You are on page 1of 129

TRNG I HC AN GIANG

KHOA S PHM

KHA LUN TT NGHIP CHUYN NGNH PHNG PHP DY HC TON

CI TIN PHNG PHP DY HC VI YU CU TCH CC HA HOT NG HC TP THEO HNG GIP HC SINH PHT HIN V GII QUYT VN QUA VIC T CHC DY HC HM S LIN TC

SINH VIN GVHD LP NIN KHA

: L QUANG VINH : Th.S NGUYN VN VNH : DH5A2 : 2004 - 2008

An Giang , nm 2008

MC LC
THAY LI TA PHN M U I. L DO CHN TI.....................................................................................................................1 II. MC CH NGHIN CU ...........................................................................................................1 III. NHIM V NGHIN CU..........................................................................................................2 IV. GI THUYT NGHIN CU .....................................................................................................2 V. PHNG PHP NGHIN CU...................................................................................................2 VI. CU TRC LUN VN ...............................................................................................................2 PHN NI DUNG A. MT S VN V L LUN DY HC I. DY HC TCH CC HA HOT NG NHN THC CA HC SINH .........................3 1. Th no l tch cc..................................................................................................................3 2. Hot ng hc tp l mt qu trnh nhn thc tch cc .....................................................4 3. Dy hc tch cc ha hot ng nhn thc ca hc sinh l cch dy ph hp vi quy lut nhn thc...........................................................................................................4 4. Nhng du hiu dc trng ca phng php dy hc tch cc ..........................................5 II. PHNG PHP DY HC PHT HUY TNH TCH CC CA HC SINH, XT THEO QUAN IM TM L HC .......................................................................................................6 III. DY HC PHT HIN V GII QUYT VN ................................................................8 1. C s l lun ...........................................................................................................................8 1.1 C s trit hc ...............................................................................................................8 1.2 C s tm l hc ............................................................................................................8 1.3 C s gio dc hc ........................................................................................................8 2. Nhng khi nim c bn ........................................................................................................8 2.1 Vn ............................................................................................................................8 2.2 Tnh hung gi vn ..................................................................................................9 3. c trng ca dy hc pht hin v gii quyt vn ........................................................9 4. Nhng hnh thc dy hc pht hin v gii quyt vn ..................................................9 4.1 T nghin cu vn ...................................................................................................9 4.2 m thoi gii quyt vn ........................................................................................9 4.3 Thuyt trnh gii quyt vn ....................................................................................10 5. Nhng cch thng dng to tnh hung gi vn ........................................................10

B. CI TIN PHNG PHP DY HC THEO HNG GIP HC SINH PHT HIN V GII QUYT VN QUA VIC T CHC DY HC HM S LIN TC I. NHN XT PHNG PHP DY HC MN TON TRNG THPT HIN NAY ..................................................................................................................................12 II. PHN TCH LOGIC TNG QUT CA DY HC PHT HIN V GII QUYT VN ..............................................................................................................12 III. CC CP KHC NHAU CA DY HC PHT HIN V GII QUYT VN .......................................................................................................................................13 IV. THIT K BI HC THEO QUI TRNH DY HC PHT HIN V GII QUYT VN ..............................................................................................................19 V. CC BIN PHP S PHM TNG THCH GIP GIO VIN THC HIN QUY TRNH NH GI TNH KH THI V HIU QU GING DY ....................................................................................................................21 VI. P DNG VO DY HC HM S LIN TC .................................................................22 C. THC NGHIM S PHM I. GII THIU THC NGHIM S PHM .................................................................................37 II. MC CH THC NGHIM .....................................................................................................37 III. HNH THC THC NGHIM .................................................................................................37 IV. PHN TCH KT QU THC NGHIM ...............................................................................37 1. Thc nghim hc sinh ............................................................................................................37 2. Trc nghim gio vin ............................................................................................................51 3. Gio n ging dy ...................................................................................................................55 PHN KT LUN CHUNG ............................................................................................................71 PH LC ............................................................................................................................................73 TI LIU THAM KHO..................................................................................................................88

Thay li ta
Li u tin em xin chn thnh cm n thy Nguyn Vn Vnh tn tnh hng dn em thc hin ti Ci tin phng php dy hc vi yu cu tch cc ha hot ng hc tp theo hng gip hc sinh pht hin v gii quyt vn qua vic t chc dy hc hm s lin tc. (i s v gii tch 11, sch ci cch nm 2007 ca B gio dc v o to). Em xin chn thnh cm n qu thy c trong b mn Ton to iu kin cho em c tham gia thc hin ti v hon thnh ti ng thi gian. Xin cm n cc thy c trong th vin cho em tham kho ti liu trong qu trnh hon thnh ti. D c nhiu c gng tht nhiu nhng chc chn ti cn nhiu thiu st. Rt mong s ng gp kin ca qu thy c v bn c. Xin chn thnh cm n!

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

PHN M U

Y Z
I. L DO CHN TI Kin thc mnh mng nh mt i dng rng ln. S hiu bit ca con ngi v chng th qu hn hp, do phi to hng th cho ngi nghin cu h m rng s hiu bit cho mnh v cho th gii ca chng ta. Dy v hc l qu trnh em li kin thc mt cch sinh ng ca th h trc truyn li cho th h sau. Khi vai tr ca ngi thy rt quan trng trong vic truyn t, v ngi hc ng vai tr tip thu mt cch sng to nhng kin thc y. Do phng php gio dc ph thng phi pht huy tnh tch cc, t gic, ch ng sng to ca hc sinh, phi hp vi c im tng lp hc, mn hc, bi dng phng php t hc, t nghin cu, rn luyn k nng vn dng kin thc v nhng iu hc c vo thc tin, em li nim vui v hng th cho hc sinh. Lut gio dc nm 1998 (iu 24-2) vit: phng php gio dc phi pht huy tnh tch cc, t gic, ch ng sng to ca hc sinh, ph hp vi c im ca tng lp hc, mn hc, bi dng phng php t hc, rn luyn k nng vn dng kin thc vo thc tin, em li nim vui hng th cho hc sinh. Vn ct li ca vic i mi phng php dy hc mn Ton trng ph thng l lm cho hc sinh hc tp vi thi tch cc, ch ng v sng to. Trong qu trnh gio dc, hc sinh ng vai tr l ch th ca hot ng nhn thc, hng vo ci bin bn thn tch ly kin thc, k nng, k xo, dn dn pht trin t duy ca bn thn Qu trnh ny ph thuc vo s hot ng ca mi hc sinh, khng ai c th lm thay cho bn thn hc sinh. S tc ng ca hon cnh, mi trng c th l s hng dn ca thy c, gip ca b bn, tp th ch l th yu, n ch h tr cho qu trnh ny t kt qu tt hn. Hot ng hc tp l hot ng trc tip hng vo vic tip thu, lnh hi tri thc v k nng. Dy hc mn ton v thc cht l hot ng ton hc m trc tin l hot ng t duy. V vy ni dung ct li ca vic i mi phng php dy hc trng ph thng l pht huy tnh tch cc hc tp ca hc sinh vi tinh thn t gic. Phng php dy hc pht hin v gii quyt vn l mt phng php c th gip cho hc sinh thc hin c s t gic hc tp v tch cc mt cch sng to. Xut pht t nhng iu trn, chng ti nghin cu ti Ci tin phng php dy hc vi yu cu tch cc ha hot ng hc tp theo hng gip hc sinh pht hin v gii quyt vn qua vic t chc dy hc hm s lin tc. II. MC CH NGHIN CU 1. H thng ha mt s vn v t tng tch cc ha hot ng nhn thc, hc tp ca hc sinh nhm lm r kh nng tch cc ha hc sinh trong qu trnh t chc dy hc theo phng php dy hc pht hin v gii quyt vn .

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 1

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

2. Thit lp qui trnh dy hc, xy dng cc bin php s phm gp phn gip cho gio vin t chc hp l qu trnh tm ti, pht hin v gii quyt vn ca hc sinh. 3. Trn c s , p dng vo vic t chc v hot ng lnh hi tri thc hm s lin tc nhm nng cao cht lng dy hc ca trng ph thng. III. NHIM V NGHIN CU Nghin cu ti ny chng ti thc hin cc nhim v sau: 1. Nghin cu l lun v tm l hc dy hc lm c s cho nhng bin php s phm nhm nng cao tnh tch cc ca hc sinh. 2. Phn tch cc bc tng qut v hnh thc t chc ca dy hc pht hin v gii quyt vn pht huy tnh tch cc trong hot ng nhn thc ca hc sinh. 3. Xy dng qui trnh dy hc pht hin v gii quyt vn . 4. Xy dng bin php s phm tng ng gip gio vin t hiu qu ging dy trong qu trnh thc hin. 5. p dng vo vic dy hc hm s lin tc. IV. GI THUYT KHOA HC S dng bin php s phm ra c th gip hc sinh pht huy tnh tch cc hot ng nhn thc trong qu trnh dy hc hm s lin tc. V. PHNG PHP NGHIN CU 1. Nghin cu l lun 2. c kt kinh nghim 3. Thc nghim s phm 4. nh gi, kt lun VI. CU TRC LUN VN Lun vn gm phn m u, phn ni dung, phn kt lun, phn ph lc v cc ti liu tham kho.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 2

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh PHN NI DUNG

A. MT S VN L LUN DY HC Y Z I. DY HC TCH CC HA HOT NG NHN THC CA HC SINH: 1. Th no l tnh tch cc Tnh tch cc vn l mt phm cht vn c ca con ngi trong i sng x hi, con ngi sn xut ra ca ci vt cht cn thit cho s tn ti, pht trin ca x hi, sng to ra nn vn ha. Tnh tch cc biu hin trong hot ng. Hot ng l ch th ca la tui i hc. Tnh tch cc trong hot ng hc tp thc cht l tnh tch cc nhn thc, c trng kht vng hiu bit, c gng tr tu v ngh lc cao trong qu trnh chim lnh tri thc. Qu trnh nhn thc trong hc tp nhm lnh hi nhng hiu bit m loi ngi tch ly c, hc sinh khm ph ra nhng ci mi i vi bn thn. Hc sinh s thng hiu, ghi nh nhng g nm c qua hot ng ch ng, n lc ca chnh mnh. Tnh tch cc nhn thc trong hot ng hc tp lin quan trc ht vi ng c hc tp. ng c ng to ra hng th. Hng th l tin ca t gic. Hai yu t ny to nn tnh tch cc. Tnh tch cc sn sinh np t duy c lp. Suy ngh c lp l mm mng ca sng to. Tnh tch cc biu hin: hng hi tr li cu hi ca gio vin, b sung cu tr li ca bn, thch pht biu kin ca mnh trc vn c nu ra, hay nu thc mc, i hi gii thch cn k vn cha r, ch ng vn dng kin thc k nng hc nhn thc vn mi, tp trung ch vo vn ang hc, kin tr hon thnh cc bi tp, khng nn trc tnh hung kh Tnh tch cc hc tp t nhng cp t thp n cao: + Bt chc: gng sc lm theo cc mu hnh ng ca thy, ca bn + Tm ti: c lp gii quyt vn nu ra, tm kim nhng cch gii quyt khc nhau v mt vn + Sng to: tm ra cch gii quyt mi, c o, hu hiu Cn theo t in ting Vit, tch cc l mt trng thi tinh thn c tc dng khng nh v thc y s pht trin. Trong hot ng hc tp n din ra di nhiu hnh thc khc nhau : tri gic ti liu, thng hiu ti liu, ghi nh, vn dngv c th hin nhiu hnh thc phong ph a dng khc nhau: Xc cm hc tp: th hin nim vui, hng hi thc hin yu cu ca gio vin. Ch : th hin vic lng nghe v theo di mi hnh ng ca gio vin, thc hin nhanh gn, chu o, chnh xc cc yu cu . S n lc ca ch: th hin s kin tr nhn ni vt kh khi gii quyt nhim v nhn thc; khn trng khi thc hin cc hnh ng t duy.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 3

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Kt qu lnh hi: khi cn th ti hin nhanh, ng v vn dng c khi c tnh hung mi. Khi ni v tnh tch cc, ngi ta thng nh gi n cp c nhn ngi hc trong qu trnh thc hin mc ch hot ng dy hc chung. Tnh tch cc trong hot ng nhn thc l trng thi hot ng ca hc sinh, c c trng bi kht vng hc tp, s c gng tr tu vi ngh lc cao trong qu trnh nm vng kin thc cho chnh mnh ( theo I.F.Kharlamop) v theo G.I.Sukina chia tnh tch cc ra lm 3 cp : 9 Tnh tch cc bt chc, ti hin (xut hin do tc ng bn ngoi). 9 Tnh tch cc tm ti (i lin vi qu trnh hnh thnh khi nim, gii quyt tnh hung nhn thc). 9 Tnh tch cc sng to (th hin khi ch th tm ti kin thc mi). 2. Hot ng hc tp l mt qu trnh nhn thc tch cc Hc tp l hot ng nhn thc ca hc sinh, mun nm kin thc mt cch su sc v vng chc, hc sinh phi thc hin y cc hot ng tr tu v theo ng con ng nhn thc m Lnin vch ra: T trc quan sinh ng n t duy tru tng v t t duy tru tng n thc tin, l con ng bin chng nhn thc chn l, nhn thc hin thc khch quan. 3. Dy hc tch cc ha hot ng nhn thc ca hc sinh l cch dy ph hp vi quy lut nhn thc Thc cht dy hc tch cc ha hot ng nhn thc ca hc sinh l qu trnh t chc, hng dn hc sinh t tm hiu, pht hin v gii quyt vn trn c s t gic, c to kh nng v iu kin ch ng trong hot ng hc tp ca hc sinh. Tch cc ha hot ng hc tp ca hc sinh l vic thc hin mt lot cc hot ng nhm lm chuyn bin v tr t th ng sang ch ng, t i tng tip nhn tri thc sang ch th tm kim tri thc nng cao hiu qu hc tp. Phng php dy hc tch cc ha hot ng nhn thc ca hc sinh l phng php dy hc trong gio vin t chc qu trnh dy hc da trn sc lc v tr tu ca hc sinh, mi hc sinh t nghin cu, thc hnh tm ra kin thc, hnh thnh k nng nhn thc. Phng php ny c cc c trng: Mi hc sinh u c tch cc ha hot ng t duy, c t lc tip cn kin thc mi cp khc nhau v gii quyt vn theo mt quy trnh. Gio vin gi vai tr ch o, t chc cc tnh hung hc tp, hng dn hc sinh gii quyt vn , khng nh kin thc mi trong vn tri thc sn c ca mnh. Theo Vgotxki, vai tr ca dy hc trong s pht trin tr tu v phng din lch s l khng ngng tng ln v hin nay n mang tnh cht quyt nh. Dy hc phi cn c vo dng tm l hot ng ca tr, tuy n cha phc tp nhng c xut hin. Trong khi thc hin cc hot ng vi s gip ca ngi ln, tr em chuyn t vng pht trin gn nht ti vng pht trin tch cc. Trong vng ny tr c th t mnh thc hin li cc hot ng ny mt cch c lp.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 4

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Do qu trnh dy hc v pht trin tr tu c lin quan cht ch vi nhau. Tht vy, dy hc da trn trnh t c ca pht trin v to iu kin pht trin cho tr, chuyn tr sang trnh pht trin tip theo, ti mt trnh cao hn. 4. Nhng du hiu c trng ca phng php tch cc: (Theo p dng dy v hc tch cc trong Tm l- Gio dc hc ca GS Trn B Honh- Ths L Trn nh Ts Ph c Ha-NXB I HC S PHM H NI). 4.1 Dy v hc thng qua t chc cc hot ng ca hc sinh Trong phng php tch cc, ngi hc - i tng ca hot ng dy, ng thi l ch th ca hot ng hc c cun ht vo trong hot ng hc tp do gio vin t chc v ch o, thng qua t lc khm ph nhng iu mnh cha r ch khng phi th ng tip thu nhng tri thc c gio vin sp t. c t vo tnh hung ca i sng thc t, ngi hc trc tip quan st, tho lun, lm th nghim, gii quyt vn t ra theo cch suy ngh ca mnh, t va nm c kin thc k nng mi, va nm c phng php lm ra kin thc, k nng khng rp theo nhng khun mu sn c, c bc l v pht huy tim nng sng to. Dy theo cch ny th gio gio vin khng ch gin n truyn t tri thc m cn hng dn hnh ng. Chng trnh dy hc phi gip cho tng hc sinh bit hnh ng v tch cc tham gia cc chng trnh hnh ng ca cng ng . 4.2 Dy v hc ch trng rn luyn phng php t hc : Phng php tch cc xem vic rn luyn phng php hc tp cho hc sinh khng ch l mt bin php nng cao hiu qu dy hc m cn l mt mc tiu dy hc . Trong x hi hin i ang bin i nhanh - vi s bng n thng tin, khoa hc, k thut, cng ngh pht trin nh v bo th khng th nhi nht vo u c tr khi lng kin thc ngy cng nhiu. Phi quan tm dy cho tr phng php hc ngay t bc Tiu hc v cng ln bc hc cao hn cng phi c ch trng. Trong cc phng php hc th ct li l phng php t hc. Nu rn luyn cho ngi hc c c phng php, k nng, thi quen, ch t hc th s to cho h lng ham hc, khi dy ni lc vn c trong mi ngi, kt qu hc tp s c nhn ln gp bi. V vy, ngy nay ngi ta nhn mnh mt hot ng hc trong qu trnh dy hc, n lc to ra s chuyn bin t hc tp th ng sang t hc ch ng, t vn pht trin t hc ngay trong trng ph thng, khng ch t hc nh sau bi ln lp m t hc c trong tit hc c s hng dn ca gio vin. 4.3 Tng cng hc tp c th, phi hp vi hc tp hp tc Trong mt lp hc m trnh kin thc, t duy ca hc sinh khng th ng u tuyt i th khi p dng phng php tch cc buc phi chp nhn s phn ha v cng , tin hon thnh nhim v hc tp, nht l khi bi hc c thit k thnh mt chui cng tc hc tp . p dng phng php tch cc trnh cng cao th s phn ha ngy cng ln. Vic s dng cc phng tin cng ngh thng tin trong nh trng s p ng yu cu c th ha hot ng hc tp theo nhu cu v kh nng ca mi hc sinh. Tuy nhin, trong hc tp, khng phi mi tri thc, k nng, thi u c hnh thnh bng nhng hot ng c lp c nhn. Lp hc l mi trng giao tip thy tr, tr - tr, to nn mi quan h hp tc gia cc c nhn trn con ng chim lnh

