Ha Th ng THCH NH I N bin so n

B t u vi t sch n y vo ngy 1 thng 11 nm 2011 t i Tu Vi n a B o vng Blue Mountains, c i L i, nhn l n t nh tu, nh p th t l n th 9. Vi t xong 418 trang kh A4 vo ngy 1 thng 12 nm 2011 t i Tu Vi n a B o

M cL c
l.- L i ni u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I.- c Ph t Thch Ca Mu Ni l m t c Ph t l ch s . . . A.- T t ng c a kinh A Di . . . . . . . . . . . . . . B.- T t ng kinh V L ng Th . . . . . . . . . . . . C.- T t ng kinh Qun V L ng Th . . . . . . . . 5 13 20 31 77

II.- T nh Tng c a n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 A.- Ngi Long Th v t t ng T nh . . . . . . . . 116 B.- Ngi Th Thn v t t ng T nh . . . . . . . . 126 III.- T nh Tng c a Trung Hoa . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 A.- Ngi m Loan v t t ng T nh . . . . . . . 141 B.- Ngi o X c v t t ng T nh . . . . . . . 151 C.- Ngi Thi n o v t t ng T nh . . . . . . . 160 IV.- T nh Tng c a Nh t B n . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 A.- Ngi Nguyn Tn v t t ng T nh . . . . . . 187 B.- Ngi Nguyn Khng v t t ng T nh . . . . 196

C.- Ngi Thn Loan v t t ng T nh . . . . . . . 204 V.- T nh Tng c a Ty T ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 T t ng T nh c a phi C M t . . . . . . . . . . . . . . 269 VI.- Ph t Gio th i k u c a ng i u-M . . . . . . . . . . 309 T t ng i Th a v T nh Tng . . . . . . . . . . . . 342 VII.- T nh Tng c a Vi t Nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373 A.- Ngi m Ho ng v t t ng T nh . . . . . . 379 B.- Ngi Thi n Tm v t t ng T nh . . . . . . . 415 C.- T t ng T nh th i hi n i . . . . . . . . . . . 443 VIII.- Con ng T nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471 Rt t a nh ng kinh nghi m v qun tri t . . . . . . 504 t t ng T nh i v i Ph t T Vi t Nam IX.- Cng m t tc gi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 519 X.- Phng danh cng d ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 521

T T ng T nh Tng

L i ni u
N c c l m t l c a hay ni ng hn l m t o qu c to l n r ng ri, t ai c th hnh dung ra c. Ngay c nh ng ng i y lu nm h v n cha i h t o qu c n y. Ni l o qu c, b i v t ai y b ngn cch b i n Dng v pha Nam o qu c n y l kho ng tr i n c mnh mng gip gi i v i Nam C c. Pha Ty cng nh pha ng cch xa cc qu c gia n m ln c n mnh. N u h i l n c a qu c gia n y l bao nhiu th xin tha: Hy nhn vo b n th gi i th y r ng c l c a u Chu em b vo n c c v n cha l n b ng. N c n y ngang t m to l n nh Hoa K v Canada; nhng dn c t i y ch trn d i 30 tri u ng i, ngha l ch b ng dn s m t ph n m i c a n c M . N c l m t y u t quy t nh cho s s ng c a con ng i ni y; nn chnh ph gi i h n t i a vi c nh p c vo qu c gia n y. Ti nguyn thin nhin, t ai, th s n t i n c n y cn nhi u l m, cha khai thc h t. C l chnh ph h d b cho m t tng lai lu di. V l c a n y cng ch m i pht tri n trn 200 nm tr l i y m thi.

L i ni u

y a ph n l r ng ni v cy b ch n cng nh Kanguru; i u cng th y v u cng g p. X Nam Phng n y c r t nhi u ci hay ci l c a n, m ai ph i n y r i m i ti p nh n c nh ng tia n ng m t tr i r i chi u nh th no vng Nam Bn C u n y; d nhin l n khc Phi Chu, M Chu, u Chu v ngay c Chu n a. Ti c nhn duyn n n c n y t nm 1979; n u tnh n nay (2011) cng l 32 nm r i. Trong 32 nm y h u nh nm no ti cng c m t cho n 2 l n n thm n c n y. L do v v n Ph t Php cng nh kh h u. Con ng i khi xa qu hng, hay ngh nh n qu hng r t nhi u; nh t l lc v gi. Do v y ng i ta ph i i tm m t qu hng khc, ni y c ci g c th b sung hay thay th cho qu hng mnh, nn ti n y nhi u l n l v y. T i y c i, mt, chm chm, mng c t, xoi, s u ring, b i, chu i, rau mu ng, rau m ng ti v.v... v t i y cng c m t C ng ng ng i Vi t Nam t n n C ng S n t 1975 n nay cng ln n 200.000 ng i. T nm 2003 n nay 9 l n ti n c t nh tu, nh p th t, vi t lch, hnh tr tu ni m m i nm trn d i 2 thng. Tm l n tr c t i th t a B o vng Capelltown cch Sydney ch ng 40 cy s . Ni y ti cng hon thnh m t s tc ph m v d ch ph m c xu t b n t i ngo i qu c trong nh ng nm qua. Nm nay 2011, Ha Th ng Phng Tr ng cha Php B o Thch B o L c l i cho di d i Tu vi n a B o v vng Blue Mountains n y; ni c nhi u ni i v phong c nh thin nhin th t tuy t p. T Sydney n y b ng xe hi, li 2 gi ng h , m c d u o n ng ch 135 cy s .

T T ng T nh Tng

V l ng o quanh co u n khc, kh ch y nhanh hn c. a i m m i n y c hai cn nh, m t c v m t m i. Cn nh m i, ch c xy lm ch ngh d ng s c cho nh ng ng i l n tu i; nn r t y ti n nghi; khng khc g u-M m y, m c d u y l vng i ni, n m cch m t bi n 1.000 mt. V v y v m nhi t xu ng th p v ban ngy c kh h u mt m nh vng L t c a Vi t Nam. Cn nh th 2 n m trn i, c; nhng nhn xu ng pha d i i th qu tuy t v i, c m t vng tr i mnh mng v t n v i c nh tr thin nhin th t tuy t h o. C nhi u bu i chi u khi sng xu ng hay bu i sng lc sng cha tan, t ngi nh n y, c m th y nh mnh ang trn my v ha cng v i thin nhin nh l m t c nh Tin khng khc. Nh y xy theo l i u Chu nn c c 2 h th ng s i; m t b ng gas v hai b ng c i. Ti thch nh t l t c i nhn l a t tch thay nhau chy trong l, mnh c m th y m lng, khi bn ngoi tr i mn m bung xu ng. Cng chnh t i n y, nm nay ti bin so n tc ph m th 59 n y. Nm 2010 ti v Th ng T a Thch Nguyn T ng d ch chung v i nhau quy n sch b ng ti ng Anh nhan l Ch t An L c, Ti Sanh Hoan H . Chnh quy n sch n y l ng c ti i ti p 3 tc ph m theo sau. Ti khng ng , ch d ch sch trong s tnh c , m khm ph ra c T nh Tng c a Ty T ng. y l ngu n c m h ng ti i su vo T nh . Tr c m y nm, ti d ch T nh Tng Nh t B n t ti ng Nh t sang

L i ni u

ti ng Vi t; nhng d ng nh cng cha y cho s nghin c u c a mnh; cho nn nm nay (2011) ti c b o Th y H nh Gi l t , tm cho Th y m t quy n sch no b ng ti ng c c lin quan v i T nh Th y d ch ra ti ng Vi t. Th y y a cho ti 2 quy n. M t quy n c a tc gi Schumann; ng n y l m t h c gi Ph t Gio ng i c r t gi i v ti ng Pali v Sanskrit; sau khi c tc ph m v Ph t Gio c a ng ta, ti th y ti ng Sanskrit nhi u qu, khng hi u h t; nn bin th nh Gio s L M nh Tht gip . Th y y tr l i thu n; nhng sau ti c m th y nhiu kh qu, v 2 ngn ng n y v n khng ph i l ph n chuyn mn c a mnh; nn ti l i khng ti p t c v khng dm lm phi n Th y y n a. Quy n th 2 nhan ti ng c l: Nh ng b n kinh cn b n c a T nh Tng (A Di ) Nh t B n c a Christian Steineck. y l m t lu n n Ti n s c nghin c u, ch thch k cng. Ph n cu i sch c gi i thch ch Hn, Nh t ng ra c ng , r t ti n l i. Do v y ti ch p nh n d ch tc ph m th 58 t trong ma An C Ki t H nm nay khi sang c th d ch ph m y hon thnh, ch c n gi o chnh l i v nh my n a m thi. M t b n d ch c bi t khc c lin quan n T nh v Ph t Gio Vi t Nam; l lu n n Ti n s c a Th y H nh Gi , l t xu t gia c a ti v cng ang d y v Phn khoa Tn Gio H c t i i H c Hannover cho nh ng sinh vin ng i c v i nhan l Tang L c a Ph t Gio Vi t Nam t i c - S duy tr v thch nghi t i H i Ngo i. D nhin l chnh Th y y d ch ra ti ng Vi t c s tr l c gi o chnh c a ti cu vn ti ng Vi t nhu n nhuy n hn v y khng ph i ch ni thu n v v n

T T ng T nh Tng ch t chc, Ph t T Vi th ng T nh ng i Vi t

tang ma, m qua nh ng l nghi y, ng i t Nam gn gi phong t c n y theo truy n , v n h i nh p v thch nghi v i x h i trong n c cng nh t i x c.

Nh v y tc ph m n y l tc ph m th 59 hon ton b ng ti ng Vi t; nhng c tham c u nhi u Ph t Quang i T i n, quy n n y do Ha Th ng Thch Qu ng d ch v H i Vn Ha Gio D c Linh Sn i B c xu t b n. y l m t quy n T i n y nh t trong nh ng lo i t i n Ph t H c khc. c v ng c a ti trong quy n T T ng T nh Tng n y l mong mu n h th ng ha v cch truy n th a c a cc v T S Trung Hoa, Nh t B n, Ty T ng v Vi t Nam ng i Ph t T c m t ci nhn ton di n hn. D nhin l s cn nhi u s pht hi n r rng v t m hn n a v sau n y; nhng ti mong m i thi t l p s kh i nh v y, g i l vin g ch lt ng u tin cho v n n y. T T ng T nh l y 3 kinh T nh lm chnh. l kinh V L ng Th ( i B n A Di ); kinh Qun V L ng Th v kinh A Di (Ti u B n A Di ) v tri n khai nh ng sng tc, bnh lu n, so n thu t c a cc v T c a nh ng n c trn v qun ni m c a s vng sanh trong th i m t php n y, t , ti a ra m t ngh (xin xem Chng th VIII Con ng T nh ) cho nh ng ng i tu theo T nh Tng Vi t Nam c m t l p lu n v ng vng khi th c hnh php mn n y. Xa nay a ph n chng ta l thu c vn ha Trung Hoa khng t, trong k c vn ha Ph t Gio. Cho nn v i tc ph m n y,ti h th ng ha t t ng T nh tr c ti p t n qua T S Long Th v T S Th Thn, k t c l Ngi m Ho ng, S T T nh Tng

10

L i ni u

Vi t Nam; ch khng qua ng Trung Hoa nh Thi n Tng v n d c lu nay m Vi t Nam chng ta th a k . Ti cng khng c m t ngh hoang t ng no khi bin t p tc ph m n y. V l : n u khng c b t u th s khng c ci cu i cng. l t c ng c (Ohne Anfang Ohne Ende). Do v y nh ng g mu n ni, ti ni h t trong tc ph m n y v nh ng g mu n vi t, ti cng vi t h t r i. Ch mong r ng ng i c, k c cc b c cao minh, xin ch cho nh ng ch th a hay thi u, t tc gi s a i l i khi c l n ti b n s p t i. D ch, vi t, sng tc t ngn ng cho n th vn v.v n l m t ni m vui v l s sng t o c a m i c nhn. Do quan i m no c nhi u ng i h ng ng, qu l i u hn h nh cho tc gi ; n u ng c l i ch ng c ai theo v khng tn thnh, th ch l ki n c a c nhn ng i sinh ra tc ph m y m thi. Thnh knh c m ni m cng c nh ng v no m t gh vo c tc ph m n y. N u c nh ng l i nng n i b t c p no , th tc gi xin nh n trch nhi m v mnh. Nm 2012 s xu t b n 3 tc ph m lin quan v T nh nh tha trn. T t c u c in n t ng v i s ty h ng gp cng d ng c a qu o H u Ph t T xa g n, t chu c n chu u v chu M . Quy n T T ng T nh Tng n y d nh in 5.000 cu n v mong r ng sau khi c, g p sch l i, qu Ngi v qu V cn lu l i m t vi v n g quan tr ng ni tm th c c a mnh; qu l hn h nh cho ng i vi t bi t bao.

T T ng T nh Tng

11

Xin c m n qu Th y, qu C, qu o H u, qu Ph t T ch u kh b cng nh my, xem xt l i bi v , layout, trang tr hnh ba sch, chuyn ch , phn pht n t ng a phng trn cc chu l c. N u khng c qu v th b n c o c a sch n y cng v n cn n m nguyn v n trn bn vi t m thi. T t c m i cng c xin c kh c ghi vo lng v xin ni m n t t c ch v . Nam M Hoan H T ng B Tt Ma Ha Tt Ni i a B o vng Blue Mountains ngy 5 thng 12 nm 2011

T T ng T nh Tng

13

I./ C PH T THCH CA MU NI l m t c Ph t l ch s
S c ngha l s bin chp, ghi l i nh ng vi c x y ra trong m t th i i. y g i l l ch s hay qu c s . L ch s ngha l tr i qua m t th i gian c m t nhn v t nh th ra i v n u l Vua th v tr v trong kho ng th i gian no ; nn g i l s nh Nguyn, s nh Minh v.v... L ch s a ph n l nh ng chuy n c th t v nh ng vi c x y ra t ng ngy, t ng gi , nm, thng do cc v s gia bin l i theo t ng tri u i nh th . Tuy v y s cng c nhi u lo i nh: Huy n s , gi s , chnh s , ng y s v l ch s . Huy n s l nh ng bi vi t thu d t v m t th i c i xa xa, nh m tn vinh ng b, T tin c a m t dn t c. Huy n ngha l en. i u y c ngha l vi c ghi chp v n cn m m , cha r rng; nhng i xa khng c ch vi t; nn ng i i nay mu n vi t l i s i xa cng ph i d a theo nh ng m u chuy n th n tho i c k i k l i nhi u l n v m t lc no tr thnh huy n s . Gi s ngha l cc s gia bin chp l i nh ng vi c khng c th t; ch l nh ng cu chuy n c tch c tnh

14

c Ph t Thch Ca Mu Ni

cch hoang ng; nhng dn t c y c th ch p nh n c v ng i ta nghe i nghe l i nhi u l n, c m th y quen thu c; nn i khi gi s cng c th bi n thnh chnh s hay l ch s cng l chuy n x y ra trong l ch s th gi i nhi u l n. Chnh s l nh ng g m s gia ghi l i nh ng vi c ng n c a m t tri u i; c ngy thng v d ki n v.v nhng chnh s n y cng ch c th ng v i tri u i , ch khng hon ton ng v i nh ng tri u i tr c ho c sau . N u nh ng s gia ng th i, vi t sai nh ng g ch qun ch hay ch c ti mong mu n th s gia y kh t n t i. Do v y, chnh s cng ch c tnh cch th i gian, ch khng l min vi n. Ring l ch s th c th ng tin hn l ng y s . V ng y s ch t son trt ph n vo m i nhn v t huy n tho i nh bng cho nhn v t , m l ch s i sau th khng mu n ghi l i nh ng nhn v t c a ng y s n y. l ng y th khng chn m ch ng l ch. V s hi n h u c a nhn v t y v th i i y so v i s ki n l ch s c a m t dn t c n khng ph h p. Nh v y c Ph t Thch Ca Mu Ni l m t nhn v t l ch s , ch khng l m t huy n tho i. V Ngi c cha l vua T nh Ph n, c m l Hong h u Ma Ya. Sinh ra 7 ngy th m m t, c d l b Ma Ha Ba X Ba nui n ng Ngi n lc tr ng thnh. Ngi l p gia nh v i Cng cha Da Du La con vua Thi n Gic v h sanh m t ng i con, t tn l La H u La. n nm 19 tu i (theo thuy t c a i Th a) v nm 29 tu i (theo thuy t c a Ti u Th a) Ngi r i kh i cung thnh Ca T La V ,

T T ng T nh Tng

15

bng r ng v t su i i vo dy ni Hy M L p Sn xu t gia h c o. Cho n nm nay (2011) t t c cc n c theo Ph t Gio trn th gi i v k c Lin Hi p Qu c cng u g i l nm c a Ph t l ch 2555. Ngha l t khi nh p Ni t Bn c a c Ph t cho n nay l 2.555 nm.N u tnh nm sinh c a Ngi th ph i c ng thm 80 nm n a. Ngha l c Ph t Thch Ca Mu Ni n sanh t i n cch y 2.635 nm (2.555 + 80 = 2.635 nm). N u tr i 2.011 nm th c Ph t Thch Ca Mu Ni sinh ra tr c Ty l ch l 624 nm; ngha l th k th 7 tr c khi l ch Ty phng thnh hnh. Th nhng nh ng nh s h c ngy nay v n cn nghi v n l c Ph t sinh ra khng ph i th k th 7 tr c Ty l ch m l th k th 6 v c nhi u ng i cn cho r ng ngi sinh ra t i n vo th k th 5 tr c Ty l ch. V sao c nh ng s vi c n y ? V l ch c a n khng r rng b ng l ch m dng c a Trung Hoa. Do v y nh ng s gia v sau n y c quy n nghi ng v nh ng d ki n l ch s y. Tuy nhiu d u cho nin i sinh ra, xu t gia v s thnh o c a c Ph t c cha c th ng nh t, th c Ph t Thch Ca Mu Ni v n l m t c Ph t l ch s , khng ph i l m t nhn v t t ng trng hay m t c Ph t siu vi t, khng c l ch s hi n h u trong th gian n y nh c Ph t A Di , c Ph t D c S v.v Trong 49 nm thuy nm (theo Ti u Th a) k thuy t php gio ha cc nh nghin c u i t php (theo i Th a) hay 45 t sau khi thnh o, c Ph t kh p ni t i n v sau n y Th a chia ra lm 12 lo i kinh

16

c Ph t Thch Ca Mu Ni

i n m c Ph t thuy t gi ng g m nh ng lo i nh sau: M t l Kh Kinh (ti ng Ph n l Stra; Hn d ch l Tu a La) cng cn g i l Tr ng hng. T c l th vn xui, tr c ti p ghi l i nh ng l i gi ng d y c a c Ph t. Hai l ng T ng (ti ng Ph n l Geya; Hn d ch m l K D ) cng g i l Trng t ng. T c l ph n k t ng gi i thch l i cho r nh ng gio thuy t m kh kinh ni ra. Ba l K bi t (ti ng Ph n l Vykarana; Hn d ch m l Ha gi la na) cng g i l Th K. V n l th lo i gi i thch v gio ngha, i sau c bi t ch cho nh ng l i n ch ng tr c c a Ph t v cc vi c lm trong v lai c a cc t . B n l Phng t ng (ti ng Ph n l Gtha; Hn d ch m l Gi ), cng g i l C Kh i. T c l th lo i t ng c l p, tr c ti p ghi chp gio thuy t c a Ph t, ch khng l p l i ngha trong ph n vn Tr ng Hng ni tr c nh vai tr c a Trng T ng. Nm l T thuy t (ti ng Ph n l Udan; Hn d ch m l u Na). Ngha l c Ph t khng i ng i khc tha h i, m Ngi t khai th ch by. Su l Nhn Duyn (ti ng Ph n l Nidna; Hn d ch m l Ni Na). Ghi chp nhn duyn (nguyn do) thuy t php gio ha c a Ph t, nh ph m T a c a cc kinh. B y l Th D (ti ng Ph n l Avadna; Hn d ch m l A Ba Na). Dng th d ni php ngha.

T T ng T nh Tng

17

Tm l B n S (ti ng Ph n l Itivrttaka; Hn d ch m l Y Vi t a Gi). Th lo i ghi chp v hnh tr ng c a Ph t v cc t i qu kh , ngoi b n sinh m. Ho c nh ng kinh m u b ng cu Ph t ni nh v y cng thu c th lo i n y. Chn l B n Sanh (ti ng Ph n l Jtaka; Hn d ch m l X Gi). Th lo i ghi chp h nh i bi m c Ph t tu hnh trong cc i qu kh . M i l Phng Qu ng (ti ng Ph n l Vaipulya; Hn d ch m l T Ph t l c). Cc kinh gi ng ni gio ngha su xa r ng l n. M i m t l Hy Php (ti ng Ph n l Adbhutadharma; Hn d ch m l A Ph t Ma) cng g i l V T ng H u Php. T c th lo i hnh ghi chp nh ng vi c hi m c c a Ph t v cc t . M i hai l Lu n Ngh (ti ng Ph n l Upadesa; Hn d ch m l u Ba X). Th lo i kinh ghi chp vi c c Ph t ngh lu n v th tnh cc php, phn bi t r rng ngha. M i hai th lo i trn y, i Th a, Ti u Th a u c. Nhng c ch cho r ng Phng Qu ng l cc kinh m ch i Th a m i c; l i c thuy t ch trng ngoi k bi t, t thuy t v Phng Qu ng ra, 9 th lo i cn l i u thu c kinh Ti u Th a. Ho c c thuy t cho r ng ngoi Nhn Duyn, Th D v Ngh Lu n ra, 9 th lo i kia u thu c kinh i Th a. Ho c c thuy t cho r ng 9 th lo i tr Th D , B n Sanh v Ngh Lu n, l 9 b kinh; ho c tr T Thuy t, Th D v Ngh Lu n l 9 b kinh (Trch Ph t Quang i T i n c a Ha Th ng Thch Qu ng d ch trang 5.506).

18

c Ph t Thch Ca Mu Ni

K t khi c Ph t thuy t php cho n nm 85 tr c Ty l ch, Ba T ng kinh Lu t Lu n b ng ti ng Pali m i hnh thnh b ng ch vi t tr qua hn 500 nm nh th b ng cch kh u truy n qua 4 k i K t t p b i cc v A La Hn. D nhin l chng ta c quy n tin t ng tr n v n ni ch v Thnh Gi n y; nhng v n t t ng v b phi phn chia r rng sau th i k k t t p th 2 d i tri u vua A D c (tr c Ty l ch) t i thnh T X Ly. K k t t p l n u t i ng Th t Di p sau khi c Ph t nh p di t 100 ngy do Ngi Ca Di p ch t a. K k t t p n y ch tuyn c l i kinh, lu t v nh ng g c Ph t d y. Th i k k t t p th hai sau 100 nm t i thnh Hoa Th (Patna ngy nay) c s phn bi t trong gio on T Kheo v v n gi i lu t v k k t t p l n th 3 th phn chia r tnh cch b phi c a Th ng T a B v i chng b . n k k t t p l n th 4 tr c Ty l ch g n 100 nm l th i k phn chia t t ng i Th a, Ti u Th a m t cch r rng nh t. Cc nh nghin c u Ph t Gio b phi hay Nguyn Th y v Ti u Th a th cho r ng Ph t Gio i Th a i qu xa t t ng Nguyn Th y th i c Ph t d y.; nhng cc v i Lu n S n i ti ng c a Ti u Th a nh Ngi V Tr c, Th Thn, M Minh v Long Th c a n v n cn c vo t t ng v nh ng l i d y c a c Ph t trong cc kinh i n Ti u Th a xi n dng i Th a, nh v y cng khng th g i l sai. V l t t ng c n ph i pht tri n v kh h p v i t ng th i i cng nh hon c nh c a t n c m Ph t Gio du nh p vo . V d nh nh ng n c phng B c Chu hay u M ngy nay th thch h p v i tinh th n i Th a duy tn, c i m , s a i nhi u hn l t t ng c a Ti u Th a.

T T ng T nh Tng

19

Trong khi cc n c Ph t Gio Nam Chu th kh h p v i tinh th n Nam Tng hn l B c Tng. Do v y chng ta khng th ni l ci no ng, ci no sai, m y ch ni v tinh th n kh h p cng nh pht tri n gio l y m thi. V y y xin xc nh n l i m t l n n a l c Ph t Thch Ca Mu Ni l m t c Ph t l ch s ch khng ph i l c Ph t t ng trng v gio l c a Ngi thuy t gi ng l gio l chn th t, bao g m c i Th a v Ti u Th a nh 12 b kinh tiu bi u bn trn trnh by. Nh v y Kinh A Di , Kinh V L ng Th , Kinh Qun V L ng Th thu c v lo i khng h i m ni. Nh ng kinh n y chnh do kim kh u c a c Ph t Thch Ca Mu Ni ni ra v chng ta, qua tr tu cng nh s ch ng th t c a Ngi, tin r ng l i Ph t khng bao gi h d i, nn pht huy php mn T nh cng l cch lm r nt v l i d y c a c Ph t qua m t phng php tu trong nhi u php tu khc c thot ly sanh t lun h i.

20

c Ph t Thch Ca Mu Ni

A. T t ng c a Kinh A DI
Trong 49 ma an c ki t h (theo i Th a) v 45 ma (theo Ti u Th a) th c Ph t Thch Ca Mu Ni an c t i n c X V , ni v n cy c a Tr ng Gi C p C c v Thi T K hn 25 ma nh th . M i nm 3 thng v Kinh A Di c Ph t ni t i y cho Ngi X L i Ph t nghe tr c ti p. Kinh n y c g i l Kinh Ti u Ph m A Di v kinh n y v n cn ch Ph n cng nh ch Hn. y l b n kinh c sau kinh V L ng Th cng nh Qun V L ng Th ; nhng xin nu danh kinh n y ln u, v kinh n y cc n c Ph t Gio theo Tng T nh u tr t ng h ng ngy t i cha hay t i t gia nh Trung Hoa, i Hn, Vi t Nam, Nh t B n v.v y l m t kinh ng n, d c t ng v thm hi u ngha l cho m i t ng l p c a nh ng ng i tin theo php mn n y. M u kinh vn c cho bi t l: Ti nghe nh v y: M t th i c Ph t n c X V , T nh X K Hon, trong khu v n c a Thi T K v C p C c. Ngi cng v i s ng m t ngn hai trm nm mi v T Kheo cu h i l i m t ch . Ch T Kheo n y u l nh ng v i A La Hn, c nhi u ng i bi t n. Ti y l Ngi A Nan. Ngi A Nan lm Th gi cho c Ph t trong 25 nm sau cng, tr c khi Ph t th t ch

T T ng T nh Tng

21

Ni t Bn. y mu n xc nh l ai nghe cng v i ai v t i ni ch n no r rng; nhng ng v phng di n th i gian th kinh vn ch cho bi t r ng: M t th i c Ph t m t th i y chnh l lc c Ph t cn t i th v l lc m c Ph t ang an c t i x X V . Ngy xa i v i l ch s c a n khng ni r nh l ch Trung Hoa hay l ch u M . Cc nh nghin c u cng c th tm hi u t t c nh ng b kinh v ghi ch vo nh ng nin i, m ch c r ng trong ph m vi kinh i n c a Ti u Th a th khng c ghi nh ng b kinh v v n t thuy t nh th n y. y khng mu n phn bi t Nam, B c i, Ti u; nhng nu ra nh v y th y r ng ci no ch p nh n c th ch p nh n. Ai khng ch p nh n th quy n c a ng i . V ng i xa khng nu r rng, th ng i i nay ch nn y theo php mn truy n th a tu h c, khng nn y theo l i l p lu n nh nguyn b k t vo ch i x , tnh ton v.v c Ph t u tin gi i thch v ci C c L c cho chng t bi t. C c L c ch c m t m T nh th c nhi u. Ti ng Ph n g i C c L c l Sukkhavati; cn T nh l ci Thanh T nh, ng c l i v i u l ni m chng sanh cn ang sinh s ng tu h c. T nh theo cc nh nghin c u th c 4 lo i. l: Th ng t ch quang T nh Th t bo trang nghim T nh Phng Ti n H u D T nh Phm Thnh ng C T nh Ci C c L c hay ci T nh m c Ph t Thch Ca Mu Ni mu n gi i thi u cho chng sanh th gi i Ta B n y l ci: Phm Thnh ng C T nh . V sao v y? V chng sanh ang trong ci Ta B, ng tr c c th n y

22

c Ph t Thch Ca Mu Ni

y phi n no, kh au; cho nn c Ph t gi i thi u cho chng sanh y m t ci gi i khc, ch thu n c vui v khng b kh sanh t chi ph i bi t m thc sanh v . Ti p n c Ph t Thch Ca Mu Ni gi i thi u phong c nh c a th gi i C c L c. T t c ton b ng b n hay b y ch t bu. No l t ct, cy c i, ao h , hoa sen v.v t t c u p khc xa v i th gi i Ta B ni chng ta ang sinh s ng. c Ph t xc nh v i Ngi X L i Ph t r ng: l do nh ng cng c m thnh t u c trang nghim th gi i C c L c nh v y. No l thin nh c, ma hoa; no l chim chc khc l . Nh ng chim n y bi t ni php, khi n cho ng i nghe u ngh n Ph t, Php, Tng. c Ph t cng t gi i thch cho Ngi X L i Ph t nghe r ng: Nh ng con chim y u do c Ph t A Di ha hi n ra c . Ngay c gi ci n y cng lm cho cy c i t i vang ln nh ng th nh c nhi m m u, khi n cho ng i nghe t nhin nh ngh n ba ngi bu. By gi c Ph t Thch Ca Mu Ni mu n gi i thch cho Ngi X L i Ph t v chng h i ang ng i nghe Ngi gi ng php v sao g i c Ph t n y l A Di ? Do v nh sng c a Ngi khng c h n l ng v tu i th c a Ngi di, lu n v s l ng, v bin A Tng k ki p; nn g i l A Di v v Ph t y thnh Ph t, cho n nay l 10 i ki p r i (m i ki p nh v y tng ng v i m t ngy ci tr i i Ph m; ho c 1.000 th i (Ph n: Yuga); t c l 243.000.000 nm nhn gian). y l con s th i gian khng th tnh m c theo ch trng c a n gio. Ngi c v s t ton l nh ng b c A La Hn.

T T ng T nh Tng

23

Nh ng chng sanh no sanh v y r i u khng b th i chuy n v ton l nh ng v B Tt nh t sanh b x . Khi nghe c nh v y, nn pht tm sanh v y. V sao v y ? V g n gi v i cc b c Thnh y. R rng l ci y khng cn lun h i sanh t v sanh, gi, b nh, ch t nh ci c a chng ta n a. ci ng i n u khng bi t tu cn ph i b tr m lun trong sanh t v vo ra cc ci kh au nh: a ng c, ng qu , sc sanh hay kh hn nh ch thin hay Thin Th n; nhng t t c u ph i b chi ph i b i nghi p l c c a m i ng i. c Ph t Thch Ca cng nh n m nh r ng: Ch ng ph i dng m t nhn duyn, ph c c, cn lnh nh t m c sanh v n c y. N u ng i no khi nghe danh hi u c a c Ph t A Di r i, li n trong 1 cho n 7 ngy ph i m t lng ch ng lo n ng tr ni m danh hi u cho n lc s p lm chung th c A Di v cc v Thnh Chng s hi n ra tr c m t ng i y v n u k m t y lng ch ng in o, li n c sanh v ci n c C c L c c a c Ph t A Di . T t ng n y khng ph i l t t ng c u r i nh nh ng Tn gio h u th n khc, m y l do b n nguy n c a c Ph t A Di pht ra 48 l i nguy n khi cn l m t Php T ng T Kheo th i c Th T T i Vng Nh Lai. Vi c tr ni m danh hi u nh t tm ch l ci nhn v nh , qua tha l c c a Ngi cng nh cng c c a ng i s p lm chung m c sanh v th gi i C c L c ty theo t ng ni ch n v ph m v khc nhau. y chnh l do ph c c nhn duyn v y. Sau khi c Ph t Thch Ca Mu Ni gi ng nh ng l i nh th r i, li n b o Ngi X L i Ph t r ng: N u c

24

c Ph t Thch Ca Mu Ni

chng sanh no nghe c l i ni n y, th nn pht nguy n sanh v ci y. y l m t cng c th t l kh ngh bn. Sau c Ph t Thch Ca Mu Ni gi i thi u cho Ngi X L i Ph t v h i chng v cc ci Ph t pha ng c a Ngi A Sc B; pha Nam c a Ngi Nh t Nguy t ng; pha Ty c a Ph t V L ng Th ; pha B c c a Ph t Di m Kin; pha d i c Ph t S T ; pha trn c Ph t Ph m m v h ng h sa s cc v Ph t khc n a v v Ph t no cng ci n c c a mnh v a t ng l i r ng di che kh p ton ci i thin ni ln l i thnh th t r ng: H i cc chng sanh! Nn tin cng c ch ng th ngh bn c a l i khen ng i v b n kinh m t t c ch Ph t u cng h ni m. Nh v y c nhi u ci T nh khc nhau; m i ci nh v y c m t v Ph t ang gio ha chng sanh v thuy t php t i . Ci T nh y ton l nh sng, khng chen l n nh ng mu s c khc, khng c ngy m, khng c s kh khng c nam n giao h i v i nhau, khng c sanh t lun h i; nn ci y cng cn g i l ci thanh t nh c a c T L Gi Na Ph t n a. Nh ng ci y l y bo v chnh bo u trang nghim; cho nn g i l bo chn th t. Ngoi ra cng cn c nh ng ci T nh do ch Ph t v Phng Ti n m hi n ra. Ring ch c ci Ty Phng C c L c l ci Phm Thnh ng c T nh th t d ti sanh; cho nn c Ph t Thch Ca Mu Ni gi i thi u cho chng sanh ci Ta B n y nn thc sanh v . Khi c Ph t Thch Ca Mu Ni tn thn xng dng nh ng v Ph t cc ci khc nh th , th cc v Ph t n y cng ni r ng: c Ph t Thch Ca Mu Ni lm vi c kh

T T ng T nh Tng

25

lm. V chng sanh trong ci Ta B i nm tr c n y, sau khi ch ng o v chng sanh m ni ra php mn n y th t l kh tin t ng v chnh c Ph t Thch Ca Mu Ni cng xc nh n i u n y l i m t l n n a nh v y. V sao th ? V l chng sanh trong i c nm tr c khng dng tr tu tin su, nguy n thi t m dng s ngu si, n cn phn on vi c lm c a ch Ph t. Do v y ni ra gio php nh th l i u r t kh. Sau khi c Ph t ni kinh Ti u Ph m A Di n y xong r i th Ngi X L i Ph t v cc v T Kheo v t t c th gian, Tr i, ng i, A Tu La nghe l i Ph t d y, m i ng i u vui m ng tin nh n l i Ph t, lm l r i lui ra. c Ph t A Di (theo kinh V L ng Th , trang 63) cho bi t Ngi c t t c 12 danh hi u. l: 1.- V L ng Quang 2.- V Bin Quang 3.- V Ng i Quang 4.- V i Quang 5.- Di m Vng Quang 6.- Thanh T nh Quang 7.- Hoan H Quang 8.- Tr Tu Quang 9.- Nan T Quang 10.- B t o n Quang 11.- V Xng Quang

26

c Ph t Thch Ca Mu Ni 12.- Siu Nh t Nguy t Quang.

Ch Amitabha c ngha l V L ng Quang. Ngha l c Ph t c ho quang v l ng. Ch Amitayus c ngha l V L ng Th . c Ph t y c tu i th khng l ng c. Ch ho quang hay nh sng y i km v i tn c a Ngi pha tr c trong 12 danh hi u trn nh m nh n m nh cho chng sanh bi t r v cu c i v b n nguy n c a Ngi. nh sng y nh th no ? D nhin khng ph i l nh sng bnh th ng c a m t tr i, m t trng th gian n y. nh sng y v l ng, c th chi u t a kh p m i phng v bin th gi i; chi u su t qua t t c chng sanh no c nhn duyn c Ngi v ch v Thnh Chng n nh n v ci C c L c c a Ngi. M t cy tr ng trong bng t i, khi l n ln cy y vn ra pha c nh sng m t tr i ti p nh n nh sng bnh th ng y, t o nn di p l c t , nui s ng cho thn cy. y l m t s tnh c , m t s ng u nhin. Cy c t tm n nh sng y. Trong khi m t chng sanh ci Ta B n y kh i ln tm ni m nh n c Ph t A Di v ni m danh hi u c a Ngi th t ng v i tha l c c a c Ph t A Di s chi u r i, bao b c, c u v t chng sanh y v v i ci c a Ngi. S sanh v l do tha l c v b n nguy n l c c a Ngi m thnh t u. L c y to l n nh chi c thuy n ch t ng l n qua bn kia sng. n c b r i th t ng v n l t ng , hn s i v n l hn s i; ch t ng khng th bi n thnh hn s i v hn s i khng bi n thnh h t ct c; n u chng sanh y khng t tu ni m. c Ph t khng tha th t i l i cho chng sanh, ch dng lng t bi v tr tu h ng d n cho chng sanh m thi. Do v y tinh th n v t t ng

T T ng T nh Tng

27

c a kinh A Di hay c a c Ph t A Di khc v i nh ng Tn gio h u th n khc n m i m cn b n n y. T t ng c u y v t qua kh i tm nguy n bnh th ng c a chng sanh; nhng khng c ngha l tha th cho chng sanh. T t ng y khi n cho chng sanh b c ln thm m t n c thang cao hn n a nh p vo qu v Thnh, qua s du d t, ch b o c a c Ph t A Di v cc v Thnh Chng Quan Th m v i Th Ch t i . N u m t h t ct (v d cho t i nh ) m b vo sng bi n, th ct y v n chm su vo y sng, y bi n; nhng n u h t ct y hay l n hn nh hn (v d cho ng ngh ch tr ng t i) m c ch trn chi c thuy n l n th kia s n i. y l t t ng c u , l l i th nguy n, l b n nguy n l c c a c Ph t A Di v y. vo th i i m c a c Ph t Thch Ca Mu Ni khi m khoa h c cha pht tri n cch y hn 2.500 nm v tr c, nhn lo i a ph n cn n lng, l ; s ng i s ng du m c ry y mai , cm khng c n, ph i sn th r ng x th t, ph i l y lm l a v.v m ni n c nh gi i n y hay c nh gi i kia, qu l m t i u qu xa v i, kh t ng t ng n i v ngay c th i nay, nhi u ng i tr th c, c thnh t u b ng c p i H c, nhng v n kh tin nh th ng, m c d u khoa h c ch ng minh cho th y r ng: Ngoi hnh tinh chng ta ang , cn v s hnh tinh khc n a; ni y c s s ng c a nhi u chng sanh. Khoa h c ngy nay t chn ln cung trng v cc v sao khc, nhng khoa h c v n cha tm ra c i m kh i u v i m cu i cng c a v tr n y; nhng c Ph t Thch Ca Mu Ni ni r trong nh ng l i d y r ng: V tr v con ng i c t v th y

28

c Ph t Thch Ca Mu Ni

v k t cu c b ng v chung. Ngha l khng c ci ban u v ch ng c ci cu i cng. T t c u do nhn duyn sanh v t t c u do nhn duyn di t. Ci n y sanh th ci kia di t. Ci n y t n t i th chon ch c a ci kia v ci kia ph i t ng di d i i ch khc. y chnh l php nhn duyn sanh c a o Ph t v y. C nhi u ng i i th y c m i tin, cn cha th y th khng tin; nhng ni m tin c a Tn gio l tin, ch khng ph i th y c hay ch ng minh nh ton h c. Chng ta tin r ng c m t th gi i C c L c nh v y qua kinh A Di l do c Ph t Thch Ca Mu Ni gi i thi u. Chng ta tin r ng c m t c nh gi i nh th . V c Ph t ni ton l nh ng l i chn th t; cha bao gi cc Ngi d i tr v i chng sanh lm g. i u y li u c l i g trong phng php sanh c a cc Ngi chng ? C nh ng v t chng ta khng th y nh khng kh m chng ta v n tin r ng: N u khng c khng kh th chng ta s ch t. Khng ai ch i ci i u n y. Khng kh s s tr c m t, trong hi th , trong t ng th th t, ln da c a chng ta nhng ai c th y c bao gi u, m i th y m i tin. M t v d khc ch ng minh cho vi c khng th y m v n tin nh th ng. l s hi n h u c a chng ta ngy hm nay trong ci i n y. C ai trong chng ta th y c m t mi c a ng T ng, ng T thu c t c h c a mnh u, m ai trong chng ta cng ph i tin ch c m t i u l: N u khng c h th lm sao c chng ta ngy hm nay c! Ch hai v d i n hnh y ch ng minh cho nh ng ng i mu n th y r i m i tin. a ph n nh ng ng i tin th khng c n th y. V d nh chng ta tin r ng: n cm lu ngy th cm s nui thn th n y l n.

T T ng T nh Tng

29

C khi no ng i vo bn n chng ta h i r ng: Cm l g chng ? Th m chng ta l n ln, r i gi i v ch t chc. N u khng c cm th ai nui s ng thn n y ? Nh ng vi c ch ng minh c, ti p xc c, s m c, m chng ta v n khng tin th lm sao d tin c m t c nh gi i xa xi cch y h ng trm, h ng ngn th gi i ? Ch c tr tu c a ch Ph t m i c m nh n c vi c n y r i em gi i thi u cho chng ta. Cn v i tr tu gi i h n b i nh ng con s v s tnh ton c a loi ng i th lm sao c th hi u c. n th k th 20, c nh Bc h c Albert Einstein ng i c g c Do Thi sinh ra t i Neu Ulm thu c mi n Nam n c c. ng ta sau nh th chi n (1945) sang Hoa K t n n v ng c lnh gi i th ng Nobel th gi i v V t L v Ton H c. ng ta l cha c a thuy t tng i v m i y Lin Hi p Qu c bnh ch n ng ta l ng i c a th k th 20, i di n cho 6 t ng i khc ang hi n di n trn qu a c u n y. ng ta pht bi u nhi u i u; nhng c m t i u r t quan tr ng i v i Ph t T chng ta l: Ph t Gio khng c n ph i ch ng minh nh ng l i d y c a c Ph t h p v i khoa h c. V t t c nh ng l i d y c a c Ph t v t ra kh i v ln trn c khoa h c n a. y l m t t t ng c a siu nhn c ch ng minh qua vai tr, ch ng c a ng trong x h i loi ng i. V y th t t ng c a kinh A Di do c Ph t Thch Ca Mu Ni ni ra cch y hn 2.500 nm v tr c t i n c X V cho Ngi X L i Ph t v chng h i nghe, khng c i u g cho chng ta nghi v n n a, m nn tin nh ng l i d y c a c Ph t l ng n v c th t.

30

c Ph t Thch Ca Mu Ni

T tr c n nay chng ta th y v n i dung c a kinh cng nh m c ch c a c Ph t gi i thi u, chng ta v ng tin vo php mn T nh c vng sanh khi lm chung qua l i gi i thi u c a c B n S. Chng ta hoan h n nh n php mn n y l m t php mn th th ng, b t kh t ngh. Chnh c Ph t Thch Ca cng xc nh n i u n y vo cu i b n kinh vn A Di . Ai tin t ng v nguy n sanh v th ng i y s c vng sanh, l i l c cho i sau v mi mi nh ng ki p v sau n a. Ai khng tin m cn nghi ng th l quy n c a ng i y, chng ta khng c quy n p bu c v i u n y cho th y r ng: Nh ng ng i y thi u nhn duyn v i T nh m thi. Ngay c i v i c Ph t Thch Ca v c Ph t A Di cng ch c th c cho nh ng ng i h u duyn; cn nh ng ng i thi u nhn duyn v i ch Ph t v nh t l nhn duyn T nh th cc Ngi cng ch ng c cch g hn. Hy v ng r ng chng ta khng ph i l nh ng ng i thi u ph c nh v y.

T T ng T nh Tng

31

B.- T T ng Kinh V L NG TH
Kinh V L ng Th l m t trong ba kinh quan tr ng a nh ng ng i tu theo php mn T nh do chnh c Ph t Thch Ca Mu Ni ni ra. Kinh n y trong hi n t i n cn nguyn b n ti ng Ph n v Hn vn; nh cc d ch kinh v cc v lu n s c c h i tm hi u, i chi u phin d ch v ch gi i, di n gi ng v.v

c v v

Kinh n y g m 2 quy n Th ng v H . Quy n Th ng n i dung ni v : Vo m t thu xa xa c m t v Vua sau khi nghe c Ph t Th T T i Vng thuy t php, thm nh p y s vui p, li n b ngi, xu t gia lm Sa Mn hi u l Php T ng, t Ngi pht tm V Th ng B v pht ra 48 l i i Nguy n (Kinh V L ng Th trang 42 n trang 54). T Ngi Php T ng T Kheo th nh c Nh Lai m by v di n gi i v h nh tu T nh c a cc c Ph t, theo m tu hnh hon thnh s nguy n (kinh V L ng Th trang 35). Quy n H , c Ph t d y cho Ngi A Nan v Ngi Di L c cng nh nh ng v B Tt khc v vi c vng sanh c u ph m lin hoa ni cc b c th ng, trung, h v c bi t ni v i c nm tr c, chng sanh lnh t d nhi u. N u ai c tm h ng n danh hi u c a c Ph t A Di v th c hi n cc l i i nguy n, nh t l cc l i nguy n th 18, 19, 20 th s c vng sanh v th gi i C c L c sau khi lm chung.

32

c Ph t Thch Ca Mu Ni

Kinh n y cng thu c lo i kinh x p hng th 5 trong 12 b kinh. l v v n t thuy t. M t hm nhn th y c Ph t Thch Ca dung m o khc l , v cng hoan h , Ngi A Nan m i h i Ph t: Hm nay t i sao dung m o c a c Ph t l i khc hn ngy th ng?. Ph t d y r ng: Ngi c m nh c Ph t A Di , mu n nh c n nhn a c a v Ph t y, ch d y cho chng sanh php mn T nh . V c B n S Thch Ca Mu Ni nh ngh n c Ph t A Di ; nn ni ra kinh n y cho Ngi A Nan v Ngi Di L c nghe v qu kh cng nh nh ng h nh nguy n c a v Ph t n y, nh m gip cho chng sanh th y r 48 l i nguy n cng nh nh ng nhn lnh v qu x u v lm th no c vng sanh v , sau khi lm chung. Ti nghe nh v y: M t th i c Ph t t i ni K X Qu t thu c thnh Vng X, cng v i s ng cc v i T Kheo 12.000 ng i, ton l nh ng b c A La Hn cc th n thng. Ti y chnh l Ngi A Nan, lm Th gi theo h u c Ph t vo nh ng nm c Ph t t 55 n 80 tu i. V khi Ngi A Nan sinh ra th c Ph t thnh o (35 tu i theo Ti u Th a v 30 tu i theo i Th a). n nm 20 tu i Ngi A Nan m i xu t gia. Do v y Ngi A Nan ch lm Th gi cho c Ph t trong 25 nm sau cng. c m t i u l tr c khi lm Th gi , Ngi A Nan a ra m t s yu c u ni c Ph t; n u c th Ngi m i theo h u. l: - Ngi A Nan khng dng th c n th a cng nh y, o c c a c Ph t l i. V l trnh s ganh t trong

T T ng T nh Tng

33

Tng on cng nh khng mu n b tai ti ng v sau l c Ph t ch u i Ngi A Nan ch khng u i nh ng v T Kheo lo b nh khc. - K ti p l Ngi A Nan yu c u c Th Tn tuyn thuy t l i t t c nh ng kinh i n c Ph t ni m Ngi A Nan lc cha xu t gia cha c nghe n; ho c gi c Ph t ni cung r ng hay Thin cung, Ngi A Nan cha ch ng A La Hn, khng c th n thng; nn khng th theo h u Ph t nh ng ni y. Knh mong c Th Tn tuyn by l i t t c di u ngha c a nh ng kinh i n n y. - Bn Hng Th t trn ni Linh Th u l nh ng ng ; ni nh p Thi n c a Ngi X L i Ph t v Ngi A Nan. B t c , vua, quan, th dn, i th n n u ai mu n g p c Ph t ph i g p Ngi tr c; n u Ngi th y cha ng th i th khng cho vo. M i nghe nh ng i u n y th y hi l ; nhng suy ngh cho cng, t t c u ng n v i t cch c a m t Th gi ; cho nn c Ph t ch n Ngi A Nan. Khi c Ph t cao tu i, nhi u v T l n c a c Ph t nh Ngi Ca Di p cng mu n h u c n bn Ngi; nhng c Ph t mu n ch n Ngi A Nan; nn sau khi Ngi M c Ki n Lin dng th n thng th y c mu n c a Ph t; nn chnng h i thu n theo c a c Ph t. Nh v y t t c kinh i n c ch b t u b ng cu: Ti nghe nh v y. l l i c a Ngi A Nan v y. c Ph t t i ni K X Qu t thu c thnh Vng X. Nhi u h c gi ch thch ni K X Qu t l ni Linh Th u: Nhng trn th c t 2 ni n y n m ring l , cch m t con ng g i l con ng T n B Xa La. Hai ni n y bao

34

c Ph t Thch Ca Mu Ni

b c thnh Vng X c a x Ma Ki t . L n u tin khi Thi T trn ng tm o cng n ni n y, g p vua T n B Xa La. Sau khi nh vua bi t Thi T l ng Cung c a x Ca T La V ; nn mu n nh ng ngi vua v nh vua th lm th n dn c a n c y; nhng Thi T tha r ng: Ch c con ng gi i thot m i l m c ch; ch Ngai vng khng ph i l i u Ngi mong c. Cu i cng vua T n B Xa La cho Thi T ra i v b o r ng: N u sau khi Ngi thnh o, hy v l i y tr c cho Tr m. Gi l i h a y, sau khi thnh o d i c i B ni thnh Gi Da, c Ph t i b v x Ma Ki t , ni thnh Vng X n y thm vua T n B Xa La. Do v y ni ni Linh Th u v ni K X Qu t l hai ni quan tr ng i v i c Ph t cng nh vua T n B Xa La vo lc ban u cng nh tr c khi c Ph t th t ch Ni t Bn. Ni K X Qu t c hnh th nh con r n, nhi u cy c i, n m thoai tho i pha bn tri con ng T n B Xa La. T trn ni n y B t a ln h i Ph t, mi cho n ngy nay trn ng i n y chng ta v n cn th y c nh ng d u tch y. R i m t ni khc nh d u vua T n B Xa La xu ng ng a, u i on ty tng i tr v v m t mnh i qua m t chi c c u nh ln ni Linh Th u nh l c Th Tn. Ni Linh Th u bn d i c hai ng c a Ngi X L i Ph t v Ngi A Nan. Bn trn l khu T vi n v trn cht nh l hng th t c a c Ph t. Chnh t hng th t n y, c Ph t gi ng nhi u b kinh quan tr ng nh Php Hoa, Ni t Bn, Bt Nh v.v Ring kinh V L ng Th , c Ph t ni t i ni K X Qu t; ngy nay c l n m ni b o thp ha bnh c a

T T ng T nh Tng

35

Ph t Gio Nh t B n. V l c Ph t bao gi cng ch n v tr thong mt, cao p thi n nh v d b qun st nhn sinh cng nh ti p xc v i cc v Tr i cng cc v B Tt trong kho ng h khng r ng ri y. Tuy c Ph t v Tng chng nh ng ni hoang v ng nh th d b thi n nh; nhng a ph n khng xa nh ng ni dn chng c ng . V l m I bu i sng c Ph t v ch Tng v n hay vo thnh kh t th c. N u khng c dn c th cng l vi c kh khn cho chuy n n u ng; nn thnh Vng X n m cch d i chn ni cng khng xa l m, ch ng 2 n 3 cy s . T t ng c a 48 l i nguy n l t t ng v t qua kh i th i gian v cng v khng gian v t n. V theo n i dung c a 48 l i nguy n y khi no chng sanh khng cn kh sanh t n a th c Ph t A Di v ch v Thnh chng ci Ty phng C c L c m i hon nguy n. Do v y l i th nguy n th v cng m nng l c t t i c a chng sanh qu gi i h n; n u khng nng vo tha l c c a c Ph t A Di th kh b m vng sanh c. Khi cn l m t Php T ng T Kheo, Ngi ng tr c c Ph t Th T T i Vng Nh Lai pht ra 48 l i nguy n nh v y: Nguy n th nh t - Gi s khi thnh Ph t, trong ci n c ti cn c a ng c, ng qu , sc sanh, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. y l 3 ng kh trong lun h i sanh t . Nh ng chng sanh n y ph i b tr m lun, v khng gi gn gi i lu t v khng tin vo t i ph c bo ng; nhng ci C c L c s khng hon ton c nh ng ci n y.

36

c Ph t Thch Ca Mu Ni

Nguy n th hai - Gi s khi thnh Ph t, cc hng tr i ng i trong ci n c ti, sau khi m ng chung m cn sa a vo ng c, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Ngha l sanh v C c L c r i th khng cn tr l i lun h i trong 6 ci n a. y ti p t c tu hnh t c v th ng b . Nguy n th ba - Gi s khi thnh Ph t, n u hng tr i ng i trong ci n c ti, thn th u ch ng thu n l s c vng, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Ci C c L c cng cn g i l T nh v ci y cng c th g i l th ng t ch quang T nh . V cc v B Tt thn th gi ng nh vng rng, sng chi; chi u i trong 10 phng v bin ci n c. Nguy n th t - Gi s khi thnh Ph t, n u hng tr i ng i trong ci n c ti hnh s c ch ng ng, cn c k t t v ng i x u x, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Ph t v ch v B Tt u c 32 t ng t t v 80 v p. Ai sanh v Ty Phng T nh r i th s c hnh th oan chnh, trang nghim khng cn c k thn hnh x u xa n a. Nguy n th nm - Gi s khi thnh Ph t, n u hng tr i ng i trong ci n c ti ch ng bi t ki p tr c, t n a l bi t nh ng vi c x y ra trong trm ngn c na do tha ki p, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Nh l i ki p xa l do th n l c c a ch Ph t gia tr bi t mnh trong qu kh lm nh ng g v ch n no sanh v y. Bi t m t ki p l kh, m ci Ty

T T ng T nh Tng

37

Phng C c L c cn bi t c trm ngn c na do tha ki p n a. Nh v y nh tha l c c a c Ph t A Di m chng sanh t i C c L c c kh nng nh bi t di lu nh v y. Nguy n th su - Gi s khi thnh Ph t, n u hng tr i ng i trong ci n c ti ch ng c thin nhn, t n a l th y hng trm ngn c v s th gi i c a cc c Ph t, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Thin nhn thng l m t trong su lo i th n thng di u d ng c a ch Ph t. ci C c L c khng ph i ch th y c m t ci, m cn c th th y c v l ng th gi i khc n a. Nh ng th gi i y i v i cc b c gic ng gi ng nh n m trong lng bn tay c a mnh v y. Nguy n th b y - Gi s khi thnh Ph t, n u hng tr i ng i trong ci n c ti ch ng c thin nh, t n a l nghe v hay th tr nh ng l i ni php c a trm ngn c v s c Ph t, ti s khng gi ngi chnh ng chnh gic. Chng sanh sanh v r i s t t i v ng i c a l c cn. L c cn khi cn phm phu ch c th nghe, th y gi i h n; nhng n u sanh v ci C c L c c a c Ph t A Di r i th kh nng nghe th y nhi u v l ng v s i u lnh t ch v Ph t cc ci khc n a. Nguy n th tm - Gi s khi thnh Ph t, n u hng tr i ng i trong ci n c ti ch ng c tha tm tr, t n a l bi t tm ni m chng sanh trong trm ngn c v s th gi i c a cc c Ph t, ti s khng gi ngi chnh ng chnh gic.

38

c Ph t Thch Ca Mu Ni

Tha tm tr hay tha tm thng ch c ni ch v Ph t v B Tt. Cn th gi i Ty Phng C c L c, n u hng tr i ng i c sanh v cng c tha tm tr hi u c tm ni m c a trm ngn c v s th gi i c a cc c Ph t. T t c u do tha l c c a c Ph t A Di m cc chng sanh t i c thnh t u. N u khng nh nng l c b n nguy n v n pht ra t l i nguy n r ng l n y th cc chng sanh kia ci C c L c cng khng th thnh t u c nh ng kh nng nh v y. Nguy n th chn - Gi s khi thnh Ph t, n u hng tr i ng i trong ci n c ti ch ng c s c th n tc, trong kho ng m t ni m, t n a ch ng th l t qua hng trm ngn c na do tha th gi i c a cc c Ph t, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Th n tc thng ngha l i nh bay. Bnh th ng con ng i ci n y khng c c. V d nh V No g p Ph t. c Ph t ch i; nhng V No ch y theo khng k p. Hi n t ng n y ch c c ni nh ng v ch ng o. Ch trong m t ni m thi, m cc chng sanh ni ci C c L c c th l t qua h ng trm c na do tha th gi i nh th ; th t l b t kh t ngh, b t kh thuy t. Nguy n th m i - Gi s khi thnh Ph t, n u hng tr i ng i trong ci n c ti cn c t ng tham ch p b n thn, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. T k c nhn, t k ch ngha ch c ni th gi i tham lam, v k ci Ta B n y. N u c sanh v th gi i C c L c r i th ai cng v tha nhn, v B Tt

T T ng T nh Tng

39

h nh, ch khng th v mnh m ph i qun mnh; ni ci y quy t khng t n t i nh ng chng sanh nh th . Nguy n th m i m t - Gi s khi thnh Ph t cc hng tr i ng i trong ci n c ti, n u ch ng tr vo hng chnh nh t , mi cho n lc vo qu Ni t Bn, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Chnh nh T ngha l nh ng b c B Tt d t h t Ki n Ho c c qu Ly H , r t ro ch ng lui, nh trong chnh tnh Ni t Bn tr ch di t. Cho nn g i l Chnh nh. Cng c nh ng v B Tt t ngi v Th p Tn tr ln, cng g i l Chnh nh. y dng ch cho nh ng ng i ch c ch n c ch ng ng trong s chng sanh t i ci C c L c y. Ngha l a ph n chng sanh ci n y u l nh ng v B Tt. Nh ng v n y u do tha l c c a c Ph t A Di t o nn. Nguy n th m i hai - Gi s khi thnh Ph t, quang minh thn ti n u c h n l ng, t n a ch ng soi hng trm ngn c v s ci Ph t, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. V l ng quang c ngha l nh sng v l ng, khng b ngn c n b i m t v t g. nh sng n y s chi u kh p hng trm ngn c v s ci Ph t ti p d n v Ty Phng C c L c. Do v y Ngi m i c danh hi u l A Di . Ngha l m t v Ph t c nh sng quang minh v l ng. Nguy n th th m ng c a ti hng trm ngn chnh ng chnh m i ba - Gi s khi thnh Ph t, n u c h n l ng, t n a ch ng n c na do tha ki p, ti khng gi ngi gic.

40

c Ph t Thch Ca Mu Ni

Ch Amitayus c ngha l V L ng Th . c Ph t y c tu i th khng l ng, hi u Ngi l A Di Ph t, t nh t s s ng lu y cng ko di n hng trm ngn c na do tha ki p s . S ng Ta B n y 100 nm l lu so v i cc ci tr i D c Gi i nh D Ma, u Su t, ao L i, T Thin Vng v.v cn so v i c Ph t A Di hay ci Ty Phng C c L c th khng th dng con s tnh m m ni c. Nguy n th m i b n - Gi s khi thnh Ph t, s chng Thanh Vn trong ci n c ti khng m t ng i no c th tnh l ng, n nh chng sanh trong ton m t ci i thin th gi i, gi s u l Thanh Vn, Duyn Gic, cng nhau tnh m trong trm ngn ki p, m tnh bi t c s Thanh Vn y, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Nh v y c dn ci C c L c n y ton l nh ng b c Thnh; cc Ngi ch ng qu Ti u Th a ho c i Th a. So ra nh v y v i 7 t ng i trn qu a c u n y c a nm 2011 ch ng l bao. Chng sanh ci Ta B cn thi u th c n, v qu nhi u nhn kh u; nhng chng Thanh Vn, Duyn Gic ci C c L c n u mu n n, ch c n t ng nh n mn n l th c n hi n ra tr c m t li n. Nguyn th y chng sanh ci Ta B n y cng khng c n lm l ng c ci n ci m c; nhng v chng sanh t i y h ng d c nhi u qu; nn nh ng php m u y tiu h y d n mn; nn ngy nay chng sanh t i y ch u kh l v l do khng bi t y. Nguy n th m i lm - Gi s khi thnh Ph t, cc hng tr i ng i trong ci n c ti tu i th lu di, khng ai c th tnh l ng r bi t, tr nh ng ng i no c b n nguy n ring, t do tu hnh rt ng n th m ng.

T T ng T nh Tng N u ch ng nh th , ti khng gi chnh gic.

41 ngi chnh ng

Ngi chnh ng chnh gic l ngi v Ph t, Th Tn. N u khng l v y th Ngi s khng lm Ph t. Lm Ph t ci c tu i th di lu, khng b sanh t v kh au chi ph i v tu i th y khng th m tnh c; ch tr nh ng ng i no c nh ng l i nguy n cn b n th c th rt ng n tu i th c a mnh l i. o n n y c th gi i thch v hon t ng c a nh ng chng sanh n y. Hon t ng c ngha l sau khi sanh v th gi i C c L c r i, khng mu n tr di lu, m mu n quay v Ta B sanh th y c th rt ng n tu i th l i th c hi n hoi bo c a mnh khi pht nguy n sanh v y. Nguy n th m i su - Gi s khi thnh Ph t, cc hng tr i ng i trong ci n c ti, n u cn nghe n danh t b t thi n; ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. ci y ti ng kh cn khng nghe th y, hu ng h ni n nh ng vi c khng lnh. Nh ng vi c y ch x y ra ni ci Ta B v cc ci D c khc; cn ni y, ci C c L c n y hon ton khng c danh t ch ng lnh y. Nguy n th m i b y - Gi s khi thnh Ph t, V L ng c Ph t m i phng th gi i, ch ng cng t m t c khen ng i, n i danh hi u c a ti, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Tn thn, ng i khen l m t cng c r t l n i v i chng sanh khi ng tr c ba ngi bu. y cc c Ph t trong m i phng th gi i khc khi nghe, th y c nh ng l i th nguy n v danh hi u c a c Ph t A Di m khng tn th ng th qu l i u t c. V l t

42

c Ph t Thch Ca Mu Ni

c v B Tt no t khi s pht tm cho n khi thnh Ph t m c c nh ng h nh nguy n cao c nh c Ph t A Di . Nguy n th m i tm - Gi s khi thnh Ph t, chng sanh m i phng h t lng tin a, mong mu n sanh v ci n c ti, xng danh hi u ti cho n m i ni m m ch ng c sanh, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic, ch tr nh ng k t o t i ng ngh ch, ch bai chnh php. L i nguy n th 18 n y r t quan tr ng i v i t t c nh ng chng sanh trong th gi i Ta B n y. Ngi Thi n o ng i Trung Hoa; Ngi Thn Loan ng i Nh t B n xem y l m u ch t, l r ng c t c a vi c sanh v C c L c do b n nguy n l c c a c Ph t A Di . N u ni m Ph t do t l c m thnh th t l c y khng kh nng lm cho chng sanh sanh v . i u quan tr ng l tin a sanh v ; n u khng tin su, nguy n thi t th cc v Thnh ch ng s khng n nghinh ti p khi lm chung v ni m danh hi u c Ph t A Di t m t cho n m i ni m nh t tm, m ch ng c sanh th Ngi s khng thnh Ph t. Ni m ni m sanh r i di t, di t r i sanh. Nh v y ni m vo c th chnh ni m v lin t c c. N u khng nh vo th n l c v b n nguy n c a c Ph t A Di th lm sao chng sanh trong ci Ta B n y c th lm ch mnh c trong nh ng ni m y. Do v y s c sanh kia l do c Ph t A Di . Ni l i nguy n th 18 n y c Ph t A Di ngo i tr nh ng k ph m t i ng ngh ch v nh ng k nh t xi n th khng c sanh; nhng trong kinh Qun V L ng Th ph n qun th 16 v trong kinh i Bt Ni t Bn quy n 2, ph m Ph m

T T ng T nh Tng

43

H nh th khc. Nh ng ph m n y c Ph t Thch Ca Mu Ni cho r ng: Nh ng ng i ph m t i nh th v n c sanh v th gi i Ty Phng C c L c v i nh ng i u ki n bi t x u h nh ng t i l i gy ra trong nhi u i, cng nh c n ph i c thi n h u tr th c gip nh c nh ni m Ph t lc lm chung. T t c cc php u b t nh; nn nh t xi n cng b t nh. Ngy hm qua nh t xi n khng tin Ph t Php; nhng r i ngy mai, ngy m t nh t xi n pht tm tin hi u. Nh ng k nh v y cng s c kh nng sanh v ch n L c Bang. Nguy n th m i chn - Gi s khi thnh Ph t, chng sanh m i phng nh t tm B , tu cng c, d c lng pht nguy n mu n sanh n c ti, n lc lm chung, n u ti ch ng cng i chng vy quanh hi n tr c ng i , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. N u m t chng sanh ci Ta B n y khi lm chung m c Ph t A Di v cc v Thnh chng n ti p d n, th ph i ni r ng ng i y c ci nhn v i Th a, tin t ng tuy t i 12 b kinh, hnh tr gi i lu t nghim minh cng nh tu t o ph c c, pht b tm dng mnh th m i c g p Ph t v nghe Ph t thuy t php. c Ph t A Di pht nguy n nh v y l m t chuy n th t; nhng chng sanh c c ti p d n v ph m v cao t t y hay khng l do s pht nguy n th tr kinh i n v gi i lu t c a i Th a. y l ci nhn chnh c ci qu v nh v y. Nguy n th hai mi - Gi s khi thnh Ph t, chng sanh m i phng nghe danh hi u ti, t ng ci n c ti, tr ng cc c i c, d c lng h i h ng mu n

44

c Ph t Thch Ca Mu Ni

sanh n c ti, n u nh k t qu khng c to i nguy n, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Khi nghe danh hi u c a Ngi, nh t ng gi i Ty Phng C c L c v tr ng cc c i ph c h i h ng t t c ph c c y c sanh v Theo kinh Qun V L ng Th (trang 160) mu vng sanh ph i tu t o nh ng ph c c nh sau: n c nh cr i ci y. n c

M t l hi u d ng v i cha m , vng l i Th y d y, t tm ch ng gi t h i, tu 10 thi n nghi p. Hai l th gi ba php quy y Tam B o, cc gi i c m, khng ph m oai nghi. Ba l pht tm B , tin su nhn qu , c t ng kinh i n Phng ng i Th a, khuyn ng i khc cng tu h c. N u phn tch th t k th l i nguy n th 20 n y cng g n gi ng nh l i nguy n th 18. V v y cng c nh ng v T c nh Ngi Thn Loan c a Nh t B n th k th 13, u tin Ngi cng theo l i nguy n th 20 n y pht nguy n vng sanh v Ty Phng C c L c; nhng sau th Ngi pht nguy n nng theo l i nguy n th 18 nng nh b n nguy n l c c a c Ph t A Di c vng sanh. Nguy n th hai mi m t - Gi s khi thnh Ph t, cc hng tr i ng i trong ci n c ti, n u t t c u ch ng c y 32 t ng c a b c i nhn, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. S d ch Ph t, ch v B Tt c 32 t ng t t v 80 v p v l cc Ngi gi gi i thanh t nh v tu t o nh ng ph c c vin mn. Cc chng sanh ci C c L c cng

T T ng T nh Tng

45

nh tu t o cc ph c c v gi gi i thanh t nh; nn m i c nh v y. Nguy n th hai mi hai - Gi s khi thnh Ph t, s ng B Tt ci Ph t khc sanh n n c ti, r t ro n b c Nh t Sanh B X , tr nh ng v no c b n nguy n ring ng ha t t i, v cng c, thot t t c , d o qua ci n c c a cc c Ph t, tu B Tt h nh, cng d ng ch Ph t trong kh p m i phng, khai ha h ng sa v l ng chng sanh, lm cho t t c ng v ng ni o v th ng chnh gic, v t ln cng h nh cc b c thng th ng, hi n ti n tu t p cng c r ng l n c a h nh Ph Hi n. N u ch ng nh th , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. B Tt Nh t Sanh B X l B Tt ch cn m t i n a s th hi n lm Ph t m t ci no . V d nh B Tt Di L c hi n by gi ang trong N i Cung u Su t ch cho n khi no gio php c a c Ph t Thch Ca Mu Ni khng cn t n t i ni ci Ta B n y n a th Ngi s h sanh vo y. Hnh th c n y cng cn g i l hnh th c hon t ng c a cc v B Tt. V cc v y khng mu n tr yn ni th gi i C c L c m theo l i nguy n c a B Tt Ph Hi n tr l i Ta B ha chng sanh. y l m t i nguy n. Nguy n th hai mi ba - Gi s khi thnh Ph t, B Tt trong n c nng th n l c Ph t, n u mu n cng d ng cc c Ph t khc, trong kho ng b a n m ch ng th n kh p v l ng c na do tha ci c a cc c Ph t, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Cc v B Tt c sanh v ci C c L c cn ph i nng vo th n l c c a ch Ph t. V th n l c c a ch

46

c Ph t Thch Ca Mu Ni

Ph t l tha l c t i cao, gip cho cc v B Tt ch trong kho ng b a n c th bay n m i phng v bin qu c nh l cng d ng cc v Ph t . N u ch ring nng l c c a cc v B Tt th khng th thnh t u vi c cng d ng n y. Nguy n th hai mi b n - Gi s khi thnh Ph t, B Tt n c ti tr c ch Ph t, bi u hi n c i c c a mnh, mu n c cc v t dng cng d ng m khng th c ng theo mu n, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. c Ph t A Di s dng tha l c c a Ngi ha hi n m i v t c n dng cho cc v B Tt i n cc v Ph t nh ng ci khc cng d ng. Nguy n th hai mi lm - Gi s khi thnh Ph t, cc hng B Tt trong ci n c ti, n u ch ng c th di n ni v Nh t Thi t Tr, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Nh t Thi t Tr theo kinh Nhn Vng H Qu c, Ba La M t a quy n h ( i 8, 843 th ng) ni r ng: y kh p ci v l u, thn gi i thot thanh t nh, v ng l ng ch ng ngh bn, g i l Nh t Thi t Tr. B Tt Nh t Thi t Tr l nh ng v B Tt gi i thot, thanh t nh, v ng l ng khng cn suy ngh g n a. ci C c L c y d y nh ng v nh v y. Nguy n th hai mi su - Gi s khi thnh Ph t, cc hng B Tt trong ci n c ti, n u ch ng c thn Kim Cang Na La Din, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic.

