu nghi n c u tr by y cho chng ta thy mt Khun c nh c kh Hnh ng r rng. Chng ta cn t 3 mc ti u. Mc ti u th nht phi l c tng s l cc cng dn Vi t Nam tham gia thnh lp doanh nghi p t nhn sn ng

78

xut; mc ti u th hai l tng mnh m c tng tr ng ca cc doanh nghi p t nhn nh thnh cc doanh nghi p l hn; v mc ti u th ba l tng c s l cc doanh n ng ng nghi p c kh nng t ti v tng tr ng trong s cc doanh nghi p sn xut nh, l n nhng doanh nghi p cho t nay c kh nng pht trin. i 6.14. Tip theo phn phn t trong Ch ng V, vn m rng cho s thnh ch ng lp ca nhiu doanh nghi p sn xut t nhn s bt u t vi c phi gim b cc ri t ro ca vi c thnh lp doanh nghi p. Cc nh u t cn phi cm thy rng quyn v v trca hv t cch nh l cc ch th kinh t, phi bo v , rng lut php phi , i c mang t cht cng bng, r rng v n v rng h thng tin a ra cc nh nh, c quyt t Ri ro kinh t khu vc khng do ch ph Vi t Nam quyt nh t. nh nh, nh ng phn l cc ri ro cn li hi n ang ngn ch vi c c th m nhiu doanh nghi p n ng k ra li nm trong bn tay quyt ca ch ph. i nh nh 6.15. Yu t c tc ng mnh nht s l mt lot cc tuy n b r rng ca cc quan ch c cao cp ng h cc doanh nghi p t nhn, mt chin d cng cng nhm nng ch cao h nh ca khu vc t nhn. Tt c m ng t cn b cp trung, t cc quan nh i i, i ch c ph ng, t gi bo ch cn phi nhn l thng i p rng khu vc t a i i c i nhn cn bo v . Vi c a ra cc qui v qui ch ng h doanh nghi p v c nh thc hi n cc qui ny s l nhng b i tip theo sau khi a ra cc quyt nh c nh 75 ch sch nh n u tr n . Mt khi i vo khun kh , cc quan ch c ch ph cn nh nh mnh tay ch li s c p thay i qui v qui ch da tr n quyn l ca mt ng nh i nhm no , cu nh s c p v vi c a ra cc qui v qui ch mp m t ng i i nh i m c to iu ki n cho php cc cn b thc thi c ton quyn quyt vn . M nh i k nh thng tin thuc m h th c phi cng khai, cho php ng u t t i nh c i nhn c th tip cn v m thng tin t nht c th c. i i t 6.16. Mi tr ngho ngu lc hi n nay ca Vi t Nam cn thay i thnh ng n c mt mi tr giu ngu lc, h trcho nhng c nhn mu thnh lp danh nghi p ng n n t nhn - v y l mt n lc lu di vs i hi nhiu bi n php xy dng th ch. V mt h nh t hn v khu vc t nhn, thi n chca cng chng s dn ci i nh t c thi n theo th gian. Cc d v h trdoanh nghi p c cht l cao hn, nhiu hn i ch ng s i hi phi ci thi n ng k b my ch quyn ph ng, ngn hng, v cc nh a tr i h c rt nhiu t khc. S pht trin ca mt khu vc d v ng c, ng i ng ch doanh nghi p mnh m ph thuc mt phn vo s tng tr ng ca thtr cc loi ng d v v mt phn phc thuc vo vi c ci thi n cht l ca cc d v ch ng ch c cung cp-- v ph ong th c t nht t iu ny s l thng qua cc hi p hi t c ngnh ngh gip nng cp v to dng uy t cho cc doanh nghi p thnh vi n. V d n ch
75

Lut doanh nghi p m - coi l mt b- i c th theo h- ny, c v ni dung v qui tr tho lut, i c c ng nh thu ht s tham gia ca ton x hi.

79

v o to cc k nng kinh doanh c cht l cao cn cung cp cho m ng c i i t v bng ch ng h h rng h th v s p dng nhng k nng ny cho ng, i ng n c doanh nghi p ca m nh. 6.17. V cn cung cp cho nhng t mong mu thnh lp doanh n c i ng n nghi p v vi c cung cp v v m bo v s n tay ng cn v khng phi c n n i n l mt vi c lm d dng. Ti m ni tr n th gi cc doanh gia bt u thnh lp n n i i, doanh nghi p ca m ch yu bng v do hdnh dm v nhiu ng coi nh n c, i vi c s dng v c nhn nh l mt iu ki n yu t quan tr m bo rng nh n ng danh nghi p s tip tc gn b v doanh nghi p. th kinh nghim ton cu i ng i, cng cho thy rng s thnh cng trong vi c to n n mt kt qu hot ng t trong t kinh doanh cng l mt yu t quan tr gip doanh nghi p coi nh l mt ng c t vay v t ti u chun. Nhiu thp k ngho i ti Vi t Nam lm cho hu ng n ht cc cng dn ca m khng c m c t lu l c th bt u doanh nh c ch n nghi p v c ph ng cch chn tht t lu v Vi c xc cc t ch n. nh c ph ng th c c hi u qu c th h ngu v t dng ban u cho cc doanh ng n n n nghi p sn xut nh phi coi l u ti n hng u. c 6.18. Tng c s tng tr ng ca cc doanh nghi p sn xut nh c ngha l phi ng gim b cc tr ngi v tng tr ng m hi n gn 5.000 doanh nghi p sn xut t i i ang gp phi. B n cnh vi c gim b ri ro v hh ng ngu t dng cho cc t i i , n n doanh nghi p ny cng nh cung cp d v o to cht l cao cho cc doanh ch ng nghi p l hn nh cp trong phn tr n, vi c to sn chi bng phng gia cc n doanh nghi p nh n v t nhn cn coi l mt u ti n, c bi t tr n ph ng c c di n tip cn v ngu lc v thtr V ph ng di n ngu lc, cc doanh nghi p i n ng. n nh n cn y u cu p ng ng nhng i hi m doanh nghi p t nhn ang c c phi p ng. iu c ngha l cc d n ca doanh nghi p nh n cng phi kh c thi, cc khon vay ca hcng phi m bo ti u chun vay v ca ngn c n hng; rng cc doanh nghi p nh n hot ng khng c l i phi t cch hot ng c m c l i, nu khng phi bng ca; v cc doanh nghi p nh n khng n n u c c i hn na trong vi c tip cn v v u t trc tip n ngoi (FDI). V ph ng i n c di n thtr iu c ngha l cc h ca ch ph (g c cc h ng, p ng nh m p ng li n quan t v ODA) cn m ra cho c cc doanh nghi p t nhn; cc doanh i n c nghi p t nhn phi php thnh lp cc hi p hi ca ri ng h c th p ng c nhu cu v thng tin thtr c s l; v cc doanh nghi p t nhn phi c ng c php tip cn hon ton cng bng v vi c phn b quota xut khu. i 6.19. H trcc doanh nghi p sn xut l hi n c ch yu bao g vi c gip h n m ci thi n v n hot ng hi n nay ca m th chuyn sang cc mng th nh nh, ng i, tr sn phm c gi tr gia tng cao trong nhm sn phm ca m Ngay c ng nh.

80

doanh nghi p t nhn t nht Vi t Nam cng v n cn c th ci thi n nng xut t c v hi u qu ca m v vi c ny ph thuc vo vi c h nh, phi c kh nng tip cn v i s h trv cng ngh v ngu v n n. 6.20. Kh nng gip cho cc doanh nghi p t nhn hot ng an ton hn ph thuc rt nhiu vo s c mnh ca cc m quan h li n kt th tr ca h y c l l i ng . im yu nht ca cc doanh nghi p t nhn. Vi c cc doanh nghi p t nhn cn c tip xc rng hn na v cc t hi u ca thtr v cc khch hng tim nng, v i n ng, i v thng tin v th hiu khch hng, xu h cng ngh ... l nhng yu t quan i ng tr v vi c gip hc kh nng a dng ho sn phm v chuyn sang cc ng i i mng thtr sn phm c gi trgia tng cao. Mc d phn trch nhim ch ng nh i v vi c t kim cc thng tin ny l thuc v cc doanh nghi p t nhn, nh ng con i m m h ng ang phi i qua t ngu thng tin hu nh cn ch a i c n c h thnh. B n cnh cc b i c th nhm gii to cc tr ngi tr n con cao nh c ng t thng tin , v cho php cc hi p hi doanh nghi p t nhn c lp php c c thnh lp, iu ny cn i hi ch ph phi coi vi c chia s v phn pht thng tin nh rng r i l mt u ti n hng u trong m lnh vc. i

81

Ti li tham kho u Adam Fforde, "X lun", tp ch Asian Wall Street Journal, ngy 16 thng 9 nm 1998. Adam Fforde v Stefan de Vylder, Vi nam: N kinh t trong qu tr chuy i, t n nh n SIDA, 1988. Ari Kokko, "Vi t nam v cuc khng hong kinh t chu : Nguy n nhn, hu qu v ph ng thu cha tr tp ch Country Economic Report, T ch c H tc Pht c ", p trin Qu t ca Thy in, thng 10 nm 1998. c Ari Kokko v Fredrik Sjoholm, "Nh, Va hay L Mt s ph ng n v vai tr ca n? nh n trong tin tr Cng nghi p ho v Hi n i ho Vi t Nam", tp ch c nh Macroeconomic Report, T ch c H tc Pht trin Qu t ca Thy in, thng 10 p c nm 1998. Caroline Gates, " iu chnh doanh nghi p v Chuyn i nn kinh t: Thi quen v Cch lm vi c ca cc doanh nghi p cng nghi p Vi t nam trong qu tr n nh nh v t do pht trin", ISEAS Working Papers, Tp chEconomics and Finance S 4(96), Singapore: Vi n nghi n c u ng Nam , thng 6 nm 1996. David Dollar v Jennie Litvak, Ci cch V m v Gim ngho Vi t nam trong cu Kinh t H Gia v S chuy i Kinh t Vi nam, Dollar et al (ed.), n nh n t Washington, DC: Ngn hng Th gi 1998 i, ng c m, Kinh t V m Vi nam v Cc loi h Doanh nghi Hi trng t nh p: n v T ng lai, H ni: Nh xut bn Th gi 1997 i, David Marr, Truy thng Vi nam trong th thch, 1920-1945, Berkeley: Nh xut n t bn i h California, 1981 c Thng tin Kinh t, "Vi t nam qu1 nm 1999", tp chCountry Report. Chuy n -Vi t nam cho rng xut khu trong qu 1 s rt m m, H ng tin Reuters, ngy 23 thng 3 nm 1999. T ng cc Th k , Kinh t ngoi quc doanh trong thi km ca 1991-1995, H ng ni: Nh xut bn Th k , 1997. ng T ng cc Th k , S li thng k v t h kinh t x hi ca 61 tnh v thnh ng u nh nh ph Vi nam, H ni: Nh xut bn Th k , 1998. t ng

82

T ng cc Th k , Nin gim Thng k nm 1997, H ni: Nh xut bn Th k , ng ng 1998. T ng cc Th k , Tinh h Kinh t-X hi nm 1998, S 34/TCTK-TH, ngy 25 ng nh thng 12 nm 1998. Ton cu ha, Qun l t n v S n cc bi h quan tr rt ra t ng c nh: c ng (Bn tho), Bn tin ni b ca UNDP, H ni: UNDP, thng 3 nm 1999 James Riedel v Chuong Tran, Khu vc kinh t t nhn ang tng tr ng v Cng nghi p ho Vi t nam, thng 4 nm 1997. James Riedel, "Nhu cu: Mt tm nh chin l cho vi c xp t th t u ti n trong n c ci t v gii quyt cc vn kinh t cp bch Vi t nam Bn tho, thng 7 nm 1998. L ng Doanh, "To ra v m bo mi tr kinh doanh cho khu vc kinh t t ng nhn", Hi nghv "La chn pht tri ton di vng kinh t bi Qung ninh v n n n Hi phng", thnh ph H long: ngy 6-8 thng 4 nm 1999. Leila Webster, "Cc doanh nghi p t nhn m ca Nga", Bn tin k thut ca Ngn i hng Th gi S 241, Washington, DC: Ngn hng th gi 1998. i i, Leila Webster v Joshua Charap, "S pht trin ca khu vc sn xut t nhn St. Petersburg: kho st cc cng ty", Bn tin k thut ca Ngn hng Th gii S 228, Washington, DC: Ngn hng th gi 1993. i, MBL, "Kho st v tr my t nh nh", Kho st nhng ng i s dng my t theo nh yu c u MPDF, Ngy 27 thng 4 nm 1999. B Lao ng Th ng binh v X hi, T h s dng lao ng Vi nam, 1997, H nh nh t ni: Nh xut bn Th k , 1998. ng Masahiko Ebashi et al, Ch sch pht tri cc doanh nghi va v nh v cc nh n p nghnh cng nghi ph tr Vi nam, Vi n nghi n c u Nomura, thng 8 nm 1997. p t B Lao ng Th ng binh v X hi, S li thng k v lao ng th ng binh v x u hi, 1997, H ni: Nh xut bn th k , 1998. ng Phm Gia Hi (ed.) et al, Kho st 184 doanh nghi p va v nh Vi t nam: bo co nh gi v phn t H ni: GTZ v VICOOPSME, thng 3 nm 1996. ch,

83

Ray Mallon, "Phn v hot ng: cc ph ng n gim b cc cn tr khu vc ng t kinh t t nhn Vi t nam ", Tham lun ca i s qun Thy i ti H ni, Thng n 3 nm 1998. Ronald J. Cima (ed.), Vi nam: Nghin cu v quc gia, Ch ph Hoa k, 1989 t nh Service-growth Consultants, Inc. v Cng ty Thi n Ngn (Galaxy), "Ngnh d v ch Vi t nam", Nghin cu cc nh cung cp v s dng d v Vi nam theo yu c u ch t ca MPDF, thng 12 nm 1998. Trn Hong Kim, N kinh t Vi nam trong giai on 1945-1995 v t ng lai vo n t nm 2020 , H ni: Nh xut bn th k nm 1996 ng Vi nam: thch thc ngy cng tng, Ngn hng Th gi thng 12 nm 1998 t i, Bn tin v Vi nam, Ngn hng Th gi thng 3 nm 1999. t i, 45 nm kinh t Vi nam (1945-1990). H ni: Nh xut bn Khoa h X hi, 1990. t c

84

ph ki 1: cc bng thng tin c bn n

Bng 1: T trng GDP ph n theo Ngnh, 1995-1998
GDP * (t ng) T ng s Ngnh d v ch Cng nghi p v xy dng Nng lm ng nghi p 1995 228.893 100% 44,1% 28,8 27,1% 1996 272.035 100% 42,5% 29,7% 27,8% 1997 313.624 100% 42,2% 32,1% 25,8% 1998 ( t c nh) 368.692 100% 41,3% 32,7% 26,0%

Ngu Tng cc Thng k (1999); * GDP c t theo gi hi thi; nm 1998, n: nh n 11.745 VND = US$1 (Ngu Thng tin kinh t) n:

Bng 2: T ng tr ng GDP ph n theo ngnh, 1995-1998

GDP * (t ng) T tng GDP c Ngnh d v ch Cng nghi p v xy dng Nng lm ng nghi p 1995 195.566 9,5% 13,6% 9,8% 4,8% 1996 213.832 9,3% 14,5% 8,8% 4,4% 1997 231.262 8,2% 12,6% 7,1% 4,3% 1998 ( t c nh) 244.740 5,8% 10,3% 4,2% 2,7%

Ngu Tng cc Thng k (1999); * GDP c t theo gi nm 1994; nm 1994, n: nh 10.955 VND = US$1 (Ngu Thng tin kinh t) n:

Bng 3: T trng GDP ph n theo loi h doanh nghi 1995-1998 nh p,

GDP * (t ng) T ng s Doanh nghi p nh n c H c th v h nng dn Doanh nghi p c v u n t n ngoi c H tc x p Doanh nghi p t nhn 1995 228.893 100% 40,2% 35,8% 5,0% 10,1% 7,7% 1996 272.035 100% 39,9% 35,3% 7,4% 10,0% 7,4% 1997 313.624 100% 40,5% 34,3% 9,1% 8,9% 7,2% 1998 ( c t nh) 368.692 100% 40,2% 34% 9,8% 8,9% 7,1%

Ngu Tng cc Thng k (1999); * GDP c t theo gi hi hnh. n: nh n

Bng 4: T ng tr ng GDP ph n theo loi h doanh nghi 1995-1998 nh p,

GDP * (t ng) T ng s Doanh nghi p c v u n t n ngoi c H tc x p Doanh nghi p nh n c Doanh nghi p t nhn H c th v h nng dn 1995 195.566 9,0% 5,0% 10,1% 9,4% 4,2% 9,8% 1996 213.832 9,3% 7,4% 10,0% 11,3% 10,6% 6,6% 1997 231.262 8,2% 9,1% 8,9% 9,7% 6,2% 5,6% 1998 ( t c nh) 244.740 5,8% 9,8% 8,9% 5,7% 5,3% 4,1%