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 5

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

ni dung hc tp. Thng qua tho lun, tranh lun trong tp th, kin mi c nhn c bc l, khng nh hay bc b, qua ngi hc nng mnh ln mt trnh mi. Bi hc vn dng c vn hiu bit v kinh nghim ca mi hc sinh v ca c lp ch khng phi da trn vn hiu bit v kinh nghim sng ca thy gio. Trong nh trng, phng php hc tp hp tc c t chc cp nhm, t, lp hoc trng. c s dng trong ph bin trong dy hc l hot ng hp tc trong nhm nh 4 n 6 ngi. Hc tp hp tc lm tng hiu qu hc tp, nht l lc phi gii quyt nhng vn gay cn, lc xut hin thc s nhu cu phi hp gia c nhn hon thnh nhim v chung. Trong hot ng theo nhm nh s khng th c hin tng li; tnh cch nng lc ca mi thnh vin c bc l, un nn, pht trin tnh bn, thc t chc tinh thn tng tr. M hnh hp tc trong x hi da vo i sng hc ng s lm cho cc thnh vin quen dn vi s phn cng hp tc trong lao ng x hi . Trong nn kinh t th trng xut hin nhu cu hp tc xuyn quc gia, lin quc gia; nng lc hp tc phi tr thnh mt mc tiu gio dc m nh trng phi chun b cho hc sinh. 4.4 Kt hp nh gi ca thy vi t nh gi ca tr Trong dy hc, vic nh gi hc sinh khng ch nhm mc ch nhn nh thc trng v iu chnh hot ng hc ca tr m cn ng thi to iu kin nhn nh thc trng v iu chnh hot ng dy ca thy. Trc y gio vin c quyn nh gi hc sinh. Trong phng php tch cc, gio vin phi hng dn hc sinh pht trin k nng t nh gi t iu chnh cch hc. Lin quan n iu ny, gio vin cn to iu kin thun li hc sinh c tham gia nh gi ln nhau. T nh gi ng v iu chnh hot ng kp thi v nng lc rt cn cho s thnh t trong cuc sng m nh trng phi trang b cho hc sinh. Theo hng pht trin cc phng php tch cc o to nhng con ngi nng ng, thch nghi vi i sng x hi, th vic kim tra, nh gi khng th dng li yu cu ti hin cc kin thc, lp li cc k nng c hc m phi khuyn khch tr thng minh, c sng to trong gii quyt nhng tnh hung thc t. Vi s tr gip cc thit b k thut, kim tra nh gi khng cn l mt cng vic nng nhc i vi gio vin, m li cho nhiu thng tin kp thi hn linh hot iu chnh hot ng dy, ch o hot ng hc. T dy v hc th ng sang dy v hc tch cc, gio vin khng cn ng gp vai tr n thun l truyn t kin thc, gio vin tr thnh ngi thit k, t chc hng dn cc hot ng c lp hoc theo nhm nh hc sinh t chim lnh ni dung hc tp, ch ng t cc mc tiu kin thc, k nng, thi theo yu cu ca chng trnh. Trn lp, hc sinh hot ng l chnh, gio vin c v nhn nh hn trc , khi son gio n, gio vin phi u t cng sc, thi gian rt nhiu so vi kiu dy v hc th ng mi c th thc hin bi trn lp vi vai tr l ngi gi m, xc tc, ng vin, c vn, trng ti trong cc hot ng tm ti ho hng, tranh lun si ni ca hc sinh, gio vin phi c trnh chuyn mn su rng, c trnh s phm lnh ngh mi c th t chc, hng dn cc hot ng ca hc sinh m nhiu khi din bin ngoi tm d kin ca gio vin.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 6

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

II. PHNG PHP DY HC PHT HUY TNH TCH CC CA HC SINH XT THEO QUAN IM TM L HC: Mi phng php u c chc nng iu hnh ton b qu trnh dy hc, tc l n s quy nh cch thc chim lnh tri thc v kinh nghm hot ng ca hc sinh. Qu trnh hc tp ch nn din ra theo kiu tm kim, pht hin, khai thc, bin i v ngi hc t kin to kin thc, k nng tng thch vi kinh nghim v bn cht ngi hc, ngi hc tr thnh ch th tch cc hn. m bo gip hc sinh lnh hi y kin thc quy nh trong mt n v thi gian th khng th ch vn dng my mc mt cch dy hc m phi kt hp nhun nhuyn chng li vi nhau. Nhng trong cch chim lnh tri thc bng cch nh hng n hot ng ci to tch cc dn n vic pht minh kin thc mi. Mc tiu gio dc o to phi hng vo o to nhng con ngi lao ng t ch, sng to, c nng lc gii quyt nhng vn thng gp, qua gp phn tch cc thc hin mc tiu ln ca t nc l dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh (theo hi ngh ln VIII ca Ban chp hnh Trung ng ng Cng Sn Vit Nam). V phng php gio dc, phi khuyn khch t hc, phi p dng nhng phng php gio dc hin i bi dng cho hc sinh nng lc t duy sng to, nng lc gii quyt vn . Phi i mi phng php gio dc o to, khc phc li truyn th mt chiu, rn luyn thnh nt t duy sng to ca ngi hc. Tng bc p dng cc phng php tin tin v phng tin hin i vo qu trnh dy hc, m bo iu kin v thi gian t hc, t nghin cu cho hc sinh, c bit l sinh vin i hc. Lut gio dc 1998 c vit: phng php go dc ph thng phi pht huy tnh tch cc, t gic, ch ng sng to ca hc sinh, ph hp vi c im ca tng lp hc, mn hc, bi dng phng php t hc, rn luyn k nng vn dng kin thc vo thc tin; tc ng n tnh cm em li nim vui hng th cho hc sinh. Mt phng php dy hc ch c kh nng bi dng nhng phm cht ca t duy khi n thc hin s pht ng, thc y s suy ngh tch cc ca ngi hc v dn dt s suy ngh y theo con ng ngn nht, hp l nht t ti kin thc v k nng. Phng php phi da vo thnh tu khoa hc nghin cu v t duy. Theo cc nh tm l hc, con ngi ch bt u t duy tch cc khi ny sinh nhu cu t duy tc ng trc mt tnh hung gi vn . Tnh hung gi vn l mt tnh hung gi ra cho hc sinh nhng kh khn v l lun hay thc tin m h thy cn thit v c kh nng vt qua, nhng khng phi ngay tc khc nh mt quy tc c tnh cht thut gii m phi tri qua mt qu trnh tch cc suy ngh, hot ng bin i i tng hot ng hoc iu chnh kin thc sn c. Trc tnh hung c vn , ngi ta s bn khon suy ngh, tm cch gii quyt nhng bt u t u, theo phng hng no, but h phi thc c vn thng c th hin ch t c cu hi hoc nu c thc mc, y l vn quan trng ca tch cc ha. Gio dc l thch ng a tr vo mi trng x hi ngi ln; l thch nghi con ngi vo mi trng x hi xung quanh, o to c con ngi khi vo i l con ngi t ch, nng ng v sng to th phng php gio dc cng phi hng vo vic khi dy, rn luyn, pht trin kh nng ngh v lm mt cch t ch, nng ng sng to trong hc tp v lao ng nh trng, nhm kch thch hc sinh tch cc

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 7

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

suy ngh, ch ng tm ti sng to gii quyt vn , t ti kin thc mi mt cch vng chc v su sc. Nhn chung, mt phng php dy hc pht huy tnh tch cc ca hc sinh l phng php m trong ngi hc tr thnh trung tm, ch th c nh hng t mnh tm ra kin thc chn l bng hot ng ca bn thn. Gio vin gi mt trch nhim mi chun b cho hc sinh tht nhiu tnh hung phong ph to iu kin cho hc sinh gii quyt vn ch khng nhi nht kin thc vo u hc sinh, l ngi nh hng cho hc sinh t khm ph ra chn l, t tm ra kin thc vi s hp tc ca tp th. Thy gio by gi tr thnh ngi nh hng, c vn cho hc sinh ca mnh khm ph ra nhng iu mi, nhng kin thc mi, nhng chn l mi vi s hp tc ca cc ch th khc trong lp hc. Phng php no m bo s kt hp nhun nhuyn hai hot ng ti hin v tm kim kin thc trong c hi v iu kin vic tm kim kin thc mi chim u th, kt hp hi ha vi tnh sn sng hc tp ca hc sinh th phng php c kh nng tch cc ha c qu trnh hc tp ca hc sinh, t hnh thnh phng thc hnh ng cng nh kinh nghim hot ng cho cc em. Tm li, dy hc theo phng php truyn thng cn bn ch thch hp cho cc th h qua, cho con ngi ch phong kin, n s kh p ng c mc tiu o to con ngi pht trin ton din ca ch ngha x hi. Cn dy hc theo kiu tch cc, pht huy cao tnh tch cc hot ng ca tr, bin cc em thnh ch th, ch ng pht hin ra kin thc mi cn phi hc, n lun ph hp vi qu trnh pht trin ca x hi . III. DY HC PHT HIN V GII QUYT VN 1. C s l lun 1.1 C s trit hc: Trit hc duy vt bin chng cho thy nu ta gii quyt c mu thun th s vt, hin tng s pht trin ngha l mu thun chnh l ng lc ca qu trnh pht trin. hc sinh mu thun gia yu cu nhim v nhn thc vi kin thc v kinh nghim sn c. 1.2 C s tm l hc: Theo cc nh tm l hc khi ng trc mt kh khn v nhn thc hay mt tnh hung gi vn th con ngi bt u t duy tch cc. 1.3 C s gio dc hc : Dy hc pht hin v gii quyt vn ph hp vi tnh tch cc, t gic v n kch thch v to ng c cho ch th hot ng pht hin vn . 2. Nhng khi nim c bn 2.1 Vn Mt h thng cc mnh v cc cu hi to nn mt vn nu tha mn cc iu kin : + Cu hi cha c gii p

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 8

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

+ Cha c phng php mang tnh thut gii gii p cu hi hoc thc hin yu cu t ra. Trong gio dc ta thng hiu vn mt cch n gin hn. Mt h thng cc mnh v cc cu hi to nn mt vn nu tha mn cc iu kin: + Hc sinh cha gii p c cu hi hoc cha thc hin c hnh ng + Hc sinh cha c hc mt quy tc c tnh cht gii thut no gii p cu hi hoc thc hin yu cu t ra. 2.2 Tnh hung gi vn Tnh hung gi vn l mt tnh hung gi ra cho hc sinh nhng kh khn v l lun hay thc tin m h thy cn thit v c kh nng vt qua, nhng khng phi ngay tc khc nh mt quy tc c tnh cht thut gii m phi tri qua mt qu trnh tch cc suy ngh, hot ng bin i i tng hot ng hoc iu chnh kin thc sn c. Mt tnh hung gi vn cn tha mn cc yu cu sau: + Tn ti mt vn tnh hung phi bc l mu thun gia thc tin vi trnh nhn thc, ch th phi thc c mt s kh khn trong t duy hoc hnh ng m vn hiu bit sn c cha vt qua, tc l hc sinh cha tr li c v cha c mt quy tc mang tnh thut gii gii p cu hi trong tnh hung ny. + Gi nhu cu nhn thc Trong tnh hung gi vn , hc sinh phi cm thy mnh c th lm c, cm thy cn thit v c nhu cu gii quyt vn , lm cho hc sinh thy hng th v mong mun gii quyt vn d. Gy nim tin kh nng tnh hung gi vn phi khng vt qu xa so vi kh nng ca hc sinh. Cn lm cho hc sinh thy tuy cha c li gii nhng vi kin thc, k nng sn c, nu h tch cc suy ngh th c th gii quyt c vn . 3. c trng ca dy hc gii quyt vn Dy hc gii quyt vn c nhng c trng: + Hc sinh c t vo tnh hung gi vn . + Hc sinh hot ng tch cc, tn lc huy ng ht tri thc v kh nng ca mnh gii quyt vn . + Khng nhng lm cho hc sinh lnh hi c tri thc ca qu trnh gii quyt vn m cn lm cho h pht trin kh nng tin hnh nhng qu trnh . 4. Nhng hnh thc dy hc pht hin v gii quyt vn 4.1 T nghin cu vn Trong hnh thc ny, tnh c lp ca ngi hc c pht huy cao , thy gio ch to ra tnh hung gi vn , ngi hc t pht hin v gii quyt vn . Nh vy trong tnh hnh thc ny, ngi hc c lp nghin cu vn v thc hin cc khu c bn ca qu trnh nghin cu ny. 4.2 Vn p pht hin v gii quyt vn

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 9

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Trong vn p pht hin v gii quyt vn , ngi hc lm vic khng hon ton c lp m c s dn dt gi ca thy khi cn thit. Phng tin thc hin hnh thc ny l cu hi ca thy v nhng cu tr li hoc hnh ng p li ca tr. Trong mt s trng hp vic gii quyt vn ca hc sinh c th din ra m khng cn mt cu hi no ca gio vin. Nhn chung, c s an kt thay i hot ng ca thy v tr di hnh thc ny. 4.3 Thuyt trnh pht hin v gii quyt vn Trong hnh thc ny, mc c lp ca hc sinh thp hn hai hnh thc trn. Gio vin to ra tnh hung c vn , ri bn thn gio vin pht hin vn v trnh by qu trnh suy ngh gii quyt v khng ch n thun nu li gii. Trong qu trnh tm ti d on, c lc thnh cng, c khi tht bi phi iu chnh phng hng mi i n kt qu. Tri thc trnh by khng phi di dng c sn m l trong qu trnh ngi ta khm ph ra chng, y l mt s m phng v rt gn qu trnh khm ph tht s m phng. Cp ny dng nhiu hn cc lp trn nh trung hc ph thng, i hc. 5. Nhng cch thng dng to ra tnh hung gi vn 5.1 D on nh nhn xt trc quan v thc nghim (o c, tnh ton,). V d: f ( x) = x f ( x) = x f ( x) = 1 x f ' ( x) = 1 f ' ( x) = = x 2 1 x
2 2

f ' ( x) = 2 x

n T gi ra vn phi chng c th tnh o hm ca hm s y = x theo cng thc tng qut:

f ( x) = x

f ' ( x) = n.x

n1

5.2 Lt ngc vn V d: Hm s y = f ( x ) c o hm ti x0 th lin tc ti x0, iu ngc li c ng hay khng? 5.3 Xt tng t V d: Ta bit trung im O ca on thng AB c c trng bi ng thc uuur uuur r vect OA + OB = 0 . T bng cch chng minh tng t ta c th tm v chng minh nhng ng thc

vect c trng cho trng tm G ca tam gic ABC hay tm O ca hnh bnh hnh ABCD hay khng? 5.4 Khi qut ha V d: T ng thc vect biu din trng tm ca on thng, trng tm ca tam gic hay trng tm ca hnh bnh hnh. Ta hy thit lp ng thc vect cho trng tm ca h gm n im trong mt phng. 5.5 Tm sai lm trong li gii

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 10

Lun vn tt nghip V d: sin 30 = sin30 2.sin300 > sin30 0


0 0

GVHD: Ths .Nguyn Vn Vnh

0 0 Khi lg(sin30 ) = lg(sin30 ) 2. lg(sin300) > lg(sin300)


0 2 0 lg (sin 30 ) > lg(sin30 )

lg (
2

) > lg (

1 1 1 ) > 2 2 2

> (v l) 2

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 11

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

B. CI TIN PHNG PHP DY HC THEO HNG GIP HC SINH PHT HIN V GII QUYT VN QUA VIC T CHC DY HC HM S LIN TC I. NHN XT S LC V PHNG PHP DY HC MN TON HIN NAY TRNG THPT Theo kt qu iu tra ca tc gi Tng Phc Lc_Lun vn tt nghip 2001, t l gio vin s dng cc phng php khi dy hc khi nim, nh l: Phng php trc quan : 9% Phng php thuyt trnh : 43% Phng php m thoi : 9% Phng php c ti liu : 3% Phng php tng hp cc phng php khc : 46% Theo tc gi ny, phng php thuyt trnh c s dng kh ph bin khi trnh by khi nim v nh l. Gio vin khng ch trng nhiu n vic t ra cu hi gi m cho hc sinh. Trong tit dy, gio vin t t cu hi, cu hi cha hoc khng uc chun b trc, ch t theo kinh nghim. Mc ch ca bi hc l lm sao cho hc sinh hiu bi tt m cch nh gi duy nht l hc sinh gii c bi tp. Kin thc ch c truyn t mt chiu t thy n tr. l l do m dy hc theo li truyn thng chim t l ln trong gi dy ca gio vin. Chnh v th hc sinh kh c th pht huy c tnh tch cc, ch ng v sng to. Mc d mc ch cui cng ca bi hc l lm cho hc sinh lm c bi tp nn hc sinh ch bit hc thuc lng cc nh l, cng thc m coi nh nh ngha, xem k v d mu ca gio vin bt chc. Mt khc, hu nh cc v d mu ca gio vin a ra u cha tng qut, ch cho v d thuc phm vi khi nim, thiu v d cho thy i tng khng thuc phm vi khi nim. Khi hc sinh khng bit p dng cc khi nim, nh ngha hoc ch bit p dng mt cch my mc m khng hiu ti sao phi p dng nh ngha hay khi nim . Chng hn, trong bi hm s lin tc, khi cho v d dng hm s lin tc chng minh mt phng trnh c nghim duy nht trn mt khong cho trc no , hu ht cc gio vin ch a ra nhng hm s lin tc trn khong . iu ny c th lm cho hc sinh hiu lm nu bi yu cu chng minh phng trnh f(x) = 0 c nghim trn khong (a;b) th t hn hm s phi lin tc trn (a ; b). Khi hc sinh s gp lng tng khi gp nhng hm s khng lin tc trn (a;b). l mt trong nhng l do cho thy hiu qu dy Ton trng THPT cha c nng cao. iu i hi phi c bin php s phm ph hp nng cao hiu qu dy ton trng THPT.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 12