T T ng T nh Tng

47

Thn Kim Cang Na La Din l thn th th ng c a Ph t, B Tt. V thn c a Ph t, B Tt c ng ch c, gi ng nh kim cng, khng m t v t g khc lm h ho i c. Cn s c m nh c a cc Ngi cng gi ng nh s c m nh c a Tr i Na La Din; cho nn g i thn c a cc Ngi l thn Kim Cng Na La Din. Nguy n th hai mi b y - Gi s khi thnh Ph t, t hng tr i ng i trong kh p ci n c, cho n v n v t th y u nghim s ch, hnh d ng mu s c sng r l lng, s kho r t m c, khng ai c th tnh l ng bi t h t. N u chng sanh no d u c thin nhn m c th hi n r bi t danh s , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Ci C c L c cn g i l ci T nh trong s ch t tr i ng i cho n mun v t. y l do tha l c c a c A Di bi n hi n. Hnh dng v mu s c c a nh ng chng sanh sng r c nh ho quang, p l th ng. Nh ng v B Tt v nh ng chng sanh y nhi u v s , khng th k h t c. Nguy n th hai mi tm - Gi s khi thnh Ph t, B Tt n c ti, ng i no m c d u cng c t nh t, m ch ng c th th y bi t v cy B o Trng v i v l ng nh sng, v l ng mu s c, cao b n trm mun d m. N u ch ng c th , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. M i m t c Ph t khi cn th c hnh h nh B Tt u ng i thi n nh d i g c cy B . Ni y sau khi c Ph t thnh o r i, g i l o Trng. T cy B y t a sng v l ng mu s c v vn cao ln khng trung h ng b n trm mun d m. y chnh l hnh nh

48

c Ph t Thch Ca Mu Ni

bi u th c a s gic ng , m d u cho m t v B Tt t ph c c nh t cng c th th y c ni ci Ty Phng C c L c. Nguy n th hai mi chn - Gi s khi thnh Ph t, B Tt n c ti, ho c th c kinh, phng t ng di n ni, m ch ng c c bi n ti tr tu , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Cc v B Tt ci C c L c th ng hay th tr, c t ng kinh i n v di n ni nh ng php m u t kinh i n m ch Ph t tuyn thuy t. Khi th tr, c t ng nh v y u c nh ng bi n ti v ng i, th tr bi n thng; khi n cho chng sanh nghe php ph i pht lng tin t ng ni gio l cao thm vi di u y. Nguy n th ba mi - Gi s khi thnh Ph t, cc v B Tt trong ci n c ti, v ch tr tu v ti bi n lu n n u cn c h n, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Nh vo tha l c c a c Ph t A Di m t t c nh ng v B Tt c nh gi i C c L c u c tr tu siu vi t v bi n ti v ng i. Tr tu l thnh qu tu ch ng c a ch Ph t v cc v Thnh Chng. Ti bi n lu n l s nhi p ph c chng sanh b i lng t bi v tr tu s nhi p ha chng sanh m t cch d dng. Nguy n th ba mi m t - Gi s khi thnh Ph t, n c ti thanh t nh, u u cng u soi th y h t th y v l ng v s b t kh t ngh th gi i c a cc c Ph t trong kh p m i phng, d ng nh gng sng soi r khun m t. N u ch ng nh th , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic.

T T ng T nh Tng

49

M t th gi i nh v y, g i l m t th gi i trong s ch, thanh t nh, trong su t. Do v y ti ng Anh g i l: Pure Land, ti ng c g i l: Reines Land. C hai ngn ng y u di n t s trong su t, s ch s c a ci gi i n y. T nh y i ngha l i v i u gi ng nh ci Ta B n y; ni chng sanh ang v y. Ci C c L c trong su t nh pha l, c c u t o ton b ng nh sng, khng ph i b ng nghi p l c. Do v y c th soi th y h t t t c cc ci Ph t khc. y cng l m t t m gng ph n chi u tm th c c a nh ng chng sanh t i . V l tm th c c a cc v B Tt t i trong su t; cho nn th gi i cng trong su t nh pha l v y. Nguy n th ba mi hai - Gi s khi thnh Ph t, ci n c c a ti t ni m t t ln n h khng, no nh ng cung i n, l u qun, h n c, cy hoa v.v T t c v n v t u b i v l ng chu bu ph c t p, trm ngn th hng chung h p t o thnh, t i m k l ; v t hn t t c tr i ng i. Mi hng xng kh p m i phng th gi i. B Tt c m nh n u tu h nh Ph t. N u ch ng nh th , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. M t ci n c nh v y ch c th c c qua l i pht nguy n c a c Ph t A Di v chnh do b n nguy n cng nh t l c c a Ngi m thnh t u m t ci gi i nh th . M i c Ph t ng tr m t ci T nh ; nhng C c L c th ch c m t, ni y n m d i quy n cai qu n, d y d c a c Ph t A Di . T nh c a, cy bu v nh ng lo i vng, b c, lu ly, xa c , xch chu, m no, san h, h phch v.v t i m c nh gi i n y, lm cho ci C c L c xinh p hn nh ng ci T nh khc.

50

c Ph t Thch Ca Mu Ni

Ni y hng thm ngo ng t, xng n kh p m i phng v bin th gi i. Nguy n th ba mi ba - Gi s khi thnh Ph t, cc h ng chng sanh trong kh p m i phng v l ng b t kh t ngh th gi i c a cc c Ph t, b t c ai c quang minh ti xc ch m n thn, th thn tm ng i tr nn d u dng, hn hng tr i ng i. N u ch ng nh th , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. y l nh ng ng i c nhn duyn v i Ph t Php v ring v i c A Di . N u ng i, tr i v chng sanh trong cc ci ti p xc c v i nh sng v l ng y, ch c ch n khi lm chung s c sanh v th gi i Ty Phng C c L c. Nguy n th ba mi b n - Gi s khi thnh Ph t, nh ng chng sanh trong v l ng b t kh t ngh th gi i c a cc c Ph t kh p m i phng, nghe danh hi u ti m ch ng ch ng c v sanh php nh n, cc mn t ng tr su xa c a B Tt, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. V Sanh Php Nh n l i v i l th c t ng cc php khng sanh di t, tin nh n thng su t, khng ng n ng i, khng li b c; nn g i l V Sanh Php Nh n. Trn th c t ci n y hay ci khc, cc php u khng n, khng i, khng cn, khng m t, khng sanh khng di t. B Tt nh n th y r t ng y nn c vo cc mn T ng Tr su xa. Khi nghe n tn c a c Ph t A Di m cc B Tt trong m i phng v bin th gi i thu nh p c Ph t tr nh v y; qu l tha l c c a c Ph t A Di c m t cng nng th t l di u d ng.

T T ng T nh Tng

51

Nguy n th ba mi lm - Gi s khi thnh Ph t, v l ng b t kh t ngh th gi i c a cc c Ph t kh p m i phng, b t c ni no c hng n nhn, nghe danh hi u ti m vui m ng tin a, pht tm b , nhm chn thn n , sau khi m ng chung, n u cn lm thn ph n tr l i, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. cc ci D c, chng sanh cn ngu si m mu i; nn cn c thn nam v thn n giao h i v i nhau v sinh con ci; nhng th gi i ch Ph t khng c n thn n n a. y t t c u do th n l c bi n ha sanh v ngay c ch Thin ci tr i S c gi i v V S c gi i cng v y. H khng v l c d c, th t tnh m b chm n i. H dng th n thng v tm th c trao i v i nhau v t sanh ra luy n i; nhng v n cn kh s c a sinh t chi ph i, nh t l khi h h ng ph c c nh ng ci tr i y mn; h cng c th b a xu ng lm ng i hay nh ng loi th p hn. Do v y l n nhn, khi nghe c danh hi u c a c Ph t A Di m vui tin cng nh nhm chn thn n , r i pht tm B sanh v ci C c L c th chnh ni y s vnh vi n thot ly c c nh sanh t lun h i. Nguy n th ba mi su - Gi s khi thnh Ph t, chng B Tt trong v l ng b t kh t ngh th gi i c a cc c Ph t kh p m i phng nghe danh hi u ti, sau khi m ng chung v n c lun lun tu hnh ph m h nh cho n thnh Ph t. N u ch ng nh th , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Danh hi u c a c Ph t A Di r t quan tr ng. Trong y ch a c v l ng quang v v l ng th .

52

c Ph t Thch Ca Mu Ni

N u c cc v B Tt no khi nghe danh hi u xong, cho n lc lm chung v n lun lun tu hnh nh ng ph m h nh v nh ngh n danh hi u Ph t A Di th v B Tt y s t c qu v Ph t. Nguy n th ba mi b y - Gi s khi thnh Ph t, cc hng tr i ng i trong v l ng b t kh t ngh th gi i c a cc c Ph t kh p m i phng, nghe danh hi u ti m gieo nm vc, ci u l l y, m ng r tin a, tu hnh B Tt, th k y c ch thin, ng i i r t m c knh tr ng. N u ch ng nh th , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Danh hi u A Di Ph t, n u c chng sanh no nghe c r i, l i em nm vc gieo xu ng t l bi, tn thn, cng d ng v vui m ng tu theo l c Ba La M t c a cc v B Tt th chnh ng i y s c ch Thin, loi ng i trong i n y r t m c cung knh. V l chng sanh y bi t knh Ph t, khi nghe n danh hi u m cn l l y t lng tn knh, th ch Thin v loi ng i i v i k l bi kia cng th c hnh nh v y. Nguy n th ba mi tm - Gi s khi thnh Ph t, cc hng tr i ng i trong ci n c ti mu n c y ph c, th ty ni m li n n t nhin ni thn, c Ph t khen ng i php ph c thch ng, n u nh cn ph i tm ti may c t, p nhu m, gi t gi, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Ci Ph t A Di l ci T nh bi n ha. Ch c n chng sanh t i kh i ln tm ni m g, th c A Di li n ha hi n ra th . V d nh mu n n c n, mu n m c c m c. T t c nh ng php ph c ny khng c n may s m; ch c n c mu n, nh ngh trong tm ni m l

T T ng T nh Tng

53

cc php ph c t nhin n m c vo thn mnh m cn c ch Ph t mg i khen p n a. Nguy n th ba mi chn - Gi s khi thnh Ph t, cc hng tr i ng i trong ci n c ti c m th s vui, ch ng nh T Kheo h t l u ho c, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Cc v T Kheo sanh v ci n y m cn phi n no th khng hi n h u ci n y. T t c l u ho c h t v ch c m th ton l ni m vui ci gi i Ty Phng C c L c n y. Nguy n th b n mi - Gi s khi thnh Ph t, B Tt n c ti, mu n c th y v l ng Ph t trang nghim thanh t nh trong kh p m i phng, li n c nh nguy n, ni cy bu u soi th y r, nh gng trong sng soi r khun m t. N u ch ng nh th , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. T t c cc ci Ph t trong m i phng v bin th gi i u thanh t nh, trong su t. N u c nh ng v B Tt ni ci Ty Phng C c L c mu n trng th y nh ng Ph t thanh t nh y th ch c u ni cy bu t i c nh gi i Ty Phng c th soi th y r nh ng v Ph t qu c kia, gi ng nh gng sng soi r gng m t c a m i ng i v y. y chnh l do t l c c a c Ph t A Di m thnh t u v y. Nguy n th b n mi m t - Gi s khi thnh Ph t, cc chng B Tt qu c khc nghe danh hi u ti, mi n thnh Ph t m cc gic quan cn b h khuy t ho c b ln x u, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic.

54

c Ph t Thch Ca Mu Ni

T a v phm phu ch ng thnh B Tt ph i tr i qua v l ng A Tng k ki p m i thnh t u. T B Tt n qu v Ph t ph i tr i qua ba A Tng k ki p n a m i t thnh ngi v chnh ng chnh gic. N u trong kho ng th i gian y c cc v B Tt nh ng qu c khc nghe c danh hi u c a c Ph t A Di gio ch ci Ty Phng C c L c m cc gic quan b h khuy t ho c ln x u l i u khng th c. V l v i oai l c c a cu Ph t hi u v tha l c c a c Ph t A Di s lm cho cc v B Tt nh ng ci n c kia nghe r rng danh hi u v t ng h o trang nghim x ng danh l B Tt. Nguy n th b n mi hai - Gi s khi thnh Ph t, cc chng B Tt qu c khc nghe danh hi u ti, th t t c u c s thanh t nh v ch ng cc mn Tam Mu i gi i thot. Tr Tam Mu i trong kho ng mng ni m, c th cng d ng v l ng b t kh t ngh cc c Th Tn m v n khng m t cc nh . N u ch ng nh th , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Danh hi u A Di Ph t l m t danh hi u b t kh t ngh; khi n cho ai nghe qua cng u c thanh t nh, gi i thot v ch ng t t c nh ng mn Tam Mu i. Nh v y t danh hi u y c m t nng l c kh ngh bn nh th , u l nh vo nguy n l c v tha l c c a c Ph t A Di pht ra l i th nguy n, khi Ngi cn l m t Php T ng T Kheo tr c khi thnh Ph t. ni Tam Mu i y trong kho ng m t st na m c th dng th n l c i cng d ng v l ng v bin cc c Th Tn nh ng ci Ph t y m tm nh tnh v n

T T ng T nh Tng

55

khng xao lng, phn bi t. Qu th t danh hi u n y c m t nng l c kh th ni h t c. Nguy n th b n Ph t, cc chng B Tt hi u ti, khi th m ng d oai c. N u ch ng nh ng chnh gic. mi ba - Gi s khi thnh cc qu c khc nghe danh t, c sanh vo nh tn qu th , ti khng gi ngi chnh

y l nh ng v B Tt mu n tr l i ch n phm tnh sanh. Nh nghe danh hi u c a c Ph t A Di khi pht nguy n g thai s c sanh vo ni quy n qu, oai c; ch khng ph i l ch n bnh th ng, d sanh i v i cc chng sanh trong i c nm tr c n y. Nguy n th b n mi b n - Gi s khi thnh Ph t, cc chng B Tt qu c khc nghe danh hi u ti, vui m ng kh p kh i tu h nh B Tt, th c i cng c u c trn . N u ch ng nh th , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. B Tt th c hnh l c v n h nh nh: B th, tr gi i, nh n nh c, tinh t n, thi n nh v tr tu . T t c u ph i Ba La M t, r t ro, qua bn kia b gi i thot. Khi nh ng B Tt n y th c hnh Ba La M t nh v y m nghe n danh hi u c a c Ph t A Di vui m ng kh p kh i, th chnh cng c nghe danh hi u y s lm cho cc v B Tt c trn nh ng h nh nguy n l i tha qua s tr l c c a c Ph t A Di . Nguy n th b n mi lm - Gi s khi thnh Ph t, cc chng B Tt qu c khc nghe danh hi u ti, th t t c u c mn Tam Mu i Ph ng, tr tam mu i cho n thnh Ph t, th ng th y v l ng

56

c Ph t Thch Ca Mu Ni

b t kh t ngh t t c cc Ph t. N u ch ng nh th , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Ph ng Tam Mu i l Tam Mu i m trong hnh gi ng th i c th y t t c ch Ph t. y l nh cng c nghe danh hi u c a c Ph t A Di . Khi trong tam mu i y th ng c g p t t c ch Ph t trong m i phng v bin qu c . Nguy n th b n mi su - Gi s khi thnh Ph t, cc v B Tt trong ci n c ti, ty nguy n m i ng i, mu n nghe php g, t nhin c nghe php y. N u ch ng nh th , ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Nh ng v B Tt c sanh v ni th gi i Ty Phng C c L c c g p c Ph t A Di , Quan Th m v i Th Ch B Tt, c g n Ph t nghe php; nhng cng ty theo h nh nguy n c a m i v . N u mu n nghe php g khc n a th cc php y t nhin ng hi n. y cng chnh do tha l c c a c Ph t A Di t o nn v y chnh l b n nguy n l c c a c Ph t A Di v y. Nguy n th b n mi b y - Gi s khi thnh Ph t, cc chng B Tt qu c khc nghe danh hi u ti, ngay n u ch ng n b c b t thoi, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. Qu th t danh hi u c a c Ph t A Di c m t nng l c v l ng v bin. T ci ng i cho n ci tr i hay nh ng ci Ph t khc, n u c chng sanh no hay cc v B Tt no c nhn duyn nghe n danh hi u c a Ngi th k t qu th t b t kh t ngh, ngay c vi c ch ng ngi b t th i chuy n n a.

T T ng T nh Tng

57

Nguy n th b n mi tm - Gi s khi thnh Ph t, cc chng B Tt qu c khc nghe danh hi u ti, n u nh ch ng c nh t, nh , tam php nh n. i v i php mn c a cc c Ph t, ngay ch ng th c b t thoi chuy n, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic. An tr trong th c t ng c a cc php g i l Nh n. Hng B Tt i Th a giai v Ki n o c a S a, tin ch u l v sinh, th g i l V sinh Php nh n. Php nh n l i v i nh ng phng php ngha su xa, m u nhi m c ni trong cc kinh, ch ng nh ng khng s hi m cn sing nng h c t p, c t ng n a. Khi nh ng B Tt cc qu c khc nghe c danh hi u c a c Ph t A Di li n sinh tn tm tu h c, hnh tr ch ng c th c t ng c a v n php. T t c 48 l i nguy n bn trn l 48 h nh nguy n c a m t v B Tt tr c khi thnh Ph t. N u qu c c a Ngi khng c nh v y th Ngi s ch ng thnh Ph t. Nay th ci Ph t y thnh trong v l ng ki p v c r t nhi u chng sanh c sanh v do cng c ni m danh hi u Ngi. T nh ng chng sanh ci Ta B hay nh ng v B Tt nh ng ci Ph t khc, ai nghe n danh hi u c a Ngi m pht tm tr t ng ch thnh v nguy n sanh v th gi i y thot ly sinh t lun h i th t t c do nng l c c a Ngi cng nh nh b n nguy n l c c a Ngi c th h ng ng i y v c nh gi i thot khng c m t i u ki n no i km theo. Nghe danh, tr danh, ni m danh, qun t ng danh, th c hnh danh v.v t t c u n m trong 4 ch : A Di Ph t. Do v y A Di Ph t c m t nng l c v cng t n, khng m t v Ph t no trong 3 i v nhi u ci khc c th

58

c Ph t Thch Ca Mu Ni

snh b ng. Cho nn khi tn thn, chim ng ng Ngi, c bi k r ng: Chng c trang nghim phi s l ng Quang minh bi n chi u qu th p phng Tam th Nh Lai v d Ngha: c t ng trang nghi m khng k xi t nh sng chi u soi qu m i phng Ba i ch Ph t ch ng snh b ng Hay cho chng sanh thuy n t l n. ng hng. Hng th chng sanh i t

Thn t ng c a c Ph t A Di qu trang nghim vi di u; chung quanh Ngi nh sng pht ra chi u t a kh p m i phng v bin th gi i. nh sng n y khng b ngn ng i, trn chi u sng n ci Tr i H u nh, d i chi u sng n a ng c A T; nhng ch v i nh ng k c nhn duyn, tin a cu Ph t hi u th nh sng y m i ln m n g n k ti p d n v ci Ty Phng C c L c. Cn n u chng sanh no cn km ph c c v khng tin a ni cu Ph t hi u A Di th s vng sanh y v n cn xa. nh sng y ba i ch Ph t trong qu kh , hi n t i v v lai cha c v no snh k p; cho nn g i l : A Di b c nh t. Ngi v i lng t bi to l n, r ng kh p

T T ng T nh Tng

59

pht ra 48 l i nguy n, nh m c u v t chng sanh v t n ni th gi i c a Ngi ti p t c tu hnh v m t ngy no c th ch ng c qu v Ph t r i tr l i Ta B ha chng sanh; ho c l i ci C c L c g n gi c Ph t A Di v cc v Thnh Chng nghe php v ha chng sanh t i . y l m t th ng thi n duyn, khng ph i ai nghe r i cng c th tin li n v sau th c hnh vi c ni m Ph t m t cch min m t c. T t c u do nhn duyn m thnh t u. Cho nn c ng i tu theo php n y m cng c l m ng i tu theo php mn khc l v y. Nh v y t t ng c a Kinh V L ng Th ph n quy n th ng l gi i thi u 48 l i nguy n c a Php T ng T Kheo v theo nh ng l i nguy n y, qu c c a Ngi m i c trang nghim thanh t nh nh v y. i u quan tr ng l tin a v nh ngh cng nh tr ni m danh hi u c a Ngi m t cch chn th c th m i c thnh t u nh ng s nguy n v sau khi m ng chung s c thc sanh v Th Gi i C c L c kia.

60

c Ph t Thch Ca Mu Ni

K ti p l ph n n i dung t t ng c a Kinh V L ng Th quy n h .

Quy n h di n t v vi c nh ng chng sanh c sanh v ni hoa sen chn ph m v c Ph t Thch Ca Mu Ni cng ni cho Ngi A Nan cng nh Ngi Di L c nghe v nh ng t i bo c a nh ng chng sanh trong i c nm tr c n y. Hoa sen th gi i Ta B n y nh th v ch c vi ba mu; nhng hoa sen th gi i C c L c to l n v c nhi u mu s c khc nhau. V d nh hoa sen xanh pht ra nh sng xanh, hoa sen vng pht ra nh sng vng, hoa sen pht ra nh sng v.v Hoa sen ci t c n y m c ra t bn nh n c ng; nhng hoa y c c nh ng c tnh nh sau: c tnh th nh t - g n bn m ch ng hi tanh mi bn, Hoa sen xu t thn t ch n bn d n c ng; nhng khi hoa vn ln kh i m t n c r i th hoa y t a ra hng thm thanh thot nh nhng. i u n y cng gi ng nh con ng i ang s ng trong cu c i ng tr c c th , t i l i d y y; nhng n u bi t h ng th ng v t ch th cng c th v t qua m i kh au tr n l y tr thnh m t b c qun t chnh nhn; ho c gi m t ng i Ph t T bi t t ng chn l.

T T ng T nh Tng

61

c tnh th hai Nhn qu d th i. Ngha l khng c m t loi hoa no khi ra hoa m hoa y khng t l, cnh m ch i tr thnh n c . Ch ring hoa sen, hoa y m c th ng t g c sen, khng tr c ti p t cnh sen, gi a l v hoa ring bi t. i u n y t ng trng cho nhn v qu khc nhau, khng cng lc. c tnh th ba Nhn qu ng th i. Khng m t loi hoa no v a ra hoa v a ra qu ; ch c hoa sen. Trong khi sen tr bng, gng sen phi by i sen v h t sen. y l c tnh c bi t ch c hoa sen m i c. c tnh th t L loi hoa tinh khi t. Loi hoa n y ch cng Ph t; ngoi ra khng dng lm nh ng vi c t m th ng; tuy r ng hoa y t bn nh n c ng pht sinh ra. c tnh th nm cng l c tnh cu i cng Hoa sen khng l loi hoa ong b m. Ong v b m hay tm cch ht m t cc nh y hoa khc; nhng c bi t hoa sen, khng l ni l li cho ong b m d dng n ht m t ni nh y hoa. c Ph t Thch Ca Mu Ni b o v i Ngi A Nan r ng: Nh ng chng sanh no nghe danh hi u c a c Ph t A Di m vui m ng tin t ng, d u cho l m t ni m d c lng h i h ng, nguy n sanh v n c y, t c c vng sanh v vo b c khng cn thoi chuy n, tr nh ng ng i no t o t i ng ngh ch v bc b chnh php. c Ph t b o r ng c ba h ng cc chng sanh c sanh v . - H ng sanh b c Th ng.

62

c Ph t Thch Ca Mu Ni

G m nh ng ng i xu t gia d t h n i d c, lm h nh Sa Mn, pht tm B , m t m c chuyn ni m Ph t V L ng Th , kim tu cc h nh, nguy n sanh l c qu c, th nh ng ng i n y lc s p lm chung, Ph t V L ng Th v cc Thnh Chng hi n ra tr c ng i y; ngay hnh gi theo sau c Ph t sanh v n c y. T hoa sen b y bu t nhin ha sanh, vo b c khng thoi chuy n, tr hu dng mnh, th n thng t t i. Th nn A Nan! Ngay trong i n y, ng i no mu n th y Ph t V L ng Th , hy nn pht tm v th ng B , tu cc cng c v nguy n sanh v ci n c An L c. Nh ng chng sanh c sanh b c Th ng n y l nh ng ng i c cn tnh i Th a, tin su nhn qu t i ph c, gi gi i lu t tinh nghim, k c tu s l n c s. Khi nh ng ng i n y s p lm chung th l p t c c c Ph t A Di v cc v Thnh Chng n n v Ty Phng C c L c v ha sanh t hoa sen bu. B c n y dnh ring cho nh ng ng i th ng cn, th ng tr. Ngha l sau khi nghe gio l c a c Ph t r i li n th c hnh v hi u bi t m t cch r rng, chnh xc; nn ng r ng m v tu t o nh ng ph c c h i h ng v ci T nh v i m t ni m nh t tm, khng c g hoi nghi n a. - H ng sanh b c Trung: Cc chng tr i, ng i trong cc th gi i kh p m i phng, nh ng ai h t lng nguy n sanh v n c y, m c d u ch ng th lm h nh Sa Mn, tu cng c l n; nhng nn pht tm V Th ng B , m t m c chuyn ni m Ph t V L ng Th , theo kh nng mnh lm cc vi c ph c c t thi n, vng gi trai gi i, xy thp c t cha, in kinh, t o t ng, cng d ng Sa Mn,

T T ng T nh Tng

63

treo phan th p n, dng hoa, t hng cng d ng Tam B o, dng nh ng ph c y h i h ng pht nguy n, nguy n sanh l c qu c. n lc lm chung, ng i y s th y ha thn c a Ph t, t ng t t sng ng i, khng khc chn thn Ph t V L ng Th v th y Thnh Chng hi n ra tr c m t, li n hnh gi theo sau ha Ph t vng sanh C c L c Qu c, b c b t th i, sau cng c, tr tu ng i y s nh b c Th ng. B c trung n y dng cho nh ng k trung cn trung tr. Ngha l nghe gio php c a Ph t thuy t r i th hi u; nhng ph i qua nhi u l n m i r ngha v khng ch ng nh p li n ph m v cao. y m ch cho nh ng ng i c cn tnh Ti u Th a. Tuy c gi gn gi i lu t; nhng tr ng vi c tu t o ph c c. Do v y khi lm chung ch c ha thn c a c Ph t A Di n nghinh ti p cng v i cc v B Tt Quan Th m v i Th Ch, a v c nh gi i C c L c, ngi b t th i v t tu ti p c ln b c Th ng. Nh ng ai l y Ph t m t l y, cng Ph t m t cnh hoa, t hng n dng ln cng Ph t; hay nh n n mang ti n ti, c a c i em dng hi n vo cha lm nh ng vi c ph c c nh in n kinh sch, xy cha, c t ng hay nh n n lm nh ng vi c nh xy d ng c u c ng, ng s, lm nh ng vi c t thi n, c u ng i v.v t t c u gi ng nh nh ng gi t n c ma ri xu ng t h khng, r i ch y ra ao h . Nh ng gi t n c y ti p t c ch y ra sng, r ch, su i v.v r i t ti p t c ch y vo bi n c . Ch khi no bi n c mnh mng v t n kia khng cn n c n a th gi t n c ban u kia m i khng c ngha. Cng c cng nh v y. T t c nh ng g chng ta hnh tr, gn gi , tu t o

64

c Ph t Thch Ca Mu Ni

v.v khng bao gi m t. Chnh ngi b t th i y v n lun ch a ng nh ng ph c c m chng sanh tu t o trong bao i nay v by gi m i c tch t l i nh v y. - H ng sanh b c H : Cc chng tr i ng i trong nh ng th gi i kh p m i phng, nh ng ai thnh kh n mu n sanh v n c y, gi nh ch ng th lm n i nh ng vi c cng c ph c thi n, hy nn pht tm V Th ng B , th ng b a chuyn ni m danh Ph t V L ng Th cho n m i ni m, mong c sanh v ci n c c a Ngi. N u c nghe nh ng gio php su xa, nn m ng tin theo, ch ng sanh nghi ng , th d u m t ni m, ni m danh Ph t y, nh lng ch thnh, mu n sanh l c qu c, n lc lm chung, ng i m ng th y c Ph t cng c vng sanh; cng c tr tu ng i n y k nh ng i b c Trung. Nh ng ai sanh v b c H n y u thu c v nh ng k h cn h tr. Ngha l c nghe gio php c a Ph t ; nhng nghe r i khng hi u v n u c hi u cng hi u sai. N u c nh ng thi n h u tri th c c n k nh c b o cho v nh l i l i l m, tin theo chnh php, th c Ph t s hi n ra trong gi c m ng c a ng i y tr c khi lm chung v a th n th c c a ng I y v c nh gi i Ty Phng C c L c. Nh ng chng sanh n y c th g i l nh ng ng i xu t gia ho c c s khng th c hnh ng n gi i lu t v lm ph c c khng nhi u; nhng n u c tm nh ngh n danh hi u c a c Ph t A Di , m t lng ni m Ph t, c u vng sanh v Ty Phng v c tm h i c i,

T T ng T nh Tng

65

x u h nh ng vi c lm xa; ng th i nh ng thi n h u tri th c g n nh c nh ni m Ph t v ng i y ni m theo. Nh v y m c m ng th y Ph t A Di tr c khi lm chung v sau c vng sanh. T ci H n y d n d n tu hnh tinh t n trong nhi u ti u ki p c sanh ln ph m v cao hn b c Trung cng nh b c Th ng. Nh ng chng sanh no c sanh v c nh gi i Ty Phng C c L c r i u khng b lu chuy n trong vng sanh t lun h i n a v c ph c bu g n c Ph t A Di cng nh cc v Thnh Chng ci nghe php. ci n y nh trong kinh A Di v kinh V L ng Th di n t t con ng i cho n c nh v t, th c v t v.v khng c lo i no l khng trn qu, c bi t. N u ni trong mun ngn ki p cng khng th k h t c nng l c t t i c a c Ph t A Di v do th n l c y bi n ha ra, t o nn nh ng cng c nh th trang nghim th gi i Ty Phng C c L c. c Ph t Thch Ca Mu Ni ti p n ni cho Ngi A Nan v Ngi Di L c nghe v nh ng vi c ci Ta B n y m con ng i th ng hay g p ph i nh: Ng i i quen thi t c nng n i, ch cng tranh ch p nh ng vi c khng u. S ng gi a c nh c, s kh k ch li t, con ng i l i sing em thn lo li u t chu c p. Khng lu n k trn, ng i d i, k ngho ng i giu, t nh n l n, t gi n trai, cng nhau ch bi t lo ki m ti n c a. D u c hay khng, cng ng m t ni m u t s u kh , ch t ch a lo ngh mi mi t lu ngy, b tm sai s khng lc no yn. C ru ng lo ru ng, c nh lo nh, tru ng a gia sc, c a ti n ti t , y ph c, u ng n, v t n y mn n l i cng cng nhau kh tm lo

66

c Ph t Thch Ca Mu Ni

l ng, t l ch t ch ng, ngh ng i bng lung, s u u s s t (Kinh V L ng Th , quy n h , trang 96-97). M c d u c Ph t ni khng sai m t i u no, khng d khng thi u m t vi c g. Nhng chng sanh i c nm tr c n y a ph n ch bi t s qu ch khng bi t lo cho nhn nn m i ra nng n i y. Cn B Tt th ng c l i, nhn no cng ph i lo tnh ton tr c khi th c hi n. N u th y r ng qu s khng thnh thi n th B Tt d ng l i t ci nhn lc ban u. Trong khi chng sanh v ngu si, m ng t ng, in o nn c mi b tri ln trong sanh t lun h i. C th ch t i, s ng l i nhi u ki p gy n v tr on v i nhau. N u khng nh lng t c a ch Ph t nh c Gio Ch ci Ta B n y hay c Gio Ch ci Ty Phng C c L c, m cc Ngi dng t l c v tha l c c u cho; nhng nhi u chng sanh v n cn cang c ng cha ch u tin su nguy n thi t sanh v th gi i C c L c y. c Ph t Thch Ca Mu Ni gi ng ti p v nm m i i c nh sau: Th no g i l nm m i i c, nm n i n au, nm s thiu t? V sao g i l tiu ha nm c, gn gi nm lnh, c sanh ph c c, qua kh i dng i v vo Ni t Bn tr ng th vnh vi n.

M i c th nh t: Loi tr i, loi ng i cho n cc gi ng cn trng b nh , khng m t loi no ch ng t o ra c nghi p. L n l n c p nh , m nh b p y u, cng nhau sanh gi c, tn h i gi t chc, n nu t l n nhau, khng o khng c, ch ng bi t tu thi n, v sau ch u cc tai ng hnh ph t, th n minh ghi chp khng st m y may, ch ng h n x k ph m t i c, do m c

T T ng T nh Tng

67

cc h ng ng i: Ngho nn, hn h , n xin, n my, c n ci ct, m, i c, cm, ng ng, ngu si, t c, cho n nh ng ng i kh p kh nh qu qu t. Cn ng i sang giu, ti cao h c sng, l do i tr c nhn t , trung hi u, ch a c lm lnh, nn c nh v y c Ph t Thch Ca Mu Ni sau khi gi i thi u 48 l i i Nguy n c a c Ph t A Di r i, Ngi l i ni v cc b c tu ch ng v quy n h c a kinh V L ng Th , c Ph t khng ng n ng i ch r cho chng sanh th y v sao ci Ta B n y l i l m i u b t t nh nh v y ? Th t l tng ph n v i th gi i Ty Phng C c L c. T t ng n y ch ng ph i l t t ng y m th , nng n i hay h d a chng sanh. y l nhn, y l qu , y l duyn kh i, y l s bi n i c a v th ng sanh di t v.v T t c nh ng i u n y khi cn s ng th cc v th n minh ghi chp r rng, khi ch t th nghi p c nh i ti n s hi n ra tr c m t nh ban ngy con ng i theo ch n nghi p i u thai. Nghi p c nh i ti n y gi ng nh chi c my i n t ngy hm nay; hnh nh, m thanh thu vo v pht ra nh dng i n cng nh s t o tc b m nt c a con ng i. D u cho cc d ki n c b xa i; nhng v t tch v n cn . Tr phi c nhn y bi t h i l i v ph i tin t ng ni l i th nguy n c a c Ph t A Di th m i c v ni c nh gi i An D ng, khng cn b lun h i kh au chi ph i n a.

M i c th hai: Ng i trn th gian, gi a o cha

con, anh em, v ch ng, ph n nhi u ch ng c n tnh, nhn ngha, tri v i l nghi. H u h t ch quen xa hoa dm d c, kiu m n d c ngang, m c tnh phng tng l a d i l n nhau, tm mi ng tri ng c. L i ni, ngh u

68

c Ph t Thch Ca Mu Ni

sai tnh th c. Ho c si m n nh b t trung, ho c a dua h m , ganh ght ng i hi n, ch bai i u thi n, hm h i ng i lnh m t cch oan u ng. Lm Vua lm Cha th ch ng cng minh, x d ng ti gian h lm qu y, h ng ti b t chnh c mu x o ng y. L i d ng th l c, ch p ng i ti. Lm vua khng chnh b dn khi d , b ri ng i hi n ch ng x ng nhn tm. Ti khi d vua, con l a d i cha, anh em, v ch ng, b n b quen bi t khi d i l n nhau, ng i ng i m lng ham mu n d c l c, gi n gi i, si m, mu n mnh n ng h u, mu n c th t nhi u, k trn ng i d i tm ai cng v y, n i tan nh m t m ng cng ch ng ng tr c nhn sau, l y n b con, b ng dng m b di t c h hng Ng i xa d y r ng:

n tnh t i u ng lm tc i h n lai th i cc t phi.

Ngha:

n tnh, nh chim chung m t r ng H ng l n n r i, m i t bay.

Tnh i cng gi ng nh th thi! Tuy r ng ni ch ng v , cha con, anh em hi u ngha v.v nhng m i ng i u xy d ng ring cho t ng c a mnh. N u t ng y khng c c ng c , vu t ve, che y th m i tnh c m xa nay xem nh b tan v . i u chnh y u th a mn lng ham mu n s c d c, danh v ng, a v m thi. Ngay nh c lm vua c r i cng cha cho l ; cn ph i thu tm quy n hnh, x d ng ti gian, lm h i c qu hng, h hng, t n c, no c nng tay.

T T ng T nh Tng

69

c Ph t ni ra vi c n y cch nay (2011) hn 2.500 nm l ch s r i; nhng m i y vo thng 10 nm 2011 n y l ch s cng l p l i gi ng nh nh ng g ni t ngn xa, khng sai m t m y may no. Nguyn l ng Gaddhafi th lnh c a x Libya thu c mi n B c Phi Chu. T lc 27 tu i b c ln a v vinh quang, n m quy n sinh st c n c d i tay mnh qua 42 nm cai tr ; nhng cng khng ch u nh ng quy n cai tr t n c cho ng i khc. Nn nh ng ti ng ni t do dn ch b t u ph n khng m nh v i h i ng ph i t n n lu vong c u dn t c mnh; nhng ng m t m c v n t ch i, c cha con dng h u mu n t th ni qu hng mnh v k t qu l ng b l c l ng khng c gi t ch t c hai cha con vo h tu n thng 10 nm 2011 v a qua. y l m t bi h c l ch s cho nh ng ai mu n h c nh ng i u t t v trnh nh ng i u x u. Tr c khi b li ra t ng c ng (tng ph n l i v i ngai vng ni ng c m quy n sinh st su t 42 nm qua); ng ta van ni ng i lnh l ng gi t ti v ti c r t nhi u ti n. n gi pht cu i i m i van xin th qu tr . V quy n l c v ti n b c u c i c m ng s ng c a mnh. Ph i chi tr c y ch ng vi nm ng tha t i cho nh ng ng i b ng hm h i, th ci qu ngy nay ng ta u c b h ng nh v y. C l ng ta ngh r ng: quy n l c s su t i bn ng v ng tin r ng: Cha truy n con n i, nn m i khng bung b nh ng quy n th nh v y. No ng u danh v ng, ti n ti, a v b ng ch c cng tan ra my khi. Nghe u ng cn ti n trong cc ngn hng ngo i qu c n 200 t la. N u ti n y em chia cho dn ngho th dn thng ng bi t m y. By gi ti n y

70

c Ph t Thch Ca Mu Ni

c a thin tr a m thi. Do v y ti n b c cng ch ng mua c m ng s ng c a con ng i. Ngy nay ch dn ch ng tr h u h t qu a c u n y r i. Cho nn nh ng ng i lnh o m t qu c gia nn th c vi c lm nguy c a sn h x t c quan tr ng hn l b n thn v a v c a mnh m i c. Ngy xa cc ch qun ch th ng hay ch trng: Dn Vi Qu, X T c Th Chi, Qun Vi Khinh. Ngha l: Dn l qu, t n c hng th hai, Vua l nh . Th m ngy nay ai ln lm vua c r i u cai tr ng c l i. Do v y m lng dn on than cng ph i. c Ph t d y ti p:

M i i c th ba: Ng i trn th gian cng nhau s ng g i; trong vng tr i t mnh mng v t n, m ng s ng con ng i th t l ng n ng i. Trn t nh ng ng i hi n ti thng minh, nh ng ng i l n tu i, qu phi kh giu; d i n nh ng k ngho nn hn h , ho c l nh ng k b i li t ngu ng, gi a n a l nh ng ng i t o nh ng nghi p d , h u h t m p nh ng i u x ng b y, nh t ng dm d t, phi n no ng p lng, giao h p n i, ng ng i ch ng yn. tham ti c gi , ch mu n v c, li c ng s c p theo thi t ngo i, chn ght v nh i l i t thng, hao t n gia ti, lm i u tri php
T Quy Sn trong vn C nh Sch c nh bo v s v th ng v m ng s ng c a con ng i r ng: Ng n th t nh ng, kh i nng tr ng c u. Ngha l cy bn b mi ng gi ng, h c th lu di chng?. Qu th t l nh v y. N u cy bm r bn mi ng gi ng th u c g l ch c ch n! Th nhng con ng i v s ng trong cu c i ng d c v ti, s c, danh, th c, thy n y

T T ng T nh Tng

71

nn qun i t t c nh ng s kh au x y n tr c m t r t nhanh. S ng ch ham vui dm d t, n i, giao h p, chn ght v nh r i i t thng v i nh ng ng i khc, lm cho gia nh m t h nh phc. Th nhng con ng i khng bi t d ng t i , l i cn t o ra khng bi t bao nhiu n i oan khin ch ng ch t thm n a; khi n cho nhi u ng i b b c bch kh no, c tr ng h p ph i d n n s t vong. N u con ng i bi t d ng, th ng i y s l ng i h nh phc mun i. Bi t d ng l i tr c nh ng th thch l bi t mnh. N u khng t bi t mnh th m i s thnh cng cng ch l gi t m m thi. S ham mu n v xc th t, v s c p n cng gi ng nh nh ng cn ng a. Cng gi th cng ng a. Ni nh Ngi Long Th , T S c a Trung Qun Lu n l c g ng ng a. Nhng quan tr ng l hy ng gi. ng ng a l ci nhn, ng gi l ci qu . Nhn v qu lun i bn nhau nh bng theo hnh v y. a ph n ai cng mu n v c v p, ti n nhi u nhng r i t t c nh ng lo i n y n cng ch l nh ng s v th ng, t m b , ch ng c g vnh c u trn th gian n y c . Ng i no c c hng trm v r i cng ch t m t mnh. Ng i no giu c hng trm t la, khi nh m m t xui tay no c ai mang theo c ng no! T t c ch l o nh c a cu c i.

M i c th

t: Ng i trn th gian ch ng nh

m y vi c n hi n lnh, l i d y b o nhau cng gy c nghi p. Ni l i hai l i, ni nng nguy hi m, ni sai s th t, ni l i thu d t, gim pha tranh u, ganh ght ng i lnh, ph ho i hi n s r i c . Ch ng hi u v i cha m , khinh l n b c Th y d y, th t tn v i b n b, khng m y khi thnh th t. Cho mnh l sang, ngh mnh

72

c Ph t Thch Ca Mu Ni

l l n, ni mnh c o, hnh ng ngang tng, c y th c y oai xm l n k khc, ch ng hay ngh xt, lm c khng th n, mnh m nh kh e, mu n ng i cung knh, ch ng s t tr i, ch ng s th n minh, ch ng kh ng lm lnh, t do ng o ngh . T ng mnh s ng lu, khng lo khng s , th ng c m lng ng m n kiu cng nh ng c nghi p y tr i th n ghi bi t. Vi c lm ph c, tch t c cho mnh v cho i sau th t ng i lm; nhng tch ch a ti s n c a c i th nhi u. Tuy v y ch ng bi t lm vi c t thi n. Mu n c nhi u ti n c a th ph i t o ra mu n y ch c n , ni d i, ni g t v m i l i mu n thu vo mnh, khi n cho ng i khc ph i kh au m mnh u ng n. C cho mnh l giu c, n trn ng i tr c, ni nng hung hn, v ngh mnh l ng i c quy n c th v.v R i ngh mnh m nh kh e su t i, s ng lu ch ng s nhng ng u cn v th ng l i p n, khi n cho t t c t c bi n thnh khng v nh ng ci khng l i bi n thnh c. l ti n ti, c a c i, gi p, r u ngon v nh ng t i l i tuy ch ng th y nhng tr thnh hi n th c. o Ph t l o v th n, v khng ch p m t v Th n no t o ra v tr n y v c quy n ban n ging h a cho m i ng i, nhng cng c th g i o Ph t l o Siu Th n. V o Ph t ch p nh n nh ng v Th n khc hi n h u trong th gian n y, nh trong Kinh Php Hoa hay nhi u kinh khc c Ph t d y. M i v Th n hay cc v Tr i c nhi m v ghi l i nh ng ph c c v l i l m c a m i chng sanh theo , sau khi m ng chung s tr nghi p. V khng c nghi p no vay m ch ng tr . V l khi c nhn, t ph i sanh ra qu , d u cho qu y n nhanh hay ch m.

T T ng T nh Tng c Ph t d y ti p:

73

M i c th nm: Ng i trn th gian bi ng l d t d a, ch ng ch u lm lnh, s a mnh tu c, b b c a nh, v con i rch, kh n kh quanh nm, cha m rn d y tr l i gi n d , tr n m t tr treo, ni nng b t ha, ch ng tri ph n ngh ch, ch ng khc oan gia, ch ng b ng tuy t t . L y, cho v php, m i ng i chn ngn, ph n b i ngha, khng lng bo b p n. Ngho nn tng thi u ph c h i ch ng c, ua chen ginh gi t, phng tng chi b i. Ti n gian xoay x , tiu pha lng ph, say m r u th t, n u ng v ch ng, lung tu ng phng ng, b ng b nh ngang ng nh, ch ng bi t ph i qu y, ch ng k tnh ng i, c ng b c d c tnh, c hi p k y u, th y ng i lm lnh ganh ght ph ho i, khng l khng ngha, ch ng ng ngng ai, t ng mnh hi u bi t, can d y ch ng nghe. Su dng b con, k c ng i khng ch ng c n . Ch ng ngh cng n cha m , ch ng cn tnh b n ngha Th y. Tm th ng ngh c, mi ng th ng ni c, thn th ng lm c, cha t ng c m t i u lnh. Ch ng tin Thnh hi n, ch ng tin Ph t Php, ch ng tin tu hnh c th ch ng o, ch ng tin ch t r i th n th c ti sanh, ch ng tin lm lnh g p lnh, lm d g p d . Mu n gi t Thnh hi n qu y r i Tng Chng, mu n h i cha m , anh em quy n thu c, n i b con gh t m on ght, mong ch t cho khu t
Khi sinh ra cu c i n y, b t c ai trong chng ta ch ng mang theo m t i u g, ngo i tr nghi p l c v i hai bn tay tr ng. R i l n ln thnh danh, thnh ti, thnh ng i v t o ra khng bi t bao nhiu l kh n n nh b t hi u v i m cha, khng trung thnh ngha ch ng v , khng t o ch tn cho b n b, thn h u,

74

c Ph t Thch Ca Mu Ni

khng lm lnh lnh d , khng c tm thng chng sanh. Nhng n u c, h u nh l c nh ng i u t h i. V d nh b t hi u v i cha m , Th y T , ng ngh ch tri v i anh ch em; t o ra s nghi ng gi a v ch ng v ng i thn, lm cho nghi k ch ng bng nhau L i cn ch ng tin t i ph c nhn qu bo ng. Ch bi t i n y v khng tin s ti sinh i sau; nn tha h d i tr v t o ra t i c. L i tm cch gi t ch t nh ng b c Thnh hi n v Tng Chng, nh ng ng i c t i ly gia s ng i t nh th c. i khi cn mu n gi t h i c cha m , anh em, v ch ng, b con quen thu c n a nh v y ci i c a th gian ch l ci i c i u ki n v ci i mang n s kh au. c Ph t cng th ng d y r ng: Ng i lnh lm vi c lnh, i t ni m vui n y n ni m vui khc; gi ng nh i t sng vo sng. Cn k d lm d nh t kh n y n kh kia, t bng t i b c vo bng t i. Nh ng vi c nh v y c ai bi t chng ? c Ph t d y ti p: Th gian nh v y, th t ng thng xt! Ph t dng th n l c di t c, khuy n thi n, lm cho chng sanh b la ngh qu y m vng gi gi i, chm lo hnh o. Y l i Nh Lai ch d y, sau s qua kh i dng i v ch ng Ni t Bn. Ch Thin, nhn dn i n y, i sau c nghe nh ng l i trong kinh Ph t ni, hy nn suy ngh v g ng sing nng, theo l i kinh d y, ch nh n thn tm, ng i trn lm lnh, c xu t k d i, rn nh c l n nhau. M i ng i ph i t gi v ng tm , tn tr ng b c Thnh, qu knh ng i hi n, t bi nhn i, c u nhn th . i v i nh ng i u Nh Lai rn nh c, ch c xem th ng ph b , hy c u thot kh i dng m, nh g c t i c c a s s ng ch t, ra kh i c nh kh au v l ng,

T T ng T nh Tng

75

v m i lo s a ba ng c. i n y cc ngi c n nn gieo tr ng r ng ri c i c, ban b n hu , gi gn c m gi i, nh n nh c, tinh t n, thi n nh sng su t, gio ha l n nhau. T mnh tu c v gy thi n nghi p, gi tm gi ng n chn th t. D u m t ngy m t i ni n y trai gi i thanh t nh, cng c cn hn ci an l c lm lnh n m t trm nm. T i sao v y ? V ci Ph t kia v tri t nhin, t t c u cng ch a nhm thi n nghi p. M t i u c nh gi ng nh t tc cng khng h c. Chn th t tu m i ngy m t i ci n y, cng c tr i hn Ph t qu c khc tu thi n ngn nm! L do l v ci n c Ph t khc a s lm lnh, hi m c ng i t o c, ph c c chiu c m m t cch t nhin, khng c nguyn do gy c nghi p. Ch c ni n y y d y i u c, ch ng c t nhin, ton nh ng gian kh tm c u ham mu n v l a d i nhau, khi n n i con ng i thn tm lao nh c, u ng ng n c, r i c nh th m chm lm c, cha t ng ngh ngi c Ph t Thch Ca Mu Ni ci th gian n y, ch u kham nh n v i chng sanh t i y, khng bi t d ng bao kh nh c. Ngi ni ra nh ng i u lnh, v ch ra nh ng n o c; m c ch l lm cho chng sanh b c lm lnh, c i t quy chnh. Do v y Ph t v chng sanh m dng th n l c di t c, khuyn lm vi c lnh, gi gi i n chay, sing nng hnh o; nn m i khuyn nh c, tu t nh t m t ngy m t m Bt Quan Trai gi i thanh t nh ni ci Ta B n y th cng c cn nhi u hn ci Ty Phng C c L c. V sao v y ? V ci y vi c thi n d lm v h u nh khng c vi c c. Cn ci n y vi c lnh kh lm, vi c c l i y d y; n u c ai pht nguy n tu thanh t nh m t ngy m t m qu l i u hy

76

c Ph t Thch Ca Mu Ni

h u. N u c ng i con trai lnh, ng i con gi t t no chn th t tu trong 10 ngy m ci n y th cng c cn nhi u hn g p ngn l n t i cc n c Ph t khc. V l nhn dn c a cc ci Ph t khc ch thu n lm vi c lnh, ch ng c ai t o ra c nghi p. Do v y h c nhi u ph c c, l chuy n bnh th ng. Cn ni ci n y ai cng chm lm c, qun vi c lnh m cn c ng i thi n lng tu trong 10 ngy m nh th , khng ph i l vi c d dng. Do v y c Ph t m i tn thn nh ng ng i t o ra thi n nghi p ngay t i ci n y l v y. Sau khi nghe nh ng l i thi n lng v h u qu c a nh ng vi c c nh th , Ngi A Nan c mong ch c Ph t V L ng Th phng quang soi sng chng sanh trong m i phng ci n c. c Ph t A Di ty nguy n c a Ngi A Nan, Ngi Di L c phng quang. T t c i chng u hoan h . Cc v Tr i, cc v Chuy n Lun Thnh Vng u ch ng qu A Na Hm, cc v T Kheo h t s ch m l m, tm sng t . Cc v B Tt ch ng qu b t thoi

T T ng T nh Tng

77

C.- T T ng Kinh QUN V L NG TH

Ch qun y c ngha l Thi n nh, suy t, nh ngh v V L ng Th t c l danh hi u c a c Ph t A Di . c Ph t Thch Ca Mu Ni ni kinh n y t i ni Linh Th u ni thnh Vng X thu c x Ma Ki t , tr c ti p cho Hong H u Vy Hy v Ngi A Nan cng nh 1.250 v T T Kheo nghe. Nguyn nhn c Ph t ni kinh n y l v l A X Th con mnh nghe l i d d c a B t a giam cha mnh l T n B Xa La vo ng c th t c p ngi. Khi c Vua trong t, c c Ph t ch d y cho php tu Bt Quan Trai; nn gi pht lm chung, Vua c sanh Thin. Trong th i gian nh vua trong lao ng c, khng ai c php n thm, ngo i tr Hong H u Vy Hy. C m i l n thm nui, B t m g i s ch s v thoa b t ln tc mnh, khi vo ng c, b nh l a qun canh d dng, v khng bi t b c mang theo th c n cho ch ng mnh. Th i gian tri qua lu; nhng c vua v n cha c d u hi u no suy y u, v khng cho cung c p th c n h ng ngy. A X Th h i qun canh ng c v c tu l i t t c s tnh nh trn; nn A X Th r t gi n d v mu n gi t ho c giam gi c m mnh n a; nhng nh nh ng v i Th n can ngn r ng: Xa nay c nhi u ng i con c p ngi vua xng vng, ch t

78

c Ph t Thch Ca Mu Ni

ai gi t hay giam m mnh th a mn lng mong c. Do v y A X Th tha cho m mnh. M t hm Hong H u Vy Hy k l i chuy n xa cho A X Th nghe r ng: Ngy xa vua cha T n B Xa La cng thng A X Th l m. V nh c l n A X Th b b nh ung nh t y ng i. Vua cha T n B Xa La s con mnh b au nn dng chnh mi ng mnh ht t t c nh ng ch t mu m y vo mi ng, khi n A X Th chng lnh b nh. Khi nghe cha d t cu chuy n, A X Th ng lng tr c n, sm h i l i l m v cho qun lnh m c a ng c th cha mnh ra; nhng than i! Lc y vua T n B Xa La bng h v nh tu gi i Bt Quan Trai theo l i Ph t d y; nn ng thc ha sanh thin v ch ng qu D Lu. Hong H u Vy Hy th y cu c i n y qu kh au, s ng ch ng ki n nh ng i u nh v y; nn b c khi lm chung mu n sanh v m t th gi i khc; khng mu n tr l i th gi i n y ch ng ki n nh ng kh au s u l y nh th n a. c Ph t t nh ni Linh Th u bi t c tm c a b; nn dng ho quang chi u soi t t c cc c nh gi i. Cu i cng b ch n th gi i Ty Phng C c L c c a c Ph t A Di vng sanh. y l m t cu chuy n c th t, m t cu chuy n l ch s , c th t m t tri u i nh th , m t ng vua nh th cng th i v i c Ph t Thch Ca Mu Ni; nhng kinh n y ch cn b n vn ch Hn ch b n ti ng Ph n l i khng cn; cho nn nhi u nh ch gi i kinh i n sinh tm nghi ng ; nhng ring v i ti, tc gi quy n T T ng T nh Tng n y khng nghi ng g c . C l v nguyn b n ch Ph n c hnh thnh tr c v sau Ty l ch khi em sang Trung Hoa d ch Hn vn r i, b n chnh b th t l c.

T T ng T nh Tng

79

Cn t i qu hng n sau n y b H i Gio thiu h y t t c nh ng kinh i n c a Ph t Gio; nn nguyn b n khng cn tm l i c n a. y l l do c th kh tin chng? Ring Ph t Gio T nh do Ngi Thn Loan ch trng vo th k th 13 t i Nh t th quan ni m r ng: Nh ng ng i c nh A X Th , V No, Da X v.v n u h quy t tm ph n t nh, th chnh s sm h i bi t tm qu y mau ch ng o hn l nh ng ng i bnh th ng v Thn Loan c m t l i nhn khc l: Ph t tm cho nh ng ng i c tr c c ng i hi n. Qua cu chuy n m t ng i m c 3 ng i con; trong khi 2 ng i con u pht tri n bnh th ng th ng i m t lu tm; ng i con th 3 b nh ho n, au y u th ng i m thng hn. y l m t k t lu n c o c a Ngi Thn Loan so v i t t ng c a nh ng Tng Phi khc. Ngi nh m vo t t ng c u chng sanh, nh c Ph t c u B t a trong kinh Php Hoa hay A X Th trong kinh V L ng Th . T t ng k ti p l t t ng nh th n l c c a c Ph t Thch Ca m b Vy Hy th y c c nh gi i Ty Phng C c L c; n u ring ch t l c c a b, b ch th y c nh kh chung quanh vy b a mnh m thi. L i chnh nh cu Ph t hi u A Di m 16 php qun b tm c sau n y khi lm chung s c sanh v . c Th Tn b o b Vy Hy r ng: Nay ngi bi t chng? Ph t A Di cch y khng xa, ngi hy bu c ni m xem k n c y, l t nh nghi p thnh. Nay ta v ngi ni r ng cc d , cng t t c phm phu i sau, nh ng ai mu n tu t nh nghi p, c sanh v ci C c L c Ty Phng.

80

c Ph t Thch Ca Mu Ni

Trong kinh A Di , c Ph t Thch Ca Mu Ni cho Ngi X L i Ph t bi t r ng: Ci y cch th gi i Ta B n y c 10 v n c ci Ph t, ni c c Ph t A Di hi n ang thuy t php. Cn ni kinh Qun V L ng Th n y l: Cch y khng xa; ngha l ch trong m t ni m nh ngh v xem xt. Do v y kinh n y ng i u M g i l kinh Thi n nh v c A Di . Mu n sanh n c y, ph i tu 3 ph c: - Ph c th nh t l: Hi u d ng cha m , vng th Th y d y, t tm ch ng gi t, tu m i thi n nghi p. - Ph c th hai l: Th gi ba php quy y Tam B o, cc gi i c m, khng ph m oai nghi. - Ph c th ba l: Pht tm B , tin su nhn qu , c t ng kinh i n Phng ng i Th a, khuyn ng i khc tu. Ba i u nh v y g i l T nh Nghi p. (Kinh Qun V L ng Th , trang 160). Ci ph c c a ng i con hi u h nh l ph ng d ng cha m khi cn s ng cng nh khi v gi. c Ph t ch ng t ng d y r ng: Ai bi t knh th cha m l knh th Ph t. Cha m l hi n thn c a v Ph t t bi, n u hai ng sanh thnh y m ta b t hi u, th ai s l ng i c hi u v i b n thn mnh v sau n y. V gieo nhn no s g p qu n y; khng i n y th i khc, khng lc n y th lc khc ph i g p qu bo y. Th y d y ta l nh ng ng i mang n cho ta s hi u bi t v tr tu m ta khng bi t vng l i th c hnh theo th trn th gian n y cn g cao xa hn n a ? L m t con ng i d u xu t gia hay t i gia, ai ai cng c Th y d y trong o v Th y d y ngoi i. H

T T ng T nh Tng

81

l nh ng ng i m ph m, gip ta r ng i n c b c. T c ng Vi t Nam c cu: Khng Th y m y lm nn l v y. L con ng i, a ph n lng t l i t; tri l i tm a st h i chng sanh l i nhi u. Do v y c n ph i th hi n lng t bi i v i t t c chng sanh cng nh tu m i nghi p lnh nh: Khng st sanh, khng tr m c p, khng t dm, khng ni l i i chi u, khng ni l i thu d t, khng ni l i hung c, khng ni d i, khng tham, khng sn v khng si. C nh v y m i x ng ng l m t hnh gi bi t tu nhn. L m t chng sanh bnh th ng bi t lm vi c thi n khng cha , m c n ph i quy y Tam B o Ph t, Php, Tng v gi gn nh ng gi i c m do Ph t ch . Gi i nh hng ro ngn ng a nh ng t i l i v t b t c lm v n g, chng ta cng suy tnh k cng tr c khi th c hi n. L ng i xu t gia c c 3.000 oai nghi t h nh. Ring Ph t T t i gia cng gn gi nh ng oai nghi cn b n khi i, ng, n m, ng i. Khi quy y th gi i r i li n kh i tm lm vi c thi n lng, t o ra nh ng ph c c cho mnh v cho ng i, i n y cng nh i sau. i u quan tr ng l nh ng vi c lm y ph i thu n v i nhn qu v tr t ng cng nh tin su nh ng kinh i n i Th a. N u m t ng i tin nhn qu m khng tin nh ng l i d y c a Ph t ho c ch T ; nh v y cng cha ph i l c lng tin su r ng. T m i khuy n khch nh ng ng i khc cng pht tm tu h c. c Ph t Thch Ca Mu Ni b o Ngi A Nan v Hong H u Vy Hy r ng:

82

c Ph t Thch Ca Mu Ni

Hy lng nghe! Lng nghe! V kho ngh nh . Nh Lai ngy nay v cc chng sanh th i i sau n y b gi c phi n no b a vy lm h i, m gi ng ni v php tu t nh nghi p. Lnh thay Vy Hy, h i vi c r t hay! Th gi A Nan ng hy ghi nh , r ng v m i ng i tuyn ni l i Ph t. Nh Lai ngy nay d y Vy Hy v cc chng sanh trong i sau n y qun t ng th gi i C c L c Ty Phng. Nh l c c a Ph t, s c nhn th y ci thanh t nh y, nh c m gng sng, t th y m t mnh, th y ci n c y c c vui, m u nhi m, tm sanh hoan h , ngay li n ch ng v sanh php nh n. Con ng i ngy xa cha ti n b , khi cn n lng l th t p h p ni ni r ng, sn th, o c n s ng. Di chuy n t g n n xa, sau tr thnh dn du m c. n th k th 15, 16 con ng i vn minh hn, bi t i thuy n trn bi n; r i v t i dng n thm nh ng l c a khc trn qu a c u n y. Cho n th k th 21, con ng i h u nh hon ton chinh ph c c thin nhin. Ng n ni Everet dy Hy M L p Sn t i n cao 8.848 mt cng c ng i leo n nh. Nh ng su nh t c a bi n cng c my mc d tm. R i l nh bu t nh Nam, B c C c; ni ng quanh nm su t thng m cng c nhi u ng i m o hi m n . Khng nh ng th , ngy nay ng i ta cn dng nh ng chi c my bay kh ng l ch 500 n 700 ng i bay trn khng trung v h cnh an ton t i cc phi o. Nh ng vi c nh th , n u cch y 3, 4 trm nm v tr c m thnh t u th ch c loi ng i cn ng c nhin hn n a v loi ng i thu y ch c r ng khng bao gi ngh n vi c c a b n nm trm nm v sau n y nh v y.

T T ng T nh Tng

83

Ngay th i i m n y (2011) ng i ta t chn ln cung trng v cc v tinh t khc. T t c nh ng ni y u c s s ng v u c nh ng sinh v t t n t i nh ng ni kia. T t c u l nh khoa h c v nh ng nh Bc H c khm ph ra. Th n thng c a h l nhin li u d u h a, kh t. Nng l c b o h cho h kh i ri ra ngoi khng kh l v my bay hay phi thuy n lm b ng thi c, hay ch t uranium v.v Nh v y chng ta c th tin c r ng nng l c c a c Ph t Thch Ca c th thu tm th gi i Ty Phng C c L c nh l i v sng nh t m gng Ngi A Nan v Hong H u Vy Hy trng th y c. ng th i v i tha l c c a c Ph t A Di , Ngi c th mang nh ng chng sanh c lng tin t ng v ci n c c a Ngi sau khi lm chung mu n sanh v . y l b n nguy n l c c a c A Di v oai l c c a c Ph t Thch Ca Mu Ni v y. c Th Tn b o b Vy Hy r ng: Ngi v chng sanh ph i nn chuyn tm, bu c ni m m t ch , t ng ni Phng Ty. T ng nh th no ? Cch t ng y l: - B t c ng i no, n u ch ng ph i k sanh ra m, hay ng i m t sng, u th y hnh nh m t tr i s p l n. Nn kh i t ng v m t tr i l n. Ngoi xoay h ng Ty, xem cho k ch m t tr i s p l n, gi tm ng v ng, ch ng cho di ng, th y m t tr i l n nh ci tr ng treo. Th y m t tr i r i nh m m t, m m t u th y r rng.

84

c Ph t Thch Ca Mu Ni nh t Qun T ng

Trn y g i l: Php qun th M t Tr i.

M t tr i mang nh sng t o ra nng l ng chi u r i xu ng qu t n y. Khng bi t bao nhiu sinh linh c n nh n t tr ng v gi n y. N u khng c m t tr i s i m, cy c i s khng m ch i, n y l c n hoa, mang hng s c n cho i. M t tr i khng m c th qu t s l nh d n. Cho nn m i sinh linh ch trong m t v tr n y , ng v s c n s hi n h u c a m t tr i. Trong kinh Ph t d y: C nh ng th gi i c m t m t tr i, c th gi i c hai m t tr i, c th gi i c ba m t tr i v ngay c c nh ng th gi i c n b y m t tr i. Nh v y nng l m. Nh ng chng sanh no s ng ch c ph i ch u ng nng ch t ng i i c. C l h l nh ng ng i c da th t b ng ng hay b ng s t thp m i ch u ng c ni y. Trong m y th k qua, ng i ta o su vo lng t v bi n c tm nhin li u v cung ph ng ti n nghi cho con ng i. By gi th d u h a s p c n ki t n ni r i; nn ng i ta b t u h ng hi gi t o ra nng l ng v nhi u n c vn minh ngy nay trn th gi i ang t o ra i n nng b ng cch thu nh sng m t tr i vo t m cch nhi t v t nng l ng n y s gip cho con ng i nh ng ti n nghi c n thi t trong i s ng h ng ngy. Ring vi c qun ni m v bu c ch t t t ng khi m t tr i l n v gi nguyn hnh nh y trong tm m c Ph t d y cho b Vy Hy nh m lm ch tm mnh, khng cho m t v t g xen vo v t t ng y l t

T T ng T nh Tng

85

t ng chnh nh. Khi t t ng nh th c th lm ch chnh mnh v th gi i. K qun t ng n c, th y n c lng trong, cng ph i r rng khng ngh g khc. th y n c r i, nn t ng bng gi, th y bng chi su t t ng nh lu ly. T ng n y thnh r i th y t lu ly, trong ngoi chi su t, d i c trng vng, kim cang b y bu t lu ly, trng ny tm phng, c tm gc, m i m i phng di n trm bu t o thnh, m i m i chu bu hng ngn nh sng, m i tia sng c tm mun b n ngn mu s c khc nhau chi t lu ly, nh hng trm tri u m t tr i chi l i, nhn khng th xi t. Trn t lu ly, l n m c hong kim xen k l n l n b i khu b y bu, phn ranh h n hi. Trong m i chu bu c nh ng tia sng nm trm mu s c, tia sng nh hoa, l i nh trng sao l l ng h khng thnh i sng chi, l u cc v vn b i hng trm th ng c bu h p thnh. Hai bn lu i, m t no cng c trm c trng hoa, v l ng nh c kh dng trang nghim. Tm th gi mt t nh sng ra khua nh ng nh c kh, di n ni nh ng ti ng kh , khng, v th ng, v ng v.v Trn y l php qun t ng bng gi, l qun th hai. T n c ng thnh bng, t bng t o thnh lu ly v trm ngn bu v t ch l qua cch qun chi u c a t thn. Khi n c ng thnh bng cng gi ng nh m t t ch a ng nhi u c a qu v nh ng chu bu y c chi u sng b ng nhi u mu s c khc nhau, gi ng nh m t tr i chi u vo .

86

c Ph t Thch Ca Mu Ni

T m t lu ly y pht sinh hng trm ngn lo i hoa v trng sao. Gi mt th i n t o thnh nh ng m thanh vi di u ha ln nh ng m thanh c a t php n v.v Nh ng i u n y th ng nh t b Hong H u Vy Hy khng th y c trong cung i n c a b. M c d u cung i n thnh Vng X y l m t cung i n n i b t so v i cc cung i n khc ng th i; nhng b th y n c v n l n c, ch ch ng c g l . By gi c Ph t t o cho b c c h i qun t ng v bng gi m t cch t m nh v y c l b qun i nh ng n i s u kh bi ai v ch ng, v con v ch ch tm vo m t v t, m t ni, b ch cn l i vi c qun t ng m c ch t o s thnh t u cho ni m tin v kh nng c th t c c a b trong hi n th . T ng n y thnh r i, qun t hnh bng cho th t t r, nh m m t, m m t khng cho tan m t, tr khi n ng , ngoi ra lun lun nh nh ng s trn. Ng i t ng c v y g i l th s th y t c a ci C c L c. N u ch ng Tam Mu i, th y t ci y t r h n hi, khng sao ni . Trn y l php qun t ng m t t, l qun th ba. Khi qun n c v bng tr thnh lu ly nh ci C c L c r i th ngy m khng d ng ngh , lc no cng tm tm ni m ni m nh th , ch tr khi i n v i ng . Nh v y ni m ni m lin t c cho n khi ch ng c Tam Mu i hi n ti n ngha l chuyn tm ch m t ch , khng tan lo n m ph i gi cho tm an tnh, tr ng thi n y g i l Tam Mu i. Khi t n tr ng thi Tam Mu i th li n pht kh i tr tu m khai ng chn l, v th khi dng Tam Mu i n y tu hnh m c c nh gi i

T T ng T nh Tng

87

Ph t th g i l Tam Mu i pht c ho c pht nh. Khi qun nh v y v t nh th lu ngy tr nn thu n th c th t ng trn d i t lu ly y l th y t th s ci Ty Phng C c L c. Ph t b o A Nan: ng nh n l i Ph t, v cc chng sanh mu n c thot kh trong i sau n y, m ni v php Qun t trn y. N u qun t ng c php qun t n y l s tr nh ng t i kh s ng ch t, tm mi c ki p, sau khi b thn quy t sanh ci T nh, tm c khng nghi. Kh i qun nh th g i l qun ng, n u nh qun khc, l qun sai l c. Ph t b o A Nan v Vy Hy v php qun cy bu. Php qun n y di n t cy c i c nhi u cnh l p , mu s c nh pha l t a ra nh sng h ng, xanh v c nhi u l p l i bao ph . Trn l i y c cung i n c a cc Ph m Vng. Nh ng nh sng trn cy y chi u ra nh hng ngn m t tr i, m t trng ang hi n h u. Trn cy y l i c nh ng qu bu nh nh ng chi c bnh c a Tr i Thch v nh ng nh sng y ha thnh phan ph n v nh ng l ng bu. Trong nh sng y chi hi n nh ng Ph t s c a ton ci i Thin v m i phng ci n c c a cc c Ph t cng hi n trong y. Khi qun t ng v cy bu n y, ph i qun t thn cy, nhnh cy, l, hoa u ph i r rng. y l php qun th t. nh sng ci gi i Ta B n y lun gi i h n v c phn chia ra ngy v m; nhng nh sng ci Ty Phng C c L c th lun lun ti mt, chi u sng d u dng khng ngn ng i v ch ng phn bi t ngy m;

88

c Ph t Thch Ca Mu Ni

nn nh ng chng sanh c sanh v c c m gic hon ton an l c c s ng trong c nh gi i thanh t nh gi i thot y v i v l ng B Tt v cc thi n h u tr th c ci y. K nn t ng n c, mu n t ng n c th: Qu c C c L c c tm ao n c. M i m i ao n c b y bu t o thnh, ng c y r t nhu n nhuy n, t nh ng chu cha Nh sanh ra, chia lm 14 chi nhnh, m i nhnh c mu b y bu tuy t p. Thnh ao vng rng, d i thnh c ch t kim cng nhi u mu lm ct tr i y. Trong m i dng n c c su mi c hoa sen b y bu, m i m i hoa sen trn tr a cn i, m i hai do tu n, n c Ma Ni y ch y rt gi a hoa, theo c ng ln xu ng, ti ng n c tuy t v i, di n ni nh ng ngha kh , v th ng, v ng, cc Ba La M t, l i khen th ng t t c a cc c Ph t. Chu cha Nh v t ra s c vng, nh sng vi di u, nh sng ha thnh chim bu trm mu ht ti ng l nh lt, th ng khen ni m Ph t, ni m Php, ni m Tng. l php t ng N c Tm Cng c v l php qun th nm. N c tm cng c t c l n c c tm th cng c th th ng. Bn ci T nh c a c Ph t A Di c ao tm cng c, ch a y n c tm cng c trong. Tm cng c th th ng c a n c trong ao l: L ng trong, s ch mt, ng t ngo, m m nh , th m nhu n, an ha, tr i kht, nui l n cc cn (Ph t Quang i T i n trang 438). Trong m i dng n c ch y nh th c c h ng c c hoa sen b y bu v m t n c Ma Ni ch y rt vo hoa

T T ng T nh Tng

89

l n p kia v ti ng n c y cng di n ni c tam php n v kh , v th ng, v ng v ngay c ngha c a Bt Nh Ba La M t n a. Cc c Ph t u ng i khen, ng th i nh sng t i cng ha thnh chim bu ca ng i, tn th ng ng i hay nh n ba ngi bu. Ci n c C c L c ton s qu l . Trn m i khu v c c nm trm c l u gc chu ng c. Trong l u gc y, v l ng ch thin tr i nh ng nh c tr i. L i c nh ng nh c c l l ng trn khng nh c ph n tr i, khng ai tr i khc m v n m vang, trong nh ng i u nh c u ni v vi c ni m Ph t, ni m Php v ni m T Kheo Tng Trn y l php qun t ng T ng Qut, l qun th su. Qun T ng Qut n y g m c t, cy, ao, l u bu v.v y chnh l c nh gi i Ty Phng C c L c ni c Ph t A Di ang lm gio ch . Nh c tr i t nhin ngn vang v nh ng m i u y cng bi t nh ngh n ba ngi Tam B o. y chnh l do nng l c c a c Ph t A Di ha hi n v y. Khi c Ph t Thch Ca Mu Ni ch by cho Hong H u Vy Hy qun n th th y c Ph t V L ng Th ng gi a h khng, Ngi Quan Th m v c i Th Ch, hai v i S ng h u hai bn, nh sng r c r , khng sao nhn r, hng trm ngn s c vng Dim Ph n cng khng th snh. B Vy Hy c th y c Ph t V L ng Th r i, l y xu ng st t v b tha r ng: Knh b ch c Th Tn! Nay con v nh th n l c c a Ph t m c nhn th y Ph t V L ng Th v hai v

90

c Ph t Thch Ca Mu Ni

B Tt, chng sanh i sau lm th no qun Ph t V L ng Th v hai v i S . c Ph t ch b o b Vy Hy v vi c qun t ng ta sen bu c a c Ph t A Di . i sen n y c v l ng cnh sen v m i cnh sen t a ra v l ng nh sng v nh ng nh sng y t o ra nh ng mu s c vng rng v m i tia nh sng nh v y u t a ra nh ng nh sng l . y l php t ng Ta Sen bu, g i l php qun th b y. Mu n qun t ng Ph t V L ng Th th: Tr c ph i t ng t ng. Nh m m t m m t th y m t t ng bu, mu t ng nh mu vng Dim Ph n, ng i trn hoa kia. Th y t ng ng i r i th m t hu s m t r rng. Th y ci C c L c b y bu trang nghim: t bu, ao bu, hng l i cy bu, mnh bu, cc tr i bao ph ln trn cy, cc mnh l i bu y trong khng gian. Th t s nh th r t r rng, nh th y ln ch ni lng bn tay. Ti p n qun hoa sen l n bn tri c a Ph t A Di ; ni c Quan Th m B Tt ng i v m t hoa sen l n bn ph i c Ph t, c c i Th Ch ng i. Khi t ng n y thnh, t ng Ph t v B Tt u phng quang minh, quang minh mu vng soi nh ng cy bu. D i m i cy bu u c ba hoa sen. Trn cc hoa sen, u u cng c m t c Ph t, hai v B Tt kh p ci n c y. N u t ng c nh v y s th y c V L ng c Ph t A Di v v l ng Quan Th m cng i Th Ch B Tt. Khi t ng c nh v y r i th hnh gi s nghe c n c ch y, nh sng, t t c cy bu, chim

T T ng T nh Tng

91

chc u di n php m u. Khi nh p nh hay xu t nh u nghe c di u php. Trn y l php qun t ng hnh t ng, l qun th tm. Ph t b o A Nan v b Vy Hy: . . . A Nan nn bi t, Ph t V L ng Th , thn nh trm ngn mun c mu s c vng Dim Ph n ci tr i D Ma, thn Ph t cao v i, su mi mun c s na do tha h ng h sa do tu n, t ng sng b ch ho gi a i lng my xoy trn u n l n v pha bn ph i nh nm Tu Di. M t Ph t v nh n c b n bi n l n, xanh tr ng r rng. Cc l chn lng tun ra nh sng nh ni Tu Di. Vng nh sng trn ni thn Ph t, l n nh trm c i thin th gi i. Gi a vng nh sng c trm v n c na do tha s ct sng H ng cc v ha Ph t, m i m i ha Ph t c ng v s B Tt ha hi n theo lm th gi . Ph t V L ng Th c tm mun b n ngn t ng t t, trong m i t ng t t, t ng no cng c tm mun b n ngn v p ty hnh, trong m i v p l i c tm mun b n ngn tia sng, m i m i tia sng soi kh p m i phng v l ng th gi i, nhi p l y khng b nh ng ai ni m Ph t. Quang minh, t ng t t v nh ng ha thn c a c Ph t y khng th ni , ch nn nh t ng, khi n cho m t tm sng su t t th y. Th y nh ng s trn, t c th y t t c ch Ph t m i phng, do th y ch Ph t nn m nh danh l Ni m Ph t Tam Mu i. Ng i v n d ng c php qun t ng n y, g i l qun t ng t t c thn Ph t. B i qun thn Ph t, cho nn cng s nh n ra tm Ph t. Tm Ph t chnh l tm i T Bi, dng v duyn (v duyn t : Ngha l

92

c Ph t Thch Ca Mu Ni

lng t bnh ng v i u ki n i v i t t c ) nhi p kh p chng sanh. Tu php qun n y sau khi b thn, hnh gi c sanh tr c ch Ph t, ch ng V Sanh Nh n. B i v y ng i tr hy nn bu c tm, qun k c Ph t V L ng Th Trn y l ni qun kh p t ng ton s c thn c a Ph t, l qun th chn. c Ph t A Di l v gio ch ci Ty Phng C c L c, qua 48 l i th nguy n c a Ngi khi cn l m t Php T ng T Kheo, th l i nguy n no cng c cu: Gi s khi ti thnh Ph t n u khng c v y, th ti s ch ng ngi chnh ng chnh gic. V ci nhn v l u; nn pht sinh ci qu v l u. T thn t ng c a Ngi trang nghim p c v l ng nh sng, v l ng s c p, v l ng tr tu , v l ng ph c c T t c u do cng nng tr gi i, tu cc php lnh trong v l ng ki p m c thnh t u nh v y. Ph t b o A Nan v Vy Hy: Sau khi qun th y Ph t V L ng Th t r h n hi, ti p n cng nn qun t ng B Tt Qun Th m. V B Tt n y thn cao l n n tm mi mun c na do tha do tu n, thn mu vng ta, nh c nh c k , t c vng sng, b no cng r ng trm ngn do tu n; trong vng sng c 500 ha Ph t, nh Ph t Thch Ca Mu Ni, m i m i ha Ph t l i c 500 v ha B Tt, v l ng ch thin lm th gi . Quang minh ni thn khi ng khi d ng, bao nhiu s c t ng chng sanh nm ng u hi n bng vo. Trn u B Tt c i thin quan b ng ng c Ma Ni T Lng Gi, trong thin quan y c ha Ph t ng, ha Ph t cao hai mi lm do tu n.