Ngu Tng cc Thng k (1999); * GDP c t theo gi nm 1994. n: nh

85

Bng 5: Ph n b lao ng theo loi h doanh nghi 1995-1998 nh p,

1995 1996 tng tr ng 96/95 3,7% -3,4% 21,7% -11,5% 13,7% 20,1% 1997 tng tr ng 97/96 3,4% -3,1% 4,7% 4,6% 12,0% 16,9% 1998 ( c t nh) 38.200 100% 89,6% 5,2% 3,6% 1,3% 0,3% tng tr ng 98/97 3,2 -3,4% 0,3% 0,6% 16,2%** -3,7%

T ng slao ng (ngh ng n i) T ng s H c th v h nng dn* Doanh nghi p nh n c Hnh ch s nghi p nh Doanh nghi p t nhn H tc x p

34.500 100% 90,0% 4,5% 4,3% 1,0% 0,3%

35.792 100% 89,7% 5,2% 3,6% 1,1% 0,3%

37.000 100% 89,4% 5,3% 3,7% 1,2% 0,4%

Ngu Tng cc Thng k (1999), GSO (1998), Nin gim thng k Vi nam. Nh xu bn Thng k, H ni (theo tr n: t t ch d n trong cun Adam McCartys Lao ng v cc nh h ng x hi ca chuy i c cu kinh t Vi nam v Thi n t bo Kinh t Vi nam S 31, ngy 17 th 4 nm 1999 * S li vh cthv h nng dn c t bng cch ly tng s t ng u nh lao ng tr i s lao ng tt c cc khu vc khc ** S lao ng lm vi trong khu vc doanh nghi t nhn tng t c p 428.000 vo cui nm 1997 ln 497.481 vo cui nm 1998

86

Bng 6: GDP ca khu vc sn xut ph n theo loi h doanh nghi nh p, 1995-1998

1995 GDP ca khu vc sn xut * (t ng) T ng s Doanh nghi p nh n c Doanh nghi p c v u t n ngoi n c H c th v h nng dn 34.329 100% 56,5% 11,4% 19,9% 10,7% 1,5% 1996 41.301 100% 53,3% 13,7% 20,5% 11,1% 1,4% 1997 51.710 100% 51,7% 18,5% 18,9% 10,0% 0,8% 1998 ( t c nh) 63.677 100% 50,4% 22,4% 17,5% 9,0% 0,7%

Doanh nghi p t nhn

H tc x p

Ngu Tng cc Thng k (1999); * GDP c t theo gi hi thi. n: nh n

Bng 7: T ng tr ng GDP ca khu vc sn xut ph n theo loi h doanh nh nghi 1995-1998 p,

1995 T ng sn l ca khu vc sn xut * (t ng ng) T ng s Doanh nghi p c v u t n ngoi n c 30.230 13,5% 14,9% 10,1% 11,7% 17,6% 19,8% 1996 34.339 13,6% 38,5% 11,3% 10,5% 6,7% 17,0% 1997 38.743 12,8% 39,7% 7,3% 8,1% -28,0% 4,0% 1998 ( t c nh) 42.613 10,0% 28,1% 7,6% 5,5% 3,0% 1,8%

Doanh nghi p t nhn

Doanh nghi p nh n c H tc x p H th v h nng dn c

Ngu Tng cc Thng k (1999); * GDP c t theo gi nm 1994. n: nh

Bng 8: S doanh nghi t nh n ph n theo t cch php nh n, 1993-1998 p

1993 S doanh nghi p t nhn 6.808 -5.182 -1.607 -19 -1994 10.881 59,8% 7.794 50,4% 2.968 84,7% 119 526,3% 1995 * 15.276 40,4% 10.916 40,1% 4.242 42,9% 118 -0,8% 1996 18.894 23,7% 12.464 14,2% 6.303 48,6% 127 7,6% 1997 25.002 32,4% 17.500 40,4% 7.350 16,7% 152 19,7% 1998 ( t c nh) 26.021 4,1% 18.750 7,1% 7.100 -3,4% 171 12,5%

Tng tr ng hng nm
S doanh nghi p t nhn Tng tr ng hng nm S cng ty TNHH Tng tr ng hng nm Scng ty c phn Tng tr ng hng nm

Ngu Tng cc Thng k (1999); * S li 1995 khc vi s li ca c nm kh vTng cc Thng k dng c phn n: u u c c ch lo kh trong nm i c .

Bng 9: Ph n b cc doanh nghi t nh n theo Qui m ca doanh p nghi 1998 ( c t p, nh)

hn 100 t cng nh n Min Bc 4266 T 100 d 299 n cng nh n 127 T 300 d 499 n cng nh n 20 S cng nh n bng hoc nhiu hn 500. 15 Tng s

4428

87

Min Trung Min Nam T ng s

2228 18905 25399

54 251 432

6 63 89

4 82 101

2292 19301 26021

Ngu Tng cc Thng k (1999 n:

88

Bng 10: ph n b doanh nghi t nh n theo S l ng v theo Qui m p ca doanh nghi 1997 and 1998 p, (C s li nm 1997 v 1998 l c t u nh)
1997 S doanh nghi p 1998 S doanh nghi p 98/97 Tng tr ng 1997 S lao ng trung b nh trong mt doanh nghi p 17 22 19 26 32 36 20 22 18 11 19 10 10 14 26 16 24 10 8 9 20 12 1998 S lao ng trung b nh trong mt doanh nghi p 19 25 21 44 24 30 31 23 21 12 20 13 10 16 26 18 25 12 9 10 22 15 98/9 7 Tng tr ng 11,8% 13,7% 1,1% 71,1% -23,8% -16,5% 57,6% 1,9% 20,9% 7,0% 3,2% 27,2% 1,8% 15,7% 0,0% 11,7% 6,0% 20,6% 4,4% 15,3% 11,1% 21,2%

T ng s MIn Bc H ni Hi Phng H Ty Thi B nh Hi D ng Cc tnh khc Min Trung Khnh Ha nng Qung Nam Ph Y n Ngh An Cc tnh khc Min Nam Thnh phHChMinh Tin Giang Ki n Giang Bn Tre Nai ng Cc tnh khc
Ngu Tng cc Thng k (1999) n:

25002 4187 2040 413 178 163 156 1237 2087 416 358 212 220 154 727 18728 6304 1027 990 912 733 8762

26021 4428 2062 480 237 180 175 1288 2292 468 393 230 225 204 772 19301 6279 1050 1039 912 780 9241

4,1% 5,8% 1,1% 16,2% 33,1% 10,4% 12,2% 4,1% 9,8% 12,5% 9,8% 8,5% 2,3% 32,5% 6,2% 3,1% -0,4% 2,2% 4,9% 0,0% 6,4% 5,5%

89

Bng 11: Doanh nghi t nh n ph n theo l vc hot ng, 1993-1998 p nh

1993 1994 94/9 3 Tng tr ng 59,8% 112,2% 32,2% 93,1% --27,2% 1995 95/9 4 Tng tr ng 40,1% 96,3% 14,0% 45,1% 73,4% 150% -35% 1996 * 96/9 5 Tng tr ng* 23,9% 66,1% 15,2% --9,1% -1997

T ng s doanh nghi p t nhn Th ng mi Sn xut Xy dng Vn ti Khai thc m Khc**

6808 1.835 3.322 462 n.a. n.a. 1.189

10881 3.894 4.392 892 169 22 1.512

15.249 7.645 5.006 1.294 293 55 983

18.894 12.696 5.767 n.a. n.a. 60 N.A.

25002 13.639 5122 1672 548 82 3939

Ngu Tng cc Thng k (1999); * Theo Tng cc Thng k, s thng k nm 1996 l khng y ; ** `Khc` bao g tt c cc loi k n: m bo co y thng tin vl vc hot ng c thxp vo cc ngnh nghtrn. nh

Bng 12: Ph n b cc doanh nghi t nh n trong khu vc sn xut p ph n theo Qui m ca doanh nghi 1998 ( c t p, nh)
hn 100 t cng nh n Min Bc Min Trung Min Nam T ng s 628 305 4222 5155 T 100 299 n cng nh n 58 27 214 299 T 300 499 n cng nh n 14 1 57 72 T 500 cng nh n tr ln 13 3 78 94 Tng s 713 336 4571 5620

Ngu Tng cc thng k (1999) n:

90

Bng 13: Ph n b cc doanh nghi t nh n trong khu vc sn xut theo S p l ng v Qui m doanh nghi p,1997 v 1998
(C s li ca nm 1997 v 1998 l c t u u nh)
1997 S doanh nghi p T ng s Min Bc H ni Hai Phong Thai Binh H ty Hi D ng Others Min Trung nng Nghe An Khnh Ho Tha thi n Hu Quang Ngai Others Min Nam Ho Chi Minh City Dong Thap Tin Giang Ki n Giang Can Tho Nai ng B D ng nh Others 5122 657 304 67 69 35 6 176 218 47 0 25 26 35 85 4253 842 321 367 276 286 283 285 1593 1998 S doanh nghi p 5620 713 276 91 50 44 40 212 336 60 50 47 38 29 112 4571 700 437 390 325 292 290 283 1854 98/ 97 Tng tr ng 9,7% 8,5% -9,2% 35,8% -27,5% 25,7% 566,7% 20,5% 54,1% 27,7% -88,0% 46,2% -17,1% 31,8% 7,5% -16,9% 36,1% 6,3% 17,8% 2,1% 2,5% -0,7% 16,4% 1997 S lao ng TB trong mt doanh nghi p 39 46 38 78 63 96 6 35 35 51 0 63 16 16 30 38 100 12 10 8 13 34 95 17 1998 Ave. S lao ng TB trong mt doanh nghi p 47 67 53,8 170 77 78 60 37 39 54 21 55 16 15 45 36 131 13 15 9 13 42 130 24 98/ 97 Tng tr ng 20,8% 44,6% 43,4% 219,5% 23,4% -18,5% 872,6% 4,8% 11,9% 7,3% --13,9% -3,1% -2,6% 48,0% -4,5% 30,6% 7,3% 54,0% 17,2% 1,2% 23,4% 37,5% 41,1%

Ngu Tng cc Thng k (1999) n:

Bng 14: S doanh nghi t nh n trong l vc sn xut ph n theo p nh ngnh, 1995-1998

M s 1995 1996 96/9 5 tng tr ng 1.2% 1.1% 0.8% 1.1% 2.2% 0.5% 2.2% 0.0% 1.1% 1.1% 2.1% 1997 97/9 6 tng tr ng 1.1% 5.6% -15.6% 42.7% 57.4% 9.8% 18.9% 115.5% 69.5% 5.0% -91.2% 1998 ( c t nh) 5620 3105 104 220 65 407 126 100 149 657 544 98/97 tng tr ng 9.7% 9.2% 1.0% -19.7% -12.2% -13.4% 11.5% -20% -7.5% -4.4% 403.7%

T ng s Thc phm v n gii kht c Dt May mc Giy da G Giy Ha cht Cao su v nha Phi kim loi Khc *

D15 D17 D18 D19 D20 D21 D24 D25 D26

5006 2662 121 190 46 426 93 58 94 647 564

5064 2692 122 192 47 428 95 58 95 654 576

5122 2843 103 274 74 470 113 125 161 687 108

91

Ngu Tng cc thng k (1999) * Source: General Statistical Office (1999) * Khc l bao g t c cc lo kh c t n: m t i c nh c cc cng ty khng bo co y cc thng tin vl vc ho ng cthxp vo c ngnh nghtrn. nh t c

Bng 15: S doanh nghi t nh n trong l vc sn xut ph n theo Qui m doanh p nh nghi v theo Ngnh, 1998 ( c t p nh)
D 100 i cng nhn T ng s 5155 Thc phm v 3026 n gii kht c May mc 88 Giy da 14 G 371 Phi kim loi 627 Cc ngnh khc 1029 Ngu T ng cc th k (1999) n: ng T 100 n 299 cng nhn 299 48 85 13 25 26 102 T 300 n 499 cng nhn 72 10 24 7 5 3 23 T 500 cng nhn tr l n 94 21 23 31 6 1 12 T ng s 5620 3105 220 65 407 657 1166

92

Ph lc 2: l s khu vc kinh t t nh n vi nam ch t

khu vc kinh tt nh n trong ngnh cng nghi Vi Nam p t t 1945 ti nay

ng Phong

Vi Kinh t n Thng 6 n m 1999

93

D o anh ngh i p t- nh n tr o ng c ng ngh i p V t nam t 19 45 n nay i

1/ Th i thuc Ph (tr- c 1945) p T bn Php th trtrong cc ngnh cng nghi p quan tr nh khai m, i n, c kh ng ng , bia v r d t, vt li u xy dng. Vtrth hai sau Php l ng Hoa, nm vtrhng u u, i trong cng nghi p ch bin nng sn nh xay st, thc phm, c a x g d t, c khvn ti... , Cho n u thp k 40, t ng s v ca cc doanh nghi p t nhn Vi t nam ch chim n c 1% t ng s v v s dng 9 % t ng s lao ng lm thu trong cng nghi p(1) . n n khi Nht vo ng D ng (1940), mt s nh kinh doanh Vi t nam da vo th lc ca Nht pht trin sn xut, cung ng cho nhng nhu cu ca Nht (ch yu l xay st la go, d t bao ay cung cp cho qun i Nht lm cng s...). S ny khng l v c v tr n kinh t khng n n khi Nht u hng th nhng ch kinh doanh ny hoc ph sn nh. hoc bcch mng t thu ti sn. ch Nh chung, tr 1945, hu ht cc nh cng nghi p Vi t nam ch hot ng trong lnh n c vc ch bin, v nhng xnghi p va v nh: i Xay st nh (nh my ca Nguyn Thanh Li m, Nguyn Chi u Thng, u Nam k, sn l m h ng 100t/ngy). ng i du thc vt (l nht l ca Tr ng Vn Bn Nam k, thu tr n 100 cng nhn) p n ng, ch yu hai tnh min Trung l Qung Nam v Qung Ng i. D t vi v t la (cng ty L ca Nguyn Khc Tr ng tnh Thi B v hn ng i nh i 100 cng nhn, d 20 my d t la, h ng d t la ca L Pht Vnh Si Gn v lt). ng In, c tt c 17 nh my, trong ln nht l nh in L vn Tn , H ni, Nguyn Kinh Hi phng, Nguyn Ho Vnh v Nguyn Vn Ca Si Gn. N mm ( cc tnh ven bin min Trung, nht l Ngh An, Phan Thit.) c Chiu ci. T 1902 Ninh B c 3 x ng d t chiu, s dng t 1.200 cng nhn nh i G s (l nht l cng ty ca Nguyn vn Tn Hi D ng, c t 200.000$ v m n i n, g 200 c phn). m c ng. X phng (l nht l h ng ca Tr ng vn Bn). n Nguyn Sn H, v h ng sn Resistanco Hi phng, h ng sn Hi p ca Nguyn i ch Tin n H ni c t 800 c phn, v t ng s v l 20.000$)... (2) i i n 2/ Th i k t C m ng th T 1945 n hi p Genve 1954. ch ng m nh Ch ph H Ch Minh c nhiu ch sch khuyn kh cc doanh nghi p t nhn nh nh ch pht trin.
(1)

J. Chesneau. Contribution l Histoirre de la nation vietnamienne. Ed. Sociale. Paris. 1955. p74. ASI. 1942, p.431. (1) Nguyn Cng B T hi giai cp t- sn Vi Nam thi thuc Ph NXB Vn s H ni, 1959, tr.57. nh. m u t p. a.