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

II. PHN TCH CC BC TNG QUT CA DY HC PHT HIN V GII QUYT VN : Bng mt s bin php c th gio vin hng hc sinh ti vn hc tp. Thng qua tri gic v xc cm, hc sinh hnh thnh cc biu tng gy ra phn ng ca hc sinh i vi vn . Thi tch cc ca c nhn lm ny sinh nhu cu pht hin bn cht ca biu tng. Hnh thnh tnh hung c vn , lm ny sinh nhim v nhn thc. S n lc tm ti ca hc sinh v s iu khin ca gio vin bng h thng cu hi, tnh hung c duy tr. Khi tm c li gii th tnh hung c gii ta. Li gii c i chiu vi vn hc tp. Nu li gii sai th tnh hung c vn b dp tt khi ch th thiu ch, hoc tip tc thc y ch th suy ngh tm gii php khc. Nu li gii ng th tnh hung c vn c gii quyt, ch th cm thy phn chn hn v sn sng tip nhn mt tnh hung mi. Vi cc bc c bn nh trn, dy hc pht hin v t chc gii quyt t vn ny sang vn khc, n kch thch tnh tch cc ca hc sinh. V vy, hc sinh s nng ng v sng to hn. III. CC CP KHC NHAU CA DY HC PHT HIN V GII QUYT VN Theo Lerner, c 3 hnh thc ca dy hc pht hin v gii quyt vn : T nghin cu vn m thoi gii quyt vn Thuyt trnh gii quyt vn Do hc sinh mi lp c s tip thu khc nhau, ni dung mi bi khc nhau, nu chng ta dy hc nh nhau tt c cc bi hc, tt c cc lp th khng pht huy c tnh tch cc ca hc sinh, thm ch lm cho hc sinh kh gii cm thy nhm chn, cc hc sinh yu th lo lng. Do dy hc pht hin v gii quyt vn t hiu qu cao, cn phi thc hin cc cp khc nhau. 1. Theo Trng Th Vinh Hnh (tp ch khoa hc HSP thnh ph H Ch Minh, s 32) cn phn bit 3 cp ca dy hc pht hin v gii quyt vn

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 13

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Cp

Gio vin + To tnh hung gi vn + Trnh by qu trnh pht hin v gii quyt vn + To tnh hung gi vn + Gi hc sinh pht hin v gii quyt vn

Hc sinh

I Thuyt trnh gii quyt vn

+ Thm nhp vn + Lnh hi qu trnh gii quyt vn + Tham gia pht hin v gii quyt vn di s dn dt ca gio vin

II m thoi gii quyt vn

III T nghin cu vn

+ To tnh hung gi vn

+ T pht hin vn + T gii quyt vn

Tc gi cng ra 3 bin php thc hin dy hc pht hin v gii quyt vn cc cp khc nhau : To cho lp hc mt mt bng chung ng u v tin xut pht iu chnh cp cho ph hp vi iu kin thc t v trnh hc sinh Tn dng thi gian trn lp bng cch s dng hp l phng tin hc tp 2. Vn dng cc nguyn tc ca tip cn h thng cu trc, chng ti th xut mt cch tip cn mi vi vn cp khc nhau ca vic dy hc. Trc ht ta nhc li : 2.1. Cu trc c s ca h dy hc: Mt h thng dy hc ti thiu bao gm ba h con to thnh c tnh c lp tng i vi nhau l: S dy: hot ng ging dy ca thy S hc: hot ng hc tp ca tr Ni dung dy hc Cc mi lin kt gia ba b phn ny to thnh cu trc c s ca h dy hc. Trong qu trnh dy hc, cu trc s c th hin di hnh thc cc mi quan h, lin kt gia ba b phn: thy tr - ni dung dy hc (N QTGD QTHT) 2.2. Mi quan h gia ni dung dy hc - qu trnh ging dy - qu trnh hc tp

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 14

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Trong qu trnh dy hc, hot ng ca thy v ca tr trong s tng tc qua li bin chng ch nh ln nhau. Mi lin h qua li bin chng ca s dy v s hc c th hin qua s tng tc ca cc phng php dy v phng php hc. Cc phng php dy v hc ch c th thc hin c cc mc ch dy hc nu tnh n ni dung dy hc, v rng cc mc ch dy hc c lin quan cht ch vi nhau. Trong qu trnh dy hc, ba b phn hp thnh l ni dung dy hc qu trnh ging dy qu trnh hc tp trong mi qua li bin chng Bi v ni dung dy hc c th c phn nh qua cc mc ch dy hc, cho nn trong h qu trnh dy hc, trn thc t din ra quan h c bn: hot ng dy hc mc ch dy hc hot ng hc tp vi tt c cc tnh quy lut ca dy hc, cc tnh quy lut ny xc nh hnh vi ca h. Quan h c bn l s khi qut tt c cc quan h hai ngi din ra trong dy hc nh : thy tr, thy ni dung dy hc, tr ni dung dy hc, gio vin - tp th lp,. Ni chung, qu trnh dy hc l mt h m bi v n trong s tng tc vi x hi v l mt h con ca n. M hnh tru tng ha: Qu trnh dy hc li c th c xem nh mt h ng hon ton xt theo mi quan h vi cu trc ca n. S tun th nguyn tc ng kn khi nghin cu cc h m l ht sc cn thit m bo s xem xt ton din tt c cc mt, khng ch mt bn trong m cn c cc mt bn ngoi khng lm lu m cc mi lin kt v cc quan h bn cht. S dng khi nim: H l mt tp hp cc thnh t b phn trong cho trc mt quan h l R v mt tnh cht c nh l P . Ta c h : DY HC = { N QTGD QTHT } vi quan h R l : G Mi H Trong : G: thy; Mi: mc ch dy hc (i = 1,2,3,.); H: tr S Graph ca qu trnh dy hc : C A D

B A Sinh vin : L Quang Vinh

C D

Trang 15

Lun vn tt nghip Trong :

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

+ Mt y ca hnh hp (ABCD): ni dung dy hc + Mt chnh din (AADD): qu trnh ging dy + Mt bn (ABBA): qu trnh hc tp Gii thch: + S Graph l m hnh tnh ca h dy hc. Mi mt thnh t b phn xut pht ban u ca h dy hc l mt b phn tim nng ca h Ton vn + Khi s tng tc gia cc thnh phn ny xut hin th qu trnh dy hc c bt u. + Khi qu trnh dy hc bt u vn hnh, mi mt b phn tim nng tr thnh mt b phn c yu ca h Ton vn v l mt h con ca h Dy hc. 2.3.Cu trc ca cc h con: 2.3.1) Ni dung dy hc: c xc nh bi cc mc ch dy hc, c qui nh trong chng trnh mn hc v c th hin trong cc sch gio khoa. Cc nhim v dy hc tng hp vi ni dung dy hc, v cc giai on khc nhau ca qu trnh dy hc l s m bo t c cc mc ch dy hc. Trong qu trnh dy hc, cc nhim v sau y c t ra v i hi gii quyt: (N1): xut gy ng c nhn thc. mi. (N2): Tnh thi s ca kin thc, cch thc hot ng, bo lu s kin (N3): Lnh hi cc ti liu hc tp, s khi qut ha cc ti liu hc tp. (N4): Cng c, hon thin kin thc, hnh thnh k nng, k xo. (N5): Khi qut ha v h thng ha cc ti liu hc tp, vn dng kin thc, k nng, k xo, cch thc hot ng trong hon cnh c th. (N6): Phn tch kt qu dy hc, s pht trin ca hc sinh (v t day logic, tr thng minh, kh nng sng to). Kim tra, nh gi. Nhn xt: Ni dung dy hc ch c hc sinh chp nhn nh mt i tng ca hot ng nhn thc nu n c th hin di dng mt h cc bi ton hc tp. Vic gii quyt cc bi ton hc tp trn y c t ra trong qu trnh hc tp Vy N = { N1,N2,N3,N4,N5,N6 } Cc ni dung b phn c t ra v gii quyt tng hp vi cc nhim v trn. 2.3.2) Qu trnh ging dy: Theo Xibecnetic (iu khin hc): Qu trnh ging dy l s iu khin, dn dt, kim tra s tng tc ca h.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 16

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Trong qu trnh dy hc, thy s dng mt cch c h thng, nh hng cc phng php ging dy trin hai ni dung dy hc, kch thch hot ng nhn thc ca hc sinh, tp trung vo hai pha: Thng tin v iu khin. Qu trnh ging dy: l mt h con gm cc thnh t b phn QTD = {PD1, PD2, PD3, PD4} PD1: Phng php gii thch minh ha PD2: Phng php trnh by nu vn PD3: Phng php tm ti tng phn PD4: Phng php nghin cu 2.3.3) Qu trnh hc tp: Hot ng nhn thc tch cc ca hc sinh bao gm: tri gic, phn tch, suy on, ghi nh ti liu hc tp, l thuyt, thc hnh ch bin cc thng tin thu nhn. Qu trnh hc tp din ra cc trnh khc nhau, tng hp vi hot ng nhn thc ca hc sinh PH1: Trnh ti hin PH2: Trnh tm ti tng phn bng thc nghim PH3: Trnh tm ti tng phn bng suy lun PH4: Trnh nghin cu Vy PH = {PH1,PH2,PH3,PH4} Ch s tng th nhim v dy hc, tnh phc tp ca phng php truyn t v iu khin hot ng nhn thc tng. 2.3.4) Tnh hung dy hc: Do cch xem xt cu trc cc h con ca qu trnh dy hc, c th trnh by s Graph chi tit ca H DY HC: B A C D

B A C tt c 6 x 4 x 4 = 96 khi hp ch nht nh

C D

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 17

Lun vn tt nghip K hiu: Tn = { Ni, PDk, PHl } n = 1,2,.96; i = 1,2,6; k,l = 1,2,3,4. Tn c gi l mt tnh hung dy hc Xt tnh hung : T = {N4, PD1, PH1}

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

C ngha l : Trong tnh hung ny din ra s cng c v hon thin kin thc, hnh thnh k nng, k xo cho hc sinh trnh ti hin li kin thc di s gip ca phng php gii thch minh ha. 3.5) Kt lun: 3.5.1 Qu trnh dy hc l mt h cc tnh hung c lin quan hu c vi nhau bi quan h {Thy tr mc ch dy hc} 3.5.2 Bng cc tnh hung hc tp c tch ra t s Graph ca h dy hc: D1 N1 H4 D1 N1 N1 H3 D1 N1 H2 D1 N1 H1 D1 N2 H4 D1 N2 N2 H3 D1 N2 H2 D1 N2 H1 D1 N3 H4 D1 N3 N3 H3 D1 N3 H2 D1 N3 H1 D1 N4 H4 D1 N4 N4 H3 D1 N4 H2 D1 N4 H1 D1 N5 H4 D1 N5 N5 H3 D1 N5 H2 D1 N5 H1 D1 N N6 H4 D1 D2 N1 H4 D2 N1 H3 D2 N1 H2 D2 N1 H1 D2 N2 H4 D2 N2 H3 D2 N2 H2 D2 N2 H1 D2 N3 H4 D2 N3 H3 D2 N3 H2 D2 N3 H1 D2 N4 H4 D2 N4 H3 D2 N4 H2 D2 N4 H1 D2 N5 H4 D2 N5 H3 D2 N5 H2 D2 N5 H1 D2 N6 H4 D2 D3 N1 H4 D3 N1 H3 D3 N1 H2 D3 N1 H1 D3 N2 H4 D3 N2 H3 D3 N2 H2 D3 N2 H1 D3 N3 H4 D3 N3 H3 D3 N3 H2 D3 N3 H1 D3 N4 H4 D3 N4 H3 D3 N4 H2 D3 N4 H1 D3 N5 H4 D3 N5 H3 D3 N5 H2 D3 N5 H1 D3 N6 H4 D3 D4 N1 H4 D4 N1 H3 D4 N1 H2 D4 N1 H1 D4 N2 H4 D4 N2 H3 D4 N2 H2 D4 N2 H1 D4 N3 H4 D4 N3 H3 D4 N3 H2 D4 N3 H1 D4 N4 H4 D4 N4 H3 D4 N4 H2 D4 N4 H1 D4 N5 H4 D4 N5 H3 D4 N5 H2 D4 N5 H1 D4 N6 H4 D4

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 18

Lun vn tt nghip N 6 H 3 D1 N6 H2 D1 N6 H1 D1 N6 H3 D2 N6 H2 D2 N6 H1 D2

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh N6 H3 D3 N6 H2 D3 N6 H1 D3 N6 H3 D4 N6 H2 D4 N6 H1 D4

3.5.3 Mc tnh phc tp ca mi mt tnh hung hc tp c xc nh bi tng cc ch s ca mi mt thnh t b phn trong cu trc. 3.5.4 S tng hp ca cc phng php dy vi hot ng nhn thc ca tr khng nn hiu mt cch tuyt i bi v cc phng php dy khc nhau c th tng hp vi mi mt trnh hot ng nhn thc ca hc sinh. Chng hn phng php tm ti tng phn c th tng hp vi trnh ti hin ca tr. Phi tha nhn tnh cht tng i ca khi nim tng hp xuyn sut qu trnh dy hc bi v trong qu trnh ny, tnh tng thch khng lm mt i s i hi tnh a dng phong ph ca hot ng t duy. 3.5.5 Cc tnh hung dy hc phn nh s phn bc ca hot ng ging dy v hc tp. IV. THIT K BI HC THEO QUY TRNH DY HC PHT HIN V GII QUYT VN : Qua vic phn tch cc cp ca dy hc pht hin v gii quyt vn trn, ta nhn thy cp no cng th hin tnh tch cc mc khc nhau: ti hin, tm ti, sng to. T logic bn trong n hnh thc bn ngoi, dy hc pht hin v gii quyt vn u th hin kh nng to ln trong vic tch cc ha hot ng hc tp ca hc sinh. V vy nh hng ca vic ci tin phng php dy hc ny l : + Thit k mt quy trnh dy hc tng qut nhm gip gio vin nh hng cch thc hot ng trn lp. + Xy dng cc bin php thc hin sao cho hc sinh c t gic tch cc hot ng c lp, gp phn hnh thnh phng php hc tp c hiu qu cho hc sinh. 1) Khi nim v quy trnh dy hc Quy trnh dy hc c th c hiu l t hp cc thao tc ca gio vin v hc sinh, hoc c hai bn trn i tng nhn thc no , c tin hnh theo mt trnh t logic nht nh trn mt i tng nhn thc no . R rng phng php dy hc v quy trnh dy hc c lin quan cht ch vi nhau. Phng php l mt chui cc thao tc c sp xp theo logic khch quan ca i tng nhm gip ch th thm nhp vo i tng, nn c th k hoch ho phng php bng mt quy trnh. Ngc li, quy trnh dy hc l qu trnh tin hnh phng php dy hc, th hin s tng tc hot ng ca gio vin v hc sinh. Theo Lerner, Nhng c s ca cc phng php dy hc Trn Thc Trnh lc dch : Bt k mt phng php no cng l vic xc nh cc hnh ng v cc dng ca

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 19

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

n vi mt trnh t nht nh, vi nhng phng tin tng ng t c mc ch d kin" 2) Nguyn tc thit lp quy trnh dy hc: da trn c s ph hp vi cc cu trc : Quy trnh dy hc tng qut da trn c s ph hp vi 3 cu trc: 2.1) Cu trc ca s tm ti hot ng tr tu c hai thnh phn : Pht hin mu thun gia thng tin mi vi tri thc bit lm ny sinh tnh hung c vn . 2.2) Phn tch tnh hung c vn Cu trc logic ca ni dung dy hc gm logic mn hc, logic hnh thnh v pht trin khi nim khoa hc, logic ca cc hot ng tng hp vi cc ni dung . 2.3) Cu trc hot ng ca thy v tr trong dy hc pht hin v gii quyt vn bao gm : + a hc sinh vo tnh hung c vn v hc sinh t t ra nhim v nhn thc. + Phn tch chia nhim v nhn thc thnh nhng b phn cu thnh v xc nh r tng giai on gii quyt. + D kin bin php gii quyt tng giai on. + Cch thc phn tch kt qu v hng vn dng. 3) Cu trc ca quy trnh dy hc pht hin v gii quyt vn : Theo Nhng xu hng dy hc khng truyn thng ca NGUYN B KIM V DNG THY nm 1993 ta a ra quy trnh dy hc pht hin v gii quyt vn nh sau : Bc 1 : Pht hin, thm nhp vn (tri gic vn ) + To tnh hung gi vn hoc pht hin vn t tnh hung gi vn . + Gii thch v chnh xc ha hiu ng tnh hung. + Pht biu vn ,t mc ch gii quyt vn . Bc 2 : Tm gii php gii quyt vn ( thm nhp vn ) + Phn tch vn lm r mi lin h gia ci bit vi ci phi tm + xut v thc hin hng gii quyt, c th iu chnh, bc b, chuyn hng khi cn thit. Thng s dng cc phng php quy l v quen, c bit ho, tng t, khi qut ha, suy ngc, suy xuiV c th thc hin nhiu ln tm ra hng ng. + Trnh by cch gii quyt vn . Bc 3 : Kim tra v nghin cu li gii (trnh by gii php ) + Kim tra s ng n v ph hp thc t ca li gii + Kim tra tnh hp l, ti u ca li gii

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 20

Lun vn tt nghip + Tm hiu kh nng ng dng kt qu

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Ta cn c th nghin cu su gii php v xut nhng vn mi c lin quan nh xt tng t, khi qut ho, lt ngc vn . Trong cc bc trnh by trn dy th bc 2 l rt quan trng, khng th b qua. 2 Chng ta ly v d minh ho. Kho st hm s y = ax + bx + c i vi hc sinh lp 10 th y l tnh hung vn v cha c mt thut ton no gii quyt vn nhng n cng khng vt qu xa kh nng ca cc em, v d 2 2 cc em bit kho st hm s y = ax , y = ax + c. Quy trnh dy hc gii quyt vn trn nh sau : Bc 1: Tri gic vn Gio vin nu yu cu l kho st hm s y = ax + bx + c Bc 2: Gii quyt vn Gio vin gi cho hc sinh quy l v quen, a biu thc ax + bx + c v dng 2 au + d Bin i biu thc v dng ch c au ch khng c s hng ca u Dng bin ph u a biu thc trn v dng au + d p dng kt qu kho st hm s y = ax + c c hc trong bi trc gii Trnh by li ton b qu trnh bin i a hm s y = ax + bx + c v dng y = au + d Trnh by kt qu kho st hm s y = ax + bx + c Bc 3: Kim tra nghin cu kt qu Kim tra bng cch c bit ha kt qu tm c cho trng hp h s b = 0. V. CC BIN PHP S PHM TNG THCH GIP GIO VIN THC HIN QUI TRNH NH GI TNH KH THI V HIU QU GING DY 1) Tch cc ha hot ng nhn thc ca hc sinh khi tri gic, pht hin vn 1.1 Gii bi tp vo lc m u 1.2 Hng dn p dng php tng t 1.3 Gi thay i mt s b phn ca vn gii quyt 1.4 Gi p dng m hnh quen thuc 1.5 Hng dn dng php quy np, thc nghim 1.6 Phn tch s ti ngha v mu thun 1.7 Yu cu khi qut ha, tru tng ha 2) Tch cc ho hot ng nhn thc khi gii quyt vn 2.1 Trnh by kin thc theo kiu nu vn 2.2 Tho lun thng qua h thng cu hi
2 2 2 2 2 2 2 2