T T ng T nh Tng

93

B Tt Quan Th m s c m t d ng nh vng Dim Ph n, t ng b ch ho mu s c b y bu, tun ra tm mun b n ngn nh sng, m i nh sng c v l ng, v s trm ngn ha Ph t, m i v ha Ph t l i c v s nh ng ha B Tt theo lm th gi , bi n hi n t t i kh p m i phng ci Trn y l php qun t ng s c thn chn th t c a B Tt Quan Th m, l qun th m i. c Qun Th m l v B Tt th ng theo h u c Ph t A Di th gi i Ty Phng C c L c v ti p d n chng sanh khi s p lm chung v th gi i kia. Trong kinh Di u Php Lin Hoa ph m th 25, Ngi l v B Tt ha hi n 32 thn khc nhau c u i. Cng h nh c a Ngi th t l v l ng v bin khng th ni h t. Ng i Chu th ng th Ngi nh l m t v B Tt c u kh , c u n n. Trong nhi u bi k tn thn cng h nh c a Ngi c bi: B o Quang nh Ph t nhn i qu Qu kh chnh php minh Nh Lai Bi nguy n v n vi Thin Th Nhn Chi u h qu n sanh b t th t th i. Ngha: B o Quang l Ph t Th i qu kh Lng t i tr c h c Nh Lai

v n kh p, ngn tay m t

C u chng sanh, ch ng k gi .

94

c Ph t Thch Ca Mu Ni

Chng ta th ng hay th y c Qun Th m B Tt n v n gi ng nh ng i n ; nhng th t ra Ngi l nam nhn. V n thnh Ph t hi u l B o Quang t trong qu kh xa xi v v i lng t bi hi n ra thn hnh c ngn tay, ngn m t k p th i c u h chng sanh trong m i phng v bin th gi i trong cng m t lc, ch ng n h kh nh c. c Ph t d y ti p: K n a B Tt i Th Ch. Thn B Tt n y, m c l n nh cng nh B Tt Quan Th m. Vng sng trn u, m t no cng l m t trm hai mi lm do tu n, chi u ra hai trm nm mi do tu n. M i khi ng thn, quang minh chi u su t ci n c m i phng, t a mu vng ta, ng i c ph c duyn th y u c th y. H th y quang minh m t l chn lng c a B Tt y, l th y nh sng thanh t nh nhi m m u c a V L ng c Ph t kh p m i phng, do tn hi u c a v B Tt n y l V Bin Quang, dng nh tu quang soi kh p t t c , lm cho chng sanh la kh i tam , c l c cao t t. B i v y B Tt c m nh danh l ng i Th Ch. Thin quang trn nh c a B Tt c 500 hoa bu, m i hoa bu c 500 i bu, trong m i i bu, nh ng t ng r ng di, cc ci mu s ch c a nh ng c Ph t, kh p m i phng u hi n trong . Nh c k trn nh nh hoa sen vng, trn cht nh c k c m t bnh bu y nh ng quang minh hi n kh p Ph t s . Ngoi ra nh ng t ng l n nh trn thn nh Quan Th m, khng m y sai khc. B Tt n y i, th m i phng ci u b ch n ng, ngay ch t ng c 500 hoa bu, m i m i hoa bu trang nghim, cao sng nh nh ng hoa bu ci

T T ng T nh Tng

95

C c L c. Khi B Tt ng i, ci n c b y bu lay ng m t lc. T qu c c a c Ph t Kim Quang t n phng d i, cho n qu c Ph t Quang Minh Vng t t phng trn, trong kho ng gi a y, v l ng tr n s phn thn c a c Ph t V L ng Th , v s phn thn c a Quan Th m v i Th Ch th y u vn t p v ci n c C c L c, ch t nch h khng, u ng i ta sen di n ni php m u chng sanh kh . Qun c nh trn g i l qun ng, ng t ng s c thn c a i Th Ch. y g i l php qun th m i m t. c i Th Ch lun lun i h u c n bn c Ph t A Di , l B Tt tr th v i c Quan Th m, s ti p d n chng sanh v th gi i Ty Phng C c L c khi c vng sanh. C nhi u bi tn ca ng i tn thn Ngi nh sau: nh th ng b o bnh hi n Ph t s Nh t mao kh ng trung bi n th p phng C tc ch n knh ch qu c Ph ti p t nh nhn quy L c Bang. Ngha: Trn u bnh bu hi n Ph t s M i l chn lng, sng m i phng C t chn ch n ng cc n c Ph t Nh m ti p ng i sanh ch n Ty Phng.

96

c Ph t Thch Ca Mu Ni

V B Tt n y t ng trng cho nng l c m nh m , th hi n cho tr tu . Cn c Quan Th m B Tt th th hi n cho lng t bi. Khi ng chung v i c Ph t A Di , g i y l Ty Phng Tam Thnh. Sau khi qun thnh cc s n y r i, nn kh i t tm sanh ni th gi i C c L c phng Ty. hoa sen ki t gi ng i v ng. T ng hoa x p l i, t ng hoa n ra. Khi hoa n ra, t ng c 500 nh sng mu chi u r i n thn. Khi m m t ra, th y Ph t, B Tt y kh p h khng. N c, chim, r ng cy cng v i ch Ph t pht ra ti ng ni, u di n php m u, hon ton h p v i 12 ph n kinh; n u khi xu t nh, ghi nh khng m t. Th y s n y r i, g i l c th y Ph t V L ng Th v ci C c L c. Trn y l php qun t ng cng kh p, l mn qun t ng thu c th m i hai. Sau khi qun t ng thnh th c v c Ph t A Di v hai v B Tt Qun Th m v i Th Ch r i, li n t qun mnh l ng i s c sanh v th gi i C c L c, ng i trn i sen bu v t ng n lc hoa x p l i cng nh hoa n ra. M i hoa nh v y chi u r i r t nhi u nh sng mu. Khi m m t cng nh khi nh m m t u th y Ph t v cc v B Tt y d y trong h khng. Cc c nh m u nhi m nh chim, n c, cy r ng cng u t o nn nh ng m thanh ni Php; nh ng php y ng v i n i d ng c a 12 b kinh Phng ng i Th a. y l c nh gi i c th t ci Ty Phng i v i nh ng ng i tin ch c v su xa v nhn qu cng nh 12 b kinh m c Ph t Thch Ca Mu Ni tuyn thuy t khi Ngi cn t i th .

T T ng T nh Tng Ph t b o A Nan v Vy Hy:

97

. . . Ph t A Di th n thng nh , bi n hi n t t i ni m i phng ci. Ho c hi n thn l n y c h khng; ho c hi n thn nh cao m t tr ng su. nh t ng hi n ra u s c vng rng, v ng sng ni thn,cc v ha Ph t cng hoa sen bu nh tr c ni. B Tt Quan Th m, B Tt i Th Ch t t c ni, thn ng chng sanh. Ch c n quan st t ng trn nh u l c th bi t c Quan Th m hay i Th Ch. Hai B Tt n y lun lun h tr Ph t A Di ha t tc . Trn y l php qun t ng t p, l php qun t ng th m i ba. T p t ng qun l qun chung t t c ba v Ty Phng Tam Thnh. T c Ph t A Di cho n hai v B Tt. Nh ng ng i tu theo Php Mn T nh khi qun t ng v t ng c a ba v n y, khng th thi u vi c qun v thn t ng, nh sng, mu s c v.v thm nh p vo tm th c c a mnh. V y l ci nhn c ti p d n v Ty Phng T nh . Ph t b o A Nan v Vy Hy: - Th ng ph m Th ng sanh l h ng ng i no ? N u c chng sanh nguy n sanh v n c y, pht ba th tm bn c vng sanh. Nh ng g l ba? Tm th nh t l ch thnh tha thi t. Tm th hai l mong mu n su n ng. Tm th ba l pht nguy n h i h ng. ba tm quy t sanh n c y.

98

c Ph t Thch Ca Mu Ni

L i c ba h ng chng sanh tu hnh, s c vng sanh. Nh ng g l ba? H ng th nh t l: Tm t ch ng gi t, cc gi i h nh. H ng th hai l: c t ng kinh i n Phng ng i Th a. H ng th ba l: Tu su php ni m (ni m Ph t, ni m Php, ni m Tng, ni m th, ni m gi i, ni m cc thi n nh) h i h ng pht nguy n, nguy n sanh n c y l nh ng ng i Th ng Ph m Th ng Sanh. - Th ng ph m Trung sanh l h ng ng i no ? y l h ng ng i khng h n c t ng kinh i n i Phng ng; nhng kho hi u ngha, v i nh t ngha tm khng kinh ng, tin su nhn qu , khng ch i Th a, dng cng c n y h i h ng nguy n c u sanh n c C c L c. Ng i tu hnh n y khi s p m ng chung, Ph t A Di v i Quan Th m v i Th Ch, V l ng i chng, quy n thu c bao quanh c m i vng ta n tr c hnh gi khen r ng: H i ny Php t ! Ngi tu i Th a, hi u nh t ngha, v th nay ta n n ti p ngi. g i l Th ng ph m Trung sanh. - Th no l h ng Th ng ph m H sanh ? y l nh ng ng i cng tin nhn qu , khng ch i Th a; nhng ch pht tm V th ng B , dng cng c y h i h ng nguy n c u sanh n c C c L c. Khi hnh gi n y s p s a m nh chung, Ph t A Di , Quan m, Th Ch cng ch B Tt c m hoa sen vng, ha ra 500 c Ph t n n ng i n y. Nm trm ha Ph t cng lc trao tay khen r ng: Php t ! Nay ngi thanh t nh pht tm V Th ng, ta n n ngi

T T ng T nh Tng

99

Ba h ng trn y thu c t ng vng sanh c a h ng ng i b c th ng, l qun th m i b n. T t c nh ng ai c sanh v Th ng Ph m u thu c lo i th ng cn, th ng tr, tin su i Th a v nhn qu cng nh pht tm V Th ng B , c u gi i thot sanh t sau khi lm chung th gi i Ta B n y th s c chnh c Ph t A Di v hai v B Tt Qun Th m cng B Tt i Th Ch n nghinh ti p. Khi v r i g p Ph t li n (b c Th ng) hay sau m t ngy m (b c Trung) v sau b y ngy m (b c h ); k ti p nghe Ph t thuy t php. Ph t b o A Nan v Vy Hy: Trung Ph m Th ng Sanh l h ng th no ? - N u c chng sanh th tr 5 gi i, Bt Quan Trai gi i, th c hnh cc gi i, khng t o ng ngh ch, trnh cc l i l m. em ci lnh n y h i h ng nguy n c u sanh v th gi i C c L c Phng Ty. Lc s p m nh chung Ph t A Di v cc T Kheo, quy n thu c vy quanh, phng quang mu vng, n ch ng i y, di n ni nh ng ngha: Kh , khng, v th ng, v ng, khen ng i xu t gia c la ci kh . Hnh gi th y r i tm r t vui m ng, t th y thn mnh ng i trn i hoa sen, qu th ng ch p tay nh l c Ph t cha k p ng ng u li n c vng sanh v th gi i C c L c, hoa cng v a n , ngay lc hoa n , nghe cc m thanh khen php T , lc y li n ch ng qu A La Hn, y ba mi su s c th n thng v tm gi i thot. l h ng ng i Trung Ph m Th ng Sanh. Trung Ph m Trung Sanh l nh ng h ng no ?

100

c Ph t Thch Ca Mu Ni

- N u c nh ng ng i, m t ngy m t m gi Bt Quan Trai, ho c m t ngy m t m gi gi i Sa Di; ho c m t ngy m t m gi gi i C Tc, oai nghi khng khuy t. em cng c n y h i h ng c u nguy n sanh n c C c L c, th ng hay hun tu gi i hng gi i thot. Hnh gi nh th khi s p m nh chung, th y Ph t A Di v cc quy n thu c phng quang s c vng, c m hoa sen bu n tr c hnh gi , khi y hnh gi t nghe trong khng trung c ti ng ca ng i: H i thi n nam t ! Ng i lnh nh con, v bi t thu n theo l i d y c a cc c Ph t ba i, cho nn nay ta n n ti p con ! Trung Ph m H Sanh l i nh th no ? - N u k thi n nam, ng i thi n n no hi u th o v i cha m , hay lm cc vi c t thi n gip i, ng i n y n lc v a s p m nh chung, g p thi n tri th c v h ni r ng s vui ci n c Ph t A Di , cng ni r v 48 l i nguy n c a Ngi Php T ng, nghe xong i u y, ng i n y m nh chung, nhanh nh th i gian m t ng i l c s co du i cnh tay, ng i y li n sanh v th gi i C c L c, qua kh i b y ngy li n th y Quan Th m v i Th Ch, nghe php hoan h ch ng Tu Hon, m t ti u ki p sau thnh A La Hn. l h ng ng i Trung Ph m H Sanh. Ba b c v a r i g i l t ng sanh c a h ng Trung Ph m, l qun th m i lm. H ng Trung Ph m l h ng dnh cho nh ng ng i Trung cn trung tr. H gi gn gi i lu t su t i, cho n m t ngy m t m, hay tu t o nh ng cng c ph c i n v em nh ng cn lnh n y h i h ng nguy n c u sanh v th gi i Ty Phng C c L c th khi m ng chung

T T ng T nh Tng

101

c c Ph t A Di v cc v T Kheo quy n thu c phng quang n ch ng i y ti p d n sanh v Ty Phng, hoa sen li n n hay qua b y ngy sau hoa sen m i n v b y ngy sau m i th y c c Quan Th m B Tt v c i Th Ch B Tt nghe php tu hnh v ch ng li n qu A La Hn, hay Tu Hon v qua n a ki p m i thnh A La Hn; ho c m t ti u ki p sau m i thnh A La Hn. Nh ng ng i sanh v Trung Ph m khng g p c tr c ti p c Ph t A Di , m ch g p cc v B Tt thuy t php cho nghe. T ch ng c c nh ng qu v r t ro c a Ti u Th a. Ph t d y A Nan v Vy Hy: H Ph m Th ng Sanh l nh ng ng i no ? Ho c c chng sanh t o cc nghi p c, tuy khng ch bai kinh i n i Th a. H ng ngu nh th t o nhi u i u d khng bi t h th n. Khi s p m ng chung, may m n c g p b c thi n tri th c, v h gi ng ni tn g i u 12 ph n kinh. Nh nghe th ti cc kinh nh th , tr kh i nghi p c c c n ng trong m t ngn ki p, b c thi n tr th c l i d y ch p tay xng ni m Nam M A Di Ph t. B i xng danh hi u Ph t; nn tr t i l i trong ng s ng ch t 50 c ki p. Khi y Ph t kia li n khi n ha Ph t, ha Quan Th m B Tt, ha i Th Ch n tr c hnh gi khen r ng: H i thi n nam t ! B i con xng ni m danh hi u c a Ph t nn t i c tiu di t, ta n n con. Trn y c g i l H Ph m Th ng Sanh. Ph t d y A Nan v Vy Hy:

102

c Ph t Thch Ca Mu Ni H Ph m Trung Sanh l h ng ng i no ?

Ho c c chng sanh h y ph m 5 gi i, h y ph m tm gi i v C Tc gi i, ng i ngu nh th m tr m nh ng v t thu c c a th ng tr , n c p nh ng v t c a hi n ti n tng, b t t nh ni php khng h th n, dng cc nghi p x u t t i m. T i nhn nh v y, b i nghi p c nn ng a a ng c. Khi s p m nh chung, nh ng l a a ng c cng lc hi n n, may sao c g p b c thi n tri th c, em lng t bi, v h khen ni 10 l c, oai c c a Ph t A Di , r ng khen quang minh th n l c Ph t y, ng th i khen ng i v gi i, nh, hu , gi i thot, gi i thot tri ki n. Ng i n y nghe r i tr t i s ng ch t tm mi c ki p, t ng l a a ng c ha thnh gi mt, th i nh ng hoa tr i, trn hoa u c ha Ph t, B Tt n ti p ng i n y, trong kho ng m t ni m li n c vng sanh, trong hoa sen ni ao b y bu, tr i qua su ki p hoa sen m i n , c Quan Th m v i Th Ch v i gi ng thanh tao an i ng i y v ni cho nghe kinh i n th m su, ng i y nghe php, ngay pht tm V Th ng B . y g i l b c H Ph m Trung Sanh. Ph t b o A Nan v Vy Hy: H Ph m H Sanh l nh ng ng i no ? Ho c c chng sanh gy nghi p b t thi n: nm t i i ngh ch, m i i u c c. Tm l i cc i u ch ng lnh. K ngu nh th do nghi p x u nn ng a ng d , tr i qua nhi u ki p ch u kh v cng. K ngu si n y lc s p lm chung, may m n c g p b c thi n tri th c an i i u, ni nh ng php m u v d y t ng Ph t, ng i n qu n qu i t ng ni m khng n i. Tri th c l i b o: N u ngi khng th ni m t ng Ph t kia, th

T T ng T nh Tng

103

nn xng danh Ph t V L ng Th . Ng i n h t lng ni m ch ng d t ti ng m i ni m Nam M A Di Ph t. Nh xng danh Ph t nn trong m i ni m tr t i sanh t 80 c ki p, khi v a t t hi th y hoa sen vng nh v ng m t tr i tr c ng i y, trong kho ng pht ch c li n c vng sanh th gi i C c L c, trong hoa sen mn m i hai ki p hoa sen m i n , B Tt Quan m, B Tt Th Ch v i ti ng i Bi, ni r ng cho nghe th t t ng c a cc php v cch di t t i, k y nghe r i v cng hoan h , ngay pht tm V Th ng B . y thu c v h ng H Ph m H Sanh, g i l t ng sanh c a b c H Ph m, l qun th m i su. Ba b c H n y u thu c v lo i H cn H tr, h y gi i, ph trai, ph m vo nh ng i u ng ngh ch tr ng t i; nhng nh bi t tm qu v cc Thi n H u Tri Th c n lc lm chung nh c nh cho vi c ni m danh hi u Ph t; nn cc t i ch ng m i c tiu tr v li n c vng sanh v th gi i Ty Phng C c L c. B c trn c ha B Tt n tr c hnh gi khen t ng. B c trung c g p thi n h u tri th c v b c h h cng th . Khi c sanh v th gi i C c L c r i, tr i qua 49 ngy th gi i y hoa sen m i n v tr i qua 10 ti u ki p m i c vo S a. B c k ti p (b c h ph m trung sanh) tr i qua 6 ki p hoa sen m i n v c nghe gi ng ni c a c Quan Th m v i Th Ch, li n pht tm V Th ng B . H ng cu i cng (h ph m h sanh) ph i trong hoa sen 12 ti u ki p hoa sen m i n v nghe ti ng i Bi c a c Qun Th m cng nh c i Th Ch th ngay pht tm V Th ng B .

104

c Ph t Thch Ca Mu Ni

T t c nh ng ai c sanh vo b c H Ph m u c g i l Thai sanh hay Thai cung bin a c a th gi i C c L c. V l khi thai sanh v u ph i n m trong hoa sen t 49 ngy n 12 ti u ki p m i nghe c ti ng thuy t php c a cc v B Tt. Ch c m t i u l i l c l khng b sanh t lun h i chi ph i. T nh ng ph m sen n y c th c th pht tm tu hnh ti p t c, ch ng ngi v th ng chnh ng chnh gic. Trong kinh V L ng Th ph m quy n th ng ni l i nguy n th 18, Ngi Php T ng T Kheo th nguy n r ng: . . . ngo i tr nh ng k ph m t i ng ngh ch v nh ng k khng tin chnh php; nhng kinh Qun V L ng Th ph n H Ph m n y t Th ng, Trung, H u l nh ng ng i ph m t i; nhng may nh c nh ng Thi n H u Tri Th c tr ni m lc s p lm chung v t ra cng ni m c 10 cu Ph t hi u Nam M A Di Ph t m i c sanh v ch n Thai cung bin a n y. Ngoi ra trong kinh i Bt Ni t Bn ph m Ph m H nh trong quy n th hai. c Ph t cng c d y r ng: Nh t Xi n cng c kh nng thnh Ph t. V l cc php u b t nh; nn Nh t Xi n cng b t nh. Ngy tr c tuy khng tin ni chnh php; nhng tr i qua v l ng ki p pht kh i lng tin t ng. Chnh ni m tin n y s d n hnh gi kia d n n ch cao c hn. Ph t ni n y, Vy Hy v 500 th n nghe nh ng l i Ph t, ngay li n th y c t ng r ng di th gi i C c L c, c th y thn Ph t v hai B Tt, tm sanh m ng r khen cha t ng c, b ng sng t ng , ch ng v sanh nh n, 500 th n pht tm B , nguy n sanh L c Qu c. c Ph t th k t t c s y u s vng sanh, sanh n c y r i ch ng c Tam Mu i Ch Ph t

T T ng T nh Tng

105

hi n ti n V l ng ch Thin u pht o tm cao t t... (T t c nh ng trch d n n m trong ngo c kp " " c a nh ng o n kinh vn trn u n m trong Ba Kinh T nh do c Th ng T a Thch Thi n Thng d ch t ch Hn sang ti ng Vi t nm 1991 v c Cha Vin Gic Hannover - c Qu c, ti n t ng nm 2008 - Ph t l ch 2552).

T T ng T nh Tng

107

II/- T NH

TNG C A N

Nh ng ng i tu theo i Th a khng cn th c m c g n a l ba b kinh cn b n bn trn do ai ni v ni ra lc no, ni cho ai nghe v.v Nhng nh ng gio phi khc c a Ph t Gio nh Thi n Tng, M t Tng v.v cng c th t ra cu h i nh v y. l cha k gio php cn b n c a Ti u Th a, ngay t u khng ch p nh n nh ng kinh i n c vo th i sau khi c Ph t nh p di t; ho c gi nh ng kinh i n no do cc v T S nng theo gio l san nh thnh. y l nh ng i m chnh y u khi nghin c u v t t ng Ph t Gio i Th a v Ti u Th a c n ph i lu tm. D nhin l khng ai c th ni kinh v lu t; ngo i tr c Ph t Thch Ca Mu Ni. Tuy th , c nh ng b kinh xu t hi n t i Trung Qu c v nh ng th k sau n y, khng ph i do c Ph t ni ra, nhng ch T v n g i l Kinh. V d nh Kinh: Lng Hong Sm, Kinh Th y Sm, Kinh Vu Lan B n v.v S d cc nh nghin c u i Th a v n ng nh v y; nhng n i dung c a nh ng kinh i n n y khng i ng c l i nh ng g m c Ph t d y cho hng T t i gia cng nh xu t gia; nn h ch p nh n m t cch t nhin khng c n bi n h hay l gi i g n a. B i v nh ng lo i kinh i n nh v y khng

108

T nh Tng c a n

i ng c l i lun l, o c x h i c a con ng i; nn phi i Chng b c th ch p nh n c. Sau khi c Ph t nh p di t, c t t c 4 k k t t p kinh i n quan tr ng, k t sau 100 ngy, cho n sau 500 nm. Ti p theo nh ng k k t t p th 5 v th 6 l nh ng l n k t t p vo nh ng th k g n y s c c p sau. Chng ta bi t r ng th i c i xa xa y v n ch vi t khng c th nh hnh nh ngy nay, cng nh n n vn minh c a khoa h c cha ti n b ; cho nn t t c u ph i qua vi c truy n mi ng. L i Ph t d y cng c cc v Thnh T c a c Ph t t p h p l i trong thanh t nh lm nhi m v trng tuyn n y. Chng ta cng khng nghi ng g v kh nng ghi nh l i d y c a c Ph t t cc Ngi. V l a ph n nh ng v tham d 4 k k t t p u, u l nh ng v ch ng qu A La Hn, c tr tu siu vi t, th n thng di u v i; khng nh chng ta ngy nay, m c d u c khoa h c tr gip m i phng ti n, nhng s hi u bi t c a chng ta cng ch n m trong gi i h n c a vi c nh n th c, khng l tr tu . Ch K t T p hay Ki t T p ti ng Ph n v Pali g i l: Samgiti. Cng g i l T p Php, T p Php T ng, K t Kinh, K t i n K t T p, H p T ng. T c l cc v T Kheo cng t h p m t ni c t ng, ch nh l v bin t p nh ng l i d y c a c Ph t sau khi Ngi nh p di t, nh m xc nh gio quy n v phng ng a gio php lu ngy b tn th t; nn g i l K t T p.

T T ng T nh Tng N i dung cc cu c k t t p nh sau: I.- K t t p l n th nh t.

109

Cng g i l ng b k t t p (500 v k t t p). Ng bch t p php, Ng bch xu t. Vo nm c Ph t nh p di t (624 tr c Ty l ch) d i s b o tr c a vua A X Th , 500 v A La Hn t p h p trong hang Th t Di p vng ngo i thnh Vng X n c Ma Ki t , tn Ngi Ma Ha Ca Di p lm Th ng Th , c hnh k t t p kinh i n l n th nh t. C theo lu t ng ph n quy n 30 v Lu t Ma Ha Tng K quy n 32, th trong l n k t t p n y Ngi A Nan t ng kinh (Tu a La hay Php T ng), Ngi u Ba Ly t ng lu t (T Ni T ng), sau , cc b c Tr ng Lo xem xt ch nh l r i bin t p thnh cc kinh, lu t. Thuy t n y c cc nh s h c cho l tng i ng tin. Ngoi ra cn c cc thuy t nh sau: 1.- K t t p 3 t ng: Kinh, Lu t, Lu n. Theo lu t T Ph n quy n th 54, lu t Th p T ng quy n 60 v lu n i Tr quy n 2, th Ngi A Nan t ng Kinh, Lu n (A T m t ng), Ngi u Ba Ly t ng Lu t. Cn Ph Php T ng nhn duyn truy n quy n 1 th cho r ng: Ngi A Nan t ng Kinh, Ngi u B Ly t ng Lu t, Ngi Ca Di p t ng Lu n. Nhng theo cc b Ca Di p Kinh, So n T p Tam T ng v T p T ng Truy n v.v th ni 3 T ng u do Ngi A Nan t ng ra. 2.- K t t p 5 T ng: Kinh, Lu t, Lu n, T p T p v C m Ch. C theo i ng Ty V c K quy n 9 v b Ch p Di Lu n S th khi Ngi Ca Di p tri u t p 500 v A La Hn

110

T nh Tng c a n

c hnh k t t p l n th nh t, cn c vi trm ngn ng i suy tn Ngi B S Ba lm Th ng Th , c hnh k t t p thnh 5 T ng, g i l Qu t ngo i k t t p (k t t p bn ngoi hang ng), i chng b k t t p phn bi t v i Qu t n i k t t p (k t t p bn trong ng). Th ng T a b k t t p c a Ngi Ca Di p. Nhng i v i thuy t n y, ki n gi a cc h c gi khng gi ng nhau. C ng i cho r ng thuy t n y c l do chng Tng Th ng T a b h c u ra sau khi cc b phi phn ha; cho nn khng th a nh n. 3.- K t t p Kinh i Th a. Theo ph m xu t kinh trong Kinh B Tt x thai quy n 7, th Tn Gi Ca Di p sai Ngi A Nan t ng cc t ng B Tt, Thanh Vn, Gi i Lu t v.v g m t t c 8 t ng l: Thai ha t ng, Trung m t ng, Ma Ha di n phng ng t ng, Gi i lu t t ng, Th p tr B Tt t ng, T p t ng, Kim cng t ng v Ph t t ng. Ngoi ra, theo lu n i Tr quy n 100 v lu n Kim cng tin quy n 1, th ng th i v i Ngi Ca Di p k t t p 3 t ng Ti u Th a ni K X Qu t, cc Ngi Vn Th, Di L c v A Nan cng cng nhau k t t p kinh i n i Th a ni Thi t Vi, g i l Thi t Vi Sn i Th a K t T p; nhng y c l l truy n thuy t sau khi Ph t Gio i Th a hng kh i. II.- K t t p l n th hai. Cng g i l th t bch k t t p (700 v k t t p), Th t bch t p php, nh t p php t ng, nh t p. L n k t t p n y l y lu t t ng lm chnh, xc nh 10 vi c m cc T Kheo thu c ch ng t c B t K th c hnh l tri php. (Sau Ph t nh p di t 100 nm).

T T ng T nh Tng III.- K t t p l n th ba.

111

Sau khi c Ph t nh p di t 236 nm, d i s h tr c a Vua A D c, 1.000 v T Kheo nhm h p thnh Hoa Th n c Ma Ki t , tn Ngi M c Ki n Lin T Tu lm Th ng Th , c hnh k t t p l n th ba. L n k t t p n y l y 3 t ng kinh, lu t, lu n lm chnh. Ngi M c Ki n Lin T Tu t so n b Lu n S ph bnh v bc b nh ng d ngh t thuy t c a ngo i o ng th i. Sau khi k t t p, m t s v T Kheo c i H i l a ch n v phi n nh ng a khu ngoi lu v c sng H ng v ngoi bin thy n truy n b Ph t Php. Cu c k t t p l n th nh t v th hai u c lu truy n cc Phng B c v Phng Nam; nhng cu c k t t p l n th ba n y ch c lu truy n Phng Nam m thi. IV.- K t t p l n th t. C hai thuy t: B c truy n v Nam truy n. 1.- Ph t Gio B c truy n: C 2 thuy t: a) C theo B T u Bn u php s truy n chp, th sau khi c Ph t nh p di t 500 nm, Ngi Ca Chin Din thu c Thuy t Nh t Thi t H u B n n c K Tn Ty B c n tri u t p 500 v A La Hn v 500 v B Tt ti n hnh k t t p, B Tt M Minh ghi chp v so n thnh Thuy t Nh t Thi t h u b A T t Ma T B Sa (t c lu n i T B Sa) g m 100 v n bi t ng. b) Theo i ng Ty V c K quy n 3, th sau khi c Ph t nh p di t 400 nm d i s h tr c a Vua Ca N S c Tra (Kaniska), 500 v T Kheo nhm h p n c Ca Th p Di La (Kasmir = K n) suy tn cc Ngi Hi p Tn

112

T nh Tng c a n

Gi (Parsva) v Th H u (Vasumitra) lm Th ng Th , t o lu n gi i thch 3 t ng. Tr c h t t p lu n Ba Th c 10 v n bi t ng, gi i thch t ng T t L m (T ng Kinh); k n, t o lu n T N i Da T B Sa 10 v n bi t ng gi i thch T N i Da (T ng Lu t), sau cng t o lu n A T t Ma T B Sa 10 v n bi t ng, gi i thch A T t Ma (T ng Lu n). T t c g m 30 v n bi t ng, 960 v n l i, Vua Ca N S c Ca cho n m ng ng thnh t ng l kh c cc b lu n ni trn, r i c t trong hm v xy thp th . Trong hai thuy t trn y, thuy t c a i ng Ty V c K ng tin hn; tuy nhin Ph t Gio Nam Truy n th hoi nghi. 2.- Ph t Gio Th ng T a B Nam Truy n. Theo i S , v.v th cu c k t t p l n th 4 c c hnh trong ng A L Ca thn M c c Li t t i n c Tch Lan vo th i vua B Tha Gi M Ni (Vattagamani) do i Th ng T a La Hi a ch tr c 500 v T Kheo tham d . Trong h i t ng 3 t ng c a Ph t Gio Th ng T a B , s a ch a cc sch ch thch v 3 t ng, s p t l i th t cc kinh i n, vi t thnh b Tam T ng u tin b ng ti ng Pali v cc b n ch thch b ng ti ng Tng Gi La (Singhalese = ti ng Tch Lan). V.- K t t p l n th nm. Theo chng th 6 trong gio s ti ng Pali v l ch s Mi n n th vo nm 1871, vua n c Mi n i n l M n ng (Mindon, ngi 1853-1878) tri u t p 2.400 v Cao Tng, c hnh k t t p 3 t ng l n th 5 th M n c L c (Mandalay). L n k t t p n y l y t ng Lu t lm ch y u, hi u nh i chi u ch ng d , trong

T T ng T nh Tng

113

nguyn vn Thnh i n, cng nhau h p t ng su t 5 thng m i hon thnh. R i em ton b vn t c a ba t ng k t t p kh c trn 729 phi n hoa i l hnh vung, d ng trong cha thp Cu Thu (Kuthodaw) chn ni M n c L c; pha ngoi c 45 ngi thp Ph t vy quanh, hi n nay v n cn c M n c L c. VI.- K t t p l n th su. Vo ngy 17 thng 5 nm 1954, t c ngy Ph t n (Vesak Day, ngy Ph t Gio Th Gi i) d i s gip c a nh n c, Ph t Gio Mi n i n c hnh k t t p l n th su. ngha c a k k t t p l n n y l on k t Ph t Gio , y m nh s pht tri n Ph t Gio Th ng T a b , cao a v c a n c Mi n i n c l p. a i m k t t p l trn s n ni Ngh C thu c vng ngo i pha B c th Ng ng Quang (Rangoon) c a Mi n i n, c ki n trc ph ng theo hang Th t Di p ni c hnh k t t p l n th nh t t i n . L n k t t p n y l y vn b n c kh c trn 729 phi n hoa i l c a l n k t t p th nm lm ch y c ; ng th i x d ng t t c cc lo i b n in ti ng Pali c a Hi p H i Thnh i n Pali Tch Lan, Thi Lan, Cao Min, Lun n v Mi n i n kh o ch m t cch r rng t m . Sau khi k t t p hon thnh, ton b vn b n c n hnh lu thng. L n k t t p n y, ngoi cc v T Kheo thu c cc n c Ph t Gio Nam Truy n, cc v T Kheo c a cc n c Ph t Gio B c Truy n cng c m i tham d , rng r hn 2 nm, n ngy l Vesak nm 1956 (Ph t l ch 2.500) m i hon thnh. (Xem. Kinh Ph t Ban M Hon quy n h ; kinh Phc Ci chnh h nh s t p quy n 3; Cao tng Php Hi n truy n; i Th a Php Uy n ngha lm chng quy n 2

114

T nh Tng c a n

ph n u; T ph n lu t hnh s sao t tr k quy n trung ph n 1 o n 2; Nguyn Th y Ph t Gio Thnh i n chi t p thnh ( n Thu n). A T t Ma lu n nghin c u). (Xem ti p Th p S Phi Php). (Trch Ph t Quang i T i n do Ha Th ng Thch Qu ng d ch t trang 2409 n 2411). Nh v y 4 k k t t p u, sau khi c Ph t Thch Ca Mu Ni nh p di t trong th i gian t 400 n 500 nm l quan tr ng nh t. V l lc y cha c ch vi t r rng. Mi cho n k k t t p l n th 4 th vn h Pali r nt cng nh Ph n vn. K k t t p th t c hai thuy t chng ta cng c th ch p nh n c. l Ph t Gio B c Truy n cho r ng k k t t p n y c t ch c t i x Kasmir, thu c mi n B c n ngy nay. Cn Ph t Gio Nam Truy n th cho r ng k k t t p l n th t n y x y ra vo nm 85 tr c Ty L ch, vn t ti ng Pali hnh thnh v ni k t t p l x Tch Lan. C hai truy n phi u c l c . V l tinh th n i Th a c chuy n h ng qua phng B c n v t m i ti p t c c truy n sang Trung Hoa, Mng C , Vi t Nam, i Hn v Nh t B n. Thu y vo th k th 1 v th 2 Ty L ch c cc i Lu n S n i ti ng c a i Th a nh Ngi V Tr c, Th Thn, M Minh, Long Th v.v v tinh th n Duy Th c cng nh Trung Qun Lu n, Bt Nh, Tnh Khng c pht tri n m t cch m nh m . Do v y k k t t p l n th 4 n y cng c th n m ngoi x n ; ch khng nh t thi t l n m trong x n . Sau khi Vua A D c quy ng ng Ph t Php, Ngi cho 2 ng i con l Cng Cha Sanghamitta v Hong T Mahinda xu t gia v chnh hai v n y mang cy B

T T ng T nh Tng

115

cng nh gio l Nam Truy n n o qu c Tch Lan vo th k th 3 tr c Ty L ch v o S cng nh i S v n cn ghi r s truy n b n y. Sau k k t t p kinh i n l n th 3, ch Tng theo s yu c u c a Vua A D c, c g i ra ngoi n c n 1000 v i v Trung ng v B c n cng nh cc x Nam Phng khc truy n o. Cho nn k k t t p l n th t theo s b Nam Truy n cho r ng c hnh thnh t i Tch Lan, cng l u c th x y ra. V Ph t Gio truy n vo Tch Lan lc y hn 100 nm r i. Ho c gi c 2 l n th t c k t t p. Nh ng v no thu c i Chng b th i v h ng Kasmir v nh ng v no thu c Th ng T a b th i v h ng Tch Lan. y l m t gi thuy t m tc gi sch n y tr m ngh nh v y, ng sai xin cc b c cao minh ch gio.

116

T nh Tng c a n

A.- Ngi Long Th v T T ng T nh

Cc nh s h c Ph t Gio u M , sau khi nghin c u k cng v s pht tri n Ph t Gio th i Vua A D c (tr c Ty L ch vo th k th 3) th cho r ng: Thu y Ph t Gio truy n n c Trung u nh Iran (Ba T); x ngn l m t m; x Irak v ngay c cc x B c Phi nh Ai C p, Alexandria v.v G n y c nh h c gi c Holger Kersten, thu c i H c Freiburg c vi t quy n b ng ti ng c nhan l Jesus lebte 6 Jahre in Indien (Jesus s ng 6 nm t i n ). y l m t quy n sch c hnh nh r rng v c nhi u h c gi cng nh kh o c h c ng i c tin t ng qua ch ng c hnh nh v s li u m ng ta nu ra. Cu c i c a Cha c 12 nm khng ghi r rng trong Thnh Kinh. Theo ng Holger Kersten c Cha thu t Israel i sang x Alexandria t n n v thu y on truy n gio c a Vua A D c pht tri n Ph t Gio t i y; nn ch Tng mang c Cha v n v c Cha Jesus h c o t i Vanarasi 6 nm. y c th cng l m t gi thuy t, m cng c th l m t s th t m ng i Thin Cha cha s n sng ch p nh n. ng ta cn phn tch nh ng cu chuy n nh: B gi v 2 quan ti n trong Thnh Kinh c sao chp l i t Kinh Php C v.v Chi c o m c Cha ang m c cng c lin h v i Ph t Gio. Qu th t l m t pht hi n m i l .

T T ng T nh Tng

117

Hy c ch xem t nhi u ph n ng v nghin c u chng ta c c nh ng s li u c n thi t v sau n y. Ba T l x theo Bi H a Gio ( o th Th n L a); cho nn khi o Ph t c truy n vo y vo th k th 3, th 2 tr c Ty L ch cng ph i ch p nh n Tn Gio v n c s n t i b n a n y. y l tinh th n tn tr ng cc t t ng khc; ngoi gio i u c a Tn Gio mnh. Theo Php S n Thu n (ng i Trung Hoa) th Ph t Gio T nh b nh h ng b i o Bi H a Gio n y. M i y (2011) khi chng ti d ch tc ph m b ng ti ng c nhan l: Quellentexte des Japanischen Amida Buddhismus (Nh ng b n vn cn b n c a Ph t Gio Di (T nh ) Nh t B n) c a h c gi Christian Steineck cng quan ni m gi ng nh Ngi n Thu n v y. Ngha l ng ta cho r ng: Quan ni m v m t ci Phng Ty v m t v gio ch c th n l c nh v y l c s nh h ng c a Bi H a Gio c a Ba T. y c th l nh ng quan ni m v c, m i, ng, Ty c hnh thnh qua cc h t t ng khc nhau, cng nh qua tam t ng Thnh i n. V th cho nn chng ta th y vng ho quang c a c Ph t A Di gi ng nh l nh ng vng l a bao b c chung quanh Ngi. T Ba T di chuy n tr l i n v m y trm nm sau, Ngi Long Th m i ra i ch trng v Trung Qun Lu n; nhng theo Ph t Gio T nh Tng Nh t B n cn c vo Th p Tr T B Sa Lu n c a Ngi Long Th ; nn cho r ng Ngi l v S T T nh Tng c a Nh t B n v c Trung Hoa n a.

118

T nh Tng c a n

Long Th hay Long Th ti ng Ph n g i l Nagarjuna. Hn m: Na Gi L t Th i Na, Na Gi A Chu Na. Cng g i l Long Mnh hay Long Th ng. T khai sng c a h c phi Trung Qun thu c Ph t Gio i Th a n , sanh vo kho ng th k th 2, th 3, thu c dng di B La Mn, Nam n . T nh Ngi thng minh nh ng , h c 4 Ph , thin vn, a l, s m v, b t ng v cc o thu t u thng su t. Ngi t ng cng v i 3 ng i b n thn h c php tng hnh, ln vo cung vua chi b i. Vi c b i l , 3 ng i b n b vua chm u, ring Ngi thot kh i. Do vi c n y, Ngi c m ng , i d c l g c c a s au kh , li n vo ni n tr c thp Ph t xu t gia th gi i. Sau khi xu t gia, Ngi nghin c u tam t ng; nhng th y cha , l i n ni Hy M L p Sn, g p m t lo T Kheo trao cho Kinh i n i Th a, m c d u bi t th c ngha nhng cha thng su t. L i v Ngi t ng ph gio ngha c a lu n s ngo i o; nn sinh tm t m ng, t t ra gio m i, m c o m i, ring trong cn phng th y tinh tnh m ch. B y gi c B Tt i Long, th y v y thng xt, bn d n Ngi vo long cung trao cho v l ng kinh i n i Th a, Ngi th u hi u h t gio l. B y gi , vua Nam Thin Trc tin theo B La Mn gio, cng kch Ph t Gio, Ngi n gio ha, khi n vua b tn ng ng B La Mn gio m quy y Ph t Gio. T v sau, Ngi t n l c ho ng php, so n cc sch ch thch kinh i n i Th a, thi t l p h th ng gio i n i Th a, khi n cho h c thuy t Bt Nh tnh khng c truy n b r ng kh p trn ton ci n .

T T ng T nh Tng

119

V gi, Ngi tr ni H c Phong thu c mi n Nam n , Ngi c ng i t tn B. S tch v Ngi Long Th theo Ty T ng truy n c nhi u ch khc nhau v i nh ng i u c trnh by trn. Ch ng h n nh trong quy n Th t Cao Tng (7 v Cao Tng) ti ng Ty T ng, tc gi a La Na Tha ni r ng: Ngi Long Th t ng tu t p cc lo i Thnh T u (T t a) nh: V L ng Th La Ni, Thnh T u i Khng T c N , C u D Xoa v.v khi n cho con gi c a Long Vng c Xoa Ca v quy n thu c xy d ng cha, thp V sau, Ngi v cc N D Xoa ni Ct T ng cng tu t c La v.v Cn c thuy t cho r ng Ngi t ng dng 7 h t c i tr ng m thp s t Nam n , l y c Kinh Kim Cng nh. i khi nh ng truy n trn y u l truy n thuy t c a i sau mang n ng s c thi M t Gio. V nin i xu t th c a Ngi cng c cc thuy t khc nhau: 1.- Theo bi t a c a Lu n i Tr c a Ngi Tng Du v cc bi t a i Tr Lu n sao c a Ngi L Sn Tu Vi n (chp trong Xu t Tam T ng k t p quy n 10) th Ngi ra i kho ng 900 nm sau khi c Ph t nh p di t (kho ng nm 276 sau Ty l ch). 2.- Theo Bch Lu n S quy n th ng, Ngi sinh vo kho ng 530 nm sau khi c Ph t nh p di t (nm 94 tr c Ty l ch). 3.- Theo Tam Lu n Du ngha, Nh Gio lu n c a Ngi o An, Long Th B Tt truy n v.v th Ngi ra i vo kho ng 880 nm (256 sau Ty l ch) sau khi c Ph t nh p di t, t c l vo gi a th k th 3 Ty l ch. Cc

120 h c gi hi n i nh Php S nhi u theo gi thuy t th 3.

T nh Tng c a n n Thu n, v.v ph n

Cn v vi c nh p di t c a Ngi, theo Long Th B Tt truy n, c m t Php S Ti u Th a, v ganh ght, khng mu n th y Ngi s ng lu, Ngi bi t c i u y li n vo t nh th t thot xc m i. Theo i u Ki u Tt La Qu c trong i ng Ty V c K quy n 10, th vua n c n y l Sa a B Ha quy y v i Ngi, Ngi em di u d c t ng cho, 2 ng i cng s ng lu khng suy y u. Con vua mu n ln ngi s m; nn th nh Ngi t t n, Ngi dng l c tranh kh t c t c ch t, vua qu bu n r u thng ti c, nn khng bao lu cng ch t theo. V tu i th c a Ngi, theo Th p Nh Mn Lu n Tng Tr Ngha K quy n th ng v Php Uy n Chu Lm quy n 53, th Ngi th n 100 tu i, thuy t n y kh tin. Tuy nhin, n u cn c vo i u Triu Tr c X M c trong Nam H i K quy n i php truy n quy n 1 v cc sch khc ni v vi c Ngi chuyn v thu t tr ng sinh m suy on, th tu i th c a Ngi cng c th m c 100 tu i tr ln. V tn ti ng Ph n v tn d ch c a Ngi, theo Long Th B Tt truy n, i ng Ty V c K quy n 8, Th p Nh Mn Lu n Tng Tr Ngha K quy n th ng, kinh B H nh, Trung Lu n thch c a Ngi Nguy t X ng, Bt Nh thch c a Ngi S T Hi n, v.v u ghi tn Ph n c a Ngi l Nagarjuna. Nhng kinh Nh p Lng Gi b ng ti ng Ph n th ghi tn Ph n c a Ngi l Nagahvaya, ph i d ch l Long Khi u, Long Mnh, Long Danh. Nhng trong chng 17 trong n Ph t Gio s c a a La Na Tha

T T ng T nh Tng

121

th cho r ng Long Th v Long Khi u l hai ng i khc. Long Khi u v B ( t c a Ngi Long Th ) l ng i ng th i i, tr cha Na Lan . Trong tc ph m Khng Ch Thm C u chng 4, ph n 1, Php S n Thu n cn c vo thuy t trn, cho r ng Long Khi u (ho c Long Mnh) khng ph i l Long Th ; nin i mu n hn so v i nin i Ngi Long Th , c th vo th i i vua Chin La C p a (t 320 sau Ty L ch). Ngoi ra, Ngi cn l T Ph Php T ng th 13 c a Thi n Tng n , ng th i, t i Trung Qu c v Nh t B n xa nay Ngi cng c suy tn lm T c a 8 Tng (Ch thch: trong c T nh Tng, theo ch trng Tng T nh c a Nh t). Ngi c cc tc ph m: Trung Lu n t ng, Th p Nh Mn lu n, Khng Th t Th p lu n, L c Th p t ng nh l lu n, i Th a ph h u lu n, i Tr lu n, Th p Tr T B Sa lu n, i Th a Nh Th p t ng lu n; B T Lng lu n (Ch thch: Tc ph m n y tc gi d ch ra Vi t Ng ), B o Hnh Vng chnh lu n, Nhn Duyn Tm lu n t ng, B Tm Ly T ng lu n ( d ch ra Vi t ng ), Ph c Ci Chnh H nh S T p kinh ( d ch ra Vi t ng ), Tn Php gi i t ng, Qu ng i Pht Nguy n t ng (Ch thch c a tc gi : a ph n nh ng lu n n y n m trong i Chnh Tn Tu i T ng Kinh quy n th 32, c chnh tc gi d ch t Hn vn v Vi t ng c ng trn Website c a viengiac.de ph n d ch thu t). (Xem kinh Nh p Lng Gi quy n 9; i Th a huy n lu n quy n 5; Hoa Nghim kinh truy n k quy n 5; Ph Php T ng nhn duyn truy n quy n 5; Truy n Php

122

T nh Tng c a n

Chnh Tng k quy n 3; Ph t T th ng k quy n 5; Php Uy n chu lm quy n 38; The life of Nagajuna from Tibetan and Chinese Sources (M. Walleser). (Trch t trang 2839). Ph t Quang i T i n trang 2837 n

Xem qua ti u s c a Ngi Long Th , m c d u nin i vng sanh c a Ngi c i i u sai khc v nm sanh; nhng Ngi l m t v T S c a i Th a g m 8 Tng Phi khc nhau. T M t Tng cho n Thi n Tng, Trung Qun, Hoa Nghim v cho n T nh n a. Qu Ngi l b c xu t tr n th ng s, ra i nh m c u chng sanh v gip cho chng sanh t ng ; ng th i Ngi cng tuyn dng gio ngha i Th a bt b nh ng gio ngha khc c a B La Mn gio v nh ng t thu t khc. Nh v y k t th i k sau c Ph t nh p di t g n 800 nm y (624 tr c Ty l ch + 256 ho c 276 nm sau Ty l ch thnh 800 nm) khng c m t v T S no ch n hng php mn T nh ; trong khi Thi n Tng th c truy n lin t c t S T Ca Di p n Ngi Long Th l 13 i. Trong 800 nm y bi t bao nhiu l ph hng c a l ch s v b phi chia c t trong n i b c a Tng on, t n n Kasmir v Ba T. C l trong th i gian n y ph i ni l th i gian tranh ch p c a B Phi. Cho n sau th i c a Ngi Long Th vo th k th 3 th tnh cch b phi m i c r r t v T nh Tng c a Nh t B n, b t u t th k th 13 cng cn c vo Th p Tr T B Sa Lu n c a Ngi Long Th tr c tc m tn vinh Ngi l S T c a T nh Tng Nh t B n. y cng xin m d u ngo c cho cc Ph t T Vi t Nam chng ta c t ng r ng: N u Nh t B n ch p nh n nh

T T ng T nh Tng

123

v y c th Vi t Nam chng ta cng c th ch p nh n Ngi l S T T nh Tng c a Vi t Nam m t cch d dng. T chng ta s n i k t vi c truy n th a v sau n y qu hng i Vi t cng khng kh m y. Th p Tr T B Sa Lu n ti ng Ph n g i l DasabhamikaVibhsasastra. G i t t l: Th p Tr Lu n. Lu n n y c 17 quy n, do B Tt Long Th so n, Ngi Cu Ma La Th p d ch vo i H u T n, c thu vo i Chnh t ng t p 26. N i dung lu n n y gi i thch i ph m Th p a (Kinh Th p a) trong Kinh Hoa Nghim. Trong b n Hn d ch, Ngi La Th p g i Th p a l Th p Tr . Th p a l ch cho 19 giai o n tu o c a hng B Tt i Th a. Nhng Ngi Long Th cha ch thch hon ch nh kinh Th p a, m ch m i ch thch S a (Hoan H a) v m t n a a th 2 (Ly c u a), y v nguyn i n khng , hay v phin d ch cha hon thnh? Ph m t a c a lu n n y tr c ni v B Tt, sau trnh by ngha c a Th p a v phn bi t Tam Th a. Ton vn chia lm 35 chng (ph m); t chng 1 n chng 27 l c hnh l ch thch S a; t chng 28 tr i m i ni v a th 2. Ph n S a th tr c thuy t minh v n i dung Hoan H a, k ni v l t ng (nguy n), th c ti n (hnh) v qu bo (qu ) c a B Tt. n a th hai th t n l c trnh by v tnh ch t quan tr ng c a 10 tm phng ti n, ng th i ni r v Th p Thi n nghi p o c a B Tt i Th a, Ph m d hnh trong thin th 9 thu c 35 chng c a lu n n y l ph n tr ng y u c a php mn T nh . (Trch Ph t Quang i T i n trang 5573).

124

T nh Tng c a n

y l m t i tc ph m c a Ngi Long Th m ti c r ng ngy nay chng ta ch m i tham c u c c 2 a trong 10 a trong kinh Hoa Nghim. Tuy nhin n n a a th 2, Ngi Long Th gip cho hnh gi tu theo php mn T nh v vi c d hnh (d th c hi n) v nan hnh (kh th c hi n); t hnh gi tu theo Php Mn T nh c c s m th c hnh. D hnh ngha l d lm; i l i v i nan hnh (kh lm). Ngha l trong 2 php tu Nan hnh v D hnh t n giai v khng tr lui, th D hnh l php tu mau c m d th c hi n. Ngi Long Th cho r ng php tu xng ni m danh hi u Ph t l khng tr lui, mau thnh m d lm; nhng tu php n y, i u ki n tin quy t l ph i c lng tin v ng m nh. Vng Sanh lu n ch quy n th ng c a m Loan ( i 40, 826 trung) ni: D hnh o, ngha l ch c nhn duyn tin Ph t, pht nguy n vng sanh, nng nh nguy n l c c a Ph t, c sanh v ci thanh t nh. Tng T nh nh t B n cho r ng xng ni m danh hi u Ph t v i y 3 tm (tr c tm, thm tm v h i h ng pht nguy n tm) l D hnh; Chn Ngn Tng th khng nh ng cho ni m danh hi u Ph t l D hnh m cn cho ni m danh hi u v i ni m tin su xa vo tha l c h i h ng c a Ph t A Di cng l D hnh. (Xem Lu n Th p Tr T B Sa quy n 5 ph m D hnh). (Trch Ph t Quang i T i n trang 1247). Nh v y, chng ta th y r ng: Php mn xng danh hi u Nam M A Di Ph t c s n trong 48 l i nguy n c a c Ph t A Di v nh chnh b n nguy n l c c a

T T ng T nh Tng

125

Ngi m chng sanh c th vng sanh v th gi i C c L c m t cch ng nhin v d hn cc php mn khc. Ni y trong Th p Tr T B Sa lu n, Ngi Long Th mu n nh c nh l i cho chng sanh i sau y c vo kinh Hoa Nghim cng nh 48 l i nguy n c a c Ph t A Di c d dng vng sanh v th gi i T nh . Kinh Hoa Nghim, Ph m Ph Hi n th 81 qua 10 i Nguy n c a Ngi Ph Hi n, chng ta cng th y r ng i Nguy n th 10 sau khi Ngi h i h ng n t t c php gi i chng sanh th Ngi cng pht i nguy n r ng: Nguy n ng lm d c m ng chung th i, t n tr nh t thi t ch ch ng ng i, di n ki n b Ph t A Di ; t c c vng sanh an l c st (Ngha: Nguy n con khi n lc lm chung, d t s ch t t c nh ng ch ng ng i, i m t c Ph t A Di ; li n c vng sanh ci C c L c).

126

T nh Tng c a n

B.- Ngi Th .

Thn v T T ng T nh

Trong l ch s Ph t Gio n c hai Ngi Th Thn. M t v l T Thi n Tng th 21 c Ph Php T ng, ng i thnh La Duy t, h T X Kh, cha tn l Quang Ci, m tn l Nghim Nh t. V th hai cng cn g i l Thi n Thn (Vasubardhu) em ru t Ngi V Tr c. y mu n c p n Ngi Th Thn n y. V Ngi c lin quan n T nh . Ngi l i Lu n S ng i n , s ng vo th k th 4, 5; ng i thnh Ph Lu Sa Ph La, n c Ki n La, B c n , l con th 2 c a Qu c S B La Mn Ki u Thi Ca. M i u, S cng v i anh l V Tr c (Asanga) xu t gia theo Tt B a B (H u B ). Sau, Ngi V Tr c chuy n sang i Th a; cn S th theo Kinh L ng B , l p ch c i thi n gio ngha H u B ; nn S n n c Ca Th p Di La nghin c u lu n i T B Sa. B n nm sau, S tr v n c, gi ng d y lu n i T B Sa cho i Chng; ng th i, so n lu n A T t Ma Cu X. Ban u, S cng kch Ph t Gio i Th a, cho r ng i Th a ch ng ph i l do Ph t ni. Sau, c Ngi V Tr c m by, S m i ng l i Th a v chuy n sang tin th v ho ng dng gio php i Th a. S so n r t nhi u lu n v sch ch thch, t n n t ng v ng ch c cho Phi Du Gi trong Ph t Gio i Th a.

T T ng T nh Tng

127

Tc ph m quan tr ng c a S g m hn 40 lo i nh: - Lu n Cu X, 30 quy n - Nhi p i Th a lu n thch, 15 quy n - Th p a kinh lu n, 12 quy n - Kim Cng Bt Nh Ba La M t a kinh lu n - Qu ng Bch lu n - B Tm lu n - Tam Th p Duy Th c lu n t ng - Lu n i Th a bch php minh mn - V L ng Th kinh u B X. Theo s kh o ch ng c a cc h c gi hi n i th Th Thn tc gi lu n Cu X v Th Thn em Ngi V Tr c l 2 ng i cng tn. Ngi Th Thn tc gi lu n Cu X l Lu n S (Th Thn m i) c a Thuy t Nh t Thi t H u B ; cn Ngi Th Thn em Ngi V Tr c l Lu n S (Th Thn c) c a Du Gi Hnh phi. Nguyn nhn chnh khi n xa nay xem 2 ng i l m t l v b B T u Bn u Php S truy n do Ngi Chn d ch; sch n y cho r ng hai ng i l m t; ph n ch y u gi a sch l t li u v Ngi Th Thn m i, cn ph n tr c v sau l t li u v Ngi Th Thn c. Th Thn c l con c a Qu c S Ki u Thi Ca, em Ngi V Tr c thnh Ph Lu Sa Ph La, sau khi xu t gia h c gio ngha c a Thuy t Nh t Thi t H u B , v sau, chuy n sang h c gio php i Th a; nin i c a S kho ng t 320-380.

128

T nh Tng c a n

Cn Th Thn m i th th Ngi Ph t M t a La lm Th y, thu c H u B ; nhng l i c khuynh h ng Kinh L ng B . Theo truy n thuy t, S r t c vua Chnh C n Nh t v Thi T B La D t D (Baladitya) knh tr ng. S s ng v ho t ng vo kho ng 400-480. Lu n Cu X, lu n Th t Th p chn th c u l nh ng tc ph m c a Ngi Th Thn m i n y. (Trch Ph t Quang i T i n trang 5664-5665). (Xem i ng Ty V c K quy n 4; L ch i Tam B o k quy n 9; i T n t tam t ng Php s truy n quy n 2: Khai Nguyn Thch Gio l c quy n 7; Thch Ca phng ch quy n th ng; On the Data of the Buddhist Master of Law Vasubandha, Series Orientale Roma III 1951, by E. Frauwallner). Ngi Long Th , nh t T c a T nh Tng n , cng l nh t T T nh Tng c a Trung Hoa, Nh t B n, i Hn, Vi t Nam. Ngi sinh kho ng nm 256-276 sau Ty l ch. Ngha l vo gi a th k th 3, sau khi c Ph t nh p di t 800 nm. Cn Ngi Th Thn tc gi Vng Sanh lu n hay cn g i l V L ng Th Kinh u B X th sinh vo nm 320-380 l h u l. V Ngi tham h c lu n i T B Sa c a Ngi Long Th tr c . Cn Ngi Th Thn l lu n ch c a Lu n Cu X sanh vo nm 400-480 ch c ch n khng ph i l Ngi Th Thn em ru t c a Ngi V Tr c. Hai anh em cng i xu t gia, Ngi V Tr c xi n dng gio l i Th a; cn Ngi Th Thn th ph bng i Th a. Sau khi Ngi V Tr c ch b o, khuy n t n th Ngi Th Thn cng dng mi ng l i y tuyn dng gio php i Th a. Sau khi Ngi vin t ch, tng truy n r ng chi c l i y v n cn nguyn v n sau khi h a tng.

T T ng T nh Tng

129

i u y ch ng minh cho th y r ng: Vi c Ngi tuyn dng gio php c a c Nh Lai l chn th t. Nh trn chng ta th y, Ngi Th Thn em c a Ngi V Tr c tr tc hn 40 lo i; m i lo i nh th g m nhi u quy n. Qu th t l m t b c v i c a m t v T S. y ch ring mu n tm hi u nh ng g lin quan v T nh . Do v y chng ta c th tham c u v Vng Sanh lu n hay V L ng Th Kinh u B X do Ngi tr c tc. Ti ng Ph n g i l Suhhavati-Vyahopadesa. G i l V L ng Th Kinh u Ba X nguy n sinh k . Cng cn g i l: T nh Lu n, Vng Sinh T nh lu n, V L ng Th Kinh lu n, V L ng Th u B X kinh lu n, V L ng Th Kinh u B X, Nguy n Sinh k . Lu n, 1 quy n, do Ngi Th Thn (Vasubandha) so n, do Ngi B Lu Chi d ch vo i B c Ng y, c thu vo i Chnh Tn Tu T ng t p 26. N i dung lu n n y nng theo kinh V L ng Th m so n cc bi k pht nguy n vng sanh, khen ng i s trang nghim c a T nh C c L c, ni r v 5 ni m mn: Tu t p l bi, khen ng i, pht nguy n, qun xt, h i h ng ng th i khuyn m i ng i sanh v Ty Phng. Ngha l tu t p 5 ni m mn c th , theo th t , thnh t u c 5 th cng c; C n mn, i H i chng mn, Tr ch mn, c mn v Vin Lm Du H a Mn. B n th cng c tr c thu c v Nh p cng c, c kh nng vo th gi i Lin Hoa t ng, t th h ng ni m vui php; cn Vin Lm Du H a Mn sau cng th thu c v Xu t cng c, t c tr l i sanh t phi n no, dng th n thng du h gio ha, c nh th lm l i mnh, l i

130

T nh Tng c a n

ng i s mau chng thnh t u B . y l b lu n duy nh t do ng i n so n, c bi t c Tng T nh r t xem tr ng, cng v i 3 b kinh: V L ng Th , Qun V L ng Th v Kinh A Di ; c g i chung l Tam kinh nh t lu n (Ba kinh m t lu n), l nh ng kinh lu n y c chnh y u c a Tng T nh . ngha c trnh by trong lu n n y r t su xa vi di u, i khi ph h p v i thuy t Th p bt vin t ch trong lu n Nhi p i Th a c a Ngi V Tr c. V sch ch thch lu n n y th c Vng sanh lu n ch 2 quy n do Ngi m Loan so n vo u i B c Ng y. Trong T ng Thnh h Vi n Chnh Thng t i Nh t B n c c t gi b n chp tay xa c a lu n n y; nhng hi khc v i b n hi n hnh. (Trch Ph t Quang i T i n trang 7055-7056). (Xem l ch i Tam B o k quy n 9. i ng n i i n l c quy n 4; khai nguyn Thch gio l c quy n 6). Php mn tu t p c a Ngi Th Thn d y cho ng i i sau trong Vng sanh lu n n y cn c theo kinh V L ng Th hnh gi tr i qua 5 ni m mn l: Tu t p l bi, khen ng i, pht nguy n, qun xt v h i h ng. L bi l m t php mn r t quan tr ng t ngn xa. Ng i Tng, k t c dng 5 vc c a mnh g m: Trn, 2 ci ch c a tay, 2 u g i c a chn v trn cng m t lc thnh knh gieo xu ng t nhi u l n nh th bi u t thi cung knh; ho c gi sm h i t i l i trong nhi u i nhi u ki p m hnh gi gy ra d u tuy c hay v tnh. y m i cu Ph t hi u Nam M A Da Ph t khi c x ng ln, hnh gi l i gieo 5 vc xu ng nh l Ngi m t l y; cng c th t l b t kh t ngh. Do v y ch v T Trung Hoa m i d y r ng: L Ph t gi k nh Ph t chi c (l y Ph t ngha l cung knh ci c c a Ph t).

T T ng T nh Tng

131

c Ph t A Di v ch v B Tt c m t cng c, m t nng l c cao c , v l ng v bin; nn chng ta l bi l l y ci c cao c su dy y. K ti p l khen ng i hay tn thn, l hnh th c cung knh qua l i ni hay c ch . V d nh d i y l m t bi k khen ng i Ph t A Di c a ch T Trung Hoa: Ph t A Di thn kim s c T ng t t chi sng t trang nghim Nm Tu Di uy n chuy n b ch ho B n bi n l n trong ng n m t bi c Trong ho quang ha v s Ph t V s B Tt hi n trong B n mi tm nguy n chng sanh Chn ph m sen vng ln gi i thot Quy m ng l A Di Ph t phng Ty th gi i an lnh Nay con xin pht nguy n vng sanh Ci mong c T Bi ti p

D nhin l ch ng ph i ch c m t bi n y, m cn nhi u bi k khc n a, nh m di n t h nh nguy n v nh ng cng c c a c Ph t A Di . Tn thn, ng i khen cng s t o ra nh ng cng c b t kh t ngh, khng di n t h t b ng l i c.