94

Ngy 2/9/1945 Vi t Nam tuy n b c lp, n ngy 13/10/1945, Ch t H ChMinh ch tuy n b ch sch v cc ch doanh nghi p t nhn: ginh ly n hon ton c nh i i n lp ca n c nh, gii cng th ng phi hot ng xy d ng mt n ti ch v kinh t n nh vng vng v th v n, Ch ph v ti s tn tm gip gii cng th ng trong cng nh nh cuc kin thit ny(3). Ngy 2 thng 10 nm 1945 Ch ph Vi t Nam ban hnh sc l nh xo b m hn ch nh i ca ch thc dn Php v cc th tc ng k kinh doanh ca cc doanh nghi p Vi t i i nam(4) . Ngy 9 thng 10 nm 1945 Ch ph ban hnh Sc l nh cho php cc cng ty v cc nh h ng ngoi qu php tip tc cng vi c doanh nghi p(5) . c c Nh ng t h ch tr v qun s trong cc nm 1945-1946 khng n khng nh nh nh nh, thun l cho vi c pht trin kinh doanh. Thay v kinh doanh, cc nh t bn Vi t nam i mang ca ci v v gip v ti ch cho Ch ph trong vi c nui qun i v mua n nh nh sm v kh chun b ph v qun i Php tr li xm l Ch cng ty sn Nguyn sn , i i c. H tng cho ch ph 120 l vng, b Nguyn thNm (cng l mt doanh nhn l nh ng n Hi phng, v sau ny ,trong ci cch rung t nm 1953 bx bn va ) tng 100 l vng ng (1 l vng t ng ng 400USD)... C hng trm nh t sn lm nhng vi c t ng t ng v gp phn to l v ti ch cho Ch ph HChMinh. n nh nh T cu 1946, Php tr li xm chim Vi t nam. Chin tranh b n . i ng Trong v Vi t minh, cng nghi p qu doanh ch yu ch l cc xnghi p qu phng ng c c ca Nh n VNh n khng c kh nng t ch c sn xut nhng mt hng cng nghi p c. c cn thit cho nhn dn n n c ch sch khuyn kh cc doanh nghi p t nhn pht nh ch trin. Nm 1947 ch t H ChMinh tuy n b Chng ti khng ch tr ng u tranh giai ch : cp. Tri li, chng ti ch tr ng lm cho t bn Vi Nam pht tri (6) . t n Nm 1949, Li n b Kinh t v Ni v ra tuy n b s 27 NV/KT ngy 17/3/1949: Nguyn tc cn bn l t do kinh doanh. Trong hon cnh hi ti, nguyn tc y cng c n n c tn trng vnhng hot ng kinh doanh t nhn ang gi mt vai tr quan trng trong vi i ho phn phi gia cc vng(7) . c u n nm 1951, ti i hi ng CSVN, ng v n cn khng ch tr ng ny: Xy nh dng kinh t quc dn c n c t bn.Giai cp t sn dn tc c n v c th gp ph n vo vi c pht tri cng th ng nghi n c nh (8) . n p Trong thc t, nh n Vi t nam thc hi n ng nhng ch tr ng khuyn kh . c ch Thm ch Nh n t ch c lc l c v trang i vo cc v Php mua nh ng c ng ng nguy n li u quan tr ra cung cp cho cc doanh nghi p t nhn nh bt quinine lm ng thu ch s rt, bleu-mthylne lm mc, plastic lm o m a, soude ch x c ng t phng... Tuy nhi n, trong iu ki n th chin, lun lun bqun Php e do, doanh nghi p i t nhn ch hot ng trong nhng quy m nh ca gia c th thu th m 3-5 cng nhn, nh,
(3) (4)

Bo C u qu ngy 13/10/1945, s66. c Cng Bo VNDCCH,1945, tr. 23. (5) Cng Bo VNDCCH,1945, tr. 34. (6) Tr li 1 nh bo n- c ngoi ngy 16/7/1947. HChMinh ton tp. NXB CTQG,T.5, HN,1995, 169-170. (7) Cng bo,1949,tr.3 (8) Vn ki n i hi i biu ng ln th II, thng 2/1951, Ban NCLS ng xut bn, H ni, 1965, tr.93-94.

95

trong cc lnh vc ch bin nh x phng, d t, chiu, di m, bt v mc, phn vit bng, p du, lm th cng... Hu ht ch sn xut tm b khng n ng , nh. Trong v Php chim ng, chim hu ht cc thquan tr nh H Ni, Si Gn, ng ng Nam Hi Phng..., cng nghi p Php lun lun bVi t minh ph hoi. T nm 1946, nh, Php a ra K hoch phc h i v trang bli kinh t ng D ng cn g l k hoch i Bourgouin (ly t n ng tho ra k hoch ). Theo k hoch ny, trong 5 nm s u t i th m 25,5 t $ (piastre) vo ng D ng, l gp 20 ln ngn sch hng nm ca ng n (9) D ng . Nh ng nhng chin thng ca Vi t Minh lm nn lng cc nh u t Php. Ng Php i rt dn v khi ng D ng, b li mt phn bn hot ng cho ng bn x . Cc n a i doanh nghi p t nhn ca ng Vi t nam c th m c hi pht trin. T 1949 li c th m mt i nhn t k th m l vi n trca M cho Php v ch ph Bo i thn Php. Mt mt ch ch i nh vi n tr M cung cp th m nguy n li u, nhi n li u v my mc (bng v s thu l s i, c i, sa, xng du, sam l t, t cc loi, my d t, my cng c...) cc ngnh sn xut ng, p nh bnh k o, d t, c kh Mt khc vi n trM cng to th m nhu cu v s c mua v ... i i sn phm ca cc ngnh ny. T n cu nm 1953, t h cc doanh nghi p cng nh i nh nh nghi p cc loi ca ng bn x trong v Php chim ng tr n ton c i ng D ng nh i ng sau (g c Lo v Cambodge, khng c s li u ri ng ca Vi t nam, nh ng th th m ng khong 80-90% nm Vi t Nam, nht l cc thl nh Sai gn, H ni, Hi phng, Nam n nh...):(10) Biu1 T h cc doanh nghi ca ch bn x ng d ng 1949-1953 nh nh p (13) Nm S doanh nghi p V n T l (11) Cng T l (12) Sn l ng T l tr n 10 cng nhn tri u $ (%) nhn (%) tri u $ (%) 1949 2.722 123,6 1,9 7.235 9,3 4,2 2,4 1950 3.265 168,2 2,7 9.356 12,7 69,9 3,1 1951 3.520 196,6 4.7 10.750 15,1 81,8 4,0 1952 3.769 215,7 5,7 12.897 16,8 102 5,2 1953 3.934 254,7 6,1 12.945 16.9 ... ... ( t c nh) 3/ Th i k t 1954 n 1975 T 1954 Vi t nam bchia ct thnh hai min hon ton khc nhau v ch trv kinh t. nh Min Bc xy dng ch ngha x hi theo m h c in, m ni dung ch l Nh nh nh n ho nn kinh t, tt yu phi thc hi n sterilisation kinh t t nhn. y ch l th k c nh i ti u iu nht ca cc doanh nghi p t nhn. S phn ca khu vc ny c ba giai on:
Decret N 0 48-1447, 18/Mai 1948 - Annuaire Statistique de L Indochine. 1953, p.78-79,125. - P. Isoart. Le ph nom national vietnamien. Librairie gnrale du droit et de jurisprudence. Paris.1961,p.p ne 23,68. (11) V ca ng- bn x trong t ng sv ton ng D- ng. n i n (12) Scng nhn ca xnghi p bn x trong tpngr scng nhn ton ng D- ng. (13) Sn l- cng nghi p ca ng- bn x trong t ng sn l- ng cng nghi p ng D- ng. ng i
(10)
(9)

96

1/ 1954-57 l th k ph vinh cu c Cc doanh nghi p t nhn c sn trong i n i ng. cc v thdo Php chim ng tr y bphn ho: Hu ht nhng ch doanh nghi p ng c l u b i vo min Nam Ch cn nh ng doanh nghi p va v nh, nhng ng thy n i khng c vn ch tr v ch ph Vi t Minh th li v trong 3 nm u 1955-57 nh i i nh v n tip tc hot ng h php. c p Theo ti u chun ca nh n th k ny, nhng doanh nghi p sau y xp vo loi c i c t bn t doanh: 1/ Thu tr n 3 cng nhn v ch khng trc tip lao ng. 2/ Hoc ch thu 1 cng nhn nh ng s dng my ng lc t 3 m l c tr l n. 3/ Nu thu tr n 5 cng nhn th d khng d my mc v ch c lao ng cng bcoi l t bn t doanh. D cc m c k ng i tr n thli t vo hng ng tiu ch. Nu khng thu nhn cng v khng d my mc th ng li t vo loi thth cng(14) . Theo ti u chun k tr n, n nm 1955, Min Bc (t v tuyn 17 tr ra) cn li 3.065 t bn t doanh, trong c 1.794 l th ng nghi p, 957 l cng nghi p, 314 l vn ti. Ri ng trong cng nghi p c: Biu 2 T h cc doanh nghi t ban t doanh 1955-1958(15) nh nh p Mc T ra $ nh % trong S L ng CNTN S c s 957 3,6 S c ng 1.420 ... S cng nhn 13.301 38,5 (16) 35,5(17) Tng s vn 18.245.517 24.500.000$ Tng s m lc s dng 4.700HP(18) Gi trsn l ng 1955 15.146.010 21.967.360$ 1956 25.809.854 35.115.447$ 1957 32.982.362 44.873.961$ 1958 .878.134 29.766.168$ Tng s li 1955-57 T lli trn vn Li b/q nm Li b/q 1 c s - 1 nm - 1 thng
(14)

% ton ngnh cng nghi p ... ... ...

4,2(19) 3,4 3,6%(20) 2,1%

14.651.512 28% 4.883.888 5.525 460

19.934.029$ 6.644.745,5$ 7.517$ 625,8$(21)

H Huy Thnh. H thng vn bn php l ca ng v nh n- c v thnh ph n kinh t c th t- bn t, doanh. Vi n Kinh t h 8-1998, tr. 6. Thnh u H Ni, T ng kt t h ci to TBTD Hanoi.5/60, tr.9. c. nh nh (15) Bo cc t h iu tra ccong th- ng nghi p t- bn te doanh min Bc. Ban Ci to cng th- ng nghi p nh nh trung - ng.Ngy 12/7/1959. L- u tr Vi n kinh t h NS.123/5A c.
(16)

Theo L s ch sch v c ch qun l t gi UBVGNN, 1991, tr.7 th t gi ch th c nm 1956 l 1USD = ch nh , nh 0.735VND/ L- u tr UBVGNN. Hs TG,91,34, tr.7 (17) Trong c v nhiu nht l da Thu Khu 559.000, t- ng - ng 760000USD n
(18) (19)

B qun m c s c 5HP. nh i Qu doanh 11,2%, cn li l ca nhng c s sn xut nh. c (20) Qu doanh chim 24,6%. c (21) T ng h cc sli u c bn v ci to XHCN v CTNTBTD. Ban ci to T , 1962. p i i

97

L ng trung b ca 50 /thng nh 1cng nhn 70/thng L ng trung b ca 1 nh ch t sn Gi 1 lng vng 230

68$ 95,2$ 169$(22)

Qua nhng con str n, thy ci g l khu vc t bn t nhn cn li trong cng nghi p i Min Bc Vi t nam ch l mt lc l kinh t rt nh b, m c s trung b s dng 14 ng i nh cng nhn, trang thit bk thut rt km, khong 5 HP. M c thu nhp trung b ca cc nh nh t bn ch gp i cng nhn. Tin l i b qun 1 thng ca 1 nh t bn 625$... Nh ng tr nh c con mt ca nhng ng m trong nhng khu rng khng chin m ra, ti sn ch c 1 i i i chic bal v 2 b qun o, thqut i n, t, cravate...l giu c, m theo logic ca kinh t h marx thgiu c bt ngu t bc lt, cn phi xo b. c t n 2/ 1958-1960 l th k ci to. Qu tr ny thc hi n qua nhng b sau y: i nh c c T tr nm 1958 nh n thc hi n mt s bi n php chun b c c : 27/12/1955 Ban hnh iu l v quan h gia ch v th . 30/3/1955 Ban hnh Ngh 488/TTg buc tt c cc doanh nghi p t nhn phi ng nh k kinh doanh, trong phi k khai v v l cng nhn lm thu , mt hng sn xut, n, ng (23) ngu nguy n vt li u, doanh s l i... n , 20/3/1956 Ngh 708TTg ban hnh iu l v doanh nghi p t nhn, quy cc nh nh doanh nghi p ny phi...(24) 19/4/1957 Ban hnh Sc l nh v ch u c t tr, l c s php l nh n c ng ch c quyn khm xt kho tng v t thu hng ho ca cc doanh nghi p t nhn v l do rt m ch i h l u c t tr. Da tr n Sc l nh ny, nh n c tin hnh kim k kho hng ca cc ch doanh nghi p t v nh thu t kho m thc cht l cuc t ot u ti n v kinh t t n c i (25) nhn, thu v cho nh n mt s tin l 10 tri u , t ng ng... USD . c 9/1957 Trung ng ng Cng sn cng b ch tr ng a doanh nghi p t nhn l n con x hi ch ngha. ng Thng 1 nm 1958 thnh lp Ban ci to cng th ng nghi t bn t doanh trc thuc p Trung ng ng (khng thuc Ch ph). nh Cng t thng Gi ng 1958, bt u 1 ca ci to, g l th im, nhm rt kinh t i t nghim cho cc sau. t Cng t u 1958, c nhiu on cn b i h tp kinh nghim ci to trung qu c c v hoch k hoch ci to Vi t Nam. nh

Thng bo t h tin hnh CTHD n cu thng 1/59 ca Ban th- trc on cn b ci to nh nh i ng CTNTBTD. Archive VKT, No.F.21/35, tr.15. (23) Cng bo VNDCCH, 1955, tr76. (24) Cng bo VNDCCH, 1956,tr 98. (25) Bo co t h cng th- ng nghi t- bn t- doanh v cng t ci to ca ta (1955-1957). Ban ci to nh nh p c T , L- u tr VPT ng, Hs T.127, tr.28

(22)

98

 n thng 11-1958 Trung ng ng h Plenum 14, a ra ngh quyt ch th c v p nh (26) vi c thc hi n ci to lot trong 4 tip theo . ng t Vi c ci to ho b thc hi n bng nhng bi n php sau y: nh c on cn b ca Ban ci to t thm gi trxnghi p, m c l i, s l i nh ng cng nhn... Cn b xu h v cng nhn v pht ng tinh thn cm th giai cp, t ng p i co nhng th on bc lt, tr thu nh n chy theo l nhun, lm giu phi n c, i php... ca giai cp t sn. Nhng cuc h ny l s e do l nht v ch kinh p n i i doanh. Ban ci to cn c ng i gp v con, chu, hhng ca cc nh t sn i , k ng h co ng ch. Thd, ti xnghi p d t C Doanh l mt trong nhng ch t i x nghi p cng nghi p t nhn l nht H ni, , con ca ng ch tuy n b By n : gi ti mi bit l b ti xy dng c nghi trn mhi n c mt cng nhn(27). p Thc hi n vi c chuc li v h doanh. Chuc khng c ngha rng nh n p c tr tin cho nh t bn. C s t t ng ca ci to chinh l mt lun thuyt n i ting ca Cc Mc: Ngu gc ca ton b t bn l bc lt.... Nh vy ti sn ca nh t n bn ch l ti sn ca giai cp cng nhn b c ot. Khi cch mng v sn nh p thnh cng thgi tn s ca ch ngh t bn i Ki t c ot, n l t hn a m. (28) phi bt c ot . Nh ng khc v Li n X, nh n Vi t nam c chiu c n giai cp t sn, khng i c t ot, m chuc li. Chuc khc t ot ch Tuy coi ti sn ca nh t bn l thuc c c : v nh n nh ng nh n v n cho ch c h ng mt khon l t c hng nm bng c, c c i 7% ca s l i sinh ra t s t bn bchuc li (trong th ng nghi p ch 5%). n khi no t ng s l t c h ng va bng t ng gi trti sn c, thng ch gii thot khi i i c thn phn t sn. Trong ch cng sn, thn phn ny b k th rt nng, con ci cng khng hy v vo tr i h Do sau 2-3 nm phn l t nguy n xin thi ng ng c... n khng nhn l t c na, i ly vi c thot khi thn phn t sn l vi c cn c l hn l i i nhn lt c (vnu t m c l i b qun ca 1 xnghi p l 625USD thng, th7% ca s i nh nh cng ch bng 43-44USD,t ng ng 1 thng l ng cng nhn). T 1960, hu nh khng cn nh t sn na. Cuc ho b ci to coi nh hon thnh. nh C v vi c t thu xnghi p t bn, Nh n c cn b n qun l xnghi p ng i ch c ca t bn. Nh t bn c nhng ng trong gia tham gia lao ng ti x ng i nh c nghi p. Cao nht c th lm ch c ph gim ph trch k thut, thp nht l lao ng c chn tay ci to thnh ng lao ng chn ch i nh. T ng kt 3 nm ci to, trong t ng s 957 c s cng nghi p ci to 889 c s, v i 1349 c ng,c t ng s v 17.521.617, c s dng 10.375 cng nhn. n S 68 c s cn li khng tin hnh ci to l: - 20 c s sau khi kim tra thy khng cn v v thit b tip tc sn xut n n cho n php gii th.

