Professional Documents
Culture Documents
Bch khoa ton th m Wikipedia Bc ti: menu, tm kim Thuyt vn o bin phn t l mt l thuyt p dng ca thuyt vn o phn t nhm m t tng tc HOMO - LUMO.
Mc lc
[n]
1 Lch s 2 Hc thuyt 3 ng dng o 3.1 Cng vng o 3.2 Phn ng chuyn v sigma o 3.3 Phn ng nhit 4 Ch thch
[sa] Lch s
Nm 1952, Ken'ichi Fukui cho ra mt mt trang vit trn t Journal of Chemical Physics (Bi bo v Ha l) vi nhan "A molecular theory of reactivity in aromatic hydrocarbons" (tm dch: "Thuyt phn ng phn t ca cc hidrocacbon thm".[1] D b cng lun thi by gi, nhng sau cng vi Roald Hoffmann, ng c trao tng gii Nobel Ha hc vi cng trnh nghin cu c ch phn ng. Cng trnh ca Hoffman tp trung to ra chui cc phn ng cn vng ha hu c nh tnh i xng vn o phn t; ng l ng tc gi "The Conservation of Orbital Symmetry" (tm dch: "S bo ton tnh i xng orbital (phn t)") vi Robert Burns Woodward, ngi tng nhn c mt gii Nobel trc khi qua i. Fukui c lp nghin cu cc tng tc thng qua cc quan st vn o bin ca phn t, v cc tc ng c th ca Vn o phn t lin kt c mc nng lng cao nht (HOMO) v Vn o phn t khng/phn lin kt c mc nng lng thp nht (LUMO) ln c ch phn ng, t dn ti tn gi sau ny ca hc thuyt l Thuyt Vn o bin phn t (gi tt: Thuyt FMO). Sau , ng dng nhng tng tc nghin cu lm r Quy tc Woodward-Hoffmann.
[sa] Hc thuyt
Fukui nhn thy xp x hiu qu cho hot phn ng, cn phi quan st cc vn o (HOMO/LUMO) ngoi cng (vn o bin). Vic thng qua ba bc quan st thuyt vn o phn t (orbital) khi hai phn t tng tc: 1. Orbital lin kt ca nhng phn t khc nhau th y nhau. 2. Phn dng in ca mt phn t ht phn m in ca phn t cn li. 3. Orbital lin kt ca mt phn t v Orbital khng lin kt ca phn t cn li (c bit l HOMO v LUMO) tng tc ln nhau gy ra lc ht. T nhng quan st ny, thuyt vn o bin phn t (FMO) n gin ha hot thnh tng tc gia HOMO v LUMO ca hai phn t khc nhau. N gip gii thch d on ca Quy tc Woodward-Hoffman dnh cho phn ng nhit cn vng, c th tm tt bng pht biu sau: "Thay i trng thi nn/cn bn ca vng l c php v tnh i xng khi tng ca (4q+2)s v (4r)a l s l" (4q+2)s l con s ch h thng electron thm, ng vng khng gian; tng t, (4r)a l con s ch h thng electron khng thm, khc vng khng gian. C th nhn ra rng khi tng ca cc h trn l th phn ng c php xy ra v mt nhit hc.[2]
[sa] ng dng
[sa] Cng vng
Xem thm: Phn ng Diels-Alder Phn ng cng vng l phn ng ng thi to ra t nht hai lin kt mi, v trong chuyn binh hai hay nhiu phn t mch h thnh vng.[3] Trng thi chuyn ca nhng phn ng ny lin quan c th n cc electron ca phn t chuyn ng trn vng (gi kn) cho ra phn ng cn vng. Nhng phi ng ny c th c d on nh vo quy tc Woodward-Hoffmann v do c xp x bng thuyt FMO. Phn ng Diels-Alder gia hai phn t anhydrid maleic v cyclopentadiene c php xy ra theo quy tc Woodward-Hoffmann bi c su electron dch chuyn trong cng mt vng khng gian v khng c electron no chuyn vng. Dn ti, tng ca mt (4q+2)s v khng (4r)a l l, c ngha phn ng c php v mt nhit hc. Ngoi ra, thuyt FMO cn i xa hn trong vn d on chn lc lp th, mt kha cnh khng c Woodward & Hoffmann ni ti. V c mt h [4+2], n gin ta xt phi ng ca butadien v eten. HOMO ca butadien v LUMO ca tilen u phn i xng (i xng khi quay), nn phn ng c php.*
V mt chn lc lp th ca phn ng gia anhidrid maleic v cyclopentadien, sn phm endo c u tin, cho ta li gii thch ti u khi dng thuyt FMO. Anhidrid maleic c mang nhiu nhm ht electron, lm cho n thiu in t v tm kim phn ng vi nhng phn t di do electron, tun theo phn ng Diels-Alder mu. Do , phn ng ca HOMOcyclopentadien v LUMOanhidrid maleic c php din tin. Bt lun, sn phm exo bn hn v mt nhit ng lc hc, nhng vi cc tng tc orbital (khng lin kt) th cp, nng lng trng thi chuyn endo c gim xung v gip y nhanh tc hnh thnh nn endo c u tin v mt ng hc phn t. V c lin kt s cp nn sn phm exo vn c hnh thnh, nhng chm hn s hnh thnh ca sn phm chnh, endo.[2]
Lu : Khi LUMO v HOMO ca eten v butadien u i xng, th phn ng vn c php. Nhng khi nim ny lin quan n "s o ln nhu cu electron Diels-Alder."
reaction would have to be suprafacial. If the species shifted antarafacially then it would form an antibonding orbital and there would not be a constructive sigma shift. It is worth noting that in propene the shift would have to be antarafacial, but since the molecule is very small that twist is not possible and the reaction is not allowed.