132

T nh Tng c a n

Ti p theo l pht nguy n. S pht nguy n y t tm c a hnh gi tu theo php mn T nh . Ai tu theo php mn n y cng pht nguy n l sau khi lm chung mu n sanh v th gi i Ty Phng C c L c, nng theo tha l c c a c Ph t A Di c vng sanh v th gi i: Phm Thnh ng c T nh y. C nhi u ng i khng mu n sanh v C c L c th nguy n sanh v T nh ng Phng hay T nh Nam Phng; ho c gi c nhi u ng i mu n thnh t u nhn gian T nh th mi ni ci Ta B n y. Khng nh t thi t ph i v T nh Ty Phng n u hnh gi y ch ng mu n pht nguy n. Ph n ti p l qun xt. Ph n n y hnh gi v a ni m Ph t, v a qun t ng th gi i Ty Phng C c L c gi ng nh trong kinh A Di , m c Ph t Thch Ca Mu Ni di n t . Ni m Ph t khng ph i ch ni m khng, m cn t p trung t t ng l i qun st n a. T ng n y cng g n gi ng nh cc cch qun t ng trong kinh Qun V L ng Th . M c ch cho tm hnh gi khng b chi ph i, giao ng, m ch m t lng nh ngh n c Ph t A Di v c nh gi i Ty Phng m thi. H i h ng pht nguy n l ph n khng thi u c a b t c m t php mn tu no. H i h ng c ngha l em h t s c mnh c c, mu n ph c p, trang tr i n t t c php gi i chng sanh v c u nguy n cho cc loi h u tnh cng nh v tnh, s m tr n thnh Ph t o. N cng cng t ng u tu t p c 5 ni m mn n y s sinh ra 5 lo i c m theo Ngi Th Thn th cho r ng: B n lo i c tr c thu c v nh p Hoa T ng. C ngha l y t ch di t, chn nh. Ai sanh v , mi ni

T T ng T nh Tng

133

c nh gi i C c L c th h ng s an vui ni Ni t Bn. Cn ph n sau cng, cng c y s tr l i Ta B ha chng sanh. Ph n n y chng ta c th so snh v i t ng hon l i th gi i phi n no n y c a m t hnh gi vng sanh, ti p t c th c hi n nh ng h nh nguy n cao c c a mnh th gi i Ta B n y. B lu n n y y c theo kinh V L ng Th . Do v y chng ta khng cn ng n ng i g n a ch p nh n Ngi Th Thn m t cch t nhin l Nh T T nh Tng c a Vi t Nam, nh ng i Nh t h ch p nh n cho T nh Tng c a h . c Ph t Thch Ca Mu Ni l m t c Ph t l ch s . Ngi sng l p ra n n o; cn cc v T S c th m T T tng Truy n n i ti p con ng c a cc b c T c i qua. Xa nay c sch v r t nhi u, chng ti th y ng i Hoa, ng i Nh t, ng i Ty T ng l p Tng r t r rng. Ring ng i Vi t Nam chng ta khi h i v Tng Phi th hay m m , khng tr l i r rng c. Ngay nh Thi n Tng, tuy khng l p thnh vn t ; nhng c cch truy n th a th t r nt, m ring ch v i Trung Hoa v Nh t B n; cn Vi t Nam chng ta th khng ph i v y. C l v qu hng chng ta b chi n chinh, lo n l c nn ch ng ai mu n lu gi d u tch lm g, nh t l nh ng v Thi n S. Do v y m n h u h c v sau khi nghin c u n nh ng th h tr c; th t l v cng kh n n. trnh tnh tr ng khng bi t v T y sinh nm no, vin t ch nm no v v y thu c v phi g v.v khi cn s ng, chnh qu v y nn ghi l i lai l ch c a mnh th t r rng th i sau khng th lm khc i c. Nhi u ng i Vi t Nam tu theo php mn T nh ; nhng khi h i 3 kinh cn b n c a php mn n y cng

134

T nh Tng c a n

cn l ng , hu ng g l t t ng v cch truy n th a c a cc v T c c a T nh Tng. T c ng Vi t Nam c cu: Con nh Tng, khng gi ng lng cng gi ng cnh; nhng ta thu c v Tng no y? T c a chng ta l ai ? v.v N u ta hi u r r i th con ng tu ni m, truy n th a c a chng ta s ch c ch n r rng hn. T chng ta an tm i vo n n p tu h c v hnh tr.

T T ng T nh Tng

135

III.- T NH

TNG C A TRUNG HOA .

N u h i r ng: Trn th gi i n y n c no c l ch s lu i nh t, th t h n ng i ta s ni: n v Trung Hoa v n u h i ti p r ng: o no c m t lu i nh t trn hnh tinh n y, th cng s c tr l i l: n gio c a n v Kh ng gio, Lo gio c a Trung Hoa. Nhng khi c h i r ng: o no c ng s tn nh t, th khng ph i l nh ng o v a nu trn, m l Thin Cha gio; m t Tn gio xu t hi n sau Ph t gio c hn 6 th k , m ngy nay s l ng tn c a Tn gio n y l m t t r i ng i theo o trong s 7 t ng i hi n c m t trn qu a c u n y. N u h i r ng: Tn gio no xu t hi n lu i v theo th t th i gian trn qu t n y th xin tr l i r ng: n gio, Kh ng gio, Lo gio, Ph t gio, Thin Cha gio (g m c c Do Thi gio, Thin Cha gio, Chnh Th ng gio, Tin Lnh gio) v H i gio. C nh ng Tn gio xu t hi n 5.000 nm trn qu a c u n y nh n gio; nhng cng c Tn gio ch m i xu t hi n hn 1.500 nm nay, nh H i gio. Nhng n u s p theo th t ng i theo th ph i k r ng: Thin Cha gio, n gio, H i gio, Ph t gio, Kh ng gio v Lo gio.

136

T nh Tng c a Trung Hoa

Trong nh ng Tn gio n y c nhi u Tn gio v t ra kh i ranh gi i c a qu c gia m v Gio ch y c sinh ra mang l i d y ra truy n b n c ngoi nh: Ph t gio, Thin Cha gio, H i gio. Trong khi cng c nh ng Tn gio khng th v t kh i bin gi i qu hng c a mnh i su vo sinh ho t c a cc n c u M nh: n gio, Kh ng gio v Lo gio. Cu h i c t ra t i sao th c nhi u cch tr l i khc nhau; nhng v n quan tr ng y l l i d y c a cc v gio ch y c cn c gi tr qua th i gian v khng gian hay khng? N u c, th o y s pht tri n v ng m nh, khng lu n th i gian, nm thng hay bin i qu c gia. M t Tn gio ph i h i 3 i u ki n. l: Gio ch , gio l v gio h i. Gio ch v gio l chng ta r; nhng gio h i g m Tng Ni, Tn ng m t vai tr v cng quan tr ng trong v n gi gn v pht tri n m ng m ch c a Tn gio . N u khng c nh ng ng i n y, qu th t Tn gio s hiu qu nh, khng nh th i i m vng son, lc cn v gio ch n a. Ngy xa v n giao thng khng ti n l i nh ngy nay; nn m t vn th, m t tin t c nh i t m t ni, n m t ni khc nh n c, i khi ph i tr i qua h ng thng, h ng nm; ch khng ph i t ng pht, giy nh giai o n trong hi n t i (nm 2011) m chng ta ang c c. B i v y nh ng g m ng i xa lm c, qu l ng qu bi t d ng bao! Khi Thi T T t t a sinh ra t i n , Kh ng T Trung Hoa, ng ta ni v i h c tr c a mnh r ng: ng c m nh qu t ang chuy n ng, m th t th ! m t v nhn, m t b c gic ng ra i th c khng bi t

T T ng T nh Tng

137

bao nhiu l i m l xu t hi n trong th gian n y. V cc Ngi khng ph i l nh ng ng i th ng. Th m hn 600 nm Minh (58-75) vo th k th m i n m m ng th y Ph t vng qua n th nh kinh. y Gio m i hnh thnh v nh p tri qua, n nm Hn nh t sau Ty l ch; ng i v t m i cho ng i l th i k u c a Ph t vo Trung Qu c.

Theo sch Hn Php b n n i truy n l m t tc ph m g m 5 quy n, c so n vo th i no v tn so n gi l ai u khng r; nhng sch n y ni v vi c Ph t Gio lc m i du nh p Trung Qu c kho ng nm Vnh Bnh (58-75) i Minh nh H u Hn v v tnh hnh Ph t Gio ch ng s ph phn c a o Gio. N i dung sch y g m 5 ph m nh sau: - Minh c m ng c u php - Th nh Php S l p t cng c - D Ch o s t gi o thot - Minh i Th n ng xng dng - Qu ng thng lu b . n nay b n hon ch nh c a sch n y v n khng th y lu truy n, ch th y r i rc trong Qu ng Hong Minh t p quy n 1, t p c kim Ph t o lu n hnh quy n 1, Php Uy n Chu Lm quy n 18, T c t p c kim Ph t o lu n hnh v.v Cc Ngi o Tuyn v Tr Thng cho r ng sch n y l tc ph m i Hn Ng y; nhng trong cc vn hi n t i Ty tr v tr c khng th y c c p t i. N u

138

T nh Tng c a Trung Hoa

cn c vo n i dung m phn on th c th sch n y l tc ph m t kho ng nm Thin Gim (502-519) i nh Lng thu c Nam Tri u tr v sau. (Trch Ph t Quang i T i n trang 2054). (Xem Lu n Ph T quy n th ng; truy n n V T i trong T c Cao Tng truy n quy n 23; Thi n Tng phin d ch ch trong Phin d ch danh ngha t p quy n 1). Vo u th k th nh t sau Ty l ch Hn Minh thu c nh H u Hn l ng i u tin th y c i m lnh; cho nn m i cho ng i sang Thin Trc th nh kinh. Thu y t Kinh L c Dng i qua n ch c con ng bi n l bnh an hn; nhng t nh t cng 3 thng n 1 nm m i t i ni; nhng n r i; no ngn ng , phong t c, n u ng t i x n thu b y gi ch ng ph i l vi c n thu n. Th nhng cc nh ngo i giao thu y cng mang v cho Tri u nh nh H u Hn hai v i Php S v i d ch gi v sau n y. l hai Ngi Ma ng Ca Di p v Ngi Trc Php Lan. B n kinh u tin c truy n vo t Trung Qu c nm 68 sau Ty l ch l kinh T Th p Nh chng c hai v n y d ch ra ch Hn. Ngy nay n u c ai i sang Trung Qu c, n Kinh L c Dng, gh thm cha B ch M s g p u c m thp c a hai Ngi v n cn chn c t t i ni y v b n kinh n y v n c Ph t Gio Trung Qu c cho kh c vo hoa cng cho cng chng chim ng ng v nh l . Trong sch trn c ni v vi c th hai l nh Vua v Tri u nh th nh Php S l p t cng c. Ngha l nh vua mu n xy cha th Ph t. C l hai v Php S n y ch cho nh vua lm cha nh th no cng nh t hi u cha ra sao. Nn B ch M l tn cha c

T T ng T nh Tng

139

ch n. V i th nh kinh cng nh n r c kinh n Kinh L c Dng u do nh ng con ng a tr ng qu hi m n n v ; nn l y tn l B ch M. Cha ngy xa c l i ki n trc theo n ; ngha l bn trn nc l vm, trng nh nh ng ngi thp t i n ; ch khng l p mi nh ki u c a Trung Hoa. Vo cu i nm 2000 v a qua gi a chnh quy n Trung Hoa v n k m t vn b n quan tr ng, nh m ti tr xy m t ngi cha to l n t i y theo ki u cch c a n nh v c i ngu n cng nh l ch s kh i nguyn Ph t Gio t i x n y. i m th ba l nh Vua thch cc v Php S cng v i cc v o S gi ng thuy t so snh. Thu y Nho gia t i Trung Qu c khng thch Ph t Gio. Lo Gio tuy ch p nh n Ph t Gio; nhng mu n bi t cao th p, nn nh Vua cho qu S v o S lu n bn v i nhau. N u thu y cc v Php S khng th ng th c l Ph t Gio khng c lu hnh v pht tri n t i Trung Qu c su t 2.000 nm qua. i m th t l Vua Hn Minh cng v i cc i Th n xng dng, tn thn. i u y c ngha l nh Vua hi lng v vi c n m m ng th y Ph t vng, vi c cho ng i i n th nh kinh v r c Php S v l vi c t t cho qu hng t n c Trung Qu c; nn nh Vua v tri u th n m i ch p nh n Ph t Gio m t cch cng khai nh th ; trong khi t i Trung Hoa tr c c o Kh ng v o Lo r i. Vi c cu i cng l cho gio l t bi, tr tu y ti p t c truy n b kh p nhn gian. V l chnh nh Vua v cc v i Th n tai mnh nghe, m t mnh th y s lu n ngh v t cch gi a cc v Php S Ph t Gio v cc v

140

T nh Tng c a Trung Hoa

o S c a Lo Gio. K t tr i Ph t Gio t i Trung Qu c tr i qua bao i v i nh ng ph hng c a l ch s . V d nh cc v Vua v Hong H u no thch gio l c a o Ph t th ng h h t mnh; nn nh ng cha vi n v ch Tng u c m t kh p ni t i qu hng r ng l n n y. V d nh Tri u ng ch ng h n. Nhng cng c nhi u lc cc v qun vng nghe l i xi m n nh c a tri u Th n; ho c gi ch Tng Ni c a Ph t Gio khng cn gn gi c nh ng ph m h nh thanh cao nh lc xa xa n a, th lc y cc vua cha s ph Ph t v ch n nh ng o khc, v d nh Tam V nh t Tng php n n; ngha l php n n n y do 3 ng vua h tn V v m t ng tn Tng gy ra (t c l Thi V nh B c Ng y, V nh B c Chu; V Tng nh ng v Th Tng nh H u Chu).

T T ng T nh Tng

141

A.- Ngi m Loan v T T ng T nh .

Theo Lin Tng (t c l T nh Tng) c a Trung Hoa l p Ngi Hu Vi n lm S T T nh t i v k th a Tng n y cho n i nh Thanh g m 9 v nh sau: - S T ng Lm Hu Vi n - Tam T B t Chu Th a Vi n - T T Vn Phong Php Chi u - Ng T Long Thi u Khang - L c T Vnh Minh Din Th - Bt T Vn Th Chu Honh - C u T Ph m Thin T nh An L Sn Tr ng An Hng Chu Tn nh Hng Chu V Tam C Hng Phng Sn Honh Sn - Nh T Quang Minh Thi n o

- Th t T Chiu Khnh T nh Th ng

(Xem Lin Tng C u T truy n l c) Tu (Hu ) Vi n sinh nm 334 v t ch nm 416 l Cao Tng Trung Qu c, s ng vo i ng T n, ng i

142

T nh Tng c a Trung Hoa

Lu Phi n, Nh n mn (huy n Quch, t nh Sn Ty, h Gi , l S T Tng T nh Trung Qu c. Nm 13 tu i, S i h c cc ni nh H a Xng, L c Dng v.v S thng hi u su r ng 6 kinh (Thi, Th, D ch, L , Nh c v Xun Thu) v Lo Trang. Nm 21 tu i S cng em l Hu Tr nghe Ngi o An gi ng kinh Bt Nh H ng Sn, Thi Hng (pha Ty B c Khc Dng, t nh H B c), c ch lnh ng , c m ng than r ng: Nho, o 9 phi u l tr u cm (ch chung cho 9 h c phi th i chi n qu c nh Nho gia, o gia, m Dng gia) li n cng em l Ngi o An xin xu t gia lm T . S gi i v h c thuy t Tnh Khng c a Bt Nh nm 24 tu i ln ta gi ng, th ng d n sch Trang T thuy t minh ngha th t t ng c a Ph t Gio, khi n ng i c tm nghi ng c hi u r, Ngi o An cho php S ti p t c bn v sch ngoi i. Nm Thi Nguyn th 6 (381) S n L Sn mi n Nam truy n php, t r t ng. S t n l c nghin c u kinh i n, th ng than th Giang ng kinh i n cha c y , Thi n Php cha c nghe, Lu t t ng th thi u st, cho nn S sai cc t Php T nh, Php Lnh i tm c u kinh i n v truy n d ch. M i khi S g p cc v Tam T ng Ty V c th bi ngi thm h i. Nm Thi Nguyn th 16 (391), S th nh Ngi Tng Gi B ng i n c K Tn phin d ch lu n A T m tm, lu n Tam Php . Khi nghe tin Ngi Cu Ma La Th p n Quan Trung, S li n cho cc v t o Sinh, Tu Qun, o n, m, D c v Tr ng An xin theo

T T ng T nh Tng

143

h c i Th a Khng Qun thu c h th ng Ngi Long Th ; S cng th ng hay vi t th qua l i v i Ngi Cu Ma La Th p th nh v n v th o lu n v gio l. Khi Ngi m Ma Lu Chi n Trung Qu c, S sai t m Ung tham d vi c d ch lu t Th p T ng; ng th i th nh Ngi Ph t B t La t Tr ng An n L Sn d ch kinh t Ma a La Thi n. Cng lc v i vi c ho ng dng Bt Nh h c i Th a, S cng x ng Thi n H c Ti u Th a v c ki n gi i r t su xa i v i v n c i cch Ph t Gio Trung Qu c. Nin hi u Nguyn Hng nm u (402) S cng v i hn 100 ng o nh C s Lu Di Dn sng l p B ch Lin X, chuyn dng T nh ni m Ph t lm Php mn tu hnh, cng nguy n vng sanh T nh Ty Phng, hn 30 nm khng m t l n r i ni. Nm Nguyn Hng th 2 (403), ph n th n Hon Huy n, sau khi c p ngi vua An nh ng T n v t l p lm Vua, ra l nh sa th i Sa Mn, bu c cc Sa Mn ph i h t lng tn knh nh Vua, S li n so n lu n: Sa Mn b t knh Vng gi ph n i, ni r vi c ng i xu t gia khng b bu c ph i khu t ph c vng quy n. S v a thng hi u Ph t h c, l i gi i ngo i i n nn r t c ng i ng th i tn tr ng v ch Tng n c ngoi knh n . Cha ng Lm L Sn l trung tm c a Ph t Gio mi n Nam lc b y gi , gi ng nh o Trng d ch kinh c a Ngi Cu Ma La Th p Tr ng An l trung tm Ph t Gio mi n B c v y. Nm Ngha Hng th tu i. 12 (416) S th t ch, th 83

144

T nh Tng c a Trung Hoa

V sau cc vua ng, T ng ban t ng S cc th y hi u: Bin Gio i S, Chnh Gic i S, Vin Ng i S, ng Bi u Chnh Gic Vin Ng i S. V phn bi t v i Ngi Hu Vi n cha T nh Anh i Ty, ng i i sau th ng g i Ngi l L S Hu Vi n. S c cc tc ph m: L Sn t p 10 quy n, V n i Th a trung thm ngha th p bt khoa ( i Th a i ngha chng) 3 quy n, lu n Minh bo ng, lu n Thch Tam B o, lu n Bi n Tm th c, lu n Sa Mn n ph c v i Tr lu n sao t . (Trch Ph t Quang i T i n trang 6545-6546) (Xem Lng Cao Tng truy n quy n 6; Xu t Tam T ng k quy n 7; i ng n i i n l c quy n 3; Qu ng Ho ng Minh t p quy n 15, 17, 30; Php Uy n chu lm quy n 100; ng Lm th p bt cao hi n truy n). c Ti u S c a Ngi L Sn Hu Vi n chng ta c th lin t ng n Ngi Long Th c a n . Ngi Hu Vi n chuyn v Bt Nh v Trung Qun v cu i i l p nn B ch Lin X hnh tr theo php mn T nh v pht nguy n vng sanh v Ty Phng. i v i Ph t Gio Trung Hoa v T nh Tng t i y h u nh u cng nh n Ngi l S T ; nhng c i u l lng l T nh Tng Nh t B n do Ngi Php Nhin v Ngi Thn Loan sng l p vo th k th 13 th ch cng nh n Ngi m Loan l tam T T nh Tng (k t Ngi Long Th v Th Thn), Ngi o X c, Ngi Thi n o m i l nh T v tam T c a T nh Tng Trung Qu c ( t v ng T thu c v T nh c a Nh t B n). Trong 9 v T c a Lin Tng, chng ta ch th y c Ngi Thi n o thnh nh T sau Ngi Hu Vi n. C l c

T T ng T nh Tng

145

m t l do g quan tr ng hn; cho nn Ph t Gio Nh t B n m i ch n nh v y chng? Ngay nh h c gi Christian Steineck ng i c, tc gi quy n Nh ng b n vn cn b n c a Ph t Gio Di Nh t B n cng khng cng nh n Ngi Hu Vi n l S T T nh Tng Trung Hoa, m trong sch n y (b ng ti ng c) ch nu ln 3 v T l Ngi m Loan, o X c v Thi n o. Ti p theo chng ta nn tm hi u v Ngi m Loan. Ngi sanh nm 476 v th t ch lc no khng r. L v Cao Tng c a T nh Tng th i Nam B c tri u, ng i Nh n Mn (huy n i, t nh Sn Ty) c thuy t ni S l ng i V n Th y Tinh Chu (Thi Nguyn, Sn Ty) khng r h g. Nh t B n tn S l S T trong 5 v T c a Tng T nh (g m: m Loan, o X c, Thi n o - Trung Hoa - v Nguyn Tn, Nguyn Khng (Php Nhin) - Nh t B n), l T th 3 trong 7 v T c a Chn Tng. Nh S g n ni Ng i, S th ng c nghe nh ng chuy n th n tch kinh d , nn lc 10 tu i S ln ni xin xu t gia. S r t chm h c, thng su t cc kinh. S c v ch gi i kinh i T p, cng vi c cha xong, S b ng lm b nh, ch a mi khng kh i. M t hm S ch t th y c a tr i m r ng, t nhin h t b nh, li n pht tm i tm c u php tr ng sinh b t t . Nghe n h c php tin c th s ng lu, S bn n Giang Nam thm o S o Ho ng C nh ni C Dung c h o trao cho m t b kinh Tin 10 quy n. Trn ng v S gh qua L c Dng ra m t Ngi B Lu Chi, c Ngi trao cho b Qun V L ng

146

T nh Tng c a Trung Hoa

Th , S li n b h t kinh Tin, m chuyn tu T nh . Vua Hi u Tnh nh ng Ng c tn S l Th n Loan v ban S c ch cho S tr tr cha i Nham T nh Chu. V sau, S tr tr cha Huy n Trung t i Ph n Chu, S th ng n pha B c ni Gi i Sn gi ng kinh, ho ng dng php mn ni m Ph t. S tinh thng n i ngo i i n, Tng Ni v Ph t T r t knh ph c, h g i o Trng gi ng kinh c a S l Loan Cng Nham. S l ng i t n n t ng cho s ki n ton T nh gio i ng sau n y. Ngoi ra, S cn l h c gi n i ti ng th i b y gi v T Lu n (Trung Lu n, Bch Lu n, Th p Nh Mn Lu n, i Tr Lu n). i sau tn S l T c a Tng T Lu n. S cng l ng i k t h p hai tro lu t t ng l n c a Ph t Gio n ni T Long Th v Ngi Th Thn, em t t ng Khng Tng dung h p vo gio ngha T nh ; c i sau r t coi tr ng. V nm S t ch th c m y thuy t; nhng c th on nh l S t ch t nm Thin B o th 5 (554) tr v sau. S c cc tr tc: Vng Sanh lu n ch 2 quy n, Tn A Di Ph t k , L T nh th p nh k , L c lu n T nh an l c ngha. (Trch Ph t Quang i T i n trang 1.589) Ngi m Loan sinh ra v th t ch sau Ngi Hu Vi n c 142 nm (476-334=142). Do v y gio ngha c a T nh r t r rng qua cc th i i v Ngi d a theo t t ng Trung Lu n c a Ngi Long Th v t t ng Vng Sanh Lu n c a Ngi Th Thn. C l v th m T nh Tng c a Nh t B n ch p nh n Ngi l

T T ng T nh Tng

147

tam T c a T nh Nh t B n k t khi T nh c truy n vo y v l S T T nh Tng c a Trung Qu c. T nh Vi t Nam chng ta s c c p n m t chng c bi t pha sau; nhng chng ta cng c th ch n Ngi m Ho ng ( ? 455) ng i cng th i v i Ngi m Loan, lm S T c a T nh Tng Vi t Nam v l tam T k t n (sau Ngi Long Th v Th Thn). Sau y chng ta c th ti p t c tm hi u t t ng T nh c a Ngi m Loan qua Vng Sanh lu n ch v nh ng t t ng ti p theo trong nh ng bi k tn thn c Ph t A Di c a Ngi. Vng Sanh lu n ch g i l: V L ng Th kinh u Ba X nguy n sanh k - B T u Bn u (Vasabandhu) B Tt t o tinh ch. Cng g i l: T nh lu n ch, V L ng Th Kinh lu n ch, V L ng Th kinh Ba X nguy n sinh k ch. G i t t l Lu n ch, Ch lu n. Lu n ch g m 2 quy n, do Ngi m Loan so n vo i B c Ng y c thu vo i Chnh t ng t p 40. Quy n th ng c a sch n y tr c nu ph m D Hnh trong lu n Th p Tr T B Thi c a Ngi Long Th , ni r v Nan Hnh o ( o kh th c hnh) v D hnh o ( o d th c hnh). Lu n n y thu c v D hnh o, ch r php mn tha l c (nng nh vo s c c a c Ph t A Di ) cho r ng ci nhn ch y u c sanh v T nh l hon ton trng c y vo nng l c b n nguy n c a c Ph t A Di , k l ph n ni chung, l n l t gi i

148

T nh Tng c a Trung Hoa

thch vn k pht nguy n vng sanh, ng th i l p ra 8 m c h i p, ni r cn c nguy n sanh T nh v t t c t ng phm phu thi n c. Quy n h th gi i thch ph n ngha b ng vn tr ng hng (vn xui), l p ra 10 khoa gi i thch vn ngha: nguy n k i , kh i qun sanh tn, Qun hnh th t ng, T nh nh p nguy n tm, Thi n x o nhi p ha, Ly B chng, Thu n B mn, Danh ngha nhi p i, Nguy n s thnh t u v L i hnh mn tc; ng th i cu i khoa L i hnh mn tc, nn r ngha quan tr ng c a vi c l i mnh l i ng i, trch d n cc nguy n th 11, 18 v 22 trong 48 l i nguy n c a Kinh V L ng Th ch ng minh cho Tng Th ng Duyn c a tha l c. (Trch Ph t Quang i T i n trang 7.056-7.057). (Xem L ch i Tam B o k quy n 4, Php linh l c quy n 6; ng V c truy n ng l c quy n h ). Xem ra nh v y cc h c gi ng i Nh t v ng i Ty Phng h u l hn, khi ch n Ngi m Loan lm S T T nh c a Trung Hoa m h hon ton khng nh c n Ngi Hu Vi n. V l h nh n chn ra c r ng: Nh ng g m Ngi m Loan th c hi n php mn Ni m Ph t l thu c v ph n D Hnh nh trong Th p Tr T B Sa Lu n c a Ngi Long Th ch trng v Vng Sanh Lu n Ch n y l Ngi ch thch l i lu n c s n c a Ngi Th Thn. Hai v n y c xem nh l nh t v nh T T nh Tng c a n , Trung Hoa, Nh t B n v Vi t Nam. y c l i truy n th a tr c ti p. Tuy th i gian gi a cc v T T nh c a n v Trung Hoa c cch xa h ng trm nm i n a, th v n khng quan tr ng so v i v n th i gian, m v n quan tr ng l t t ng c a T nh v vi c ti p nh n t t ng y.

T T ng T nh Tng

149

Thi n Tng truy n th a t n (g m 28 v T ) qua Trung Hoa (6 v T ) c tnh cch l y tm truy n tm; ngha l tr c ti p t Th y qua tr v v th c c tnh cch lin t c theo th i gian. Nhng Tng Thi n n y cng chia lm hai Tng chnh. l Thi n To ng v Thi n Lm T . M i m t mn phong truy n th a c a Thi n c tnh cch ring. y, ring T nh Tng, cc v T h u nh khng l p Tng Phi ring, m ch cn c vo 3 kinh cn b n c a T nh tu h c. l Kinh V L ng Th , Kinh Qun V L ng Th v Kinh A Di . (Xin xem ph n I bn trn). y l 3 b kinh quan tr ng c truy n t th i c Ph t Thch Ca Mu Ni cch y 2555 nm v tr c, cho n th i hi n t i (2011) h u nh khng c thay i g nhi u qua v n nng vo tha l c vng sanh. Tuy Nh t, quan i m gi a Ngi Php Nhin v Ngi Thn Loan c m t t s khc nhau v vi c vng sanh; nhng t u chung v n l s vng sanh v th gi i C c L c sau khi lm chung v nng vo cu Ph t hi u Nam M A Di Ph t. Quy n Vng Sanh Lu n Ch c a Ngi m Loan c hai ph n. Ph n u nh c gi i thch bn trn. Ph n th hai, Ngi m Loan dng vn xui gi i thch r rng v 10 vi c khc nhau nh: - i c a nh ng bi k pht nguy n sanh v th gi i Ty Phng C c L c. - Khi qun t ng c nh gi i Ty Phng C c L c th sanh ra tn tm. - Qun st v vi c th c hnh cu Ph t hi u v th t ng c a vi c vng sanh.

150

T nh Tng c a Trung Hoa

- Khi l i th nguy n c thm nh p vo tm c a hnh gi r i, s c thanh t nh chuy n ha. - c Ph t A Di dng cc phng ti n nhi p ha chng sanh, sanh v th gi i c a Ngi qua nh ng l i nguy n. - Nh m la xa nh ng ch ng ng i n u c, pht tm B dng mnh c sanh v Ty Phng. - i u quan tr ng l s pht tm B y ph i c thu n theo con ng gi i thot sanh t lun h i c vng sanh v Ty Phng T nh . - Cch ni m danh hi u Ph t ph i nhi p th tr c ti p c u sanh Ty Phng. - C u nguy n cho vi c pht tm ni m Ph t c a m i chng sanh ni th gi i Ta B n y c thnh t u vin mn. - i u th 10 cng l i u cu i cng l vi c ni m Ph t y ph i lm sao cho c l i mnh v l i l c cho ng i khc n a; th php mn D Hnh y m i x ng ng l php mn d th c hi n.

T T ng T nh Tng

151

B.- Ngi o X c v T T ng T nh .
c Ph t Thch Ca Mu Ni khi cn t i th , Ngi chia gio php c a Ngi ra lm 3 th i k. l th i Chnh Php g m 500 nm; th i T ng Php g m 1.000 nm v th i k M t Php g m 10.000 nm. Th i Chnh Php c ngha l: Cc hnh gi c tu, c hnh v c ch ng. Th i k n y l th i k c a c Ph t, cc v B Tt v cc v A La Hn xu t th . Khi nghe gio php t bi, tr tu c a Ph t d y u hoan h tn th v thnh t u qu v B . Ngay c c c sinh tm h i Ph t nh: B t a, V No hay b t hi u nh A X Th , c c nh b o cha A D c tr c khi quy y Tam B o v.v nhng khi nh ng v n y nghe, hi u v th c hnh gio l gi i thot y thnh t u; t c l i m n c a tm c k t qu . Th i n y g i l th i k c tu, c hnh v c ch ng; nhng ti c thay ch c 500 nm ng n ng i. Th i k T ng Php 1.000 nm, sau th i Chnh Php l th i k: C tu, c hnh nhng khng ch ng. Th i k n y gio php c a c Ph t v n cn t i qu hng n v l n u tin di chuy n v pha Tch Lan cng nh Trung u, chu Phi v mi n B c n , t t t ng i Th a c pht tri n qua s xi n dng l V

152

T nh Tng c a Trung Hoa

Ng, tnh khng, trung o c a cc v i Lu n S nh V Tr c, Th Thn, M Minh v Long Th . N u k th i c a Ngi Long Th l th i gian 300 nm u c a T ng Php (Ngi sinh ra sau khi c Ph t nh p Ni t Bn 800 nm). Th m Ngi bi t r ng: Trong tng lai vi c tu ch ng khng ph i d dng. Do v y m Ngi xi n dng php mn T nh qua vi c Ni m Ph t v c u vo tha l c c a c Ph t A Di v qua b n nguy n l c y, cc chng sanh th gi i Ta B sanh v Ty Phng m t cch d dng hn. R i t Ngi Th Thn (ng i n ) b t c u qua Ngi m Loan (ng i Trung Hoa) cho tha l c y c c h i pht tri n t i l c a Chu r ng l n n y. N u b o r ng th i k M t Php l th i k m chng sanh ch c tu, khng hnh v khng ch ng th th i gian n y chnh th c b t u vo cu i th k th 9 v u th k th 10 sau Ty l ch. Hay ni ng hn l cu i th i th nh ng c a Trung Qu c. Th i n y c cc v T Thi n nhng v n tu T nh nh Ngi Vnh Minh Din Th ch ng h n. y l d u m c c a l ch s truy n th a c a Ph t Gio v l t t ng t i th ng th a c a nh ng ai mu n nng vo cu Ph t hi u gi i thot sanh t lun h i. Ngi o X c sinh nm 562 v t ch nm 645, l v Tng thu c Tng T nh i nh ng, ng i V n Th y, Tinh Chu (huy n Thi Nguyn, t nh Sn Ty) c thuy t ni Ngi l ng i T n Dng, Tinh Chu, h V . Cng g i l Ty H Thi n S. L T th 2 c a Tng T nh , v th 4 trong 7 v Cao Tng c a Chn Ngn Tng Nh t B n.

T T ng T nh Tng

153

Nm 14 tu i, S xu t gia, h c kh p cc kinh lu n, c bi t tinh thng kinh Ni t Bn v t ng gi ng d y kinh n y t t c 24 l n. Sau, S t i cha Huy n Trung do Ngi m Loan sng l p, nhn c Vn bia c a Ngi m Loan m chuy n sang tn ng ng T nh . Lc y S c 48 tu i, t m i ngy S u ni m Ph t 7 v n bi n. Su t m t i, S gi ng kinh Qun V L ng Th t i hn 200 l n; ch trng b t lu n l ng i xu t gia hay t i gia u nn l y vi c ni m Ph t lm c t y u. Trong lc ni m Ph t ph i m nh ng h t u nh g i l Ti u u ni m Ph t, y l kh i u c a vi c l n trng h t ni m Ph t Trung Qu c. Nm Trinh Qun th 3 (629), S bi t tr c ngy t ch; nn h p chng l i t bi t. Khi b n chng ng , b ng th y Ngi m Loan hi n thn b o cho bi t l d bo cha h t, nn S l i ti p t c sinh ho t nh th ng. Vua Thi Tng t ng n Thi Nguyn thm S v ban cho nhi u bu v t. n nm 80 tu i, s c di n S v n h ng ho, th n kh s ng khoi, gi ng gi i v T nh nghi p, l ngha thng su t. Thng t nm Trinh Qun th 19 (645) S t ch, th 84 tu i. S c cc v t nh: Thi n o, o Ph , Tng Di n, o Ngn. Tr quy n. tc: Lu n T nh 2 quy n, An L c t p 2

(Trch Ph t Quang i T i n trang 16752-1653). (Xem T nh Vng Sanh truy n quy n Trung; Ph t T th ng k quy n 28; T c Cao Tng truy n quy n 20, Lu n T nh quy n h ).

154

T nh Tng c a Trung Hoa

N u ni m thong th m t trng h t 108 cu Ph t hi u y su ch H ng Danh Nam M A Di Ph t th ph i c n t nh t l 5 pht. M t gi ng h c 60 pht. Trung bnh c 1.296 cu c ni m. N u ni m lin t c trong 24 gi ng h th t ng s l 31.064 l n; nhng n u ch ni m A Di Ph t ho c gi Di Ph t; ngha l khng c n dng ch Nam M v ch A pha tr c ni m l t nhanh trong u th s l ng 70.000 l n c th ni m trong m t ngy m t m c. i u y c ngha l lc i, ng, n m, ng i, n, u ng, i, ti u ti n, lc lm vi c, gi ng kinh, ng ngh v.v lc no trong u cng ph i c cu Ph t hi u, th m i c nh v y. y ni Ngi o X c m i ngy ni m 7 v n cu Ph t hi u; t c l 70.000 l n. Qu l m t cng phu tu t p qu min m t. Ngy xa cha c trng h t, m ph i dng h t u tnh s ; c m i m t cu Ph t hi u c ni m th b vo hay b ra kh i r m t h t u. Cng phu hnh tr c a cc v T S ngy xa, by gi h u nh ch ng c ai theo chn n i. L i trong Ti u S c a Ngi c cho bi t r ng: Ngi gi ng kinh i Bt Ni t Bn 24 l n. i u n y cng th t l hy h u. B kinh n y c Ph t ni t i ni Linh Th u, tr c lc th t ch Ni t Bn cho cc v B Tt, A La Hn, ch Thin v loi ng i nghe. Kinh n y c d ch ra ti ng Vi t; c 2 quy n. M i quy n 700 trang. Ring b n thn chng ti v Tng, Ni chng cha Vin Gic Hannover, c Qu c, pht nguy n l y kinh m i ch m i l y trong m i ma An C Ki t H t sau r m thng t n r m thng b y. Th ng th ng m i m l y t 250 n 350 l y nh th . L y rng r trong g n 10 nm qua; nhng m i qua g n m t n a quy n th 2. C l cn

T T ng T nh Tng

155

n 5 hay 6 ma h n a sau nm 2011 m i l y xong b kinh n y. vo th i i m nm 2011 m i l y n ph m S T H ng. L y xong b kinh n y c l trn d i 500.000 l y. Th m Ngi o X c l p i l p l i 24 l n b kinh quan tr ng n y. V y trong kim ngn, ng c ng c a Ngi khng bi t bao nhiu l tri u ch kinh vn. Qu th t ngn ng , l i vn, s linh ho t c a cc v Php S Ph t Gio khng bi t dng bao nhiu l i m i c th tn dng h t c cng c ny! Nm Trinh Qun th 3 (629) lc y Ngi mu n th t ch Ni t Bn; nhng v n cn l i v i i sanh, v th y hnh nh c a Nh t T T nh Tng l Ngi m Loan hi n ra, c mu n Ngi o X c l i v i i thm nhi u nm n a Ph t o c nh . Th l Ngi ko di m ng s ng c a mnh thm 16 nm n a. Mi cho n nm 645 th Ngi vng sanh T nh . Nm 629 cng l nm Ngi Huy n Trang ng 30 tu i. Nm y Ngi Huy n Trang sang n th nh kinh v su t 17 nm tr ng i v nh v y, Ngi Huy n Trang v l i Trung Qu c vo nm 646. Lc y Ngi o X c vin t ch tr c m t nm r i. y l th i th nh ng, Ph t Gio pht tri n th t m nh v T nh lc y cng m hoa k t tri t i x s Trung Qu c n y. Ngi o X c (562-645) c tr tc quy n An L c T p g m 2 quy n. Vo i nh ng v thu vo i Chnh t ng t p 47. C theo lu n T nh c a Ngi Ca Ti ni, th Ngi o X c tin theo T nh gio vo nm i Nghi p th 5 (608) i Ty; lc y 48 tu i. Nh v y b kinh n y c th c vi t vo kho ng nm 609 n nm 645 Ty l ch. V m c ch c a b sch, c nhi u thuy t khc nhau, c thuy t b o sch n y l t

156

T nh Tng c a Trung Hoa

trong ton b gio ngha Ph t Gio m rt t a ra nh ng ngha ch y u c a T nh gio, ch khng lin quan n b kinh i n c bi t no; c thuy t b o sch n y l trnh by ngha ch y u c a ba b kinh T nh , l sch khuyn ng i vng sanh; cng c thuy t b o l gi i thch y u ngha c a kinh Qun V L ng Th , nh m tuyn dng th c ngha c a vi c vng sanh T nh . N i dung b sch do 12 mn l n c u thnh. Trong sch, gio php m t i c a c Ph t c chia lm 2 mn Thnh o v T nh v cho r ng mn T nh thch h p v i chng sanh n cn i m t php; cho nn x ng php mn ni m Ph t, khuyn ng i ta ni m Ph t c u vng sanh th gi i C c L c. i sau, Nh t B n chia Ph t Gio thnh Thnh Mn v T nh Mn, chnh b t ngu n t sch n y. Th i i Ngi o X c ang ch ng ki n s ki n V nh B c Chu bi xch Ph t Gio, t t ng M t Php trong Ph t Gio Trung Qu c lc r t l ph bi n. V n t n t i c a Ph t Gio b e d a th t s . Lc b y gi l i c cc nh thu c tng Tam Lu n cho r ng thuy t vng sanh T nh l ki n ch p h u t ng, cc nh ch thch Lu n Nhi p i Th a th cho r ng Ni m Ph t l bi t th i , r i ph n nhi u bi bc php mn T nh . B i th , trong sch n y, Ngi o X c cng bi n lu n r t nhi u v ki n . Sch n y cn cn c vo thuy t nm ci nm trm nm ni trong kinh i T p, m ch trng Ph t Gio Trung Qu c lc b y gi ang vo nm trm nm th t, chng sanh c n ph i nng t a vo Php Mn Ni m Ph t m i c th c c u v t, do m i c c l c x ng Php mn ni m Ph t. T t ng n y, sau c h c

T T ng T nh Tng

157

tr c a Ngi l S Thi n o t p i thnh. T t ng n y, sau khi c truy n vo Nh t B n, th i i Lim Thng (Kamakura), tr thnh c t t y trong T nh gio c a cc v Php Nhin v Thn Loan. (Trch Ph t Quang i T i n trang 130). Gio l chnh c a o Ph t l php duyn kh i; ngha l ci n y sanh, nn ci kia sanh. Ci n y c nn ci kia c; ci n y di t nn ci kia cng di t theo. Khng c m t v t no c l p c , m ph i duyn vo nhau t n t i. T ph i tr i qua 4 giai o n l: thnh, tr , ho i, di t (khng) v t t c m i hi n t ng trn th gian n y x y ra ph i c nhn nh n d i s nh n th c c a T Php n. l: V th ng, kh , khng v v ng. Ch c Ni t Bn m i l t ch t nh, an vui gi i thot. Do v y An L c t p c a Ngi o X c hnh thnh cng khng qua kh i nh n nh n y. Ngoi ra, Ngi cn cn c theo Kinh V L ng Th gi i thch, cng nh nhn hnh nh vn bia c a Th y mnh (m Loan) m t ng l m u, th qu Ph t Php mn tr danh ni m Ph t i v i Ngi c m t cng nng v t n. Sau khi Ph t Gio c du nh p vo Trung Qu c th i H u Hn Minh , Ph t Gio pht tri n c c th nh cho n i Vua Lng V (464-549). Th i k n y ph i ni l th i c a Thnh v Tr . n i V nh B c Chu, chnh Ngi o X c ch ng ki n, nh Vua v tri u th n ph Ph t. y l th i k ho i cng nh s p i n ch di t vong. N u khng c Ngi Huy n Trang xu t hi n vo u nh ng th Ph t Gio cng s b lng qun v i l ch s m y ngn nm c a Trung Qu c. Do v y th nh r i suy, suy r i th nh. l chuy n bnh th ng c a v tr v v n v t.

158

T nh Tng c a Trung Hoa

Trong Lu n A T m v vi c thnh l p th gi i c Ph t khng b o r ng: Qu t n y t n t i n bao gi , m c Ph t quy k t vo nh ng i u sau y: - N u con ng i cn knh tin Tam B o - N u con ng i cn tn knh cha m - N u con ng i cn ha h o v i anh ch em - N u con ng i cn c tm thng xt chng sanh th lc y qu t n y v n cn t n t i. B ng ng c l i, th tu i th c a qu t n y s mau gi m v lc y s h y di t con ng i cng nh mun v t ang sinh s ng trn hnh tinh n y s c c nguy. Tuy nhin m t r i cn; cn r i m t. l nh lu t thin thu c a v tr n y. Th t s ra th php khng m t, ch do con ng i lm cho php khng pht tri n m thi. Th i chnh php, t ng php v m t php v n n i dung c a gio l y, khng c g thay i; nhng c th i c ng i tu ch ng v c th i con ng i tu khng ch ng. y l do con ng i, ch khng ph i do php. Do v y cho nn ty theo t ng th i gian v hon c nh khc nhau c a m i m t th i m cc v T S ra i d n d t qu n sanh i v n o thi n. C nh th Ph t Php m i mi mi c truy n lu. Qua l ch s m y ngn nm ch ng minh c i u y. c bi t bao nhiu tri u i v vang cng b c ngang qua l ch s . u c tri u i no v ng chi mi mi v i nm thng trn ngai vng? v hung c, tn b o, tr d p Ph t Gio v.v r i cc tri u i y cng u c lun v ng b n v i nhn tm v th o. Ch c o gio m i l con ng o c chnh th ng m i ng i

T T ng T nh Tng

159

c th nng theo; nh m c ng c i s ng tm linh c a mnh. T v t d y m t ni m tin v ng v ng m t th i v i t tr i v v n v t; r i l i bi n i thng hoa, r i l i tr m lun kh n kh ; nhng d u cho b t c th i i m no, Ph t Gio v n c c nh ng b c Thi n gia Th ch Tr , lm ch t a v ng ch c cho ng i Ph t T nng t a. T , Ph t Gio c m i t ng l p c a th gian n y ch p nh n m t cch d dng nh hi th c a con ng i m t cch t nhin hay nh kh tr i cng v n v t.

160

T nh Tng c a Trung Hoa

C.- Ngi Thi n o v T T ng T nh

Ngi Thi n o sinh nm 613 v vin t ch nm 681, l Cao Tng Trung Qu c, s ng vo i nh ng, ng i huy n Lm Chung, t nh Sn ng (c thuy t ni ng i Hu Di, t nh An Huy), h Chu, hi u Chung Nam i S. S l T th 3 c a Tng T nh ; cng chnh l ng i t p i thnh phi m Loan, o X c thu c Tng T nh . Lc tu i nh , S theo Ngi Minh Th ng M t Chu xu t gia, t ng cc kinh Php Hoa, Duy Ma Sau S c c kinh Qun V L ng Th , vui bu n l n l n; S li n tu t p 16 php qun ni trong kinh n y. Nm Trinh Qun th 15 (641) i vua Thi Tng nh ng, S n cha Huy n Trang H Ty y t ki n Ngi o X c, tu h c Phng ng sm php v nghe gi ng kinh Qun V L ng Th . T v sau, S chuyn vi c ni m Ph t, d c lng tinh t n, kh h nh, ch ng c Ni m Ph t Tam Mu i; trong nh th y c c nh trang nghim c a T nh . V sau, S vo Tr ng An tr cha Quang Minh, truy n b php mn T nh . S hnh tr tinh nghim, h ng ngy ch p tay ng i theo ki u c a ng i H (ng i cc n c Ty V c), nh t tm ni m Ph t n khi m i m t m i thi.

T T ng T nh Tng

161

Trong hn 30 nm, S khng c ch ng nh t nh no khc, khng nh n s l bi c a Sa Di. S dng c a cng d ng vo vi c vi t chp 10 v n quy n kinh A Di v v 300 b c tranh T nh bi n t ng, s a cha, lm l i cc thp mi u, gi lam h ho i. S i ha cc chu, m i ng i u ng ng m c c a S; ho c c ng i t ng kinh A Di 10 v n n 30 v n bi n; ho c c ng i trong th i kha hng ngy xng danh hi u Ph t A Di t 1 v n n 10 v n bi n; ho c c ng i ch ng c Ni m Ph t Tam Mu i v vng sanh T nh . Ngy 14 thng 3 nm Vnh Long th 2 (681) S th t ch, th 69 tu i; t c cc v Hoi C m, Hoi Huy, T nh Nghi p S c cc tc ph m: Qun V L ng Th Ph t kinh s 4 quy n; T nh php s tn 2 quy n; Qun Ni m Php Mn 1 quy n; Vng Sanh l tn k 1 quy n; Bt Chu tn 1 quy n; Ng Ch ng tng th ng duyn ngha 1 quy n. (Trch Ph t Quang i T i n trang 5826-5827). (Xem T c Cao Tng truy n quy n 27; Vng Sanh T nh th y san truy n; Ni m Ph t kinh; Ph t T th ng k quy n 26, 27; T nh Vng Sanh truy n quy n trung; Long Th tng qu ng T nh vn quy n 5; L c Bang vn lo i quy n 2; Th n tng truy n quy n 5; Vng Sanh t p quy n th ng; Thch Thi k c l c quy n 3; T nh Thnh Hi n l c quy n 2; Lo i t T nh Ng T truy n; Kim Th ch t ng bin 73, 86). Th i nh ng l th i vn ha Ph t Gio c pht tri n m nh. Cc lo i kinh i n c phin d ch ch gi i ra ti ng Trung Hoa r t nhi u; nh t l cu c i c a Ngi Thi n o l i sinh ra cng th i v i Ngi Huy n

162

T nh Tng c a Trung Hoa

Trang. Sau khi Ngi Huy n Trang i th nh kinh v (645) v ch d ch t i Tr ng An, Ngi Thi n o v n cn t i th v ang hnh tr Php mn ni m Ph t; b ng cch m i ngy ni m Ph t nhi u l n cng nh vi t kinh, d ch sch. Kinh A Di khng di; tuy nhin chp tay 10 v n quy n (t c l 100.000 b n) th i y ph i c n r t nhi u th i gian. V ngy y khng c my in, n, sang ch p nh ngy nay. Nh v y so ra ch c a ng i xa v ng i nay khc nhau m t tr i m t v c. Trong Ti u S c a Ngi cng c cho bi t r ng: N u Ngi c c c a cng d ng th th ng em i s a cha, v tranh, chp kinh tn pht cho m i ng i theo tu php mn T nh . ng th i trong 30 nm hnh o khng c ch ngh ngi nh t nh v khng nh n s l bi c a Sa Di. Qu l m t cng h nh cao t t; do v y sau n y T nh Tng Nh t B n m i s p t v cung th nh Ngi vo v T S T nh th 5 (k t n ) v c bi t chuyn tm hnh tr l bi l i nguy n th 18 c a c Ph t A Di . Sau n y, vo th k th 13 t i Nh t v ngay c ngy nay t i Vi t Nam, a ph n nh ng ng i tu theo Php mn T nh u th c hnh cc l i nguy n quan tr ng 18, 19, 20 n y. T t ng l nh ng g c c u thnh b i s hnh tr tu t p m t php mn m mnh tr i qua. Do v y nh ng tr tc tiu bi u c a m t v T S, m t v i S chnh l t t ng tiu bi u c a v y. Sau y chng ta th tm hi u m t vi tc ph m c a Ngi Thi n o vi t v T nh . Vng sanh l tn k g i cho l Khuy n nh t thi t chng sanh nguy n sanh Ty Phng C c L c th gi i A Di Ph t qu c l c th i l tn k .

T T ng T nh Tng

163

Cng g i l: L c th i l tn k , Vng sanh l tn, L tn. Tc ph m n y g m m t quy n, do Ngi Thi n o so n vo i ng, c thu vo i Chnh t ng t p 47. So n gi dng k l tn c a cc Ngi Long Th , Th Thn lm n n t ng m nh ra php 6 th i l tn, t c vo 6 th i: Lc m t tr i l n, u hm, n a m, cu i m, sng s m v gi a tra th c hnh l tn khc nhau. Nh vo lc n a m t ng bi k 12 l , th c hnh 16 l c c a Ngi Long Th ; vo lc cu i m th t ng k Vng Sanh lu n th c hnh 21 l y c a Ngi Th Thn. y l php tu c a hnh gi ni m Ph t. (Trch Ph t Quang i T i n trang 7055). (Xem Khai nguyn thch gio l c quy n 13) Tr d l c th i. Ngha l ngy m 6 th i, lc no cng c l tn, t ng ni m,, sm l y v.v y l sng ki n c a Ngi Thi n o thu c i nh ng vo th k th 7. Mi cho n 700 nm sau t i Vi t Nam cng c m t v Vua b ngi i xu t gia l y hi u l i u Ng Gic Hong (Vua Tr n Nhn Tng) vo u th k th 14 cng l p nn Kinh l c th i kha t ng nh Ngi Thi n o bn Trung Qu c; nhng l c th i kha t ng c a Vua Tr n Nhn Tng Vi t Nam chuyn v Thi n h c; cn l c th i kha t ng c a Ngi Thi n o c a Trung Hoa chuyn th c hnh Php mn ni m Ph t. Ti p n chng ta c th nghin c u v t t ng c a Ngi Thi n o qua tc ph m Ng ch ng tng th ng duyn. Cng g i l ng tng th ng duyn, ng duyn.

164

T nh Tng c a Trung Hoa

Nm th duyn tng th ng c a ng i ni m Ph t c u vng sanh g m: 1. Di t t i tng th ng duyn, cng g i l hi n sinh di t t i tng th ng duyn. Ni m danh hi u c Ph t A Di lm duyn tng th ng tiu tr t t c cc nghi p ch ng. 2. H ni m c tr ng m nh tng th ng duyn; cng g i l h ni m tng th ng duyn. Hi n sinh h ni m tng th ng duyn. T c c c Ph t A Di , B Tt Quan Th m v B Tt i Th Ch gi gn, che ch . 3. Ki n Ph t tng th ng duyn, cng g i l ki n Ph t tam mu i tng th ng duyn. Hnh gi ni m Ph t, nh s c b n nguy n c a c Ph t A Di m c th y Ph t. 4. Nhi p sinh tng th ng duyn: chng sinh nh nguy n l c c a Ph t A Di m c vng sanh. 5. Ch ng sanh tng th ng duyn: Ng i ni m Ph t, nh nguy n l c c a Ph t, sau khi m nh chung nh t nh c vng sanh. (Trch Ph t Quang i T i n trang 3373). (Xem Qun ni m Php Mn; Qun ni m Php mn t k quy n h ; Lu n Thch T nh qu n nghi quy n 7; Qun kinh Huy n ngha ph n truy n thng k quy n 3). Theo nh 5 lo i tng th ng duyn trn, lo i no cng quan tr ng c . V y chnh l nh ng tr l c thu c v tha l c c a c Ph t A Di chng sanh ni m Ph t, sau khi lm chung s c ti p d n v Ty Phng T nh . Nhng xt cho k v Tng Th ng Duyn th 3

T T ng T nh Tng

165

quan tr ng hn c . V l s vng sanh c a chng sanh c c l nh vo b n nguy n c a c Ph t A Di ch khng ph i l t l c c a chng sanh ni m m c vng sanh. B n nguy n ti ng c g i l Ursprngliches Gelobnis. Ngha l l i th nguy n cn b n, g c r . Chnh t pht sinh ra tha l c gip cho cc chng sanh m i phng v bin th gi i siu sanh v c L c Bang. Do l do n y m t t ng c a Ngi Thn Loan khc v i Ngi Php Nhin v n l S ph c a mnh; nhng Ngi Thn Loan th hon ton gi ng v i Ngi Thi n o. M t ng i sinh ra Nh t B n vo th k th 13, cha bi t Trung Qu c l g; nhng t t ng c a Ngi Thi n o cch hn 600 nm sau c ng i truy n th a m t cch tr c ti p v v ng vng t i Nh t B n; khng nh ng ch c t th k th 13 y, m mi cho n t n ngy nay, cho nh ng ai th c hnh theo Php Mn T nh n y. L ch s Ph t Gio Trung Qu c l m t l ch s c th t; t thu d t. Th nh tho ng v n c nh ng cu chuy n th n tho i v m t v T no . V d nh Ngi B t Ma ch ng h n; khi n v khi i u khng l i d u tch, ho c nh Ngi Long Th ( n ) xu ng Long Cung; Ngi Lin Hoa Sanh (Ty T ng, Bhutan) bay t n qua truy n gio. Ho c gi nh Ngi Nh t Lin (Nh t B n) hay Ngi Khng L (Vi t Nam) v.v T t c u mu n nhn cch ha ln nhi u l n hn tr thnh nh ng vi c lm thnh thi n hn ng i th ng. C nh v y Ph t Php m i linh thing. C th i u y h p v i th hi u c a nh ng ng i bnh dn t h c; nhng i v i nh ng ng i c nghin c u th h r t d d t v i nh ng s ki n nh v y.

166

T nh Tng c a Trung Hoa

N u k t th i Vua Hn Minh th i H u Hn vo nm 68 sau Ty l ch, kinh T Th p Nh Chng c d ch ra ti ng Trung Hoa v n th i Ngi Hu Vi n (334416) l g n 400 nm; theo s Trung Hoa th T nh Tng chnh th c c thnh l p. N u tnh theo Ph t Gio T nh Nh t B n v cc nh nghin c u phng Ty (Christian Steineck) th cho r ng T nh Tng Nh t B n b t u Trung Hoa t th i Ngi m Loan (476 - ? ). Ngi m Loan c th th t ch vo nm 554. m i ch l nghi v n; ch cha c nh ng xc tn ng tin c y. Nhng n u ch tnh t nm 48 n nm 500 sau Ty l ch, d u cho Tng T nh Trung Hoa v no l nh t T i n a th Tng n y v n cha c dn chng v tri u nh Trung Hoa bi t n tr c tin v r rng hn c Thi n Tng t i n a. V l Thi n Tng t i Trung Qu c chnh th c do Ngi B t Ma t n truy n sang nm 520 i vua Lng V (464-549). t Ma T S l v T th 28 c a Thi n Tng n v l S T c a Thi n Tng Trung Hoa. Nh v y Thi n Tng c chnh th c c m t t i Trung Hoa v n sau T nh 20 nm (n u k t th i Ngi m Loan) v sau 120 nm (sau Ngi Hu Vi n). T gi a th k th nh t n cu i th k th 5 cc nh S Trung Hoa ang ti p c n m t n n Ph t Gio s khai do cc v Tng t n sang truy n gio t i y nh cc Ngi: Ca Di p Ma ng, Trc Php Lan khng r nm sinh v nm m t; nhng cc Ngi n Kinh L c Dng t gi a th k th nh t sau Ty l ch. R i Ngi An Th Cao (148-170 ?) Ngi cng l ng i u tin mang Thi n Qun vo Trung Qu c; nhng khng c s truy n

T T ng T nh Tng

167

th a. Ti p n l Ngi Cu Ma La Th p (344-413). Cc Ngi l nh ng v i Lu n S, i H c gi , i D ch gi , i Hnh gi v.v H u nh l ng i ngo i qu c n Trung Hoa; u tin cc Ngi ph i h c ch Hn t cch vi t cho n cch ni x d ng trao i h ng ngy, sau m i em nh ng b n kinh nguyn vn b ng ch Ph n d ch sang ti ng Trung Qu c. T m i c ng i Trung Qu c tu h c theo. y l th i k u, Ph t Gio cha b t r t i y; c l v v y m cc Ngi cha v i g t o ra tng phi. n khi Ph t Gio pht tri n m nh sau th i nh Lng n th i nh ng th cc Tng Phi m i phn chia r rng. y chng ti mu n lm sng t v n l lu nay nhi u ng i tu thi n ch p vo cch truy n th a lin t c, cho r ng Thi n Tng m i c tnh cch nh t qun; cn T nh th khng c u ui v khng c s truy n th a r r t. Xem qua l ch s truy n th a c a T nh Tng Trung Hoa v Nh t B n bn trn qu r nt, cho Ph t T Vi t Nam chng ta cng s hnh di n ly l vi c truy n th a T nh n Vi t Nam qua kinh i n v s li u cng s minh b ch r rng, ng i i sau khi h c Ph t c ni y c vo m pht tri n. D u l Hoa Nghim, Php T ng, Php Hoa, Chn Ngn, Thi n hay T nh v.v t t c chng ta ch c chung m t ci g c. l ci g c cn b n c a s gic ng v gi i thot sanh t lun h i. Cn s l p Tng, chia Phi ch l phng php c a cc v T S mu n gip cho nh ng hnh gi thu n theo php mn no th hnh tr theo php mn , c l i mnh, l i ng i; ch khng ph i ch cao th p trong gio l. V nh c ng i b o r ng: Thi n dnh cho nh ng ng i cn c cao;

168

T nh Tng c a Trung Hoa

cn T nh cho n b, con tr v nh ng ng i c cn c y u km. i u y h n sai. V trong kinh A Di , c Ph t Thch Ca Mu Ni ni r ng: Ci T nh khng ph i cho ng i t c cn lnh c sanh v . V y cao hay th p, ng hay sai, chnh hay t l do con ng i; ch khng ph i do ni php. Chng ti ch mu n dng hnh th c nghin c u n y ch ng minh r rng v lai l ch cng nh cch truy n th a c a T nh Tng ng i i sau m c c m v b ng r ng: Tng phi mnh theo khng c lai l ch, xu t x v khng c nh ng s truy n th a r rng. M t cu Ph t hi u Nam M A Di Ph t n khng ch n thu n trong 6 ch H ng Danh, m cu y l m t cu Th n Ch tr duyn cho h ng h sa s chng sanh ci phm t c n y c siu sanh v ci T nh qua b n nguy n c a c T Ph A Di . M i v B Tt, m i m t v Ph t xu t hi n ni i n y u c nh ng l i i nguy n khc nhau. V d nh c Ph t A Di khi cn l v T Kheo Php T ng pht ra 48 l i i nguy n; c Ph Hi n B Tt c 10 i nguy n; c Ph t D c S c 12 l i nguy n; c Qun Th m B Tt cng c 12 l i nguy n v 32 ha thn. Ngoi ra c a T ng B Tt, Ngi Di L c v.v t t c cc Ngi u v s gi i thot sanh t c a chng sanh m vo i c ng tr c n y l p nguy n c u kh qu n m, quay v b gic.

T T ng T nh Tng

169

IV.- T NH

TNG NH T B N

Trung Hoa l m t l c a l n v ngy xa g i l Trung Qu c. Ng i Trung Hoa hay t ho v n n vn ha 5.000 nm c a h ; nn th ng hay cho cc dn t c ln bang l r H hay Hung N. m ch cho nh ng dn t c thua km mnh. V th ch Trung Qu c cng c ngha l n c gi a; n c trung tm; n c n m ln trn nh ng n c khc v.v ngh y d ng nh n th k th 21 n y ng i Trung Hoa v n cn dng n. V nh ng n c c a l n m st v i Trung Qu c nh Vi t Nam, i Hn v Nh t B n; nn c m t s giao thng, m t s lin i c n k b t bu c ph i trao i t t n; n u khng s b c l p ho c b chi m lm thu c a nh Vi t Nam (3 l n B c thu c) v b xm chi m th i Mng C th k th 13 (nh i Hn, Nh t B n, Vi t Nam). Ring cc dn t c khc cng n m g n bin gi i Trung Hoa nh: Lo, n , Pakistan, Mng C , Ty T ng, Nga S v.v nhng nh ng qu c gia n y nh dy ni Hy M L p Sn ngn cch cng nh thu c n n vn ha khc; cho nn ng i Trung Hoa th i xa khng d dng g v t qua ni r ng, o i chi m nh ng n c n y lm thu c a. y c th l ci vinh d c a nh ng dn t c kia chng?

170

T nh Tng Nh t B n

Ring Vi t Nam, i Hn, Nh t B n mi cho n th k th 20, 21; nhng ch Hn v n l ngn ng th ng dng trong cc cha t i cc n c trn. Tuy ti ng i Hn; ti ng Nh t c cch ring pht m v cch vi t theo vn t c a mnh; nhng ch Hn v n cn gi ph n quan tr ng trong 50% cch vi t v cch ni. Vi t Nam cho n th k th 17 dng ch La M thay th ho c phin m ch Hn c; nhng mi cho n u th k th 20, tri u nh nh Nguy n; v n cn dng Hn vn ra thi cho cc th sinh thi Hng (T Ti) v thi H i (C Nhn) v thi nh (Ti n S). Vi c h c ngo i ng ngy nay, vo th k th 21 n y t ng qu c gia trn 5 chu l c l chuy n bnh th ng. L do duy nh t l ngo i giao, tm hi u, nghin c u. Cn nh ng th k tr c, ch ngha th c dn c a nh ng n c l n i xm chi m cc n c nh lm thu c a l i c ngha khc. u tin h mu n khai ha dn t c y, ph i cho dn t c b tr kia h c ngn ng ti ng m u qu c c a h tr c. V d nh thu c a c a Trung Hoa th cho h c ch Hn; thu c a c a Php cho h c ti ng Php; thu c a c a Anh cho h c ti ng Anh; thu c a c a Ha Lan cho h c ti ng Ha Lan v.v Ch th c dn vi t b ng ch Hn c ngha l m t dn t c b xm l c. Ch th c n y g m 2 b . l b m c v b tr c. B m c c ngha l cy, m l cy th ph i c r , r y m c th ng vo t; nn tr thnh ch th c. V y, nh ng n c l n i chi m nh ng n c nh u c nh ng mong cho c y c r ngn ng v vn ha vo th h m i cai tr c. y l m t ci ch b

T T ng T nh Tng

171

kh ng ch trong bao i m nhi u dn t c trn th gi i b tr i qua. Ring Nh t B n l m t qu c gia o qu c g m 4 o l n v v s o nh s p di t B c ch Nam l: B c H i o (Hokkaido); B n Chu (Kyushu). Vi t b ng ch Hn; nhng pht m theo l i Nh t. i u y cng d hi u. V vi t v ni cho ng i Nh t nghe; ch khng ph i cho ng i Trung Qu c nghe. Vi t Nam chng ta c ch Nm v Hn Vi t; i Hn c ch Hn Hn v ch i Hn. y l s n l c c a cc dn t c b n n vn ha Hn t c chi ph i; nhng h vn ln thot ra s b tr v t o th ng cho dn t c c a mnh. Ng i Nh t B n trong th i gian nh t v nh th chi n (1914-1918) v (1939-1945) h chi m i Loan v i Hn lm thu c a; nn nh ng nh vi t s Nh t B n a ph n n trnh t ho c khng c p n i Hn, v n l ni Ph t Gio tr c ti p truy n vo Nh t B n. Sau n y vo i nh ng m i c nh ng nh S Trung Hoa tr c ti p sang Nh t B n truy n gio nh Ngi Gim Chn Ha Th ng (Kanlin) v vo th k th 13 cng c m t s ch Tng Nh t B n sang Trung Qu c du h c nh Ngi o Nguyn (Dogen); nhng thu ban u s giao thng gi a i Hn v Nh t B n b ng ng bi n qua cc thng thuy n v Ph t Gio c truy n vo y t th k th 4, th 5; n th k th 6 l m t th k th t c bi t. V Ph t Gio c chnh nh Vua, l Thnh c Thi T (Sotoku Taisi) ch trng mang Ph t Gio vo nhn gian v m i ngy tr c khi lm tri u, nh Vua u h ng v x n l bi ch Ph t v cc v T S Truy n Th a.

172

T nh Tng Nh t B n

Nara (N i Lng) l kinh c c a Thnh c Thi T tr v. Sau m i d i v Kyoto (Kinh ) v n th i Minh Tr Thin Hong (Meiji Tenno) vo nm 1868 Th c d i v Tokyo (ng Kinh) cho n ngy hm nay. Khi Ph t Gio c du nh p vo n c Nh t, b t k l t Trung Hoa, i Hn hay n , l Ph t Gio c a ng i Nh t, ch khng cn nguyn ch t l Ph t Gio c a cc x c truy n n n a. V d nh khi ng i ta nghe Chado (Tr o); Kendo (Ki m o); Judo (Nhu o); Karate (Khng Th ); Ikebana (Tr hoa); Shodo (Th o); Zen (Thi n) v.v ng i ta hi u ngay l c a ng i Nh t; m c d u t t c nh ng ngnh ngh , ngh thu t y u t Trung Qu c c truy n sang. B t k l do cc v S i Hn, Trung Qu c mang n hay chnh h sang Trung Hoa, i Hn h c t p, tu ni m v sau mang v l i qu hng c a h ; n bi n thi m t cch ti tnh, thch nghi v i n n vn ha t i y, ng i dn cng an h ng th nh n, vui o m tu, c l i l c cho mnh v cho ng i. V d nh nhn th y ki n trc t vi n c a Nh t B n th chng ta bi t ngay khng ph i l c a i Hn hay c a Trung Qu c. V l ki n trc c a Nh t t mu s c hn Trung Qu c v thanh nh hn i Hn. Nhn mi cong b ng ng c a m t ngi cha Nh t B n, b t c thu c Tng Phi no, chng ta s lin t ng ngay n s c l p dn t c, cao vt ln t n h khng. Cc cho gc vn cao nh nh ng cnh Ph ng hong tung bay vo gi nh , gi ng nh tinh th n V S o c a qu c gia n y, m i u y ngay c qu hng g c c a n xu t pht t

T T ng T nh Tng

173

Trung Hoa v n khng o ra c tinh th n dn t c cao c nh v y. Nh t B n l x ng t quanh nm; nn cha chi n c xy d ng b ng nh ng lo i g qu c bi t, khng gi ng nh cch xy d ng c a Trung Qu c v Vi t Nam. By gi n u c ai n cha Php Long (Horyu) hay cha ng i (Todaiji) t i Nara (N i Lng) th s v cng kinh ng c. V khng hi u r ng ngy xa ng i ta cha pht tri n v ki n trc, t i sao h xy d ng c nh ng ngi cha v i nh v y? n y ch ci u thn ph c cho ch v tm nguy n c a ng i xa; ngoi ra khng th ph m bnh g khc hn n a. Nh ng ngi thp b ng g xy 3 t ng, 5 t ng, 7 t ng hay 9 t ng v.v cng l cch ki n trc r t c bi t. N khng l nh ng Stupa c a n ; khng gi ng nh ng i Thp c a Trung Hoa hay nh ng Ph c a Vi t Nam. T t c u lm b ng g ; l p n y ch ng ln l p khc; m i n y n kh p v i m i kia v h u nh khng c m t cy inh no c x d ng vo c . R i nh ng t ng Ph t b ng g hay b ng ng c iu kh c v ch m tr cch hn 1.500 nm v tr c v n cn t n t i cho n ngy nay. Qu l nh ng tuy t tc ngh thu t c a Ph t Gio t i qu hng x m t tr i n y v y. Tr c khi i vo T nh Tng c a Nh t B n chng ta nn tm hi u v cu c i v t t ng c a Thnh c Thi T , t , chng ta c m t ci nhn t ng qut v khch quan hn v Ph t Gio t i o qu c n y. Thnh c Thi T - Sotoku Taishi (572-621). Cng g i l C u Hong T , Phong Thng Nh M nh, Th ng Cung Thi T , Thnh Vng.