Nghquyt Hi nghTW ln th 14. NXB S Tht, H i, 1958, tr.10 Ban ci to cng ngh p. Tng kt ci to cng th- ng nghi TBTD H ni t thng 6-1958 n thng 5p 1960, tr 23. (28) T- bn lun . Mc- ng ghen ton tp. Tp 25A, NXB CTQG, ting Vi t, tr.459
(27)

(26)

99

- 13 c s c ch ch quyt li t, nh n bt b tv t thu xnghi p, chuyn ng i c ch thnh xnghi p qu doanh. c - 24 c s c ch c ch ti u cc, trho n cc bi n php ci tao, n n tuy khng t ng i i m c phi b t nh ng cng bt thu ti sn v qu hu ho , ch c - 11 c s ang tin hnh ci to thch t st v nh n quyt qu hu ho. c nh c Nh vy, c 68/957, t c khong7,1% khng p dng ch tr ng ho b ci to, c nh v c t 24 ng hoc bt hoc t st, khong 2,5%,c ngha l s c p ch trv tm l i i nh kh nng n. n thng 9 nm 1960, Nh n tuy n b hon thnh cng vi c ci to x hi ch ngha c v cng nghi p t bn t doanh. i i Bng 2 cho thy, n 1958 thdoanh nghi p t nhn ch cn chim 2,1% tng sn l ng cng nghi p. n 1960 tht tr ca n l 0%. Cn t tr ca qu doanh th t t ng ng c i 89,9% nm 1960. S 11,1 % cn li l ca cc h tc x , cc t h v mt b phn rt nh p p nhng ng i SX nh c th (29) . Sau ny, nh gi li cuc ci to, ng CSVN nh nhn nhng sai lm: khng n thc hi ng t t ng ca ch t H chMinh l t nghuy cng c li, cng qun l n ch n, mt cch dn ch. Khuyt i ph bin ca cng cuc ci to 1958-1960 l nng vi m mun xo b ngay n kinh t nhi thnh ph n (30) . n u 3/ 1960 -1975 l th k coi nh khng cn doanh nghi p t nhn. Doanh nghi p t nhn i coi l bt h php.Vi c qun l thtr vt t v qun l thtr hng ti u d l hai p ng ng ng chic kho c input v output, lm cho khng mt doanh nghi p t nhn no c th t ti n c. Tuy nhi n trong nn kinh t thiu ht, cc doanh nghi p Nh n v nhp khu khng c th tho m n nhu cu x hi. T 1965, khng qun M bt u nh ph min Bc, m c cng nghi p l ca nh n l mt trong nhng mc ti u ch lm cho s c quyn n c i nh, ca nh n kh c th duy tr l mi tr cc nh kinh doanh t nhn s st. H c . ng ng bt ot ht v nh ng hcn 2 tim nng: 1/ Kinh nghim qun l v kin th c k c n, thut, 2/ Nhng quan h v h i hng n ngoi v Min Nam. Hai tim nng ny ch a c cho php h ng l n ngay nh ng gip h ng st trong ci v ca nhng ci g l t v c, s i h sn xut. Theo l thuyt ch th nn kinh t XHCN t ti d 2 h th c: qu p nh ng, n i nh c doanh v tp th. H tc x hay t h coi l kinh t tp th, t c cng l mt h th c p p c nh x hi ch ngha, v khuyn kh T 1965, cc t h oc pht trin kh t do trong c ch. p cc ngnh nh : sn xut nha, may mc, ch bin thc phm (bnh k o, m, ph, ch), ti ch cao su lm sm l xe, c khnh... Ngoi cc t h cng ti xut hi n nh ng doanh p p, nghi p nh c th m cc ph ng buc phi cho php hot ng p ng nh ng nhu a cu a dng ca tinh h th chin, tuy ch chim mt t l rt nh b trong tng gi trsn nh i l cng nghi p. Ba ni pht trin mnh nht cc t h v h kinh doanh c th th k ng p i ny l Hanoi, Hi Phng v Nam T tr n ton min Bc, t 1965 n 1975 vtrca nh. nh cc khu vc bin i nh sau:

(29) (30)

L s ng CSVN. T.II, 1954-1975. NXB CTQG, HN, 1995, tr.129 ch L s ng CSVN. d, tr. 120, 129. ch

100

Biu 3 Cc thnh ph kinh ttrong cng nghi 1965-1974(31) n p 1965 1972 1974 S lao ng (ng i) 220.851 291.215 ... Khu vc nh n c Khu vc tp th 227.613 304.763 ... Trong t sn xut 31.800 31.980 ... C th 54.706 65.235 66.400... Gi trsn l ng 1960 =100 240,8 261,8 Nh n c 119,1 133,4 Tp th C th 143,1 151,9 % trong tng gi trsn l ng cng nghi p 72,8 70,9 72,2 Nh n c Tp th 23,7 26,2 25,5 C th 3,5 2,9 2,3 min Nam, t h ng li: nh nh c Cc ch ph min Nam u ly tng l doanh gia lm ch da ch tr n n c nh p nh , nhiu bi n php bo h v to iu ki n cc doanh nghi p t nhn pht trin t a. i bo h, ch ph d ch sch thu nh mnh vo hng cng nghi p nhp khu nh ng nh (thu sut 25%), mt s mt hng b cm nhp nh d t may, giy, g dn..., v u i vi c nhp my mc v nguy n li u (thu sut t a 9%) (32) . i Mt trong nh ng tr ngi l ca t bn cng nghi p min Nam l th lc ca Hoa kiu: n H v c nhiu kinh nghim, li c quan h rng kht tr n th gi n 1955, H c n, i. chim 1% t ng s x nghi p cng nghi p min Nam nh ng chim ti 12% v (ri ng trong ch n bin thc phm l 22%, trong sn xut u -35%). Ng Hoa c 12 trong t ng s 35 ng i ngn hng u t . Ngy 3 thng 10/1956, ch ph Ng Dim ban hnh o d s 53 nh nh cm Hoa kiu khng kinh doanh trong 11 ngnh kinh t, trong c xay st ng c c c, c a x g ch bin nng lm sn, nh bt v ch bin hi sn... (trong 11 ngnh ny v ca , n (32) H chim t 85% tng s v i n) . h tr Ch ph cng u i cc nh cng nghi p Vi t Nam v t dng. Nm 1968, , nh n IDC cho vay 495 tri u USD, SOFIDIV cho vay 297 tri u USD... n 1 thng 12 nm 1971 chinh ph Nguyn Vn Thi u cp t dng t 10 t Vi t nam, t ng ng 224 tri u n i ng USD...(33) th v s h trca Ch ph, thvi n trM l ngu cung cp c v k thut ng i i nh n n, v nguy n vt li u cc doanh nghi p t nhn ng Vi t pht trin. Cng phi k n c i nhng quyn l ca s quan v quan ch c cao cp, m vi n trM phi tr nh mt iu ki n i
C cu giai cp x hi mi B thi k 1954-1975. NXB CTQG, 1998,tr. 134. Ni n gim th k 1973, n c ng tr.193 v 1975, tr.109-111,125 (32) Bi ni chuy n ca ph th t- ng Phm Kim Ng Min Nam c) ti tr- ng Qun ch Th c, ngy 23 c( nh thang 2 nm 1968. (32) Nguyn vn Ho. Vt h ng-i Hoa Mi Nam Vi Nam v kin nghcc i s 9-1975./L- u tr nh nh n t ch, Vi n Kinh t h S... c. (33) Phc p nhng cu hi ca qu ti tquc t vkinh t mi Nam Vi Nam, Ngn hng qu gia Vi t n n t c Nam 1968, trang 29.
(31)

101

 duy trch ch cng, to ra t lu v v gy ra qu tr doanh gia ho nhng ng ch n nh vi n ch c v s quan min Nam. T trng tham nhng t m c tn bo ca hai nhm ng nh i i ny cng gp phn tng c th m qu tr t lu v ng nh ch n Trong khi , chin tranh cng c li t th nhu cu chin tranh cng l Vi c cung ng n. cho qun i M v qun i min Nam l mt th tr l ch a tng c cho cc doanh ng n nghi p t nhn. Cho n 1975, theo kim k ti sn ca ch ph thcng nghi p Min Nam c t ng gi nh trti sn c d t tr n 800 tri u USD. Nu theo ti u chun ca Min Bc, c thu 5 cng nh i nhn l mt xnghi p t bn, thMin Nam n 1975 c t 22. 456 xnghi p thuc loi , i v hn 250 ngn cng nhn, trong c khong hn 8.000 xnghi p cng nghi p ch bin i v khoang 100 ngn cng nhn(34) . i Biu 4 Sn l ng cng nghi chbi ca cc c s t nh n kh ln: p n - Vi 250-300 tri u mt/nm; - ng 200.000 tn/nm; - Giy 20.000tn bt giy/nm; - R u 12-14 tri u l t/nm; - Bia 150 tri u l t/nm; - Ch 6.000 tn/nm; - X phng 5-60.000 tn/nm.

(34)

Bn thuyt tr ca Ph th t- ng Tr n Ph- ng vt h kinh t Mi Nam . Ti Ph th t- nh nh nh n ng,7/1975, l- u tr ph th t- HS. IV/431/3. ng.

102

Ngu Bo co i tra t h cng nghi Mi Nam ca U ban k hoch nh n: u nh nh p n n c, 2-6-1975. L u tr Vi n Kinh t h VKT, 346/2A. c. Tuy nhi n cc con s th k tr n khng cho bit phn ca t sn cng nghi p ng ng i Vi t nam l bao nhi u. Theo t ca ph th t (min Nam c) Nguyn vn Ho (Sd c nh ng tr. 35.) thtrong cng nghi p t nhn, cc nh cng nghi p Vi t Nam ch chim khong 18 % t ng s xnghi p v 10% gi trsn l Phn cn li thuc cc nh cng nghi p Hoa kiu. ng. Nhng ng ny tr thng 3/1956 v n mang qu t Trung qu ( i loan), t sau o i c c ch c d 53, h t xin nhp qu t Vi t Nam, kt hn v ng Vi t nam li c th tip tc c ch i i kinh doanh trong nhng lnh vc bch ph Dim cm. Vl , trong thc t rt kh tch nh bch u l phn ca ng Vi t g Vi t, u l phn ca ng Vi t g Hoa. c i c i c Tuy cng nghi p t nhnVi t nam c s pht trin mnh hn tr v hn min Bc, c nh ng v n c 2 nh im rt l l : c n - L thuc rt nhiu vo n ngoi v nguy n li u (bng, bt sa, s thu l, c ng, i c bt m... ca M) v ph t thay th (tr ht l ca Nht ). ng c - C cu rt bt h l: 50% l cng nghi p ch bin n u v gii kht, 80% tp p ng trung Si Gn v ph cn, phn l ci gl sn xut ch l hon tt khu cu c ca sn n i i ng phm... 4/ Th i k c i t o 1975-1979 y l cuc general sterilisation ln th hai tr n quy m c n c. Sau 1975, trong ng cng sn cng c nhiu kin khc nhau trong vi c nh gi v t i t nhng thi v cng nghi p t nhn min Nam. Mt s cho rng y l mt i i i b phn t cc, n n duy trv gip n t ti v pht trin phc v sng nhn dn ch n i trong t h kh khn v thiu th sau chin tranh. Trong i Hi ng ln th IV, thng nh nh 12/1976, v sau trong Nghquyt B ch trs 254/NQ/TW, kin ny v n khng nh c Cc Nghquyt v n tha nhn rng kinh t Min Nam l kinh t nhiu thnh phn, nh. trong thnh phn t bn t nhn l mt thnh phn h php(35). p ng CSVN thnh lp Ban Ci to cng th ng nghi p TBTD min Nam do ng Nguyn Vn Linh lm tr ng ban. L ng tng hot ng lu nm min Nam v am i hiu min Nam, ng Linh rt thn tr trong cng vi c ci to. ng thi n v ch tr ng gip ng v khuyn kh cc doanh nghi p t nhn pht trin sn xut, phc v nhu cu x hi. ch Nh , su trong gn 3 nm t 30 thng T 1975 n 23 thng 3 nm 1978, cc xnghi p t cng nghi p t nhn v n hot ng h php v cng c mt s pht trin nht tuy c p nh, gp rt nhiu kh khn v nguy n li u v ph t thay th. ng Biu 5: Gi trsn l ng cng nghi 1976-1978 (tri 1982) p u N m Quc doanh C th % ca c th trn sn l ng ton ngnh 1976 44.805,3 13.732,9 21%
(35)

Vn ki n i hi CSVN ln th IV, NXB S Tht, 1977, tr. 34 .

103

1977 50.083,4 8.928,6 12,33% 1978 53.001,3 8.072,8 10,31% Ngu Ni n gim Th k 1986, tr.129 n: ng Nh ng t u nm 1978, ch tr ng ci to tri t v nhanh chng chi ph ch i nh sch, th hi n Ch ths 15TTg ca Ch ph ban hnh ngy 16/2/1978. Ch th ny ch nh tr ng xo b kinh t t bn l vn nng bng tr mt, phi tp trung s c cng s c m cng t ng M c gic ch c tr ng Ban ci to. T y bt u p dng t i c ph ng php nh tin hnh min Bc th k 1958-60. Ngy 23 thng 3 nm 1978 chin i d sterilissation bt u: Bmt, bt ng c mt lc hu nh tt c cc doanh nghi p t ch , ng nhn u b khm xt. C my mc l n hng ho v nguy n vt li u u b t thu. Ri ng ch trong cng nghi p c 237.260 n vb khm xt, kim k sn phm v hng ho. Trong i c 31.681 n vbqu hu ho d h th c tr ng mua. Mt b my qun l m c i nh i c nh n c v thay ch c iu hnh sn xut. Mt s ch b bt. Mt s b tr ra n c n c ngoi mang theo nh ng n th hn m n nay v n cn ng ng trong nhng phong tro i ng ch cng cc oan hi ngoi. Kt qu l kinh t t nhn b th ti u, nh ng khng thc ng hi n mc pht trin sn xut. Trong tay nh n v b my qun l do nh n p c ch c c t, sn xut nh n. Cng nm 1978, li mt s c na - v nn kiu, lm cho 300 ngn trong t ng s 1 tri u ng Hoa b i, m li l nhng ng ch kinh doanh l hn c, lm cho sn xut cng i i n th m sa st(36). Kt qu l sn l cng nghi p t doanh t 13,7 t nm 1976 tt xu cn 8,07 t ng ng nm 1978(37) . Hn 2 nm sau, trong 1 vn bn ca Ban Bth ngy 17 thng 6 nm 1980, ng CSVN nhn li v nh ng sai lm ca cng cuc ci to: Nng lc SX ca ph n ln cc XN nh sau khi ci to ch a c s dng tt, nng sut L thp,hi qu kinh t gim,nh chung u n qun lk hn tr c... Tai sn thu c qua ci to bh hng mt mt nhi i sng m u... cng nhn c nhi kh khn hn. Mt s ng i b vi i ra n c ngoi. Tm trng hoi u c, nghi chn nn v bt mn kh ph bin, gy nn s cng thng khng c n thit...(38) Nh ng thc t min Nam sau 1975 khc hn min Bc sau 1954. Doanh nghi p t nhn v n s st qua cc chin d ci to. Mt mt l do tim nng ca n trong n v ng ch c nhng ch da qu t (vai tr ca Vi t kiu v ng Hoa tr n khp th gi Mt khc kh c i i). nng s st ca n cn do c s suy yu v bt lc ca khu vc nh n khu vc ny ng c: b cai sa do vi n trgim mnh, trong khi khu vc t nhn li tip sa t nhng c m li n h lu v h i i i hng v bn b nhiu n ph ng Ty. Doanh nghi p t nhn ch c tm th chong vng sau n nh bt ng nm 1978. n nm 1979, khi kinh t c n bt i c u i vo mt chu k khng hong v sa st nghi m tr thcng nghi p t nhn ng li, ng, c li phc h v tin l n: i

Bo co vt h ng- i Hoa ca Vn phng Hi B tr- ng ngy 7 thng 8 nm 1983,.L- u tr VP nh nh ng CP, HS/1243, 7A, tr. 1. (37) Ni n gim th k 1986, tr. 129 ng (38) Thng bo kin ca Ban Bth- Kt lun Hi nghngy 28 thng 3 /1980 v ci to CTNTBTD min Nam L- u tr VPTW / S 14tbt- .