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 21

Lun vn tt nghip 2.3 Hng dn t gi thuyt

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

2.4 Hng dn t nghin cu tm ti tng phn 2.5 S dng phng php suy din 2.6 S dng phn tch v tng hp 2.7 Gi dng php tng t 2.8 Tm nguyn nhn ca hin tng 2.9 To v hng dn gii quyt mu thun 2.10 T chc cho hc sinh hot ng c lp nghin cu 3) Tch cc ho hot ng nhn thc ca hc sinh khi vn dung kin thc 3.1 Khi qut ha 3.2 c bit ha 3.3 Dng php tng t 3.4 Kt hp 3 phng php trn 3.5 Pht trin t duy trn c s l thuyt nhn thc 3.6 Ton hc ha cc tnh hung thc tin Cho hc sinh pht hin sai lm trong cch gii, th thch hc sinh vi nhiu bi ton d mc sai lm. Cho hc sinh tip cn nhiu vi nhng dng ton tng qut. Php tng t c s dng trong c 3 giai on, s khc bit ca chng l mc ch ca hnh ng: pht hin vn , gii quyt vn v vn dng, sau l cch thc hin. pht hin hai i tng nhn thc l tng t nhau th chng phi ph hp vi nhau trong cc quan h r rng v cc b phn tng ng r rng Cch gii quyt vn mi c th tng t vi cch gii quyt bit hng i cch suy ngh. Cc bin php tng t bc 3 c tnh thu hp phm vi tm kim li gii ca bi ton ban u. VI. P DNG VO DY HC HM S LIN TC THIT K BI HC THEO QUI TRNH DY HC PHT HIN V GII QUYT VN

1. HM S LIN TC TI MT IM Bc 1: Tri gic vn To tnh hung gi vn :

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 22

Lun vn tt nghip Kim tra bi c: Cho cc hm s sau: f ( x) = x 2 v x 2 + 2 g ( x) = 2 2+ 2 x nu x 1 nu 1 < x < 1 nu x 1

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

c th nh hnh v

y th hm s 2 y=x y = x2

y th hm s y = g(x)

1 x 1

1. Hy tnh cc gii hn sau (nu c): a. lim f ( x) = ?


x1

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 23

Lun vn tt nghip b. lim g ( x) = ?


x1

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

2. Nu tn ti gii hn hy so snh cc gi tr lim f ( x) v f (1) ; lim g ( x) v g (1)


x1 x1

GV khng nh: Hm s y = f ( x) c gi l lin tc ti x = khng lin tc ti x = 1 t vn :

1 . Hm s y = g ( x)

Nh vy bit hm s cho lin tc ti mt im hay khng ta cn lm g? lm c nh vy c cn iu kin g hay khng ? Gii thch v chnh xc ha vn : Nh vy bi yu cu ta xt hm s y = f ( x) c lin tc ti mt im x0 no hay khng ?

Pht biu v t mc ch gii quyt: Chng ta cn tm cch gii tng qut v iu kin thc hin vic xt hm s y = f ( x) cho c lin tc ti mt im x0 no Bc 2: Gii quyt vn Phn tch vn , lm r mi quan h gia ci bit v ci phi tm: Xt tnh lin tc ca hm s y = f ( x) ti im x0 Cu hi t ra: Vi hm s cho ta c th xc nh c min xc nh ca n hay khng? V xt xem im x0 c thuc min xc nh ca hm s hay khng? Vi nhng iu kin ny, ta c th tnh c gii hn lim f ( x) v f ( x ) hay khng? 0
x x0

Sau ta so snh hai gi tr trn ta c iu g? Tr li: S xy ra nhiu trng hp gia hai gi tr ny xut hng gii quyt: T trng hp trn, ta c th i n phng php chung xt tnh lin tc ca hm s y = f ( x) ti mt im x0 nh th no? Tr li: Trc ht ta tm min xc nh ca hm s ri xt xem im x0 c thuc min xc nh hay khng? Nu x0 khng thuc min xc nh th kt thc bi ton. Khi x0 thuc min xc nh ta tnh cc gi tr: lim f ( x) v

x x0

f ( x0 ) Trng hp hm s k ( x) f ( x) = l ( x) nu x x0 nu x < x0

Th thay v ta tnh lim f ( x) th ta tnh lim+ f ( x) v lim f ( x)


x x0 x x 0 x x 0

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 24

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

So snh hai gi tr lim f ( x) v f ( x0 ) : nu chng bng nhau th ta kt lun hm s


x x0

cho lin tc ti im x0 . k( x) f ( x) = l( x)

Trng hp

th ta kim tra xem lim+ f ( x) ; lim f ( x) ; v f ( x0 ) c


x x0 x x 0

bng nhau khng? Nu chng bng nhau th chng ta vn kt lun hm s lin tc ti im x0 . Nu chng khng bng nhau th hm s khng lin tc ti im x0 . Ta gi l hm s gin on ti im x0 Nu khng tn ti cc gii hn th hm s cng gin on ti im ny. Thc hin gii quyt vn : Xt tnh lin tc ca hm s ti im 9 Bc 1: Min xc nh: D y = f ( x) ti im x0

im x0 D . Kt lun: Hm s khng lin tc ti im x0 im x0 D .Sang bc 2 9 Bc 2: Tnh lim f ( x) v f ( x0 ) ( hay lim+ f ( x) ; lim f ( x) ; v f ( x0 ) )


x x0 x x 0 x x 0

9 Bc 3: Nu khng tn ti bt c mt trong cc gi tr trn th bi ton kt thc v kt lun hm s gin on ti x0 . Nu cc gi tr trn tn ti th so snh chng. Nu c mt gi tr khc cc gi tr cn li th kt lun hm s gin on ti x0 . Chng bng nhau th kt lun hm s lin tc ti x . 0 Bc 3:Kim tra - vn dng: Kim tra li qu trnh gii quyt Khng nh li vn Kin thc mi cn lnh hi: Cc bc xt tnh lin tc ca hm s ti mt im

Ch kim tra im

x0 c thuc min xc nh hay khng?

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 25

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Vn dng trc tip A. Xt tnh lin tc ca hm s: 2x+1 1) f ( x) = 2 x 2 + 3x + 1 2 nu x = nu x 0 nu x > 0 1 2 2 nu x 1 1 2 ti im x0 =

3x sin x 2) g ( x) = 2

= ti im x0 0

22x 3) h( x) = x 2 4x + 1 3

nu x 1 nu x = 1

ti im x0 = 1

B. Tm a hm s sau lin tc ti im x 0 = 2 x3 8 k ( x) = x 2 2a + 1 nu x 2 nu x = 2

Gii: A. 1) Min xc nh: D = 1 x0 = D 2 Ta c: lim f ( x) = lim


1 2 1

2x+ 1 2 x + 3x +
2

= lim
1

1 2( x + ) 2

1 2( x + 1)( x + 2 2

= lim

=2
x 2

x+

1 )=2

f (

1 2

1 lim1 f ( x) = f ( ) 2 x
2

1 Vy hm s cho lin tc ti im x0 = . 2

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 26

Lun vn tt nghip 2) Min xc nh: D = x0 = 0 D Ta c:


x0

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

lim g ( x) = lim (3x sin x) = 0


x0

lim g ( x) = 2
x0+

g (0) = 0 lim g ( x) lim g ( x) = g (0) +


x0 x0

Vy hm s cho gin on ti im 3) Min xc nh: D = x0 = 1 D Ta c:

x0 = 0

lim h( x) = lim
x1 x1

22 x

= lim

2( x 1)

= lim

=1

x2 4 x +

x1

( x 1)( x

x1

x3

h(1) = 1

3)

lim h( x) = h(1) = 1
x1

x0 = 1

Vy hm s cho lin tc ti im B. Min xc nh: D = x0 = 2 D Ta c: x 8


3

lim k ( x) = lim
x2 x2

= lim

( x 2)( x + 2 x + 4)

x2

x2

x2

2 = lim( x + 2 x + 4) = 12

x2

k (2) = 2a + 1 Hm s lin tc k ti im x 0 = 2 khi v ch khi : lim k ( x) = k (2) a = x2 2 11 11 2

Vy gi tr cn tm l a =

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 27

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

2. HM S LIN TC TRN MT KHONG, ON Bc 1:Tri gic vn To tnh hung gi vn : Kim tra bi c: x3 8 Cho hm s f ( x) = x 2 12 a)Xt tnh lin tc ca hm s ti im x0 = 2 ; x0 = 3 ; x0 = 5 nu x 2 nu x = 2

b)Tnh lim+ f ( x); lim f ( x) ; f (2); f (5)


x2 x5

Gio vin nhn xt: R rng hm s cho lin tc ti cc im x0 = 2 ; x0 = 3 ; x0 = 5

V ta cng chng minh c rng hm s f ( x) cho cng lin tc ti tt c cc im trong khong (2; 5) . Ta cng chng minh c lim f ( x) = f (2) v lim f ( x) = f (5) v hm s lin tc ti 2 v 5
x2+ x5

Khi ta ni hm s f ( x) lin tc trn on 2; 5 t vn :

Nh vy bit hm s cho lin tc trn mt khong (mt on) hay khng ta cn lm g? lm c nh vy c cn iu kin g hay khng? Gii thch v chnh xc ha vn : Nh vy bi yu cu ta xt hm s (on [ a; b ] ) no hay khng?

y = f ( x) c lin tc ti trn mt khong

a; b )

Pht biu v t mc ch gii quyt: Chng ta cn tm cch gii tng qut v iu kin thc hin vic xt hm s y = f ( x) cho c lin tc ti trn mt khong ( a; b ) (mt on [ a; b ] ) no Bc 2: Gii quyt vn Phn tch vn , lm r mi quan h gia ci bit v ci phi tm: Xt tnh lin tc ca hm s y = f ( x) trn khong

a; b )

Cu hi t ra : chng minh hm s lin tc trn mt khong lm g?

a; b ) no ta cn

Tr li : Ta cn chng minh hm s lin tc ti tt c cc im trn khong ( a; b )

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 28

Lun vn tt nghip Vn ny sinh: Khi hm s lin tc trn khong hm s lin tc trn on [ a; b ] ? Tr li: Da vo v d ta ch cn chng minh thm : lim f ( x) = f (a) v lim f ( x) = f (b)
xa + xb

GVHD: Ths .Nguyn Vn Vnh

a; b ) th ta cn thm iu kin g

xut hng gii quyt v thc hin gii quyt vn :

T trng hp trn, ta c th i n phng php chung xt tnh lin tc ca hm s y = f ( x) trn khong ( a; b ) nh th no? Ta chng minh vi mi x0 thuc khong

a; b ) th hm s cho u lin tc ti x0

Phng php chung xt tnh lin tc ca hm s y = f ( x) trn on [ a; b ] nh th no?

Ta chng minh hm s lin tc trn khong


xa

a; b ) ri chng minh thm :

lim f ( x) = f (a) +

(1)

v lim f ( x) = f (b)
xb

(2)

Vn ny sinh: Vy th hm s lin tc trn na khong

a; b ] ,

[ a ;+)

th sao?

Gi hng gii quyt: Nu c c hai iu kin (1) v (2) th ta c hm s lin tc trn on [ a; b] . By gi chng minh hm s lin tc trn na khong ( a; b ] th ta cn my iu kin? Tr li: Ta ch cn chng minh thm iu kin th (2) Phng php chung chng minh hm s lin tc trn na khong minh hm s lin tc trn khong

a; b ] l chng

a; b ) v thm iu kin (2)

Cn mun chng minh hm s lin tc trn na on Tr li: Chng minh hm s lin tc trn khong Bi ton kt thc.

[ a;+)

th lm nh th no?

a; +

v chng minh thm iu kin (1)

Nh vy hm s lin tc khi biu din bng th c nt g c bit hay khng? Gio vin gii thiu:

th hm s lin tc trn mt khong

a; b ) l mt ng lin trn khong .

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 29

Lun vn tt nghip y

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

O
th hm s khng lin tc trn mt khong y

a; b ) :

b x

Bc 3: Kim tra - vn dng Kim tra li qu trnh gii quyt Khng nh li vn Kin thc mi cn lnh hi: Hm s lin tc trn mt khong Hm s lin tc trn mt on th hm s lin tc l mt ng lin nt 3. CC NH L V HM S LIN TC Trn c s phn 1v phn 2, phn 3 l cc nh l v hm s lin tc. Bc 1: Tri gic vn To tnh hung gi vn : Kim tra bi c: Chng minh hm s :

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 30

Lun vn tt nghip a) f ( x) = 2 x + 5x 7 lin tc ti im x+2 x 1


3

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh x0

b) g ( x) =

lin tc ti mi im x0 1 v gin on ti im x0 = 1

c) h( x) = sin

x 5

lin tc vi mi x

Sau khi hc sinh lm xong cc bi ton trn th gio vin t vn Yu cu hc sinh cho bit tn gi chung ca cc hm s f ( x); g ( x); h( x) Tr li: f ( x) l hm a thc g ( x) l hm phn thc hu t h( x) l hm lng gic Vy ta c th kt lun v min lin tc ca cc hm s ny khng? Gii thch v chnh xc ha vn : Ta cn tm ra min lin tc ca cc hm s : f ( x); g ( x); h( x) ; t tng qut ln tm min lin tc ca cc hm s : a thc, phn thc hu t; lng gic. Pht biu v t mc ch gii quyt: Mc ch ca chng ta l tm ra min lin tc ca cc hm s c bit : a thc, phn thc hu t; lng gic. Bc 2: Gii quyt vn Phn tch vn , lm r mi quan h gia ci bit v ci phi tm: T v d c th ca hm s f ( x) ta chng minh c hm s ny lin tc ti mi im x . l iu bit 0 Gio vin yu cu hc sinh cho bit min xc nh ca hm s f ( x) Tr li: Min xc nh ca hm s f l Gio vin dn : Vy i vi hm s a thc ny, min xc nh v min lin tc c lin quan g vi nhau hay khng? Tr li: Chng trng nhau. Gio vin khng nh li vn : hm a thc lin tc trn min xc nh ca n. T v d c th ca hm phn thc hu t ta chng minh c hm s lin tc ti mi im x0 1 v gin on ti im

x0 = 1 do hm s khng xc nh ti gi tr ny. l iu bit Gio vin yu cu hc sinh cho bit min xc nh ca hm s g ( x) Tr li: Min xc nh ca hm g l \ {1}

Gio vin dn : Vy i vi hm s phn thc hu t ny, min xc nh v min lin tc c lin quan g vi nhau hay khng?

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 31

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Tr li: Chng trng nhau. Gio vin khng nh li vn : hm phn thc hu t lin tc trn min xc nh ca n. Tng t nh vy th hm s lng gic s nh th no? Tr li: Vy i vi hm s lng gic, min xc nh v min lin tc c lin quan g vi nhau hay khng? Tr li: Chng trng nhau. Gio vin khng nh li vn : hm lng gic lin tc trn min xc nh ca n. Gio vin kt lun li vn : Cc hm s a thc, phn thc hu t, lng gic u lin tc trn min xc nh ca n Gio vin gii thiu nh l 1: Hm s a thc lin tc trn ton b tp s thc Hm phn thc hu t ( thng ca hai a thc ) v cc hm lng gic lin tc trn tng khong xc nh ca tp xc nh ca chng. Sau tr li v d ca hm s f ( x) . Gio vin: Ta bit mi hm s a thc u lin tc trn tp s thc . By gi, ta c th phn tch hm f ( x) = 2 x3 + 5x 7 thnh tng, hiu, tch ca hai a thc c hay khng? Hc sinh suy ngh v tr li: C th c

Tng: f ( x) = (2 x3 ) + (5x 7) Hiu: f ( x) = (2 x ) (7 5x) 3


2 Tch: f ( x) = ( x 1)(2 x + 2x + 7)

Cc a thc 2x , 5x 7 , 7 5x x 1 v 2x + 2x + 7 lin tc trn min no? , Tr li: v chng l hm a thc . Nh vy t y ta c th kt lun

Ta bit f ( x) = 2x3 + 5x lin tc trn iu g? 7

Tr li: Tng, hiu, tch ca cc hm a thc cng lin tc trn . Gio vin m rng: Vy tng, hiu, hay tch ca cc hm s lin tc ti mt im th c lin tc ti im hay khng ? Tr li: C Chng ta xt li v d th 2, g ( x) = x+2 x 1

\ {1} . Ti nhng im

lin tc trn min xc nh ca n l x 1 th hm s lin tc.

Gio vin: Yu cu hc sinh nhn xt t thc v mu thc ca hm phn thc trn l hm s g? Tr li: u l hm a thc Gio vin: Do chng lin tc trn , nhng mu thc th phi khc 0. Vy ta c th kt lun thng ca hai hm s lin tc ti mt im (mu khc 0) l mt hm s lin tc ti im hay khng?

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 32

Lun vn tt nghip Tr li: C th c

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Gio vin: Chng ta s c mt nh l 2 ni v nhng iu ny: Gi s y = f ( x) v y = g ( x) l hai hm s lin tc ti im x0 . Khi :

a) Cc hm s y = f ( x) + g ( x), y = f ( x) g ( x), y = f ( x).g ( x) lin tc ti x0

b) Hm s y =

f ( x) g ( x)

lin tc ti x nu g( x ) 0 .
0 0

Sau ly v d minh ha cho hc sinh. Tip theo gio vin a ra mt bi ton m rng hn : Gi s hm s y = f ( x) lin tc trn on [ a; b] vi f (a), f (b) tri du nhau. Hi th ca hm s c ct trc honh ti im thuc khong ( a; b ) hay khng? Bn A: th hm s y = f ( x) phi ct trc honh Ox ti mt im duy nht nm trong khong ( a; b ) . Bn B: th hm s y = f ( x) phi ct trc honh Ox t nht ti mt im nm trong khong ( a; b ) .

