Professional Documents
Culture Documents
mc
Trang
MC LC ................................................................................................... 1
YU CU V NH GI HON THNH M UN .................................... 6
BI 1 .......................................................................................................... 7
NGUN GC DU M V KH ................................................................. 7
M bi: HD A1 ............................................................................................ 7
Gii thiu .................................................................................................... 7
Mc tiu thc hin ...................................................................................... 7
Ni dung chnh ........................................................................................... 7
1.1. Ngun gc v c ................................................................................. 7
1.2. Ngun gc hu c ............................................................................... 8
1.3. Cu hi v bi tp .............................................................................. 10
BI 2 ........................................................................................................ 11
THNH PHN HA HC V PHN LOI DU M ................................ 11
M bi: HD A2 .......................................................................................... 11
Gii thiu .................................................................................................. 11
Mc tiu thc hin .................................................................................... 11
Ni dung chnh ......................................................................................... 11
2.1. Thnh phn hydrocacbon trong du m ............................................ 11
2.3.1.
2.3.2.
2.4.
2.4.1.
2.4.2.
2.5. Cu hi v bi tp ......................................................................... 20
BI 3 ........................................................................................................ 21
CC C TNH CA DU TH V SN PHM DU M ...................... 21
M bi:HDA3 ............................................................................................ 21
Gii thiu .................................................................................................. 21
Mc tiu thc hin .................................................................................... 21
Ni dung chnh ......................................................................................... 21
3.1. Tnh bay hi ...................................................................................... 21
3.2. Tnh bt chy ..................................................................................... 22
3.3. Tnh lu chuyn................................................................................. 23
4.1.1.
4.1.2.
4.3.2.
ng dng ......................................................................... 47
4.4.1.
4.4.2.
4.5.
5.2.1.
GII THIU V M UN
V tr, ngha, vai tr m un:
L m un u tin trc khi hc vin hc vo kin thc chuyn ngnh,
l tin cho hc vin tip cn vi lnh vc du kh sau ny.
Mc tiu ca m un:
M un nhm trang b cho hc vin c kin thc c bn mt cch khi
qut nht v chuyn ngnh ha du. Gip cho hc vin d dng tip thu cc
kin thc chuyn ngnh.
-
M t c thnh phn ha hc ca du m
Phn loi c du m
M t c cc ng dng ca cc phn on du m.
YU CU V NH GI HON THNH M UN
V kin thc
-
M t c thnh phn ca du th
M t c ng dng ca cc phn on du m
V k nng
-
V thi
BI 1
NGUN GC DU M V KH
M bi: HD A1
Gii thiu
Du m v kh l nhng khong cht phong ph nht trong t nhin,
chng c mt nhiu ni trong lng t. gip cho vic tm kim cc khu
vc cha du kh, ta i nghin cu ngun gc ca du kh l rt quan trng
C rt nhiu kin tranh lun v ngun gc ca du kh, nhng ch yu
l hai gi thuyt:
-
Gi thuyt v ngun gc v c
Gi thuyt v ngun gc hu c
Ni dung chnh
1.1. Ngun gc v c
Theo gi thuyt ny trong lng Tri t c cha cc cacbua kim loi nh
Al4C3, CaC2. Cc cht ny b phn hy bi nc to ra CH4 v C2H2:
Al4C3
12H2O
4Al(OH)3
3CH4
CaC2
2H2O
Ca(OH)2
C 2 H2
Sau ny, khi trnh khoa hc v k thut ngy cng pht trin th ngi
ta bt u hoi nghi lun im trn v:
-
H2O
ROH
RCOOH
RCOOH
RH
CO2
RCH2OH
R-CH=CH2
R-CH=CH2
+ H2
H2O
R-CH2-CH3
2.
3.
4.
5.
10
BI 2
THNH PHN HA HC V PHN LOI DU M
M bi: HD A2
Gii thiu
Du m l mt hn hp rt phc tp, trong c hng trm cu t khc
nhau. Mi loi du m c c trng bi thnh phn ring, nhng v bn
cht, chng u c cc hydrocacbon l thnh phn chnh, chim 60 n 90%
trng lng du, cn li l cc cht cha oxy, lu hunh, nitTrong kh cn
cha cc kh tr nh: N2, He, Ar. Mt iu cn lu l tuy du m trn th
gii rt khc nhau v thnh phn ha hc, nhng li rt ging nhau v thnh
phn nguyn t (hm lng C dao ng trong khong 83 n 87%, cn H t
11 n 14%).