(36)

104

Biu 6: Gi trsn l ng cng nghip 1979-1981( tri 1982) u N m Quc doanh C th 1979 47.512,9 27.080,9 1980 40.288,9 26.636,2 1981 39.880,7 27.713,6 Ngu Ni n gim Th k 1986 tr. 129. n: ng

5/ Th i k 1979-1985 - bung ra vphr o Vi n trca Li n x v ng u gim st mnh. Vi n trca Trung Qu bct hon c ton. Tr s e do ca Trung Qu Vi t nam quyt vo kh COMECON (thng 8 c c, nh i nm 1978), v do phi chp nhn gi nhp khu ca COMECON, cao gp 2,5 ln gi nhp khu theo ch u i tr y. Cuc cai sa nh h ng rt mnh n vi c thc y c m h c phi chuyn i. nh B chuyn quan tr u ti n l ti Hi nghi TW ln th 6, thng 9 nm 1979. Ln c ng u ti n ng CS a ra ch tr ng ci tri cho SX kinh doanh v cho php bung ra(39). Sau Hi ngh k tr n, c mt lot chuyn bin quan trong : Nghi quyt 40CP thng M nm 1980 cho php n lng c quyn xut nhp khu cu nh n trung ng. Ch i i c th 100CT cho php khon trong nng nghi p. Nghquyt 25CP ngy 21 thng 1 nm 1981 cho php cc xnghi p cng nghi p ca nh n li n kt v cc thnh phn khc, cng c c i t c l thc y cc thnh phn ngoi qu doanh th m pht trin. c Trong khi khu vc Nh n b cai sa, thkhu vc t nhn tip t bng rt nhiu c c dng sa t nhiu ph Cuc bun bn khng ch th c v Li n X, ng u, Lo, a: nh i Campuchia, bun qua c tu vin d ng (Vosco), Vi t kiu gi hng v tin v... to ra c v c vt li u, c my mc thit bv thtr cho cc doanh nghi p t nhn v c kinh t n, ng gia pht trin. nh Biu 7: Gi trsn l ng ca kinh tc th trong cng nghi (40) p 1976 1979 1980 1981 1982 Gi trSL(t ng1970) 1,4 1,0 1,0 1,9 2,8 M c tng tr ng 100 72,1 75,3 135,8 202,1 % trong ton ngnh 30,7 18,2 20,1 30,6 35,9 Tuy nhi n giai on ny v n cn l giai on m c Nh n l n doanh nghi p t nhn c u phi m mm i trong t trng tranh t tranh sng. Ch a c mt chin l ng nh i c no khng d t khot. Nh cch ni ca ng Vi t nam, y l t th tin thoi c nh i nh l nan. Sau th k sterilisation 1978, nh n cho bung ra t 1979, ri t 1982 thy ng i c doanh nghi p t nhn pht trin mnh qu, li c nh ng bi n php kim ch lai. l Ngh quyt ca Plenum III thng 12/1982 v Nghquyt 01 BCT ca B ch tru 1983 v chnh nh
(39) (40)

Nghquyt Hi nghTW ln th 6 ( kho IV). Nh xut bn S tht, 1979, H ni, tr. 63. NGTK1982, tr.179-180. Kimh t c th bao g khng ch cc doanh nghi p t- bn t- nhn m cn c c m cc h kinh doanh th cng nghi p nh

105

 t h kinh t ca thnh ph H Ch Minh. Theo cc ngh quyt nay, mt s doanh n nh nh nghi p t nhn bgii th hoc st nhp vo qu doanh. Mt s btp h li trong cc x c p nghi p h tc v do nh n qun l v k hoch. nhiu thnh ph tr ht l H ni, c p c , c chin d x l cc cn nh bt minh, t c nhng nh m xy m lc coi l rt ch i c sang tr C hn 50 cn nh ca H ni bt thu vch khng ch ng minh ni ngu ng. ch n g lm giu ca m Cng c my chin d li n tip g l X.30, X50... cho php cng c nh. ch i an v khm xt cc gia coi l giu c, t thu t lnh, my nghe nhc, ti vi... (l nh c ch nhng th m th coi nh nhng vt t tr ng cho giu c). Nh ng cng nh i c ng chin d thng 3/1978, cc chin d ny khng xo b kinh t t nhn, n ch lm ch ch c cho kinh t th m s ca dn c th m kh khn, v ch ph li phi iu nh n, i ng nh chnh t t sang hu. Trong khi , cng nghi p t nhn vn tng tr ng u n. Sau nhiu nm b tc v h i, n nm 1985, v Hi nghTW ln VIII, ng quyt ng i mnh dn thtr ho h th kinh t, tr ht l xo b h th gi k hoch c nh ng ng c ng qu lc hu v dn dn p dng gi thtr n thng 12 nm 1986, ti i hi ng ng. VI, ln u ti n c nh ng quyt to bo: tha nhn kinh t nhiu thnh phn, tha nh nhn kinh t hng ho, tha nhn kinh t m... l vn hi m cho doanh nghi p t nhn i pht trin. 6/ Th i k t 1986 n nay Sau i hi ng ln th VI, Nh n li n tip a ra v thi hnh nh ng ch sch i c nh m kinh t, to mi tr thun l ch a tng c tr cho cc doanh nghi p t nhn i ng i c pht trin: Ngy 29 thng 12 nm 1987, Ban hnh Lut u t n ngoi, ch th c chp nhn c nh kinh doanh ca t bn ngoi qu VN. c Ngy 9 thng 3 nm 1988 c mt lc Ch ph ban hnh 2 ngh quan tr ng nh nh ng: Ngh s 27N v kinh t t doanh v ngh 29N v kinh t gia Khng c mt nh nh nh. l nh gi no v cuc ci to kinh hong nm 1978, nh ng 2 bn ngh ny l s phc i nh h ch th c quyn ca doanh nghi p t nhn. i nh n ngy 21 thng 12 nm 1990 Nh n ban hnh Lut doanh nghi p t nhn. c Trong hin php nm 1992, iu 57 khng cng dn Vi t nam c quyn t do nh kinh doanh theo quy ca lut php nh Nhng hnh lang lut php c v c ch th tr m ca d n t boom ca ng i ng i doanh nghi p t nhn. Trong 10 nm, t 1986 n 1995, s x nghi p cng nghi p qu doanh t 3.141 gim c xu cn 2.002. H tc x t 37.649 xu ng p ng1.199, t c l gim i hn 30 ln. Doanh nghi p t nhn trong cng nghi p (doanh nghi p v cng ty) t 567 nm 1986 l n 959 nm 1991 v 6.311 nm 1995, t c l tng hn 11 ln(41). Xt v t ng gi tr sn l ng,th khu vc doanh nghi p t nhn tng nhanh nht:Trong 5 nm (1990-1994) tng 773%,trong khi ton ngnh cng nghi p ch tng 88,9%, trong khu v c nh n tng 102,1%, khu vc tp th c gim 80% (42).
(41) (42)

Ch sch htrv pht trin doanh nghi p nh v va Vi t nam, NXB CTQG,1997, tr.41-42. nh Ni n gim th k 1995,tr.166-167. ng

106

Tuy c s v l n kh mnh trong hn 10 nm qua, nh ng doanh nghi p t nhn Vi t ng nam v n cn l mt b phn rt nh b trong kinh t ni chung v nht l trong cng nghi p. Trong ton nn kinh t, ch n nm 1997 n ch chim khong 3,2% GDP. Trong cng nghi p, phn ca n cn nh b hn: 2,2% nm 1995, 2,3% nm 1996, 2,4% nm 1997(43). Cng n n l u rng s doanh nghi p t nhn tng l n rt nhiu v rt nhanh, nh ng s ph sn cng khng Nh tr h thnh ph H ChMinh, ng ta t rng trong th t. ng p i c nh i (44) gian 1996-1998, t trung b c c 3 doanh nghi p ra thc 1,2 ci cht i . iu nh nh i ch ng t khu vc t nhn rt nng ng nh ng cng y bin ng, n c hi u qu kinh t kh cao, nh ng ri ro cng rt l m by gi ths ri ro khng n t ph nh n nh n, a c trong cc cuc ci to tr y, m n t ch thtr v tu thuc kh nng v bn c nh ng lnh ca bn thn nh kinh doanh. th1: S l ng doanh nghi trong cng nghi p p
40000 35000 30000 25000 20000 15000 10000 5000 0 1986 88
80 60 40 20 0 1986 Qu doanh c Tp th T- nhn

th2: Chs pht trin ca cc khu vc trong cng nghi p

140 120 100

Doanh nghi p H tc x p Cng ty, doanh nghi p t- nhn

90

91

92

93

94

95

88

90

92

94

Remarque Nu k t s bung ra u ti n Hi nghTrung ng ln th 6 nm 1979, 20 nm, t c l mt hoc hn mt th h . Nh ng nu nh li mt qu kh xa gp 10 ln nh n th, ththy rng giai cp t sn cng nghi p Vi t nam nh mt a tr ci x ng. B chn p bi Hoa kiu, ng Php, khi ton dn gii phng th nh t sn b ci to i c nhiu li n tip. 20 nm qua, gi s m iu ki n u thun l thcng ch a th l t i i cho 1 a tr l l n thnh mt con ng b th ch a ni l trng ki n. n i nh ng,
(43) (44)

Ni n gim th k 1997, tr. 29,165. ng Tham lun ca Nguyn thnh Trai, ti Hi tho kinh t kh Francophonie, Hanoi, 1997 i

107

 V mt qu kh nh th lun lun l marginal, giai cp t sn cng nghi p Vi t i nam thiu c v kinh nghim, c quan h v thtr trong v ngoi n v c bi t n, i ng c, l thiu hn mt truyn th bn thn. S t sn cng nghi p vo trong 20 nm qua ng i phn l l parvenue, nhnhng c may chp git v thtr mt ci n c n, c ng, c quyn lc no . Kh c th t mt ai trong s hc 2, 3 hoc 4 l nhng m c i doanh nhn n i ting trong mt ngnh ngh nh th thy tr n th gi x a v nay (mt ng i hoc hai th h hon ton ch a th to ra truyn th ca mt h ng). S h ng ht ng khng th khng li nhng khuyt tt trong t cch ca nhng nh t sn cng nghi p: nh thiu ch t thiu hiu bit v thtr v mi tr kinh doanh,... ni chung l thiu n, ng ng vn ho kinh doanh. Trong quan h v lut php, c mt hi ch ng kh ph c tp. ng l nhng nh i kinh doanh Vi t nam c nng lc hiu bit v chp hnh lut php hn l nng lc ln t trnh lut php hoc phm php. Nu ln gi li qu kh ca h thy l do ca n: c th nhng th k lut php cng sai hoc qu nghi t ng , buc con ng phi khng chp i i hnh n m c th t ti, t c l ph ro. Phn ng pht trin thnh mt thi quen i n ph bin, thm ch thnh bn nng. Sa n khng ch t mt ph m hai ph v hn a, a na. Lut php phi nh th no vi c chp hnh lut php tr thnh l do v iu ki n t ti. Cng cn phi c nhng s h trv gio dc, v thng tin, v v phi c nhng n n, partner cu ht cc doanh nhn vo th gi ng i m h dn t thy c n i dn m s t tin, c nhu cu tin v bng con , h trau d v vn ho kinh c ng s c i doanh. H Ni, thng 6 nm 1999

108

ph lc 3 : Cu hi phng v n

Ng phng vn: i Ngy phng vn: S th t cng ty: C u h iu tra ca MPDF i

Thng 1/1999

A, 1. 2,

Gi i thi u chung H n ng phng vn: t i c Ng phng vn - Gi t ca ng phng vn ? i i nh i c 0, Nam 1, N

3, Ch c v ca ng phng vn ( Ng i ph vn - ly danh thip ca ng i c ng i phng vn v vo mt tr ca bn cu hi tr l c nh c i) 0, 2, 8, 4, Ch doanh nghi p Ph Gim cng ty c Ch c danh khc: 1, 3, 9, Gim cng ty c Tr ng phng Khng c

T n cng ty: Ting Vi t : Ting Anh : Vit tt :

5,

ch cng ty (c th : gi th v tr s): a i n thoi : Fax:

6,

Ng i ph vn - xc bn hot ng ca cng ty theo im: ng nh a a 0, 3, 6, TP H ChMinh Nng Thi B nh 1, 4, 5, B D ng nh H Ni Ni khc:

109

2, Nai ng 5, Hi phng 6, Khng xc nh

B,
Sn phm 7, 8, 9,

CNG TY

Sn phm hoc hot ng ch ca cng ty l g nh ? M ISIC (Ng i ph vn - in sau): ng Ng i ph vn - Sn phm ny l: ng 0, 8, Bn thnh phm? Khc : 1, 9, Thnh phm? Khng tr l i

10, 11, 12, 13,

Sn phm hoc hot ng ch ny chim bao nhi u % t ng doanh thu? nh % Sn phm hoc hot ng khc ca cng ty l g ? M ISIC (Ng i ph vn - in sau) ng Ng i ph vn - Sn phm ny l : ng 0, 8, Bn thnh phm? Khc: 1, 9, Thnh phm? Khng tr l i

14,

Sn phm v hot ng khc ny chim bao nhi u % t ng doanh thu? % T cch php nh n v ngun gc

15,

H y gii th cng ty bt u hot ng nh th no: ch

16,

Ngu g ca cng ty t nhn ny? n c 0, 1, 2, 3, 4, 5, T m kinh doanh nh Kinh doanh c v v ng) hoc thnh vi n khc trong gia ng i (ch nh Kinh doanh c v bn b, nghi p, bn h hoc ng khc ng i ng c i Kinh doanh c mt tc n ngoi (khng cng khai) ng i c Mua li hoc tip qun c s kinh doanh ca nh n c Mua li c s kinh doanh ca mt thnh vi n trong gia nh

110

6, 7, 8, 17,

Mua li c s kinh doanh ca mt ng ngoi i Tha k c s kinh doanh ca mt thnh vi n trong gia nh Ngu g khc: n c 9, Khng tr l i

Qu tr h thnh h th c s hu ca doanh nghi p? Ng i ph vn - l u nh nh nh ng cu hi ny mu lm r tr n vo th im DN ln u ti n bt u hot ng, n i ch khng phi t th im ng k l cng ty t nhn, i 0, 1, 2, 3, 100% s hu t nhn v c lp k t khi bt u khi ng Hi n nay l 100% t nhn, nh ng tr kia thuc s hu hon ton/mt c phn hoc v mt php l c li n quan n s hu cng hoc ch ph nh Hi n nay l 100% t nhn, nh ng tr kia thuc s hu hoc v mt php c l c li n quan n vi c h thnh mt cng ty t nhn l hn nh n Hi n nay v khi bt u hot ng l 100% t nhn, nh ng thuc s hu hoc v mt php l c li n quan n nh n trong mt giai on giao c th Bao lu i, Hi n th s hu phn l thuc t nhn nh ng v php l hoc th ng i n mi thc li n quan n mt DN Nh n c, Hi n th s hu phn l thuc t nhn nh ng v php l hoc th ng i n mi thc li n quan n mt c quan ch ph nh Hi n th s hu phn l thuc t nhn nh ng v php l hoc th ng i n mi thc li n quan n mt h tc x p Tr y c li n kt v mt h tc x c i p Khc: 9, Khng tr l i %

4, 5, 6, 7, 8, 18, 19, 20,

Phn s hu t nhn trong cng ty l bao nhi u?

Ng ng u cng ty v gia ca h hu bao nhi u % cng ty? i nh s % Cc ch s hu khc l ai? Ng i ph vn - m bo rng s% l d t ng s ng i 100% 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, C quan ch ph Trung ng nh C quan ch quyn ph ng hoc tnh nh a Doanh nghi p Nh n c H tc x p T ch c x hi hoc t ch c trc thuc ch ph nh Cc tc Vi t nam khc i Nh u t n ngoi c Ng lao ng i Ng khc: i Khng tr l i Cng v cu hi 19 i % % % % % % % % % %

111

T ng s 21,

100%

Nu ch s hu bao g c ng n ngoi, c ai l Vi t kiu khng? m i c 0, Khng 1, C 8, Khc: 9, Khng tr l i

22,

T cch php nhn hi n nay ca cng ty l g ? 0, 8, T nhn Khc: 1, TNHH 2, 9, C phn Khng tr l i

23, 24,

Th im m cng ty d h th c no thc s bt u hot ng cch y bao i i nh nhi u nm? Vo nm no thcng ty ng k l mt cng ty t nhn h php? p 0, 4, 8, 1998 1994 Khc: 1, 5, 1997 1993 2, 6, 1996 1992 3, 1995 7, 1991 9, Khng tr l i

25,

Ng i ph vn - tr l cu hi ny sau cuc phng vn, Da vo tr l ca cu ng i i 23 v 24, cng ty hot ng bao lu tr khi ng k (v cu tr l l c c i i l hn 1 nm thlm trn v con s gn nht)? n i 0, 3, 6, 8, Ch a Hai nm 11-20 nm Khc: 1, 4, 7, D 1 nm i 3 - 5 nm Tr n 20 nm 2, 5, 9, Mt nm 6 - 10 nm Khng tr l i

26,

Cng ty c thay i no v t cch php nhn ch a k t khi ang k l cng ty t nhn? 0, 8, Khng Khc: 1, 9, C (c th: Khng tr l i )

Cc vn Ba vn quan tr nht nh h ng n hot ng kinh doanh ca cng ty l g ng ? Li t k theo m c quan tr nm vn thc s, Ng phng vn - vit ng c i li cu tr l ca tr ng phng v ghi m s i , 27, 28, Vn quan tr nht ng Vn quan tr th hai ng

112

29, 30,

Vn quan tr th ba ng Thng tin c t quyt v hot ng kinh doanh m cng ty thiu nhiu nh nh i i nht thuc knh vc no (vd: thtr ng cung cp, ngnh)? ng, i

31,

Hi n nay, loi h o to ngn hn no c nht v ng ng u cng nh ch i i i ty? 0, 2, 3, 4, 6, 7, 8, Khng c 1, K nng k ton hoc lm s sch Marketing, bao g qung co m K nng c nhng d v ti ch ca ngn hng ch nh S dng cng ngh m i 5, T ch c sn xut Qun l ( loi qun l no? ) Thm nhp thtr n ngoi ng c Khc: 9, Khng tr l i

32,

ng b bao gi cc tham gia kho o to kinh doanh ngn hn ch a? 0, 8, Ch a Khc: 1, C, bao nhi u v loi h g nh ? 9, Khng tr l i