174

T nh Tng Nh t B n

V Hong T th hai c a Thin Hong D ng Minh, Nh t B n. ng b m sinh thng minh, l nhi p chnh c a Thin Hong Suy C . Ngoi Nho h c, Ph t h c, ng cn thng su t c L ch h c, thin vn, a l ng t ng phi h c sinh n du h c t i Trung Qu c vo th i Ty, t n l c du nh p vn ha Trung Qu c vo Nh t B n. ng t ra 12 b c quan (603) v 17 i u Hi n Php (604) lm n ng c t cho n n nhn chnh Nh t B n. i u th 2 trong Hi n Php n y quy nh lng tin chn thnh i v i Tam B o. Bnh sinh, ng tin th Ph t Php, t n l c pht huy tinh th n i Th a. ng th ng gi ng 3 b kinh Php Hoa, Duy Ma v Th ng Man, ki n l p cc vi n Bi i n, Knh i n, pht tri n s nghi p c u t ton dn. ng xy d ng 4 ngi cha l n l cha T Thin Vng, cha Php Long, cha Qu ng Long v cha Php Hng, t v ng n n t ng cho s truy n b Ph t Gio t i Nh t B n i u ha vn ha Trung Qu c v vn ha Nh t B n. ng m t nm 612 (c thuy t ni 622), h ng dng 49 tu i, c an tng t i Ki Tr ng, i Ph n (Osaka), Nh t B n. Truy n k c a ng c ghi trong Th ng Cung Thnh c Php Vng Thuy t v trong Nh t B n th k . Vo th i Bnh An (Heian) v Lim Thng (Kamakura) r t th nh hnh truy n tranh v Thi T Thnh c. Trong dn gian v cc cha mi u cng ph bi n vi c th chn dung ho c t ng khc c a Thi T . (Trch Ph t Quang i T i n trang 5291). Xem Thnh c Thi T truy n l ch quy n h , Nh t B n th k quy n 21; Nguyn hanh thch th). Qua Ti u S n gi n c a Thnh c Thi T nh trn, chng ta th y c nh ng i m chnh nh sau:

T T ng T nh Tng

175

ng l m t v Vua, m t Ph t T ; khng ph i l m t Tng s; nhng c cng gip cho Ph t Gio ng th i c hng th nh qua vi c gi ng kinh, xy cha v l y gio l Ph t Gio san nh thnh Hi n Php cai tr nhn dn, trong i u th 2 c a Hi n Php 17 i u g n gi ng nh l nh ng bi u ngn c kh c trn cc tr c a Vua A D c khi ng ta cn t i v t i n . y l ci tr c a m t b c minh cha, mu n em ci hay ci p c a o gio ng d ng vo lng ng i. C nh v y dn m i c an c v l c nghi p. T s cai tr c a ng cng d dng hn. Kinh Php Hoa v n c xi n dng m nh m t i Trung Hoa v Vi t Nam, i Hn qua nhi u th i i khc nhau v Nh t kinh Php Hoa c Ngi Nh t Lin Thnh Nhn (Nichiren Shonin) t o thnh m t Tng Phi ring bi t g i l Nh t Lin Tng vo th k th 13; nhng vo th k th 6; ngha l tr c 700 nm Thnh c Thi T gi ng kinh n y t i cha Horyu (Php Long) t i Nara r i. K ti p l gi ng kinh Duy Ma C t t ng trng cho tinh th n B Tt hi n thn qua m t C s nam v gi ng kinh Th ng Man hi n thn qua m t C s n . T t c xu t gia v t i gia u ha quy n l i v i nhau h tr v pht tri n Ph t Php. i u c bi t khc l nh Vua i u ha vn ha Trung Qu c v vn ha Nh t B n ng i Nh t B n tiu th n n vn ha Kh ng M nh n y ch khng ph i b ng ha nh t i Vi t Nam - thu y l b B c thu c l n th 2 (nm 44 tr c Ty l ch n nn 938 sau Ty l ch). y l t m gng sng cho Vua Minh Tr sau n y. ng Thin Hong n y duy tn c i cch t n c c a ng vo nm 1868 theo l i h c thu t c a Ty phng; nhng

176

T nh Tng Nh t B n

hon ton khng b vn ha Ty phng p o. Trong khi Vi t Nam cng vo nm n y nh ng ti ng i bc c a ng i Php n vo N ng v b t bu c tri u nh nh Nguy n lc y ph i k k t nh ng hi p nh u hng tr thnh thu c a c a Php cho n nm 1945. ng cho nh ng ng i dn h c gi i sang Anh qu c h c v thng m i, qua Php h c v ngo i giao, qua c h c v gio d c v.v Sau khi t t nghi p cc tr ng t i cc x Ty phng n y, Vua Minh Tr n h v n c ph c v cho qu hng Nh t B n v k t h ng ngang hng v i nh ng c ng qu c nh Hoa K, Nga S, c qu c vo nh ng nm thng cu i th k th 20, u th k th 21 n y. T i Trung Hoa, Ph t Gio c chia Tng Phi tng i r rng r i; nhng Nh t n th k th 13 m i l th k hon ch nh nh t. Ring v Ph t Gio t ng quan th chng ta c th i m qua th i k u n th i k phn chia b phi t i Nh t (t th k th 6 n th k th 13, chng ta c c m t ci nhn c th hn. Todaiji Cha ng i cng g i l Hoa Nghim t , H ng Thuy t Hoa Nghim t ,Thnh i t , T ng Qu c Ph n t , Kim Cang Minh T Thin Vng H Qu c t . Cha n m thnh ph Nara (N i Lng) Nh t B n, l T ng B n Sn c a Tng Hoa Nghim. Mu n th gi i Lin Hoa T ng c th c hi n ngay ci i n y v mu n Ph t Php c hng th nh, vo nm Thin Bnh th 10 (738) Thin Hong Thnh V ban l nh ki n t o cha ng i, c t ng Ph t T L Gi

T T ng T nh Tng

177

Na b ng ng, c hon thnh vo nm Thi Bnh Thin B o th 4 (752), l m t trong b y ngi cha l n Nam . Nm Tr Th a th 4 (1180) Cha b qun lnh c a Bnh Tr ng Honh thiu h y trong chi n tranh. V sau Ngi Tu n Th a ki n thi t l i v i s gip c a Nguyn Lai Tri u. Nm Vnh L c th 10 (1567) cha l i b binh h a Tam H o, Tng Vnh t chy. n th i i Nguyn L c (1688-1703) Ngi Cng Khnh l i trng tu; t c l i n i Ph t th t ng B n Tn hi n nay. i n i Ph t l ki n trc b ng g l n nh t th gi i, lm theo ki u 2 t ng 4 mi v m t dy hnh lang bao quanh. Nh ng cnh sen trn ta cao c a c Ph t B n Tn L X Na c lm vo th i k sng l p cha n y, l th gi i Lin Hoa T ng c ch m tr r t nh , b ph n u c tu b vo th i i Giang H (Edo). Cc cnh c a c a chi c l ng n b ng ng hnh tm gc tr c i i n l ngh thu t thu c th i Thin Bnh, trn c nh ng b c ch m n i r t tinh vi. C ng l n h ng chnh Nam c a cha l ki n trc thu c th i k Lim Thng (Kamakura), tiu bi u cho ki u ki n trc n . T ng l c s Kim Cng hai bn i i n l ki t tc b ng g l n nh t do V n Khnh v Khoi Khnh ch m tr . Tam Nguy t ng (Php Hoa ng) chn ni pha ng i n i Ph t c nin hi u xa hn cha ng i, g i l cha Kim Chung, Vi n Quyn Sch. Nhn t ngoi th B n ng (Chnh i n) c a th i k Thin Bnh v L ng thu c th i i Lim Thng hi ha v i nhau thnh m t th . T ng c B n Tn Nguyn Sch Quan m (b ng sn kh), t ng Nh t Quang, Nguy t Quang (t ng p) v T Thin Vng,

178

T nh Tng Nh t B n

u l nh ng t ng c t o vo th i Thin Bnh. Ngoi ra cn nhi u t ng Ph t khc n a. Phi sau nh b p c th t ng B Ph t ch p kim cng th n. kho ng gi a nh nguy t ng v Ph t i n l Khai Sn ng (Lng Bi n ng), l u chung, Tam Mu i ng (T Nguy t ng) v.v u l nh ng ki n trc n i ti ng c a th i i Lim Thng. Vi n gi i n pha Ty i n i Ph t l m t trong ba gi i n. T ng T Thin Vng (t ng p) l tc ph m tiu bi u cho ngh thu t iu kh c c a th i i Thin Bnh. Bt C c mn gc Ty B c c a Chuy n H i Mn l ki n trc th i Thin Bnh. Vi n Chnh Thng pha B c cng n m trong ph m vi c a cha ng i. V phng di n ch m tr th c 8 l ph n hnh v Tng, t ng Ph t Thch Ca n Sanh b ng ng; v chn dung th c tranh c a Lng Bi n v Th a Tu n. Ngoi ra, Th Vi n cha ng i cn c t gi nhi u th nh c c , Cu Xa M n La, 55 cu n tranh v kinh Hoa Nghim, ng i t y u l c 10, vn th xa, kinh chp tay th i c , v.v. (Trch Ph t Quang i T i n trang 1818 - 1819). C theo l ch s cha ng i Nara nh trn th nm Thi Bnh Thin B o th 4 (752) l nm khnh thnh cha n y. c bi t trong l khnh thnh n y nh Vua cng nh Tri u nh th nh Ngi B Tin Na (704-760) n Nara lm l khai nhn cng d ng. Nh v y cho ta th y r ng Vua Cha v ch Tng Nh t B n lc b y gi r t tr ng v ng v n y. V Ngi l ng i n , n Lm p (Vi t Nam) v cng v i t l Ngi Ph t Tri t (ng i Vi t) cng n Trung Qu c v sau

T T ng T nh Tng

179

n Nh t B n. Trong l khnh thnh n y c t u nh ng v nh c nh Truy n B Tt V, B t u V, Lm p V v.v nh ng i u ma n y c lin quan n Ph t Gio Lm p (Vi t Nam) thu y v hi n nay m i nm cha ng i nhn l Vu Lan v n cn cho ma nh ng i u ma xa c truy n qua t Lm p v trong l ch s cha ng i bn trn cng cho ta th y r ng hi n nay (2011) Cha v n cn gn gi nh ng th nh c c c xa. V l y l cha c a Vua quan xy d ng v nh ng l l n nh l khnh thnh nm 752, ch c ch n ph i c nh ng Hong H u, Hong Phi, Cng Cha, Thi T i cng. Ngoi vi c d l Khai Quang ra, nh ng v n y cn c xem nh ng v Tng t xa mang n Nh t B n nh ng i u v l m t n a v cc Ngi t p cho ng i Nh t ma, cho nh ng ng i tham d th ng lm. Sau y chng ta tm hi u thm v Ngi B Tin Na v Ngi Ph t Tri t cng nh v tr n c Lm p ngy xa cng nh s ng gp c a Ph t Gio Lm p (Vi t Nam) cho Ph t Gio Nh t B n t th k th 8 n nay, tr i qua hn 1.300 nm nh th . t chng ta c m t ci nhn c tnh cch lin t c v l ch s Ph t Gio Vi t Nam sau n y. Ngi B Tin Na tn ti ng Ph n l Bodhisena. D ch l Gic Qun. Ngi l ng i Nam Thin Trc, dng B La Mn, h B La Tr, tinh th n sng su t, tnh tnh i m m. Do lng ng ng m s linh ng c a B Tt Vn Th ni Ng i m n Trung Qu c. Nm Khai Nguyn 23 (735, c thuy t ni nm Khai Nguyn 18) B Tin Na l i cng v i cc Ngi o Truy n v Ph t Tri t ng i n c Lm p v t bi n ng sang Nh t B n. Nm Thin Bnh Th ng B o th 3 (751,

180

T nh Tng Nh t B n

c thuy t ni nm th 2), Ngi nh m ch c Tng Chnh. Thng t nm Thng Bnh Th ng B o th 4 (752), t ng i Ph t c a cha ng i c hon thnh, Ngi c cc S Hnh C v.v suy c lm o S trong l Khai Nhn cng d ng (t c l Y m tm i m nhn). Nm Thin Bnh B o T th 4, Ngi d n d cc t r i th t ch trong ti ng ni m Ph t, th 57 tu i (760). Ng i i g i Ngi l B La Mn Tng Chnh, B Tng Chnh; ho c g i t t l B . (Trch Ph t Quang i T i n trang 666). (Xem i An t B truy n lai k; ng i Ha Th ng ng chinh truy n; ng i t y u l c quy n 1, quy n 2, quy n 6; Nh t B n Cao Tng truy n y u vn sao quy n 1). y c nhi u v n c n t ra. V d nh nhn duyn no m Ngi B Tin Na cng v i Ngi o Tuy n v Ngi Ph t Tri t ng i Lm p (Vi t Nam) n n r i Trung Qu c v qua Nh t B n ? H n Vi t Nam chng ? hay ch i Trung Qu c v v S Ph t Tri t ng i Lm p y ng vai tr g trong l khnh thnh cha ng i cng nh i v i vn h c Ph t Gio Nh t B n thu b y gi ? v.v Theo Ph t Quang i T i n (trang 4293) cho bi t th Ngi Ph t Tri t hay Ph t Tri t l danh Tng ng i Lm p (Vi t Nam) s ng vo kho ng th k th 8. S sang Thin Trc ( n ), th Ngi B Tin Na lm Th y, thng su t m t ch. Sau, S theo Ngi B Tin Na n Trung Qu c. Nm Khai Nguyn 24 (736), hai Th y tr cng n Nh t B n, tr cha i An, d y ti ng Ph n, r t c tri u nh v dn chng knh tr ng.

T T ng T nh Tng

181

Nm Thin Bnh Th ng B o th 4 (752) cha ng i c hnh nghi th c Khai Nhn cng d ng i Ph t, S t u v nh c, truy n B Tt v, B t u v, Lm p v S c tc ph m: T t m Chng 1 quy n. Xem ra nh v y hai Th y tr Ngi B Tin Na v Ngi Ph t Tri t c nhn duyn t i n . Vo nm no th s khng cho bi t r; nhng cn c theo nm sinh v nm t ch c a Ngi B Tin Na chng ta c th chia ra cc giai o n nh sau: Giai o n m t - t nm 704-724 - Ngi B Tin Na xu t gia v th gi i T Kheo t i n . Giai o n hai - t nm 724-728 Th y tr g p nhau t i n , nh n ngha Th y tr. Giai o n ba - t ho c i ng bi n t nm 728-730 hai Th y tr i b n v Lm p (Vi t Nam).

Giai o n b n - t nm 730-735 n v l i Ng i Sn t i Trung Qu c nh l c Vn Th S L i B Tt. Giai o n nm - t 735-752 lu tr t i Nh t B n d y ti ng Ph n v cc i u v Ph t Gio cng nh nh n ch c Tng Chnh t Tng Hoa Nghim cha ng i v nm 752 chnh th c lm o S khai nhn cng d ng i Ph t t i y. Giai o n su - t nm 752-760 giai o n cu i i c a Ngi B Tin Na t i Nh t B n. Trn y l cch chia theo l i nhn c a chng ti d a theo l ch s , cha h n l ng hon ton. Tuy

182

T nh Tng Nh t B n

nhin chng ti mu n d a vo y lm r nh ng s ki n d s v Ngi Ph t Tri t v t o ra m t s th t, d a theo nm thng c a Ngi B Tin Na i m qua nh ng i u quan tr ng m ngoi Ngi B Tin Na ng gp cho Ph t Gio Nh t B n ra th Ngi Ph t Tri t cng ng gp nhi u v n khng km ph n quan tr ng cho Ph t Gio t i x n y. C theo s truy n bn trn th Ngi Ph t Tri t n n v th Ngi B Tin Na lm Th y. D nhin l ph i nh tu i hn Ngi B Tin Na v trai tr m i c s c kh e ra khi t Lm p i n n . Trong s khng chp r Ngi Ph t Tri t sinh nm no vo th k th 8 t i Lm p; nhng c th cho r ng Ngi Ph t Tri t nh hn Ngi B Tin Na t 5 n 10 tu i th Ngi sinh nm 709-714 t i Lm p. T 15 n 20 tu i m i sang n . Lc y Ngi B Tin Na vo giai o n 2; t c gi a nm 724-728. Th i gian 4 n 5 nm n y k t ngha Th y tr tu h c v d nhin h ni chuy n v i nhau b ng ti ng Ph n ch khng th l m t ngn ng no khc. Sau hai Th y tr cng xu ng thuy n v ch c ch n ph i gh Lm p, qu hng c a Ngi Ph t Tri t ngh ngi cng nh h c h i thm nh ng i u ma t i y; sau giai o n b n (730-735) n v l i Trung Qu c nh l Ngi Vn Th. T nm 735 n 752 l 17 nm h c tr t i Nh t B n, d y ti ng Ph n cho ch Tng v d nhin cc Ngi ph i h c ti ng Nh t m tho i n a. Nm 752 l nm khnh thnh cha ng i v Ngi B Tin Na cng v Tng Chnh th Ngi Ph t Tri t khng nh t thi t ch l m t t theo h u. V lc Ngi tr ng thnh v cn d y ti ng Ph n cho ch

T T ng T nh Tng

183

Tng cng nh Ph t T n a. n nm 760 th Ngi B Tin Na vin t ch t i Nh t, h ng dng 57 tu i. Trong khi th khng bi t Ngi Ph t Tri t cn l i Nh t bao lu v vin t ch u. Do v y chng ta c th tin on r ng Ngi Ph t Tri t cn l i Nh t B n m t th i gian di sau d y ti ng Ph n v d y nh ng v i u c a Lm p cho ng i Nh t. Nh v y S c th sinh vo gi a nm 609-614 v t ch vo kho ng 70. Ngha l nm 679 ho c 684 chng ? y ch l gi thuy t do Tc gi t o nn, cho ph h p v i nin i c a Ngi B Tin Na. Mong r ng v sau n y s c nh ng s li u soi sng thm. Sau y tm hi u m t t ch ng c s li u v n c Lm p th i xa xa c m t trn b n c a th gi i; nhng ngy nay th khng cn n a. Lm p qu c l tn m t n c xa n m ng b bn o Trung Nam, nay l vng Trung v Nam b Vi t Nam. Vng t n y v n l cn c a c a dn t c Chm. Nh Ty Hn t huy n T ng Lm, qu n Nh t Nam, g i l T ng Lm p, g i t t l Lm p. Vo nh ng nm cu i i ng Hn, c ng i tn l Khu Liu, gi t quan huy n, t xng l Lm p qu c vng. T i nh T n v sau, Lm p th ng tri u c ng Trung Qu c. Kho ng nm i Nghi p i Ty (605-616), t ng nh Ty l Lu Phng nh chi m n c n y t lm qu n Lm p. Kho ng nm Ch c (756-757) i ng, i tn l Hon Vng, ng Chim Thnh (Cham thanh). V th Lm p cn c g i l Chim Ba (Champa); Chim B, Ma Ha Chim Ba, Chim b t lao (Champrura). Vo nm Thu n Ha th 2 (791) i B c T ng, v Sa Mn

184

T nh Tng Nh t B n

n c n y tn l T nh Gi i n Trung Qu c dng ng c nh , chung ng v hng Long no. Ngoi ra, c theo vn bia Nh t B n, Nam Thin Trc B La Mn Tng Chnh v i An t B truy n lai k trong ng i t (Todaiji) y u l c quy n 2 ghi chp, th vo nm Khai Nguyn th 18 (730) i ng Sa Mn n c Lm p tn l Ph t Tri t (Ph t Tri t) cng i v i Ngi B Tin Na n Nh t B n, truy n vo v i u B Tt, B t u, Nh c Lm p, v.v n i Minh, Chim Thnh b Vi t Nam thn tnh. Vo nm Quang T 12 (1886) th tr thnh thu c a c a n c Php. Ph t Gio c truy n vo Chim Thnh th i no khng c r. Nhng theo Ty th Nam man li t truy n th 47, th ph n ng nhn dn n c n y tin theo Ph t Gio, vn t gi ng nh vn t Thin Trc ( n ). Cn c u ng th Nam man li t truy n quy n th 147 cng cho bi t, nhn dn c bi t tin Ph t Php v r t nhi u ng i xu t gia. Nh v y ta c th suy on tr c th i Ty, Ph t Gio c truy n vo Chim Thnh r i. Ngoi ra, c theo Nam H i k quy n i Php truy n quy n 1, th t i Chim Thnh Ph t Gio Ti u Th a, c bi t l Kinh L ng B , r t th nh hnh. (Trch Ph t Quang i T i n trang 2731-2732). (Xem i ng Ty V c k quy n 10; i ng c u php Cao Tng truy n quy n h ; Ph t T th ng k quy n 42; Lng th Ch d bi t truy n th 48). Cn c vo nh ng s li u c th t c a Trung Qu c v Nh t B n bn trn th c hai Th y tr ng i Thin Trc tn l B Tin Na v ng i Lm p (Vi t Nam) tn l Ph t Tri t xu t hi n vo th k th 8. Tuy nin

T T ng T nh Tng

185

i n Trung Qu c v Nh t B n c sai khc i cht; nhng vo nm 752 t i cha Todaiji Nara v n l m t s ki n l ch s c th t v hai Th y tr c a Ngi ng gp m t vai tr ch ch t trong l Khai Nhn cng d ng t ng i Ph t t i . Theo s th ng i Trung Qu c g i nh ng dn t c Nam Phng nh: Vi t Nam, Chim Thnh, Thi Lan l Nam man; ngha l gi ng dn man di m i r n t pha Nam. Cn cc n c nh Ty V c, Mng C v.v l Ty H ; t c l nh ng dn t c km vn ha pha Ty. N u l Nam man m lm c Tng Chnh, ch c n y g n nh l Qu c S c a Tri u nh Nh t B n lc by gi , qu th t n c n v Lm p cng ng n m t n my y ch . T th k th 15 tr i, c dy t mi n Nam t Qu ng Nam tr xu ng u b dn t c Vi t Nam chi m c ; cho nn Chim Thnh, Ph Nam, L c Chn L p v.v tr thnh qu hng c a ng i Vi t. Do v y ng i Vi t Nam cng c th ni r ng Ngi Ph t Tri t cng l ng i Vi t Nam, ng i c cng r t l n trong th i gian u mang nh ng l nh c, cc i u v v ti ng Ph n n d y cho dn chng cng nh ch Tng t i y. i u quan tr ng l mi cho n th k th 21, cha Todai v n cn t i Nara v nh ng bi ma nhn l Vu Lan t Lm p truy n n Nh t vo th k th 8 v n cn bi u di n trong nh ng ngy l tr ng i c a Ph t Gio Nh t. Ba, b n qu c gia c m t trn b n th gi i t nh ng th k u dng l ch. Th m n th k th 15 tr i, khng cn st l i m t cht d u v t no trn b n th gi i, qu l m t vi c thng tm; nhng ci m t, ci c lu nay v n l chuy n th ng tnh trn th gian

186

T nh Tng Nh t B n

n y. Ch mong r ng nh ng ng i c m quy n v con chu c a cc dn t c n y n u cn t n t i u cng nn l y m t ngy nh t nh t ng ni m v T Tin dng gi ng c a h . y l i u nn lm d u cho chnh th hay tri u i no cng nn ngh t i. Ngy nay nh ng th h tr sinh ra sau n y khi ni n n c Lm p, Chm, Ph Nam, L c Chn L p v.v h khng bi t l nh ng n c no, v n m u. Nhng ngy nay nh cc ch ng c s li u c a i tr c l i, chng ta r rng nh ban ngy v t m i ng i trong chng ta t ph i c b n ph n i v i qu hng t n c c a mnh. Ngi Gim Chn Ha Th ng (687-763) ng i Trung Qu c cng mang Lu t Tng truy n vo Nh t B n vo nm 753 v ti p c nhi u ch Tng t Nh t B n sang Trung Qu c du h c v sau khi thnh t u nh ng php tu, cc Ngi v l i Nh t B n m cc o trng cho dn chng v Tng Ni tu h c.

T T ng T nh Tng

187

A.- Ngi Nguyn Tn (Genshin) v T T ng T nh

Ngi sinh nm 942 v vin t ch nm 1017. L Cao Tng Nh t B n thu c tng Thin Thai, T c a dng Hu Tm, th ng g i l Hu Tm Tng , ng i i Ha (huy n i Lng). S ln ni T Du th Ngi Lng Nguyn lm Th y, h c r ng nh dai, c nhi u ng i knh ph c. V sau, S sng l p ra dng Hu Tm r t c th l c. Tc ph m c a S c n hn 70 b 150 quy n, trong , n i ti ng hn c l Nh t Th a y u quy t, Vng Sanh y u t p, Qun Tm L c y u t p u c thu vo Hu Tm Tng ton t p. Ngoi ra, trong nh ng sch v m thu t T nh gio, tng truy n c r t nhi u tc ph m c a S; nhng khng c ch ng c kh o st. S th t ch vo nin hi u Khoan Nhn nm u (1017) h ng th 76 tu i. (Trch Ph t Quang i T i n trang 3534). (Xem Th Lng Nghim vi n Nguyn Tn Tng truy n; Hu Tm Tng hnh tr ng k; i Nh t B n qu c Php Hoa kinh nghi m k quy n h ).

188

T nh Tng Nh t B n

Ngi Nguyn Tn c T nh Chn Tng Nh t B n tn xng l nh t T . Tuy r ng th i gian k ti p c hn 200 nm sau m i c nh T l Ngi Php Nhin m i ra i. Ph t Gio Tng T nh c a Nh t h hnh di n l T nh Tng c a h c s truy n th a m ch l c nh sau: - Nh t T (Ngi Long Th ng i n ) - Nh T (Ngi Th Thn ng i n ) - Tam T (Ngi m Loan ng i Trung Qu c) - T T (Ngi o X c ng i Trung Qu c) - Ng T (Ngi Thi n o ng i Trung Qu c) - L c T v cng l S T c a T nh Nh t B n (Ngi Nguyn Tn ng i Nh t) Tng

- Th t T v cng l Nh T c a T nh Tng Nh t B n (Ngi Php Nhin ng i Nh t) - Bt T v cng l S T c a T nh Tng Nh t B n (Ngi Thn Loan ng i Nh t). Chn

Nhng theo Ti u S c a Ngi Nguyn Tn trn, chng ta th y Ngi tu theo phi Thin Thai ni T Du . V y phi Thin Thai l phi g v t t ng c a Ngi Nguyn Tn c nh h ng g v i T nh ? Tng Thin Thai Nh t B n th tn Truy n Gio i S T i Tr ng lm S T . S t ng n Trung Qu c vo i ng th php ni cc v t Ngi Tr m Nhin nh o Thy, Hnh Mn Sau khi tr v Nh t B n, S khai sng y u ch nh t tr gi a 4 Tng: Vin Gio, Thi n,

T T ng T nh Tng

189

Vin Gi i v M t Gio ni T Du , khc v i Tng Thin Thai c a Trung Qu c. R i t c a Ngi T i Tr ng l S Vin Nhn l t c a Ngi Ngha Chn l S Vin Trn cng l n l t n Trung Qu c vo i ng th cc Ngi Tng Dnh, Lng T lm Th y, h c gio php Thin Thai, l i cn th h c cc php b y u c a 3 b Kim, Thai, i Php T T t a v cc kinh qu ng tn d ch, lm cho gio h c M t Gio Thin Thai c pht tri n ph bi n. n th i Ngi An Nhin th tng Thin Thai c a Nh t B n c M t Gio ha m t cch c c oan. Thin Thai th ng tr m t tng; nhng n cc Ngi Vin Nhn, Vin Trn tr i th php h tch ra lm hai. chng c a Ngi Vin Trn i ra kh i ni T Du , tr cha Vin Thnh (Cha Tam T nh) g i T Mn; ni T Du th g i l Sn Mn. Sn Mn n th i Ngi Lng Nguyn, gio h c l y Vin Gio s n c lm tng ch , cc t u t xu t hi n r t ng v th l c tng n y n i ln kh m nh. t Ngi Lng Nguyn l Nguyn Tn th c xy t t ng T nh , l p ra dng Hu Tm; m t v t khc l Gic V n th l p dng n Na; g i chung l Hu n Nh Lu (Hai dng Hu n). C ng chung, h th ng Thai M t (M t Gio thu c Tng Thin Thai) n i sau,c t t c 13 dng phi thu c Tng Thin Thai. n cu i th i k Bnh An v sau th cc dng phi thu c Tng Thin Thai ni trn d n d n xem tr ng kh u truy n, do sinh ra ch trng kh u truy n php mn. Tri l i, phng ti n gio h c th d n d n suy vi. Ngoi ra, s vng d y c a tng binh, s tranh c p c a chnh quy n, c ng v i vi c t ph c a Ch c i n Tn Tr ng u gp ph n a ni T Du n th i s p . Cho mi n th i i Giang H , ni ng Du , ni

190

T nh Tng Nh t B n

Nh t Quang l n l t c khai sng m i ph c h i c s hng th nh nh xa. L i nh M c Ph ng th i khuy n khch vi c h c v n nn gio h c cng d n d n ph c hng. Hi n nay c cc Tng Phi nh: Tng Thin Thai (cha Din L ch, ni T Du ); Tng Thin Thai T Mn (cha Vin Thnh); Tng Thin Thai Chn Th nh (cha Ty Gio) Gio ngha c a Tng Thin Thai c th l c chia ra cc khoa: Tam vin dung, Nh t ni m tam thin, Nh t tm tam qun, L c T c Tng n y l i dng 5 th i 8 gio phn thch Thnh gio m t i c a c Ph t. T i Dn Qu c (1912) v sau, Thin Thai h c c ph c hng nh s n l c c a i S Nhn (1858-1932), Ngi sng l p Qun Tng Nghin C u X, chuyn mn gio d c ng i h c Thin Thai, nhn ti xu t hi n r t nhi u, nh cc v Tn Tc: Nhn Sn, Th ng T nh, B o T nh, T nh Tu, m H, Thin nh, Kh oan. (Trch Ph t Quang i T i n trang 57645765). (Xem Ph t T Th ng K quy n 5-22; Thin Thai C u T truy n; Thin Thai Sn Phng ngo i ch; Bt Tng cng y u quy n h ; Y u Gio chng thng l k quy n 12). Xem thm: Sn gia Sn ngo i; Ng th i Bt gio; Thai M t; Tam ; Nh t Ni m; Tam Thin; Nh t Tm Tam Qun; L c T c). S d ph i trch l i o n trn c lin h v i Tng Thin Thai, v l ngay t ban u ni T Du v n l ni pht xu t 4 tng phi chnh g m: Vin Gio, Thi n, Vin Gi i v M t Gio. T Vin Gio, Ngi Lng Nguyn pht tri n m nh. t Ngi Lng Nguyn l Ngi Nguyn

T T ng T nh Tng

191

Tn l i c xy T nh ring bi t v t y tr thnh t t ng chnh c a Ngi Nguyn Tn. V th T nh Tng Nh t B n suy tn Ngi l Nh t T . Ngi Nguyn Tn c b Vng Sanh y u t p lm tng ch cho s tu hnh; nn y cng c th ni l t t ng v T nh chnh y u thu ban s y. Vng Sanh y u t p l m t tc ph m g m 3 quy n; ho c m i quy n chia ph n u, ph n cu i, c ng chung l 6 quy n, do Ngi Nguyn Tn, v Tng Nh t B n so n (984-985), c thu vo i Chnh T ng t p 84. Sch n y c bin so n theo th ti v n p, gom chp ngha vng sanh trong hn 160 b kinh i n, c chia ra lm 10 mn: - Chn la ci u - Thch c u T nh - Ch ng c C c L c - Ni m Ph t chnh tu - Phng php tr ni m - Bi t th i ni m Ph t - S l i ch c a s ni m Ph t - Ch ng c c a vi c ni m Ph t - Cc nghi p vng sanh v ch n l a h i p. Nh th y l v th ng c a cu c i tr c m t m pht nguy n sanh v T nh ; n u mu n vng sanh C c L c th ph i xem vi c ni m Ph t l quan tr ng nh t. V

192

T nh Tng Nh t B n

vi c ni m Ph t th l p ra 2 phng th c l Qun ni m v Xng ni m. Ngi Nguyn Tr cho r ng: Qun ni m th th ng hn; cn Xng ni m th m i ng i u c th th c hnh c. (Trch Ph t Quang i T i n trang 70597060). T t ng tn, nguy n, h nh c a php mn tu theo T nh l m t ch trng chung, ch khng ring bi t c a m t v S no. Ngay nh Trung Hoa, Nh t B n hay n cng khng c c bi t nh c n; nhng khi Tng n y c truy n sang Vi t Nam; y l m t tiu m cc v gi ng s Ph t h c hay c p n. D nhin l n khng i ra ngoi tn ch c a T nh ; nhng n khng c m t v T S no ch x ng c . Ring Ngi Nguyn Tn t ng Vng Sanh y u t p lm sng t 10 v n khi th c hnh theo php tu n y v Ngi cn cho r ng php qun ni m ngha l v a ni m Ph t v a qun t ng th th ng hn. Qun t ng y c th theo 16 php qun trong kinh Qun V L ng Th ; ho c gi qun c nh gi i T nh theo kinh A Di . Hnh gi no qun ni m c nh v y m i th th ng. Cn xng danh hi u Ph t v ni m ln thnh ti ng th ai cng c th th c hnh c. B t k trong lc i, ng, n m, ng i g con ng i tu theo T nh cng c th hnh tr m t cch d dng. Ngi Nguyn Tn gom chp v bin so n quy n Vng Sanh Y u T p n y trong hn 160 b kinh c lin quan v v n T nh th ph i ni r ng: y l m t cng trnh nghin c u s nh t, qua s th nghi m b n thn c a chnh Ngi.

T T ng T nh Tng

193

u tin l chn la ci u . V sao v y? V i l i v i T nh l ci d u . Ci y chnh l ci 5 tr c c th n y. Ni y k thn, ng i th; k giu, ng i ngho; k tr, ng i ngu; k c, ng i hi n th ng hay s ng chung ng v i nhau trong m t nh, m t x h i, m t qu c gia v.v nn x y ra khng bi t bao nhiu l oan gia tri ch . Do v y ph i c tm chn ngn v pht tm la kh i th gi i n y sau khi m ng chung sanh v th gi i T nh c a c Ph t A Di . Ni y s khng cn n, khng cn on, khng cn s u, khng cn gi, khng cn ch t n a, th lm g c lun h i sanh t , con ng i ph i kh au t c l y ? i u th hai l a c u sanh v T nh . Khi c m c ch r rng, th hnh gi c th m nh m h ng ln ng. Con ng gi i thot sanh t y c Ph t Thch Ca Mu Ni ch d n r rng v c Ph t A Di ang ng ch i chng ta ni ng ng c a Ty Phng C c L c y. N u ai vui a th c th xu ng thuy n Bt Nh v t sng m v nng vo nh sng V L ng Quang y l n v gi i thot. i u th ba l ch ng c C c L c. Ci n y t m t phm c a chng ta ch ng th y c; nhng qua l i d y c a c Ph t Thch Ca Mu Ni qua kinh A Di , kinh V L ng Th v kinh Qun V L ng Th m chng ta tin r ng c m t th gi i nh v y. Vi c n y do c Ph t Thch Ca ni ra. Chng ta tin t ng tuy t i ni Ngi, v Ngi ch ng bao gi ni l i h d i v i chng sanh. i u th t l ni m Ph t chnh tu. Ai tu theo php mn n y th vi c ni m Ph t l vi c chnh c a s tu hnh. C th ni m thnh ti ng; cng c th ni m th m; l i cng c th ni m trong v ni m; hay ng i tr c t ng

194

T nh Tng Nh t B n

Ph t qun t ng r i ni m. Ngy xa cha pht minh ra trng h t th ni m b ng cch b h t u vo trong h hay l y h t u t h ra v cn c vo m s . Ngy nay c my i n t cng c th dng cho vi c n y. V trong hi n t i c nhi u cch tnh m r t l ti n l i. i u th nm l phng php tr ni m. M t ng i s p lm chung, ph i thi th h ch thng thong, u xoay v h ng B c; m t xoay v h ng Ty. Bn trn u c a h nn m t hnh hay t ng Ph t. Nh ng ng i tr ni m nn ni m l n cho ng i s p lm chung nghe c khi n cho ng i y ch t p trung ni cu Ph t hi u A Di , ch Ph t n ti p d n v Ty Phng; khng cn vi c g khc ph i b n tm n a. Tr c gi pht lm chung, trong khi tr ni m ch Tng, Ni hay ng i thn cng ch nn ni nh ng i u vui, nh ng vi c t t c a ng i s p m t, th n th c c a h th y cao hn khi la th xc; khng nn ni ci g v n vng, bu n t hay kh au cho h nghe, ho c gi cng ng nn ch c h gi n t c qua nh ng ng i h khng a m n tr ni m, c th khi n cho h d i vo ci th p hn. i u y v i nh ng ng i tr ni m c n nn lu . i u th su l bi t th i ni m Ph t. Ngha l ni m Ph t trong m t th i gian nh t nh no . C th l trong m t ngy ni m m y l n hay trong m t tu n l , 14 ngy, 21 ngy, 49 ngy v.v Bi t th i ni m Ph t tr thnh Th i Tng c a Ph t Gio Nh t B n sau n y do Ngi Nh t Bi n ch x ng. (1239-1289). i u th b y l s l i ch c a s ni m Ph t. Khi chng ta ni m Ph t th mi ng c cu Ph t hi u, tm nh ngh n c Ph t A Di ho c c nh gi i Ty Phng C c L c, tay l n trng h t v.v Nh v y thn,

T T ng T nh Tng

195

kh u, u thanh t nh; khi n ta kh suy ngh hay th c hnh nh ng vi c c. Ni m quen tr thnh thu n th c. y l m t ph n x c i u ki n, khi cu Ph t hi u c nghe n bn tai mnh. Do v y, ni m Ph t l m t i u l i ch v cng, khi cn s ng cng nh khi la tr n. i u th tm l ch ng c c a vi c ni m Ph t. Gng ni m Ph t c a ng i xa l i qu nhi u. T Tng, Ni cho n t c gia Ph t T . Nhi u ng i vng sanh nh ni m Ph t. y l nh ng ch ng c ng i i sau theo m tu hnh. Vi d nh ng i ni m Ph t th ng hay bi t tr c gi lm chung; khi ch t thn th m m m i, thm tho. C nh sng t Ty Phng d i n; trong nh c mi thm; ng i ch t hi m cn t n t i ni nh u v.v y l nh ng b ng ch ng l hnh gi ni m Ph t y c th vng sanh. i u th chn l i nghi p vng sanh. Ci Ty Phng C c L c l ci Phm Thnh ng c T nh ; nn ng i t bung dao, c th thnh Ph t cng l chuy n th ng tnh. V trong kinh Qun V L ng Th cch qun th 16 v H Ph m H Sanh c cho bi t r v i u n y. Ni tm l i, php mn ni m Ph t; n u ai tin a, b t k l ng i hi n, k c u c ti sanh v ci gi i C c L c. Cu i cng l vi c ch n l a h i p. Ngi Nguyn Tn khuyn ng i Ni m Ph t n u c nghi ng i u g th nn t o ra nh ng nghi v n v em i u nghi v n n y n nh ng b c thng thi, lo luy n tr l i cho. T khng cn th c m c n a, khi n cho con ng tu h c, ni m Ph t c a hnh gi khng c g c th gy ra ch ng ng i c.

196

T nh Tng Nh t B n

B.- Ngi Nguyn Khng (Php Nhin) v T T ng T nh

Nh ng ng i tu theo php mn ni m Ph t, c u sau khi lm chung c vng sanh C c L c qu c; nn c nhi u v S Trung Hoa ch trng r ng: Tn Ph t Ni m Ph t C kh nng thnh Ph t y l m t m nh gi ng nh Tam o n lu n c a Tri t gia Socrates: T t c m i ng i u ph i ch t Ti l ng i V y ti ph i ch t. Tin Ph t l i u ki n u tin v c t y u nh t. Tin Ph t cng c ngha l tin vo t l c c a mnh tin vo Ph t; ch khng ph i tin vo m t ai khc. K no bn ngoi mnh, th khng ph i l mnh. Khi tin xong cha . V ni m tin y b ng bng t i . Ta ph i pht kh i ni m tin y b ng cch ph i ngy m ni m Ph t. S d ta ni m Ph t v ta nh n n c c a c Ph t A Di m ta ni m. Ngi, t m t thu qu kh xa xi, v chng sanh m pht ra 48 l i

T T ng T nh Tng

197

nguy n t o thnh qu c thanh t nh c a Ngi v ni y chnh l ch n an l c, t t i cho chng sanh nng v . N u d ng cng m t cch min m t nh v y th i u ch c ch n c th x y ra l s thnh Ph t. Thnh Ph t ch l k t qu c a s d ng cng min m t c a m t hnh gi tu theo php mn T nh v y. Php mn n y c truy n kh p Chu t th i k Chnh Php, n th i k T ng Php v qua th i k u c a th i k M t Php. Vo th k th 10 th 11 l m t ng c r t l n v c l do v ng ch c ch v T S l p ra Tng Phi c a mnh chuyn tu. V d nh Nh t B n l tr ng h p i n hnh nh t. Ngi Nguyn Khng (1133-1212) cn g i l Php Nhin Th ng Nhn, H c C c Th ng Nhn. Ngi l v Cao Tng Nh t B n v l T th hai T nh Tng Nh t B n, ng i huy n Cng Sn. Nm ln 9 tu i S xu t gia, 15 tu i ln ni T Du th Ngi Hong Vin v Du Khng lm Th y. S h c t p gio ngha Thin Thai v c nhi u kinh i n; S xem t t c cc kinh t i 5 l n m v n cha th y c con ng xu t ly, sau nh c c b Qun Kinh s c a i S Thi n o m khai ng . S bn d a vo tc ph m Vng Sanh y u t p c a Ngi Nguyn Tn m sng l p ra Tng T nh , chuyn tu php mn ni m Ph t t i Ct Th y thu c ng Sn. Trn t tri u nh, cng khanh, d i n cc t ng l p v s, th dn u quy y S. Ni o trng, ti ng xng danh Ni m Ph t c a Tng t c khng d t; nhng b gio c a phi b o th gim pha. Sau v vi c 2 cung n c a Th ng Hong H u i u V tn l

198

T nh Tng Nh t B n

Trng Tng v Linh Trng xu t gia tu hnh o trng Ni m Ph t t i L c C c, d n n vi c t co c a Nam B c Lnh; nn cu i cng o trng ni m Ph t c a S b nh ch , 2 v Tng b x tr m, cn S lc 75 tu i th b lu y n Tam K. Cng nm y S c cho php vo cha Th ng V t i Nhi p Tn (Ph i Ph n) t m tr 4 nm. y S ti p t c ho ng dng T nh , gio ha Tng t c. n nin hi u Ki n L ch nm u (1211) S m i c phng thch tr v Kinh (Kyoto). Nm sau, S t ch i C c, ng Sn, th 80 tu i. S l i cc tc ph m: Tuy n tr ch b n nguy n ni m Ph t t p; H c C c Th ng Nhn ng ng l c, c thu vo Php Nhin Th ng Nhn ton t p. (Trch Ph t Quang i T i n trang 3530). (Xem Php Nhin Th ng Nhn truy n k; B n tri u T S truy n k h i t; Nguyn Hanh thnh th quy n 5). y c nhi u s ki n tiu bi u c trnh by. S ki n th nh t l s Tng t i Nh t B n. truy n th a c a T nh

Theo T nh Chn Tng c a Nh t B n th Ngi Thn Loan, t c a Ngi Php Nhin, l p Th y mnh lm S T c a Tng n y; nhng theo l ch s truy n th a nh chng ta th y, Ngi Php Nhin khng ph i t nhin m hi u c T nh ; n u khng c quy n Vng Sanh Y u T p c a Ngi Nguyn Tn. Tuy Ngi Nguyn Tn s ng cch xa Ngi Php Nhin c 200 nm v tr c; nhng qua d li u n y cc s gia cho r ng Ngi Nguyn Tn lm S T c a T nh Tng v Ngi Php Nhin

T T ng T nh Tng

199

Nh T v Ngi Thn Loan Tam T . Th nhng ngy nay Nh t, T nh Tng hay T nh Chn Tng khi c nh c n, ng i ta ch cn bi t n Ngi Php Nhin v i Ngi Thn Loan ch khng bi t n Ngi Nguyn Tn n a; nhi u khi Ngi Thn Loan l t c a Ngi Php Nhin; nhng v ch trng m i hn Th y mnh; nn nhi u khi t t ng v s nh h ng cn nhi u hn Th y mnh n a. Nh ph n s li u truy n th a c a Trung Qu c bn trn, chng ta th y Ngi An Th Cao m i l ng i u tin mang Thi n h c vo Trung Qu c vo nm 148; nhng Trung Qu c v n khng l p Ngi lm S T c a Thi n Tng Trung Hoa, m mi cho n nm 520 khi Ngi B t Ma t n qua Trung Qu c, Ngi m i chnh th c c ng i i sau xng l v S T c a Thi n. C l v c s truy n th a lin t c. Cn Ngi An Th Cao ch l ng i gi i thi u Thi n H c vo Trung Qu c thu y m thi. S ki n th v l i d ng. hai l s c p v ng t; ti ng tm

Khi hai cung n Tng Trng v Linh Trng c a Th ng Hong H u i u V b ch n hong cung theo Ngi xu t gia tu h c. V thu y danh ti ng Ngi Php Nhin l y l ng, khi n nhi u ng i trn t tri u nh, cng khanh, d i n bng dn thin h ai ai cng quy knh, tin theo. Do v y nh ng phi Ph t Gio khc Nam B c Lnh khng thch th y c nh n y; nn dng n s c y t co Ngi Php Nhin cng nh t c a Ngi. C l v v y m sau khi Ngi v Ngi Thn Loan t v , tu i g n 80 r i; Ngi th y Ph t Php kh b n lu; cho nn Ngi cho php v c thc Ngi Thn

200

T nh Tng Nh t B n y l m t l do

Loan chnh th c l p gia nh. C th th m kn bn trong chng ?

S ki n th ba l t t ng c a Ngi Php Nhin qua M t t vn kh i th o. y l nh ng l i ni cu i cng c a Th ng Nhn tr c khi vin t ch. Ngi khuyn m i ng i ch nh t tm ni m Ph t ch khng cn g khc n a v trn m t t gi y quan tr ng n y, Ngi ln d u tay c a Ngi vo lm ch ng tch. Nm y l nm Ki n L ch th 2 (1212) lc Ngi th th 80 tu i. Nm nay v sang nm (2011-2012) t i Nh t B n k ni m 800 nm v S T c a T nh Tng vin t ch v 750 Ngi Thn Loan. y l s ki n r t tr ng i c a phi T nh Chn Tng n y. Nh t a ph n cc cha th T khai sn, khai Tng l n hn l th Ph t. V h ngh r ng: Ph t ra i t i n t xa xi r i. Ch c cc v T m i l nh ng ng i truy n th a tm phc cng nh l i d y c a Ph t. Cho nn T quan tr ng hn Ph t. y c l ch l quan ni m c a ng i Nh t; ch khng nh t thi t l c a t t c cc Ph t T cc qu c gia khc. Tuy n tr ch b n nguy n ni m Ph t t p g i t t l Tuy n tr ch t p. Tc ph m n y g m m t quy n, do Ngi Nguyn Khng ng i Nh t B n bin so n, c thu vo i Chnh t ng t p 83. Sch n y c so n vo nm Ki n C u th 9 (1198) b ng Hn vn theo l i th nh c u c a C s Quan B ch C u i u Kim Th c. N i dung sch n y chia lm 16 chng, ni r ch nghi p nhn vng sanh, l y ni m Ph t lm g c; ng th i, trong m i chng u c trch d n vn gi i thch. Nhng vi c chuyn tu ni m Ph t c trnh by

T T ng T nh Tng

201

trong sch b ch bai, cho nn sau khi Ngi Nguyn Khng qua i, sch n y m i c n hnh. Ngi Cao Bi n c so n T i t lu n - Cu n sch v n n n n i ti ng bc b tc ph m n y, m c d u v y nhng n v n l tng i n cn b n c a T nh Chn Tng Nh t B n, cho nn c nhi u lo i b n in. (Trch Ph t Quang i T i n trang 6579). N i dung c a tc ph m Tuy n tr ch b n nguy n ni m Ph t t p n y ni v l i nguy n th 18 c a c Ph t A Di . Theo Ngi Php Nhin th cho r ng do t l c ni m Ph t m c vng sanh v T nh ; trong khi Ngi Thn Loan, t c a Ngi Php Nhin th cho r ng: Vi c ni m Ph t c vng sanh l do b n nguy n l c c a c Ph t A Di ; l tha l c ch khng th l t l c vng sanh. y c th l i m chnh y u c s sai khc gi a Th y v tr. Do v y sau khi Ngi Php Nhin qua i, sch n y m i c n hnh l v y. Ti p n l tc ph m H c C c Th ng Nhn ng Ng L c. y cng l t t ng v T nh c a Ngi Php Nhin g m 18 quy n, do S Li u Hu o Quang, ng i Nh t so n. Sau khi Ngi Php Nhin, T khai sng c a Tng T nh Nh t B n, th t ch c 62 nm, vo nm Vn Vnh 11 (1274), do trong mn phi pht sinh cc ki n gi i khc nhau; nn S Li u Hu o Quang m i cn c theo cc bi gi ng v l i khai th c a Ngi H c C c Th ng Nhn (Php Nhin) m so n thnh sch n y ch nh n l i mn phong.

202

T nh Tng Nh t B n

Ton b sch g m Ng ng L c 15 quy n v Th p Di 3 quy n; trong , chia lm 2 ph n: ch Hn v ch Nh t. - Ph n ch Hn g m Hn ng ng l c (17 chng) v Th p Di quy n th ng (3 chng). - Ph n ch Nh t g m Ha ng ng l c 5 quy n (24 chng) v Th p Di quy n trung, h (8 chng). Ph n ch Nh t c kh c in vo nin hi u Nguyn Hanh nm u (1321) l b n in T nh gio s m nh t trong cc b n kh c ch Nh t, do r t n i ti ng. (Trch Ph t Quang i T i n trang 2079). Thng th ng sau khi Th y mnh t ch r i th t m i ng i m i h ng khc nhau. l cha k nh ng s ki n au lng, v Ngi Php Nhin m i t v cng cc t khc, trong c Ngi Thn Loan. Ngoi ra c 2 v t cn b x tr m n a. Qu l nh ng s ki n qu au lng. Ngay nh th i Ph t cn t i th , v i uy c c a Ngi, Ngi quy t h ng trm, h ng ngn, h ng v n, h ng trm v n ng i; trn t Vua quan, d i n th dn; nhng sau khi Ngi vin t ch c nh ng v T Kheo tr vui m ng. V khng cn Ph t; nn khng c n ph i gi gn nh ng oai nghi, t h nh n a. Khi Ngi Ca Di p nghe c nh v y m i suy ngh ph i c k k t t p kinh i n g p rt sau 100 ngy, do Vua A X Th b o tr cho 500 v A La Hn trng tuyn l i nh ng l i d y c a c Ph t g m c 3 t ng: Kinh, Lu t, Lu n. Cn y, Ngi Php Nhin sau khi vin t ch khng nh ng ch c nh ng s ki n au lng x y ra bn trn m cn nh ng s ki n ti p theo c a Ngi Thn Loan lc b y gi n a. No l

T T ng T nh Tng

203

Ngi t xng l Ngu ng c Thn Loan v l i c v , c 5 ng i con n a. y c l l nh ng s l ng c ng n i b c n ph i ch n ch nh. Do H c C c Th ng Nhn ng Ng L c lc b y gi l m t chi c phao duy nh t duy tr Tng mn, nh t l v i nh ng ai cn mu n s ng i t nh h nh nh Th y c a mnh th c hnh php mn T nh . T i Nh t B n, sau khi Ngi Php Nhin vin t ch (1212) th Tng phi T nh n y c h ng d n b i Ngi Thn Loan. Ngi Thn Loan d a vo Th y mnh l p ra m t phi m i g i l: T nh Chn Tng. y l m t phi c i cch c t th k th 13 t i Nh t; trong khi cc n c Chu g n , cho n th k th 20 v n cha bi t g nhi u. Do v y ph n ti u s cng nh hnh tr ng v t t ng c a Ngi Thn Loan chng ta s c c h i kh o st r rng hn ph n sau.

204

T nh Tng Nh t B n

C.- Ngi Thn Loan (Shinran) v T T ng T nh

D a theo ti u s c a Ngi Nguyn Khng Php Nhin th Ngi t ch nm 1212 t i i C c ng Sn; lc y Ngi 80 tu i v tr c 4 nm; ngha l t nm 1198-1211 Ngi c tri u nh cho php v Cha Th ng V t i Nhi p Tn. Sau s ki n hai cung n c a Th ng Hong H u i u V tn l Tng Trng v Linh Trng xu t gia tu hnh o Trng Ni m Ph t t i L c C c d n n vi c t co c a Nam B c Lnh (t c l kinh pha Nam; ni nh ng cha thu c vng Nara v nh ng ng i lnh o h ng B c; ni cc Tng phi Ph t Gio khc pht xu t t ni T Du ); nn cu i cng o trng Ni m Ph t c a Ngi b nh ch , 2 v Tng b x tr m v m t s b t, trong c Ngi Thn Loan; cn Ngi Php Nhin lc y 75 tu i, b lu y n Tn K. Nh v y s ki n trn x y ra vo nm 1207 t i Kyoto. S ki n n y nh d u m t b c ngo c quan tr ng c a T nh Tng t i x Nh t. G m nh ng s ki n nh sau: S ki n th nh t. V uy tn c a Ngi Php Nhin qu l n; nn trn t Vua Cha cho n th n dn u ng ng m quy y. T nh ng cung n trong tri u nh m i c

T T ng T nh Tng

205

c h i lm quen v i php mn ni m Ph t. y l ci c m t hn li ng ch t 2 con chim cng m t lc h uy tn c a Ngi Php Nhin. K u tin l v cc Tng phi khc t i Kyoto lc b y gi ho t ng khng c tri u nh v dn chng ng h ; cho nn sinh tm ganh t k , r i vi t t u tr ng ln tri u nh, cho r ng Php Mn Ni m Ph t lm m ho c m i ng i, m c ch ch i d d n b con gi. Do v y nn c m php mn n y lu hnh v truy n b trong dn chng. K th hai l n s c. Nhn vi c hai cung n b Th ng Hong i xu t gia l m t n i au lng m t mt cng nh b m t c a Th ng Hong. Do v y c k gim pha thm vo, th y l m t cch hay nh t c th tri t h uy tn c a Ngi Nguyn Khng Php Nhin. Khng nh ng nh ng ng i ti u tm t o c c h i y r i, m cn cho m n b con gi n tr c o Trng Ni m Ph t c a Ngi ch i b i, vu kh ng, m l ch Tng t c a Ngi Php Nhin. Do v y m c 2 v b x tr m, 4 v b lu y, trong y c Ngi Thn Loan. Khi Ngi Thn Loan b y vo nm 1207 cng v i cc v huynh khc th Ngi c m t ng i con gi con quan em lng yu thng chm sc Ngi v cu i cng tr thnh ch ng v v v n y sau khi sinh ra 5 ng i con, cng xu t gia v i php danh l Hu Tn, cng n i danh m t th i. S ki n th hai l: Khi Ngi Php Nhin 75 tu i th s vi c n y x y ra. C l Ngi ngn ng m v i vi c i. Chuy n c ni khng, chuy n khng ni c; nn khi m i tnh vng gi x y ra gi a ng i con gi con quan v

206

T nh Tng Nh t B n

ng i t l n c a mnh l Thn Loan, th chnh Ngi Php Nhin khuyn l Thn Loan nn l p gia nh. Vi c l p gia nh y c l theo Ngi Php Nhin l m t d u n ghi l i s chn th t ch khng ph i d i tr, iu ngoa khi lm vi c o. Ngha l khi thng th ni l thng, khi yu th cho c i nhau, ch khng trnh n vi c n y. C l y cng l m t cu c cch m ng trong thi n mn thu y. V xa nay, ai l ng i xu t gia, u ph i c t i ly gia, khng v ng b n th nhi, t t c; th m t c a Ngi Php Nhin kh i u cho m t giai o n l ch s nh v y; qu l m t ng i c ci dng v ci y u km c a con ng i. Do c hai s ki n n y i km cho nn Ngi Thn Loan t g i mnh l k tr c u ngu ng c Thn Loan v l k Tng ch ng ra Tng, t c ch ng ra t c. Thn Loan ch p nh n vi c n y v t s ki n n y ko theo lin t c khng bi t bao nhiu s ki n khc v sau n a. Khi l p gia nh th sinh con ci v con ci v n trong cha. Cho n khi l n ln l i k t hn v i nh ng ng i c lin h v i cha v cc v tr tr khc c gia nh. y l ci nhn u tin c a T nh Chn Tng do Ngi Thn Loan ch trng. Ch c Tng n y l chnh th c, cn cc Tng phi khc v n cn v n nguyn quy c c a Thi n Mn nh t thu no. Mi cho n nm 1868 l nm m Vua Minh Tr Duy Tn t n c Nh t B n theo ti n b v pht tri n khoa h c, kinh t c a ng i Ty phng. Cho nn Vua Minh Tr , m t ng Vua theo Th n o, v n khng c c m tnh nhi u v i Ph t Gio, so v i Thnh c Thi T lc ban u; nn Vua Minh Tr ra m t s c l nh vo nm 1868 b t bu c ch Tng ph i l p

T T ng T nh Tng

207

gia nh v s ng i kinh t t tc tng gia vi c s n xu t cho qu c gia. T n nay (2011) h u h t t t c cc Tng Phi khc nh: Thi n, M t, Hoa Nghim, Php Hoa v.v qu Th y u l p gia nh; gi ng nh T nh Chn Tng c a Ngi Thn Loan t u th k th 13 v y. N u k t nm 1207 n nm 1868 l 611 nm v n u k t nm 1868 n nm 2011 l 143 nm. N u tnh chung t 1207 n nay (2011) l 804 nm ch Tng Ph t Gio Nh t B n , ng v s s ng m t cu c s ng gi a th t c v xu t th . H lm nhi m v gip v v n tm linh cho ng i Ph t T ; gi a k s ng v ng i ch t. H u h t h khng th gi i T Kheo m ch th gi i B Tt. H v n c ch xu t gia; nhng l cha truy n con n i. N u v Tr Tr y khng sinh con trai, ch sinh con gi; b t bu c c u r ph i xu t gia, h c o theo Tng phi y r i m i c lm ch ng c con gi c a v tr tr kia. Sau n y khi v Tr Tr vin t ch th ng i r s thay th nhi m v tr tr ngi cha y. Vo ngy 22 thng 2 nm 1972 l n u tin ti t chn n Nh t B n du h c, th y ci g cng qu m i m , hi n i v ng ngng. n cu i nm 1972 ti thi u vo i H c Teikyo ( Kinh) thu c thnh ph Hachioji. Lc y ti xin t tc t i cha Honryuji t i Hachioji thu c phi Nh t Lin Tng. T ti hi u nhi u hn v th c tr ng c a Ph t Gio Nh t B n so v i lc ban u. C l n ti dng ti ng Nh t h i m t v Tng tr Nh t B n r ng: Nh t B n phi Tn Tng by gi ra sao r i ? V y p r ng: y u c ai m i, ai cng c h t r i. v y mu n tr l i r ng: Ch Tng t i Nh t l p gia nh t lu r i; u c g m c v i m i.

208

T nh Tng Nh t B n

Khi ti vi t tc ph m n y l vo cu i nm 2011 trn ni i a B o t i c i L i v nm 2012 tc ph m th 59 n y m i xu t b n nh d u 40 nm ti n c ngoi g m hn 5 nm s ng Nh t v hn 34 nm s ng t i c, ti ch ng th c c l i ni c a v S tr t i cha Honryuji thu y l ng. V ch c mnh l m i v b o th cng nh l p d , ch mu n i con ng xa theo truy n th ng, ch u c ai c m i g. Ti c c m t bi phng s trn bo Sign t i c vo cu i nm 2011 t i Seyney c ng m t tin kh hi h c, khi n cho ai c c t m cng mu n xem th ra sao. l tin Nh ng nh S Nh t B n ng bo tm v . Ti c h t o n vn trn v t suy ngh r ng: V y th nh ng Tu s Nh t B n c c quy n l p gia nh t th k th 13 n nay hn 800 nm r i m cng u c th gi i quy t c h t nh ng chuy n kh khn c a vi c l p gia nh c thm ng i n i di Tng Phong, Php Phi nh cc v T ch trng; ho c nh Vua Minh Tr x ng l ch Tng l p gia nh tng thm n v s n xu t cho qu c gia. V n y l v n sanh t lun h i; ch khng ph i l v n c v hay khng c v . i xu t gia m cn b n r n con ng t i gia th lm sao c th siu thot d dng c. Do v y T nh Chn Tng Nh t do Ngi Thn Loan ch trng r ng ch c n tu m t i l thnh Ph t, khng qu n l t i gia hay xu t gia. N u ai tin ni m cu Ph t hi u Nam M A Di th qua b n nguy n l c c a c Ph t n y, ng i y s siu sinh v T nh C nh. R i Chn Ngn, Hoa Nghim, Php Hoa v.v h u nh t t c cc Tng Phi khc c a Nh t u ch trng nh v y (xem thm cc sch m ti d ch t ti ng

T T ng T nh Tng

209

Nh t sang ti ng Vi t nh: Lm T Tng xu t b n nm 2006; T nh Tng xu t b n nm 2007; To ng Tng xu t b n nm 2008; Php Hoa Tng (Nh t Lin Tng) xu t b n nm 2009 v Chn Ngn Tng xu t b n nm 2010); ngha l: t c thn thnh Ph t; m t i tu ch ng v.v Gio l y c th kh h p v i ng i Nh t; nhng m t s ng i theo Ph t Gio ng Phng khc ch c kh ch p nh n. Gio H i Thin Cha Gio La M thu c a ph n n c c, m i y vo nm 2010 h c i h i ng t i Fulda; nh m gi i quy t nh ng kh khn n i t i c a Gio H i n y; c bi t l v n i s ng c thn c a cc Linh M c. V su t trong th i gian qua, Gio H i Thin Cha Gio La M b nh ng tn h u c a h cng b cng khai trn bo ch v cc phng ti n truy n thng khc nhau v i s ng khng thanh t nh c a nh ng ch c s c Tn Gio v cc Gio H i t i M Chu, c Chu cng nh u Chu b ra s ti n qu l n, trn c bao nhiu t la n b cho vi c n y. Do v y c m t s cc nh Th n H c v nh ng v thu c t t ng c p ti n ngh hi to b o l nn ch m d t i s ng c thn c a Linh M c. D nhin l cng c ng i tn ng, bnh v c cho t ng n y; nhng cng cn l m ng i b o th ch ng i l i. D nhin l Gio H i La M cng xem d d lu n v v n lun gi l p tr ng c a mnh nh xa nay. V h l lu n r ng: Nh Gio H i Tin Lnh c ly khai v cc M c S c gia nh; ng i n cng c quy n lm Gim M c v.v nhng nh ng v n t i ph m u ph i l khng c. V d nh u ng r u say khi li xe, ph m php v.v Do v y h k t lu n r ng: y l v n v

210

T nh Tng Nh t B n

tn l, v n c tin ch khng ph i l v n l p gia nh hay khng l p gia nh. Tr l i v n n y ph n trn i v i ch Tng Nh t B n cng v y thi. H c php l p gia nh hn 800 nm nay nhng h v n thi u ng i ph i ng u k t hn, nh m lo cho cha vi n. Nh v y v n chnh n khng n m i m n y. Ngoi ra ch Ni t i Nh t khng l p gia nh; nhng cc Ni Vi n c a Nh t B n v n cn t n t i v pht tri n cho n ngy hm nay. V y v n chnh, l v n th c c nhn c a nh ng ng i lm vi c Tn Gio; ch khng ph i l v n nn l p gia nh hay khng nn l p gia nh. Lun d p trnh by v hon c nh cng nh hi n tr ng c a Ph t Gio Nh t B n th i xa v th i nay; chng ti cng mu n trnh by m t s quan i m c a mnh v v n n y sau g n 50 nm xu t gia h c o; ngay c khi cn s ng trong n c v hon c nh c a ng i xu t gia ang sinh s ng t i ngo i qu c ngy nay. Tr c nm 1975, sau khi C Ha Th ng Thch Mn Gic du h c t i Nh t v ; lc y Ngi lm Phn Khoa Tr ng Phn Khoa Ph t Khoa t i i H c V n H nh Sign c l n ngh v i C Ha Th ng Thch Tr Th l nn cho ch Tng Vi t Nam l p gia nh gi ng nh ch Tng Nh t B n. Lc y qu Th y theo Ty h c cn tr a ph n ch p nh n b ng cch lm thinh. Cn n Tr Th b o r ng: Ti gi r i; cn qu Th y tr mu n lm g th lm! C vui g u khi dn mnh cn kh n kh m qu Th y l i ch trng nh v y! Th r i chuy n c chm su vo d vng. V lc y khng c s ki n no quan tr ng x y ra nh s ki n vo nm 1207 t i Nh t. Nh v y Ngi Thn Loan khng nh ng c Th y mnh l

T T ng T nh Tng

211

Ngi Php Nhin ch p nh n m t cch d dng, m cn khuy n khch Ngi Thn Loan ti n hnh vi c l y v n a. Cn Vi t Nam chng ta thu y nh ng Ha Th ng l n khng tn ng, th qu Th y nh u dm chnh th c. M c d u Vi t Nam cng c m t s Tng phi khc chnh th c l p gia nh nh C Sn Mn v nh ng ng L c mi n Ty. Ring ti, khi t xu t gia cng g p m t vi tr ng i; nh t l nh ng ng i tr xu t gia t i ngo i qu c n y. y l vi c ring c a ti; nhng cng c th l vi c chung c a Gio H i. V l hon c nh ngo i qu c, ni no cng gi ng nhau c . i t v n cn b n l gio d c. N n gio d c c a Chu chng ta, nh t l gio d c Tn Gio; chng ta ch n cch t chng v m ph m; ngha l ng Th y d y ci g th ng i h c tr h c ci , khng ph n i, khng tm ti thm; nn ci h c y c tnh cch th ng. Trong khi t t c cc tr ng t i ngo i qu c ngy nay t Ti u H c ln Trung H c; t i H c ln H u i H c nh ng ni n y h u d y nh ng g ng i h c tr mu n h c; ch khng ph i d y nh ng g nh ng Th y mu n d y. ngo i qu c h tr ng t t ng c nhn. V v y ch ngha c nhn t i h c ng l m t ch ngha ch o cho m i sinh ho t trong i s ng th ng tnh. T nh, cha, gio ng ra n h c ng, Tu vi n v.v t t c u M u tr ng cch gio d c n y. D nhin y ch ng ph i l m t l i gio d c hon h o; nhng nh ng th h sinh ra v c o t o ni y, t t c u ch u nh h ng nh v y. N u chng ta khng kho gi i quy t, s t o ra m t s tc d ng ng c l i, khng c n thi t; t khi n cho th h i

212

T nh Tng Nh t B n

tr c v th h i sau kh b m c m thng v g n gi v i nhau c. Ngy xa ti quan ni m r ng: Tu th ph i tu cho trt; g t th ph i g t cho trn. l cu t c ng Vi t Nam v a ph n quan ni m c a ng i Vi t Nam cng v y. Ngha l khi pht tm i xu t gia r i th ph i tr n i tu ni m, trong cha hnh o v c u gi i thot sanh t lun h i. i u n y cng v nh ng i ta g t m t qu cam hay qu da, ph i g t cho tr n v n; khng b l gi a ch ng. Th t ra y l l t ng; cn trn th c t khng ph i v y. V l t t c u do nhn duyn v nghi p l c c a m i ng i thnh t u v chi ph i. Cho nn c Ph t ni trong kinh A Hm r ng: Ai hi u c php duyn kh i l hi u Php; ai hi u Php, t c ng i y hi u Ph t; ho c ng c l i ng i no hi u Ph t; t c l ng i y hi u Php v ng i no hi u Php; t c l hi u php duyn kh i. V y duyn kh i l g ? Php duyn kh i Ph t d y r ng: T t c cc php u do nhn duyn sinh T t c cc php u do nhn duyn di t v t tnh c a cc php u l khng. Sanh v Di t khng ai sanh ra v khng ai c th t lm cho m t i; ngo i tr chnh hi n t ng y t sanh v t di t. Nh v y nhn duyn s t o ra s sanh, di t hay t n t i c a m t php, m php y t tnh n v n l khng. N u l khng, th bm vu v ch p vo khng lm g? V b n th c a v n v t l khng c t ng th t. N u hi u c nh v y r i th ci nhn c a chng ta v

T T ng T nh Tng

213

sum la v n t ng trong tr i t n y n s thng thong hn. Ngay c nh l y tr ng h p nh ng b n ng tu c a ti lm i n hnh. Trong g n 50 nm y c bi t bao nhiu ng i tu khng n i n a; nn hon t c l p gia nh. C nhi u ng i cng kh n n, kh s ch y cm t ng b a m v n khng tr n i n o cm v th t . Cng c ng i sau khi hon t c, l i xu t gia tr l i v c ng i cng ch ng bn m ng n cha; nhng s t v n cn ti p t c tu h c t i Thi n mn v tr thnh Th ng T a, Ha Th ng, Ni S cng nh i Tr Tr m t vi cha to l n trong cng nh ngoi n c. y l m t b ng ch ng i n hnh chnh ti v ti cng mong r ng t t c m i ng i Vi t Nam, Ph t T cng nh khng Ph t T nn c ci nhn thng thong hn v vi c xu t gia h c o c a m t ng i no . Do nhn duyn m h xu t gia tu h c v cng b tr duyn m h ph i v l i s ng v i cu c s ng th ng tnh, th chng ta c t nhin ch p nh n; khng c ng p v i h i g nhi u hn n a. V h khng th gnh m t gnh n ng trn vai i ti p t c n a, th ng i y c quy n gnh xu ng ngh v h ti p t c b c i trong ki p s ng c a m t con ng i bnh th ng. Chng ta khng v th m khinh ch h , coi th ng h , h c khi ph i i m t l i v i o, th chng ta s m t i m t con ng i c tm v i o su t m t o n ng di. Bi t u s ng v i c nh i oi om ngang tri, h c kinh nghi m h tr l i ng tu. V c Ph t c cho php m t ng i n ng c th vo ra 7 l n ni c a Ph t; trong khi ng i n ch m t l n thi.

214

T nh Tng Nh t B n

N u chng ta m thong cnh c a nh th , th h lui t i c a cha d dng hn v vi c o chng ta cng c ng i ph gip. B ng ng c l i, chng ta ch thi u ng i v khng kho cn t o ra nh ng th b t l i khc n a. Do v y chng ta ph i nn nhn h d i con m t bnh th ng. Cn nghi p duyn c a h t h ph i xoay x l y. V c a cha l c a T Bi, bao gi cng m r ng. Nh v y theo quan i m c a ring c nhn ti v vi c trn l: V no mu n s ng m t cu c s ng Ph m h nh su t i Thi n mn; i u y qu t t v ng trn qu, th xin hy l ni m ph m; ni Ph c i n cho tn chng quy ng ng vo v ti p t c con ng xu t gia c ngha c a mnh cho n khi n p quan ti y l i. Cn v no pht tm i xu t gia; nhng gi a ng gy gnh v b t c m t l do g nh: V ng nghi p tnh duyn, hon c nh gia nh, chn i s ng tu s, nghi p ch ng, b nh ho n v.v th hy v i l y v sinh con; ho c c thn nh th ti p t c h tr Ph t Php b ng nhi u hnh th c khc nhau; khng c g tr ng i c . Cho nn c Ph t d y r ng: t c a ta g m hai h ng. l ng i xu t gia v ng i t i gia. Ng i xu t gia s ng khng c gia nh ring, s ng m t cu c i t nh h nh, nh m gip cho nhn sinh thot kh i ki p sanh t lun h i. Cn ng i t i gia s ng c gia nh. Xy d ng gia nh thnh m t cu c s ng an l c, h nh phc h tr Tam B o. Ni tm l i ng i no mu n xu t gia th vo cha tu h c; khng mu n i tu n a th hon t c. D u c hon t c cng cn c c h i i xu t gia l i n a; khng c g ph i phn vn. V v y cc n c Nam Tng Ph t Gio nh Thi Lan, Lo, Cam B t, Tch Lan u c t o ra t c l tu

T T ng T nh Tng

215

tr hi u, tu t o ph c, tu gieo duyn cho nh ng ai mu n s ng v i c a cha trong th i gian m t tu n l , 3 thng, m t nm. N u th y s ng Thi n Mn thch h p th ti p t c tu tr; n u khng, c th g i y o l i cha hon t c. T t c u c ch p nh n theo truy n th ng Nam Tng. Ch ring truy n th ng B c Tng cn gi i h n b i quan ni m xa c nh trn trnh by. V y chng ta nn s a i l i. V th i gian thay i th th gi i ph i i thay v quan ni m s ng o cng ph i kh h p v i t ng th i i v t ng a phng v y. D nhin l Tn Gio ni chung v Ph t Gio ni ring, n s khng b tiu di t, d u b t c hnh th c no. N ch bi n d ng thch nghi ty theo t ng th i i m v t ng qu c l i Ph t d y v n cn c gi tr v i kho ng khng gian v cng v th i gian v t n y. N u l c nh ng c s nam hay hay c s n ; ho c T Kheo hay T Kheo Ni ph gi i th h ph i t sm h i v nh ng hnh vi t i l i c a mnh v nh t l lun ph i c nh ng thi n h u tri th c i cng khuyn rn gip ng i ph m gi i y nh cu Ph t hi u A Di , t ra tr ng thi lm sng x y n, th ng i n y cng sanh v T nh Thai Cung Bin a trong H Ph m H Sanh. y chnh l l i b n nguy n c a c Ph t A Di c c Ph t Thch Ca Mu Ni d y cho Hong H u Vy Hy trong Kinh Qun V L ng Th cch qun th 16 H Ph m H Sanh. Trn y khng ph i l mt s bnh v c hay tn ng m t xu th hay tro lu m i no. V xu th hay tro lu n ch c tnh cch nh m t phong tro. Phong c ngha l gi; Tro c ngha l n c th y tri u. M i ngy gi thay i nhi u l n, nhi u h ng; cn th y tri u ln

216

T nh Tng Nh t B n

xu ng hai l n; m i l n m i khc, u c l n no gi ng nhau. Do v y m chng ta ph i ng ln trn t t c nh ng s thay i dung h p, s a i t quan i m cho n cch nh n th c v.v c nh th o Ph t m i c nh . c Ph t ang ng tr trn ta sen, trn khng trung khi Ngi nhn xu ng chng sanh th gi i Ta B n y vo th i k m t php nh v y; ch c Ngi cng v n bi tm nhi u l m soi ng ch l i cho chng sanh; nhng nay l th i ma m nh m php Ph t th cng y u d n; cho nn hi n t ng ma h i Ph t, ma gi Ph t lm cho iu ng c a cha v Ph t Php khng t. Ch mong r ng i no cng lun c nh ng b c chn nhn xu t th , nh m c u o gip i. C nh v y cu c i n y m i c gi tr hn. B ng ng c l i, d u chng ta c s ng v i bao nhiu ti n nghi v t ch t do con ng i v khoa h c ngy nay em l i i chng n a, th cng ch l nh ng o nh c a cu c i. V m i hi n t ng khng th t c trn th gian n y. Ngay c hi n t ng vui bu n; c, m t; hn, thua; l i, danh v.v t t c u v ngha v d u cho con ng i c m t tnh yu cao th ng, m t a v giu sang; m t ngi v Vng i n a th t t c n cng ch l m t s c m th c a ng u n g m m t, tai, mi, l i, thn m thi. Khi m t khng cn th y p; tai khng cn nh n ra ti ng hay, mi khng cn ng i c mi thm, l i khng cn n m c nh ng v ngon, ng t v thn khng cn c m nh n c s m n mng, m m d u, ti mt n a th lc y khng cng l i hon khng m thi. Trn y ch l ki n th thi n ring t c a chng ti; t th y i v i b n thn mnh, i v i nh ng ng i

T T ng T nh Tng

217

ng liu thu nh v ngay c i v i nh ng ng i t xu t gia c a mnh ngo i qu c ngy nay v tuy t nhin khng i di n cho ai c i n m t i m chung, m y ch l quan ni m c nhn ring l . N u ai c n th c tham kh o. Vi c no ch p nh n c th ch p nh n. Cn vi c no n u th y tri tai gai m t; tri ngh ch lng, th hy xem y l vi c gi th i my bay m thi. Xem ra ch ng c v n g quan tr ng c . Sau y l Ti u S Nhn (1173-1262). c a Ngi Thn Loan Thnh Chn Tng Nh t B n,

T khai sng c a T nh ng i Kyoto, h ng Nguyn.