Mc tiu thc hin
Hc xong bi ny hc vin c kh nng:
-
M t c thnh phn ca du m
Phn loi du m
Ni dung chnh
-
Phn loi du m
11
H3C
CH3
12
(CH2)11-CH3
(CH2)10-CH3
CH3
CH3
CH3
CH3
bezen
antraxen
toluen
xylen
pyren
naphtalen
diphenyl
13
tetralin
indan
xyclohexylbenzen
R-S-H
- Sunfua
R-S-R
- Disunfua
R-S-S-R
- Thiophen
S
- Lu hunh t do
S, H2S
3000C
5000C
R-S-R + H2S
R-CH=CH2 +
H2S
(CH2)n
SR
SR
S
thiophen
benzothiophen
dibenzothiophen
pyridin
N
H
pyrol
quinolin
N
H
indol
izo-quinolin
N
H
cacbazol
N
acridin
N
H
benzocacbazol
15
OH
OH
CH3 crezol
phenol
naphtol
Asphanten
1000
2500
vC
vC
16
2H2O
Mg(OH)2
2HCl
MgCl2
2H2O
Mg(OH)Cl
HCl
17
T
d
Du m h parafinic
K=13
Du m h trung gian
K=12,10
11,5
Du m h naphtenic
K=11,45
10,5
Du m h aromatic
K=10
12,15
Du nh:
2.
Du trung bnh:
3.
Du nng:
d15
4
0,830
d15
4
0,830 0,884
d15
4
0,884
d15
4
0,830
d15
4
0,830 0,850
d15
4
0,850 0,865
15
4
15
4
0,865 0,905
0,905
18
1.
2.
3.
Du rt nh:
Du nh va
Du hi nng:
4.
5.
Du nng:
Du rt nng
API
141,5
d15,6
15,6
131,5
19
2.
3.
4.
5.
6.
20
BI 3
CC C TNH CA DU TH V SN PHM DU M
M bi:HDA3
Gii thiu
s dng cc sn phm du kh mt cch c hiu qu v bo m an
ton cho ngi s dng, chng ta phi bit c cc c tnh ca sn phm.
T xut cc bin php bo v sn phm trong qu trnh tn tr v bo
qun mt cch hiu qu nht.
Mc tiu thc hin
Hc xong bi ny hc vin c kh nng:
-
s bay hi.
Ni dung chnh
3.1. Tnh bay hi
Tnh bay hi c trng cho kh nng chuyn t dng lng sang dng hi
ca mt sn phm.
Ty thuc vo nhit , p sut mt cht c th tn ti dng ny hay
dng khc, hay cc dng nm cn bng vi nhau. i vi cc nguyn cht,
p sut xc nh, s ha hi xy ra nhit khng i. Khi p sut tng th
nhit ha hi tng. p sut do pha hi gy ra nm cn bng vi pha lng
nhit xc nh gi l p sut hi.
i vi cu t nh d bay hi th p sut hi cng cao v nhit si
cng thp. Ngc li cu t cng nng cng kh bay hi th p sut hi cng
thp v nhit si cng cao.
Nhng i vi cc sn phm du kh c c trng bi khong nhit
si. V d phn on xng, khong nhit si t 300C n 1800C.
Trong qu trnh s dng cc sn phm nng lng phi chuyn t dng
lng khi tn tr sang dng hi khi s dng. V vy n i hi phi c giai on
ha hi, i vi cc sn phm du kh, s ha hi xy ra nhit tng dn
trong qu trnh ha hi. Mt khc, mt c im rt quan trng c lin quan
21
O2
CO2 + H2O +
SO2 +
D khng kh
Gii
hn
chy
di
D nhin liu
Chy
hp
thc
Gii
hn
chy
trn
22
Cht t
Sn phm chy
Kh CO2
8133
Hi H2O
29100
Kh SO2
2322
API
141,5
d15,6
15,6
131,5
23
Trong :
24
n-
n-
n-
n-
n-
C4H10
C8H18
C16H34
C26H54
C44H90
-138
T0kt (0C)
-57
+18
+56
+86
SO3
SO3 + H2O
H2SO4
25
2.
26
3.
4.
Chy hp thc l g?
5.
6.
7.