Bn C: th hm s y = f ( x) c th khng ct trc honh trong khong

a; b ) chng hn nh ng parabol hnh sau

f (b)

y2 = x

f (a)

Vy bn no tr li ng, bn no tr li sai? Hng dn hc sinh tr li:

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 33

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Bn A : sai v d th cng c th ct trc honh nhiu hn mt im trong khong ( a; b ) .Chng hn nh :

Bn C: Sai v y 2 = x khng phi l hm s Bn B: c th ng. Gio vin gii thiu nh l 3: Nu hm s y = f ( x) lin tc trn on [ a; b] v mt im c (a; b) sao cho f (c) = 0 . f (a). f (b) < 0 th tn ti t nht

Minh ha nh l bng hnh trn. ng dng ca nh l ny thng l chng minh s tn ti nghim ca phng trnh trn mt khong. Ly v d minh ha . Bc 3: Kim tra - vn dng Kim tra li qu trnh gii quyt Khng nh li vn Kin thc mi cn lnh hi: 9 nh l 1; 2 9 nh l 3 v ng dng.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 34

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Vn dng - trc tip

2 x2 2 x 1) Cho hm s h( x) = x 5 1

nu x 1 nu x = 1

Xt tnh lin tc ca hm s trn tp xc nh ca n. 2) Chng minh rng phng trnh x3 + 2x 5 = 0 c t nht mt nghim. 3) Chng minh phng trnh x + x a = 3 Gii: 0 lun c nghim vi mi a > 0 .

1) Tp xc nh ca hm s l 2x 2 x Nu x 1 th h( x) x 1 =
2

y l hm phn thc hu t c tp xc nh l (;1) (1; +) . V n lin tc trn mi khong (;1) v (1; +) Nu x = 1 , ta c : h(1) = 5 lim h( x) = lim 2 x2 2 x = lim 2 x( x 1)

x1

x1

= lim 2 x = 2 x1 x 1

x 1

x1

V lim h( x) h(1) nn hm s cho khng lin tc ti x = 1 x1 Kt lun: Hm s cho lin tc trn cc khong (;1) v (1; +) , gin on ti 2) t f ( x) = x3 + 2 x 5 Ta c: f (0) = 5 x=1.

f (2) = 7 .Do : f (0). f (2) < 0

Mt khc y = f ( x) l hm a thc nn lin tc trn

. Do , n lin tc trn on

[0; 2]
trnh

. T suy ra phng

f ( x) = 0 c t nht mt nghim x0 (0; 2) .

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 35

Lun vn tt nghip 3) t f ( x) = x3 + x a Tp xc nh ca hm s: D = Hm s lin tc trn f (0) = a f (a) = a


3 4

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

nn lin tc trn on [0; a ] .Ta c :

Suy ra: f (0). f (a) = a < 0 Vy phng trnh f ( x) = 0 c t nht 1 nghim trn on [ 0; a ] T ta c pcm.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 36

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

C. THC NGHIM S PHM I. GII THIU THC NGHIM S PHM kim nghim li l lun dy hc nu ra, chng ti tin hnh thc nghim trn 2 lp (1 lp trng THPT Thoi Ngc Hu, 1 lp ca trng THPT M Hi ng) c dy theo phng php tch cc (pht hin v gii quyt vn ). ng thi pht phiu thm d gio vin ca trng THPT M Hi ng II. MC CH THC NGHIM: Thc nghim ln 1 nhm kim tra thc trng cng nh k nng gii ton ca hc sinh trng ph thng theo phng php truyn thng. Thc nghim ln 2 nhm kim tra tnh kh thi ca ti. Tc l hng dy hc gip hc sinh pht hin v gii quyt vn qua vic dy hc hm s lin tc c nn p dng vo trng ph thng hay khng v n t kt qu ra sao. Phiu thm d gio vin : Tm hiu kh khn gio vin khi tin hnh dy hc gii ton hm s lin tc, cc kin thc trng tm ca chng trnh ton lp 11. ng thi qua kim nghim thc t qu thy c nhng trng trn, chng ti mun kim nghim xem hng dy hc gip hc sinh pht hin v gii quyt vn qua vic t chc dy hc hm s lin tc c nn a vo trng ph thng hay khng v hc sinh c tip thu tt hay khng? III. HNH THC THC NGHIM: Thc nghim ln I: Hc sinh lm bi c nhn trong 30 pht Thc nghim ln II: Cho hc sinh lm bi kim tra trong 45 pht. ng thi kim tra cht lng gio n kim tra tnh kh thi ca ti. Thit lp phiu thm d gio vin gm 6 cu hi m. IV. PHN TCH KT QU THC NGHIM: 1.Thc nghim cho hc sinh 1.1.Thc nghim ln 1: (Theo lun vn tt nghip ca T Th Hong Lan nm 2004 GVHD: thy Nguyn Vn Vnh. Lp kim tra: lp 11A3 trng THPT Nguyn Cng Tr - TP H Ch Minh) 1.1.1 Nhn xt Cu 1 : Cc em ch quan tm n s lin tc ti cc im u mt. cu ny, ty theo gi tr ca a m kt lun tnh lin tc ca hm s nn trong trng hp lin tc , 90% cc em u khng m ch kt lun lin tc trn khong.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 37

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Cu 2: Nhn vo ta c cm gic cu ny l mt cu d nhng khng phi em no cng tr li ng hon ton. Mc ch cu ny l kim tra s hiu khi nim lin tc ch c nh ngha trn tp xc nh ca hm s, v vy vic xc nh tp xc nh l mt khu rt quan trng. Cc em sai lm: + Vic kh i nhn t chung t v mu thc lm rt nhiu em kt lun sai v tp xc nh ca hm s, dn n kt lun sai v tnh lin tc ca hm s. + Vic hiu khi nim ch mt chiu, ch nh n biu thc xc nh hm s m khng n iu kin thuc khong xc nh. C em xc nh ng tp xc nh nhng li kt lun hai im khng thuc tp xc nh l hai im gin on. Cu 3: lin quan n lng gic, kh hn nhng a s cc em u lm c Cu 4 : Nhiu em cha tnh c gii hn Cu 5: Nhiu em qun mt iu kin lin tc, hu nh cc em bit chn hai s a, b sao cho f (a). f (b) < 0 1.1.2 Kt qu kim tra trng Nguyn Cng Tr:

STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

H v tn Nguyn Ngc Thy An L Ngc Anh Trng Th Lan Anh Nguyn Trn Minh Cnh Phan Trn Lan Chi Nguyn Th Ngc Chung inh Th Thy Dung Nguyn Th Kim Dung Nguyn Trn Ngc Duy ng Th Ngc H V Th Ngc H Nguyn Hng Hnh Mai Th Thanh Hng Lng Thanh Hin Bi Th Nguyt Hng Dng Ngc Huyn Mai Th Thu Huyn

im 9 6 10 2 8 2 10 7 10 6 4 8 6 6 9 3 10

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 38

Lun vn tt nghip 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 V Th Lan Hng H Th Thanh Hng Th Kim Khnh Trn Hong Lan Trn Th Xun Loan Mai Th Kim Lin Phan Th Bch Lin Nguyn Vn Lnh Trn Chu Mai Loan Nguyn Th Thu Lng Trn Anh Lng L Th Xun Mai L Ngc Kim Ngn ng Th Bch Ngc Nguyn Qunh Nh

GVHD: Ths .Nguyn Vn Vnh 6 3 6 6 10 6 8 3 5 6 7 6 2 8 3 9 2 6 4 4 4 9 7 7 5 3 9 9 5 1 2 9 2

Nguyn Ngc Dim Phng on Danh Phc inh Th Bch Phng Nguyn Ngc Bo Qunh Nguyn Th Thanh Tm Trn Ngc Bng Tm Vng Th Lan Thanh ng Th Thu Tho Nguyn Th Thanh Tho Nguyn Th Thu Tho V Th An Thun Phm Th Thu Thy Trn L Xun Thy Cao Nhn Tin Bi Khnh Ton Kim Huyn Trang Nguyn Hi T ng Dim Uyn

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 39

Lun vn tt nghip 51 52 L Th nh Vn Nguyn Th Thanh Vn

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh 5 7 1 10 4

53 Nguyn Thanh Vy 1.1.3 Ph54n tch kut Dqu:ng Ngc Xun 55 Nguyn Hong Hi Yn

Phn phi im s: im xi S hs ni 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Tng s 55

11

Trung bnh cng: =xi ni = 5, x= 91 n Phng sai v lch chun: xi 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ni 0 2 6 5 5 4 11 5 4 7 6 xi x -5,91 -4,91 -3,91 -2,91 -1,92 -0,91 0,09 1,09 2,09 3,09 4,09 (x i x)2 34,92 24,10 15,28 8,46 3,64 0,83 0,01 1,19 4,37 9,55 16,74 ni ( xi x)2 0 48,20 91,69 42,31 18,22 3,31 0,09 5,95 17,49 66,88 100,41 394,55

Phng sai: s =

xi

2 ni ( x)

394, 55

7, 31

n 1

55

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 40

Lun vn tt nghip lch chun: s1 Tn sut: xi 0 % 0


25 20 20

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh 2, 70

S % hc sinh t im xi 1 3,64 2 10,91 3 9,09 4 9,09 5 7,27 6 20 7 9,09 8 7,27 9 12,73 10 10,91

% hc sinh

15 10.91 10 5 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 3.64 9.09 9.09 7.27 9.09 7.27

12.73 10.91

10

11

im
1.2 Thc nghim dnh cho trng THPT Thoi Ngc Hu ( ln 2 ) 1.2.1. S lc v trng THPT Thoi Ngc Hu: Trng THPT Thoi Ngc Hu nm ngay trung tm thnh ph Long Xuyn An Giang. L mt trong nhng trng gii nht ca tnh An Giang (so vi cc trng ph thng trong tnh). T l tt nghip trung hc ph thng cao ( trn 90%), v c bit l trng c t l hc sinh trng tuyn vo cc trng i hc Cao ng cng kh cao so vi cc trng THPT khc trong tnh. T khi thnh lp n nay trng lun t c nhiu thnh tch to ln: danh hiu trng tin tin, danh hiu trng tin tin xut sc. 1.2.2 Nhn xt: 1: o Bi 1: Hu nh cc em bit cch xc nh tnh lin tc ca hm s i vi tng dng hm s (hm phn thc hu t) . Bit cch bin i biu thc hu t v dng khng cn v nh tnh gii hn Tnh ton kh chnh xc. Tuy nhin vn cn mt s em trnh by cha r rng. o Bi 2: cu ny cc em hiu lm tm im gin on ca hm s l tm nhng im hm s khng xc nh.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 41

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Thc cht bi ny yu cu xt tnh lin tc ca hm s, qua ch ra im gin on (nu c). Tuy nhin vn c mt b phn hc sinh hiu c yu cu bi ton, ch ra c nhng im gin on ca bi ton. o Bi 3: Mc ch bi ny l kim tra s hiu nh ngha hm s lin tc ca hc sinh. Hu nh cc em bit hm s f (x) lin tc ti mt im x0 khi lim f ( x) = f ( 0x )
xx 0

a s cc em cn cha ch ra min xc nh ca hm s. im kh ca bi ny l vic bin i cng thc lng gic. o Bi 4: Mc ch bi ny l kim tra mc vn dng nh l 3 chng minh phng trnh c nghim. Hu nh cc em bit vn dng nh l ny chng minh phng trnh c nghim. o Bi 5: Tng t bi 4, mc ch ca bi ny cng l kim tra mc vn dng nh l 3 chng minh phng trnh c nghim. Bi ny kh hn bi 4 ch n c s tham gia ca tham s a. a s cc em bit s dng nh l chng minh phng trnh c nghim vi mi a. Nhn chung qua ny, cc em nm c kin thc c bn, bit c khi no hm s lin tc ti mt im, trn mt khong, trn mt on. Nm c nh l 2 bit c min lin tc ca cc hm s thng gp. Bit vn dng nh l 3 chng minh phng trnh c nghim. 2 : Nhn chung cc em cng nm c kin thc nh cc em lm 1. 1.2.3 Kt qu kim tra trng THPT Thoi Ngc Hu

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 42

Lun vn tt nghip STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 Nguyn Vn T Th Ngc Th Thy Nguyn Th Ngc Nguyn Bo H Khnh Trn Th Ngc M Khc L Th H Hng Nguyn Phng Phm Th Anh L Vit Bch Mai Bi Phm Nh Phm Ngc Dung Chu Minh Ng Th Kim Dng Ngc Lan Trn Th L H Bch T Th Hong Nguyn Hong Ngc Trng Hoa Phm Th M Kiu Nguyn Th Bch Dng Th Tuyt H v tn Hunh Th Kim

GVHD: Ths .Nguyn Vn Vnh im Anh Cng Dim Dung Hn Hnh Ho Hng Huy Linh Loan Mai Mai M Ngn Ngn Nguyt Nhi Quang Quyn Thanh Thanh Thanh Thy Tin Trm Trm Trn Trang Trang Trinh 8 2 5 5 4 10 5 9 8 8 8 9 9 9 8 8 9 9 8 3 5 9 8 8 9 8 7 8 8 8 8

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 43

Lun vn tt nghip 32 33 34 35 36 Nguyn Ngc Nht Nguyn Thanh Nguyn Th Kim on Th M Nguyn Th Thanh

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh Trinh Trc Uyn Xun Xun 10 8 7 9 7

1.2.4 Phn tch kt qu: Phn phi im s:

im xi S hs ni

10

Tng s 36

15

Trung bnh cng: =xi ni 7, 53 x= n Phng sai v lch chun: xi x (x i x)2 ni ( xi x)2

xi

ni

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9

0 0 1 1 1 4 0 3 15 9

-7,53 -6,53 -5,53 -4,53 -3,53 -2,53 -1,53 -0,53 0,47 1,47

56,70 42,64 30,58 20,52 12,46 6,40 2,34 0,28 0,22 2,16

0 0 30,58 20,52 12,46 25,6 0 0,84 3,3 19,44

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 44

Lun vn tt nghip 10 2 2,47 6,10

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh 12,2

124,94

Phng sai:

s =

xi

2 ni ( x)

124, 94

3, 47

n 1 lch chun : s1 1, 86 Tn sut:

36

xi 0 % 0 1 0 2 2,78 3 2,78

S % hc sinh t im xi 4 2,78 5 11,11 6 0 7 8,32 8 41,67 9 25,00 10 5,56

45 40 35 30

41.67

25.00

% hc sinh

25 20 15 11.11 10 5 0.00 0 1 2 3 4 5 2.78 2.78 2.78 0.00 8.32 5.56

10

im

1.2.5 So snh kt qu : Trung bnh cng:

=x
ni

o Ln I: x1 =

5, 91

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 45

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths .Nguyn Vn Vnh

=x
o Ln II: x2 = ni n

7, 53

Phng sai v lch chun: o Phng sai: Ln I: s2 = 1

= 2 n ( x x) 394, 55 n 1 55 n ( ix x) 124, 94 i = n 1 36
2

7, 31

Ln II: s2 =
2

3, 47

o lch chun: Ln I: s1 Ln II: s2 2, 70 1, 86

1.3 Thc nghim dnh cho trng THPT M Hi ng 1.3.1 S lc v trng THPT M Hi ng: Trng THPT M Hi ng l mt trong nhng trng cng lp ca huyn Ch Mi. Tuy mi thnh lp t nm 2000 nhng trng cng c nhng thnh tu khi u tt. Nm no cng c hc sinh gii cp tnh ( t nht 1 hc sinh). Mc tt nghip cc nm gn y trn 70%, cng l iu ng phn khi ca mt trng cn non tr. 1.3.2 Nhn xt: 1: Bi 1: a) Mc ch ca bi ny l n li kin thc v khi nim hm s lin tc ti mt im, xc nh min lin tc ca tng dng hm s thng gp (nh l 2). a s hc sinh bit cch xt hm s cho c lin tc ti im x0 hay khng? Trong qu trnh tnh gii hn, hc sinh bit cch phn tch a thc thnh nhn t t thc n gin vi mu thc trong vic tnh gii hn hm s. Bit khi no tnh gii hn tri v gii hn phi. im chung ca cc em l thiu ch ra min xc nh ca hm s. b) Tng t nh cu a, mc ch ca bi ny l kim tra mc nm khi nim hm s lin tc, lin tc ti mt im, lin tc trn mt khong, lin tc trn mt on. Bit c min lin tc ca hm s khi bit c dng hm s (phn thc hu t). Bi ny c s tham gia ca biu thc lng gic thay v l phn thc hu t nh cu a a s cc em bit bin i biu thc lng gic v dng c th tnh c gii hn ( kh dng v nh) Bi 2:

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 46

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

a) Bi ny c mc ch l kim tra mc vn dng nh l 3 chng minh phng trnh c nghim. Cu ny c c trng bi phng trnh lng gic v c thm tham s m. Hu ht cc em bit chn on 0; xt i vi hm cosin, cc em vn dng kh linh hot nh l ny chng minh phng trnh c nghim. b) Bi ny c mc ch l kim tra mc vn dng nh l 3 chng minh phng trnh c nghim. Cc em hiu c iu kin phng trnh c nghim l hm s v tri phi lin tc trn on a; b f (a). f (b) < 0 nhng phn ln ch hiu dng l no v thuyt, khi p dng vo bi ton c th th khng vn dng c (khng ch ra c don a; b ph hp vi bi ton) chng minh phng trnh c nghim. Bi ny c c trng bi phng trnh dng a thc hu t. Cc em khng ch ra c m on o; . Nhiu em thu hp gi tr ca tham s chng minh, c em cho tham 2 f (a). f (b) < 0 . s bng mt gi tr no tha mn

Nhn chung ny cc em nm c kin thc c bn v hm s lin tc: lin tc ti mt im, trn mt khong, mt on; c bn bit vn dng nh l 3 chng minh phng trnh c nghim nhng cha ng b. 2: Nhn chung mc ca 2 cng tng t nh 1 nn mc nm kin thc ca cc em cng ging nh cc hc sinh lm 1. 1.3.3 Kt qu thc nghim lp 11A4 trng THPT M Hi ng STT 1 2 3 4 5 6 7 H Nguyn Hu Trn Th M Phan Thanh Bi Th Phm Th Kim Kiu Vn Nguyn Hunh Mn i An Bt Chi Chung Di Tn im 8 5 5 5 6 5 7

8 9 10 11 12

Nguyn Th Xun Nguyn Th Thy on M Nguyn Thnh Nguyn Th Cm

Diu Dung Giang Giang Giang

6 6 5 5 5

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 47

Lun vn tt nghip 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 Nguyn Vn Phan Minh Nguyn Thi Trn Th Dim V Minh Lm Kinh Nguyn Th Dim Phm Th Bo Nguyn C Nguyn Th Cm Nguyn Quc Nng K Nguyn M L Minh Phan Th Ngc Nguyn Th T Nguyn C Nguyn Tun Lm Trng Trn c Trng Th M H Th Phm Th Dim L Thanh Li Ngc Nguyn Th Ngc L Th Phm Th Nh on Th Thu Nguyn Th Oanh