S m ci cha m t thu nh , theo Ngi T Vin vi n Thanh Lin c o tc xu t gia. T S i tn nhi u l n nh: Ph m Y n, X c Khng (t c o X c v Nguyn Khng), Thi n Tn, Ngu Ng c Thn Loan Sau, S n ni T Du v Nam (Nara) h c t p, nghin c u cc Tng, nhng cha c th a mn. Nin hi u Ki n Nhn nm u (1202), b y gi 29 tu i, S n tham v n Ngi Php Nhin Ct Th y m i t c tc ch v d c ton l c vo php mn ni m Ph t tha l c. Nhng php mn ni m Ph t c a Ngi Php Nhin b ch bai; nn Th y tr u c t i (xem thm s ki n nm 1207 trn). Sau, Ngi Thn Loan c php tr v Kyoto, bn n cc vng Tn Nng (huy n Tr ng D), H D (huy n B n M c), Th ng L c (huy n Th Thnh) thuy t php gio ha, tn quy y r t ng. Nin hi u Nguyn Nhn nm u (1224) S so n Gio, H nh, Tn, Ch ng 6 quy n t i th o am o i n Th ng L c, tr thnh Thnh i n cn b n c a Chn

218

T nh Tng Nh t B n

Tng sau n y. Sau, nin hi u Nguyn Nhn nm u c l y lm k nguyn khai Tng l p Phi. Nm 60 tu i, trn ng tr v Kyoto, S sng l p cha C m Ch c M c B thu c C n Giang (huy n T H ). Sau khi n Kyoto, S ra s c gio ha v so n thu t t i cc cha Cng K, Ct Th y, Ng i u, Ty ng Vi n Nm Ho ng Tr ng th 2 (1262), S th t ch, th 90 tu i. t an tng S Hu C c, th y hi u l Ki n Chn i S. Sau khi lm t Ngi Php Nhin, c Th y cho php, S l y S Hu Tn lm v l kh i ngu n cho ch l y v c a T nh Chn Tng. Con trai c a S l Thi n Loan (Ngha Tuy t) v con gi l Ni Gic Tn u n i ti ng i. t c a S c cc v : Chn Ph t, Tnh Tn, Duy Vin S l i cc tc ph m nh: Gio, Hnh, Tn, Ch ng; T nh Vn Lo i t sao; Ngu Ng c sao, Nh p Xu t nh mn k t ng, Nh t ni m a ni m vn , Duy Tn sao vn v r t nhi u lo i tn khc. (Trch Ph t Quang i T n trang 5346). (Xem Thi n Tn Thnh Nhn Thn Loan truy n h i; Th p Di c c truy n quy n 7, 9; T nh Chn Tng Thnh Gio m c l c). Xem qua Ti u S c a Ngi Thn Loan v Ngi Php Nhin chng ta th y nh ng s th t m s sch c ghi. l vi c cc Ngi b t y v chuy n th phi. Ngi Thn Loan l y v (c l l nm 1207, lc y Ngi 34 tu i) v sau khi Ngi l y v v cng l lc Th y mnh s p vin t ch; cho nn c nhi u v n trong huynh x y ra lin t c; cho nn Ngi m i vi t thnh Gio, H nh, Tn,

T T ng T nh Tng

219

Ch ng lm ti li u tu h c cho ch Tng, Ni v Ph t T , v i nh ng ai cn thch tu t p theo php mn Ni m Ph t cng nh hoi v ng n Th y mnh. Th nhng sau n y Ngi Duy Tn cng sao l c l i 18 i u; 10 i u u l l i d y c a Thnh Nhn; 8 i u sau l t t ng c a Ngi v nh ng ng i i di n ng th i. y c th ni l m t quy n sch bnh lu n v t t ng T nh c a Ngi Php Nhin v Ngi Thn Loan. S ki n ti p theo l qua nh ng tc ph m sng tc c a Ngi Thn Loan; trong y Ngi ni ln c t t c nh ng i u Ngi mu n t by d a theo B n Nguy n l c c a c Ph t A Di . V d nh Ngi cho r ng: ng i c d tu hn ng i hi n v Ph t; B Tt thng nh ng ng i c hn; tng t c khng c s phn bi t khi tu theo php mn T nh v t t ng nh h b ch l d a theo t t ng c a Ngi Thi n o v Php Nhin. Ring Thn Loan, Ngi ch trng mu n vng sanh T nh th ph i c y 5 i u ki n. l: Ch tm, tn nh o, d c sanh, nhi p th v b t x . ng th i Ngi ch trng vi c vng sanh c hai lo i l hon t ng v vng t ng. i u quan tr ng v khc bi t nh t gi a hai Th y Tr l vi c vng sanh y hon ton d a vo tha l c v do b n nguy n c a c Ph t A Di , ch t l c vng sanh h u nh khng th th c hi n c. l nh ng t t ng cn b n; chng ta s l n l t i m qua t ng s ki n m t lm sng t t t ng c a Ngi. Nh ng ti li u tch gp, ngay c nh ng cu chuy n c k l i c ghi chp vo sch v v sau n y, cng c a Ni Hu Tn khng ph i nh . Gio, H nh, Tn, Ch ng l m t b sch g m 6 quy n. y l b Thnh n quan tr ng c a T nh

220

T nh Tng Nh t B n

Chn Tng Nh t B n c thu vo i Chnh tn tu t p 83. y Ngi mu n gi i thch v Chn Ph t v ha thn . Nm quy n u gi i thch v vi c gia l chn th t, quy n th 6 th ni v gio l phng ti n. Nh ng l i d y y (gio) dng ch cho Kinh i V L ng Th ; Hnh t c l th c hnh ni m 6 ch h ng danh Nam M A Di Ph t; Tn l ci nhn chnh c a s vng sanh, cng l lng tin i v i c Ph t A Di ; Ch ng ngha l nh Hnh v Tn m c ch ng qu . Chn Ph t ngha l T nh . L i ni: Trong ha thn tu hnh gio phng ti n hi n r chn (Chn Ph t ) v ng y (Ha thn ). T t ng n y c l p l i qua t t ng: Gi a hai dng sng c m t con ng tr ng, do Ngi Thi n o ch x ng, Ngi Php Nhin l p l i v by gi Ngi Thn Loan lm sng t hn. Ngha l khi tm th c c a ng i ch t ang tri l l ng gi a m t dng sng bn n y h ng v s sanh t v m t dng sng bn kia h ng n s a l c. gi a l i xu t hi n m t dng sng mu tr ng; ni y c c Ph t A Di xu t hi n n ti p chng sanh qua ti ng ni m Ph t nh t tm c a nh ng thi n h u tri th c v c ng i ang h p h i. Sau khi b n d ch v T nh Tng c a ti d ch t ti ng Nh t sang ti ng Vi t th nh c s Phi Long; t c l Th y Vin Gic tr tr cha n H u t i Trondheim Na Uy sng tc m t b n nh c tn l Gi a hai dng sng r t hay. y l t t ng T nh c a ba v T thu c T nh Tng Trung Hoa v Nh t B n. Nm 2012 t i Nh t c l k ni m 750 nm c a Ngi Thn Loan v 800 nm c a Ngi Php Nhin vin t ch. T i T nh Chn Tng c hnh nh ng php h i c

T T ng T nh Tng

221

bi t bo n ch T c a h v d nhin nh ng tc ph m c bi t nh trn s xu t hi n r m r t i Nh t v ngo i qu c xi n dng t t ng c a Tng phi mnh. T i sao Ngi cho r ng: K c tu mau ch ng o hn ng i hi n? Ngi Thn Loan l y nh ng v d l ch s nh chuy n c a V No, c a A X Th ch ng minh. Ngi k r ng: Khi V No g p Ph t, V No mu n gi t h i Ph t. V No b o r ng: N y ng C m! ng hy d ng l i! c Ph t p: Chnh ngi m i l ng i ng d ng l i; cn Nh Lai d ng l i t lu r i! Ch nghe m t cu y m V No bung dao gi t ng i xu ng, quy y Ph t v ch ng qu D Lu. i u y ch ng ph i l ng i c, khi h i u, h u c tnh gic cao chng? V d th hai m Ngi a ra l A X Th , khi nghe Hong H u Vy Hy m mnh k v cha mnh; t c l Vua T n B Xa La thu A X Th cn nh b b nh nh t y mnh. Bnh Sa Vng v khng mu n con mnh b au nh c; nn dng chnh mi ng c a mnh ht nh ng m t nh t y, khi n cho A X Th b t au. Khi nghe n , A X Th h i h n v cng v b o qun h u hy th Ph Vng ta ra. Nhng lc y th Bnh Sa Vng nh tu theo php Bt Quan Trai do c Ph t ch d y m ng bng h, sanh thin tr c m y ngy. Ngay khi th c t nh nh v y A X Th ch ng qu D Lu v chnh nh Vua n y h tr ch Tng k t t p kinh i n l n th nh t sau khi c Ph t nh p di t 100 ngy t i ng Th t Di p do Ngi Ma Ha Ca Di p lm th t a.

222

T nh Tng Nh t B n

C l l vo th i chnh php. B i v c nh uy l c c a Ph t, nhi p ha nh ng chng sanh kh tr n y; cn th i t ng php v th i m t php ny t c ng i no c nh v y. Ti p n Ngi Thn Loan gi i thi u t t ng c o c a mnh v lng t c a c Ph t A Di i v i nh ng ng i km ph c c nh sau: Ngi b o r ng: n u cha m no c m y ng i con; trong s con ci y c ng i b nh n ng, th cha m y quan tm ng i con b b nh hn l nh ng ng i bnh th ng khc. T i m n y Ngi Thn Loan cho r ng: Ph t s c u nh ng k t i l i, nh ng ng i c khng khc hn nh ng ng i hi n; ng c l i cn c u nhanh, c u g p n a. Hon t ng c ngha l sau khi chng sanh y vng sanh v Ty Phng C c L c; nhng n u cn tm c u chng sanh th gi i Ta B n y n a, th c th pht nguy n tr l i th gian n y sanh. Cn vng t ng l t ng c a m t hnh gi c vng sanh v ni th gi i T nh y tu cho n gi i thot, ch ng qu v th ng B . y cng l t t ng B Tt o theo T nh Chn Tng m Ngi Thn Loan ch trng. T t c nh ng s vng sanh nh v y theo Ngi Thn Loan u l do tha l c v b n nguy n l c c a c Ph t A Di ; cn t l c vng sanh d i ci nhn khc v i Th y mnh l hon ton khng th th c hi n c. D u cho ng i c hay ng i hi n, ng i lnh hay k d u do c Ph t A Di qua b n nguy n l c m ti p d n v Ty Phng T nh qua 48 l i nguy n c a mnh.

T T ng T nh Tng

223

c vng sanh v th gi i Ty Phng C c L c, Ngi Thn Loan chia ra lm hai i t ng r rng qua 5 vi c nh sau: l 3 vi c c a ng i c u gi i thot sanh t v 2 vi c c a B Tt ti p d n v Ty Phng. Ba vi c u y l: Ch tm, tn nh o v d c sanh. Hai vi c sau l nhi p th v b t x . M t hnh gi mu n sanh v Ty Phng C c L c ph i m t lng ch tm, ch thnh c u nguy n khi ni m Ph t v ph i vui tin theo cu Ph t hi u y th vi c ni m Ph t m i linh ng. K ti p l ng i pht tm sanh v th gi i y ph i th c s mu n vng sanh. y l 3 i u ki n cn b n pht nguy n. Khi B Tt Quan m v B Tt Th Ch n n v Ty Phng r i th hai Ngi n y s n m gi chng sanh y khi c vng sanh v s gn gi th t chu o; khng cho chng sanh n y b a l c trong sanh t lun h i n a. Ngi Thn Loan hnh tr Php Mn Ni m Ph t v i t cch n a i, n a o. V l Ngi c gia nh con ci; nhng Ngi khng b t cch ng i tu. Do v y Ngi hay t g i mnh l k ngu ng c tr c u Thn Loan. Sau y chng ta nn tm hi u v tc ph m n y r bi t t t ng c a Ngi. Cng g i l nh quy n sao. Tc ph m n y g m 2 quy n, do Ngi Thn Loan so n, c thu vo i Chnh t ng t p 83. Sch n y c th c xem l tc ph m phn thch gio t ng c a T nh Chn Tng Nh t B n. Sch ch trng thuy t Nh Song t trng; chia Ph t Gio thnh i Th a Ti u Th a. i Th a l i c chia thnh n

224

T nh Tng Nh t B n

Gio v Ti m Gio; n Gio l i c chia ra lm Nan Hnh, D Hnh v Honh Siu, Th Siu. Cn Ti m Gio th c chia thnh Nan Hnh, D Hnh v Honh Xu t, Th Xu t. (Trch Ph t Quang i T i n trang 3329). T t ng Nan Hnh v D Hnh xu t pht t t t ng c a Ngi Long Th trong Th p Tr T B Sa Lu n. Ngha l theo Ngi Long Th cho bi t r ng: Nan hnh l kh th c hi n vng sanh m t cch r t ro. Cn D hnh ngha l trong th i m t php ch c n nng vo cu Ph t hi u Nam M A Di Ph t ni m t ng, qun t ng th d c ti p d n v th gi i Ty Phng C c L c hn. B i v y chnh l do l i th nguy n c a c Ph t A Di m cc chng sanh c nh nguy n. T t ng n y c truy n qua Trung Hoa b i Ngi m Loan, o X c v Thi n o. n Ngi Thi n o th gio ngha T nh qu r rng; nhng khi T nh c truy n vo Nh t B n qua Ngi Nguyn Tn, Php Nhin r i n Thn Loan l i cng tinh t , t m hn m a. Nh t B n c th ni l ni tiu th v chuy n ha t t ng T nh t th i c Ph t cn t i th v d n n ngy hm nay. y l ci hay, ci khn kho c a ng i Nh t cng nh c a Ph t Gio Nh t B n v y. Honh Siu ngha l siu thng ra kh i chi u ngang. C ngha l tm th c c a ng i m t i u thai theo ki u chi u ngang. Cn Th Siu c ngha l th nh n s siu sanh qua vi c c u nguy n. Cn Honh Xu t c ngha l ra th ng ngay ( ni khng qua trung gian no) v Th Xu t c ngha l v t qua kh i. y cng l t t ng m i v T nh c a Ngi Thn Loan ch trng.

T T ng T nh Tng

225

Ring trong ph m Nh p Thai T ng Php Gi i trong kinh i B o Tch, c Ph t d y r t r v vi c i u thai n y. Thng th ng cc v B Tt a v Nh t Sanh B X th ng ch n ngoi thai cung c a m t ng i m sanh vo. V B Tt h sanh t m t ci tr i no xu ng th gi i Ta B n y l do nguy n l c. Do v y B Tt lun lun ch ng trong lc g thai. i u c bi t l g vo hng bn ph i c a ng i m v thai nhi ng ch khng ng i. Do v y khi sanh ra B Tt bi t i li n. Cn chng sanh do nghi p l c ph i th sanh. Cho nn khng c quy n l a ch n, m ph i i u thai qua ba cch sau y: - Cch th nh t - Tm th c i ngang ch n nghi p. Ngha l n u ng i y lc cn s ng bi t lm lnh, lnh d ; gi trn 5 gi i c m c a Ph t ch , th sau khi th n th c r i th xc, ti p t c i ch n ni u thai lm ng i. C khi l ng i thn trong gia nh, dng h , m cng c khi l ng i ngoi, do nghi p duyn t o ra trong nhi u i tr c tch t l i. K t qu y do nghi p sai khi n i u thai. - Cch th hai Tm th c i th ng ln bn trn. Nh ng ng i n y a ph n trong qu kh t o m i thi n nghi p; ho c gi tu theo su Ba La M t, th tm th c y sau khi r i th xc, i th ng theo con ng mu tr ng i u thai th gi i cao hn. - Cch th ba Tm th c i th ng xu ng pha d i. Ngha l n u nh ng chng sanh trong i tr c lm c m khng c tm tm qu v cng ch ng c thi n h u tri th c gip khuyn rn, sau khi m ng chung, th n th c

226

T nh Tng Nh t B n

t ng theo v t sng mu en i vo a ng c, ng qu v sc sanh. Theo quan ni m xa th cch i u thai c 3 lo i nh v y; nhng theo Ngi Thn Loan th tm th c tr ng thi lm sng u xu t hi n theo nh ng d on tu n t theo nh phi T nh Chn Tng n y ch trng. Ngi Thn Loan cng cn vi t tc ph m khc, g i l Nh t Ni m a Ni m. Ti ng dng c a Ph t Gio Nh t B n. Ngha c a m t ni m v ngha c a nhi u ni m. Ngha m t ni m l ch cho m t ti ng xng cng lm nhn quy t nh vng sanh, b khng c n nhi u ni m xng danh. Cn ngha nhi u th ch cho ng i pht tm ni m Ph t th ph i lin t c cho n lc lm chung khng d t, m i vng sanh T nh . danh i th ni m ni m c

Nhng T nh Chn Tng Nh t B n l i gi i thch khc. M t ni m l tn tm, nhi u ni m l xng danh; t c cho r ng nhn c a s vng sanh quy t nh m t ni m tn tm, cn nhi u ni m xng danh sau l bi u hi n s bo n c Ph t. Ngoi ra, cn c cc i m v v n n y nh: - Ngi H nh Ty x ng Ph t tr nh t ni m, ch trng Ph t v phm phu l cng m t th , trong m t ni m tn tm c a phm phu ng h p v i m t ni m Ph t tr, th ch c ch n cng vng sanh T nh .

T T ng T nh Tng

227

- Ngi Long Khoan th ch trng ngha nhi u ni m, cho r ng ph i tch ly nhi u cng phu ni m Ph t, ni m lin t c, khng ng ng ngh , m i c th vng sanh. (Trch Ph t Quang i T i n trang 3678-3679). Th t s ra khng c v T S no ch trng sai v i c a Ph t c ; nhng n ch ng v i i u ki n c a phm phu hay ng i tr m thi. Cng c lc c Ph t b o th n y v i ng i n y, m th khc v i ng i khc. V d nh trong kinh V L ng Th , c Ph t Thch Ca Mu Ni ni r ng: N u chng sanh ci gi i Ta B n y tu hnh v gi gi i php trong m t ngy m t m thanh t nh th b ng m t nm th gi i C c L c. N u chng sanh tu b y ngy b y m thanh t nh th gi i Ta B n y, b ng h ng trm nm t i th gi i C c L c. N u cn c theo l i d y n y th u c c n pht tm sanh v C c L c th gi i lm g; nhng c a c Ph t Thch Ca Mu Ni mu n d y chng ta r ng: th gi i Ta B n y ton l c nh c; n u c ai lm c nh v y th snh b ng C c L c; nhng m y ai lm c i u n y trong m t ngy m t m thanh t nh khng c b n nh c a tm , khng c s suy ngh, phn xt x ng b y c a n i tm? Do v y tu Ta B kh l m, ch khng ph i d . Ngi Thn Loan cng ni r ng - Ch c n m t ni m nh t tm thi! Nhng nh t tm c a m t con mu i, nh t tm c a m t con ng i, nh t tm c a m t ch Thin, nh t tm c a m t v B Tt. T t c u gi ng nhau, m cng u khc nhau. V nh Ph t tnh l m t; nhng th tnh ch ng ng: Do v y nhi u ni m i v i phm phu v n l i u c n thi t cho chng ta c c h i luy n tm cho n ch nh t tm.

228

T nh Tng Nh t B n

M t ni m bi n tam thin trong kinh Hoa Nghim l i khc v i ch trng n y. Hoa Nghim cho r ng trong m t ni m y u ch a c 3.000 th gi i; nhng m t ni m nh t tm i v i nh ng ng i tu theo php mn T nh c ngha l mu n th c hi n l i nguy n th 18 c a c Ph t A Di trong nh t tm b t lo n y. Sau Ngi Thn Loan, gio ngha c a T nh Tng r rng qua t t ng c a Php Nhin v Thn Loan nn khng l p Tng n a, m ch c chia ra cc phi T nh khc nhau cc t nh xa xi thu c v mi n B c hay mi n Nam c a n c Nh t gn gi tn m thi. T n nay (2011) c T nh Chn Tng l n cc Tng Phi khc t i Nh t B n, tuy n i dung gio ha c khc nhau; nhng hnh th c c hnh nh ng l tr ng trong nm u gi ng nhau. V d y l nh ng ngy l cn b n c a Ph t Gio Nh t B n. Cc ngy L n Sanh, xu t gia, thnh o, nh p Ni t Bn c a c Ph t cha no Nh t cng u c hnh k ni m v khai sng ra o Ph t. Ngy l Thanh Minh trong thng 3 v thng 9; ng i Nh t g i l l B Ng n; ngha l l c u nguy n cho ng i ch t s m siu sinh qua bn kia b gi i thot. Ngy l Vu Lan r m thng b y. Ngy nay ng i Nh t hay c hnh theo dng l ch, t c ni no cn c vo m l ch. Ngy n y l ngy tr ng i c a cc Tng Phi; nh m c u nguy n cho nh ng ng i qu vng c sanh v ci Ph t. Ngy k cc v T S khai sn l p Tng nh Ngi Nguyn Tn, Ngi Php Nhin, Ngi Thn Loan v.v

T T ng T nh Tng

229

R i ngy T t c truy n, a ph n cc cha Nh t u c hnh theo l c c t ngn xa nh Trung Qu c hay Vi t Nam. Ngy nay m c d u n c Nh t Ty ha g n tr n v n; nhng b n s c dn t c c a h v n cn h u nh nguyn th y. i u y ph i ni r ng: S d c c vi c n y l do cc Tng Phi Ph t Gio c a Nh t gi m t vai tr quan tr ng trong vi c b o t n v pht huy n n vn ha Tn Gio c truy n t i ni y. Ngy 11 thng 3 nm 2011 v a qua m t tr n Tsunami (Sng Th n) hi hng b a vy v co i 5 t nh mi n ng Nh t B n, khi n cho 25.000 ng i ch t v m t tch, c a c i, ti s n v.v khng cn st m t v t g. Duy ch cn ni m tin c a h l tr n v n v t h ang ph c h i l i qu hng c a h qua nh ng c tnh sau y: c tnh th nh t l ng gi . Ng i Nh t t nh cha, nh th n tr ng h c, cng t s , nh gare xe l a, my bay v.v h u nh ng gi n 99,99%. i khi cng c 0,01% sai gi ; nhng l chuy n ngoi mu n. T em b cho n ng i l n tu i, ng i gi c ai ai cng th c c i u n y. Do v y ch tn c l h t ln hng u gi ng nh ng i Trung Hoa. Phm h n ci g v i ai, u, khng bao gi h cho ng i c h n ph i ch i. T t c u tin t ng nhau, t t c u trng c y vo nhau. C l nh v y m gi no vi c y; khng b xen l n, tr n pha ci n y qua ci khc. Cho nn x h i c a h ti n b r t nhanh v r t nh p nhng. c tnh th hai l s ch s . Trn th gi n y n u ni c n c no s ch nh t th cng kh ni. V m i n c

230

T nh Tng Nh t B n

c m t cch s ch s ring. V d nh ng i Singapore th gi gn ni cng c ng th t s ch; ng i Th y S th c nh s c thin nhin tuy t v i, ng i c sing nng lau chi ki ng c a s , s ch nh t th gi i v.v Cn ng i Nh t, n u qu v mu n bi t ci s ch c a h nh th no ni cng c ng th hy n nh gare Tokyo xem v th m nh. Nh gare n y m i ngy ln xu ng c 2 n 3 tri u ng i; nhng b n i tm nh ng m nh gi y v n hay rc r i v t b a bi trn ng r y hay sn gare, h u nh khng c. Ai ai cng c b n ph n b gi y v n, gi y d vo thng rc. Do v y m u u cng th y s ch s . N u b n t i m t ngi cha, b n s quan st t chnh i n n nh T . T nh khch n nh b p. T c u tiu n nh t m B n c th dng ngn tay tr c a mnh ln b t c ni u trn ng ch c a, r i ko ngn tay i t ng hng di nh v y, sau b n nh c tay mnh ln xem th c b i dnh vo tay khng. N u c t c l cha khng s ch. N u khng, b n bi t r ng cha y m i ngy lau d n n 2 l n; nn m i c s ch nh v y. V l qut cha, lau n n nh cng l lau tm c a m t hnh gi khi th hi n vi c cng phu. Do v y h trn tr ng trong vi c lm v l php khi cho h i; nn m i c nh v y. c tnh th ba l tin t ng nhau v t kh i tm tham L con ng i, d nhin v n cn tham m l chuy n bnh th ng; nhng qua tr n Tsunami v a qua th gi i ch ng ki n r ng c kho ng 8.000 t s t ng ti n b tri t tung y. Ng i ta nh t h t em v c quan chnh ph t i Sendai, Fukushima v.v ai l ch c a nh ng t s t y h t n nh n l i. C t s t c c h ng tri u -la ti n m t; nhng v n khng b m t. Nh ng t

T T ng T nh Tng

231

s t no khng ai nh n; ch c r ng thn nhn qua i. Kho ng 3.000 t s t v n cn nim phong t i y. H u nh khng c ai n hi c a trong hon c nh tang thng c a dn h . Do v y m h t tin s ng v pht tri n cho qu hng mnh. Gio H i Ph t Gio Vi t Nam Th ng Nh t Lin Chu g m c cc n c nh: Hoa K, Canada, c v c v.v qu Th y, qu C v qu Ph t T t i cc chu l c quyn gp c 130.000 USD; y ch l s ti n nh , chng ti sang Nh t vo u thng 6 nm 2011 v n y l o cc ni nh Sendai v Fukushima. Phi on chng ti g m 15 ch Tng, Ni v 15 c s Ph t T . Nh t kh nh t l tm ti m bn chay. Ti lm thng d ch v vo m t qun bn Soba (m s i) ku 13 t cho 13 v (c 2 v khng dng). Sau khi dng xong, ti a 15 t 1.000 Yen tr cho 13 t m Soba; trong c t ng 2.000 Yen cho cng ph c v . Th m b ch b o r ng: T i sao Th y tnh sai v y? Chng ti ch c n 13.000 Yen cho 13 t; ch u c c n n 15.000 Yen lm g? Ti b o r ng: D 2.000 Yen y xin t ng cho ng i ph c v . B ch qun p r ng: - Tha Th y trong 13.000 Yen y c ti n ph c v r i. Xin c m n Th y v qu v quan tm. By gi ng i t ng l i c m th y th n lng. V cho khng ng ch ; nn l y 2.000 Yen tr l i. Ti em cu chuy n n y k cho cc Ph t T nghe. Ai cng t m t c khen: T i sao ng i Nh t t kh i tm tham th . y ch l m t b ng ch ng nh vo ngy 01 thng 6 nm 2011 t i m t qun m nh Asakusa thu c Tokyo. N u qu v nhn ln 10 ti m nh v y, r i 100 ti m v 1.000 ti m Nh t cng v y thi.

232

T nh Tng Nh t B n

Qu v n Nh t n u l qun trong xe i n hay m t v ni cng c ng; n u trong gi xch v v ti n y c gi y t ty thn th b n ng lo. V h u nh khng bao gi b m t c . Ngy mai, ngy m t b n s c c nh st khu g n bo tin cho b n l nh ri c a b n c ng i nh t c v hi n ang c lu gi t i bt c nh st u . B n ch c n n ni kia, ni ng h t nh ng chi ti t th b n s nh n l i c c a b n nh ri. Ring ng i Nh t c m t t c l hi bu n c i m trn th gi i n y ch c ch ng c n c no x y ra c . l khi h sinh ra th ng hay nh thng v c u nguy n ni Th n X; l n ln t i nh; lm l c i t i nh th ; khi ch t m i qu Th y i m v tro c t c gi t i cha. Khng bi t c ai nghin c u v v n n y cha? Nhng trn th c t l nh v y. Ngy nay nh ng thanh nin nam n theo hnh th c m i; nn h u nh nh ng m c i h u t ch c nh th . V y l t c l c a ng i Ty Phng c du nh p vo. Cn m ma s d h ph i lm cha, v m m ng b T tin, cha m c a h c chn c t trong v n cha. Nh t t h p, ng i ng. Ch c v n cha l ni kh d r ng ri b o qu n nh ng huy t m c a gia nh h . Cho nn y l l do duy nh t h ph i i cha, m c d u c th h theo o khc. Ng i Nh t cng c m t o chung; l Shinto, Shinto ngha l Th n o. o n y do vua cha ng ng v ng v tr v t n c n y; nn h t o ra m t c tin nh th . i u n y cng nh Anh Gio t i Anh qu c. Tuy l Thin Cha Gio; nhng l o ring c a Hong Gia v nh ng ai ng ng v ng N Hong; nn g i l Anh Gio.

T T ng T nh Tng

233

T i Nh t B n hi n c nhi u Tng v Phi khc nhau. Trn y duy ch nh c n cc v T c a Tng T nh v t t ng c a cc Ngi. Do v y m khng c p n nh ng Tng Phi khc. N u qu v no mu n nghin c u thm v Tng Phi Ph t Gio Nh t B n th c th c nh ng sch m chng ti d ch sang ti ng Vi t nh c l n gi i thi u bn trn. Th c t m ni: M i dn t c, m i Tng Phi u mu n xi n dng i u hay i u t t c a qu hng mnh, c a Tng Phi mnh. C ai u mu n em i u x u, i u d ra trnh by. Do v y, chng ta l h u h c; khi nghin c u tm hi u v t t ng c a ng i xa, xin ch nn m n qun l i. C nh th chng ta m i thu th p c nh ng tinh ty c a Ph t Gio t i ni . Khng nn c ch p v ganh t hay k ph phn m t Tng Phi no. V vi c y ch c th ng y m khng ph i kia. V nh t i n l nh th , m Nh t B n khng ph i v y th chng ta cng khng th no ni ci no hn ci no c. T t c u do nhn duyn thnh t u ho c b h y ho i m thi!

234

T nh Tng Nh t B n

T T ng T nh Tng

235

V.- T nh Tng c a Ty T ng.

Tr c y chng ta t quan tm v Ph t Gio Ty T ng; nhng nh ng nm cu i c a th k th 20; nh ng ng i Vi t Nam no ti p xc tr c ti p c v i c t Lai L t Ma th 14 hay xem nh ng sch v c d ch ra ti ng Vi t t ti ng Anh, c, Php c a cc nh h c gi Ty Phng; chng ta th y c ci g c bi t m chng ta c n ph i quan tm nghin c u n. Ngy nay trn th gi i ng i ta hay lm nh ng s th ng k bi t v t t ng c a c nhn n y, c nhn n c bao nhiu ng i ng h ho c sch v c a ng i y vi t ra ng hng th m y v.v th c t Lai L t Ma th 14 cng ng vo hng th t trong 10 v c uy tn nh t v lnh v c tinh th n b ng lng t bi v tr tu v sch vi t cng nh nh ng l i gi ng c a Ngi c th gi i ca t ng v nh ng sch n y cng thu c vo lo i bn ch y nh t trn th tr ng sch bo. C nhn chng ti c m y l n tr c ti p g p Ngi t i Hamburg (1991), Cha Vin Gic Hannover c qu c (ngy 18.5.1995) ho c t i Frankfurt (2009) v.v Ho c cng c khi h c o v i Ngi c m t tu n l t i Schneverdingen ( c). T t c u c mang n s h

236

T nh Tng c a Ty T ng

l c v bin. Do v y chng ta cng nn tm hi u v Ph t Gio Ty T ng cng nh h th ng truy n th a, phng php tu cng nh nh ng g c lin quan v v n T nh v.v Nm 2010 chng ti v Th ng T a Thch Nguyn T ng, Ph tr tr Tu vin Qu ng c t i Melbourne, c i L i, d ch chung m t quy n sch b ng ti ng Anh ra Vi t ng nhan l Peaceful Death and Joyful Rebirth (Ch t An L c, Ti Sanh Hoan H ) c a i S h c gi Tulku Thondrup hi n t i Hoa K. Sch n y c bi t trnh by v trung m thn v cch tr ni m vng sanh theo phi C M t c a Ph t Gio Ty T ng. V ph n n y chng ti x p vo sau cng, sau khi i m qua nh ng vi c chnh c a Ph t Gio Ty T ng chng ta c m t ci nhn t ng qut v t n c n y. Ph t Gio Ty T ng. Ph t Gio Ty T ng thng th ng ng i ta g i l L t Ma gio. Ty T ng (Ph n: Bhota; T ng: Bod, Bod-yul, Ganscan-yul), cng g i l Th Ph n, Th B c, Ty Phin, T T ng, Tuy t H u qu c, Tuy t C c qu c, Xch Di n, n m gi a r ng ni Cn Ln v dy Hy M L p Sn; ng gip t nh T Xuyn v t nh Vn Nam c a Trung Qu c; Ty gip Ladak; B c gip t nh Tn Cng v t nh Thanh H i c a Trung Qu c; Nam gip Mi n i n, Bhutan, Tch Kim, Npal v n . a th cao d c, kh h u r t l nh. i Hn x n y c g i l Ty Khng, Th Ph n. T i ng v tr c, ng i Ty T ng ch s ng theo t ng b l c; n gi a th k th VII, Vua Kh Tng L ng Tn (t c l Ty Tn Cn B ) ln ngi, th ng nh t cc b t c,

T T ng T nh Tng

237

v l c hng m nh, m r ng lnh th , th m ch th ng xm ph m bin cng nh ng. Vua Thi Tng nh ng cu i cng quy t nh dng phng th c lin hn tranh th ha bnh bin thy pha Ty. Nm Trinh Qun th 15 (641) nh ng g Cng cha Vn Thnh cho vua Ty T ng, tr c , vua Ty T ng c i Cng cha Ba L i Kh C c a Npal. Hai b Cng cha n y u l nh ng tn Ph t Gio thu n thnh. Vua Ty T ng c hai b v khuy n ha nn cng r t knh tin Ph t Gio. Vua th nh cc v Cao Tng t Trung n n Ty T ng ho ng php; ng th i, g i m t phi on g m 16 ng i, do i Th n oan M Tam B (T ng: Tho-Mi-Sambhota) d n u, n n du h c. Sau khi tr v Ty T ng, oan M dng ti ng Ph n lm n n t ng m ch ra t m u Ty T ng, phin d ch kinh Bch Bi Sm H i; l b n kinh u tin c d ch sang ti ng Ty T ng. Nin hi u C nh Vn nm u (710), Vua Du Tng nh ng l i g Cng cha Kim Thnh, ng i r t sng tn Ph t Gio, cho Khi L Sc Tn. Cng cha Kim Thnh sanh c m t Vng T , sau n y ln ngi; t c l Vua C t L t Song Tn (T ng: Khri-Sron-Ide-btsan), ng i l y Ph t gio lm qu c gio c a Ty T ng. n khi Lng t Ma k v Tn Ph ln lm vua ( ngi 836-841), v sng tn o Bon; nn ph b Ph t Gio; b i th , khi Kh t Ly H ln ngi th Ph t Gio b di t g n h t. Khi qu c Mng C c ki n l p, Ty T ng tr thnh m t ph n lnh th c a Qu c Mng C v H t T t Li t dng Ph t Gio duy tr. May m n cho H t

238

T nh Tng c a Ty T ng

T t Li t g p c v T th 4 c a phi Tt Ca l Ban Thi n i L t Ma Vn Th Tt Ca (T ng: Sa-shya Panchen). Ban Thi n sai chu l Bt T Ba n tri u Nguyn, H t T t Li t tn lm Qu c S. Sau, Bt T La (12291280) k v lm T th 5 c a phi Tt Ca Ty T ng v m t th cu c m i c m ra; l: Chnh tr v Tn Gio h p lm m t. L ch s Ph t Gio Ty T ng l y php n n Lng t Ma lm m c; tr c g i l Ti n truy n k (th i k truy n b tr c); sau g i l H u truy n k (th i k truy n b sau). Vi c d ch kinh Ph t Ty T ng b t u vo th i Vua Kh Tng L ng Tn; Vua t ng ban l nh l p ra 10 i u thi n, 16 i u lu t tr ng y u; l i l y L p Tt (Lha-sa) lm trung tm, xy d ng cung B t L p (Potala). Vua cn xy cha i Chiu v cha Ti u Chiu th t ng Ph t Thch Ca th nh t Trung Qu c v t ng Ph t A Sc th nh t Npal. y l th i k hng th nh u tin c a Ph t Gio Ty T ng. V sau, Vua C t L t Song Tn th nh 2 v Tng nh ng l Ngi A Nan , ng i n c Ca Th p Di La, phin d ch kinh i n; ng th i phi Ngi Ba Sa (T ng: Pahsa) n Npal. Nm 747, Ngi Ba Sa g p i S Thi p H i T nh H (Ph n: Snata-raksita) thu c h c phi Trung Qun Thanh Bi n, li n th nh Ngi n Ty T ng. Ngi T nh H mang theo nh ng b lu n c a phi Trung Qun n Ty T ng, r i l i so n Nh phn bi t thch v tuyn gi ng gio php Trung Qun. Ngi T nh H cn ki n ngh Vua C t L t Song Tn th nh i S Lin Hoa Sanh (Ph n: Padma-Sambhava) n Ty T ng. Ngi Lin Hoa Sanh truy n La Ni v Chn Ngn nghi qu , kh i u cho M t Gio Ty T ng. ng th i, t c a Ngi

T T ng T nh Tng

239

T nh H nh cc v Ca Ma La Th p (Ph n: Kamalasila; Lin Hoa gi i), T L Gi Na Khi p t (Ph n: Vairocanarasita) cng nh n l i n Ty T ng d ch kinh, ho ng dng t t ng Trung Qun. Nhng sau m t th i gian tng i lu, b ng pht sanh cu c tranh lu n gi a Ngi T ch H v cc t v i m t v danh Tng c a nh ng l Ha Th ng i Th a; sau Ha Th ng i Th a b thua trong lu n tr ng. Tuy nhin, nh h ng c a Thi n Tng khng v th m d t h n Ty T ng. V sau Ty T ng l y phi Ph t Gio Ch Tri th i k cu i n lm dng chnh; phi n y chuyn v lu n l; nn cc b lu n Nhn Minh c phin d ch n hn 66 lo i. Th i k n y l th i k ki n l p c a Ph t Gio Ty T ng. n th i Vua C t L t Lai Ba Thi m (T ng: Khriralpa-can, ngi 815-836) l i quy nh Th t h d ng Tng, ch Tng c tham d vi c chnh tr trong n c; n u ai khinh th ng Tam B o s b hnh ph t n ng n . Th i k n y l th i k t t nh c a Ph t Gio Ti n truy n Ty T ng. Th i k n y quy t nhi u b c hi n ti, v pha h c gi n th c cc Ngi: Th ng H u, Gi i Gic, Th Gic, Gic H u; v pha h c gi Ty T ng th c cc Ngi: B o H , Chnh Tnh Gi i Cc v n y bin so n thnh b Phin d ch danh ngha i t p (Ph n: Maha-Vyutpatti) r i cn c vo sch n y m hi u nh b tc cho cc b n d ch c c a Kinh B ; d ch thm cc b lu n tr ng y u c a cc b c i S: Long Th , B, M Minh, T Th , V Tr c, Th Thn Sau Lng t Ma ln ngi vua, v ng n y sng tn o Bon nn h y di t Ph t Gio, khng cho phin d ch kinh lu n, ph b cha vi n, b t Tng, Ni hon t c, t ph kinh i n,

240

T nh Tng c a Ty T ng

t ng Ph t. Do , Chng Tng ng th i ph i lnh n n sang n c ln c n. Sau bi n c Lng t Ma, Ph t Gio Ty T ng b c vo th i k H u truy n. Th i H u truy n l th i k ph c hng c a Ph t Gio; tr c h t l M t Th a, k n l Hi n Th a. Cu i th k th XI, v h c gi b c nh t c a M t Th a l Ngi Lm Thn T ng Pha (T ng: Rin-Chen Bzan-po) n n ; lc tr v Ty T ng, S th nh cc h c gi n nh: T c t La Ca La Ph m M nh (Ph n: Sradha-karavarman), Ba D ch Ma Ca La C p a (Ph n: Padma-karagupta) mang theo v lu n b v 4 b t c La. Nh ng kinh i n Ph t Th a tr c kia cha c phin d ch, th by gi c d ch thm r t nhi u, nh cc b : Ct T ng Th ng Th a l c b n t c vng l c y u; Hi n thuy t V L ng b n t c; Du Gi i Gio Vng Kinh Gio ngha m chng tng Ty T ng h c t p tu tr l l y Trung Qun hi n th a lm chnh; b y gi sau khi vi c phin d ch cc kinh i n M t Gio c hon thnh, th Ph t Gio Ty T ng bn chia ra lm 2 mn l Hi n Mn v M t Mn. Nh ng kinh i n M t Th a c phin d ch th i k n y khc v i nh ng kinh c d ch th i i Ngi Lin Hoa Sanh; cho nn M t Th a th i k n y c g i l Tn Phi M t Th a; cn M t Th a th i i i S Lin Hoa Sanh th g i l C u Phi M t Th a; h p hai phi tn c u l i, g i chung l Ninh M Phi (T ng: Rnin-ma-pa), ho c g i l i C u Cnh phi (T ng: Rdsogs-Chen-pa). Th i k Ph t Gio H u Truy n t n nh cao l th i gian t khi Ngi A Sa (Ph n: Atisa) n Ty T ng (1035-1038) v sau. Cc tc ph m c a Ngi nh: Lu n B o ng, kinh Th p B t Thi n Nghi p o, Hnh

T T ng T nh Tng

241

T p ng cn trong i T ng kinh Ty T ng c t i hn 30 lo i; trong lu n B o ng l tc ph m tiu bi u; ch n l a ch tr ng y u c a Hi n (gio) v M t (gio), bi n bi t r gi i h n t chnh, t n l c ch n hng gio php i Th a. T t ng ch y u trong cu c c i cch do Ngi Tng Khch Ba (1417-1478) ti n hnh sau n y chnh c khi d y b i l lu n A Sa. T sau khi Ngi A Sa n Ty T ng, Ph t Gio Ty T ng m i chia dng phi; t t c c 7 h 21 phi; ch tr cc phi truy n tr c th i Ngi A Sa c g i chung l phi Ninh M; cc phi cn l i nh Ca ng, Ca Nh C, Hy Gi i, Tt Ca, T c Nam, Cch L u c lin h v i Ngi A Sa. Cc phi ni trn, ch tr phi Ca ng chuyn v vi c gio ha, cn cc phi khc th u c u k t v i c ng ho a phng, tham d vi c chnh tr , c bi t l phi Tt Ca quan h r t m t thi t v i chnh quy n; chng Tng th kiu cng, thao tng lng o n, gy ra r t nhi u t n n, cng cu c i m i n n Ph t Gio Ty T ng c a Tng Khch Ba di n ra ng lc. Ngi Tng Khch Ba kh i x ng phong tro v n ng c i cch tng gio. Chng Tng thu c cc phi Ph t Gio Ty T ng tr c Tng Khch Ba u i m v m c o mu , c g i chung l H ng Gio. phn bi t, Tng Khch Ba l p ra Hong Gio (chng Tng i m v m c o mu vng, cng g i l Cch L Phi (Ng ch Nh c phi). Hong gio ch trng tn tr ng kinh gio, nghim tr gi i lu t, ch n l y nh ng i u t t p c a cc phi; ch nh n l i Hi n Tng v M t Tng, nu r ngha chn th t c a Ph t Php, l p ra trnh t tu hnh, khi n n n Ph t Gio Ty T ng thay i l n lao. Phi n y

242

T nh Tng c a Ty T ng

v sau s n sanh ra hai v L t Ma l t Lai v Ban Thi n, l n l t m ra u m i cho n n chnh tr tng gio Ty T ng v 2 v n y c xem nh l chuy n sinh c a t Ngi Tng Khch Ba. t Lai truy n n i n nay l i th 14, cn Ban Thi n th l i th 10. Cng th i k v i Hong Gio c a Ngi Tng Khch Ba c B ch Gio (chng Tng i m v m c o mu tr ng) lu hnh H u T ng; phi n y gi gn gio php trang nghim thanh t nh (t ng trng b ng mu tr ng); ho ng dng c Hi n gio v M t gio; nhng l y M t Th a lm chnh. Song, sau khi Hong gio hng th nh th B ch gio suy d n. Ngoi ra cn c H c gio, v n l ngo i o Bon, v i m v m c o mu en; nn g i l H c gio. Phi n y chuyn vi c c u o, ch thu t, chuy n ng bng, cng t , thch ging bt c u c Th i c n i, Ph t Gio Ty T ng r t c tr ng, h c gi cc n c Anh, Php, c, Nga, Nh t, n u nghin c u, tm hi u v Vng th ng, ngn ng , kinh sch c a Ty T ng v v gio l, s thay i c a L t Ma gio m t cch su r ng. (Trch Ph t Quang i T i n trang 5136-5139). (Xem Thch Ca Phng Ch quy n th ng; i ng Ty V c c u php Cao Tng truy n quy n th ng; ng th li t truy n quy n th 141; C u ng i s ngo i qu c li t truy n th 2; T ng s li t truy n th 251; Nguyn s li t truy n th 89; n tng gio s kh o; Ty T ng Chi Ph t Gio (a i n ng Quan); ng Ph n H i Bi Vn (T b n Uy n Nh, i C c h c bo t p 3, s 10); Life of Buddha (W.W. Rockhill; Le Bouddhisme au Tibet (P.E. Foucaux); History of Indien and Easten Architecture, Vol. 1 (J. Fergusson); Tibetan

T T ng T nh Tng

243

Temple Paintings (W.J. G. Van Meures); Ty T ng Ph t Gio s (Thnh Nghim). (Xem thn Tng Khch Ba, A Sa, Ban Thi n L t Ma, t Lai L t Ma, Ng ch Nh c Phi). Sau khi i m qua l ch s Ph t Gio Ty T ng do Ha Th ng Thch Qu ng d ch t ch Hn sang ti ng Vi t b Ph t Quang i T i n th t l cng phu v y ngha. Chng ta, hng h u h c ph i mang n Ngi v nh ng ng i i Loan, Tng cng nh t c c cng so n ra b t i n 6 cu n, t ng c ng t v n A cho n Y l 7347 trang v do H i Vn Ho Gio D c Linh Sn i Loan i B c xu t b n nm 1999. y l m t ti li u Ph t h c r t y v tng i chnh xc nh t so v i cc b T i n Ph t H c ti ng Vi t c lu nay. Nh v y Ph t Gio Ty T ng ni chung chia ra lm 2 th i k. Th i k th nh t t khi c truy n vo t n c n y vo th k th 7 b i s gi i thi u c a hai b Cng cha Trung Hoa v Npal cho vua Ty T ng. T nh Vua kh i tm tin Ph t v cho ng i qua n du h c, sau khi thnh ti tr l i qu hng cn c ch Ph n h c c d ch kinh ra ti ng Ty T ng v san nh ngn ng Ty T ng c h th ng. y l cng c khng nh c a nh ng ng i ng bn sau h u tr ng chnh tr . M t v T ng Th ng M c l n ni r ng: Bn sau s thnh cng c a ng i n ng l hnh bng c a ng i n b. thm cung khi g n gi c Vua, cc Hong H u, Hong Phi ng m t vai tr khng nh cho tri u nh cng nh s th nh suy c a Ph t Php. H khng nh ng ch t p trung vo m i tnh vng gi ring t, m cn thi thc c Vua lm nh ng i u ch qu c l i dn, l i i, l i o n a.

244

T nh Tng c a Ty T ng

Th i k truy n vo tr c ko di t th k th 7 n th k th 10. nh h ng c a Ngi Lin Hoa Sanh, mi cho n ngy nay v n cn r t l n i v i Ty T ng v Bhutan. Ngi g n nh l v T S khai sng Ph t Gio M t Tng t i hai qu c gia n y. Th i k hng th nh v cng g i l th i k h u truy n k t th k th 11 n th k th 15. y l th i gian cc ng Vua Ph t t thu n thnh tm o; nn cho m i cc i S h c gi t n sang Ty T ng lm hi n th M t gio t i y qua cc Ngi Atisa (A Sa) v Ngi Tng Khch Ba. Sau th i k Ngi Tng Khch Ba th M t Gio ln n c c i m v phi m vng l y Ngi lm T pht tri n M t Tng, sau tr thnh hai v i di n cho linh h n c a Ngi Tng Khch Ba l t Lai L t Ma v Ban Thi n L t Ma. Nh v y Ty T ng c t t c l 7 h Ph t Gio v 21 phi. T u trung c 4 phi chnh m ngy nay ng i ta v n cn th c hnh gio l c a M t Gio l phi m vng (phi gi gi i); phi m (phi n y c gia nh v thu c v tr c th i Ngi Tng Khch Ba); phi Sakya v phi C M t. Cc phi g i cc v Tng l Lama, Geshe, Tulku, Rimpoche. Lama ngha l Th y, o S. Geshe l nh ng v h c gi , Tulku l ha thn; Rimpoche l ti sanh v.v y l cch g i v cch th c hnh c a t ng phi m t. T u chung v n l M t Gio; trong y chn ngn, lng t bi, tr tu lun c coi tr ng. C phi gi gi i thanh t nh; nhng cng c phi l p gia nh. Theo nh l ch s c bi t bn trn th phi H c gio t c l o Bon; gi ng nh Th n o Nh t hay o th ng b c a Trung Hoa v Vi t Nam; cn B ch gio th h u nh ngy nay khng cn hi n h u n a. Nay ch

T T ng T nh Tng cn phi m vng v phi m Gio Ty T ng.

245 l i di n cho Ph t

Sau y chng ta l n l t tm hi u v Ti u S cng nh nh ng hnh tr ng c a cc v T S nh: Lin Hoa Sanh, A Sa, Tng Khch Ba, Ban Thi n L t Ma v t Lai L t Ma. Sau chng ti s gi i thi u n qu v c gi v t t ng T nh c a phi C M t. Ngi Lin Hoa Sanh Ngi sinh nm no v vin t ch nm no khng ghi r. Tn Ph n Urgyan-Padura. l Padma-sambhava, Guru Padma,

T ng: Padma-hbyun-guas, Rinpoche. Hn m: Ba c M Tt M c Ba Nga T khai sng c a Phi H ng Gio Ty T ng, s ng vo kho ng th k th VIII, ng i n c Tr ng Na, B c n (thu c Pakistan ngy nay). Ban u S tr cha Na Lan , h c thng kinh i n i Ti u Th a. S b m tnh c n tr ng, kho dng cc phng ti n trong vi c gio ha. Nm 747, nh n l i th nh c a vua Kh t L t Song Tn (T ng: Khri-sron Ide btsan, 742-797), S cng v i Ngi T nh H (Ph n: Santa-raksita) v Lin Hoa Gi i (Ph n: Kamalasila) cng n Ty T ng. Vua Ty T ng li n xy cha Tang Da (T ng: Samyas) pha ng nam th L p Tt (Lhasa) cc Ngi . S truy n b php mn Du Gi b m t Ty T ng, phin d ch kinh ch, ng th i th hi n cc k tch th n b thu ph c s quy h ng c a ng i Ty T ng. Php

246

T nh Tng c a Ty T ng

mn Du Gi b m t l php qun t n Thi n nh i H L c. S l ng i u tin truy n M t Gio vo Ty T ng. S c 25 t chuyn vi c phin d ch kinh i n Ph t t ti ng Ph n, Hn sang ti ng Ty T ng, bin t p thnh i T ng kinh Cam Chu Nh c a Ty T ng. S c cc tc ph m: Ng Ch ng Tam Ma Da, Thnh Kim Cng Th thanh y thnh t u php u Ba X qu ng thch ch; Kim Cng t i ph La Ni thch kim cng ng, Ct t ng th gian tn khng thnh t u php, B M t th tr ng. (Trch Ph t Quang i T i n trang 2789). (Xem Lu n Chng s tri quy n th ng; the Buddhism of Tibet (L.A. Waddell). L ch s Ph t Gio Ty T ng tng i kh r rng. Cho nn vi c nghin c u v lai l ch khng c nhi u th c m c. Ai cng bi t r ng tr c th k th 7 dn Ty T ng v n cn s ng i du m c v t th k th 7 tr i h yn m t ch , nh Vua th ng nh t cc b l c r i xng v Ph t Gio c truy n vo Ty T ng gi a th k th 8. Tuy trong Ti u S c a Ngi Lin Hoa Sanh khng c nm sinh; nhng chng ta c th on l Ngi n Ty T ng t nh t cng tu i t 20 n 30. y l tu i thnh t u d dng v c y t cch cng nh tr tu chuy n ha vua quan. Ngha l Ngi sanh vo gi a nm 717 n 727. Ring vi c th t ch c a Ngi th khng r rng. V khng ai bi t Ngi vin t ch u. C ng i cho r ng Ngi sau khi truy n gio t i Ty T ng, bay n Bhutan v tr v l i n b ng th n thng; nn khng ai r c nm vin t ch c a Ngi. Nh v y M t Gio c truy n t n do Ngi Lin Hoa Sanh v cc v khc mang vo. Thu y vo gi a th k th 8, i H c Nalanda ang trong th i k

T T ng T nh Tng

247

hng th nh, cc php mn Duy Th c, Trung Qun v Du Gi c cc i S ti n b i h ng d n, d y d , truy n th a cho nh ng v n y. Cho nn Ty T ng tr c ti p th a h ng tng phi n y ngay t u. M t Gio ch trng tam m t tng ng; t c l mi ng t ng th n ch, tay b t n v an nh vo Tam Ma a. Thn, kh u, khi no nh t nh t c l hnh gi t c Thi n nh i H L c. Sau n y M t Gio l m t ph n chnh y u c a Kim Cang Th a. Ai mu n tu h c th a n y u tin ph i h c nh ng gio ngha c a Ti u Th a tr c, sau m i h c i Th a; b c sau cng hnh gi m i vo c Kim Cang Th a. Do M t Gio c truy n vo Ty T ng tr c; n u Thi n hay T nh Tng c truy n vo y tr c, th c l ng i Ty T ng cng s ti p thu nh ng tng phi n y d dng v y. Tuy nhin, Ty T ng l x c nhi u ni cao, kh h u l nh l o c nghi t v ng; nn c l M t Gio thch h p v i h hn l nh ng tng phi khc. Bn ngoi tr i l nh d i khng m hnh gi v n lun tr ni m th n ch th v i s c nh y c th t o ra ch t nng m cho c th , nhi u khi c th lm tan i n c b ng pha ngoi. y c th ch l hnh th c c a vi c p d ng trong s tu luy n; nhng i u chnh y u v n l khai thng tr tu v t n s gic ng , gi i thot, d u cho hnh gi y c tu php mn g i n a. Vo nm 2000 thnh ph Hannover, c qu c, c t ch c tri n lm th gi i t i y. Vng qu c Bhutan xy m t ngi cha quy m trong khu tri n lm n y v ngi cha n y t n t i trong vng 6 thng. Tuy nhin ch n, ch cho nh ng ng i th v nhn vin c a h a t Bhutan n c khng c ch , do v y h m i

248

T nh Tng c a Ty T ng

nh Cha Vin Gic gip cho vi c n y. D nhin l chng ti r t hoan h . M t nm sau, B Ngo i Giao Bhutan c th m i chng ti n thm x n y. Phi on 19 ng i n t c c Hong H u v Chnh ph Bhutan ti p n t i th Thimphu r t long tr ng. Chng ti cng c a i thm cc tu vi n t i y. H u h t u nh h ng b i Ph t Gio Ty T ng v Ngi Lin Hoa Sanh. Nh ng huy n tho i v Ngi Lin Hoa Sanh cng gi ng nh t i Ty T ng v y. N c Bhutan trong hi n t i l m t qu c gia c v n b o v mi sinh t t nh t trn th gi i. c l n ng Vua Bhutan b o r ng: Th gi i ngy nay o ti n b c a qu c dn b ng s tng tr ng c a kinh t ; nhng i v i qu hng c a ng, khi no ng i dn lm c nh ng vi c o c, th l s tng tr ng c a n c ng. y l l i tuyn b c tnh cch l ch s v m i y vo gi a thng 10 nm 2011 ng Vua Wangchuch cha n 60 tu i; nhng trao truy n ngi vua cho Thi T v m c i c a Thi T c hnh theo nghi l c a Ph t Gio do cc v i S ch tr. Nhn nh Vua n v n l ph c, khng khc g m t v S. V bn trn mnh c khoc thm m t chi c y mu vng. y c l l truy n th ng c a Ph t Gio chng? n th k th 10 l m t th k c bi t Ty T ng. V T nh Tng cng c truy n vo y vo th i k n y. ng th i thu y nh h ng c a Ngi Atisa cng khng t. Sau y chng ta tm hi u v cu c i v hnh tr ng c a Ngi.

T T ng T nh Tng

249

A Sa (982-1054); ti ng Ph n l Atisa, tn Ty T ng: Phul-byun. Cng g i l A Gip, A Sa, A Thng Sa. T khai sng phi Ca ng (Ph n: Bkahgdam-pa) c a Ph t Gio Ty T ng; ng i n c Tt H (Zahora) ng n , con th c a Vua Thi n T ng (T ng: Dge-ahi-dpa), v n tn l Nguy t T ng. Hai mi chn tu i, Ngi theo lu t s Gi i H (Ph n: Silaraksita) xu t gia. Sau khi xu t gia, Ngi h c r ng cc kinh i n c a i Chng B , Th ng T a B , Chnh L ng B , Nh t Thi t H u B v M t Gio. Php danh c a Ngi l Ct T ng Nhin ng Tr (Ph nDipankarasrijnana, cng g i l Nhin ng Ct T ng Tr). Ngi t ng tham h c cc i S M t Nh Na B (Ph n: Matijnana Bodhi), Tr T ng H u, Php H (Ph n: Dhar-maraksita), A Ph Ba (Ph n: Avadhutipa), B o Sanh T ch Tnh (Ph n: Ratnakarasantipa), Ti u C Tt L, Nh t T Kh C (T ng: Rigs-pahi khu-byug). Sau Ngi n cha Siu Gi i (Ph n: Vikramasila) n c Ma Y t gi ng d y v i T t a v cc h c thuy t i Th a. Nm 1038 Ty l ch, nh n l i m i c a Vua Ty T ng l A L Tr Quang v B Quang, Ngi r i Ma Y t i Ty T ng. B y gi , tn Ph t Gio Ty T ng u tu theo t php, khng tr ng c h nh, Ngi bn so n sch, l p thuy t nh m khi ph c n n Ph t Gio n chn chnh, ch n hng gi i lu t, th ng nh t Ph t Gio Ty T ng, sng l p phi Ca ng, i gio ha kh p x Ty T ng, c u vng phong t c i tr y, t ra php t c m i, b m t Ph t Gio Ty T ng nh thay i hon ton. Trong th i gian y Ngi phin d ch kinh i n v so n thu t, hnh thnh cu c ph c hng Ph t Gio Ty T ng tr c kia cha t ng c. V sau, Ngi nh p t ch

250

T nh Tng c a Ty T ng

cha Nhi p ng (Ph n: Sni-than) pha Ty Nam L p Tt (Lhasa), th 73 tu i. Nh ng kinh i n do Ngi d ch g m c: Lu n nh v n quang minh, Nhi p i Th a lu n thch, Lu n phn bi t nhin, i Th a b o tch lu n thch. Ngi so n thu t hn ba mi b , nh: Lu n B o ng, Kinh Th p b t thi n nghi p o, Hnh t p ng, lu n Nh p nh , Trung Qun gio th , V C u b o th hn t t c hn 30 b . Trong s n y Lu n B o ng l tr ng y u hn c . Tc ph m n y c S Php Tn d ch ra Hn vn v xu t b n vo nm 1978. V phng di n tu hnh, Ngi c c l c x ng g m tu gi gi i, thi n nh v qun php. Ngi cn l p gio phn Tam S Gio (T ng: Skyed-bus gum-gyi lamguyi rim-pa) ch trng tu t p theo th t ph h p v i ba cn th ng, trung, h . Ngoi ra, Ngi c bi t tn sng tn ng ng ha thn Vn Th. Trong vi c d y h c, truy n o, v Ngi c bi t coi tr ng nghi p qu ; nn ng i i cn tn xng Ngi l nghi p qu lu n s. Ngi su t i gio ha, t h c php r t ng, nh ng ng i n i ti ng hn c th c: Kh n (T ng: Khu-ses-rah brtson-hgrub), L c M u ng (T ng: Hbrom-ston) v.v Trong t t ng Ph t Gio, Ngi m t m c ph n i vi c tr c nay l y lu n Trung Qun c a B Tt Long Th lm tro lu ch y u c a t t ng ng th i, m c xy t t ng Du Gi c a B Tt Di L c. Gio ngha c a Ph t Gio Ty T ng v n r t n i u, sau khi c t t ng m i n y kch thch, th ngoi phi Ca ng s n c, cn chia ra phi T t Ca (T ng: Saskya-pa) v phi Ca Nh C (T ng: Bkah-bagyud-pa).

T T ng T nh Tng

251

Trong cc t , S L c M u ng k th a thuy t c a Ngi, m r ng gio thuy t c a phi Ca ng, c nh h ng r t l n i v i phi Ph t Gio Ty T ng pht tri n sau n y. Ngi Tng Khch Ba khai sng phi Ng ch Nh c (T ng: Dge-Lugs-pa) l y gio ngha do Ngi A Sa x ng lm trung tm, v th phi Ng ch Nh c cn g i l phi Ca ng m i. (Trch Ph t Quang i T i n trang 31-32). (Xem a La Na Tha n Ph t Gio s ; L t Ma gio s l c (Tr n Thin u); Bin Cng chnh gio chi nghin c u (Hong Ph n Sinh); Ty T ng Ph t Gio s (Thnh Nghim); Ty T ng Ph t Gio ch Ca ng phi (Hi n i Ph t Gio h c thu t tng san 75); Ty T ng Ph t Gio (Tc Tng n truy n). Nh v y chng ta th y r rng l Ph t Gio c truy n vo Ty T ng lc ban u do Ngi Lin Hoa Sanh l l y M t Gio lm chnh v Trung Qun c a T S Long Th l php tu t th k th 7 n th k th 10. Ngi Long Th ch trng bt b t Trung o. Ngha l: Khng sanh, khng di t, khng n, khng i, khng cn, khng m t, khng m t m ch ng khc m t. y l m t t t ng, m t gio thuy t c tnh cch trung dung, tu theo tinh th n Bt Nh r t c tn tr ng t i n cng nh Trung Qu c thu b y gi ; nhng n u th k th 11, khi Ngi Atisa hi n di n t i Ty T ng th Ngi ch trng theo gio l Du Gi c a Ngi Di L c vo th k th 5 th 6, ch trng theo cc b Du Gi S a Lu n, l y th c lm s bi n hi n chnh c a m i hnh ho t c a chn v t c . Th l gi a hai phi n y c s i ch i nhau c v l thuy t l n th c hnh. V v y Ph t Gio Ty T ng cng ph i ch u kh n n m t th i. Tuy r ng Ngi A Sa khng b nh ng l p lu n c c a phi m

252

T nh Tng c a Ty T ng

; nhng v n lun cao t t ng Du Gi. Tuy sau n y c m t s v o S mu n t ng h p hai t t ng n y l i; nhng cu i cng t t ng Trung Qun v n n i b t; cn t t ng Du Gi c a Ngi A Sa th b t t ng kia chinh ph c. Mi cho n th k th 15 khi Ngi Tng Khch Ba xu t hi n, Ngi v n dng t t ng c a Ngi A Sa pht tri n v lc y Ph t Gio Ty T ng t o ra c m t s dung ha v l p ra m t phi m i. l phi m vng v g m c hai truy n th ng l: t Lai L t Ma v Ban Thi n L t Ma. Sau y l cu c i v hnh tr ng c a Ngi Tng Khch Ba. Ngi Tng Khch Ba sinh nm 1417 v vin t ch nm 1478. (T ng: Tson-kha-pa). Ngi l nh c i cch Ph t Gio Ty T ng s ng vo th k th 15, cng l T khai sng c a phi H ng M o (phi i m mu ) thu c L t Ma gio, ng i vng Tng Khch t i Ty Ninh thu c t nh Thanh H i. S v n c tn l Hi n Tu , X ng Ct T ng, Php danh l La B c T ng Trt Kh c Ba, La Tang Trt Ba (T ng: Lozan-tak-pa), cn Tng Khch Ba l do ng i i sau tn xng theo a danh, ni sinh c a S. Lc S ln 3, Php Vng Ct M Ba Du H Kim Cng t Ty T ng n N i a th y S c dung m o phi phm, li n cho S th c n s gi i, ban hi u l Khnh H T ng. Nm 7 tu i, S y ch vo Ngi n Chu Nhn Khm th gi i Sa Di. S tu h c php Lin Hoa B cha Tt Ca t i Trt Th p Lun B (Nh t Khnh T c), lnh h i h t ngha su kn. S l i n tuy t sn tu kh h nh trong m y nm, ng i Ty T ng tn S l Gip L c

T T ng T nh Tng

253

Nga. R i S tu h c gio ngha c a phi Ca ng (T ng: Bkah-gdam-pa), ng th i i tu h c cc ni. B y gi phi Tt Ca (T ng: Sa-skya-pa) b ri vo t gio ch php c a phi H ng M o (phi m ), S r t thng c m nn pht nguy n c i cch. Nm 36 tu i, S x ng ch ngha nghim th c thn theo ng gi i lu t c a Ph t Gio, sng l p gio phi u Su t (Ph n: Dgah-Idan), sau i thnh phi Ng ch Nh c (T ng: Dge-lugs-pa) ngha l phi c h nh. Ng i ng th i th y tnh tr ng i b i c a phi H ng M o nn r t ng ng m gio on c a S. Nhng cng v th m S b cc ni p b c nn ph i n tr n trong ni. S x ng thuy t dung h p gi a Bt Nh Trung Qun v B m t Kim cng th a; gio l c a S thu ht phi Ca ng t Ngi A Sa v sau v th c hnh phng php kh t th c, t a c , ph c trang, gi i lu t c a Ph t Gio nguyn th y; ng th i i m mu vng phn bi t v i phi i m mu en (T ng: Shwa-nag) c a o Bon v phi i m (T ng: Shwa-dwar) c t xa n nay, cho nn h phi c a S c g i l Hong M o phi (T ng: Shwa-sen), Hong y phi (phi o vng). Gi i lu t v c h nh c a S lan t a trn ton ci Ty T ng; ph m vi th l c cng d n d n c m r ng v tr thnh ngu n g c c a t Lai v Ban Thi n L t Ma i sau. S sng l p Cha Cam an ngo i th Lhasa, l b n sn c a phi Hong M o. Sau S sai t xy cha S c L p v cha Bi t B ng g n Lhasa, cc Cha n y, S chia ra gio ha, ch trong m y nm ginh c ta php c a H ng Y L t Ma. Tn u coi S l ha thn c a Ph t A Di ho c c a B Tt Vn

254

T nh Tng c a Ty T ng

Th v l i cng thm sng knh. Thng th ng S cng c m i ng i tn l: Nh Nng Nhn. Cc t n i ti ng c a S c: t Nh Ma Nhn Khm (T ng: Dar-ma rin-chen, 1364-1436), Cn n Chu Ba (T ng: Dge-hdun-grub-pa) 1390-1475), Kh i Chu (T ng: Mkhas-grub-rje, 1385-1435) Trong , 2 v Cn n Chu Ba v Kh i Chu c S truy n i php. Ngi Cn n Chu Ba th m r ng h th ng truy n th a t Lai L t Ma, cn Ngi Kh i Ba th m r ng h th ng truy n th a Ban Thi n L t Ma. t Lai v Ban Thi n i i chuy n sinh ha chng sanh. S c r t nhi u tc ph m, n hn 200 lo i l n nh , bao g m cc sch ch thch v Hi n Gio v M t Gio, Vn L tn, Vn K o, sch gio d c, th hn, gio th, b m t nghi qu , thnh t u php c bin chung thnh Tng Khch Ba ton th (T ng: Gsuns hbuus). Trong c hai tc ph m quan tr ng nh t l: B o th lu n (T ng: Bya-Chub-lam-rim) ni khi qut v gio ngha c a phi Th m Thn qun (T ng: Zad-mo Ita-ba), Phi Qu ng i hnh (T ng: Rgya-chen Spyod-pa) thu c Hi n Gio v B M t o th lu n (T ng: Snag-rim, cng g i M t Tng o th lu n) ni khi qut v gio ngha c a phi Gia Tr K o (T ng: Nam-Ienbyin-Alabs) thu c M t Gio. Trong hai b lu n trn, Ngi Tng Khch Ba ni r v th t tu hnh c a Hi n Tng v M t Tng, ng th i nh n m nh ch trng quan tr ng l b t lu n Hi n hay M t u ph i gn gi gi i lu t. Hai tc ph m n y u c b n ni r ng v ni l c. B o th qu ng lu n g n y c Ngi Php Tn d ch ra Trung vn (b n in ch p c a nh xu t b n Vn Phong), l c lu n ph n l n cng c

T T ng T nh Tng

255

Ngi i Dng d ch v Ngi Php Tn b tc (b n in ch p c a n kinh x i Loan). Nhn chung gi tr t t ng then ch t c a S l ch lin k t Ph t Gio i Th a th i k cu i t i n v i Ph t Gio Ty T ng. Gio ch c a Phi Hong Y do S truy n th c ra d a vo Lin Hoa h php c a A Di Nh Lai do Ngi Long Th (Mnh) truy n u tn th Minh Phi b h c a B n Tn b m u, gi ng nh phi H ng Y, m php tu nghi m cng khng khc v i phi H ng Y. Ch v ch nh n phi H ng Y v ch tr ng v Cam Chu Nh nn gi nghim gi i lu t, thng hoa c h nh, l y vi c thnh t u s trong sng c a Lin Hoa b m t cch chn chnh lm y u ch cn b n, cn gio quy c a S th l y s h tr tm B lm chnh. Ngay trong phi Hong y cng c 2 phi l n v u tn sng c h nh gi i lu t, chn th c tu nghi m, hnh th c l th c a 2 phi u khng khc nhau. Tng Khch Ba th t ch vo nm Vnh L c 15 (1478) i nh Minh, th 61 tu i. Cc t c a S l y ngy S th t ch 25 thng 10 lm ngy Tng gio. Nhng v nm sinh v ngy m t c a S c nhi u thuy t khc nhau, nh c thuy t cho r ng S sinh nm 1355 v th t ch nm 1417; l i c thuy t ch trng S sinh nm 1357 v th t ch nm 1419 . (Trch Ph t Quang i T i n trang 6252-6254). (Xem Ty T ng Ph t Gio S L c (L D c Ch c); L t Ma Gio gio l kh i thuy t (T B n uy n nh); Ty T ng Ph t Gio nghin c u (Tr ng V Nh Nhn); Grammar of the Tibetan Language, by E. Schlagintweit); the Buddhism of Tibet, by L.A. Waddell; Tibetan English

256

T nh Tng c a Ty T ng

Dictionary, by Candra Das; Tibetan Temple Paintings, by W.J.G. Van Meurs) xem thm Th m Thm qun. c l ch s c a cc v Gio ch c a cc Tn Gio, chng ta th y c nhi u i u vi di u kh l ng. V l l nh ng v Ph t; nh ng v B Tt xu t hi n ni i nn c nh ng i m lnh nh v y. i u n y trong kinh i n v sch v v n cn ghi l i v tin on nh th . n khi cc v T S ra i cng c nhi u hi n t ng l tr c, trong v nh t l sau khi thnh T c a m t Tng Phi. a ph n ngy tr c khng ghi chp r rng; nn ng i i sau ch d on, tin li u v t l i c thm b t nhi u i u. Ngay c ngy sinh thng , ngy m t v.v v n khng r rng th lm sao nh ng s ki n khc l i c tnh cch trung th c c. Nh ng i u linh thing y chng ta c th g i l m t php l i. Php l y c m t nh th n h c c tn l Jonnhanes Lehmann ng ta vi t quy n Buddha und seine Lehre ( c Ph t v gio l c a Ngi), ng ta vi t r ng:

Thay v ng i ta ph i ch u kh n n b ng inh trn th p t gi nh c Cha Jesus Chris, th ng i ta hay tin vo nh ng php l m c Cha c thnh t u. Thay v ng i ta ph i ch u kh h nh v thi n nh tm ra tr tu gic ng nh c Ph t Thch Ca Mu Ni, th ng i ta hay tin vo nh ng php m u v th n thng di u d ng c a Ngi.
Nh n xt bn trn c a m t M c S Tin Lnh v c Cha v c Ph t qu th t khng sai. B i v i nay a ph n con ng i r t y u u i; cho nn mu n c c nh ng th n l c nh th ; ho c cch n y hay cch khc ng i ta th n thnh ha nh ng b c gio ch c a nhn lo i ln m t b c cao hn n a.