8.
BI 4
NG DNG CA CC PHN ON DU M
M bi: HD A4
Gii thiu
Du m mun s dng c th phi tin hnh phn chia thnh tng
phn on nh. Qu trnh phn chia da vo phng php chng ct thu
c cc khong nhit si khc nhau. u tin, khi khai thc do c s
gim p sut nn phn on kh b tch ra, thng t C 1 n C4 v mt lng
rt t C5, C6. Sau , ty thuc vo gii hn nhit si m ta thu c cc
phn on sau:
-
M t c cc phn on du m
M t c ng dng ca cc phn on du m
27
Ni dung chnh
4.1. Phn on kh
Phn on kh bao gm cc hydrocacbon C1 n C4, mt lng rt t C5,
C6. Cc kh ny c th khai thc t m kh hoc tch ra khi khoan du. Kh
c ng dng lm nguyn liu cho cng nghip tng hp ha du v lm
nhin liu t.
4.1.1. Kh lm nguyn liu tng hp ha du
4.1.1.1.
Tng hp amoniac
O2
CO
2H2
CH4
H2O
CO
3H2
CO
H2O
CO2 +
H2
3H2
2NH3
+ Q
Tng hp metanol
[O]
CH3OH
28
Propyl
en
29
Metanol
Khai thac
Etylen
Axetylen
Propylen
Lam sach
Meta
n
Formaldehyt
Dan xuat C1
C3+
Reforming
Tach kh
Kh tong hp
Xuat khau
Etan
Polyetylen
Cracking
Propan
Butan
Etylen
Propylen
Vinyl axetylen
Propin
Butylen
Butadien
Cao su
PVA
Polypropylen
Nha epoxy
Thuy tinh hu c
MTBE,
ETBE
Hnh 4.1. S o chuyen hoa kh thanh cac san pham hoa hoc
30
Butadien
Chat thm
Xang
t gy nhim mi trng.
liu khc.
4.1.2.2.
Kh du m ha lng (LPG)
30
1995
1997
2000
2003
Lng
55.000
249.000
310.000
650.000
LPG
sn xut LPG, ngi ta va nn va lm lnh n nhit ha lng ca
cht kh. V d, propan ha lng -42,10C; izo butan -110C; n butan -0,50C.
Cc c trng ca LPG thng phm c tham kho trong bng trong
bng 4.4. v bng 4.5.
Bng 4.3. Nhit chy ca cc hydrocacbon khc nhau
Hydrocacbon
31
Kcal/ kg 250C
Etan
11350
Etylen
11270
Propan
11080
Propylen
10940
n butan
10930
izo butan
10900
Buten
10800
izo-pentan
10730
Propan
(Propang
Hn hp
100%
Butan
50% Propan,
(Butang
50% Butan
as)
as)
T trng (150C)
0,507
0,580
0,541
13,5
3,2
9,2
1,7
0,0
0,0
C3 (propan)
96,2
0,4
51,5
C4 (butan)
1,5
99,4
47,5
C5 (pentan)
0,0
0,2
1,0
11070
10920
10980
32
Nhin liu
T trng
in
860
Ci
2662
Than ci
6582
Than
8171
Du F.O
10175
0,92 0,99
Du D.O
10675
0,82 0,90
Du th
10175 10840
0,80 0,87
Du ha
11000
0,78 0,84
11400
0,71 0,79
Xng ng c
11400
Kh du m ha lng (LPG)
11845
12400
33
ng c xng
34
5
1: Xi lanh
2: Piston
2
3: Thanh truyen
4, 5: Supap
Ky hut
Ky nen
Ky chay
Ky xa
35
bung t do nhit v p sut gia tng nhanh tip theo s chy khi u ca
hn hp chung quanh bugi.
4.2.2.3.
ng c.
Tr s octan.
Mt trong nhng tnh cht quan trng ca nhin liu xng l phi c kh
nng chng li s kch n. c trng gi l tr s octan.
Tr s octan l mt n v o quy c dng c trng cho kh nng
chng kch n ca nhin liu, c o bng phn trm th tch ca izo-octan
(2,2,4 trimetylpentan C8H18) trong hn hp chun vi n-heptan (n C7H16),
tng ng vi kh nng chng kch n ca nhin liu iu kin tiu chun.
S dng thang chia t 0 n 100, trong n heptan c tr s octan bng khng
v izo octan c quy c bng 100.