33,

ng b c phi l thnh vi n ca mt t ch c ngh nghi p hoc hi p hi kinh doanh khc khng? 0, 8, Khng Khc: 1, 9, C, (c th: Khng tr l i )

34,

Nu c, ng b h ng nhng l gkhi l thnh vi n? (Vd: thng tin c i ch v thtr cng ngh , lut l v quy i di n ch tr gio dc o to, bo ng, nh, nh , him, vay l i sut u i, cc d v ti ch khc) ch nh

Lao ng 35, C bao nhi u ch s hu v thnh vi n gia h vi c th xuy n cho nh lm ng cng ty? (Ng phng vn - Cu hi ny bao g c chu gi v trai v t ng t) i m Ch th c hi n nay c bao nhi u lao ng n l ng th xuy n di hn v theo h nh ng p lao ng ti cng ty ng b (bao g thnh vi n gia ng m nh)? Ng i ph vn - a tr l ca cu 36 vo mc ph h d y: ng i p i

36, 37,

113

0, D 50 i 4, 200-249 8, Khc: 38, 39,

1, 50-99 5, 250-299

2, 100-149 6, 300-499 9, Khng tr l i

3, 150-199 7, 500 v tr n

T thc t, c bao nhi u lao ng n l ng th xuy n di hn v theo h nh ng p ng lao ng ng b ang thu ? Ng i ph vn - a tr l ca cu 38 vo mc phh d y: ng i p i 0, D 50 i 4, 200-249 8, Khc: 1, 50-99 5, 250-299 2, 100-149 6, 300-499 9, Khng tr l i 3, 150-199 7, 500 v tr n

40,

Ng i ph vn - da vo tr l ca ng phng vn cho cu 36 v 38: ng i i c 0, 1, 2, 8, Slao ng ch th c v thc t l bng nhau nh Slao ng thc t l hn slao ng ch th c n nh Slao ng ch th c l hn slao ng thc t nh n Khc: 9, Khng tr l i

Ng i ph vn - cc cu hi sau y nhm t hiu s l lao ng thc t: ng m ng 41, 42, Hi n nay ngb thu bao nhi u lao ng lm bn th gian v/hoc theo th v? i i Cc lao ng th xuy n hi n lm vi c theo loi h lao ng no? ng p ng 0, 2, 3, 4, 6, 8, 43, 44, H theo ngy p ng 1, H theo thng p ng H di hn d 6 thng p ng i H 6 thng hoc tr n 6 thng (nh ng d 1 nm) p ng i H hng nm p ng 5, H nhiu nm p ng Khng h h vi c th xuy n di hn p ng, lm ng Khc: 9, Khng tr l i

Bao nhi u lao ng th xuy n l n? ng Ng i ph vn - t ton sau, S lao ng n th xuy n chim bao nhi u % ng nh ng trong t ng s lao ng th xuy n? ng % Ng i ph vn - a tr l ca cu 44 vo mc phh d y: ng i p i 0, 3, 6, 8, Khng 26-50% 91-99% Khc: 1, 4, 7, 9, 1-10% 51-75% 100% Khng tr l i 2, 5, 11-25% 76-90%

45,

114

46, 47,

T ng s ng lao ng th xuy n (gia ngn hn v di hn) khi doanh i ng nh, nghi p khi s lc ban u? Ng i ph vn - a tr l ca cu 46 vo mt trong cc mc phd y ng i i 0, D 50 i 1, 50-99 2, 100-149 3, 150-199 4, 200-249 5, 250-299 6, 300-499 7, 500 v tr n 8, Khc: 9, Khng tr l i T ng s ng lao ng th xuy n (gia ngn hn v di hn) khi cng ty i ng nh, ch th c ng k l cng ty t nhn h php? nh p Ng i ph vn - a tr l ca cu 48 vo mt trong cc mc d y: ng i i 0, D 50 i 4, 200-249 8, Khc: 1, 50-99 5, 250-299 2, 100-149 6, 300-499 9, Khng tr l i 3, 150-199 7, 500 v tr n

48,

49,

50,

ng b thu lao ng nh th no? 0, 2, 3, 4, 8, Qua c quan lao ng nh n c Trc tip quan qung co Trc tip qua quan h c nhn Trc tip qua gi thi u i Khc: 1, T ch c tuyn dng t nhn

9, Khng tr l i

51,

T ng chi ph hng thng cho lao ng ti doanh nghi p l bao nhi u (bao g tin m cng, th ng, trcp, thu v bo him x hi)? Ng phng vn s phi chuyn i i thnh ci phtheo thng nu ng tr l phng vn khng cho bit, i i ng/thng Ng lao ng hi n nay p ng y u cu v k nng ca ng b ch a? i 0, 1, 8, Ch a, B lun: nh R B lun: i, nh Khc:

52,

9, Khng tr l i

53,

ng b c o to cho ng lao ng khng? i 0, 1, Khng, Vsao khng? C, H y cho bit, (loi g cho ai, th xuy n khng, th gian bao lu) , ng i

8, 54,

Khc:

9,

Khng tr l i

ng b c gp kh khn khi tuyn dng ng lao ng khng c k nng khng? i

115

0, 8, 55,

Khng Khc:

1, 9,

C, Vn g Khng tr l i

ng b c gp kh khn khi tuyn dng lao ng c tay ngh k thut khng (v d, k s , ng ng my, ngh nhn)? i 0, 8, Khng Khc: 1, 9, C, Vn g Khng tr l i

56,

ng b c gp kh khn khi tuyn dng nhn vi n vn phng khng (marketing, qun l)? 0, 8, Khng Khc: 1, 9, C, vn g ? Khng tr l i

Ti ch nh 57, Vn l nht ng b gp phi v ti ch v hot ng kinh doanh l g n nh i i ?

Ngu ti ch no l ch yu v hot ng kinh doanh ca ng b? Ng i n nh i i ph vn - ch hi mt trong cc cu t 58 n 61, ng 58, ... Lc ban u hoc trong 6 thng u ti n sau khi ng k? 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 59, Tin tit kim c nhn, ca gia v bn b nh Vay ca gia v bn b nh Tin ca ng cho vay ti ph ng (quen bit) i a Vay ca ngn hng th ng mi hoc u t Vay ca ngn hng hoc t ch c t dng n ngoi n c Ngu tin ca ti t hot ng kinh doanh hi n nay hoc cc kinh doanh n khc, (c th: ) Vay ca ng lao ng i T dng ca ng cung cp/ tin khch hng ng tr n i c Khc: 9, Khng tr l i

... Khong th gian gia 6 thng u v nm u ti n sau khi ng k? i 0, 1, 2, 3, 4, Tin tit kim c nhn, ca gia v bn b nh Vay ca gia v bn b nh Tin ca ng cho vay ti ph ng (quen bit) i a Vay ca ngn hng th ng mi hoc u t Vay ca ngn hng hoc t ch c t dng n ngoi n c
116

5, 6, 7, 8, 60,

Ngu tin ca ti t hot ng kinh doanh hi n nay hoc cc kinh doanh n khc, (c th: ) Vay ca ng lao ng i T dng ca ng cung cp/ tin khch hng ng tr n i c Khc: 9, Khng tr l i

... Gia nm th nht v nm th ba sau khi ng k? 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, Tin tit kim c nhn, ca gia v bn b nh Vay ca gia v bn b nh Tin ca ng cho vay ti ph ng (quen bit) i a Vay ca ngn hng th ng mi hoc u t Vay ca ngn hng hoc t ch c t dng n ngoi n c Ngu tin ca ti t hot ng kinh doanh hi n nay hoc cc kinh doanh n khc, (c th: ) Vay ca ng lao ng i T dng ca ng cung cp/ tin khch hng ng tr n i c Khc: 9, Khng tr l i

61,

... Sau ba nm k t khi ng k? 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, Tin tit kim c nhn, ca gia v bn b nh Vay ca gia v bn b nh Tin ca ng cho vay ti ph ng (quen bit) i a Vay ca ngn hng th ng mi hoc u t Vay ca ngn hng hoc t ch c t dng n ngoi n c Ngu tin ca ti t hot ng kinh doanh hi n nay hoc cc kinh doanh n khc, (c th: ) Vay ca ng lao ng i T dng ca ng cung cp/ tin khch hng ng tr n i c Khc: 9, Khng tr l i

62,

ng b c s dng v ca ng Vi t nam s n ngoi khng? Ng i n i ng c ph vn - cu ny c mu ni n c cng dn Vi t nam hi n ang s n ng n ng c ngoi v Vi t kiu, 0, 8, Khng Khc: 1, 9, C, Ca ai v u? Khng tr l i

63,

T khi hot ng v t cch l cng ty t nhn ang k ch th c, bao gi i nh ng b th vay v ngn hng ch a? n 0, 1, 2, Ch a, Vsao khng? C, nh ng khng Vay loi g c, ? C, v vay ngn hn (t a 6 thng) c i

117

3, 4, 8, 64,

l i sut th hn i t n ngn hng C, v vay di hn c l i sut th hn i t n ngn hng C, vay c di hn v ngn hn c di hn: t n ngn hng ngn hn: t n ngn hng Khc:

th hn i l i sut l i sut th hn i 9, Khng tr l i

T khi bt u hot ng v t cch l cng ty t nhn ng k ch th c, ng i nh b nhn bao nhi u khon vay ngn hn (d 6 thng)? c i 0, Khng 4, B n 8, Khc: 1, Mt 5, Nm 9, Khng tr l i 2, Hai 6, Tr n nm 3, Ba

65,

Hi n nay ngb c cn vay ngn hn khng? 0, 1, 2, 3, 4, 8, Khng, ti khng cn vay hi n nay, C, ti cn vay cho v hot ng chung n C, ti cn vay tr l i cc khon vay khc C, ti cn vay mua thit b C, ti cn vay Khc: 9,

Khng tr l i

66,

Nu c, ng b th vay ngn hn bng tin g ch ng ? 0, Vi t nam ng 8, Khc: 1, Ngoi t mnh 2, Khng quan tr ng 9, Khng tr l i

67,

M c kh nh th no vay ngn hn ca mt ngn hng? c 0, 3, 8, Rt d Rt kh Khc: 1, Kh d 2, 9, T ng kh i Khng tr l i

68,

T khi bt u kinh doanh v t cch cng ty t nhn ng k ch th c, ng b i nh nhn bao nhi u khon vay di hn (t 6 thng tr l n) t cc t ch c ti c ch nh? 0, Khng 4, B n 8, Khc: 1, Mt 5, Nm 2, Hai 6, Tr n nm 9, Khng tr l i 3, Ba

69,

Hi n nay ng b c cn vay di hn khng?

118

0, 1, 2, 3, 4, 5, 8, 70,

Khng, ti khng cn ngay by gi , C, ti cn vay ci tin hoc m rng c s sn xut C, ti vay mua thit bm i C, ti cn vay tng v hot ng n C, ti cn vay phc v nghi n c u v pht trin mt sn phm m i C, ti cn vay Khc: 9, Khng tr l i

Nu c, ng b th vay di hn bng tin no? ch ng 0, Vi t nam ng 8, Khc: 1, Ngoi t 9, Khng tr l i 2, Khng quan tr ng

71,

ng b c gp kh khn khi mu c ngoi t vo lc m cn khng? n nh 0, 2, 8, Khng 1, C, vn g ? 9, Khng tr l i

Khng bit: ti khng c nhu cu Khc:

72,

Cho bit m c kh khn hi n nay khi vay di hn bng tin ngVN ca mt ngn hng? 0, 3, 8, Rt d Rt kh Khc: 1, Kh d 2, T ng kh i

9, Khng tr l i

73,

Kh khn ch yu vay l: c 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, Hnh ch quan li u: ti khng bit ai ngn hng nh Khng tin cho vay c M c cho vay khng p ng y u cu Ngn hng th cho vay cc khon l hn ch n Ng ta th khch hng thuc khu vc qu doanh hn i ch c Ng ta khng th loi h kinh doanh ca ti i ch nh Ng ta y u cu th chp l hn kh nng ca ti i n (Chi tit v khon th chp: ) Ngn hng khng sn sng cho vay vhn ch trn l i sut Khc: Khng tr l i

74,

ng b c bn mt phn ti sn doanh nghi p gy v khng? nh n 0, Khng 1, C 8, Khc: 9, Khng tr l i

119

 t c bn u 75, Tu i trung b ca thit bca ng b l bao nhi u? nh 0, 2, 4, 8, 76, D 1 nm i T 5 n 10 nm Tr n 20 nm Khc: 1, 3, 9, 1 n 3 nm T 10 -20 nm Khng tr l i

Thit b(trgi, khng phi s l ca ng b sn xut u ? ng) c 0, 3, 6, 8, Vi t nam Nht bn Bc M Khc: 1, 4, 7, 9, Cc n ASEAN c 2, Hn qu c N ng khc c 5, Ty u ng u v cc n thuc Li n X c c Khng tr l i

77,

ng b lm nh th no c nh x ng hi n nay? 0, 1, 3, 4, 5, 8, Mua li, Vo nm no? Ca ai? Tha k, 2, l ti sn ca mt thnh vi n gia nh Ti thu theo thng, Ca ai? Ti thu theo nm, Ca ai? Ti thu nhiu nm, Ca ai? Khc: 9, Khng tr l i

78,

ng b lm th no c t s dng cho kinh doanh? 0, 1, 3, 4, 5, 8, Mua quyn s dng, Vo nm no? Ca ai? Tha k, 2, l ti sn ca mt thnh vi n gia nh Ti thu theo thng, Ca ai? Ti thu theo nm, Ca ai? Ti thu nhiu nm, Ca ai? Khc: 9, Khng tr l i

79,

ng b c y giy tch ng minh quyn s dng t h php khng? p 0, 2, 8, Khng 1, C, ti c , k c s , C, ti c giy t h php, nh ng khng c s , p Khc: 9, Khng tr l i

80,

Nu ng b c quyn s dng t, cho bit ni dung v th hn ca quyn s i dng t:

120

Nguyn li u 81, Trgi ca phn nguy n li u v bn sn phm u vo do ng b nhp khu hoc nhp qua mt cng ty nhp khu chim t l l bao nhi u? % Ng cung cp ch v nguy n li u ti ch cho ng b l ai? i nh 0, 2, 4, 5, 6, 8, 83, Mt doanh nghi p nh n c Mt cng ty t nhn ch a ng k Mt h tc x p Mt Cty li n doanh v n ngoi i c Mt Cty 100% v n ngoi n c Khc: 1, Mt cng ty t nhn c ng k 3, Ch ph nh

82,

9, Khng tr l i

Ng cung cp ch v nguy n li u nhp khu l ai? i nh 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, Mt doanh nghi p nh n c Mt cng ty bn l t nhn ca Vi t nam c ng k Khch hng n ngoi c Mt cng ty t nhn ch a ng k Mt cng ty bn bun, i l th ng mi t nhn Mt cng ty th ng mi qu doanh c Mua trc tip ca ng cung cp n ngoi i c Mt cng ty th ng mi n ngoi c Khc: 9, Khng tr l i

84,

ng b c th nhn nguy n li u m bo v sl v cht l c c ng ng theo y u cu vo lc cn khng? 0, Khng bao gi 4, Khc: 1, i khi 2, Th xuy n ng 9, Khng tr l i 3, Lun lun

Thtr ng v bn hng 85, Phn l khch hng ca ng b l thtr no? Ng i ph vn - mu n ng ng n hi khch hng trc tip ch khng phi khch hng cu c i ng, 0, 3, 5, 6, 7, 8, Ti ch 1, Ton qu c 2, ASEAN Nht bn 4, Cc n ng khc c Ty u: ng u v cc n thuc Li n X c c Bc M Khc: 9, Khng tr l i

121

86,

Phn l khc hng cu c ca ng b l thtr no? n i ng ng 0, 3, 5, 6, 7, 8, Ti ch 1, Ton qu c 2, ASEAN Nht bn 4, Cc n ng khc c Ty u: ng u v cc n thuc Li n X c c Bc M Khc: 9, Khng tr l i

87,

Khch hng ch yu ca cng ty l ai? Ng i ph vn - mu hi khch hng ng n ca cng ty ch khng phi khch hng cu c i ng, 0, 2, 4, 5, 6, 7, 8, Ng Vi t nam i 1, H tc x ca Vi t nam p 3, C quan ch ph trung ng nh C quan ch quyn ph ng/tnh nh a Ng n ngoi i c Cng ty n ngoi (k c i l) c Khc: Cng ty t nhn Vi t nam Doanh nghi p nh n VN c

9,

Khng tr l i

88,

ng b c bao nhi u khch hng ch nh? 0, Mt 4, Tr n 25 8, Khc: 1, 2 n 5 2, 6 n 10 9, 3, 11 n 25 Khng tr l i

89,

Sn phm ca cng ty c xut khu khng (do cng ty hoc qua th ng nhn)? c 0, 1, 2, 3, 4, 5, 8, Khng C, xut khu trc tip cho khch hng (bn l) n ngoi c C, xut khu trc tip cho i l n ngoi bn n ngoi c c C, xut khu qua doanh nghi p nh n cho khch hng n ngoi c c C, xut khu qua mt c quan ch ph cho khch hng n ngoi nh c C, xut khu qua mt cng ty th ng mi t nhn Vi t nam cho khch hng n ngoi, c Khc: 9, Khng tr l i