T T ng T nh Tng

257

C l n bo ch ph ng v n c t Lai L t Ma th 14 r ng: Tha Ngi! C ph i Ngi l ha thn c a B khng ? Tt

Ngi p: Khng! Ti ch n thu n l m t Tng s. l cu p b ng ti ng Anh. Th no l n thu n ? N c ngha l bnh th ng thi khng c g c bi t c . i khi Ngi cng tro phng ni r ng: Ti u c bi t ch a b nh; nhng nhi u ng i ngh r ng ti ch a b nh c; nn em ng i b nh n tr c ti. Thi th, ti cng c cho h vi cu ch v y. Xem qua l ch s c a Ngi Tng Khch Ba qu th t Ngi l m t b c T S i ti. V Ngi dung h p c t t c nh ng d bi t c a phi H ng M o c lin h v tin t ng c a Ngi A Sa (c Trung Qun v Du Gi) Ngi an tm cc h c phi c v m i thu y. Nhng Ngi cng khng qun v Lin Hoa b c a c A Di Nh Lai do Ngi Long Th , T S th nh t T nh Tng n ; cho nn ng i i tn sng Ngi Tng Khch Ba l hi n thn c a c Ph t A Di v i khi l ha thn c a Vn Th S L i B Tt n a. Nh ng t t ng c a Ngi v nh ng thnh t u theo php tu c a Ngi s n sinh ra hai h phi l n c a Hong M o l t Lai L t Ma v Ban Thi n L t Ma. Hai phi n y v n cn t n t i trong v ngoi Ty T ng t cu i th k th 15 n nay (2011) qua 14 i c a cc v t Lai L t Ma v 10 i c a cc Ngi Ban Thi n L t Ma.

258

T nh Tng c a Ty T ng

Nm 1949, Mao Tr ch ng chi m c ton ci Trung Hoa v sau xua qun qua chi m Ty T ng. c t Lai L t Ma n nh n s ng v i ch C ng S n Trung Qu c trong 10 nm, k t nm 1949 n nm 1959; nhng sau Ngi tm ng v t bin sang n t n n t i Dharamsara t n nay (2011) cng hn 50 nm r i, cha c l n no quay v l i c qu hng c. Trong khi c Ban Thi n L t Ma mu n l i qu hng s ng ha ng cng ng i Trung Qu c; nhng cu i cng th chnh tr bi n t ng hnh th c Tn Gio v n c t lu i c a x n y; khi n cho phng Ty cng au lng; nhng nh s m t mt t i qu hng Ty T ng nh v y, qua nh h ng c a c t Lai L t Ma th 14 t i ngo i qu c t nm 1959 n nay, khi n th gi i ph i ch n cch tu h c v hnh tr c a Ph t Gio Ty T ng. B ng nhi u cch khc nhau nh qua s di n gi ng, ch tr nh ng bu i i l , ti p xc bo ch, sch v v.v c t Lai L t Ma th 14 t o nn m t n t ng m nh v lnh v c tinh th n khng nh ng v i ng i Ph t T Chu m cho c h ng tri u ng i Ty phng trn th gi i n a. Sau y chng ta tm hi u v cu c i v ti u s c a c t Lai L t Ma. Dalai Lama v n l ti ng tn xng nh ng v t Ph t v a c tr c, v a c th ng h nh. Dalai l ti ng Mng C , c ngha l bi n; Lama l ti ng Ty T ng, c ngha l Th ng Nhn. t Lai L t Ma l ch cho v Php Vng th ng tr Ty T ng; t c l nh ng v n i ti p s nghi p c a Ngi Tng Khch Ba ng i ph c hng n n Ph t Gio Ty T ng v l khai t c a phi Hong M o (phi m vng). t Lai L t Ma cng ch cho m t trong

T T ng T nh Tng

259

hai h th ng Ho t Ph t chuy n sinh, h th ng kia l Ban Thi n L t Ma. Nhng Ty T ng danh hi u t Lai L t Ma ph n nhi u c dng v m t ngo i giao. Ng i Ty T ng cn c nhi u ti ng tn xng khc nh: 1.- Gia M c Cn Nhn Ba Thi t (T ng: Sky-absmgon-rim-po-che), ngha l C u H Tn Gi . 2.- Ct Ba Nhn Ba Thi t (T ng: Rgyal-ba-rim-poche), ngha l c Th ng Tn Gi . 3.- t M c Khm Kham Ba (T ng: Tams-cadmkyen-pa), ngha l Nh t Thi t Tr Gi Nhn vin C n v t Lai L t Ma th g i l B Cch (T ng: Sdbugs), ngha l i N i. Ngoi ra, t Lai L t Ma cc i ph n nhi u dng danh hi u Gia M c th (T ng: Rgyo mtsho), ngha l bi n t sau tn. V ngu n g c c a danh t thuy t: t Lai L t Ma th c 2

1.- Kho ng nm V n L ch th 6 (1578) i Vua Th n Tng nh Minh, v t i th 3 c a Ngi Tng Khch Ba l T a Lng Gia M c Th n Mng C ho ng php, c An p Hn (Altam Khan, Vua) c a Mng C phong t ng tn hi u t Lai L t Ma Kim Cng Tr. T v sau tn hi u n y tr thnh tn g i c a ton th h ph . t Lai L t Ma. Nhng c ch ni An p Hn phong t ng tn hi u l Kim Cng Tr (Ph n: Vajradhara) ch khng ph i l t Lai.

260

T nh Tng c a Ty T ng

2.- Kho ng nm Thu n Tr th 7 (1650) i vua Th T nh Thanh, v t i th 5 c a Ngi Tng Khch Ba l A V ng La B c T ng Gia M c Th (T ng: Nagdban blo-bzan rgya-mtsho, 1617-1682) c C Th y Hn (T ng: Gu-sri Khan, C Th c Hn) c a ch L c Mng C cng Th c c B phong t ng tn hi u t Lai. C Th y Hn t ng gip Gia B c T ng Gia M c Th th ng nh t ton ci Ty T ng, ho ng dng Hong gio. T , nh ng ng i truy n n i v sau u c tn g i t Lai L t Ma. Ph t T Ty T ng r t tn sng L t Ma; cho nn r ng n u cng d ng L t Ma v v t ch t v tinh th n th c th thnh Ph t. t Lai L t Ma t i th 1 n nay c coi l ha thn c a B Tt Quan Th m, c ton th dn chng Ty T ng tn sng l b c V Th ng. Tr i qua cc i, nh ng v t Lai L t Ma gi gn nghim kh c ch ngha c thn v dng php chuy n sinh (Ph t s ng) quy t nh ng i th a k . Ngoi ra, b sch thu gom nh ng tc ph m c a cc i L t Ma c g i l: L t Ma L ch Th Ton Th (T ng: Skyabs-mgon-rim-hbhyun gsun hbunu). Trong b Lu n Tng c a v t Lai L t Ma i th 5 l m t tc ph m r t quan tr ng, n hm nhi p c gio l Hi n, M t v bao g m l ch s , kinh l c v.v c a Ty T ng. T i t Lai L t Ma th 5 tr v sau, khi Ty T ng ti p nh n chnh quy n ton lnh th c a mnh t Mng C , th t Lai L t Ma tr thnh ng i n m quy n l c cao nh t c v tn gio l n chnh tr cng nh ng i ng u phi Hong M o, cai qu n hn 3.000 ngi Cha vi n v 400.000 L t Ma.

T T ng T nh Tng Nay t ng thu t s qua v s t L i nh sau:

261 truy n th a cc i

- i th 1. t Lai Cn n Chu Ba (T ng: Dgegdun-grub, 1391-1475). - i th 2. t L i Cn n Gia M c Th Dge-gdun-rgya-mtsho, 1476-1543). (T ng:

- i th 3. t L i T a Lng Gia M c Th (T ng: Bsod-nams-rgya-mtsho, 1543-1588). - i th 4. t Lai Vinh an Gia M c Th (T ng: Yon-tan-rgya-mtsho, 1589-1616). - i th 5. t Lai A V ng La B c T ng Gia M c Th (T ng: Nag-dban blo-bzan rgya mtsho, 1617-1682). - i th 6. t Lai Thng ng Gia M c Th (T ng: Tshans-dbyans rgya mtsho, 1683-1706). - i th 7. t Lai Cch Tang Gia M c Th (T ng: Skal-bzan-rgya-mtsho, 1708-1758). - i th 8. t Lai Khng B ch Gia M c Th (T ng: Hjam-dpal-rgya-mtsho, 1758-1805). - i th 9. t Lai Long a Gia M c Th Lun-stogs-rgya-mtsho, 1805-1816). (T ng:

- i th 10. t Lai S Xng Gia M c Th (T ng: Tshul-khrim-rgya-mtsho, 1816-1837). - i th 11. t Lai Kh i Chu Gia M c Th (T ng: Mkhas-sgrub-rgya-mtsho, 1837-1855). - i th 12. t Lai Xng L c Gia M c Th (T ng: Sprin-Las-rgya-mtsho, 1856-1875).

262

T nh Tng c a Ty T ng

- i th 13. t Lai Th an Gia M c Th (T ng: Thuh-bstan-rgya-mtsho, 1876-1933). - i th 14. t Lai L t Ma hi n nay l L p M c ng Chu (T ng: Nag-dban-blo-bzan-bstan-hdsin-rtgyamtsho, 1935- ). Nm 1959 sau cu c n i d y c a nhn dn Ty T ng ch ng l i s th ng tr c a c ng s n Trung Qu c th t b i, c t Lai L t Ma ph i lu vong sang n . T y, s hng suy c a Ph t Gio Ty T ng r t c th gi i quan tm. (Trch Ph t Quang i T i n trang 16591660). (Xem A. Waddell: The Buddhism of Tibet; W.W. Rockhill: The Dalai Lamas of Lhasa their relation with the Manchu Emperors of China). Vo ngy 18 thng 5 nm 1995, cha Vin Gic t i Hannover, c qu c, c nhn chng ti cng nh ton th ng bo Ph t T Vi t cng nh c c hn h nh n ti p c t Lai L t Ma th 14 t i chnh i n Cha Vin Gic t 12 gi tra n 16 gi chi u. Ch 4 ti ng ng h thi; nhng nm 1996 chng ti vi t thnh m t quy n sch nhan l Ti p ki n c t Lai L t Ma b ng 2 th ti ng Vi t v c. Trong sch n y chng ti m t t t c nh ng s ki n x y ra tr c v sau khi Ngi v.de xem. Ngoi ra cc o n phim quay thu y cng cn gi l i ni Th vi n v Website c a Cha. Ngy y cng l ngy lm l t vin u tin xy Cha Khnh Anh m i t i Evry (Paris) Php qu c, cho nn Ha Th ng Thch Minh Tm v Ha Th ng Thch Tnh Thi t khng n tham d c. Ch c C Ha

T T ng T nh Tng Th ng Thch Thi n nh v C L n d m thi. y l m t Cha Vin Gic. V sau l hon Cha cung n c m t v l ph c c v ng n.

263 Ha Th ng Thch Minh ni m vinh d l n lao c a nguy n Cha nm 1993, Ph t s ng nh v y, qu

G n gi Ngi, ti p xc v i Ngi, d u nhi u hay t, chng ta c m nh n c lng t bi v tr tu c a Ngi. C nh ng bu i gi ng php t i Frankfurt, Hamburg, Schneverdingen ( c) quy t c hng vi ch c ngn ng i; nhng s c nhi p ha c a Ngi qu vi di u; nn cc sn v n ng v h i tr ng u im l ng nh t . M i ngy Ngi gi ng t 2 n 4 ti ng ng h v bu i chi u th cho th o lu n, h i p lc no cng c nh ng cu tr l i th t l hi h c v su th m b ng tr tu thm ch ng c a Ngi. Nhi u khi nh ng trng pho tay b t t n lm cho Ngi th t c m ng. Ngi r t gi n d , th c t , i khi khi hi t nhin, nhi u lc nh con tr . V c l l b n tnh c a Ngi t thu m i l t lng (qu v c th xem thm 2 quy n sch ti ng Anh v ti ng Vi t nhan l: Freedom in Exil = T Do Trong Lu y v My Land and My Poople = N c Ti v Dn Ti) th chng ta s c c h t nh ng g Ngi mu n ni v mu n di n t v cu c i c a Ngi t lc tu i th cho n ngy nay. Nm nay Ngi 77 tu i v ngi v t Lai L t Ma t nm 1935 n nay. Nh v y Ngi ngi v n y 7576 nm, l m t trong nh ng v L t Ma tr v Ty T ng lu nm nh t. M c d u t nm 1959 n nay Ngi khng c m t trong n c; nhng t t c nhn dn Ty T ng trong cng nh ngoi n c u cng nh n Ngi l ng i

264

T nh Tng c a Ty T ng ng i

lnh o c a qu c gia ang s ng lu vong t i x v ch ngy tr l i qu hng.

Trong cu c i c a Ngi c nhi u s ki n quan tr ng x y ra; nhng s ki n quan tr ng nh t c l l vi c trao quy n lnh o chnh tr l i cho m t Th T ng dn s vo nm 2010 v a r i. K t thc m t giai o n di c a l ch s t th k th 15 n 21 l t Lai L t Ma kim c 2 nhi m v v a Qu c Vng v a Php Vng c a t n c Ty T ng. Ng i Trung Qu c v n mu n hm he s p t cho s ti sanh c a Ngi nh vi c ti sanh c a Ngi Ban Thi n L t Ma th 10 m i y; nhng Ngi kh ng nh t ch i vi c n y v Ngi khn kho tuyn b v i th gi i qua bo ch l n nm 90 tu i Ngi s cng b vi c n y. y c th l m t n tm l khi n cho ng i C ng S n Trung Qu c khng c c chi xen vo n i b Ph t Gio c a Ty T ng v b t c ng i no d u Ty T ng hay Ty Phng khng t s hy v ng nhi u v s ti sanh n a Ngi yn tnh lc tu i v chi u. Song song v i c t Lai L t Ma phi M Vng cn c c Ban Thi n L t Ma n a. Sau y chng ta tm hi u v cu c i v hnh tr ng c a Ngi. Ban Thi n L t Ma, tn Ty T ng l: Pan-Chenlama. Nh c i cch Ph t Gio Ty T ng l Tng Khch Ba, ng i sng l p phi Hong M o (phi M Vng), c hai t l n l Cn n Chu Ba v Kh i Chu; m i ng i u t thnh l p h th ng ring c a mnh, v i i dng H T t L c H n ( l ha thn) chuy n sinh; t c l t Lai L t Ma v Ban Thi n L t Ma, lo i t t ng Ph t s ng chuy n sinh n y ch c Ph t Gio Ty

T T ng T nh Tng

265

T ng c bi t pht tri n. T t Lai L t Ma i th 5 l A V ng La B c Tng Gia M c Thc (T ng: Gu Srikhan) n m quy n chnh tr v Tn Gio trn ton n c Ty T ng, sau khi xc l p ch quy n t i cao chnh tr Tn Gio h p nh t, t Lai L t Ma tr thnh Th Lnh c a phi m vng, th ng su t hn 3 ngn m y trm ngi Cha v kho ng hn 400.000 Tng L . Cn gio ch c a gio on thu c h th ng chuy n sinh Kh i Chu l Ban Thi n L t Ma, tuy l m t trong hai Ph t s ng l n, nhng v phng di n chnh tr , th ch n m quy n a phng m thi. Ban Thi n, c ngha l nh tr tu l n, nh Bc h c l n; L t Ma c ngha l ng i trn (Th ng nhn). Vo nm Thu n Tr th 2 (1645) i vua Th T nh Thanh, C Th y Hn, Th lnh c a Mng C Ha Th c c B cai tr V v T ng, suy tn ng i t th 4 c a Tng Khch Ba l La Tang Kh c Ti p lm Ban Thi n Bc Kh c a (Bc Kh c a l ti ng Mng C , l ti ng tn xng ng i anh ti xu t chng) v m i Tr Tr cha Trt Th p Lun B, ng th i, c t b ph n H u T ng st nh p vo qu n h t c a La Tang, l Ban Thi n i th 4 (Ba i tr c do ng i H u T ng suy tn). n Ban Thi n i th 5, Vua Thnh T nh Thanh phong hi u l: Ng ch Nh c Ni (Ertini ho c Erdeni), hm l sng s a, sng r . Ng i Ty T ng b o Ban Thi n l ha thn c a Kim Cng; ho c l ha thn c a Ph t A Di . i c a Ban Thi n qua cc i u ng Cha Trt Th p Lun B (T ng: Bkra-sis Ihum-po) thu c Nh t Khch T c, H u T ng. D i y l Php danh v nm sinh nm m t c a cc i Ban Thi n:

266 - i th 1385-1438).

T nh Tng c a Ty T ng nh t, Kh i Chu (T ng: Mkhas-rah-rge,

- i th hai, T a Lng Ti p Ngang (T ng: Bsodnauss-phyogs-glan, 1439-1504). - i th ba, n Soi Ba (T ng: Dbon-sa-pa, 15051556). - i th t, La Tang Kh c Ti p (T ng: Blo-bsachos-kyi rgyal-mtshan, 1567-1662). - i th nm, La Tng ch Ty (T ng: Blo-bsan Ya-ses, 1663-1737). - i th su, Ban Hu ch Hi (T ng: Dpal-Idan Yeses, 1738-1779). - i th b y, ng T t Ni Ma (T ng: Blo-bsan bstan-pahi ni-ma), 1781-1852). - i th tm, ng T t Vng Tu (T ng: Chos-kyigrags-pa bstan-pahi Iban-phyug, 1854-1882). - i th chn, La Tang Kh c Kinh (T ng: Blo-bas thub-bstan Chos-kyi nima, 1883-1935). - i th m i, Cung B o T phrin-las Ihum-grub, 1938- ). an (T ng: Blo-basb

M i quan h gi a Ban Thi n v t Lai L t Ma ch ng ph i hon ton t t p, nh Ban Thi n i th 9 l La Tang Kh c Kinh t ng lu t i n i a Trung Qu c, mi n t Lai L t Ma i th 13 l A V ng La B c, truy n ra t n Gia M c Thc Ng c Hao, t Ty

T T ng T nh Tng

267

T ng, La Tang Kh c Kinh m i tr v Ty T ng; nhng qua i trn ng v . Nm 1944, Ban Thi n i th 10 l Cung B o T an b a n H u T ng, ch quy n thay i. Sau khi Ty T ng b xm chi m, ton qu c tr thnh m t trong cc chnh quy n a phng c a C ng S n Trung Qu c, t Lai L t Ma i th 14 lu vong sang n , cn Ban Thi n L t Ma th gi thi dung ha v i c ng s n t by l p tr ng vi di u c a s pht tri n Ph t Gio Ty T ng t xa n nay. (Trch Ph t Quang i T i n trang 314-315). (Xem Mng T ng Ph t Gio s (Di u Chu); Th Gi i Ph t Gio Thng S Th ng Sch (Thnh Nghim; Thanh V Kh ng qu c tri u ph tuy Ty T ng k th ng; L.A. Waddell: Lhasa and its urysteries; W.W. Rockhill: The Dalai Lamas of Lhasa and their relations with the Manchu Emperors ofs China). M t i Ngi Tng Khch Ba lm c khng bi t bao nhiu vi c. Vi c u tin th k th 15 l Ngi dng nh h ng v s tu hnh c a mnh n i k t l i phi Ph t gio m do Ngi Lin Hoa Sanh truy n vo v n ch trng l y Trung Qun lm chuy n ch cho s tu hnh t th k th 7 n th k th 10. Sau Ngi Atisa (A S n ) cng t n sang Ty T ng vo th k th 11, t o ra m t nh h ng m i, l y Du Gi S a Lu n lm g c v ch trng t t c u do th c bi n hi n v phi n y i u l i v i phi tr c. B y gi dn Ty T ng ng h phi m i n y nhi u hn phi c. n th k th 15 khi Ngi Tng Khch Ba xu t hi n, Ngi n i k t c hai truy n th ng n y l i; ngha l v n dng t t ng Duy Th c c a Ngi A S n m cng khng b qun

268

T nh Tng c a Ty T ng

h c phi Trung Qun c a Ngi Lin Hoa Sanh ch trng t th k th 7. T Ngi Tng Khch Ba lm c m t vi c th hai quan tr ng hn l khai sng ra phi M Vng tr thnh T c a c truy n th ng t Lai L t Ma v Ban Thi n L t Ma. T t c ha thn c a hai truy n phi n y u l s bi n ha c a c Quan Th m B Tt; nhng m i bn u c m t cch hnh tr ring v cch i ring. Nh v y Ngi Tng Khch Ba t o d ng c m t s k t h p ng trn qu v c 2 truy n th ng y ngy nay v n cn t n t i Ty T ng v ngo i qu c. Trong n c, th chnh tr c a Trung Qu c lm cho Ban Thi n L t Ma khng th no tuyn b g hn ngoi vi c ch u s lo li c a Trung C ng c t n t i v pht tri n; trong khi ngo i qu c t nm 1959 n nay c L t Lai L t Ma ging cao ng n c chnh php v ch ngha t do cho dn t c Ty T ng. C hai u b sung cho nhau tranh u cho m t Ty T ng c t tr m t ngy mai, nh trong nh ng i t Lai L t Ma tr c y t i chnh qu hng c a h . Nh chng ta bi t Lin Hoa B tn xng c A Di Ph t lm gio ch . B phi n y c truy n vo Ty T ng t th i Ngi Lin Hoa Sanh; nhng mi n th k th 10 m i pht tri n m nh t i Ty T ng. B phi n y cng d a vo t t ng c a Ngi Long Th ni Th p Tr T B Sa Lu n v Ngi Atisa v n hnh tr theo phng php ni m Ph t n y. Nh trn trnh by, v l M t Gio c truy n vo y tr c; cho nn ng i Ty T ng c c duyn v i M t Gio. Cn nh ng tng phi khc c truy n vo sau; ho c gi t c lu tm hn; nn tng phi y

T T ng T nh Tng

269

khng c pht tri n n i b t t i Ty T ng, trong k c Thi n Tng v T nh Tng. Nm 2010 chng ti v Th ng T a Thch Nguyn T ng, Ph tr tr Tu vi n Qu ng c t i Melbourne c Chu cng nhau d ch chung m t tc ph m b ng ti ng Anh nhan l: Peaceful Death and Joyful Rebirth (Ch t An L c, Ti Sanh Hoan H ) c a i S Tulku Thondup l m t h c gi Ph t Gio Ty T ng ang d y h c t i i H c Haward Hoa K. Khng ng tc ph m n y mang n cho chng ti m t ni m h l c v bin v hy v ng cc c gi cng nh v y. B i v y l m t ti li u hi m qu c a Ph t Gio Ty T ng ni chung v c a phi C M t ni ring; c bi t l tn ng ng n c Ph t A Di v thn trung m cng nh cch chuy n di tm th c (Phowa) i r t st v i th c t v i T nh Tng c a cc n c Ph t Gio khc. Sau y chng ta i vo n i dung c a phi n y:

270

T nh Tng c a Ty T ng

T T ng T nh c a Phi C M t Ty T ng.
Ph t Gio Ty T ng g m 4 Tng Phi chnh. l: Phi Nyinmapa (phi C M t) do i S Lin Hoa Sanh Padmasambhava, ng i n n Ty T ng khai sng v truy n M t Gio cng nh Lin Hoa B t i y. Th hai l Phi Kagyupa (pha truy n kh u, S T c a phi n y l i S Tilopa, o s Du Gi ng i n; Ngi Karmapa th 17 hi n nay thu c v phi n y). Th ba l phi Sakyapa (Thch Ca, v T khai sng c a phi n y l i S Sachen Kunga Nyingpo) v th t l phi Gelugpa (phi Hong M o M vng phi gi gi i. T khai sng l i S Tng Khch Ba (1417-1478). c t Lai L t Ma th 14 v Ngi Ban Thi n L t Ma th 10 thu c v phi n y. H u h t t t c cc n c theo Ph t Gio nh Trung Hoa, Nh t B n, Ty T ng, Vi t Nam v.v th i k u khi Ph t Gio c du nh p t n hay Trung Qu c vo; cc n c n y cha chia thnh Tng Phi, m c t y u ch c tinh th n Ti u Th a c truy n vo cc n c n m pha Nam n v i Th a cng nh Kim Cng th a n m phng B c n . Sau 100 nm, 200 nm hay nh n n 500 sau m i chia ra nh ng Tng Phi r r t. V d nh Trung Hoa ph i 300 nm sau khi c truy n vo, T nh Tng m i hnh thnh th i Ngi Hu Vi n hay 400 nm sau, th i Ngi m Loan. Thi n Tng l i tr

T T ng T nh Tng

271

hn, n 520 nm th i Vua Lng V , B t Ma m i n Trung Qu c. T Thi n Tng l y tm truy n tm cho n i L c T Hu Nng v nh ng Tng Hoa Nghim, Php T ng, Lu t Tng m i hnh thnh Nhn cch truy n th a c a Ph t Gio Ty T ng cng v y. Tuy khng c nhi u Tng Phi (7 h v 21 phi) nh t i Trung Hoa hay Nh t B n; nhng m i phi nh v y c m t th ng ring mang o Ph t vo qu n chng Ph t T ; ng i xu t gia l n k t i gia t i qu hng tuy t ph quanh nm y. Trong tnh c chng ti v Th y Nguyn T ng d ch chung v i nhau quy n sch nh trnh by trn thu c v phi C M t c a i S Lin Hoa. Sch chia lm 10 chng v hai b ng ph l c. Th ng T a Nguyn T ng d ch L i Ni u v 5 chng k ti p. Cn ti d ch t chng th 6 n chng th 10 cng nh 2 ph n ph l c tng i kh quan tr ng. Chng d n nh p ni v : Ci ch t khng ph i l s ch m d t. Chng m t: i ng i qu bu. Chng hai: H p h i, th i kh c quan tr ng c a cu c i. Chng ba: Chn tnh t i th ng thong th y tnh quang minh. Chng b n: Ci Trung m Bardo. Chng nm: Chuy n k v ci Trung m Bardo. Chng su: Ti sanh khng thot kh i vng nghi p l c.

272

T nh Tng c a Ty T ng Chng b y: c Ph t V L ng Quang v ci C c

L c. Chng tm:Phng cch gip ng i s p lm chung v ng i ch t. Chng chn: Nghi th c cho ng i h p h i v ng i ch t. Chng m i: Nh ng suy ngh sau cng. Ph l c: M t vi l nghi n gi n cho ng i Ph t T khi qua i. Ph l c A: Ph l c B: L i cu i sch. Sch dy 516 trang, n t ng 5.000 cu n trong nm 2011 t i u, c, v M Chu v.v y l m t cu n sch c n nn tham kh o. Nh t l nh ng ai tu theo Php Mn T nh , c u nguy n c Ph t A Di khi th n th c v a r i kh i th xc c ti sanh v th gi i Ty Phng C c L c. Nhn t ng th th T nh c a Ty T ng do Ngi Lin Hoa Sanh mang n t th k th 7 cng l T nh do Ngi Long Th ch trng, qua tc ph m Th p Tr T B Sa Lu n. Trung Hoa, Vi t Nam, i Hn, Nh t B n v Ty T ng cng m t v T S khai sng v T nh ; nhng khi n Trung Hoa, Nh t B n, Vi t Nam v Ty T ng v.v T nh Tng t i l i pht tri n tng i khc hn v i lc m i c du nh p vo. V d nh n th cn nguyn th y, n Trung Hoa bi n thi m t ph n; n Nh t B n l i cng chi li hn, su s c hn

T T ng T nh Tng

273

ha nh p vo phong t c t p qun c a ng i Nh t. Ngay c Vi t Nam cng v y. By gi khi chng ta nghin c u n m t ci i v nh Ph t Gio Ty T ng l i c nh ng i u m Ph t Gio T nh c a nh ng n c khc cha t ng c; v d nh vi c Phowa (chuy n di tm th c) ho c tr ng thi Bardo (trung m thn) c a Ty T ng cng tng i c ch d n r rng v k hn Ph t Gio cc qu c gia khc. T t c ng i Ph t T chng ta xu t gia cng nh t i gia u bi t r ng: Ch t khng ph i l h t; m ch t ch b t u l i m t ki p s ng khc. Ki p s ng ti p theo sau lin h v i ki p qu kh , m c nhn c a ng i y t o nn. S s ng gi ng nh m t bng n i n v tm th c gi ng nh dng i n. Bng i n d u t t bao nhiu i chng n a, c m t ngy no , bng i n kia cng ph i h; nhng tuy t nhin dng i n khng bao gi m t. Tuy ta khng th y c s t n t i, hi n h u c a nh sng (v cho bng n h); nhng n u chng ta thay th m t bng n khc, th i n s sng ln. Tm th c cng y h t nh v y. Tm th c khng m t h n; ch bi n th ty theo t ng tr ng h p, t ng hon c nh m thi. Cng nh bng n kia c th sng hn ho c t i hn l do nghi p l c c a ng i y t o ra. Tr c l g v sau l g n a th cc khoa h c gia khng th ch ng minh c; nhng c Ph t hay o Ph t ch ng minh cho chng ta th y r ng khng c ci u tin v cng ch ng c ci cu i cng. V ci n y sanh ra th ci kia sanh; ci n y di t th ci kia di t. Ci n y t n t i th ci kia ph i thay i v tr; khng m t h n, ch thay i m thi. T v t nh nh t nh nh ng vi phn t , n v t l n nh t nh v tr hay nh ng v tinh t

274

T nh Tng c a Ty T ng

hon ton cng l thu c vo nh lu t nhn qu v s thnh, tr , ho i, di t m thi. Khng m t ng i no, khng m t v t g c th thot ra kh i nh ng s chi ph i y; ngo i tr k y thot ra ngoi s sanh t lun h i. Ngy nay hnh tinh n y c thu nh l i trn mn nh truy n hnh hay computer; nhng ngoi v tr n y ra, cn khng bi t bao nhiu v tr khc t n t i n a; cho nn trong kinh Hoa Nghim g i l: Trng trng duyn kh i v trng trng bi n hi n. C ngha l th gi i n y gi ng nh m t vng ho quang nhi u mu s c, y bi n o vi di u, khng m t h a s no c th v ho c di n t h t c nh ng hi n t ng ang hi n c chung quanh ta. Do v y khoa h c hay ni n v tr huy n b; nhng i v i c Ph t v cc b c i gic ng khng c ci g l huy n b c . B i v con ng i cha c kh nng hi u r h t t t c m i di n bi n m thi. Do v y i ng i r t qu bu. N u ng i ta t n d ng c t t c th i gian lm m t ci g ; ch khng ph i ch ng i nguy n r a bng m, t i sao l i n nhanh hay n ch m nh th . Con ng i a ph n khng s ng trong th c t , m ch s ng trong o v ng. i khi ng i ta c m th y l nh i chn, v thi u i v ; nhng t ai ngh n nh ng ng i khng c chn th sao? V y th chng ta qu h nh phc r i, cn ph i i h i ci g hn th n a? V s i h i cho t d c y n khng c cu i cng. T tnh yu, s c p, c a c i cho n a v , danh ti ng, l i d ng ci no n cng ch ng c i m d ng. V y th con ng i c n ph i lm ch n, ph i t d ng n l i; ch khng ph i cho n ko mnh theo. V tm mnh l ch , ch khng ph i s sai khi n l ch . N u hi u c v t ch nh

T T ng T nh Tng

275

v y th ta s l ta trong bao i. B ng ng c l i, ta khng ph i l ta, v ci ta y b bi n th r i. Nhng ai sinh ra trong i n y r i cng ph i ch t c . u c ai mi l i v i cu c i n y u, d u 100 nm hay hn th n a; cng s c m t ngy tn c a cu c s ng; nhng m y ai lo chu n b cho m t s ra i c an n. a ph n con ng i ch mu n ko di s s ng b ng thu c men; nhng khng ai lo cho v n tinh th n c a mnh nhi u nh lo cho v n v t ch t y. M t m c i, ng i ta lo tr c c nm; nhng m t s ch t, quan tr ng l m c a m t i ng i; nhng c c m y ng i t chm sc k cng cho cu c s ng tm linh y? Do v y i v i s s ng quan tr ng nh th no, th s ch t n cng nh th y. V ng sau s ch t, cn nhi u v n quan tr ng hn nhi u. Thng th ng con ng i lm ch m t t m thn v m t tm th c; nhng gi a tr ng thi c a s s ng v s ch t g m c 3 giai o n. l ti n m thn, trung m thn v h u m thn. B i v Ph t Gio Ty T ng ch tr ng v vi c ti sinh; nn gio l n y h phn tch, theo di r t k cng cho giai o n i u thai c a m t hnh gi tu theo php mn ni m Ph t. T t c nh ng g chng ta g t hi ngy hm nay u l do nguyn nhn c a chng ta gy ra trong bao nhiu i tr c. Nhn qu n y an xen v i nhau nh m c c i; n khng n thu n nh chng ta ni m t v i m t l hai c. c con s 2 y, theo nhn qu , c nhi u y u t nhn duyn v hnh nghi p quy t nh l y. D nhin chng ta c th lm ch v n m nh c a mnh; nhng y u t nhn duyn sanh lun i km t o nn thu n duyn hay ngh ch c nh cng l i u m t ai l ng

276

T nh Tng c a Ty T ng

c. Do v y s l bi c u nguy n, cng d ng, b th, lm ph c, t o ra cng c, khuyn ng i ni m Ph t, pht tm B r i h i h ng nh ng ph c bu y v v i php gi i chng sanh. Nh tm i t y m c th chuy n nghi p c. Trong chng 5 c a quy n sch n y c nh ng cu chuy n k v thn trung m; nhng c lin h v i thn ti n m r t l hay. D nhin nhi u dn t c, nhi u qu c gia u c nh ng hi n t ng nh v y; nhng y Ty T ng h m t r rng hn v y l m t v d . Chuy n k r ng: C ng i sau khi t t th 10 ti ng ng h nhng sau c s ng d y v ng i y k l i t t c m i chuy n x y ra tr c, trong v sau khi ng i y t t hi. V d nh ng i y khng ngh r ng mnh ang ch t; nhng t i sao l i c nhi u ng i vy quanh v ng i y c m th y m t lin l c v i nh ng ng i chung quanh, r i tm th c bay b ng qua nh ng ni phn xt; nhng t nhin tm ng i y khng b ku vo tra kh o nh nh ng ng i kia, m b o hy ch . Sau m t th i gian ch i th c v phn quan b o r ng: Cha n phin ngi; nn tr l i v i xc c. V sau cc v i S chuyn lo cho nh ng ng i tr ng thi ti n v trung m thn gi i thch r ng: S d c vi c nh v y; v l ci th , thn nhn, b con b n b th y ng i thn trong gia nh m t qu nhanh, qu tr ; nn lm ph c, b th, cng d ng v.v nh v y m ng i kia c s ng tr l i. Vi c n y n u gi i thch vi c ph c c cn c theo kinh a T ng th cng c th ch ng minh c. Trong kinh d y r ng: N u m t ng i ch t m trn th gian c ng i lm ph c, b th, cng d ng th ng i

T T ng T nh Tng

277

ch t s h ng c m t ph n b y. Nh v y s lm ph c cho ng i m t khng ph i l khng c tc d ng; nhng ng i s ng l i h ng c nhi u hn v ng i ch t ch h ng c m t ph n nh . N u gi i thch theo hi n t ng c a s v t th chng ta cng c th ch ng minh c. V d nh chng ta t o nn m thanh t hai bn tay, th tai ta s nghe ti ng ng t xa d i ng c l i. m thanh d i ng c l i y ty theo s c c a ta t o ra m nh bao nhiu c p ng l i. V y th vi c t o ph c l m t hnh ng c th , n cng c k t qu nh t nh nh nng l c c a ng i c u nguy n, s ch thnh, s gia tr v.v V v y v i S Tulku Thondrup, tc gi c a quy n sch n y nh ngha v ph c c nh sau: N u c ai n Cha t m t nn nhang, dng Ph t m t cnh hoa ti, nh l Ph t m t l y ch thnh, sm h i nh ng t i l i gy ra t v l ng ki p. Cng d ng ti n c a vo Cha cha xy d ng v b o tr ngi Tam B o. Nhi u nh dn Ty T ng cn cng tr u, tru vo Cha ho c gi ng i no giu c cng s ti n l n lm tr ng h c, xy ng s, c u c ng, lm nh ng vi c t thi n v.v t t c nh ng hnh ng cng gi ng nh l nh ng gi t n c ma t trn khng trung ri xu ng m t t; n c y s t l i ni ao h , r i ch y ra su i, ra r ch, ra sng. T nh ng con sng nh , n c n y s ch y vo bi n c i dng kia. Ch khi no trong bi n c khng cn n c n a th gi t n c ban u m i khng c n thi t v khng cn c gi tr n a. Nh v y ph c v c l nh ng vi c r t c n thi t i v i chng ta, ngay c ng i t i gia hay xu t gia. B i v n l nh ng dng n c lun lu trong cu c i, trong nhn

278

T nh Tng c a Ty T ng y hay kia; ci

th , gip ta t n t i v pht tri n n y ho c ci khc.

Trong chng th tm v th chn c a quy n sch n y tc gi cng h ng d n r t t m v cch chu n b cho ng i s p ra i nh th no. V d nh ph i m i ch Tng, Ph t T n tr ni m nh quy y cho ng i b nh, gi ng php cho ng i b nh nghe. Trnh ni nh ng vi c d , x u c a ng i b nh, e r ng h s bu n v nn nh c nh nh ng chuy n vui trong qu kh th n th c c a ng i s p lm chung c th sanh v th gi i cao hn, nh t l nng theo s c u nguy n v cu Ph t hi u Nam M A Di . i u c bi t m tc gi sch n y lu l: Nh ng ai khng thn thi n v i ng i s p lm chung, v d nh lc bnh sanh hay ci nhau, th h n, ght b v.v th khi s p lm chung khng nn g n k ; n u nh ng i kia n g n an i v v , thay v ng i y ang chu n b nh p vo c nh gi i cao hn; khi n cho ng i s p lm chung y nh l i chuy n xa, khi n cho tm h gi n d , sn h n. T y h s i vo ba ng d . y l kinh nghi m b n thn c a v Tulku n y cng nh c a Ph t Gio Ty T ng, chng ta c n quan tm v th c hnh theo. Sau khi t t th , t c l thn h u m. i u n y Ph t Gio Ty T ng cng ch cho chng ta nhi u vi c c n thi t t m , r rng hn. a ph n khi chng ta g p m t ng i m t, tr ng thi c a m i ng i l bu n thng, s u no, khc lc th m thng; nhng vi c n y ch ng c ch l i g v i ng i m t. Do v y hy bnh tnh v sau khi ng i y t t th r i, ng i s ng c n t nh t l 8 ti ng ng h h ni m, tr t ng danh hi u c a c Ph t A Di , ng th i y cng l th i gian th n th c c a

T T ng T nh Tng

279

ng i m t ra kh i thn ng u n n y. Theo s ch d n c a v i S n y th nh ng ng i n h ni m cng nh thn nhn ch nn ng hai bn gi ng b nh h ni m; tuy t nhin khng nn ng pha d i hai bn chn. V ph n d i c a c th l ni th n th c xu t ra. N u chng ta ng c th lm c n tr tm th c kia i u thai. Ph n pha trn u gi ng c a ng i ch t dnh cho vi c thi t tr hnh t ng Ph t, B Tt v cng l ni cho v o S gi ng php v th ng cho ng i m t y nghe v y cng l th i gian lm l Phowa (chuy n di tm th c c a ng i m t). i u c bi t hn n a l thn nhn hay b t k ai , khng nn s m vo ph n bn d i c th c a ng i m t. V chnh lc n y h v n cn luy n ti c th xc v nh t l nh ng ni nh y c m. Do v y nh ng ng i cn s ng nn lu v n n y. Nghi Phowa (chuy n di tm th c) dng cho nh ng v Ph t T thu n thnh v cc i S n lo tang l . Nghi n y n m ph n ph l c c a quy n sch. Qu v c th c tham c u. y l m t nghi l ch c Ph t Gio Ty T ng th c hi n; cn a ph n cc x Ph t Gio khc khng lm. Nhng vi c chuy n di tm th c n y khng nh t thi t th c hi n i v i ng i qu c , m ng i cn s ng v n c th th c hi n c. u tin v i S c nh ng bi th n ch c bi t v b t n, t y u cng nh gi ng php cho ng i ch t nghe. V y ng vai tr trung gian gi a c Ph t A Di v ng i qu c . Do v y v o S ng m t vai tr quan tr ng trong vi c h ng d n tm th c c a ng i ch t i theo nh sng chi u r i c a c Ph t A Di c vng sanh.

280

T nh Tng c a Ty T ng

Ng i Nh t b t k Tng Phi no, lc nh p li m h c m t nghi l l c t tc ni ng i n y by gi c xu t gia theo Ph t. C l y l quan ni m chung c a Ph t Gio Nh t B n l ch c n tu m t i th thnh Ph t; nn Tng Phi no cng ch trng gi ng nh v y. y cng l m t l nghi khc, m ch c Ph t Gio Nh t B n c hnh lc t n li m; cn cc n c Ph t Gio khc trn th gi i khng th c hi n. B n Tn l m t v Ph t, i khi l m t v B Tt, i khi l m t v i S v i khi l chnh mnh n a. y l hnh th c c u nguy n theo M t Gio. Ch c Ph t Gio Ty T ng m i c; ch nh ng n c khc theo Ph t Gio trn th gi i khng hnh tr v khng ch trng. Ring ph n c u nguy n c vng sanh th Ph t Gio Ty T ng cng khc hn Ph t Gio Nh t B n, Trung Qu c hay Vi t Nam. H ch trng ph i c b n i u ki n cn b n sau y: i u th nh t l ni m Ph t v qun t ng. a ph n cch ni m Ph t thnh ti ng nh c a Trung Hoa v Vi t Nam cho ng i ang n m trong tr ng thi lm sng th t c nu ln v n qun t ng; ch thu n ni m danh hi u A Di Ph t trong nhi u l n v nhi u gi lin t c. Nhng Ph t Gio Ty T ng h ng d n cho chng ta trong khi ni m danh hi u c Ph t A Di hy qun t ng c nh gi i C c L c gi ng nh trong kinh A Di di n t . V d nh ni c nh ng hao sen l n nh bnh xe. Hoa sen xanh phng ra nh sng xanh, hoa sen phng ra nh sng , hoa sen tr ng phng ra nh sng tr ng Trong ao l i c n c 8 cng c; c chim ni php; c gi th i, linh reo T t c u do cng c v b n nguy n c a c Ph t A Di ha hi n ra v thnh t u c nh

T T ng T nh Tng

281

v y. Khi ta qun t ng c nh gi i C c L c c a c Ph t A Di , mi ng ta ni m Ph t v h i h ng h ng v ng i m t th ng i m t cng th nh n c nh ng g chng ta h ng n h . i u n y c th gi i thch v hi n t ng v t l v tm l nh sau: Ng i ch t ang n m cng gi ng nh m t ci cy v th c ang tr ng trong m t phng t i, khng c nh sng chen vo c; nhng khi cy m ch i n y l c ra hoa, h u h t cy no cng h ng ra nh sng ti p nh n nh sng c a m t tr i t o thnh di p l c t , nui s ng cho cy. y cu Ph t hi u cng v y. Trong cu n y hm ch a nh sng v l ng c a c Ph t A Di soi r i kh p m i phng v bin qu c . Do v y m t bn c c m th bn kia s c ng. Ng i n m s c th thi nh nhng qua ng i tr ni m v ng i c ni m cng nh oai l c c a cu Ph t hi u Nam M A Di Ph t. V i u ki n tm l trong gi pht m t m t m t cn y, tm th c c a ng i ch t r t c n, h r t c n ng i thn n an i ni m Ph t tr ni m cho h ; v trong giy pht y h khng th t m t mnh mnh lm c. Nh v y c ng i s ng v ng i ch t u giao ha v i nhau qua m t m c ch l mang tm th c c a ng i kia v th gi i gi i thot sanh t lun h i. Vi c th hai l tu t o nh ng ph c c. i v i Ph t Gio Ty T ng vi c n y r t quan tr ng. V nh ng i cn s ng th c hi n nh ng vi c ph c c nh c k bn trn th tm th c c a ng i m t s i u thai m t ni ch n cao hn th ng l . N u trong gia nh thi u ng i lm vi c n y th hng linh s qu nh hiu, nh t l nh ng c h n khng c ng i thn cng

282

T nh Tng c a Ty T ng

qu y, qu cn ng thng hn nhi u. Qu v y khi cn s ng nn lo tu t o nh ng ph c c, n khi lm chung t m i ng i c s n m t t v n li ng r i. i u th ba t c l pht B tm. Theo c a Th y c a Ngi Tulku Thondrup th cho r ng i u ki n th ba n y c cng c m khng cng khng sao. V vi c pht tm B khi cn s ng s l l i mn d n tm th c y cho n khi i u thai; nhng n u c th v n t t hn l khhg t o nn t o nhn duyn th th ng n y v i ch Ph t v ch v B Tt. i u th t v cng l i u cu i cng. l h i h ng t t c nh ng ph c bu y ln m i phng ch Ph t tm th c c a ng i m t c tr ng th a cng c. M i nghe n vi c n y nh ng ng i khng quen s ng v i ni m tin Tn Gio kh ch p nh n; nhng nh ng ai v ang hay s th c t p l i h i h ng n y th c m th y an l c hn, h nh phc hn. V d : Ti c may cho ng i y m t chi c o m i hay ti c gip cho m t lng ng i ngho v.v u tin l tm ti vui v ni m vui y khng ch m d t t i . Ni m vui y c ko di mi cho n khi ti th c hi n c vi c may chi c o m i n cho ng i kia v khi no ti lm c vi c b th xong, th tm ti m i khng y ny. Nh v y ng i nh n chi c o hay nh n c a b th kia d u c n m trong tr ng thi trng i hay tr ng thi ng u nhin cng u c l i l c nh th ng. V k t qu l m t ni m vui, m h i h ng chnh l nh m n nh ng i t ng mnh mu n t n.

T T ng T nh Tng

283

Trn y l nh ng i m chnh y u c a Ph t Gio T nh Ty T ng i v i v n sanh t . D nhin trong sch n y cn h ng d n nhi u i u c n thi t cho chng ta khi g p tr ng h p m t ng i thn, m t ng i b n o s p ra i, m chng ta c th nghi m v i t thn qua vi c truy n t gio l b i nh ng v i S i tr c th c hai u c l i l c v cng. Khi c ng i s ng l n ng i ch t m c c m t i m chung no , ch ng khc no hai ng i cng khing chung trn vai m t v t,cng nhau ti n b c, r i cng nhau th o lu n, chia x , ngh ngi hay ti p t c v.v th m c ch t i khng ph i l v n xa xi n a, m ngay c d u cho m c ch y c xa bao nhiu, th c Ph t A Di cng c th ha ra ha thnh cho nh ng chng sanh n y ngh ngi t i . Sau khi ngh r i, c hai ng i s i n b o s qua vi c khuy n t n, khch l , ch b o c a chnh c Ph t A Di v hai v tr th l B Tt Quan Th m v i Th Ch. Nh v y pha bn trn c nh sng V L ng Quang c a c Ph t V L ng Th chi u n ti p d n, bn c nh c Quan Th m v Th Ch cng em trng phan b o ci n nghinh ti p ng i s p vng sanh v bn sau cng nh bn d i mnh c nh ng thi n h u tr th c v nh ng ng i thn quen h ni m ti n a tm th c c a ng i m i la tr n v c nh gi i Ty Phng C c L c c a c Ph t A Di th cn g hay hn n a ! Ph n ti p theo, chng ti xin trch nguyn chng th 7 trong quy n sch Ch t An L c, Ti Sanh Hoan H do chng ti d ch t ti ng Anh sang ti ng Vi t v c Ph t V L ng Quang cng nh ci C c L c qua ci nhn c a T nh Tng Ty T ng.

284

T nh Tng c a Ty T ng

M t ni m tin tuy t i vo c Ph t V L ng Quang Ch c ch n ti sanh v C c L c M t tm th c gic ng v i ph m ch t Ph t B t c ni u cng chiu c m T nh . V tr quan Ph t Gio ch r m t s l ng to l n khng th ngh bn v h th ng th gi i bn ngoi qu t c a chng ta. Th gi i v tr bn ngoi , ngoi c su vng lun h i, ni m t n t i nhi u ci T nh khng tnh h t c, ko di trong m i phng c a v tr (g m 8 h ng chung quanh, bn trn v bn d i). Nh ng c nh gi i trong s ch n y l nh ng ni ch n c ng c a nh ng chng sanh tnh th c ti n b , k c nh ng c Ph t c a nh ng ci Tr i v nh ng v i B Tt. Trong v s ci T nh , ph n nhi u l c bi t quan tr ng bao g m nh ng ci T nh c a nh ng v nh T L Gi Na, Kim Cng Tt a, B ch Y Quan Th m, Qun Th m B Tt, Di L c v o S Lin Hoa Sanh. Th gi i C c L c l ci T nh c bi t n nhi u nh t, n m v h ng Ty, ngoi r t nhi u v tr khc. Th gi i l t ng y l tr x c a c Ph t V L ng Quang (A Di ); Ngi gio ha v s ng i tm c u n gic ng , g m nhi u hnh gi v nh ng t khc. B i v nh quang minh c a ton thn Ngi ng kh p t t c cc ci T nh Ph t ch ng c g ngn ng i; tn c a Ngi ti ng Sanskrit g i l Amitabha. Ngha l V L ng Quang.

T T ng T nh Tng

285

c Ph t A Di l trung tm i m c a nhi u truy n th ng tin t ng vo ci T nh c a Ph t Gio nh cc dn t c Trung Hoa, i Hn, Nh t B n v Vi t Nam. Ty T ng, ci C c L c l i t ng mong m i c u nguy n, qun chi u v Thi n nh; c bi t, trong nghi l cho ng i ch t. Trong nhi u kinh i n, c Ph t l ch s Thch Ca Mu Ni xc nh n m t cch ch c th t r ng: y l m t ci T nh d dng nh t c ti sanh v , c nhi u ni m h l c v l ni c nhi u nng l c h ng d n n s gic ng . Ai sanh v th gi i C c L c r i th s c hon ton gic ng , trong m t i s ng sau cng. B i v ch t l ng c a ci T nh c gia tr b i c Ph t V L ng Quang (A Di ) cng nh ph c c c a nh ng ng i c sanh v . Kh i nguyn c a truy n th ng T nh . a ph n nh ng kinh i n c a Ph t Gio l nh ng ngu n g c cn b n c a nh ng truy n th ng v ci Ph t T nh . C kinh (c ng v i nh ng l i gio hu n) v Th n Ch (gio l Kim Cang Th a) bao g m c danh hi u cng nh c nhi u kinh ghi l i v T nh ; nhng c Ph t Thch Ca ch cho chng ta ch nhi u hn m t v ci C c L c c a c Ph t A Di trong s s ng ng v nh ng chi ti t tuy t v i. Hai kinh i Th a quan tr ng c tnh cch c th c bi t n nh l kinh i B n A Di v kinh Ti u B n A Di . Nh ng l i d y n y c ni b i c Ph t nh ng ni sau: Ngi d y kinh i B n A Di t i nh Gridhakuta (Linh Th u Sn) g n thnh Rajagriha (Vng X) (ngy nay l Rajgir thu c Ti u Bang Bihar, B c n

286

T nh Tng c a Ty T ng

cho Ngi Ananda (A Nan) v Ngi Ajita (A Thuy t Th ) cng nh s ng t p h p thu c nh ng ng i t khc. Ngi d y kinh Ti u B n A Di t i Jeta Grove (C p C c Vin) (ngy nay thu c n c X V , Ti u bang Uttar Pradesh, n ) cho Ngi X L i Ph t v s ng t c a Ngi. Hai kinh n y xu t hi n trong nhi u b n d ch k c ti ng Trung Hoa (k t th k th 3 sau Ty l ch) i Hn v Nh t B n (k t th k th 7, ring Vi t Nam b n ch Hn xu t hi n c l vo th k th 4 v cc i d ch gi Ty T ng d ch vo th k th 9). Chng n y l y ph n cn b n chnh c a b n d ch ti ng Ty T ng, ng th i cng c m t vi ti li u cng nh nh ng bnh lu n khc n a. Ba nt ring bi t v ci T nh Nh chng ta r l c Ph t V L ng Th (A Di ) v ci gi i C c L c c a Ngi nh c thu t l i trong quy n sch n y thu c v ng thn c a m t trong ba nt c th ho c l thn th c a Ph t qu . u tin l thn t i h u (Php thn), n khng c hnh t ng, ton l Ph t qu t nhin, c nhn nh n v i tnh ch t th c t c a chnh n. y l thu c v tr ng thi tuy t i c a s qu ng i v r ng khng, t t i kh p ni, c th v c c h n. Th hai l bo thn, n tr ng thi khng ph i nh nguyn v ng nh t tnh. y l ci T nh v i hnh th c c a thn th , trong sng v khng th phn ly v i

T T ng T nh Tng

287

chnh tr tu c a Ph t. N r ng ri, vnh vi n, ch ng h thay i v ni m an l c v h n. Ci T nh t i h u v ci T nh an l c c th ch g p b i nh ng ai gic ng . Nt ring bi t th ba c a Ph t qu l ng Thn. y l m t hnh th c v t l nh c Thch Ca Mu Ni v nh ng v Ph t khc c ha thn trong ci ng i c a chng ta. Ci T nh c a ng (ha) thn l hnh th tng i, m c th nh n ra b i nh ng chng sanh bnh th ng hay c tnh cch th t c gi ng nh chng ta, n u chng ta ch a nhm nh ng hnh vi ph c c. N u chng ta c sanh vo m t trong nh ng s hoan h , ha bnh ci ha thn T nh th chng ta s ti n ln t c tr tu c a chng ta v s n t n ci T nh tuy t i. Nh ti (tc gi Tulku Thondrup) nh n m nh nhi u l n v s nh n bi t v kinh nghi m c a chng ta c khc nhau trong giai o n c a cu c s ng, c bi t vo th i i m lm chung, l k t qu c a s hi u bi t thu c v thi quen m chng ta pht sinh v c c m r su vo trong dng ch y tm th c c a chng ta trong qu kh . N u tm th c c a b n c t chy v quay vo nung t nh ng nguyn nhn c a s gi n d , sn h n v s nh n bi t ch ng lnh, r i th nh ng s xu t hi n v kinh nghi m c a cu c s ng cng nh c bi t v i s ng tng lai c a chng ta s khi d y trong chng ta v th gi i c a a ng c. N u tm th c c a chng ta c gieo tr ng b i s ha bnh, an l c v mang t t ng cng nh nh ng hnh ng t t v n u

288

T nh Tng c a Ty T ng

chng ta vui v i s nh n bi t thi n, gi ng nh hnh th c v s c m nh n v th gi i C c L c, r i th gi i y s khi d y ni ch n m chng ta s ti sanh, c th l th gi i t t p c a s ha bnh v an l c, gi ng nh ci C c L c v y. Tiu i m chnh c a s luy n t p c t ng thu t trong quy n sch n y l s ti sanh hnh th c ha thn c a ci C c L c. R t d dng sanh v hn l m t vi ci T nh khc, b i do l i th nguy n su r ng c a c Ph t V L ng Quang (A Di ) mang n cho t t c chng sanh trong c nh gi i C c L c c a Ngi v gip cho h t thnh s gic ng . Nng l c l i nguy n c a c Ph t . Trong kinh i B n A Di k v s gi i C c L c nh th no ? tch v c nh

Vo m t thu xa xa c m t v T Kheo tn l Dharmakare (Php T ng), Ngi c th k tr thnh c Ph t A Di Pht B tm v l p l i th nguy n tr c v Th y c a Ngi. l Ph t Lokeshvara (Th T T i) m Ngi s ph ng s cho t t c chng sanh. vo th i gian y Ngi Php T ng c nm mi m t l i nguy n (ti ng Sanskrit c 46 l i nguy n v c d ch ra ti ng Trung Hoa v ti ng Vi t 48 l i nguy n) h a d n d t nh ng chng sanh sanh v ci T nh c a Ngi. D i y l nm l i nguy n cho chng ta m t ni m v l i th nguy n t nhin y cng nh ci T nh c a Ngi.

T T ng T nh Tng

289

l i nguy n u tin, Ngi Php T ng nguy n khng thnh qu v Ph t, n u m t vi chng sanh vo n c c a Ngi m v n cn au kh b i ng A Tu La, sc sanh, ng qu hay c nh gi i a ng c. Nh v y th d ngay t khi m t chng sanh trong a ng c sanh v th gi i C c L c, th t t c s kh au c a chng sanh a ng c y s d ng l i v ng i y s tr thnh chng sanh h nh phc c a ci T nh (xin nh c l i r ng s khc bi t gi a chng sanh ci th p v chng sanh ci T nh h s th y v c m th y nh th no v i t ng c a s hi u bi t c khi d y b i tm th c). l i nguy n th hai c a Ngi, Ngi pht nguy n r ng s khng thnh Ph t cho n khi no m t t c nh ng chng sanh sanh v ci T nh c a Ngi th s c bi t hn nh ng ni khc ci ng i v ch Thin. Ngi mu n ni r ng ci T nh c a Ngi hon ton tr ng s ch, nhng cng c nh ng ch t l ng tng t t t p nh ci ng i v ci ch Thin. l i nguy n th m i chn c a Ngi, Ngi pht nguy n r ng, s khng thnh Ph t qu cho n khi no t t c nh ng ai mong m i c ti sanh vo ci T nh c a Ngi v ai th c hnh ni m danh hi u c a Ngi cng nh h i h ng cng c cho vi c vng sanh, trn th c t s c sanh v ci T nh . C u nguy n cho i u n y ngay c n u ng i y l p l i s suy ngh sanh v th gi i T nh c a ta ch trong 10 l n, m ng i y ch ng h ph m nm t i v gin hay b t tn ni Ph t Php. Nh ng i u ki n n y ch ng ch n l a c c Ph t; n u nh ng chng sanh y khng m ra cnh c a t gi i

290

T nh Tng c a Ty T ng ra l nh v t h ln ng ng ng ng

thot, th c Ph t cng khng th c.

l i nguy n th ba mi, Ngi pht nguy n r s ch ng ngi chnh gic cho n khi no nh chng sanh c a ci T nh trong tng lai ch ng nh c kh i c nh kh m cn c ti s n v i ph m l tinh th n nh l tr tu khng gi i h n v lng t tin.

Nh ng l i nguy n c a c Ph t A Di c th hi n th t l m nh m . Th nhng ch ring nh ng l i nguy n khng th h a cho chng ta sanh v ci T nh n y. Chng ta ph i th c hi n b n ph n c a chng ta, chng ta ph i ch c r ng ng ng kn nh ng c h i, do s ph m ng tr ng t i hay ch ng tin ni gio php v chng ta ph i m ra con ng i n ci T nh v i b n nguyn nhn c a s sanh v th gi i C c L c n y. (Xem l i ph n pha tr c r vi c n y). Nng l c c a danh hi u Ph t . c Ph t A Di l p l i th nguy n s d n d t t t c nh ng ai ni m danh hi u c a Ngi c u v T nh . Tn c a Ngi tr thnh cnh c a xuyn su t m chng ta c th quan st c c Ph t V L ng Quang v ci C c L c c a Ngi. Ph t Gio i Th a d y cho chng ta th c c m i v t nh l hnh t ng, m thanh v nh ng kinh nghi m c a s gic ng . Tuy nhin n c m c tiu n y chng ta c n ph i i vo ngang qua cnh c a quan y u y nh th no l hnh nh c a m t v Ph t, s c m gic ha bnh hay m thanh v i tnh ch t t t p. M t cnh c a nh v y chnh l h ng danh A Di ; i u

T T ng T nh Tng

291

m chnh Ngi gia h gip chng ta n c v i Ngi v c th t Ngi s n v i chng ta. H ng danh c a c Ph t A Di l s hi n h u trong t ng m i pht giy nh tr tu , lng t bi v nng l c. Trong t ng kho nh kh c chng ta s tr thnh ni m v danh hi u Ngi, Ngi lc no cng trong ta v ang v i ta. Nh v y n u chng ta t p trung t t ng vo cng nh n i k t danh hi u c a Ngi m t i m v v i s h t lng tin t ng, chng ta b t u c m nh n trong bi n gic ng c ch t l ng y. S quy y v s tin t ng c Ph t s nh m t bng hoa ang n t nhin. Ch ng bao lu chng ta s khng tm c ni no ch a s hi u bi t b t thi n v s c m nh n gi ng nh s phi n no d c v ng, si m v s ch p tr c. Gi ng nh chng ta s tr thnh m t ci l ch a y nng l c c a ch Ph t. Chng ta s ph ng s cho ng i khc c tnh cch t pht. B t c i u g m chng ta th y, nghe cng nh c m nh n s tr i d y trong s hi n h u y. S ti sanh v c nh gi i C c L c kia nh l m t b c ti p theo t nhin. R i s t thnh Ph t qu l m c ch cu i cng, ni m tr tu t n c. N u s gia h tr thnh t t ng v hi th c a chng ta cng nh s quy knh v nh ng l nghi th ngay c trong khi chng ta nh n bi t c nh ng hnh nh thng th ng, tm th c hay c m gic ngay c khi chng ta s ng, ch t nh th no; ho c thn trung m chng ta s lun lun c ti p c n v i c Ph t xuyn qua danh hi u c a Ngi. y l m t nng l c c th m b n c th g i tn hay ni m tn Ngi khi c u nguy n b ng ngn ng

292

T nh Tng c a Ty T ng

nguyn th y b ng ti ng Sanskrit ho c trong m t ngn ng no m c gia tr b i nhi u b c gic ng , nh ti ng Sanskrit v Ty T ng. Nhng n u s c u nguy n b ng chnh ngn ng c a b n th r t l linh ng cho b n. Nn x d ng ngn ng c a b n, b i v vi c quan tr ng l m c a tm h n v i s quy knh Ngi cng nh pht tri n s tin c y vo Ngi. Chng ta nn ni m h ng danh gia h c a c Ph t V L ng Quang cng nhi u cng t t. Ci T nh nh th no ? Ha thn c a th gi i C c L c c th hi n ra trong nhi u cch gi ng nh so v i nh ng tnh cch cao nh t c a loi ng i v c nh gi i ch Thin. Nh v y th c th so snh r ng nh ng chng sanh sanh v ni kia s gi ng nh ng hnh dng c a nh ng chng sanh loi ng i v ch Thin ? Tuy r ng ci T nh ha thn th hi n nh l m t i t ng c a khi ni m nh nguyn cng v i s c m nh n. N th c s m ra v i s m c a v nh ng nng l ng t t p. y l m t c nh gi i c a ch Thin, t a l c ni b u tr i trn h khng (khng ph i n m trong bi n hay trn qu t) v ch a y nh ng v t th qu gi. Nhi m v c a th gi i kia v i m t v Thnh v chia ra t ng b c gi a cc v Th y v t c a Ngi. T t c nh ng chng sanh y sanh vo c ci T nh n y u l t v trong s nh ng t n y l i c cc v B Tt, h ph ng s cho k khc nh l m t v Th y.