V nguyn tc, tr s octan cng cao cng tt, tuy nhin phi ph hp vi
tng loi ng c. Xng c tr s octan t 80 n 83 thng c s dng cho
cc loi xe c t s nn nh hn 7,5. Xng c tr s octan t 90 n 95 thng
c s dng trong cc loi xe c t s nn cao trn 9,5 nh cc loi xe ua, xe
t cao cp
C hai phng php xc nh tr s octan, phng php nghin cu (gi l
tr s octan theo RON) v phng php mt (gi l tr s octan theo MON).
im khc nhau ca hai phng php ch yu l do s vng quay ca mt th
nghim.
Theo RON: L tr s octan ca xng th hin khi s dng trong ng c
iu kin tc v ti trng trung bnh. S vng quay ca mt th nghim l
600 vng/ pht.
Theo MON: L tr s octan ca xng c trng cho iu kin hot ng khc
nghit hn, l nhit u vo ca hn hp cao, ti trng ln, v ng c
phi tri qua ch van tit lu m ht tc cao. S vng quay ca mt
th nghim l 900 vng/ pht.
36
Tr s octan
chnh
lch
PP RON
PP MON
Propan
105,7
100
5,7
n butan
93,6
90,1
3,5
izo butan
> 100
99
n pentan
61,9
61,9
izo pentan
92,3
90,3
2,0
Propylen
101,4
84,9
16,5
Buten 2
99,6
86,5
13,1
Cc parafin:
Cc olefin:
37
Hydrocacbon
Tr s octan
chnh
lch
PP RON
PP MON
Penten 1
90,9
77,1
13,8
Hexen 1
76,4
63,4
13,0
Xyclopentan
100
85
15
Xyclohexan
83
78,6
4,4
Metyl
74,8
71
3,8
xyclohexan
46,5
40,8
5,7
113
111,6
1,4
Benzen
115
102,1
12,9
Toluen
> 100
100
o-Xylen
> 100
> 100
m-Xylen
> 100
> 100
p-Xylen
> 100
114
108
99,3
8,7
Cc naptalen:
Etyl xyclohexan
Cc
hydrocacbon
thm:
1,3,5-Trimetyl
bezen
Izo-Propyl bezen
4.2.2.4.
38
Pb(CH3)4
Pb
Pb
t0C
O2
4CH3
PbO2
O2
R-CH2OOH
R-CH2OOH + PbO2
C2H5Br
2HBr
PbO
t0C
C2H4
PbBr2
HBr
+ H 2O
39
Pha trn xng c tr s octan cao (nh xng alkyl ha, izomer ha)
vo nhin liu c tr s octan thp.
Ph gia Metyl tert butyl ete (MTBE) khi pha vo xng khng lm thay i
RPV ca nhin liu. Kh nng ha tan vi nc ca MTBE thp hn nhiu so
vi cc loi ru khc do vy lng nc ln vo nhin liu s t hn nhiu, s
dng MTBE t nguy him hn so vi cc ph gia khc v nguy c gy chy n t
hn so vi ru. Tuy nhin nhc im ln ca ph gia ny l gi thnh cao, ch
pha vo xng c ti a 15 20% nn tr s octan tng khng nhiu. MTBE
c iu ch bng phng php tng hp cc izo butylen, m izo butylen
khng phi l loi nguyn liu d kim.
Bn cnh vic tng tr s octan, hn hp ca xng vi ph gia cha
oxy gip gim thi hydrocacbon v CO t xe c s dng nhin liu.
C th thy r tr s octan ca mt s cht cha oxy in hnh trong bng
4.7.
Bng 4.7. Tr s octan ca cc ph gia cha oxy
Ph gia cha oxy
RON
MON
Metanol
127 136
99 104
Etanol
120 135
100 106
104 110
90 98
115 123
96 104
115 123
98 105
111 116
98 103
110-119
95-104
th
naphteni
c
RON ban u
41
77
T du
T du
th trung
th
gian
parafinic
69
65
Xng
Xng
Xng
reformi
Cracki
Alkyl
ng
ng
ha
93
93
97
Xng
Xng
Xng
reformi
Cracki
Alkyl
ng
ng
ha
T du
T du
th trung
th
gian
parafinic
87
85
82
99
98
101
T trng d415
0.721
0.685
0.682
0.76
0.74
0.71
p sut hi bo ha
0.43
0.59
0.59
0.45
0.55
0.45
Thnh phn ct
52
42
40
37
37
37
(ASTM):
69
56
55
60
50
65
- Nhit si u
83
68
71
115
100
107
- Nhit si 10%
103
84
93
170
188
119
- Nhit si 50%
109
107
97
180
195
147
Cc c tnh
th
naphteni
c
thm 0,5% nc ch
Reid (bar)
- Nhit si 90%
- Nhit si cui
Trn th trng hin nay, cc loi xng cho t thng dng l Mogas 90, 92.