Ng i ph vn - nu tr l cho cu 89 l "khng" thchuyn lun qua cu 94, ng i 90, 91, Nu vy, trgi hng ho xut khu chim t l bao nhi u tr n t ng sn l c ng? % Ng phng vn - a cu tr l tr n vo mc phh d y: i i p i 0, Khng 1, 1 n 10% 2, 11-25%

122

3, 6, 8, 92,

26-50% 91-99% Khc:

4, 7,

51-75% 100%

5, 9,

76-90%

Khng tr l i

Nu ng b sp xut khu, ng b s quyt th no v vn sn phm no s nh xut khu, cht l ra sao v gi l bao nhi u? ng

93,

Nu ng b sp xut khu, tr ngi ch v ng b l g nh i i ? 0, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, Khng c 1, Thu xut khu c bi t Thiu hiu bit v thtr n ngoi ng c Phi h l qu nhiu i Thu nhp khu cao v hng nhp sn xut hng xut khu c cht i i l ng Ch sch v quy c s phn bi t bt l v ngnh ang kinh doanh nh nh i i i Mt qu nhiu th gian ph chun i c Trung gian mi gi i qu nhiu trong phn l i, i Khc: 9, Khng tr l i

94,

Nu ng b s khng xut khu, vsao khng

Ng i ph vn - nu cu 94 tr l thchuyn lun qua cu 98 ng c i 95, Nu ng b xut khu, h y cho bit t l gia doanh thu trong n v xut khu thay c i t ng quan v nhau nh th no t khi bt u cho n cu nm 1998? i i 0, 1, 2, 8, 96, Khng thay i Doanh thu trong n tng l n v doanh thu xut khu gim c Doanh thu trong n gim v doanh thu xut khu tng l n c Khc: 9, Khng tr l i

Nu ng b xut khu sang cc n chu , thtr xut khu ca ng b thay c ng i nh th no k t khi bt u cho n cu nm 1998? i 0, Khng thay i 8, Khc: 1, Doanh thu tng 2, Doanh thu gim 9, Khng tr l i

97,

Nu ng b xut khu sang Ty u, thtr ny thay i nh th mno t khi bt ng u cho n cu nm 1998? i

123

0, Khng thay i 8, Khc: 98,

1, Doanh thu tng

2, Doanh thu gim 9, Khng tr l i

th cnh tranh ch yu ca cng ty ng b l ai? (ch ch mt) i n 0, 2, 4, 6, 7, 8, Khng c cnh tranh 1, Cng ty t nhn l n 3, H tc x p 5, Li n doanh v n ngoi ti ph i c a Hng nhp khu Khc: Cng ty t nhn loi nh Doanh nghi p nh n c Cng ty n ngoi c ng 9, Khng tr l i

My t nh 99, 100, ng b s dng bao nhi u my t trong cng ty? nh Ng i ph vn - a tr l ca cu 99 vo mc phh d y: ng i p i 0, Khng c 4, 6 n 10 8, Khc: 1, Mt 5, 11 n 20 2, Hai 6, Tr n 20 3, 3 n 5 9, Khng tr l i

Ng i ph vn - nu tr l ca cu 100 l "khng" thchuyn qua cu 107 ng i 101, Cng ty s dng my t lm g Ghi li tt c cc ng dng nh ? A, C, E, G, H, 102, Son tho vn bn Lp d ton ti ch nh Truy cp Internet Qun l hng d tr Khc: B, D, F, K ton Thit k Th i n t I: Khng tr l i

ng b c s dng th i n t trong cng vi c kinh doanh khng? 0, Khng 1, C 8, Khc: 9, Khng tr l i

103,

ng b c s dng Internet phc v kinh doanh khng? 0, Khng 1, C 8, Khc: 9, Khng tr l i

104,

Nu c, ng b s dng Internet lm g ?

105,

My t trong cng ty c lp thnh mng khng (ni b v li n mng gia cc nh c vn phng)?

124

0, 8, 106,

Khng Khc:

1,

C, Nu c, phn mm g ? 9,

Khng tr l i

My t ca ng b c ci lp (ghi li tt c nu c s dng): nh c A, B, C, D, E, H, c ng t 1 gigabyte tr l n c ng c t x l t 486 tr l n c c ng c tn s t 133 megahertz tr l n RAM t 16 megabyte tr l n CD-ROM F, Khc: I,

Modem Khng tr l i

C,

ch Doanh nghi p Ng i ph vn - Cc cu hi phn ny dnh cho ng ng u cng ty ng i

107,

Ni sinh ca ng b u? 0, 3, 5, 7, 8, H ni 1, Thnh ph ph Bc a Thnh phmin Trung TP H ChMinh Nng thn min Nam Khc: 2, Nng thn min Nam 4, Nng thn min Trung 6, Thnh phmin Nam 9, Khng tr l i

108, 109,

Tu i: Ng i ph vn - a tr l ca cu 108 vo mt trong cc mc phh d y : ng i p i 0, D 30 i 4, 45 n 49 8, Khc: 1, 30 n 40 5, 50 n 54 2, 35 n 39 6, 55 n 59 3, 40 n 44 7, 60 tr l n Khng tr l i

9,

110,

Dn tc? 0, 8, Vi t nam Khc: 1, 9, Trung qu c Khng tr l i

111,

ng b c phi l ng ch yu ch trch nhim t lc u trong vi c h thnh i u nh doanh nghi p ny khng? 0, 2, 8, Khng 1, ng, ti l ng ch yu i ng, ti l mt trong nhng ng i Khc: 9, Khng tr l i

112,

Nu khng phi, ng b c quan h nh th no v nhng ng ? i i

125

113,

ng b c phi l ng ch trch nhim ch khi ng k cng ty l cng ty t i u nh nhn? 0, 2, 8, Khng 1, ng, ti l ng ch trch nhim ch i u nh ng, ti l mt trong s Khc: 9, Khng tr l i

114,

ng b gi ch c v ny hoc t ng t trong cng ty bao lu? Ng i ph c ng vn - cu hi c ng tr li th gian tr khi ch th c ng k, c i c nh 0, 3, 6, 8, D 6 thng i 2 n 3 nm 5 n 6 nm Khc: 1, 6 thng n 1 nm 4, 3 n 4 nm 7, Tr n 6 nm (c th: 9, Khng tr l i 2, 1 n 2 nm 5, 4 n 5 nm )

115,

ng b hoc cc thnh vi n trong gia hi n ang c v trong bao nhi u doanh nh n nghi p t nhn khc (ch th c hoc khng ch th c)? nh nh 0, 4, 8, Khng Tr n ba Khc: 1, Mt 2, 9, Hai Khng tr l i 3, Ba

116,

Ng i ph vn - ch hi cu ny khi ng phng vn min Trung v min Nam: ng i ng b hoc thnh vi n trong gia l ch bao nhi u doanh nghi p t nhn tr nh c nm 1975 (ton b hoc mt phn)? 0, 4, 8, Khng Tr n ba Khc: 1, Mt 2, 9, Hai Khng tr l i 3, Ba

117,

Ng i ph vn - y l cu hi tip theo cu hi tr cu 116: ng c, c gxy ra v phn v ca ng b trong cc doanh nghi p tr y? i i n c 0, 3, 8, Bn i 1, T b Bch ph ng ca nh Khc: 2, 4, 9, Rt ra khi doanh nghi p Nh n tip qun c Khng tr l i

118,

ng b cn c ni lm vi c no khc ngoi cng ty ny khng? 0, Khng 1, C, 8, Khc: 9, Khng tr l i

119,

Nu vy, ng b cn ch th c lm vi c ni no khc? nh

126

0, 2, 4, 6, 7, 8, 120,

Mt doanh nghi p nh n c 1, Ch quyn ph ng nh a 3, Mt t ch c x hi 5, Mt cng ty t nhn Vi t nam c ng k Mt cng ty n ngoi c Khc: 9,

Ch ph trung ng nh Mt h tc x p Mt doanh nghi p gia nh

Khng tr l i

Nu vy, iu gc ngha l nht m ng b thu nhn t cng vi c kia? n c 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, Xy dng quan h v ng cung cp i i Xy dng quan h v khch hng i Xy dng quan h v c ng cung cp v khch hng i i m bo thu nhpkhi cng ty ny ng ca Ti cn th m tin Phc l ngh nghi p nh l ng h u, bo him x hi,v,v,, i V cho cng vi c kinh doanh hi n nay (Gii th n ch: ) Quan h ch tr nh Khc: 9, Khng tr l i

121,

C ai khc trong gia ng b lm vi c trong khu vc t nhn? nh 0, Khng 1, C 8, Khc: 9, Khng tr l i

122,

Nu vy, l ai v v c ng vg i ?

Gio dc v o to 123, Tr h vn cao nht ca ng b l cp no ? nh c 0, 1, 3, 5, 6, 8, 124, D 12 nm (c th s nm: i ) Bng trung h c 2, Ch ng ch o to Bng c nhn 4, Ph tin s (h o to ca Li n X c) Thc s (h o to ph ng Ty) Tin s Khc: 9, Khg tr l i

Nu vy, ng b i h th m bao nhi u nm sau khi t nghi p trung h c t c? 0, 4, 7, 8, Khng 1, Mt B n 5, Nm Tr n 7 nm (c th: Khc: 2, Hai 6, Su ) 9, 3, Ba Khng tr l i

127

125,

ng b bao gira n ngoi h hoc o to ch a? c c 0, Ch a 1, C 2, Khc: 9, Khng tr l i

Ng i ph vn - nu tr l ca cu 125 l "khng" thchuyn qua cu 133 ng i 126, Nu vy, bao nhi u ln? 0, Mt 4, Nm 8, Khc: 127, 1, Hai 2, Ba 5, T 6 tr l n (c th: 3, B n ) Khng tr l i

9,

Trong nhng ln , bao nhi u ln tr 1991? c 0, 4, 6, 8, Khng 1, Mt B n 5, Nm T 6 tr l n (c th: Khc: 2, Hai ) 9, 3, Ba Khg tr l i

128,

Ng i ph vn - ch hi ng phng vn min Trung v min Nam: ng i c Trong nhng ln , bao nhiu ln tr 1975? c 0, 4, 6, 8, Khng 1, Mt B n 5, Nm T 6 tr l n (c th: Khc: 2, Hai ) 9, 3, Ba Khg tr l i

129, 130,

Nu ng b ra n ngoi, ng b bao nhi u lu hoc hoc o to? c thng Ng i ph vn - a cu tr l tr n vo mc phh d y: ng i p i 0, 1, 2, 5, 8, D 3 thng i T 3 thng tr l n nh ng d 1 nm (c th i Mt nm 3, hai nm 4 n 5 nm 6, 6 n 9 nm Khc:

4, 7, 9,

) ba nm Tr n 10 nm Khng tr l i

131,

Nu ng b ra n ngoi, lnh vc h tp hoc o to l g c c ? 0, 3, 8, Khoa h x hi c Kinh doanh Khc: 1, 4, Khoa h t nhi n c 2, K thut o to tay ngh k thut 9, Khng tr l i

132,

Nu ng b ra n ngoi, ni h tp hoc o to ch yu l u? c c c

128

0, 2, 3, 4, 6, 8,

Trung qu c 1, Li n X c ng u (tr nhng n CH thuc Li n X c) c Cc n cng sn khc (c th: c Australia 5, Ty u Hoa k 7, ng Nam Khc: 9, Khng tr l i

Qu tr cng tc nh 133, Cng vi c ch yu ca ng b th k tr khi bt u h thnh doanh nghi p ny i c nh l g ?

134,

ng b lm vi c u tr khi bt u doanh nghi p ny? c 0, 2, 4, 5, 6, 8, C th: Mt doanh nghi p Nh n c 1, Ch quyn ph ng nh a 3, Khu vc sn xut t nhn khng ch th c nh Khu vc d v t nhn khng ch th c ch nh Mt cng ty t nhn khc 7, Khc: 9, Mt B thu ch ph c nh Mt H tc x p

y l cng vi c u ti n Khng tr l i

135,

Ch c v cao nht ca ng b khi lm cng vi c tr n?

136,

bao ging b lm vi c cho mt doanh nghi p nh n ch a? c 0, 2, 8, Ch a 1, C, nh ng hi n nay thkhng C, v hi n ti v n ang lm Khc: 9, Khng tr l i

137,

Nu vy, trong bao lu? 0, 3, 5, 8, D 1 nm i 1, 3 n 5 nm 4, T 10 nm tr l n (c th: Khc: 1 nm 6-10 nm 2, ) 9, 2 nm Khng tr l i

138,

ng b bao gi lm vi c trong c quan nh n ch a (tr qun s)? c

129

0, 2, 8, 139, 140,

Ch a 1, C, nh ng hi n nay khng C, v hi n ti v n ang lm Khc: 9,

Khng tr l i

Nu vy, t khi no n khi no? Ng i ph vn - Bao lu? T ton v a cu tr l vo mc ph h d ng nh i p i: 0, 3, 5, 8, D 1 nm i 1, 3 n 5 nm 4, T 11 nm tr l n (c th: Khc: 1 nm 6-10 nm 2, ) 9, 2 nm Khng tr l i

141,

Nu vy, ng b lm vi c cho ch ph trung ng hay ch quyn ph ng? nh nh a 0, 2, 8, Ch ph trung ng nh C hai Khc: 1, Ch quyn ph ng nh a 9, Khng tr l i

142,

ng b bao gi lm vi c trong lnh vc qun s ch a? 0, 8, Ch a Khc: 1, C 2, C, v hi n v n ang lm 9, Khng tr l i

143, 144,

Nu vy, t khi no n khi no? Ng i ph vn - Bao lu? T ton v a tr l vo mc ph h d y: ng nh i p i 0, 3, 5, 8, D 1 nm i 1, 3 n 5 nm 4, T 11 nm tr l n (c th: Khc: 1 nm 6-10 nm 2, ) 9, 2 nm Khng tr l i

145,

ng b c phi l ng vi n ng Cng sn khng? 0, Khng 1, C 8, 9, Khc: Khng tr l i

146, 147,

Nu c, bao nhi u nm? Ng i ph vn - a tr l tr n vo mc ph h d y: ng i p i 0, 3, 6, 8, D 1 nm i 3 n 5 nm 16-20 nm Khc: 1, 4, 7, 1 nm 2, 6-10 nm 5, T 21 nm tr l n 9, 2 nm 11-15 nm Khng tr l i

130

148,

C ai (tr ng b) trong gia ng b hi n l ng vi n ng Cng sn Vi t nam nh khng? (Ng i ph vn - gia y g c ng b, c ch bc) ng nh m 0, 9, Khng 1, Khng tr l i C 8, Khc:

149,

ng b bao gi lm vi c n ngoi ch a? Ng i ph vn - cu ny khng c ng cp n cc chuyn i cng tc n ngoi m ch hi v th gian hnh ngh n c i c ngoi 0, 9, Ch a 1, Khng tr l i C 8, Khc:

Ng i ph vn - nu tr l ca cu 149 l "khng" thchuyn qua cu 161 ng i 150, Nu vy, bao nhi u ln ng b ra n ngoi lm vi c? c 0, 3, 8, 151, Mt Hn 3 Khc: 1, Hai 2, 9, Ba Khng tr l i

Trong nhng ln , bao nhi u ln tr 1991? c 0, 4, 8, Khng Hn 3 Khc: 1, Mt 2, 9, Hai Khng tr l i 3, Ba

152,

Ng i ph vn - ch hi ng phng vn min Trung v Nam ng i c Trong nhng ln , bao nhi u ln tr 1975? c 0, 4, 8, Khng Hn 3 Khc: 1, Mt 2, 9, Hai Khng tr l i 3, Ba

153, 154,

Nu ng b ra n ngoi lm vi c, ng b li t ng cng bao nhi u thng? c thng Ng i ph vn - a cu hi tr n vo mc ph h d y: ng p i 0, 1, 2, 5, 7, 8, D 3 thng i T 3 thng tr l n nh ng d 1 nm (c th: i mt nm 3, hai nm 4-5 nm 6, 6-9 nm T10 nm tr l n Khc: 9,

4,

) ba nm

Khng tr l i

131

155, 156,

Nu ng b ra n ngoi lm vi c, th gian tr 1991 l bao nhi u thng? c i c thng Ng i ph vn - a cu tr l tr n vo mc ph h d y: ng i p i 0, 1, 2, 5, 7, 8, D 3 thng i T 3 thng tr l n nh ng d 1 nm (c th: i mt nm 3, hai nm 4-5 nm 6, 6-9 nm T10 nm tr l n Khc: 9,