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh Hin Hin Hoan Hng K Lun Mi Ngc Nhm Nhung Phong Phng Phng Qu Qu Quyn Thch Thanh Tho Thnh Tin Trang Trinh Tun Tuyn Tuyn Xuyn Yn Yn 8 5 6 6 9 6 8 8 5 5 8 4 5 6 5 6 5 7 5 4 7 8 5 7 5 5 8 4 5 4

1.3.4 Phn tch kt qu: Phn phi im s:

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 48

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

im xi S hs ni

10

Tng s 42

18

Trung bnh cng: =xi ni 5, 93 x= n Phng sai v lch chun: xi 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ni 0 0 0 0 3 18 9 4 7 1 0 xi x -5,93 -4,93 -3,93 -2,93 -1,93 -0,93 0,07 1,07 2,07 3,07 4,07 (x i x)2 35,16 24,30 15,44 8,58 3,72 0,86 0,005 1,14 4,28 9,42 16,56 ni ( xi x)2 0 0 0 0 11,16 15,48 0,05 4,56 29,96 9,42 0 70,63

Phng sai: s =

xi

2 ni ( x)

70, 63

1, 68

n 1

42

lch chun: s1 1, 3 Tn sut:

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 49

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh S % hc sinh t im xi

xi 0 %
50 45 40 35 30

1 0

2 0

3 0

4 7,14

7 9,52

8 16,67

9 2,38

10 0

42,86 21,43

42.86

% hc sinh

25 20 15 10 5 0 0 1 0 2 0 3 4 5 7.14

21.43 16.67 9.52 2.38 0 10

im
1.3.5. So snh kt qu: Trung bnh cng:

=x
o Ln I: x1 = o Ln II: x2 = ni n

5, 91
i

=x
n
i

5, 93

n Phng sai v lch chun: Phng sai: Ln I: s =


2

xi

ni ( x)

394, 55

7, 31

n 1 s =
2

55

Ln II:

ni ( xi

x)

2 2

70, 63 n 1

42

1, 68

lch chun: Ln I: s1 2, 70

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 50

Lun vn tt nghip Ln II: s1 1, 30 1.4 Nhn xt chung:

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Qua kt qu trn, nhn chung c 2 lp khng chuyn Ton (1 lp chuyn vn thuc trng Thoi Ngc Hu, 1 lp c bn thuc trng M Hi ng) t c kt nh trn th c th phn no thy c hiu qu ca phng php dy hc tch cc ni chung v phng php dy hc pht hin v gii quyt vn ni ring. i vi lp 11V trng Thoi Ngc Hu th t kt qu kh hn lp 11A4 trng THPT M Hi ng. Kt qu c th chp nhn c bi Trng THPT M Hi ng l mt trng mi thnh lp, cc em trng Thoi Ngc Hu hiu bi su hn, vn dng linh hot hn cc em trng M Hi ng bi u vo hc sinh trng M Hi ng tng i thp. Nhn chung, cc em : Bit cch xt tnh lin tc ca hm s ti mt im, trn mt khong, mt on. Bit xc nh min lin tc ca hm s thng qua dng hm s. Bit cch vn dng cc nh l chng minh phng trnh c nghim.

2. Trc nghim gio vin 2.1. Tin trnh thc nghim: 2.1.1 C Nguyn Th Ngc Yn (T trng t ton -Trng THPT M Hi ng) Cu hi 1: C c nhn nhn g v trnh v kh nng tip cn b mn Ton ca hc sinh trong trng? c bit l bi Hm s lin tc ? Tr li: Nhn chung trnh v kh nng tip cn b mn Ton ca hc sinh trong trng cn thp so vi yu cu ca bc trung hc ph thng, mt l do ch yu l hnh thc thi tt nghip trung hc c s cha tht s nghim tc. Mt khc l do cht lng u vo ca hc sinh cn cha t yu cu, phn ng l t trung bnh tr xung, thi quen lm bi tp, c bit l bi tp v nh cn rt t nn k nng bin i gii ton cn sai, chm, thiu chnh xc. + V kh nng tip cn b mn Ton th gp nhiu kh khn trong cch bin i Ton hc + Tip thu cn yu cc khi nim c bn, php bin i,. Ngoi ra cc em nm v hiu v cc phng php gii v hm s lin tc cn m h, cha r rng. Mt phn l do khng nm vng cc kin thc bi trc, trong c bi tnh gii hn hm s, dy s., mt phn l do tnh ton c qu nhiu sai lm v gii ton cn kh chm ( chng hn nh: khng tin tng vo bi lm ca mnh), mt phn l tip nhn tri thc khoa hc v phng php gii tng loi ton cn ln ln, kiu bi ny li p dng cch gii ca kiu bi kia.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 51

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Ni tm li l rt km trong vic gii mt bi ton v hm s lin tc, c bit l khu bin i tnh gii hn hm s . Cu hi 2: Cc phng php dy hc ca gio vin trong trng hin nay hu ht l theo kiu truyn thng hay tch cc? Tr li: Cc phng php dy hc ca gio vin b mn Ton trong trng thng s dng cc phng php dy hc c in l thuyt trnh, ging giiv c l y l phng php tch cc nht i vi i tng hc sinh trng ny. Tuy nhin, mt s bi gio vin c s dng phng php tch cc ging dy cho hc sinh, chim 35% ni dung chng trnh ging dy. V trong tng lai, phng php tch cc c l s c pht huy hn na. Cu hi 3: C c nhn nhn g v kh nng tip thu kin thc mn Ton i vi tng kiu dy hc: truyn thng v tch cc ? Tr li: Ni chung phng php no cng c u im v nhc im ring da trn c th ca b mn i s v Hnh hc, cc i tng hc sinh. Nhng phn ln cng ty thuc vo kin thc v nng khiu ging dy ca gio vin. Dy theo kiu truyn thng, theo tin trnh suy din: Hc sinh tip thu kin thc mi mt cch p t, khng t nhin, thng l dn n th ng. Dy hc theo kiu tch cc, theo tin trnh quy np: Hc sinh hiu bi mt cch t nhin, tip thu bi d hn trong vic lnh hi tri thc mi. Cu hi 4: C c ngh rng chng ta nn thay i kiu dy hc ca gio vin trong trng hay khng? Tr li: Theo kin ch quan ca ti, trong trng nn dn dn thay i kiu dy, nn dy theo tin trnh quy np. Mt s khi nim n gin th dng suy din, tuy nhin phi lm sao cho hc sinh hiu c bn cht ca khi nim, v cn ch trng bc nhn dng v th hin khi nim. Cu hi 5: C c suy ngh g v kiu dy mi : Kiu dy hc pht huy tnh tch cc ca hc sinh ? Tr li: Kiu dy pht huy tnh tch cc ca hc sinh l mt phng php dy tt v: + Kin thc c tnh cht k tha + Kin thc c tnh h thng + Pht huy c tnh tch cc ca hc sinh, ca cc i tng hc sinh trong lp hc, hc sinh t pht hin kin thc mi nn s nh bi lu hn. Mc du vy khi dy phng php ny cn ch : + Cu hi phi r rng v va sc vi tng i tng hc sinh : Gii Kh Trung bnh Yu.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 52

Lun vn tt nghip .

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

+ H thng cu hi t ra phi c tnh gi m, tn ti tnh hung c vn + Ngi thy phi nhn tng qut v chng trnh mn hc, c th c cp di v phi c thi gian chun b chu o v h thng cu hi. 2.1.2 Thy Trn Vn S (Gio vin ton-Trng THPT M Hi ng) Cu hi 1: Thy c nhn nhn g v trnh v kh nng tip cn b mn Ton ca hc sinh trong trng? c bit l bi Hm s lin tc? Tr li: Theo kin ch quan ca ti, trnh v kh nng tip cn b mn Ton ca hc sinh trong trng cn rt yu, a s cc em b mt cn bn t lp di nn vic tip thu kin thc mi rt vt v, dn n s chn nn trong tm l hc sinh khi hc tit hc mn Ton. iu quan trng l cc em rt th ng, ch bit p dng nhng bi tp tng t m khng t duy theo hng tch cc, nhng bi khng ging dng bi v d th khng chu suy ngh lm bi, khng t mnh tm hiu nghin cu gii quyt vn . V bi Hm S Lin Tc cng khng ngoi l, hc sinh ch bit p dng li cc bi tp khun mu, m khng nm vng v phng php chung gii cc bi ton hm s lin tc, cc em khng bit bin i t dng cha bit v dng quen thuc. Ni vy, mt phn l do cht lng u vo cn qu thp, nhiu gio vin cn kh tr v cn nhiu hn ch. V trnh : ni chung hc sinh trong trng hc cn yu v mn ton ni ring v cc mn t nhin ni chung. Cu hi 2: Cc phng php dy hc ca gio vin trong trng hin nay hu ht l theo kiu truyn thng hay tch cc ? Tr li: Theo ti, phng php dy hc ca gio vin hin nay hu ht i theo xu hng truyn thng (ch mi mt phn no theo hng tch cc). i khi trong mt bi phi kt hp c 2 phng php truyn thng ln tch cc h tr cho nhau. V cn phi ty vo i tng hc sinh, ty vo trnh v kh nng tip thu ca hc sinh c cch dy cho ph hp. Cu hi 3: Thy c nhn nhn g v kh nng tip thu kin thc mn Ton i vi tng kiu dy hc: truyn thng v tch cc ? Tr li: Nu dy theo phng php truyn thng, tc l thy c, tr chp v hc theo nhng g thy dy s lm cho hc sinh th ng, khng pht huy c tnh ch ng, tch cc, sng to ca hc sinh. iu lm cho hc sinh c tm l th ng, li, ti u tnh ti , nhiu khi cc em khng hiu, mun hi nhng li khng dm hi. iu ny lm cho cht lng ging dy ngy cng i xung mt cch v hnh. Cn dy theo phng php tch cc, v cc em hot ng l ch yu, cc em c th t mnh khm ph ra nhng kin thc mi thng qua nhng cu hi, gi hng dn ca gio vin, t to nn s hng th, m rng kh nng t duy sng to cho hc

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 53

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

sinh, v nh th cht lng hc tp v ging dy s tt hn. i i vi phng php ny th gio vin cng phi ch n nhiu vn trong h thng cu hi phi kch thch c hc sinh suy ngh, phi c tnh hung gi vn t ci c hc sinh c th khm ph ra c Cu hi 4: Thy c ngh rng chng ta nn thay i kiu dy hc ca gio vin trong trng hay khng? Tr li: Theo suy ngh ca ti, chng ta nn tng bc thay i kiu dy hc ca gio vin, nn a ra phng php dy hc mi, c kh nng pht huy c tnh tch cc v tnh sng to ca hc sinh trong qu trnh tip nhn tri thc khoa hc mi. Tc l ly ngi hc lm trung tm ging dy. Theo ti phi i mi nhng phi i mi dn lng ghp mt s bi hc c bn v d suy din, khi hc sinh quen dn th ta i mi dn kiu dy l iu hay nht. Nu ta thay i qu t ngt th cng lm cho hc sinh kh hiu hn, khng thch nghi kp phng php mi, iu hon ton khng nn. Cu hi 5: Thy c suy ngh g v kiu dy mi : Kiu dy hc pht huy tnh tch cc ca hc sinh ? Tr li: Theo nh gi ch quan ca ti, kiu dy hc mi pht huy tnh tch cc ca hc sinh l kiu dy hc rt tt, rt ph hp. Nhng phi ty vo trnh v kh nng tip thu ca hc sinh tng lp m dy cho hp l. i vi hc sinh min nng thn (nh a phng ti ang dy) th ta khng nn i mi tt c mt cch nhanh chng m phi lm dn dn m tt nht l i mi t lp di, tp cho cc em c thi quen hc tch cc t trc. Nht l lp 10, ta nn lng ghp mt s bi dy c tnh tch cc v tng dn ln cho cc nm sau th hc sinh tip thu tt hn, v s t nh hng n tng i tng hc sinh. Bng cch no lm cho mt bng hc sinh ngy cng ng u th vic s sng phng php dy hc mi d pht huy tc dng hn. Cu hi 6: Theo kin ca thy th chng ta c nn s dng phng php dy hc tch cc (chng hn nh phng php dy hc pht hin v gii quyt vn ) ca hc sinh trong ging dy bi hm s lin tc hay khng? V n s em li tc dng nh th no i vi kh nng tip thu tri thc khoa hc ca hc sinh? Tr li: Ti ngh nn a phng php ging dy tch cc vo dy hc l rt hay, i vi ton b chng trnh ton hc ni chung v i vi bi Hm s lin tc ni ring. N s gip cho hc sinh hiu v nm vng hn v vic xt tnh lin tc ca hm s khi no xt trn khong, khi no xt trn on, khi no xt ti im v vn dng tnh lin tc trn on ca hm s chng minh phng trnh c nghim. 2.2 Phn tch trc nghim gio vin Nhn chung cc gio vin tn thnh vic vn dng phng php dy hc nhm pht huy tnh tch cc ca hc sinh. Nhng tt c u c mt im chung l nn ch n trnh ca hc sinh khi p dng phng php dy hc ny.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 54

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

Bn cnh , cc gio vin cng nu ln nhng iu kh khn khi thc hin phng php ny, v n kh ph hp vi trnh hc sinh lp mnh trc tip ging dy. Tuy nhin, v vn c nn p dng hay khng vo vic a phng php dy hc pht huy tnh tch cc ca hc sinhvo ging dy mn Ton ni chung v bi Hm S Lin Tc (Chng trnh Gii Tch lp 11- SGK chnh l nm 2007) ni ring th hu ht cc gio vin u tn ng vic tn dng phng php ny, v cho rng n kh ph hp vi mi i tng, gp phn tch cc trong vic gip cho hc sinh hiu bi v nm r phng php gii cho tng kiu bi v tnh lin tc ca hm s, cng nh trong vic nhn dng v c cch gii ph hp gii quyt bi ton mt cch nhanh chng v chnh xc. V. Gio n ging dy:

GIO N BI HM S LIN TC i tng hc sinh: kh Ngy son: 10/03/2008 Lp : 11 I. Mc ch,yu cu: 1. V kin thc: Gip hc sinh nm c khi nim hm s lin tc ti mt im, hm s lin tc trn mt khong, cc nh l ca hm s lin tc. Gip hc sinh bc u hnh thnh c biu tng trc quan v hm s lin tc ti mt im, nm c phng php s dng hm s lin tc chng minh mt phng trnh c nghim. 2. V k nng v t tng: Gip hc sinh rn luyn k nng kho st s lin tc ca hm s ti mt im, mt khong v chng minh phng trnh c nghim. Hc sinh rn luyn c tnh cn thn, tnh k lut trong tnh ton. 3. V t duy: Rn luyn t duy thut ton, t duy bin chng cho hc sinh. 4. Trng tm ca bi: Khi nim hm s lin tc ti mt im, hai nh l u v hm s lin tc v ng dng hm s lin tc trong vic chng minh phng trnh c nghim

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 55

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths.Nguyn Vn Vnh

II. Phng php , phng tin dy hc,chun b ca gio vin v hc sinh: Gio vin: ch yu l phng php vn p gi m c xen phng php thuyt trnh. Phng php vn p gi m l trng tm. Phng tin: thc thng, phn mu, bng ph, gio n. Hc sinh: Xem li kin thc ca bi gii hn hm s v cch tnh gii hn hm s. III. Tin trnh:

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 56

Lun vn tt nghip

GVHD : Ths Nguyn Vn Vnh

Tit 1

Thi lng 1 pht

Hot ng ca thy I.n nh lp II.Kim tra bi c:

Hot ng ca tr

Ni dung lu bng

10 pht

Hot ng 1: Gio vin chia bng lm 4, gc bng bn phi, cho 3 hm s: x ne u x > 2 y = f1 ( x) = x + 2 ne u x 2

(Phn th v cc thng s ny Mt hc sinh ln bng in vo: hc sinh khng phi ghi vo v) f1 (2) = 2, lim f1 ( x) = lim x = 2 f1 ( x) khng c gii hn khi x 2 f (2) = 1
2 lim f ( x) = lim x = 4 2 x2 x 2

m li + f 1( x) = lim ( x + 2) = 4
x2+

x2

x2

y=x + 2

( C1 )

x2 y = f (x) =

4 2

ne u x 2

x2

f 3 (2) = 4
2 lim f3 ( x) = lim x = 4 x 2 2 x

( C2 )2

1 neu x = 2 2 y = f3 ( x) = x ( C3 )

O2
y=x f (2) = 2, lim f ( x) = lim x = 2
x2+

Tnh cc gi tr sau (nu c): f = m f ( x) = ?


x

f 1 (2) = ?, lim f 1 ( x) = ?
x2

Cu tr li mong c ca hc sinh : th C3 l mt ng lin. Hai th cn li khng l mt

lim f1 ( x) = lim 1 x + 2) = 4 ( 1
x2+

x2

x2

(2) ?, li

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 57

Lun vn tt nghip

GVHD : Ths Nguyn Vn Vnh

f 2 (2) = ?, lim f 2( x) = ?
2 x

ng lin, b ngt qung ti im c honh x0 = 2 .