Mt s ch tiu c trng ca xng ch v xng khng ch xem bng 4.9.
Bng 4.9. Mt s loi xng t ang lu hnh trn th gii hin nay
Phn loi
Hm lng ch,
octan, min
g/l, max
Xng A-72
MON 72
Xng A-76
MON 76
0.24
Xng Mogas-83
RON 83
0.15
Xng Mogas-86
RON 86
0.20
42
Phn loi
Hm lng ch,
octan, min
g/l, max
Xng Mogas-90
RON 90
0.4/0.015
Xng Mogas-92
RON 92
0.4/0.015
Xng Mogas-97
RON 97
0.4/0.015
RON 97
0.013
Xng khng ch
Phng php
RON 92
RON 97
th
92
97
ASTM D2699
1. Tr s octan, min
10% V, max
70
70
TCVN 2698-
50% V, max
120
120
1995
90% V, max
190
190
im si cui, max
210
210
Cn cui, % V, max
2.0
2.0
Cn v hao ht % V, max
4.0
4.0
3.0
3.0
TCVN 2695
1995
1A
1A
TCVN 2694
1995
5.0
5.0
ASTM D381
360
360
ASTM D1266
0.1
0.05
ASTM D1266
100ml, max
6. n nh oxy ha, pht, min
7.
43
Ch tiu
Xng khng ch
Phng php
RON 92
RON 97
th
0.013
0.013
ASTM D3237
83
83
ASTM D4953
ASTM D3606
10
10
ASTM D4815
l., max
8.
9.
Bng 4.11. Tng quan v s phn loi xng t trn th gii hin nay
Phn loi
Hm lng ch
Khng
4.2.2.5.
Xng my bay
Xng my bay thuc loi xng cao cp, khng th ly c t mt loi xng
thun nht m thng l hn hp ca mt s thnh phn c bit nhm thu
c xng c phm cht tt. Xng my bay phi c nhng tiu chun cn thit
sau y.
Tr s octan bng hoc ln hn 100, ngoi ra phi m bo tr s octan khi
hn hp chy thiu xng, tha khng kh v hn hp chy tha xng, thiu
khng kh. ng c my bay khi lm vic c hai qu trnh: qu trnh ct cch bao
gi cng phi s dng cng sut ti a, lng xng trong hn hp phi c
tng ti a (gi l hn hp giu). Trong qu trnh bay, c lc ng c phi gim
cng sut, lng xng gim (hn hp ngho). Tr s octan trong trng hp hn
hp giu gi l tr s phm . Ngi ta th hin tr s octan ca xng my bay
44
Xng lm dung mi
Khong si
Mc ch s dng
mi
40
100
60
80
70
100
95
103
Kh nc ca ru
100
130
100
160
30
75
White Spirit
135
205
Phn on 60
Phn on 80
Phn on 105
xylen cao nht.
Hm lng S
(10
Hm lng N
Hm lng Hg, Pb
Hm lng As
Phn on kerosen
Phn on ny cn gi l du la: c nhit si t 180 n 250 0C, bao
gm cc hydrocacbon c s cacbon t C11 n C16.
4.3.1. Thnh phn ha hc
Trong phn on ny, hu ht l cc parafin, rt t izo parafin. Cc
hydrocacbon naphtenic v thm mt vng nhiu nhnh ph ngoi ra cn c mt
46
cc hp cht hai hoc ba vng, c bit loi naphten v thm hai vng chim a
s.
4.3.2. ng dng
Phn on kerosen s dng ch yu cho hai mc ch: lm nhin liu phn
lc v du ha dn dng, trong nhin liu phn lc l ng dng chnh.
4.3.2.1.
Sn phm chy
47
Kerosen lm du ha dn dng.