4,

) ba nm

Khng tr l i

157,

Ng i ph vn - ch hi nhng ng phng vn min Trung v Nam ng i c Nu ng b ra n ngoi lm vi c, th gian tr 1975 l bao nhi u thng? c i c thng Ng i ph vn - a cu tr l tr n vo mc phh d y: ng i p i 0, 1, 2, 5, 7, 8, D 3 thng i T 3 thng tr l n nh ng d 1 nm (c th: i mt nm 3, hai nm 4-5 nm 6, 6-9 nm T 10 nm tr l n Khc: 9,

158,

4,

) ba nm

Khng tr l i

159,

Nu ng b ra n ngoi lm vi c, ni lm vi c u ( Ng i ph vn - nu c c ng t hai ni tr l n thhi ni no lm vi c lu nht)? 0, 2, 3, 4, 6, 8, Trung qu c 1, Li n X c ng u (tr nhng n thuc Li n X c) c N cng sn khc (c th: c ) ng Nam 5, Trung ng Hn qu c 7, Chu Phi Khc: 9, Khng tr l i

160, 161,

Cng vi c no ng b lm lu nht khi n ngoi? c bao ging b i ra n ngoi vbt l l do no khc? c 0, 2, 3, 4, 5, Ch a 1, C, ch vmc kinh doanh ch C, vcng v ca nh n c C, vmc du l c nhn ch ch C, vcng vi c kinh doanh v vcng v nh n c C, vmc kinh doanh v du lch c nhn ch

132

6, 7, 8,

C, vcng v nh n v du l c nhn c ch C, vc ba l do tr n Khc: 9,

Khng tr l i

Ng i ph vn - nu tr l cho cu 161 l "khng" thchuyn qua cu 165 ng i 162, Nu vy, bao nhi u ln? 0, 4, 7, 8, 163, Mt 1, Hai Nm 5, Su T ch tr l n (c th: n Khc: 2, 6, ) Ba Tm 9, 3, Khng tr l i B n

Nu ng b ra n ngoi vmt trong cc l do cu 161, bao nhi u ln xy ra c tr 1991? c 0, 4, 8, Khng Hn 3 Khc: 1, Mt 2, 9, Hai Khng tr l i 3, Ba

164,

Ng i ph vn - ch hi nhng ng phng vn min Trung v Nam ng i c Nu ng b ra n ngoi vmt trong nhng l do cu 161, bao nhi u ln xy ra c tr 1975? c 0, 4, 8, Khng Hn 3 Khc: 1, Mt 2, 9, Hai Khng tr l i 3, Ba

Tiu s gia nh 165, 166, Cng vi c tr y/hi n nay ca ng thn sinh ra ng b l g c ? Ng i ph vn - a tr l ca cu 165 vo mc ph h d y: ng i p i 0, 1, 2, 3, 4, 5, 8, 167, Chuy n mn, chuy n ngnh k thut (vd, k s , bc s,,,) Qun l Th k, bn hng, d v ch Nng nghi p, chn nui, lm nghi p, ng nghi p, sn bn,,, Lao ng chn tay (sn xut, xy dng, vn ti,,,) Lm vi c ti nh Khc: 9, Khng tr l i

Ni cng tc ch tr y/hi n nay ca ng thn sinh ra ng b? nh c 0, Ch ph n CHXHCN Vi t nam hoc Vi t nam DCCH nh c

133

1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 168, 169,

ng Cng sn Vi t nam Qun i NDVN Khu vc qu doanh : doanh nghi p nh n hoc h tc x c c p Khu vc t nhn: cng ty t nhn hoc t kinh doanh Mt cng ty n ngoi c Ch ph CH min Nam tr y nh c Qun i CH min Nam tr y c Khc: 9, Khng tr l i

Cng vi c tr y/hi n nay ca b thn sinh ra ng b ? c Ng i ph vn - a cu tr l tr n y vo mc ph h d y: ng i p i 0, 1, 2, 3, 4, 5, 8, Chuy n mn, chuy n ngnh k thut (vd, k s , bc s,,,) Qun l Th k, bn hng, d v ch Nng nghi p, chn nui, lm nghi p, ng nghi p, sn bn,,, Lao ng chn tay (sn xut, xy dng, vn ti,,,) Lm vi c ti nh Khc: 9, Khng tr l i

170,

Ni cng tc ch tr y/hi n nay ca b thn sinh ra ng b? nh c 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, Ch ph n CHXHCN Vi t nam hoc Vi t nam DCCH nh c ng Cng sn Vi t nam Qun i NDVN Khu vc qu doanh : doanh nghi p nh n hoc h tc x c c p Khu vc t nhn: cng ty t nhn hoc t kinh doanh Mt cng ty n ngoi c Ch ph CH min Nam tr y nh c Qun i CH min Nam tr y c Khc: 9, Khng tr l i

171,

ng b c gia ch a? nh 0, Ch a 1, C 8, 9, Khc: Khng tr l i

172, 173,

Nu c, cng vi c ca v ng l g /ch ? Ng i ph vn - a tr l ca cu 172 vo mc ph h y: ng i p i

134

0, 1, 2, 3, 4, 5, 8, 174,

Chuy n mn, chuy n ngnh k thut (vd, k s , bc s,,,) Qun l Th k, bn hng, d v ch Nng nghi p, chn nui, lm nghi p, ng nghi p, sn bn,,, Lao ng chn tay (sn xut, xy dng, vn ti,,,) Lm vi c ti nh Khc: 9, Khng tr l i

Nu c, ni cng tc ca v ng ? /ch 0, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, Ch ph nh 1, ng CS Vi t nam Qun iNDVN Khu vc qu doanh: doanh nghi p nh n hoc h tc x c c p Khu vc t nhn: cng ty t nhn hoc t kinh doanh Mt cng ty t nhn Ni tr Lm vi c cho cng ty ny Khc: 9, Khng tr l i

D, QU TRNH CHUY SANG KHU Vc T NHN N 175, Cho bit l do ch m ng b thnh lp doanh nghi p ny? (hp d n bi trin v nh ng kinh doanh hoc bthc p vnhng rc r no ) i 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 176, Mt vi c, do gim nhn cng, hoc s bsa thi Khng h ng th lm vi c trong doanh nghi p nh n - thy tr t ng c c lai khng m bo c hi t vi c ni khc - khu vc t nhn l s la ch duy nht t m n L ng tr y qu thp - phng on thu nhp cao hn khu vc t nhn c Thy c hi lm giu v quyt kinh doanh nh Mu s dng tr v kin th c n nh Mi tr php l cho khu vc t nhn thay i ng Cha m /h hng kinh doanh trong khu vc t nhn Khc: 9, Khng tr l i

C phi ng b ang sn xut c sn phm gi nh sn phm sn xut ng ng c nhng ni lm vi c tr y? c 0, 2, 8, Gi ng C li n quan nh ng khc Khc: 1, 3, Rt gi ng Hon ton khc hn 9, Khng tr l i

177,

L do ch m ng b ch sn xut hi n nay sn phm ca cng ty? nh n

135

0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, 178,

Kinh nghim sn xut sn phm ny tr y c y l sn phm truyn th ca ph ng ng a y l sn phm truyn th ca gia ng nh H tp thnh cng ca ng khc c i Ngu cung u vo sn xut sn phm m bo n n c nh L khuy n ca bn b i Tham vn ca ch quyn ph ng nh a Khc: 9, Khng tr l i

ng b c bit v sn phm ch yu ca cng ty tr khi bt u doanh nghi p ny c khng ? 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 8, Tr y ti khng bit bt k sn phm no gi hoc t ng t c ng Ti t mua v/hoc s dng sn phm ny hoc mt sn phm t ng t Ti t mua bn khng cng khai sn phm ny hoc mt sn phm t ng t Ti tng lm vi c cho mt cng ty sn xut sn phm ny hoc mt sn phm t ng t Ti tng lm vi c cho mt cng ty mua bn sn phm ny hoc mt sn phm t ng t Ti tng lm vi c cho mt cng ty mua sn phm ny hoc mt sn phm t ng t, Ti tng lm vi c cho mt c quan ch ph mua sn phm ny hoc mt nh sn phm t ng t, Khc: 9, Khng tr l i

179,

Nhng ngu k nng/kin th c c bn m ng b s dng vn hnh doanh nghi p n ny l g ? 0, 2, 4, 6, 8, o to i h thut c/k Ng cung cp thit b i Tp chth ng mi/k thut Quan h v n ngoi i c Khc: 1, 3, 5, 7, 9, Kinh nghim cng vi c tr y c Ng mua thnh phm m i nh T h c o to ngoi h th ch quy ng nh Khng tr l i

180,

Mc ti u c nhn ch yu ca ng b khi thnh lp doanh nghi p ny l g (Ng i ? ph vn - cho ng phng vn tr l bng ch ngn t ca hv ch ng i c i nh n mt tr l phh nht d y: i p i 0, 1, 2, 3, 4, 5, Thnh t - mu s dng k nng m c ch n nh Vtr t - mu v n l n trong x hi /uy n n c lp - mu t lm vi c n Quyn lc - mu gnh vc trch nhim n Tin ti - mu kim th m nhiu tin hn tr y n c S cn thit v kinh t - khng c nhiu s la ch khc n
136

6, 8, 181,

n cng vi c - s la ch ny s m bo t ng lai t nht nh n t Khc: 9, Khng tr l i

M t no d y l ch xc nht v ng b? (Ng i ph vn - cho ng i nh ng c i phng vn nghe danh sch d y: h th ch t a l 3 tr l c i c n i i) A, B, C, D, E, F, G, H, I, Mt ng thnh t, hay chn nhng cng vi c n i u, khng bit m t i Mt ng thc t v nhng k nng thc tin i i C k lut cao, c trch nhim v cng vi c kh khn i Mt ng mo him, sn sng chp nhn bt trc i Th cm thy lm ch nhng iu ang xy ra ch c T tin, kh chc chn v s thnh cng c lp, th mt m hi tch bi t v nhng ng khc ch nh, i i Tr ng thnh trong mt gia c hon cnh kh khn, vt v nh Khc: J, Khng tr l i

182,

Nu ng b c c hi lm li t u, ng b c li ch doanh nghi p ny n khng? 0, 1, 2, 8, Khng, ti s khng ch lm doanh nghi p ny hoc bt k doanh nghi p t n nhn no khc nu ti c c hi la ch li n Khng, nhung ti s ch lm kinh doanh trong ngnh khc n Ngnh no C, ti s li kinh doanh nh c nu c c hi lm li Khc: 9, Khng tr l i

183,

ng b c khuyn kh con ci lm vi c trong khu vc kinh t t nhn khng? nh ch 0, 2, 8, Khng 1, C C, nh ng chng n n tr ti n lm vi c trong khu vc qu doanh hoc ch c c nh ph Khc: 9, Khng tr l i

Gii th ch: E, Xu h ng ph t tri ca doanh nghi p n 184, ng b c th cho bit t ng doanh thu t ca cng ty trong nm 1998 l bao c nh nhi u? Ng i ph vn - chuyn i tt c cc tr l sang Vi t nam ng i ng ng Trong t ng doanh thu nm 1998, phn doanh thu bng tin l bao nhi u? ng ng

185,

137

186,

Ng i ph vn - a cu tr l 185 tr n vo mc ph h d y: ng i p i 0, 3, 6, 8, Khng c 26-50% 91-99% Khc: 1, 4, 7, 1-10% 51-75% 100% 2, 5, 9, 11-25% 76-90% Khng tr l i

187, 188,

ng b d kin phn doanh thu bng tin trong nm 1999 s chim bao nhi u %? ng % Ng i ph vn - a cu tr l 187 vo mc phh d y: ng i p i 0, 3, 6, 8, Khng c 26-50% 91-99% Khc: 1, 4, 7, 1-10% 51-75% 100% 2, 5, 9, 11-25% 76-90% Khng tr l i

189,

So snh v nhng thng u nm 1998 v nhng thng cu nm 1998, s l hng i i i ng bn : 0, 3, 8, V n gi nguy n Gim nhiu Khc: 1, 4, Tng l n nhiu Gim cht t 2, 9, Tng cht t Khng tr l i

190,

So snh nhng thng u nm 1998 v nhng thng cu nm 1998, doanh thu bn i i hng : 0, 3, 8, V n gi nguy n Gim nhiu Khc: 1, 4, Tng l n nhiu Gim cht t 2, 9, Tng cht t Khng tr l i

191,

Cng vi c kinh doanh hi n nay c l i khng? (ngha l, ch doanh nghi p c thu nhp t kinh doanh khng?) 0, Khng 1, C 8, 9, Khc: Khng tr l i

192,

Cng vi c kinh doanh hi n nay l i nhiu hay hn so v u nm 1998? t i 0, 8 Vsao V n nh th Khc: 1, C l i hn 2, 9, l i hn t Khng tr l i

193,

Trong nm 1998, ng b c phi h gi sn phm ch khng? nh 0, Khng 1, C

138

8,

Khc:

9, 194, 195, 196, Nu vy, vsao? ng b h gi bao nhi u % trong nm 1998?

Khng tr l i

Ng i ph vn - a cu tr l 195 vo mc phh d y: ng i p i 0, 3, 6, 8, Khng c 26-50% 91-99% Khc: 1, 4, 7, 1-10% 51-75% 100% 2, 5, 9, 11-25% 76-90% Khng tr l i

197,

ng b d on t tng v trgi doanh thu trong nm sau l bao nhi u? c 0, 2, 8, Khng thay i Gim, Khc: % 1, 3, 9, Tng, % Cn tu, khng th ni tr c Khng tr l i

198,

ng b d on t tng v s l hng bn trong nm sau l bao nhi u? c ng 0, 2, 8, Khng thay i Gim, Khc: % 1, 3, 9, Tng, % Cn tu, khng th ni tr c Khng tr l i

199,

ng b c u t l cho thit bv nh x ng trong nm 1999 khng? nh n 0, 8, Khng Khc: F, 1, C 2, 9, Khng chc, cn tu Khng tr l i

Khun kh qun l v ch s nh ch

200,

Cng ty c nhng loi ng k, giy php, cho php no? M loi do c quan no i cp? Giy php, cho php / / / / / / / / /
139

C quan cp

/ / 201, ng b mt bao nhi u th gian xin tt c nhng giy php v cho php cn i c thit kinh doanh h php? p 0, 3, 8, 202, C ngy ng 3-6 thng Khc: 1, 4, D 1 thng i Tr n 6 thng 2, 9, 1-3 thng Khng tr l i

ng b c gp kh khn gkhi xin cc giy php, cho php khng? 0, Khng 1, C 8, 9, Khc: Khng tr l i

203,

Nu vy, l vn gv v loi giy php, cho php no (c th)? i

204,

Trung b m thng, cc cng ch c nh n n lm vi c cng ty bao nhi u ln nh i c (vbt k l do g )? 0, Khng c 4, 6 n 9 8, Khc: 1, Mt 5, 10 n 14 2, Hai 6, 15 n 19 9, Khng tr l i 3, 3 n 5 7, T 20 tr l n

205, 206,

M nm ng b chi khng cng khai bao nhi u tin cho cng ch c nh n i c? Nhng vn l no hi n nay cn phi gii quyt khi mt ng thnh lp mt n i nh doanh nghi p m Vi t nam hi n nay? i

207,

Qu tr c phn ho mt s l l doanh nghi p nh n c nh h ng t cc nh ng n c ch hay ti u cc v cng ty ca ng b? i i 0, 2, 4, 8, nh h ng cc k t cc ch Khng nh h ng nh h ng cc k ti u cc Khc: 1, 3, 9, nh h ng hi t cc ch nh h ng hi ti u cc Khng tr l i

140

208,

ng b nh gi nh th no v thi ca cc cng ch c ch ph trung ng nh i v doanh nghi p t nhn v vi c c l i? i 0, 3, 8, Trung dung T cc ch Khc: 1, 4, 9, Ti u cc Rt t cc ch Khng tr l i 2, Rt ti u cc

Gii th ch: 209, ng b nh gi nh th no v thi ca cc cng ch c ch quyn ph ng nh a i v doanh nghi p t nhn v vi c kim l nhun? i i 0, 3, 8, Trung dung T cc ch Khc: 1, 4, 9, Ti u cc Rt t cc ch Khng tr l i 2, Rt ti u cc

Gii th ch:

210,

ng b nh gi nh th no v thi ca cc gim cng ty nh n v c c i i doanh nghi p t nhn v vi c kim l nhun? i 0, 3, 8, Trung dung T cc ch Khc: 1, 4, 9, Ti u cc Rt t cc ch Khng tr l i 2, Rt ti u cc

211,

ng b nh gi nh th no v thi ca ng Vi t nam v doanh nghi p t i i i nhn v vi c kim l nhun? i 0, 3, 8, Trung dung T cc ch Khc: 1, 4, 9, Ti u cc Rt t cc ch Khng tr l i 2, Rt ti u cc

Gii th ch: 212, Theo ng b, ch ph n n lm g ng b hoc ai thy d dng hn khi sp sa nh thnh lp mt doanh nghi p m (k c ch sch v cc ch ng tr c bi t) i? nh nh

213,

Theo ng b, t ng lai ca khu vc t nhn Vi t nam s nh th no?

141

142

143