Lin kt ho hc l mt kin thc rt c bn i vi anh em dn ho, th nhng, vic phc ho cho ng gin nng lng orbital t hp t hai orbital nguyn t hnh thnh lin kt qu thc ko n gin cht no. Hng ng thng 10 ny l thng sinh nht, thi ua vit bi cht lng ng gp cho chemvn, mnh s gip cc bn c ci nhn c th v su sc hn v vn gin nng lng cc orbital t hp hnh thnh lin kt.
Trc tin, ta s i vo kho st loi lin kt n gin nht, homonuclear bond, vi i din n gin nht ca ho hc Hydrogen molecule.
a. The hydrogen molecule: Tng tng rng lin kt c hnh thnh bng cch mang hai nguyn t t v cc tin n khong cch c th to lin kt. Khi cc nguyn t tin n khong cch lin kt, xut hin hai cch thc to lin kt gia chng. Th nht, nu cc orbital c cng du (cng phase), mt electron gia hai nguyn t s tng ln, v do in tch m ca cc electrons s ht hai in tch dng ca hai ht nhn. Kt qu lm gim nng lng ca ton h thng. Cch th hai, khi cc orbital to lin kt ngc du (ngc phase), v orbital t hp to thnh gi l antibonding, nu c electron trong orbital ny th s c mt rt nh, bi v hm sng ang thay i du gia hai ht nhn. Cng lp lun nh trn, do mt electron gia hai ht nhn thp, dn n s y nhau quyt lit gia hai ht nhn. Nu ta mun c electron trong orbital ny v gi cho hai ht nhn khong cch gn nhau hp l (khong cch lin kt), nng lng ca h thng s tng ln ng k.
Hnh 1: Gin cc orbital t hp ca hydrogen Nhn vo hnh trn, ta c th bin lun mt s im sau, nng lng ca h thng theo l thuyt tnh ton s b s c lm bn hai ln E , bi v c hai electron c in vo bonding orbital. Th nhng, theo kin th i cng, hai electron th nht phi ngc spin th mi sng chung mt orbital, th hai gia chng vn c mt tng tc y nhau v bn cht vn cng du in tch. Chnh v vy, thc t nng lng E . Mt bi ton thc nghim ng dng m hnh ny, chnh l gii thch v sao c phn t hydrogen H2 m ko c phn t He2. s nh hn E*
Tip theo, ta s so snh cc gin ca C-C sigma bond (trong ethane) vi C-O sigma bond (trong ethanol).
b. C-C vs C-O:
V lin kt C-C sigma bond th ni chung ko khc g my v mt cch thc to lin kt so vi hydrogen bond, nn mnh s dn ra hnh v:
Hnh 2: C-C sigma bond M hnh lin kt C-O sigma bond l i din in hnh cho heteronuclear bond. O l nguyn t c m in cao hn Carbon, do vy nng lng ca orbital nguyn t ca O s thp hn C. Tnh i xng trong s t hp mt i, dn n h s ng gp ca cc nguyn t trn t orbital t hp l khc nhau, v oxygen atom ng gp mt electron cao hn. Hay ni cch khc, h s ng gp cao hn Oxygen trong s to thnh bonding orbital, v ngc li antibonding orbital, orbital nguyn t ca carbon s c h s ng gp ln hn.
Hnh 3: C-O sigma bond. Khi h s ng gp gia hai nguyn t cho mt orbital t hp ko bng nhau, s xen ph ca small lobe vi larger lobe s ko lm gim nng lng ca bonding molecular orbital bng s xen ph ca hai orbital nguyn t c cng lobe size. Trong cc v d trn th ta thy 2Eo (fig 3) < 2E (fig 2).
Mt im ng lu y, ta phi cn thn khi nh gi mnh yu ca lin kt khi da vo gim ca bonding orbital. Chng hn nh C-C sigma bond vi C-O sigma bond c nng lng tng ng 83 kcals/mole v 85.5 kcals/mole. Gii thch rt n gin, v trong lin kt C-O, ch mt phn ng gp lm cho lin kt bn cht chnh l Eo pure covalent bonding, phn cn li l tng tc tnh in xut hin gia mt electron cao tp trung trn Oxygen vi ht nhn carbon. Chng ta thng gi m hnh lin kt ny l phn cc (polarize) hay c tnh ion.
c. T gin nng lng ti hot tnh c s: Theo lp lun trn, ta thy C-O l mt lin kt mnh, rt kh ct lin kt
C-O thnh cp radicals, nhng i vi C-C th li n gin hn. iu ny c th d dng nhn ra vi hai con s 83 (C-C) v 85.5 (C-O) trn. T d kin thc nghim trn, ta s lm r rng cc mc nng lng trong gin t hp nh sau:
Nng lng lin kt Eo chnh l nng lng bn ho ca nguyn t Oxygen khi tham gia to lin kt, Ec cng tng t chnh l nng lng bn ho ca nguyn t Carbon khi tham gia lin kt. Nh vy, vic homolysis C-O sigma bond chnh l a mt electron v li Oxygen (1 x Eo) v mt electron v li carbon (1 x Ec). Vy tng nng lng homolysis lien kt C-O sigma bond chnh l Ec + Eo. Lp lun tng t ta c nng lng ti thiu homolysis C-C sigma bond s l 2 x E .
Ngoi ra, cng vi l gii tng t, t thc nghim heterolysis C-O sigma bond d hn C-C bond, ta a ra c tng quan gia cc mc nng lng nh sau: 2Eo < 2E .