48
Phng php
th
Mc quy
nh
Mu Saybolt
ASTM D156
Min 20
ASTM D3242
Max 0,002
ASTM D1322
Min 19
mm
Thnh phn ct phn on, 0C
49
- im si u
Min 144
- im ct 50%
Min 200
- im si cui
Min 277
- Cn trung bnh
Max 1,00
ASTM D1266
Max 0,1
ASTM D93
Min 36
ASTM D381
Max 1,0
ASTM D445
Max 3,5
n mn tm ng, 2h/1000C
ASTM D130
1,0
ASTM D1298
Max 0,83
ng c izen
2
8
3
9
1
50
Nhin liu sau khi phun vo xylanh khng t chy ngay m phi c mt thi
gian oxy ha su cc hydrocacbon trong nhin liu, to hp cht cha oxy
trung gian, c kh nng t bc chy. Khong thi gian gi l thi gian cm
ng hay thi gian chy tr. Thi gian cm ng cng ngn cng tt, lc nhin
liu s chy iu ha.
Nh vy, c thi gian chy tr ngn th trong nhin liu phi c nhiu cc
cht n parafin, v cc cu t ny d b oxy ha, tc l d t bc chy, cn cc
izo parafin v cc hp cht hydrocacbon thm rt kh b oxy ha nn thi gian
chy tr di, kh nng t bc chy km. C th sp xp th t theo chiu gim
kh nng oxy ha (tc l thi gian cm ng) ca cc hydrocacbon nh sau:
n parafin < naphten < n olefin < izo naphten < izo parafin
< izo olefin < hydrocacbon thm.
4.4.2.3.
Tr s xetan
52
Chng ct
p sut thng
Kerosen
Diezel
Cn mazut
Chng ct
Chn khng
Cc phn on
du nhn
53
Cc c trng c bn ca du bi trn
nht
nht ca mt s phn on du nhn l mt i lng vt l c trng
54
Ch s nht
Mt c tnh c bn na ca du nhn l s thay i nht theo nhit
Sn xut du nhn
55
amin nh:
H
CH3
OH
H3C C
CH3
CH3
CH3
phenyl- -naphtylamin
CH3
n
CH3
poly-izo-butylen
CH3
2,6-tert-butyl-p-crezol
H2C
n
COOCH3
polymetylmetacrylat
Ph gia c ch n mn
56
CH3
S
H
N
N
N
benzothiazol
H3C
CH2
S
tecpen sunfua
Ph gia ty ra
SO3R
Ca
SO3R
Ca
SO3R
OH
Nhm cht du
4.6.1.2.
Nhm ny dng keo qunh: gm hai nhm thnh phn l cht trung
tnh v cht axit.
Cc cht trung tnh c mu en hoc nu, nhit ha mm nh hn
0
100 C, t trng ln hn 1, d dng ha tan trong xng, naphtalen. Cht trung tnh
to trong nha c tnh do dai v tnh dnh kt. Hm lng ca n nh hng
trc tip n tnh ko di ca nha, chim khong 10 n 15% khi lng ca
cn gudron.
Cc cht axt l cht c nhm COOH, mu nu sm, t trng ln hn 1, d
ha tan trong cloroform v ru etylic, cht axit to cho nha c tnh hot ng
b mt. Kh nng kt dnh ca bitum ph thuc vo hm lng cht axit c trong
nha, n ch chim khong 1% trong cn du m.
4.6.1.3.
Nhm asphanten
Sn xut bitum
58
(C)
80 87%
Hydro
(H)
10 15%
Lu hunh
(S)
2 8%
Nit
(N)
0,5 2%
Oxy
(O)
1 5%
bng milimt chiu su ln xung ca kim t di ti trng 100g trong thi gian
5 giy 250C. ln kim cng nh, bitum cng qunh.
dn di: l i lng c trng cho tnh do ca bitum, c tnh bng
cetimet khi ko cng mt mu c tit din quy nh 250C vi tc ko l 5
cm/ pht. dn di cng ln th tnh do ca bitum cng cao.
Tnh n nh nhit: khi nhit thay i, tnh cng, tnh do ca bitum cng
thay i. Nu s thay i cng nh th tnh n nh ca bitum cng cao.
59
2.
3.
4.
5.
6.
7.
Nu cc ng dng c bn ca xng?
8.
9.