1 ( x) khng c gii hn khi x 2 f f 2 ( 2) = 1 lim f 2 ( x)


x2

Sau khi hc sinh tnh cc kt qu, gio vin a ra 3 bng ph ca 3 hm s trn. Yu cu hc sinh quan st 3 th v nn nhn xt v 3 th ti im c honh x0 = 2 (Nu hc sinh gp lng tng,ta c th gi : th ca hm s c lin nt khng?...) Gio vin ch tng th, da vo kt qu hc sinh tnh c gii thch cho hc sinh bit v sao th lin nt hay ngt qung ti im c honh bng 2. Sau gio vin a ra kt lun : trong trng hp trn ngi ta ni rng hm s f1 ( x), f 2 ( x) khng lin tc ti im x = 2, cn hm s f3 ( x) l lin tc ti im x = 2. Vy nu hm s f ( x) xc nh ti x = 2 th hm s f ( x) lin tc ti im x = 2 khi no?

y 4 1

(C2) B (2;4) A (2;1) 2 x

= lim x 2 = 4
x2

Cu tr li mong c ca hc sinh: hm s lin tc ti im x = 2 khi lim f ( x) = f (2)


x2

y 4

(C3) B (2;4)

Hm s y = f ( x) lin tc ti mt im 2 thuc tp xc nh ca hm s khi ta c: lim f ( x) = f (a)


xa

f 3 (2) = 4 lim f 3 ( x)
x2

= lim x 2 = 4
x2

A (2;1) 2 x

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 58

Lun vn tt nghip

GVHD : Ths Nguyn Vn Vnh

Mt cch tng qut, em hy nu nh ngha mt hm s y = f ( x) lin tc ti mt im a thuc tp xc nh ca hm s? III.Vo bi mi: Hot ng 2: nh ngha khi nim: Gio vin vit tm tt nh ngha ln bng. 7 pht Vy mt hm s lin tc ti nt im x0 khi c cc iu kin g? Suy ra hm s khng lin tc ti x0 khi no? Khi c lim f ( x) v lim f ( x) = f ( x0 )
x x0 x x0

Bi 5: HM S LIN TC I.Hm s lin tc ti mt im: Cho hm s y = f ( x) xc nh trn khong (a; b) , x0 ( a; b ) . Ta nh ngha: a) Hm s f ( x) gi l lin tc ti im x0 nu : lim f ( x) = f ( x0 ) .
x x0

Khi f ( x) khng c gii hn khi * f ( x) lin tc ti im x0 x x0 hoc c f ( x0 ) v To n tai xlim f (x) x lim f ( x) nhng 0 x x0 f lim x0()x) = f ( ) lim f ( x) f ( x0 x x0
x x0

Suy ra f ( x) khng lin tc ti im x0 nu xy ra mt trong hai iu kin sau: - Hm s f (x) khng c gii hn khi x x0 (C2) -C f ( x0 ) v lim f (x) nhng
x x0 x x0

lim f ( x) f ( x0 ) (C3)

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 59

Lun vn tt nghip

GVHD : Ths Nguyn Vn Vnh

b)Hm s khng lin tc ti x0 th c gi l gin on ti im , x0 c gi l im gin on.

3 pht

Hot ng 3: Cng c khi nim: 1 Vy hm s f ( x) = lin tc x hay gin on ti x = 0 ?

1 , f ( x) = x x khng c khi nim lin tc ti im Ch : Hm s f (x) = x = 0.

Cu tr li mong c l khng th xt tnh lin tc ca hm s ny ti 0 v 0 khng thuc tp Hm s f ( x) = x c lin tc xc nh.Tuy nhin s rt nhiu hay gin on ti 0 hay khng ? hc sinh tr li khng lin tc. V d 1: Trc khi hc sinh lm bi, gio vin t cu hi: vy mun xt tnh lin tc ca hm s ti im, ta lm th no? Cu tr li mong c l khng tr li c v 0 khng thuc khong xc nh .

-Tnh f (x0 ) 5 pht - Tnh lim f (x)


x x0

- So snh f ( x0 ) v lim f (x)


x x0

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 60

Lun vn tt nghip

GVHD : Ths Nguyn Vn Vnh

Tit 2:

Thi lng 5 pht

Hot ng ca thy Cc nh l: Trong bi gii hn hm s, ta c cc nh l v gii hn ca tng, hiu, tch, thng ca cc hm s c gii hn khi x x0 , tng t nh vy, em no c th d on v tnh lin tc ca tng, hiu, tch, thng ca cc hm s lin tc ti im x = x0 ? T nh l 1, ta c nh l 2. Cc nh l ny ta tha nhn m khng chng minh. Vn dng nh l

Hot ng ca tr

Ni dung lu bng IV.Cc nh l: Ta tha nhn khng chng minh cc nh l sau: nh l 1: Tng, hiu, tch, thng (vi mu khc 0) ca nhng hm s lin tc ti mt im l lin tc ti im . nh l 2: Cc hm s a thc, hm s hu t, hm s lng gic l lin tc trn tp xc nh ca chng

Tr li: Tng, hiu, tch, thng ca cc hm s lin tc ti im x0 cng lin tc ti im x = x0

V d a:

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 61

Lun vn tt nghip

GVHD : Ths Nguyn Vn Vnh

20 pht

Hm s ny dng g? Vy trong hai nh l trn, ta vn dng nh l no xt tnh lin tc ca hm s? Gio vin hng dn cho hc sinh gii

Thng ca hai hm a thc nh l 2

V d: a)Xt tnh lin tc v tm im gin on (nu c) ca hm s sau : x+1 f (x) = x2+2x3 Gii: TX: D = \ {1; 3} x (; 3), (3;1), (1; +) , f (x) xc nh f ( x) lin tc x Kt lun: f ( x) lin tc trn khng c im gin on. b) Xt tnh lin tc ca hm s sau: x 2 + x 2 ( x > 1) x 1 f (x) = 2 x ( x < 1) 3 (x = 1) Gii: TX: = 2 x +x2 x (1; + ) , f (x) = xc nh x1 f ( x) lin tc trn (1; + ) Ti x = 1:

Hm s ny c nh ngha trn hai min: ( ;1) , v ti im x = 1. Ta c hm s xc nh trn Mun xt tnh lin tc ca hm s ny, ta phi xt tnh hai min, nn ta xt tnh lin lin tc ca hm s trn my tc trn tng min. min? Gio vin cho hc sinh ng ti ch xt tnh lin tc ca hm s trn ( ;1) , (1; + ) bng cch vn dng nh l 2. Ti im x = 1, ta xt tnh lin tc ca hm s nh th no? Gio vin cho hc sinh ln bng lm.

\ {3;1}

(1; + )

\ {3;1} ,

Ta dng nh ngha hm s lin tc ti mt im.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 62

Lun vn tt nghip f (1) = 3

GVHD : Ths Nguyn Vn Vnh

Qua hai v d trn ta c kt lun chung g? (Gio vin lu hc sinh l xt hm s lin tc trn on) Vy mun xt tnh lin tc ca hm s, ta lm nhng bc no?( gio vin ni li v d 1 v v d 2 hc sinh tng qut ln) Ta tm tp xc nh ca hm s Trn tng khong xc nh ta dng nh l Ti cc u mt ca khong , ta dng nh ngha hm s lin tc ti mt im Sau cng l kt lun chung

2 x + x2 x 1 = xlim( x + 2) = 3 x 1+ x 1+ 1+ lim f (x) = lim 2 x = 2

lim f (x) = lim

x 1 x 1+

x 1+ x 1

lim f ( x) = f (1) lim f ( x)

Vy hm s khng lin tc ti 1 Kt lun: Hm s lin tc tn ;1

v 1; +

ng dng: Cho mt hm s c th nh hnh bn. Em c nhn xt g v tnh lin tc ca hm s trn on a; b ? 15 pht Yu cu hc sinh tm trn th im no c tung ln nht v nh nht?

Hm s ny lin tc trn on

Phng php xt tnh lin tc ca hm s: - Tm tp xc nh ca hm s - Trn tng khong xc nh ta p dng hai nh l trn - Ti cc u mt ca khong, ta dng nh ngha hm s lin tc ti mt im - Tng kt cc khong/on lin tc

V.ng dng ca hm s lin tc:

im B c tung ln nht, im A c tung nh nht.

Ngi ta chng minh c rng, nu mt hm s lin

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 63

Lun vn tt nghip

GVHD : Ths Nguyn Vn Vnh

tc trn mt on a; b th n t gi tr ln nht v nh nht trn on .Ta tha nhn nh l sau m khng chng minh. Theo nh l trn, nu ta c f (a). f (b) < 0 (nh hnh v bn) ta c nhn xt g v v tr ca th v trc honh? iu cng c ngha l phng trnh f (x) = 0 lun c nghim.Ta c c h qu . A Theo h qu, nu hm s f ( x) lin tc trn a; b v f (a). f (b) < 0 th chng minh c phng trnh f ( x) = 0 c t nht 1 nghim trn khong ( a; b ) . Vy mun lm bi ton trn, ta phi vn dung h qu ny my ln v trn nhng on nh l: SGK a M Trc honh ct th ti 3 im

y B

b x m

Nu hm s y = f (x) lin tc trn on a; b v f (a). f (b) < 0 th tn ti t nht mt im c ( a; b ) sao cho


1 2

Hai ln trn hai khong ri nhau

f (c) = 0 .

x , x

no? Gio vin hng dn cho

a; b (1) x a; b :

sao cho

m = f ( x ) f ( x) f2( x ) = M 1

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 64

Lun vn tt nghip

GVHD : Ths Nguyn Vn Vnh

hc sinh gii

(2) L m; M tn ti t nht 1 im c ( a; b ) sao cho f (c) = L H qu: Cho hm s f (x) lin tc trn a; b . Nu f (a). f (b) < 0 th tn ti t nht 1 im a; b ) : f (c) = 0 Ngha l c l mt nghim ca phng trnh f (x) = 0 . Ch : Ta thng s sng h qu ny chng minh phng trnh c nghim V d: Chng minh phng trnh : x 3 + 3x 2 5x 1 = 0 lun c t nht 2 nghim trn ( 2; 2 ) . c Gii: t f (x) = x 3 + 3x 2 5x 1 V f ( x) l hm a thc nn lin tc trn 2; 2 Ta c: f (2) = 8 + 12 + 10 1 = 13 f (0) = 1 f (2) = 8 + 12 10 1 = 9 f (0). f (2) < 0

5 pht

Bi tp v nh Gio vin cng c cho hc sinh khi nim hm s lin tc ti mt im, cch chng minh hm s lin tc ti mt im,cch xt tnh lin tc ca hm s cho bi nhiu cng thc v chng minh

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 65

Lun vn tt nghip

GVHD : Ths Nguyn Vn Vnh v 1 nghim thuc ( 0; 2 ) . Vy phng trnh lun c t nht 2 nghim trn ( 2; 2 )

phng trnh c nghim. Bi tp v nh: bi tp sch gio khoa v h thng bi tp sau.

( 2; 0 )

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 66

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh

Bi tp Bi 1: Xt tnh lin tc ca cc hm s sau ti im x0 x 2 + 5x 6 n eu x 1 ti x = 1 a) f (x) = x 1 0 7 n eu x = 1 b) f (x) = ti x0 = 0 x+1 x + 1 neu x < 0 c) f (x) = 0 neu x = 0 ti x0 = 0 2 x + 1 neu x > 0 x 2 + 4 x 4 n eu x 1 2 d) f (x) = x ne u 0 x < 1 ti x0 = 1 0 ne u x < 0 Bi 2: Xc nh hng s a cc hm s sau y lin tc ti im x0 : ax 2 + 1 ne u x 2 a) f (x) = 3 2 x + 4 2 ti x 0 = 2 n eu x > 2 x24 x2 +2x n eu x 0 b) f (x) = x 2 ti x0 = 0 a n eu x = 0 sin x cos x n eu x 4x 4 c) f (x) = ta i x 0 = 4 + a n eu x = 2 4 1 cos x.co2 x n eu x 0 2 d) f (x) = ti x 0 = 0 x a n eu x = 0 x

Mc ch Hc sinh bit xt tnh lin tc ca hm s ti mt im v cng c hai du hiu khi hm s khng lin tc ti mt im. ng thi, cc bi tp cng tri rng dng hc sinh n tp cch tnh gii hn ca hm s.

Hc sinh luyn tp bi ton c cha tham s v tnh gii hn hm s lng gic.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 67

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh

Bi 3: Tm cc khong on m hm s sau lin tc, ch ra im gin on nu c: x3 1 a. y = x2+4x 5 b. y = x 2 + 5x 6 3x sin x ne u x 0 c. f ( x) = 2 ne u x > 0 3x 4 x 2 + x 2 neu x > 2 2 d. f (x) = x 3x + 2 2x+a ne u x 2 3sin x n eu x > 0 e. f (x) = x Bi 4: nh m cc hm s sau lin tc trn : 3 2 cos x 2 cos x x0 a. f (x) = mx + 2
2

Hc sinh luyn tp xt tnh lin tc ca hm s trn khong/on v cng c khi nim hm s lin tc trn khong/on Cu a v b mc ch hc sinh xt tnh lin tc ca hm s phi xt trn tp xc nh ca chng.

Hc sinh vn dng, luyn tp lm bi ton c tham s ne u

ne u x = 0

x 3 + 4 x 2 + 8x + 5 n eu x -1 b. f (x) = x 3+ 2 x 2+ x + 2 m n eu x = -1 3 + x + x 2 5 + 2 x 2 c. f (x) = x 2 x 2x+m Bi 5: ne u x > 2 ne u x 2 Cng c cho hc sinh khi

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 68

Lun vn tt nghip Tm im gin on ca cc hm s sau: a. y = 4 x 2 + x 2 b. y = x 2 + 3x + 5 x3 + x 2


2 11 + 2 x 4 3x + 2 x n eu x > 1 2 x +4x+3 c. f (x) = 3 ne u x 1 4

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh nim im gin on v nh im gin on trc tin phi l mt im thuc tp xc nh ca hm s

x 2 16 d. f (x) = x 4 8

n eu x 4 n eu x = 4

Hc sinh luyn tp k nng vn dng hm s lin tc chng minh phng trnh c nghim.Cu c mc ch ch cho hc sinh thy sai lm nu phn 5 ( 1;1) chn a = 0 v b = l sai bit trn 6 5 v trn 0; hm s b. x 5 5x 2 + 4 x 1 = 0 c ng 5 nghim 6 6 5 4 x + 2 x 3 = 0 lun c nghim trong 0; c. 2 tan khng lin tc ti x = 2 Bi 6: Chng minh rng phng trnh : a. 4 x 4 + 2 x 2 x 3 = 0 c t nht hai nghim Bi 7: Chng minh rng cc phng trnh sau lun c nghim vi mi m: a. m tan 4 x + 4 tan x m = 0 b. 1 cos x sin x 1 +m=0 Bi 7, 8, 9 cho hc sinh thy c nhiu cch chn a, b v chng minh f (a). f (b) < 0 hoc f (a). f (b) 0 sao cho c th vn dng c h qu.

c. x 7 + 2 x m = 0

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 69

Lun vn tt nghip Bi 8: Chng minh phng trnh x 1 + m(x + 1)(x 2)(x 4) 2 = 0 lun c nghim trong ( 1; 4 ) vi mi m. Bi 9: Chng minh rng phng trnh sau c t nht 1 nghim: ab( x a)( x b) + ac( x a)(x c)
2

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh

Bi 10: a.Chng minh rng nu f (x) lin tc trn v phng trnh f (x) = 0 v nghim th f (x) khng th i du trn . b.Cho f (x) lin tc trn v phng trnh f (x) = x v nghim.Chng minh rng phng trnh f ( x = x cng v nghim f )

Bi 10 cho hc sinh thy c mt ng dng khc ca hm s lin tc da trn cc kin thc hc: nu phng trnh f (x) = 0 v nghim trn 1 khong th hm s y = f (x) mang mt du trn khong .

Trn y ch l mt phng n dy hc hm s lin tc theo hng tch cc cho hc sinh, d nhin trn c s chng ti va nu s cn nhiu phng n khc ty thuc vo tng i tng hc sinh. H thng bi tp trn c mt s cu kh, gio vin c th a vo hoc khng a vo ty theo tng n v lp.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 70

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh PHN KT LUN CHUNG

Vi yu cu i mi phng php dy hc theo hng tch cc tt c cc cp hc, bc hc th vn t ra l cn phi to ra mi trng hc tp ch thc vi cc hnh nh trc quan ( th), nhng v d, phn v d, nhng bi tpvi cc cp thch hp, gn lin vi i sng thc tin, vi vn sng v kin thc tch ly c ca hc sinh, lm nn tng cho hc sinh ni tip t duy, pht trin nhn thc mt cch ch ng, sng to, tch cc di s t chc hng dn ca gio vin. Bi lun vn ny c vit vi mong mun ng gp mt phn nh b vo vic gp phn ci tin phng php dy hc, gp phn nng cao cht lng dy hc ton ni chung v hm s lin tc ni ring. I. Qu trnh nghin cu ca lun vn thu c nhng kt qu: 1. Mc ch ca dy hc mn Ton khng nhng l cung cp v truyn th tri thc m cn ch ra con ng chim lnh tri thc . Dy hc hc mn ton l mt hot ng nhn thc ton hc, m phng tin c hiu qu pht trin hot ng ton hc cho hc sinh l dy hc qua tng bi ton c th trng ph thng. 2. Hot ng gii ton v hm s lin tc i hi hc sinh phi nm vng cc th thut hot ng, cc kin thc, cng thc lin quan n hm s lin tc gii bi ton hm s lin tc. 3. Gii bi ton hm s lin tc thc cht l qu trnh a bi ton v dng chun : Hm s lin tc ti mt im, trn mt khong hay mt on, cng c th l bi ton vn dng hm s lin tc chng minh phng trnh c nghim. Sau ty theo tng dng m c hng gii quyt ph hp. 4. H thng ha mt s kha cnh c bn ca t tng tch cc ha hot ng hc tp ca hc sinh l : 4.1 cao tnh nhn vn, tha nhn v tn trng nhu cu, li ch v mc ch ca c nhn hc sinh. 4.2 cao vai tr hot ng ch th, pht huy ti a tnh tch cc, c lp, sng to ca mi hc sinh theo ngha hc sinh cn phi ch ng trong qu trnh hc tp, v bng cch tm ra c kin thc mi cn lnh hi. 4.3 cao vai tr t chc hng dn, iu khin ca gio vin, t ra nhng vn , to ra tnh hung c vn cho hc sinh v t chc hng dn cho hc sinh t mnh gii quyt vn . Theo Vgotxki, l vic chuyn hc sinh t vng pht trin gn nht ti vng pht trin tch cc v y, cc em c th t mnh thc hin cc hot ng ny. 5. Thit k qui trnh dy hc Pht hin v gii quyt vn i vi hm s lin tc. o Bc 1: Tri gic v vn

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 71

Lun vn tt nghip o Bc 2: Gii quyt vn o Bc 3: Kim tra vn dng

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh

6. Cc bin php s phm tng thch gip gio vin thc hin qui trnh nh gi tnh kh thi v hiu qu ging dy. II. Cc kt qu thu nhn c cho php chng ti kt lun: 1. C th tch cc ha hot ng nhn thc, bi dng nng lc pht hin v gii quyt vn , ng thi pht huy tnh tch cc ca hc sinh. 2. Nhng nghin cu v qu trnh tin hnh thc nghim cho thy gi thit khoa hc ca lun vn l chp nhn c. 3. Lun vn c th dng lm ti liu tham kho cho gio vin ging dy mn Ton trng ph thng.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 72

Lun vn tt nghip PH LC

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh

(Cc kim tra v p n) 1. kim tra v p n ca lp 11A3 trng THPT Nguyn Cng Tr 1: Bi 1: Xt tnh lin tc ca hm s: x 2 + x 2 nu x >1

f ( x) = x3 1 ax + Bi 2: 1 nu x 1

Xt tnh lin tc ca hm s v tm im gin on nu c: x +1 f ( x) = x x 2 2 Bi 3:


3

Tm im gin on ca hm s: x+4 3x + 10 nu x > 2

2 g ( x) = x 5x 6 + + x+ 1

nu x 2

Bi 4:Tm a hm s lin tc ti x = 0 1 cos x

h( x) = x 2 a

nu x 0 nu x = 0

Bi 5: Chng minh rng phng trnh : a cos 4 x 2x a + 1 = 0 lun c nghim vi mi a. p n v thang im: Bi 1: (2,5 im) x (;1) : f ( x) = ax + 1 xc nh f ( x) lin tc trn (;1)

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 73

Lun vn tt nghip x (1; +) : f ( x2 + x 2 x3 1 x) = Ti x = 1: f (1) = a + 1

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh xc nh f ( x) lin tc trn (1; 0,5

+)

0,25

lim f ( x) = lim
x1
+

x2 + x 2 x 1
3

= lim
x1
+

x+2
2

=1

0,5

x1

x +x+ 1 0,25

lim f ( x) = lim (ax + 1) = a + 1


x1 x1

Bin lun:

a = 0 : f (1) = lim f ( x) = lim f ( x) f (1) =


x1
+

x1

Hm s f ( x) lin tc trn a 0 : f (1) = lim f ( x) lim f ( x) +


x1 x1

0,5

Hm s khng lin tc ti x = 1 Kt lun: Hm s lin tc trn (;1), (1; +) 0,5

Bi 2 :(1,5 im) Tp xc nh: D = \ {1; 2} x +1 x \ {1; 2} : f ( x x 2 lin tc x) =


2 3

0,5

0,5

Ti im x = v x = 2 khng thuc tp tp xc nh nn ta khng xt 1 Vy hm s f ( x) lin tc trn D = Bi 3: (2,5 dim) x (; 2) : g ( x) = x + 1 xc nh g ( x) lin tc trn (; 2) x (2; +) : g ( x) = +4 x 3x + 10 +) xc nh g ( x) lin tc trn (2; 0,5 \ {1; 2} v khng c im gin on 0,5

Ti x = -2 :

x 2 + 5x + 6

g(-2)= -1

0,25

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 74

Lun vn tt nghip lim g ( x) = lim


x2+ x2+

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh = lim x 2 + 5x + 6

x + 4 3x + 10

x 2 + 5x + 6 = 1

= lim

x2+

( x 2 + 5x + 6)( x + 4 3x + 10 0,5 )

x2+

x+4

3x + 10 4

lim g ( x) = lim ( x + 1) = 1 lim g ( x)


x2

0,25

x2

x2

Vy hm s gin on ti x = -2 Bi 4: (1,5 im) h(0) = a 2 sin 2 lim h( x) = lim


x0 x0

0,5

0,25 x 0,75

1 cos x x
2

= lim
x0

2=1 2 x 2

Hm s h(x) lin tc ti im x = 0 lim h( x) = h(0)


x0

0,25 0,25

a= Bi 5: (2 im) t f ( x) = a cos 4 x 2 x a + 1 f ( x) lin tc trn f (0) > 1 f ( ) = 2 + 1 < 0

1 2

0,25

0,5

Vy phng trnh f(x) = 0 lun c hai nghim trong (0; ) , a

0,75 0,5 2: Bi 1: Xt tnh lin tc ca hm s: x3 + x 2 + x 14 f ( x) = 2 x + 3x 10 x+3 7 Bi 2: nu x 2

nu x >2

Tm im gin on ca hm s:

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 75

Lun vn tt nghip 1 + 3x 2x 2 + 5x 3 g ( x) = 8x + 2 x2 1 nu x 1 nu x >1

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh

Bi 3: Xt tnh lin tc ca hm s v tm im gin on nu c: x 8 f ( x) = x + x 6 2 Bi 4:


3

Tm a hm s h(x) lin tc ti x = 0: cos 2 x 3 cos x + 2 h( x) = a


2

nu x 0

2x

nu x = 0

Bi 5: Chng minh phng trnh m sin x 2x m + 1 = lun c nghim vi mi m. 0


4

p n v thang dim: Bi 1: (2,5 im) x (; 2), f ( x) = 7 x + 3 xc nh f ( x) x3 + x 2 + x 14 x (2; +) : f ( x) = Ti x = 2: f (2 ) = 17 x 2 + 3x 10 lin tc trn (; 2)

xc nh

f ( x)

lin tc trn (2;

+)

0,5

0,25 lim f ( x) = lim + +


x2

x3 + x 2 + x 14 x + 3x 10
2

x2

= lim +
x2

x + 3x + 7 17 = x+5 7

0,5

x2

lim f ( x) = lim(7 x + 3) = 17
x2

0,25

f (2) = lim f (x) lim f (x)


x 2 x 2+

0,5

Hm s khng lin tc ti x = 2 Kt lun : Hm s f ( x) lin tc trn (; 2), (2; Bi 2: (2,5 im) +) 0,5

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 76

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh

x (;1) : g ( x) = 8x + 2 xc nh g ( x) lin tc trn (;1) xc nh g ( x) lin tc trn (1; +) Ti x = 1: g (1) = 10 1 + 3x 2 x 2 + 5x 3 x2 1 2 x 4 2 x 2 2x + 4

0,5 0,25

lim g ( x) = lim
x1+ x1+

= lim

x1+

( x 2 1)( 1 +

2x 2 + 5x 3) 0,5

= lim

3x + = 3

x1+

( x + 1)( 1 +

2x + 5x 3)

3x + lim g ( x) = lim (8x + 2) = 10 lim g ( x)


x1

0,25

x1

x1

Vy hm s gin on ti x = 2. Bi 3: ( 1,5 im) TX : D = \ {3; 2} x \ {3; 2} : f ( x) = x 8


3

0,5

0,5

x +x6

lin tc

0,5

Hm s khng c im gin on (do 3, 2 D )

0,5

Bi 4: (1,5 im) h(0) = a cos 2 x 3 cos x + 2 1) lim h( x) = lim


x0 x0

0,25 (cos x 2)(cos x = lim 2x x


2 x0

2x

2 sin

(cos x 0,75 1 4 0,25 0,25

= lim
x0

2) 2 2x
2

Hm s h(x) lin tc ti im x = 0 lim h( x) = h(0)


x0

a=

1 4

Bi 5: ( 2 im)

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 77

Lun vn tt nghip t f ( x) = a sin4 x 2 x m + 1 f ( x) lin tc trn

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh 0,25

0,5

f ( 0

)= 1> 0,75 0,5

f ( ) = 1 < f ( x) = 0 lun c nghim trong ( ; ),


0 2 m. 2 2

Vy phng trnh

2. kim tra v p n ca lp 11V trng THPT Thoi Ngc Hu 1: Bi 1: Xt tnh lin tc ca hm s sau: x3 2x 2 + x 2 nu x 2

3 2 f ( x) = x x x 2

5 7

nu x = 2

Bi 2: Tm im gin on ca hm s sau 1 1+ 2 x g ( x) = 3 4 4 3x + 2x
2

nu x >1

x 2 + 4x + 3

nu x 1 Bi 3: Tm a hm s sau lin tc ti x = 0 1 + x sin x cos h( x) = x a x2 nu x 0 nu x = 0

Bi 4: Chng minh phng trnh tan 4 x + x 2 = 0 lun c nghim trong (0; Bi 5: Chng minh rng phng trnh sau lun c nghim vi mi a x +xa=0
5

5 6

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 78

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh

2: Bi 1: Xt tnh lin tc ca hm s sau: 2 x3 x 2 + 2x 1 2 x3 + x 2 + x 1 f ( x) = 5 9 Bi 2: Tm im gin on ca hm s sau: 1 1+ 2 x g ( x) 3 = Bi 3: 4


2

nu x nu x =

1 2 1

4 3x + 2x
2

nu x >-1

x + x2 nu x -1

Tm a hm s sau lin tc ti x = 0 1 tan x 1 + tan x h( x) = sin 2 x a nu x 0

nu x = 0 5 6

Bi 4: Chng minh rng phng trnh 2 tan 4 x + 2 x 3 = 0 lun c nghim trong (0; Bi 5: Chng minh rng phng trnh sau lun c nghim vi mi m x + 2x m = 0 p n v thang im 1: Bi 1 : (2 im)
5

\ {2} : f ( x) =

x3 2 x 2 + x 2
3 2

xc nh lin tc trn

0,5

{2}

Ti x = 2: f (2) = 5 7

x x x2 0,25

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 79

Lun vn tt nghip lim f ( x) = lim


x2 x2

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh = 5 = f (2) 0,5

x +1
2

x +x+ 1 7 0,5 0,25

Vy f(x) lin tc ti 2 Kt lun: f(x) lin tc trn R Bi 2: (2 im)


2 3+ x > 1: g ( x) 2 + x2 + x xc nh g(x) lin tc x > 1 x +x2

x < 1: g ( x) =

1 lin tc g(x) lin tc x < 3 1

0,5

Ti x = 1; g (1) = 1 3 1 , lim g ( x) = 3 2 + x + x2 lim g ( x) = lim


x1+ x1+

0,5

x1

3+x

= lim

x2 + x 2 x+1

1,0 g (1)

x1+

( x + 2)( 2 + x + x 2 3 + x ) 6 +

Vy g(x) gin on ti x = 1

Bi 3( 2 im) h(0) = a lim h( x) = lim


x0 x0

1 + x sin x cos x

x 2 ( 1 + x sin x + cos sin 2 x sin x = 1 x 2 ( 1 + x sin x + cos x)

1,25

x)

= lim + x0 x( 1 + x sin x + cos x)

h(x) lin tc ti x = 0 lim h( x) = h(0) a = 1


x0

0,75

Bi 4: (2 im) t f ( x) = tan 4 x + x 2 f (0) = 2 < 0 0,5

f( )=7+ > 0 3 3

1,0

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 80

Lun vn tt nghip f(x) lin tc trn o; 3 Vy phng trnh cho lun c nghim trong (0;

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh 0,25

) .Suy ra pcm. 3

0,25

Bi 5: (2 im) t f ( x) = x5 + x a

f ( x) lin tc trn f (0) = a f (a) = a5 f (0). f (a) = a 0, a Suy ra phng trnh cho lun c nghim vi mi a. 2: Bi 1: (2 im) 1 2x x + 2x 1 x xc nh f ( x) lin tc \ , f ( x) 3 2 2x + x + x = trn 2 1 \ 2
3 2 6

0,5 1,0

0,5

0,5

Ti x =

1 2

1 5 f( )= 2 9 x +1 lim f ( x) = lim
x 1 2

0,25 5 1 0,5

= f( )

x +

2x + 1
2

2 1 2 0,5

Vy f ( x ) khng lin tc ti x =

Kt lun: f ( x ) lin tc trn

1 1 , khng lin tc ti x = 2 2

0,25

Bi 2: (2 im) x (1; +), g ( x) = 11 + 2x 4 3x + 2x 2 xc nh

x + 4x +3

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 81

Lun vn tt nghip g ( x) lin tc trn (1; +) x (; 1), g ( x) = Ti x = 1 : 3 4 11 + 2x 4 3x + 2x lim+ g ( x) 1 =


x 2

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh

0,5 3 4

g (1) =

0,25

lim+
1 x

x +4x+3

= lim
x1+

2 x + 5x + 7 ( x + 1)( x + 3)( 11 +

0,5

2 4 3x + 2 x ) 4

2x + 3

lim g ( x) =
x1

= lim g ( x) = g (1)
x1
+

Vy g(x) lin tc ti x = -1 Kt lun: hm s g(x) khng c im gin on Bi 3: (2 im) h(0) = a lim h( x) = lim
x0 x0

0,25 0,5

0,25 2 tan x 1 + tan x )

sin 2x( 1 tan x

= lim

x0

1 = cos 2 x( 1 tan x +

1,0 1 + tan x ) 2

h(x) lin tc ti x = 0 lim h( x) = h(0)


x0

a=

1 2

0,75

Bi 4: (2im)

t f ( x) = 2 tan 4 x + 2x 3

0,25

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 82

Lun vn tt nghip f (0) = 3 < 0 2 f ( ) = 2( 3)4 + 3>0 3 3

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh

f (0). f ( ) <
0 3

1,0

f ( x) lin tc trn 0; 3 Vy phng trnh cho lun c nghim trong 0; Suy ra pcm. . 3 Bi 5: (2 im) t f ( x) = x5 + 2 x m f ( x) lin tc trn

0,25

0,5

0,5

f (0) = m

0,5

m m f( )= 2 32

f (0). f ( m

) = < 0 , vi mi m.

0,5

32 0,5

Vy phng trnh cho lun c nghim vi mi m.

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 83

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh

3. kim tra v p n trng THPT M Hi ng: 1: Bi 1: x 2 + x 2 a) Xt tnh lin tc ca hm s f ( x) = x 1 x2 + 2 x + 2 nu x 1 nu x > 1 ti x0 = 1

1 cos x.cos 2x b) Xt tnh lin tc ca hm s g ( x) = 5 4 Bi 2: CMR cc phng trnh sau lun c nghim : a) a cos x 2 x a + 1 = 0 2: Bi 1 : b) x5 + x a = 0
4 2

nu x 0 ti x0 = 0

x nu x = 0

a) Xt tnh lin tc ca hm s 3 2 cos x 2 cos f ( x) = x2 1 x nu x 0 nu x = 0 ti x0 = 0

b) C gi tr no ca a hm s 2 x3 x 2 1

nu x 1 g ( x) = x3 4 x 2 + 5x a 2

nu x = 1

lin tc ti im x 0 = 1

Bi 2 : CMR cc phng trnh sau lun c nghim : a) m sin x 2x m + 1 = 0 b) x + 2x m = 0


3 4

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 84

Lun vn tt nghip p n v thang im: 1: Bi 1: a) (2,5 im) x +x2 x 1


2 2

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh

lim f ( x) = lim
x1+ x1+

= lim
x1+

( x 1)( x + 2) = lim ( x + 2) = 3 x 1
x1+

0,5

lim f ( x) = lim ( x + 2 x + 2) = 5
x1

0,5

x1

lim f ( x) lim f ( x)
x1
+

0,5

x1

f(x) khng c gii hn khi x 1 Vy hm s f(x) khng lin tc ti ti im x = 1. b)


x0

0,5 0,5

(2,5 im) 1 cos x.cos 2 x 1 cos x + cos x cos x. cos 2 x = lim x0 x0 x2 x2 2 x 2 x 2 + lim cos x(1 co s 2 x) = lim
x0

lim g ( x) = lim

2 sin = lim
0

2 sin

x0

2 + lim cos x.2 sin 2 x 2 x x0 x

1,5

4 = 1 5 +2= 2 2

5 5 2

= lim g ( x) g (0) =
x0

0,5

4 0,5

Vy hm s g(x) gin on ti 0

Bi 2: a) (2 im) 0,5 t f ( x) = a cos 4 x 2 x a + 1 f(x) lin tc trn f (0) = 1 0,25 f ( ) = 2 + 1 f (0). f ( ) = 2 + 1 < 0, a Vy phng trnh cho c nghim trn (0; ) , vi mi a. Suy ra pcm 0,25 0,25 0,25 0,5

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 85

Lun vn tt nghip b) (2 im)

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh

t f ( x) = x5 + x a f(x) lin tc trn R f(0).f(a) = -a , a Vy phng trnh cho c nghim vi mi a 2; Bi 1: a) (2,5 im) 3 2 cos x 2 cos x x 2 sin
2 2 x0

0,5

0,25 0,75

0,5

lim f ( x) = lim
x0 x0

= lim

1 cos x x 2 ( 3 2 cos x 2 cos x 1,5 )

= lim
2 x0

2 4 x ( 3 2 cos x + 2 cos x 4 )

4(1 + 1) 4

1 = lim f ( x) f (0) = 1 4 x0

0,5

Vy hm s f(x)gin on ti 0 b) ( 2,5 im) g(1) = a 0,5 lim g ( x) = lim

0,5

2x x 1
x1

(
x1

x 1)(2x + x + 1) = lim x3 4 x 2 + 5x x1 ( x 1)( x 2 3x + 2)

1,0

= li

2x 2 + x + 1 2x 2 + x + 1 m = lim =
1 1

( x 1)( x 2)

x 3x + 2

g(x) khng c gii hn khi x 1 Vy khng c gi tr thc no ca a hm s g(x) lin tc. Bi 2: a) (2,5 im) t f ( x) = m sin4 x 2 x m + 1 f(x) lin tc trn R

0,5 0,5

0,5

0,5 0,25

f( )=m m+1=1
2

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 86

Lun vn tt nghip f ( +

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh 0,25

)=m+ m+1=1

2 0,5

2 f ( ). f ( ) = 1 < 0 vi mi m. 2 2
Vy phng trnh cho lun c nghim trong (

; ) vi mi m. 2 2

0,5

b) t f ( x) = x3 + 2 x m f(x) lin tc trn R f (0) = m m m f( )= 2 8


3

0,5

0,5 1,0

m m f (0). f ( ) = 0 ,vi mi m. 2 8 Vy phng trnh cho c nghim vi mi m 0,5

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 87

Lun vn tt nghip

GVHD: Ths. Nguyn Vn Vnh TI LIU THAM KHO " #

Vn Thng : Gio trnh Tm L Hc i cng Gio trnh Tm L Hc S Phm v La Tui Phng php nghin cu khoa hc gio dc Hong Chng _ Sng To Ton Hc NXB Gio dc 1998 L Thnh t _ Lun Vn Tt Nghip 2004 GVHD: Ths Nguyn Vn Vnh Nguyn Hi Chu Nguyn Th Thch Phm c Quang Gii thiu Gio n Ging dy Ton 11 Nguyn B Kim V Dng Thy Nhng Xu Hng Dy Hc Khng Truyn Thng 1993 T Th Hong Lan _ Lun Vn Tt Nghip 2004 GVHD: Ths Nguyn Vn Vnh Trn B Honh Ths L Trn nh TS.Ph c Ha _ p Dng Dy v Hc Tch Cc Trong Tm L Hc Gio Dc Hc Trn Vn Ho (tng ch bin), V Tun (ch bin) _ i s v Gii tch 11.NXBGD 2007 Vn Nh cng Ng Thc Lanh Trn Vn Ho _ Ti liu hng dn ging dy Ton 11 Vng Vnh Pht _Gio trnh L Lun Dy Hc 2007

Sinh vin : L Quang Vinh

Trang 88

You might also like