60
11. Khi nim v chiu cao ngn la khng khi? nh hng ca thnh
phn ha hc ca nhin liu n ch tiu ny nh th no?
12. nh hng ca thnh phn ha hc n tnh t bc chy ca nhin liu
trong ng c iezen?
13. Cc yu cu ca ph gia trong du bi trn?
61
BI 5
CC C TRNG VT L V S NH GI CHT LNG DU M
M bi: HD A5
Gii thiu
nh gi cht lng cc loi du th v cc sn phm du, s chnh
lch gi tr gia loi du th ny vi loi du th khc, ngi ta da vo cc c
trng ha l ca chng. Trn c s nh gi ng cht lng mi c hng s
dng v cng ngh ch bin hp l.
Mc tiu thc hin
Hc xong bi ny hc vin c kh nng:
M t c cc c trng vt l ca du th v cc sn phm du.
nh gi cht lng du m thng qua cc i lng vt l
Ni dung chnh
5.1. Xc nh cc c trng vt l ca phn on du m
5.1.1. Thnh phn chng ct phn on
Thnh phn ct l mt trong nhng ch tiu quan trng cn phi xc nh i
vi cc sn phm trng nh xng, kerosen, izen. Theo thnh phn ct phn
on c th bit c cc loi sn phm thu v khi lung ca chng. Cc phn
on du bao gi cng gm rt nhiu cc n cht khc nhau vi nhit si
thay i. Do vy c trng cho tnh cht bay hi ca mt s phn on l nhit
si u v nhit si cui.
Qu trnh chng ct c thc hin trong b chng ct tiu chun Engler.
Cho 100 ml mu vo bnh. Gia nhit nhit t t, tc thng thng t 4
n 5 ml sn phm trong 1 pht. Khi c git lng u tin rt xung bnh hng th
nhit si lc l nhit si u, tip ghi li nhit si ng vi 10, 20,
30, 90% th tch. n khi no ct thy ngn trong nhit k t cc i tt xung
t ngt th l nhit si cui.
62
63
h
1
Cho xng vo bnh 2, ni thng vi bnh 1, ri cho vo bnh n nhit, sau khi
n nh nhit (37,80C) trong 15 pht th m vn ni ton b h thng vi p
k thy ngn. chnh lch h s cho bit p sut hi bo ha ca xng cn o.
bc hi ca xng cng cao, chnh h cng ln.
5.1.3. T trng
T trng l t s gia trng lng ring ca mt vt mt nhit nht nh
v trng lng ring ca mt vt khc c chn l chun, xc nh cng v tr.
i vi cc loi sn phm du lng u ly nc ct nhit 4 0C v p sut
760 mmHg lm chun.
64
API
141,5
d15,6
15,6
131,5
65
Trong :
Trong :
t
E 20
t
0
t
E 20
l nht Engler nhit t.
66
% Khi lng
100
200
300
Du th Bch H
400
500
600
Nhit , 0C
Du th i Hng
67
68
K1
K 2 lgC
Trong
C l hm lng parafin rn c trong phn on (% trng lng)
K1, K2 l cc hng s
Trong trng hp hm lng parafin thp, s ng c l do khi gim nhit
, nht tng mnh lm cho c khi nhin liu ng c li.
Nhng tnh trn ph thuc rt nhiu yu t nh: t l, cu to cc
hydrocacbon trong sn phm du m, kiu lm lnh, nht, lng cc cht
nha v asphanten, hm lng nc
im ng c: l nhit cao nht m sn phm du lng em lm lnh
trong iu kin nht nh khng cn chy c na.
im vn c: l nhit m khi sn phm em lm lnh trong nhng iu
kin nht nh, n bt u vn c do mt s cu t bt u kt tinh.
im kt tinh: l nhit sn phm bt u kt tinh c th nhn thy
bng mt thng.
69
y
O2
4
xCO2
y
H2 O Q
2
H2Ohi
y
O2
4
xCO2
y
H2 O Q
2
H2Olng + Q2
70
d15
4
0,830
Du trung bnh:
d15
4
0,830 0,884
d15
4
0,884
Du nng:
H du parafinic
K=13
H du naphtenic
K=11,45
H du aromatic
K= 10
12,5
10,5
72
Du m t lu hunh
S < 0,5%
Du m c lu hunh
S=0,51 2%
Du m nhiu lu hunh
S > 2%
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
75
1.
2.
3.
4.
5.
6.
76