T T ng T nh Tng

293

Ci C c L c th gi i gi ng nh c nh gi i c a con ng i v ch Thin c c u trc theo l i l p th , ring bi t c a kch th c v kho ng cch cng nh trong vng th i gian tng i. Tuy nhin khng ph i l s kh au c a con ng i nh s kh v sanh, gi, b nh v ch t. L i cng ch ng c ci kh c a ch Thin, ph i ch t v ri vo l i c nh gi i th p hn. gi i thch t i sao c g i l C c L c y thn t ng chng sanh khng kh au. Ni y cng khng c ci kh v tinh th n. Ni cng khng th tnh m c nguyn do c a h nh phc. Do v y t i sao g i ni n y l C nh Gi i C c L c. t ai ci C c L c th m m m i v b ng ph ng gi ng nh nh ng bn tay c a tr th. Khng c gi i h n, ti tr , mt m nhu nhuy n v r t d ch u khi s vo, khng c gai s i hay i d c. Ci y thanh t nh, an bnh, vui v v khng nhi m. N c c u t o b i b n ch t bu (vng, b c, lu ly, pha l, trn chu, xa c , m no) v c trang s c b i nh ng ch t b ng vng cc l i i th t trang nghim, v i, l ng l ng, b t nhi m v ch ng kh ho. Ci y c chi u sng b i nh ng mu s c v nh ng tia nh sng. Trong ci gi i thanh t nh n y c v s v Ph t T nh khc hi n ra gi ng nh s tng ph n l i trn m t nh ng t m knh sng r . Chng sanh c th nhn th y s tng ph n c a cc ci T nh gi ng nh l b n ang xem m t l c a khc trn truy n hnh trong phng c a b n. Ci T nh n y khng c bng t i hay nh ng ni non th ng tnh, nhng l i c trang s c v i nhi u lo i ni non b ng ph ng c a nh ng lo i qu trn nh v d i chn ni. y nh ng ng n ni y c trang s c b i s ch t ch ng nh ng ng c th ch qu gi, nh ng

294

T nh Tng c a Ty T ng

lo i ng c ng v nh ng hang ng b ng c m th ch hi m c cng nh nh ng cn nh c lm b ng nh ng cy nh tuy t p. Nh ng hng cy tuy t di u y nhi u mu s c v c trang tr lm phong c nh. Ni c lo i cy c t o nn b i m t, hai hay ba lo i v t th qu hi m. Nhi u lo i cy khc c t o nn b i b y lo i qu nh: R cy b ng vng rng, nh ng thn cy b ng b c, nhnh cy b ng lu ly pha l, l cy mu h phch, cnh hoa mu h ng ng c, bng hoa mu trn chu v tri cy mu ng c th ch. Nh ng cy n y m m m i v d u dng khi va ch m n, mi hng ng t ngo t a r ng n m i ni. m thanh trong tr o c chuy n i khi b gi lay ng. Ci T nh c trang s c b i nh ng hng ro ch n chung quanh v bn trn c ao, n c ch y, sng su i; ni nhi u chng sanh chi a trong s an l c tho i mi. Nh ng b c th m tho i mi c lm b ng nh ng lo i qu bu d n b n n ni khe su i ang ch y v h kia ch a y n c cng c. M t t c t o nn b i nh ng ng c th ch qu hi m c ph ln m t l p ct vng. Ao y cng y n c v i y tm cng c l: Trong s ch, mt m , sng s a, h o h ng, m m m i, trong su t, kh e kho n cho cu ng c , lnh m nh cho bao t . Nh ng hoa sen ci n y chi u sng, hng thm bay kh p b u tr i cng nh trn m t n c. Nhi t c a n c y thay i ty theo c mu n c a b n. N c sng ch y v i hng trm hng ngn nh ng hnh nh m thanh m m nh c c a ci Tr i ch ng th so snh c. B h v nh ng dng sng y y d y nh ng hng thm lan t a bao ph . Nh ng con

T T ng T nh Tng

295

sng ch n ng m nh v nh ng ti ng ni php vang l ng ni b n c ng . Nh ng con chim y c bi n ha b i c Ph t ci T nh . Gi ng nh ni sng v hnh dng c a n c n y cng v i nh ng con chim y u l do s bi n ha c a c Ph t, chng cng chnh l Ngi. Hn th n a; chng cn l ngu n g c c a s ha bnh, an l c, tr tu v gic ng ; ch ng ph i l nguyn nhn c a s h n t p, ch p th , tham lam hay sn h n. Gi ng nh ng i ci gi i bnh th ng th th ng nghe chim ht v ci T nh b n s c nghe chim ht v i ti ng c a Php m. Tuy nhin n u b n thch s yn tnh th nh ng g m b n mu n nghe s ch n thu n l m thanh c a s yn tnh. T t c nh ng bng hoa u c t o nn b i nh ng v t th gi tr trong nh ng mu s c khc th ng. Chng th ng l n b ng m t n a, m t hay 10 do tu n (m t do tu n b ng 4.000 t m). T nh ng hoa y phng ra v s nh sng mu vng. Trong m i tia sng y c v s ha Ph t hi n ra. S xu t hi n c a ch Ph t y d y kh p cc th gi i ch ng th m h t c, tuyn ni tn dng nh ng l i d y n v i t t c chng sanh, cho nh ng ai s n sng n nh n nh ng l i d y y. Nh ng t ci T nh khng ch tr ng nh ng lo i th c ph m y d y . Tuy nhin, n u h c n, m t vi th ng th ng s hi n ra tr c h nh h mong mu n v m i h n u c n th c th dng n. ng th i b t c ci g h mu n nh: hng thm, n c hoa, xoa mnh, c x, d ng c m nh c, y ph c ho c

296

T nh Tng c a Ty T ng

trang s c s hi n ra tr c h gi ng nh h mong c u. Th nhng nh ng v t n y s ch ng hi n ra cho nh ng ai khng ngh n chng. V i nh ng v n y ai mu n c nh th y s hi n ra l u cc v i nh nhi u t ng c lm b i nh ng v t li u qu gi, y nh ng ch ng i gi tr ; gi ng n m v i trang s c c a ci Tr i, ng th i c nh ng trang s c th t l tuy t v i. C m i l u cc nh v y c ch a y c hng ngn chng sanh th ng th ng khng d t ti ng ca ht v vui v i s cung ng y. Nh ng chng t y i d o xuyn qua cc ci Tr i khc cng v i nh ng ngi nh phi phm nh th , v i v n t c, r ng cy, sng ngi v nh ng ao n c. Vo m i bu i sng, tra, chi u, ch ng v ng, n a khuya, gi tho ng t b n phng th i n t n m i ng i. Chng mang n nh ng cn ma hoa t nh ng cy v c ph ln trn m t t v i nh ng hoa ang n v m m m i nh l a l. N u b n s vo chng th c hng thm nh bay ra, b n s c m nh n s an l c gi ng nh b n trong tr ng thi thi n nh. Ch ng bao lu th t t c nh ng hoa c y n m trn m t t v s bi n i, hoa m i thay th vo v tr l i ti mt nh c. R i th hng thm kh p ni bay n bao trm nh ng hoa qu y nh trang s c thm, c ng vo l nh ng i u nh c cng s nh y ma c a nh ng chng sanh cao qu y. ni ci T nh c t t c m i hnh th c, m thanh v nh ng c m gic v hnh nh; m thanh y l nh ng s th hi n kinh nghi m c a gio php. i u n y khng

T T ng T nh Tng

297

c ngha l nh ng hnh th c y tr thnh hnh th c c a ch Ph t hay m thanh y tr thnh ngn ng c a nh ng kinh i n Ph t Gio. Tuy v y trn t t c , u l cn nguyn hay s hi n h u c a s ha bnh, an l c v gic ng . Tr c chnh c a ci T nh l cy gic ng . Cy n y cao 600.000 do tu n, c bao ph v i cnh l sum s, hoa, tri v c trang tr b i nh ng ch t li u qu gi cng nh nh ng trng phan hoa b ng vng. Khi gi lay ng th chng pht ra nh ng m thanh c a ti ng ca ht hay n c nhi u th gi i khc n a. T t c nh ng ai c nghe, th y c hay ng i c cy gic ng n y ho c ai n m c mi v c a tri cy. R vo nh sng hay suy ngh v s hi u bi t th s c mi n tr nh ng khi ni m tri n i v nh ng s c m nh n kh au n a. Kch th c v hnh th c c a cy gic ng c ghi l i y m t cch ph h p cho con ng c a nh ng ng i bnh th ng ph i g p n, th nhng trn th c t khng th suy ngh c. d i chn c a cy n y c nh ng hoa sen th t l n. y chnh l ta ng i c a c Ph t V L ng Quang (A Di ); t y Ngi d y d v gi i thot cho t t c . c Ph t V L ng Quang (A Di ) v nh ng v T c a Ngi nh l v vua c a ni r ng ph trm ln t t c nh ng i ni, c Ph t A Di v t qua t t c nh ng v Vua cha trong hi n t i. Thn th c a Ngi trong su t v khng nhi m , c trang tr v i 32 t ng t t cng 80 v p tuy t v i c a b c i nhn. Thn th c a Ngi trong su t v khng gi i h n, cao l n nh b u tr i, c chi u sng v i nh sng khng th ngh bn c, chi u sng n nhi u ci T nh khc trong m i

298

T nh Tng c a Ty T ng

phng. nh sng c a Ngi l nh ng c h nh, s th c v tr tu . S t a ng i nh sng ny p v trn y gi ng nh nh sng c a pha l, chi u ton thn th v tm th c c a b t c ai va ch m n nh sng y th s c tr tu v nhi u ni m an l c. Nh th , Ngi c bi t n l v Ph t V L ng Quang. B i v th m ng c a Ngi khng th suy l ng c, Ngi cng c bi t nh l v Ph t V L ng Th (A Di Amithayus). L i gio hu n c a Ngi mang n kh p ni nh ng m thanh b t tuy t c a gio php. Tm th c gic ng c a Ngi l bi n c bao la, su th m an bnh v tr tu . Ngi hi u r t t c nh ng ch t xuyn qua tr tu ton tri c a Ngi khng c gi i h n. Tm nguy n c a Ngi ch a y tnh thng v lng t bi cho t t c nh ng ai au kh , gi ng nh m t ng i m ch lo cho a con duy nh t c a mnh. V i s t tin to l n Ngi v cng hoan h v i m i tm th c c a chng sanh v nh ng s thnh t u m h c n n v i s lu xu t lin t c c a nh ng th c n c a ch Thin khng bao gi h t, gi ng nh nh ng l i gio hu n c a Ngi. V i nhi t tnh h i h ng, Ngi chia x v i m i ng i nh ng ch t cam l y, gi ng nh s t c tuy t i nh ng i u m Ngi th nguy n. Nh l m t v ch chn c u, Ngi d o i ch m ch p nhng r t v ng ch c, h ng d n s nhm h p c a cc T nhi u nh bi n c mnh mng. Ni ci T nh c a Ngi, c Ph t V L ng Quang l ch nhn c a v s t khng th t ng tu ng c h t. H l nh ng ng i thn n tham c u s gic ng cho chnh mnh v s gic ng cho k khc n a. Trong nh ng v B Tt c 8 v B Tt quan tr ng

T T ng T nh Tng

299

nh: Qun Th m (Avalokiteshvara), i Th Ch (Mahasthamapata), Vn Th S L i ( Manjinshri), a T ng (Kshitigarbha), H Khng T ng (Sarvanivaranaviskambini, Akashagarbha), Di L c (Maitreya) v Ngi Ph Hi n (Samantabhadra). Nh ng v B Tt n y s h u g p 5 l n s hi u bi t phi th ng sau y: 1) Cc Ngi s h u nh ng vi c b t kh t ngh nh d o chi trong kho nh kh c m c th xuyn qua c nhi u th gi i i n d y cho nh ng chng sanh khc t i . C m i s m mai nh ng v t n y du hnh qua nhi u ci T nh g p g v nh l cc c Ph t t i v nghe nh ng v n y thuy t php, tr c khi tr v l i th gi i C c L c. 2) Cc Ngi c kh nng nh l i nh ng s ki n t nh ng ki p trong qu kh dng cho m c ch l tu h c v gio ha. 3) Nh ng c p m t th n c a cc Ngi l nh ng ci nhn hi n minh v v t n th gi i oi hoi n nh ng chng sanh b nhi m , c cc v B Tt ph ng s . 4) Nh ng l tai th n c a cc Ngi c th nghe c l i d y c a v s c a nh ng v Ph t gi ng nh nh ng chng sanh ang c u nguy n. 5) Cc Ngi c bi t n nh ng tr ng thi thu c v nh ng chng sanh trong v s ci n c v thu n theo gip h . Qua nh ng nng l c b t kh t ngh n y, nh ng v B Tt y d ng vui v v h u ch cho v s chng sanh trong nhi u th gi i khc nhau.

300

T nh Tng c a Ty T ng

Khng ph i t t c chng sanh c sanh v ci C c L c u nh ng nng l c nh nh ng v n y. B i v h c s nghi ho c v vi c ti sanh th gi i T nh ; ho c thi u s tin t ng v nng l c c a c Ph t V L ng Quang v l i th nguy n c a Ngi. Nh ng chng sanh khc khi sanh v ci T nh ny c th cn sanh l i vo lng c a hoa sen trong 500 nm n a v ch ng th g p c Ph t su t c trong th i gian y. H s an n v h nh phc trong nh ng bng hoa b t kh t ngh y. Th nhng v h l nh ng ng i cn nghi ng , ph c t p; cho nn nh ng cnh hoa y v n ng l i sau khi c ti sanh t i y v h cha th y c c nh gi i T nh cng nh c Ph t (nh ng ng i sanh v ph m H ). Khng ph i t t c nh ng v t ci T nh u l nh ng v B Tt Th p a hay cao hn n a. Nhng cho t t c nh ng t no mu n ki p s ng sau cng c a h s t c Ph t qu v cho t t c m i ng i y s c gic ng . Ngo i tr h ch n m c tiu khc v nh nng l c l i nguy n c a c Ph t. Khng c nh ng chng sanh no t i l nh ng ng i h ng d n cho gia t c v con ng c a cu c s ng v i ng i ph i ng u v gia nh; b i v t t c u t do t nh ng s ph thu c cho i t ng c a nh c th . y ch ng c m t ng i no r i kh i t chnh ni m, s c m kch v s hu n luy n v t th con ng c a cu c s ng l s hon h o ni T nh . Nh ng chng sanh ci C c L c l nh ng ng i tr th c, c tnh th c v tnh cch v t l c tinh luy n nhi u hn nh ng chng sanh nh ng c nh gi i c tnh cch th t c. H v t qua kh i s phn lo i v n ng v n b. Tuy

T T ng T nh Tng

301

nhin theo cc kinh i n v gio l v ci C c L c th ch ng c nh ng ng i n ng hay nh ng ng i n b bnh th ng; gi a nh ng chng sanh y khi h c sanh v ci T nh , ni m gi ng ci hay gi ng c thu c v s ng ha th n k c a c Ph t V L ng Quang ph ng s cho nh ng chng sanh y. y khng ph i l sanh vo t cung, m t t c nh ng s sanh ny b i s qu ng i b t kh t ngh, cao qu, hng thm ngo ng t gi a nh ng bng hoa mu s c. Ch ng m t ng i no s n xu t ra n c ti u, bi ti t hay n c d i. V nh ng chng sanh y khng c nh ng thn th to l n v n nh ng th c n nh qu t n y. Theo nh ng bi v trong A T t Ma (Xem N. 183 a/2 v CND 3018) bu i ban s c a th i i chng ta, nh ng ki p s tr c, loi ng i c m t trn qu a c u n y khng phn bi t nh ng ng i n ng hay nh ng ng i n b n i ti ng. H khng lm tnh v i nhau v m i ng i c sanh ra qua nh ng cch huy n b. Con ng i ch ng c n ph i n nhi u th c ph m, l n vi c h ch ng c n n nh sng c a m t tr i hay m t trng, m h c nh sng t chi u ra b i nh ng tia sng ni chnh thn th c a h . H bay i trong b u tr i nh nh ng con chim, h khng c cnh. D n d n qua th i gian, con ng i b t u vui v i nh ng v t th trn m t t v r i qua kinh nghi m to l n c a nh ng tnh th c. y l nguyn nhn lm cho h m t i kh nng bay v chi u sng c a t thn h . Ch ng bao lu h b t u tr nn nh ng ng i n ng v nh ng ng i n b n i ti ng v c s sinh ra t t cung c a ng i m . c Ph t d y r ng:

302

T nh Tng c a Ty T ng ci C c L c c a c Ph t V L ng Quang.

t lu t t c vui v i s h p th th c ph m m c nhin. y ngay c cng khng c n a. tn cc lo i th c n bnh th ng

M i ng i u hoan h ci T nh v nhan s c h gi ng nh s c p c a vng rng. Thn th c a t t c nh ng v t ci T nh r t m nh m v y nng l c c bi u hi n qua 32 t ng t t tuy t v i c a nh ng b c i Nhn. nh sng tr tu c a thn th h chi u sng trm kh p ci a c u. c Ph t ni ti p: ci T nh c a c Ph t V L ng Quang. nh sng tr tu lun c lu xu t. c a m t b c chn nhn l lun

y khng c bng t i. V cng ch ng c s khc nhau gi a ngy v m. Tm th c c a h lun an l c nh h c ch a y b i s t tin v tr tu . H hoan h b i v b t c ci g h cng vui; h vui v t nhin, khng c s ch p th , hay b phi n no b i nh ng s kh s . Ngay c v i nh ng ai v n cha v t kh i s kh au. Nguyn nhn c a s kh au; nhng h v n c m nh n c ni m vui, chnh mnh t o ra s c m nh c a th gi i T nh . Ch ng c ai l ch th c a s gi nua hay b nh ho n. Cu c i l v h n, b i v s c m nh c a ph c c, khi h sanh v ci T nh . T t c nh ng kinh nghi m c a s kh au s c d ng l i. ni khng l hi n tr ng c a s kh au t i T nh .

T T ng T nh Tng Ti sanh v th gi i C c L c

303

S m t v ci C c L c n thu n c c b v nh sng c th y l giu ch t l ng b t kh t ngh. Trong th c t , ngay c con m t th n cng khng th th y c t t c m i ch t l ng, m i u y l v h n. Ngay c c Ph t, Ngi cng ch ng th gi i thch c t t c v chng. Ngn ng th ch ng y c. Theo nhi u kinh sch th l i nguy n c a c Ph t V L ng Quang c m t nng l c phi phm, n u b n lun nh ngh n Ngi, b n s ch ng nh ng c sanh v th gi i T nh c a Ngi m b n s cn c g p Ngi nh l m t con ng i trong cu c i c a b n, ngay c trong gi c ng ho c d i ci nhn cng v y. Vo th i i m b n qua i c Ph t V L ng Quang s hi n ra tr c b n gi a s ng t nhi u nh bi n c . c bi t n u b n nh n c Ph t V L ng Quang trong tnh tr ng trung m thn th s t ng nh cng s l nguyn nhn b n c sanh v th gi i T nh c a Ngi. B i v chnh i u y trong khi trung m thn s d dng thay i tnh hu ng c a b n. c vng sanh v th gi i T nh ch ng c n b n ph i t thnh m t vi s th c m c nhin cao c . B i v v i nng l c c a l i th nguy n c a c Ph t, nh ng g b n c n l s th c hnh b n nguyn nhn m cnh c a tm linh c a b n v hy th hi n n s c m th cng nhi u cng t t. i u ki n duy nh t l b n ch ng ph m vo m t trong nm t i ng ngh ch hay ch ng tin t ng ni Ph t Php. c Ph t Thch Ca d y v b n nguyn nhn y nh sau:

304

T nh Tng c a Ty T ng

N y A Nan! C nh ng h ng ng i m t l suy ngh chi ti t v c Ph t (V L ng Quang v ci T nh c a Ngi) c l p i l p l i mi nh v y; hai l nh ng ng i y sng t o ra v l ng ph c c v chn thnh c u nguy n vng sanh v th gi i C c L c. Khi h m t h s c ti sanh v ci gi i C c L c y. Vi c gieo tr ng s quy h ng v v s t ng ni m n c Ph t V L ng Quang, chng ta xc nh n c s ti sanh c a chng ta vo c nh gi i b t t ngh c a C c L c, m t ci gi i hon ton ha bnh v an l c tuy t i v tr thnh ngu n g c c a s bnh tnh v s ch i c a nh ng ng i khc. C h i vi di u n y l l i h a c a c Ph t V L ng Quang i v i m i chng ta v y. S th t c a l i nguy n n y c tuyn b b i chnh c Ph t l ch s ( c Ph t Thch Ca Mu Ni). y chnh l con ng c xc nh n du hnh b i nh ng ng i Ph t T hi n minh v s nng t a xuyn qua th i i. M t vi ng i Ph t T nhn nh ng vi c n y nh l v th n ph i ph thu c vo c nh gi i C c L c, ch l s quy knh v i nhi u v Th n ti p c n. Tuy nhin khi kh o st k nn v d c a Ngi Long Th : Ngi chnh l v ch x ng quan tr ng nh t v ngu n g c tnh Khng c a Ph t Gio i Th a r ng: Tr ng phi v th n y l c tuy t s hi n h u cc c c oan; v tr ; c s hi n h u v khng hi n h u; ch ng t n t i l n khng t n t i. By gi th c Ph t l ch s huy n k r ng: S c m t v Tng tn l Naga (rjuna) s c ti sanh v ci C c L c. Nh v y th, n u m t v i S quan tr ng, to l n v truy n phi tnh Khng (v th n) m cn c sanh v T nh , th m t vi ng i theo Ph t Gio, h u

T T ng T nh Tng

305

th n hay khng th n, b t c ci no cng s c th c sanh v ni ci kia. s ti sanh d dng v ci T nh l i u quan tr ng cho ng i s p ch t, ph i nn gip c hai h th ng y trong v chung quanh h (o n trn trch ra t sch Ch t An L c, Ti Sanh Hoan H c a Ha Th ng Thch Nh i n v Th ng T a Thch Nguyn T ng d ch t ti ng Anh sang ti ng Vi t c a i S Tulku Thondrup t trang 331 n trang 354). o n trn y c i S Tulku Thondrup ng i Ty T ng, l m t Tng s h c gi ang d y t i i H c Havard Hoa K d ch v vi t t ti ng Ty T ng ra ti ng Anh v c Ph t V L ng Quang (A Di ) cng nh c nh gi i c a Ngi. c ton b o n vn trn, chng ta th y tc gi dng l i vn m i hon ton di n gi i v c Ph t A Di v c nh gi i Ty Phng T nh ; th t khng i ra ngoi hai b n kinh chnh l: Kinh V L ng Th v kinh A Di do c Ph t Thch Ca Mu Ni ni ra khi Ngi cn t i th , cch y hn 2.500 nm v tr c. Nh v y i u kh tn nh t c a chng ta l d u cho c theo T nh thu c truy n th ng no th ba b kinh trn (k c kinh Qun V L ng Th ) v v S T c a T nh Tng (Ngi Long Th ) cn c ni Th p Tr T B Sa Lu n l nh ng lu n i m v ng vng nh t dung n p nh ng t t ng T nh v sau n y. M c d u ch c m t cht khc bi t v L i Nguy n c a c Ph t A Di qua s phin d ch c a ngn ng . Ti ng Sanskrit ch c 46; trong khi ti ng Trung Hoa, Vi t Nam, Nh t B n, i Hn l 48 v ti ng Ty T ng l i n 51. V d nh l i nguy n th 18 trong ti ng Vi t th tr thnh th 19 trong ti ng Ty T ng. C th y l k t qu c a vi c d ch thu t cc ngn ng nh: Trung

306

T nh Tng c a Ty T ng

Hoa, i Hn, Nh t B n, Vi t Nam tr thnh nhi u hn so v i ngn ng g c b ng ti ng Sanskrit, ch khng ph i t hn. Theo chng ti ngh: y ch l cch d ch r ng v d ch c n k ng i i sau d hi u hn. Ch ngoi ra khng c g khc. V d nh kinh Bt Nh nguyn ch Hn c Ngi Huy n Trang d ch t ti ng Ph n, c t t c 262 ch ; nhng khi c n b ng ti ng Hn Vi t th thi u 2 ch nh t thi t m t o n vn (xin xem thm nh ng ghi ch v gi i thch v vi c thi u n y trong cc quy n sch d ch v Php Hoa Tng, Chn Ngn Tng v To ng Tng c a tc gi ). y l m t thi u st ch c ch n c a nh ng v d ch gi u tin. C l v b qun; v trong khi Trung Hoa, i Hn, Nh t B n th 262 ch , trong khi Vi t Nam chng ta lu nay ch t ng c 260 ch . Sai ng ai r bi t c! nhng nh ng g tr thnh thi quen th ch hi u nh th trong vi c nghin c u. Cn ci g tr thnh t p qun, kh m m t s m m t chi u d s a i c. Kinh hay Th n Ch i Bi cng v y. Vi t d ch t Hn vn thi u i m t o n m y ch . Tuy r ng m ti ng Ph n; nhng lu nay c quen mi ng nh v y r i. By gi ai thm vo m t o n n a, ha ra b ng ng. L i n y c th do phin d ch thi u, v c qu nhi u ch Ta B Ha trong th n ch i Bi; ho c cch th hai hi u cho vi c n y l ng i nh my, s p ch khng quen v i m t ch y cho nn b st. Th r i c in i in l i nhi u l n ch ng ai so l i v i b n chnh v c th ti p t c. Do v y v n ti p t c sai; nhng m khng bi t. Cho nn ng i xa ni r ng: Ba l n sao chp l i, m t i ci g c chnh c a n l ph i r i.

T T ng T nh Tng

307

Ring tinh th n c a ba b n kinh chnh c a nh ng ng i tu theo php mn T nh , tc gi c c h i lm quen ho c tr c ti p hay gin ti p qua cc ngn ng nh: Hn vn, Anh vn, c ng , Nh t ng , Vi t ng v.v khng c i m no l ng ni. N u c, ch l chuy n chuyn nghi p, o su hn, t m hn, r rng hn ng i i sau d tm hi u v c i ngu n hn. y l i m c n y u v r t quan tr ng i v i nh ng ng i tu theo php mn v n kh th tin t ng n y. Th t ra nghin c u v Ph t Gio Ty T ng, c bi t l t t ng c a T nh cng qu m i m i v i chng ti; nhng ng l duyn may g p ph i tc ph m: Ch t An L c, Ti Sanh Hoan H n y nn gip cho chng ti r t nhi u trong vi c nghin c u v tm hi u. y cng l c h i cho nh ng ng i tu theo Php Mn T nh tm l i c i ngu n c a T nh . l chng ta ch c m t c Ph t l ch s Thch Ca Mu Ni tuyn ni ba b kinh trn v ch c m t v T S T nh duy nh t c truy n th a qua lu n Th p Tr T B Sa c a Ngi Long Th . Ngi chnh l v T S c a T nh thu c t t c cc n c theo Ph t Gio T nh nh: n , Trung Hoa, i Hn, Nh t B n, Vi t Nam v Ty T ng. Khi th u r ng n ngnh r i, cc d bi t n u c cc n c khc v php mn n y, tr c sau chng ta cng s tm ra m t cch thch nghi d dng. y ch l v n th i gian v v n s p l i nin i cng nh vi c truy n th a cho h u l. Cn v n c Tin v T nh cho n nay, h u nh cc Ph t T Chu t c ai th c m c v c Ph t A Di gio ch ci Ty Phng C c L c c . N u c, th ch l nh ng nghi v n c a nh ng ng i theo Tng phi khc m thi.

308

T nh Tng c a Ty T ng

Th c s ra ni m tin Tn Gio n v i n, khng ph i m x nh nh ng nh tn gio h c, m n tin c g m mnh kinh qua trong khi th c t p v ni m tin y s gip cho chng ta th c ch ng nh th no trn phng di n gi i thot sanh t lun h i; m i l i u ng quan tm hn.

T T ng T nh Tng

309

VI. PH T GIO TH I K U C A NG I U M
Trong nh ng nm c t 1977 n nm 2011, trn 30 nm nh v y; m i l n c d p h ng d n nh ng ng i c tu h c trong cc kha chuyn khoa h c kinh b ng ti ng c nh: Kinh Php Hoa, Kinh D c S, Kinh Di , Kinh Vu Lan v.v hay nh ng kha c a cc sinh vin, h c sinh c n Cha Vin Gic t i Hannover tm hi u Ph t Php; ho c gi cc T ch c T Thi n c a Caritas hay Lion Club v.v v nh ng ni m ti c c h i n thuy t trnh v gio l o Ph t; nh ti quan st cch hi u c a h v Ph t Gio nh th no, t ti h ng d n h th c t hn. Nhi u lc ti cng khi hi; nhng cng khng thi u tnh cch th c t v trnh by v i ng i c r ng: N u c Ph t sinh ra t i u Chu, th t t c qu v l Ph t T r i. V c Ph t sinh ra t i n ; cho nn gi n y ng i c v ng i u M m i tm hi u n gio l c a o Ph t. M i ng i c i v t g t u. Ti ti p t c ch ng minh cho nh ng ng i c hi n di n th y r ng: H u nh cc b c Gio Ch l n c a cc Tn Gio u pht xu t t Chu. V d nh: c Ph t l ch s Thch Ca Mu Ni, c Kh ng T , Lo T v ngay c c

310

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

Cha Jesus cng sinh ra t i Israel, l m t ph n t n m mi n Trung Chu. L do t i sao th cho nh ng nh nghin c u v Tn Gio tr l i. Nhng theo ti: S nh ng nh Hi n Tri t v cc b c Gio Ch c a cc Tn Gio u xu t pht t Chu, v Chu c ni cao v sng di, trong khi u M khng c nh ng thu n duyn y. Ring ng i Chu r bi t u, c, M Chu theo o g t th k th 16, khi m nh ng nh thm hi m u Chu t chn n Chu v cc chu l c khc v sau n y. Khi h n chng ti, h mang theo ni m tin c a h . l quy n Thnh Kinh v cy Th p T Gi. Ban u khi h n Chu, v i t cch l nh ng thng nhn theo nhng thuy n bun bn trao i hng ha; nhng sau d n n vi c truy n o v lm bn p d n n ch ngha th c dn nh t i Vi t Nam, Lo, Cao Min ng i Php chi m lm thu c a t gi a th k th 19 n gi a th k th 20. T i n , Tch Lan ng i Anh chi m lm thu c a cng cng th i gian nh v y. R i ng i Ha Lan Indonesia; ng i Ty Ban Nha Phi Lu t Tn v.v T t c u kh i i t tham v ng c a con ng i; nhng Tn Gio khng ph i v y. Tn Gio l ch d a tm linh c a con ng i, khi con ng i g p ho n n n, kh au hay nh ng m c tiu cao c hn v s s ng v s ch t. Ng i u M hi u v o Ph t c nhi u nguyn nhn v ng l c khc nhau khi m nh ng ng i n y c c h i n n , Tch Lan, ng Dng, Trung Hoa, Nh t B n tm hi u qua cc vi c kh o c hay h i h a, ngn ng v.v t h c c m tnh v i o Ph t. Sau y l m t vi v d i n hnh.

T T ng T nh Tng

311

V d nh tr ng h p t i n . Sau khi Vua A D c tr thnh m t Ph t T , ng Vua n y cho xy 84.000 ng n thp kh p ni trn x n v c bi t ni no c nh ng s ki n c bi t nh n Sanh, xu t gia, thnh o, thuy t php l n u tin; hay ni th t ch Ni t Bn c a c Ph t v.v ng u cho xy nh ng tr v i 4 u s t xoay theo 4 h ng v trn tr y c kh c nh ng ch d c a c Vua. V d nh t i Lm T Ni, ngy nay chng ta cn th y trn tr c kh c nh ng dng ch nh sau: y l ni n Sanh c a c Ph t, Tr m mi n m t ph n b y thu cho dn lng n y. Nh ng bia tr y qua bao nhiu bi n thin c a l ch s tr i qua hn 2.300 nm t i n b thin nhin h y ho i nh ng t, thin tai; ho c gi b qun H i Gio t Th Nh K ti n qun nh chi m n vo th k th 10 th 11 v.v r i b ng i m t th i gian di, Ph t Gio n tr i qua th i k suy vong, khng ai cn tin theo gio l c a c Ph t n a; cho nn t ng i tm hi u c i ngu n lm g. Mi cho n khi ng i Anh chi m n lm thu c a vo cu i th k th 19 v u th k th 20 nh ng nh kh o c h c m i tm ti nghin c u l ch s c a c Ph t v n nh ng ni l ch s y khai qu t bao nhiu nm thng m i r c ng n ngnh. y l nh vo nh ng bia k c a Vua A D c cn ghi l i trn nh ng tr . Ngay nh i Thp B ; ni c Ph t Thnh o; ngy nay n m Bang Bihar thu c mi n B c n cng nh nh ng nh kh o c h c ng i Anh tm ra i Thp n y b chn vi d i lng t; t d n khai qu t ln v ti t o thnh m t b o thp nguy nga nh ngy nay l nh cng lao c a nh ng nh nghin c u u

312

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

M v nh ng Ph t T h o tm trn th gi i. Sau khi kh o st, nghin c u, tm hi u, o x i nh ng di tch l ch s y thnh cng, h tr l i qu hng h , vi t nh ng bi t ng thu t, phn tch v.v t khi n cho nh ng h c gi khc ng th i quan tm n Ph t Gio, r i h nghin c u ti ng Pali, ti ng Sanskrit sau n y t i Anh thnh l p c m t c s xu t b n ti ng Pali v ngay c 3 T ng Thnh Gio Nam Truy n cng c in n t i London. Nh ng nh h c gi ban u c a Anh nh ng b Rhys David hay tri t gia c Schopenhauer v.v l nh ng nh tin phng c a u Chu nghin c u v lnh v c n y. V d tr ng h p t i Tch Lan. Khi ng i Ty Ban Nha i th ng i Anh n v khi h n th h lo xy nh th Thin Cha v h lo c i o ng i a phng tr thnh con chin ngoan o ph ng s cho Tn Gio n y. Tch Lan l m t x Ph t Gio t th k th 3 tr c Ty L ch do Cng cha Sanghamita v Hong t Mahinda con Vua A D c mang cy B t n vo tr ng t i y, cng nh gio php c a c Ph t c nh vua Tch Lan thu y ch p nh n m t cch d dng v gio l y pht tri n t i o qu c n y sau n y Ph t Gio tr thnh qu c gio; nhng n khi nh ng ng i u Chu cai tr x n y t th k th 18, 19 th h tri t h Ph t Gio b ng nhi u hnh th c khc nhau; n n i Ph t Gio khng cn m t tr ng h c, m t t bo no c . Do v y cc h c gi ng i M nh ng b i t Henry Olcott c c h i n thm vi ng o qu c n y v ng ta mu n ch trng ph c hng l i Ph t Gio. i u u tin l ng ta v M vi t nh ng bi bo c l i cho Ph t Gio c xy cho Tng Gi v Ph t T Tch Lan n m l i v tr c a mnh

T T ng T nh Tng

313

qua vi c truy n thng v gio d c. ng b ng pha sau v n ng cc chnh ph M , Anh v tm ngu n ti chnh gip cho nh ng c quan ngn lu n c a Ph t Gio ti ph c h i v i u c bi t l vo nm 1904 ngha l cch y hn m t th k , ng Henry Olcott nh n th y v ng ho quang trn u c a c Ph t c 5 mu g m: xanh, vng, , tr ng, cam; nn ng ngh v i H i ng Tng Gi Tch Lan l nn ch n lm l c Ph t Gio chung cho c th gi i. Th l i n k t qu c bi u quy t chung t i i H i Ph t Gio Th Gi i vo nm 1951 v th c hi n c i u n y v Vi t Nam l m t thnh vin cng nh m t l phi u c tham d trong vi c thnh t u quan tr ng y. T nh ng nm 1948 n 1954 l nh ng nm sau nh th chi n (1939-1945) cc th l c ch ng nh Php, Anh, Ty Ban Nha, B o Nha v.v trao tr c l p l i cho cc x Chu v Phi Chu. T nh ng ng i c lin h v i Chu, c bi t l Tn Gio, chnh h i n Chu xu t gia h c o v lun t i nghin c u v Ph t H c, v d nh Ha Th ng Nanaponika ng i c, l m t h c gi ti ng Pali, d ch ra ti ng c tam t ng ti ng n y. Do v y ng i c theo Nam Tng ngy nay c y ti li u nghin c u v Ph t H c. Ngi xu t gia t i Tch Lan, hnh o t i Tch Lan v vin t ch cng t i Tch Lan. Ring Nh t B n l m t x c bi t, c r t nhi u thng thuy n c a ng i Anh, Php, Ty Ban Nha, B o Nha n x s n y t th k th 16, 17 gi ng nh tr ng h p Vi t Nam; nhng mi n nay (2011) sau hn 400 nm truy n o t i x n y m thnh ph n Thin Cha Gio ch c kho ng 0,03% trn 130 tri u dn t i

314

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

o qu c n y, qu l i u r t hy h u. Ng c l i nh ng nh truy n gio Dng Francisco h cn n nh ng Trung tm Thi n vi n l n c a Nh t h c Thi n v h mang Thi n y tr v l i u, M d y cho tn c a h . Tr c nm 1975 Vi t Nam cng c m t vi v S ng i c n xu t gia v tu h c t i Sign nh Ngi Anurudha, tn c l Dr. Peter Petri; chnh chng ti g p Ngi t i Hannover vo nm 1978 sau khi Ngi t t i Vi t Nam 2 nm v c tr v l i c. Ngi c t ng thu t l i i s ng c a Ngi tr c v sau 1975 trn bo Vin Gic; nhng ch ng bao lu sau th Ngi vin t ch t i Hamburg. Nu ln nh ng v d nh trn chng ta th y r ng o Ph t khng c m t c quan truy n gio no c . Ch do nh ng ng i u M , qua vi c thi thc b i ngh nghi p hay c m tnh, h n v i o Ph t; khng nh ng ch tm hi u qua loa, m cn i xu t gia t i cc n c Chu r i lun t i ; ho c v l i qu hng c a h gy d ng nn nh ng o trng cho ng i b n x cng tu h c gio l c a o Ph t. Cu c Cch M ng Tn H i nm 1911 t i Trung Hoa ch m d t ch Vua Cha nh Thanh. Tn D t Tin ch trng ch ngha Tam Dn. l Dn sinh, Dn t c v Dn quy n. Ti p theo cch m ng c a Tn D t Tin, T ng Gi i Th ch l ng i lnh h i t t ng n y v nm 1949 khi Mao Tr ch ng chi m ton ci Trung Hoa th T ng Gi i Th ch v nh ng ng i ty tng b l c a qua i Loan l p qu c. Trn nh ng con ng nhi u ng ngch v nt y t nm 1911 n nm 1949 c khng bi t bao nhiu ng i Trung Hoa ch y sang Hoa K v c Chu t n n. Trn ng i tm t do y

T T ng T nh Tng

315

cng khng thi u nh ng b c tu hnh danh ti ng cng i chung v sau khi i n nh ng ni n y h l p cha, quy t qu n chng c ng i Hoa l n ng i a phng nghe php, cng bi, c u nguy n. T nh ng Cha, Vi n c l p ra v ng i xu t gia c ni c k th a m cng c ni thay ngi i ch . T i L c Trung Hoa ch y sang Vi t Nam v M Lai c Ngi Di n B i; ch y qua H ng Kng c ngi Tuyn Ha, sau Ngi Tuyn Ha sang Hoa K ti p tng chng. Ngi Tuyn Ha l m t trong nh ng ch tng thnh cng vi c c y h t gi ng B t i M qu c qua vi c truy n th gi i T Kheo cho nh ng ng i M v chnh nh ng v S ng i Hoa K n y l g ch n i tng i kh quan tr ng cho vi c d ch i T ng Kinh t ch Hn sang ti ng Anh t i V n Ph t Thnh Thnh g n San Francisco Hoa K ngy nay. T Trung Hoa i L c n i Loan g m cc Ngi B ch Thnh, Ng Minh, Tinh Vn, n Thu n, Thnh Nghim v.v Cc v n y mang t t ng Ph t Gio Trung Hoa n i Loan v t i Loan n Nh t B n r i Hoa K (nh Ngi Thnh Nghim). Ring Ngi Tinh Vn sau khi xy d ng c s Ph t Quang Sn t i i Nam i Loan r i; Ngi cho cc t qua Nh t B n v u M du h c. Sau khi thnh ti tr v l i i Loan v Ngi ti p t c gy d ng c s t 1949 n nm 2011; qua hn 60 nm y c hn 160 ngi cha l n nh trn kh p cc l c a u, , M , Phi v c Chu. Ni no cng c tr ng i H c i km d y ngn ng Ph Thng, ti ng Anh cho ng i a phng hay con em c a nh ng ng i Hoa sinh ra t i m khng rnh ti ng m . V d nh Nam Thin T Woolongong c Chu, Ty Lai

316

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

T Los Angeles Hoa K v.v l nh ng ni o t o c p b c i H c v H u i H c c a Ph t Gio. Xem t truy n v ti u s c a cc Ngi n Thu n, Tinh Vn, h u nh khng c m t v no c m t b ng c p no c , m qua m t cu c i t n t y v i Ph t Php, cc Ngi lm cho bng hoa gic ng n y t a ngt hng thm kh p b n phng tr i. Qu l Ph t Php nhi m m u v vi di u. Ngay c Ngi Thnh Nghim sng l p Php C Sn t i i Loan v ng S Thi n T M cng v y, theo trong t truy n c a Ngi k l Ngi cha h t t nghi p Trung H c v i H c; nhng nh c nhn duyn vi t nhi u bi nghin c u v Ph t Php, Ngi c qua Nh t du h c 7 nm, t nm 1969 n nm 1976 th t t nghi p Ti n S Ph t H c t i i H c Risso (L p Chnh) Tokyo thu c Nh t Lin Tng. Khi sang Hoa K Ngi cng s ng m t cu c i thu ban u th t v t v ; nhi u khi khng c nh c a , Ngi ph i s ng ngoi nh gare xe l a chung v i nh ng k b i i. Th m vo cu i i Ngi, Ngi lm c v s cng vi c t i i Loan v t i ngo i qu c. V d nh Php C Sn t i i Loan ngy nay cng c i H c Ph t Gio i km v Tng Ni Chng t i B n B n y khng d i 400 ng i. a ph n nh ng ng i u M tin v h c theo Ph t Gio u b t ngu n t truy n th ng Nam Tng nh Tch Lan, Mi n i n, Thi Lan v.v l do nh ng ng c nh trn trnh by. Nhng n u th k th 20 Ph t Gio c du nh p vo cc n c u M do nh ng t t ng ch o sau y: u tin l Thi n H c Nh t B n do i S Suzuki Daietz ng i Nh t ch trng qua cc tc ph m: Easy

T T ng T nh Tng

317

Zen and Easy Practice, Japanese Zen v.v lm cho nhi u ng i u M lu tm n tinh th n Thi n i Th a n y. Nh trn trnh by r ng: Thi n v n b t ngu n t n , qua Trung Hoa r i c truy n sang Nh t B n; nhng khi n Nh t, Thi n y tr thnh Zen c a ng i Nh t v t ai quan tm n Chan c a Trung Hoa hay Dhyana c a n n a. y l m t thnh cng l n c a ng i Nh t. Nm 1904 vo u th k th 20, sau chi n tranh Nh t Nga; th gi i tm vo s chuy n h ng v tiu th vn ha Ty Phng c a ng i Nh t qua cng cu c duy tn c a Vua Minh Tr (Meiji) vo nm 1868. ng Vua n y l m t ng Vua Cch M ng c a Nh t; ng ch trng n c Nh t ph i h c h i vn ha v k ngh c a Ty Phng v em t t ng n y vo canh tn x s Nh t B n. T nm 1868 n nm 1904 cha y n a th k qua vi c canh tn m Nh t th ng Nga, khi n cho th gi i ph i lu tm. D nhin l Tn Gio c a Chu khng nh nh ng on qun vi n chinh i tr c truy n c o vo qu hng s t i, m i u quan tr ng chnh l do ng i u M thch tm hi u n Ph t Gio nn t ng n v i Ph t Gio b ng nhi u hnh th c khc nhau, th thi ! ng Suzuki c m t ci l i i m l ng c v ng i Anh; nn nh ng g ng di n thuy t hay vi t thnh sch v , u nh ng i v n y ch nh n l i bi v tr c khi thuy t trnh hay in n thnh sch xu t b n; cho nn ng i u M n v i Thi n H c d dng hn. R rng l Thi n khng c n nhi u ngn ng ; nn nh ng v Thi n S hay dng s im l ng trong t nh th c d y h c tr l v y. V i hnh th c n y ngy xa cc v T S

318

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

th ng l y tm truy n tm. Cn by gi a ph n l l y php truy n tm. Theo Ngi n Thu n, m t i S, m t i h c gi c a Ph t Gio i Loan th Ngi cho r ng: khi Thi n n Trung Qu c, thi n bi n d ng qu nhi u. V d nh qun tho i u hay nghi tnh v.v v n trong thi n nguyn th y khng c. Cc Ngi i xa qu r i. Lc n Nh t l i cng xa v i c i ngu n hn n a; nhng d u sao cng l nh ng ti khi n cho nh ng thi n sinh ph i lu tm nhi u hn i su vo n i tm c a mnh v t c th t p trung t t ng m t cch d dng hn. Khi ng i u M n v i Thi n qua cc bu i di n thuy t c a ng Suzuki t i London, New York hay m t vi a phhg khc t i u Chu; ng i u M by gi c m t ci nhn m i v Ph t Gio i Th a qua vi c th c t p thi n n y, tng i v i thi n Ti u Th a Vipassana, v n lu nay h hnh tr. Thi n Vipassana d a theo An Bang Th Kinh, l thi n qun ni m hi th . y l cn b n th c t p Thi n n y i su vo trong chnh nh. Nhng cn b n c a Ti u Th a l ch c ng i xu t gia m i ch ng nh p qu v A La Hn; cn ng i t i gia d u cho c th c t p thi n m c no i chng n a th i m cao nh t m h t c ch qu D Lu m thi. M c ch h lm ph c, b th trong i n y ch cho ki p sau c sanh Thin, s ng i giu c hn v c lm ch Thin hay loi ng i p hn h ng ph c l c, do ci nhn ki p tr c mnh tr ng. Trong khi i Th a th khc h n. i Th a l con ng B Tt i n Ph t qu . Qu v B Tt v ngay c qu v Ph t i v i i Th a khng c phn bi t l C s hay Tng s.

T T ng T nh Tng

319

T y c m t l i nh n nh m i v i ng i Ph t T u M , v n h l nh ng ng i ang lnh o H i Ph t Gio; ho c t tu cho c nhn mnh c ci nhn khc hn. Do v y k t u th k th 20 tr i, ng i u M b t u th c t p Thi n Nh t B n v m t t Thi n Trung Hoa v sau n y th cn Thi n i Hn v Vi t Nam n a. T nm 1959 tr v sau n y, khi m c s hi n di n c a c t Lai L t Ma th 14 t i n v r i nh ng sch v b ng ti ng Anh v Kim Cang Th a xu t hi n v nh t l nh ng nm sau n y khi c t Lai L t Ma tr c ti p i di n gi ng t i u Chu, M Chu, c Chu v Chu th phong tro h c Ph t l i cn cao hn n a. Cao nh t v n l Trung Qun, B Tm, Tnh Khng. Th nhng m t s cc b c K Lo c a Ph t Gio Vi t Nam v ngay c Ph t Gio i Loan (v d nh Ngi n Thu n) v n khng tin tu ng vo M t Tng m y, nh t l phi m . Phi n y nh chng v Ph t Gio Ty T ng chng ta th y, thu c phi C M t do Ngi Lin Hoa Sanh truy n vo, sau Ngi Atisa (A Sa) ti p t c; nhng gi a hai phi n y i ch i nhau qua t t ng c a Trung Qun v t t ng c a Du Gi S a Lu n. Vi c n y x y ra t th k th 11 n th k th 15 t i Ty T ng; khi n cho cch hnh tr c a phi m n y i vo ch m tn, c u o v i u huy n b kh hi u hn l V Th ng Du Gi a n ch th t b hi m gi a s giao c u nam n v i nhau, t o ra nh ng khoi c m v d c l c, thay v ch ng o gi i thot v thot ly sanh t lun h i (quan i m n y c Ngi n Thu n v Ngi T nh H nh khng ng ). Nhng n th k th 15 Ngi Tng Khch Ba xu t hi n t i Ty T ng v Ngi t ng h p hai khuynh h ng Trung Qun c a Ngi Long Th , Du Gi

320

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

S a Lu n c a Ngi Atisa tr thnh ch k t h p ph n cao thm nh t c a 2 phi n y v lo i tr nh ng m tn, d oan c a V Th ng Du Gi Ngi Tng Khch Ba tr thnh v T S c a phi M Vng v c t Lai L t Ma th 14 thu c v truy n th ng gi gi i n y. Ngoi ra Ngi Ban Thi n L t Ma th 10, ang bnTrung Hoa cng thu c hng t n i php c a Ngi Tng Khch Ba. Ph t Gio Ty T ng cn phi m tr ng cng xu t hi n cng th i v i phi m vng n a. Ch cn phi m en; t c l o Bon, v n l tn ng ng nhn gian c a Ty T ng th th n, th phi n y v n cn t n t i. Khi nghin c u v Ph t Gio m i n c, chng ta c g ng th n tr ng v n n y. V d nh Ph t Gio Vi t Nam c cc phi C Sn Mn v ng L c; h v n c gia nh v con v n m n v.v khng s ng i s ng t nh h nh nh nh ng v theo Gio H i Ph t Gio Vi t Nam Th ng Nh t. Nh v y khng c ngha l chng ta lo i b gio h i truy n th ng n y khi th y Gio h i C Sn Mn c gia nh. y c t Lai L t Ma cng v y; chnh b n thn chng ti c nhi u l n ti p xc v h c o v i Ngi t i Hannover, Hamburg, Frankfurt, Schneverdingen v.v khi no Ngi cng l y nh ng kinh i n c a Ngi Nagarjuna (Long Th ), Tng Khch Ba; i khi c nh ng tc ph m c a Ngi Atisa ra h ng d n ng i u M trong c c ng i Vi t Nam n a. By gi th sch v vi t v d ch v Ph t Gio Ty T ng qu nhi u; ng i ta c th ln NET hay ra ti m sch tm xem. i u quan tr ng l chng ta h c c g ni lng t bi v tr tu c a chnh Ngi truy n d y m i l i u quan tr ng, ch khng ph i ch l hnh t ng

T T ng T nh Tng

321

b ngoi. V d nh m t hm c m t k gi h i Ngi r ng: Tha Ngi: Th no l h nh phc ? H nh phc h ! l i u m b n ph i tm bn trong b i chnh b n; ch n khng c bn ngoi. i u n y ng i ta khng th i mua ngoi siu th c. R rng y l tinh th n Ph t Gio qua s th c t p Thi n nh b i chnh Ngi. Theo truy n thuy t v truy n th ng, Ngi l ha thn c a B Tt Quan Th m; nhng v i Ngi, chuy n y khng quan tr ng. Quan tr ng l v n lm sao tiu th c l i Ph t d y chuy n ha n i tm c a m i ng i; y m i l i u quan tr ng. Vo nm 2007 t i Hamburg c m t i H i ch Tng Ni v nh ng truy n th ng lu t t ng c s n bn v v n : C hay khng nn cho ch Ni Ty T ng th gi i T Kheo Ni. i H i c t ch c t i i H c Hamburg. Hm chnh chng ti cng tham d . Ngn ng chnh c dng trong i H i n y l ti ng Anh v ti ng c. i H i cng tn ng l nn nh v y. V c nhi u ng i n Ty Phng khi xu t gia theo truy n th ng Ty T ng; nhng h khng c th gi i T Kheo Ni; nn h ph i qua truy n th ng Vi t Nam hay i Hn ho c i Loan th gi i; do v y c nhi u kh khn khi cho ng i n Ty Phng i xu t gia v th gi i. Khi nghe nh ng s kh khn v i u c th y r i, Ngi gi u v ni r ng: Ph i chi c c Ph t y th bi t m y. Cu ni n y kh ng nh m t i u, chnh Ngi l v Php Vng c a Ph t Gio Ty T ng; nhng Ngi v n khng t s a i gi i lu t c; ngo i tr c Ph t v

322

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

ph i c s ng thu n c a H i ng Tng Gi Tr ng Lo c a Ty T ng. Vo bu i n tra cng ngy c a nm 2007 y ti c ng i chung cng bn v i c t Lai L t Ma, v B Tr ng B Ngo i Giao Ty T ng, m t vi chnh khch c v Th ng T a Thch Qu ng Ba, ti c h i thm Ngi r ng: T i sao Ty T ng l i khng cho ng i n xu t gia ? Ngi b o r ng: T xa n nay Ty T ng cha c truy n th ng truy n gi i cho T Kheo Ni. Do v y Ngi cng khng th lm g khc hn c. Theo ti ngh: C l y l m t i H i Th Gi i tm cch ng thu n c a ch Tng, Ni ngo i qu c v y cng l ci nhn t c t Lai L t Ma truy n l i cho H i ng Tng Gi Ty T ng bi t r ng c bao nhiu truy n th ng ng thu n cho tinh th n th gi i c a T Kheo Ni theo T Ph n Lu t v n c t lu i t i cc n c Chu. Mi t nm y n nay tr i qua 4 nm hn r i; nhng chng ta v n cha th y c m t d u hi u no tch c c cho v n truy n th T Kheo Ni gi i cho Ty T ng. Hy v ng s c m t ngy Ty T ng s ti p n i con ng lu t t ng theo truy n th ng c a nh ng n c i Th a i tr c nh: Trung Hoa, i Hn v Vi t Nam. T nm 1954 n nm 1975, Gio H i Ph t Gio Vi t Nam Th ng Nh t (tr c nm 1963 l T ng H i) g i m t s ch Tng Ni ra ngo i qu c du h c g m cc n c sau y: T i n c nh ng v t t nghi p Ti n S nh: Ha Th ng Thch Minh Chu, C Ha Th ng Thch Huy n Vi, C Ha Th ng Thch Tr Chn, C Ha

T T ng T nh Tng

323

Th ng Thch Thi n Thanh, Ha Th ng Thch Php Nh n, C Ha Th ng Thch Thi n Chu, Th y Huy n Di u v.v y chng ti khng c p v t t ng hay chnh ki n khc c a nh ng v n y, m chng ti ch mu n ghi l i nh ng d ki n c tnh cch l ch s v cng c truy n b Ph t Php cho ng i Vi t cng nh ng i ngo i qu c, sau khi t t nghi p thnh ti m thi. - Ha Th ng Thch Minh Chu nm nay (2011) ngoi 90 tu i. Ngi c cng r t l n trong vi c phin d ch Tam T ng Thnh i n ti ng Pali sang ti ng Vi t. Nm 1964 khi Gio H i Ph t Gio Vi t Nam Th ng Nh t thnh l p i H c V n H nh t i ng Trng Minh Gi ng Sign th Ha Th ng c Gio H i v chnh quy n mi n Nam Vi t Nam thu y b u lm Vi n Tr ng Vi n i H c V n H nh. i H c n y cho ra tr ng nhi u ngn sinh vin g m nhi u phn khoa nh: Ph t khoa, Gio d c, Nhn vn, Kinh t v.v Cho n nm 1975 th ng c a. Sau n y Vi n Nghin C u Ph t H c V n H nh hay H c Vi n Ph t Gio Vi t Nam t i Sign l h u thn c a i H c V n H nh ngy xa. Tuy Ha Th ng khng c cng nhi u trong vi c truy n b t t ng Ph t Gio Vi t Nam ra ngo i qu c; nhng h c tr, t c a Ngi c o t o t i i H c V n H nh ngy tr c, by gi h c m t kh p nm chu. Do v y t t ng c a Ngi cng gin ti p gip cho ng i u M bi t t nhi u v Ph t Gio Vi t Nam. - C Ha Th ng Thch Huy n Vi sau khi t t nghi p Ti n S t i n , Ngi v n c nm 1968, c d y

324

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

t i i H c V n H nh v nm 1975 Ngi sang Php, sng l p v tr tr Cha Linh Sn t i Paris v sau n y Ngi tr thnh Tng Th ng c a Gio H i Ph t Gio Linh Sn trn th gi i. Gio H i n y c r t nhi u c s trn th gi i (hn 50 cha vi n v 100 Tng Ni) v c m t s v ang tr c hay gin ti p mang Ph t Gio Vi t Nam n cho ng i M , ng i Php v.v Nm 2010 H c Vi n Huy n Vi c thnh l p t i Paris, Php qu c; Ha Th ng Thch T nh H nh ng kim Vi n Tr ng Vi n i H c n y. y l ni o t o v giao lu vn ha Ph t Gio ng Ty, nh m gi i thi u cho ng i Ty Phng bi t v Ph t Gio ng Phng. C Ha Th ng Thch Huy n Vi thuy t gi ng v sng tc r t nhi u sch v r t c gi tr (xin vo trang nh quangduc.com tham kh o) Ngi l v i Php S c a Vi t Nam c a th k th 20. Chi nhnh c a Linh Sn cng c m t t i Phi Chu; ngoi M Chu, u Chu, c Chu v Chu. y l k t qu m t i ho ng php c a C Ha Th ng. Tuy khi cn sanh ti n Ngi khng ch trng tu theo php mn no r nt; nhng con ng Thi n T nh song tu v cn c vo gio l c i l n Ti u Th a t n tu o nghi p. - C Ha Th ng Thch Tr Chn l m t v i S c bi t. Sau khi t t nghi p Ti n S t i n , Ngi khng v n c m qua l i m i c a C Ha Th ng Thch Thi n n, Ngi sang Hoa K t th p nin 80. T cho n ngy vin t ch, Ngi i chu du kh p Hoa K v cc ni trn th gi i ho ng php l i sanh. Nh ng c i m ng lu c a Ngi l Ngi khng ch trng l p Cha, khng nh n t xu t gia c th i gi r nh r i

T T ng T nh Tng

325

lo phin d ch v tr c tc. Nh ng d ch ph m c a Ngi t ti ng Anh ra ti ng Vi t r t c gi tr . Khng nh ng ch ngo i qu c, m tr c khi i du h c n , Ngi cng d ch v vi t trn t p san Lin Hoa t i Hu nhi u bi v v Ph t Gio r t qu gi. Ngi khng ch trng tu theo php mn no; nhng cu i i Ngi v n khuyn Ph t T ni m Ph t c u vng sanh. Ngi vin t ch; nhng nh ng kinh sch v nh ng bin kh o, d ch thu t c a Ngi bao gi cng l kim ch Nam cho nh ng ng i mu n nghin c u v Ph t Php b ng ngo i ng Anh-Vi t. - C Ha Th ng Thch Thi n Thanh sau khi t t nghi p Ti n S t i n , Ngi cng n th ng Hoa K. Sng l p Cha Ph t T t i Long Beach, California. i Ngi tr th tuy ng n ng i; nhng Ngi cng so n d ch c b Kinh T ng H ng Ngy hon ton b ng ti ng Vi t, l m t trong nh ng v i S ch trng Vi t ha nh ng kinh i n, m lu nay Gio H i trong cng nh ngoi n c cha hon thnh. - C Ha Th ng Thch Thi n Chu sau khi t t nghi p Ti n S t i n v Anh qu c, Ngi sang Paris, Php qu c hnh o v sng l p Cha Trc Lm t i ngo i Paris t nh ng nm 1978, Ngi c d y h c t i i H c Sorbonne v c m t s sng tc bin kh o b ng ti ng Anh v ti ng Php c gi tr . Tuy Ngi khng c t xu t gia no n i b t; nhng nh ng cng vi c gi ng d y v bin kh o c a Ngi cng gip cho nh ng ng i Php hi u t nhi u v t t ng Ph t Gio Vi t Nam.

326

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

Ring i Loan tr c nm 1975 ch c 3 v Ha Th ng du h c t i . l Ha Th ng Thch c Ni m, Ha Th ng Thch Chnh L c v Ha Th ng Thch T nh H nh. T t c 3 v n y u Ti n S; m t v vin t ch; m t v ang Hoa K v m t v ang i Loan v Php. - C Ha Th ng Thch c Ni m c cng r t l n trong vi c in n l i nh ng sch v Ph t h c Vi t Nam c xu t b n tr c nm 1975 v m t s sng tc m i c bin so n t i ngo i qu c sau n y. Ph t H c Vi n Qu c T n m vng North Hills California l ni xu t b n nh ng kinh sch gi tr trong su t 3 th p nin nh v y. Ngoi ra C Ha Th ng cng bin t p, hi u nh, d ch gi i r t nhi u kinh sch t ch Hn sang ti ng Vi t ho c ng c l i. Tuy t t ng c a Ngi, ng i u M cha tr c ti p nh n c l i l c m y; nhng nh ng th h k th a s di n d ch v ti p th nh ng l i gio hu n c a Ngi v s lm l i l c cho nh ng th h tr trong tng lai. - Ha Th ng Thch T nh H nh trong hi n t i Ngi l ng kim Tng Th ng c a Gio H i Ph t Gio Linh Sn trn th gi i, k v C Ha Th ng Thch Huy n Vi. Sau khi t t nghi p Ti n S t i i Loan, Ngi khng v l i qu hng hay i cc n c khc, m v n l i i Loan ki n l p o trng Linh Sn t i i B c ti p Tng Chng. t c a Ngi a ph n l ng i i Loan. Nay Ngi l Vi n Tr ng H c Vi n Ph t Gio Huy n Vi t i Paris, Php qu c. H c vi n n y tng ng v i

T T ng T nh Tng

327

m t i H c; ni d y d v hu n luy n cho nh ng ng i Php v ngo i qu c mu n tm hi u v Ph t Gio. Ha Th ng Thch T nh H nh l ng i c cng l n nh t trong vi c ch trng phin d ch, in n b i T ng Kinh Vi t Nam. y l l n u tin trong l chh s Vi t Nam, k t th i l p qu c n nay cha c tri u i no hay c nhn no th c hi n c vi c y. Nay c Ha Th ng Thch T nh H nh th c hi n c vi c n y, qu l cng c b t kh t ngh. Nh ng v du h c t i Hoa K tr c nm 1975 nh C Ha Th ng Thch Thuy n n, Php S Thch Gic c, Gio S Tr Siu L M nh Tht, C Ni Tr ng Thch N Tr H i, Ha Th ng Thch Nh t H nh, Ha Th ng Thch T nh T v.v ng v s c nhi u v c c p n. Ring Ha Th ng Thch Nh t H nh ng m t vai tr c bi t v i nh ng ng i Ph t T u M hi n nay; cho nn chng ti ch xin tm t t m t vi i u qua ci nhn phi n di n c a mnh. N u qu v no mu n tm hi u thm v Ngi th nn vo trong langmai.com r hn. - Ha Th ng Thch Nh t H nh t t nghi p Cao H c i H c Wisconsin Hoa K t nm 1966 v sau c Gio H i Ph t Gio Vi t Nam Th ng Nh t trong n c c Ngi lm i di n cho Gio H i tham gia nh ng cu c H i Ngh v thuy t trnh nh ng t ch c t i ngo i qu c v ng l i c a Gio H i i v i t n c. Ngi ch trng thnh l p i H c V n H nh v Tr ng Thanh Nin Ph ng S X H i trong n c. T ch c n y gy c ti ng vang m t th i trong n c trong qu n chng; nhng chnh quy n mi n Nam thu y khng a

328

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

chu ng m y. V t t ng cng nh m c ch c a t ch c x h i ha b ng t t ng Ph t Gio; cho nn nh ng ng i lnh o khc tn gio v khc chnh ki n h khng thch m y. Trong khi ngo i qu c Ngi ch trng phong tro ti p hi n v ch ra 14 gi i cn b n cho nh ng ng i v a nh xu t gia, v a nh c s n y. y l ci nhn ch Tn c Vi t Nam v n theo khuynh h ng o Ph t truy n th ng kh ch p nh n. N u ng i ta theo di t t ng c a Ngi th th y r ng ban u Ngi khng mu n cho ng i xu t gia; nhng mi n nh ng nm 1989, 1990 phong tro ti p hi n n y v n khng thnh cng m y t i ngo i qu c; cho nn Ngi nh n ng i xu t gia n i di vi c Tng Mn v truy n th a. S C Chn Khng Cao Ng c Ph ng l ng i u tin c Ngi cho xu ng tc t i ni Linh Th u t nm 1988. Sau Ngi m i ti p t c nh n nh ng t u M xu t gia. Cho n nay sau hn 20 nm thu nh n t xu t gia, Ha Th ng Thch Nh t H nh c hn 1.000 ng i nh v y. Cn t t i gia v gi i Ti p Hi n th v s . Ngi vi t, d ch, ch gi i nhi u kinh sch cho n nay (2011) trn 100 u sch v sch c a Ngi c d ch ra nhi u ngn ng khc nhau. Do v y ng i ngo i qu c r t g n gi v i t t ng c a Ngi. Ngn t bnh d , d hi u v d th c t p; nh t l l i thi n qun ni m hi th c a Ngi ch trng. L i th c a Ngi l gi i ti ng Anh, ti ng Php v d nhin r t thnh th o ti ng Vi t v ch Hn. Do v y m nh ng th h thanh nin nam n Vi t Nam tr c 1975 trong n c nh h ng cng khng ph i l t. Ngy nay t i ngo i qu c th khc, c l Ngi ch tm h ng d n Thi n cho ng i ngo i qu c

T T ng T nh Tng

329

nhi u hn; nn nh h ng c a Ngi i v i hn 2 tri u ng i Vi t Nam t i ngo i qu c khng nhi u b ng thu xa. Ngi l p phi, l p tng ring, g n nh l m t T S Thi n; lo i m i, khng gi ng v i Thi n Nguyn Th y v Thi n i Th a h p v i cn c c a ng i Ty Phng. Do v y phi Thi n n y t c lin h v i nh ng tng phi khc c a Ph t Gio Vi t Nam hi n c m t kh p ni trn th gi i. Ai ch p nh n l i tu c a Ngi th vo tu h c tr thnh h c tr, t . Ngoi ra Ngi khng ch trng lin k t v i nh ng t ch c Ph t Gio khc, ngay c t ch c c a ng i u M . X u, t t, ng, sai c a m t i ng i th t l qu ng n ng i lu n bn. Khi no n p quan ti y l i v c h ng trm, hng ngn nm sau n a, n u php mn y cn t n t i trn th gian n y; t c l php mn y c nhi u ng i theo; c k n i truy n v l gi ng m i cho tng phong, t ch c. B ng ng c l i, phong tro y ch n i ln m t th i, r i qua th hi u c a con ng i c p ng, c r t nhi u ng i theo v sau n y n u ng i sng l p khu t bng, t t ng y qu n chng khng theo v khng cn t n t i v i i, th cng ch l m t phong tro h c Ph t trong m t th i gian nh t nh no m thi. L ch s ch ng minh i u . T n qua Trung Hoa; t Ty T ng qua Nh t B n r i Vi t Nam, i Hn v.v c khng bi t bao nhiu tri u i l y l ng l y Ph t Gio lm Qu c Gio. c khng bi t bao nhiu v T S khai sng tng mn mu n lm hi n hch cho Tng Phi c a mnh; nhng th i gian tri qua, m t s tr v qun lng, ngay nh nh ng Tng Thi n n i ti ng

330

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

Trung Hoa hay Vi t Nam cng v y. D nhin, m i m t v B Tt, m t v T S i vo i cng ch c m t nhi m v nh t nh vo m t th i i m no m thi. Khi th s thng tr m, lng ng i thay i, qu c ch ng b n, nhn tm th s nhi u nhng v.v th cc php cng u ph i b chi ph i b i v th ng, kh , khng v v ng cng nh s thnh, tr , ho i, khng b i s bi n thin c a l ch s v nhn th . Cho hay vi c n y c Ph t tin li u t lu r i. Nhng ph i cng tm m ni r ng Ha Th ng Thch Nh t H nh l ng i c cng to l n nh t em t t ng Thi n c a Ph t Gio Vi t Nam n v i ng i u M . Ngi ch s p hng theo th t c a nh ng nh lnh o tinh th n trn th gi i v ng sau c t Lai L t Ma m thi. Nh th tr c v sau nm 1975, Thi n Vi t Nam qua Thi n S Thch Nh t H nh thu ht h ng ngn, h ng v n ng i ngo i qu c tham gia tu h c v xi n dng php mn n y l m t d u n kh qun i v i nh ng ng i Ph t T Vi t Nam tu theo php mn khc, nhn v Lng Mai t i Php v y. Sau y chng ti xin gi i thi u m t s ch Tn c Tng Ni du h c Nh t B n t nm 1954 n 1975, v ng ng gp cho Ph t Gio t i ngo i qu c t xa n nay c lin h tr c ho c gin ti p v i ng i u M qu v lm t ng. D nhin c m t s v chng ti khng gi i thi u nhi u, v v n c a th i cu c v nh ng v khng c c p n trong sch n y v l chng ti khng c bi t n lai l ch c a nh ng v ; ho c gi cn th i gian l i gi i thi u sau v.v Knh mong ch Tn c v qu v hoan h cho i u n y.

T T ng T nh Tng

331

Nh ng v i du h c t i Nh t B n a ph n t t nghi p T ti 2 t i Vi t Nam ho c C nhn Ph t h c. S d nh ng ng i Tng S Vi t Nam ch n i Nh t; v l Nh t l m t qu c gia Ph t Gio n m t i Chu v c bi t c nhi u i h c Ph t Gio. H u nh m i Tng Phi u c t 1 n 7 tr ng i H c; l cha k nh ng tr ng Trung H c, Ti u H c v nh tr . N n gio d c t i Nh t B n ni chung v gio d c Ph t Gio ni ring ph i ni l tuy t v i nh t. a ph n ch Tng Nh t B n u ph i t t nghi p i H c c a Tng Phi h r i m i ra Tr Tr. C nh ng v nghin c u ti p ln Cao H c ho c Ti n S. H ni ngo i ng tng i khng nhanh nh n nh ng i Vi t Nam; nhng nh ng ti nghin c u c a h b ng ti ng Anh, ti ng Php hay ti ng c v.v lm cho cc h c gi trn th gi i ph i ci u tr c h . Lu nay chng ta hay th y c r ng c m i nm vo ngy 10 thng 12, ngy K ni m b n Tuyn Ngn Qu c T Nhn Quy n th Hong gia Th y i n u pht nh ng gi i th ng Nobel v v t l, y khoa, ha h c, khoa h c, ha bnh v.v a ph n l ng i u M c; ch t th y ng i Phi Chu hay Chu. N u c cng r t hi m. V l cc chnh ph u M c ngn kho n r t l n ti tr cho nh ng ng i chuyn nghin c u v nh ng lnh v c trn. Cn cc n c Chu chng ta tng i cn ngho; cho nn nh ng nhn ti n i ti ng nh th r t hi m. Ring ngnh Ph t H c v Tn Gio h c t i Nh t r t c gi tr . Do v y ch Tng Ni Vi t Nam, i Hn, i Loan, Trung Qu c u ch n Nh t B n n tu h c v nghin c u l v y.

332

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

Tu n t theo th i gian nm thng t 1954 n 1975 c ch v Ha Th ng, Th ng T a, i c, Ni S n du h c t i Nh t nh sau: u tin i di n cho 3 mi n c C Ha Th ng Thch Tm Gic (B c), C Ha Th ng Thch Thin n (Trung), Th ng T a Thch Quang Minh (Nam). K t c theo c cc: C Ha Th ng Thch Thanh Ki m, C Ha Th ng Thch Mn Gic, C Ha Th ng Thch Thi n nh, r i Ha Th ng Thch Tr Tm, Ha Th ng Thch Tr Qu ng, Ha Th ng Thch Minh Tm, C Ha Th ng Thch Minh L , Ha Th ng Thch Minh Tuy n, C Ha Th ng Thch Tr Hi n, Ha Th ng Thch Tr c, Th ng T a Thch Chn Minh, Ha Th ng Thch Chn Thnh, Ha Th ng Thch Nguyn t, Ha Th ng Thch Nh i n, C Th ng T a Thch An Thin, Ha Th ng Thch B o L c, Th ng T a Thch Minh Tu n, C Ni Tr ng Thch N Nh Chnh, Ni Tr ng M n La. Ngoi ra cng c m t s qu v khng cn ti p t c tu n a nh: Gio s Nguyn H ng, Gio s Long Nguy t, Gio s Lm Nh T ng, Th y Gic Thi n v.v K ra tr c nm 1975 ch Tng Ni i du h c Nh t nhi u nh t so v i cc n c khc nh n , Tch Lan, Hoa K v i Loan. y l nhn t lc ban u c a Gio H i. Sau nm 1975 tuy Gio H i g p r t nhi u kh khn trn m i lnh v c; nhng s Tng Ni ra ngo i qu c du h c r t nhi u; sau khi thnh ti, cng nh l p i tr c c a chng ti, h c ng i l i ngo i qu c v c nhi u v tr l i Vi t Nam lm vi c cho Gio H i.

T T ng T nh Tng

333

C Ha Th ng Thch Tm Gic sau khi t t nghi p Cao H c Ph t Gio t i Nh t, Ngi v l i Vi t Nam lm Gim c Nha Tuyn y Ph t Gio t nm 1963 v sng l p Trung Tm Nhu o Quang Trung cng nh khai sn Cha Vnh Nghim t i Sign. Nm 1973 Ngi vin t ch t i Vi t Nam; nhng nh ng mn sinh Nhu o t i Quang Trung thu y v i Ngi, by gi v n cn nhi u ng i ang m tr ng d y Nhu o cho ng i Vi t Nam v ng i ngo i qu c cc qu c gia u M khng ph i l t. Ring C Ha Th ng Thch Thin n l m t v Th y r t c bi t. V y l v Tng S Vi t Nam u tin t t nghi p Ti n S t i i H c Waseda, Tokyo vo nm 1964 Ngi v n c. Ngi d y Thi n v Ph t h c t i i H c V n H nh Sign cho n nm 1966. K t nm n y tr i, Ngi lm th nh gi ng vin c a cc i H c t i Hoa K. Nh ng nm thng u tin Ngi n Hoa K d y Thi n H c cho ng i M . Mi cho n by gi v n cn nh ng ng i Tng s Ty Phng xu t gia th gi i v i Ngi theo truy n th ng Ph t Gio Vi t Nam. l Ha Th ng Bodhi, Ha Th ng n T , Ni S Karuna v.v y l nh ng ng i M c vn b ng Ti n S, xu t gia v th gi i v i C Ha Th ng Thch Thin n t nh ng nm u khi Ngi n Hoa K. C th ni r ng C Ha Th ng Thch Thin n l ng i u tin khai sn Cha Vi t Nam t i Los Angeles v cc cha khc t i Hoa K k t nm 1975. n nm 1976 Ngi thnh l p Vi n i H c ng Phng (Oriental University) t i Los Angeles v Thi n Vi n Qu c T . H c tr, t c a Ngi a ph n l ng i Hoa K. By gi m i l n i h i ngh hay tham d

334

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

di n thuy t ni no trn th gi i, nh ng Ha Th ng Bodhi hay Ni S Karuna u khng ng i ngng g v i thnh chng v t gi i thi u mnh l t c a C Ha Th ng Thch Thin n v tu t p theo truy n th ng Ph t Gio Vi t Nam. C Ha Th ng Thch Thin n vin t ch t i Hoa K vo nm 1979 tu i i cha t i 60 l m t m t mt r t to l n i v i ng i Ph t T Vi t Nam cng nh ng i Hoa K. Ha Th ng cng l i m t s tc ph m b ng Anh ng nh Zen and Buddhism in Vietnam, Japanese Zen v.v Ngi l m t trong nh ng h c gi c tn trong t i n danh nhn th gi i. C Ha Th ng Thch Mn Gic t c nh th Huy n Khng. Ngi tr c nm 1975 lm Khoa Tr ng Phn Khoa Ph t H c Vi n i H c V n H nh Sign, sau nm 1978 Ngi t n n sang Php v cu i cng n Hoa K c ng tc v i c Ha Th ng Thch Thin n v lm Ph Vi n Tr ng Vi n i H c ng Phng t i Los Angeles, California Hoa K. Ngi l m t nh vn, nh th, d ch gi r t n i ti ng b ng nhi u ngn ng khc nhau nh: Nh t ng , Anh ng , Hn vn v Vi t ng . Th vn v sch v c a Ngi v n cn . H u th c c h i tham kh o v t ng ni m v m t b c Th y v a l Tng nhn v a l thi s n i ti ng m t th i trn th gian n y. C Ha Th ng Thch Thi n nh sau khi t t nghi p Cao H c Ph t Gio t i Nh t, Ngi v l i Vi t Nam nm 1969, d y i H c V n H nh v i H c C n Th.

T T ng T nh Tng

335

n nm 1975 Ngi t n n sang Php, sng l p Cha Php Hoa t i Marseille t nm 1976. Sau khi Ngi vin t ch, v khng c t Tng xu t gia, cho nn cha c a Ngi sng l p trao quy n cho t Ni. Tuy Ngi khng c l i tc ph m no n i ti ng; nhng cu c i v s nghi p ho ng php c a Ngi t i Php, u Chu v M Chu l m t t m gng sng cho h u th noi chung. Ha Th ng Thch Tr Qu ng sau khi t t nghi p Cao H c t i Nh t, Ngi v l i Vi t Nam nm 1973 v Ngi l i qu hng mi cho n ngy hm nay (2011). Trong hi n t i Ha Th ng Thch Tr Qu ng l Vi n Tr ng H c Vi n Ph t Gio Vi t Nam t i Sign v l ng i ch trng l y kinh Php Hoa lm tiu chnh trong s gio ha chng sanh t i Vi t Nam; gi ng nh Ngi Nh t Lin Nh t B n ch trng vo th k th 13 t i Nh t. Ha Th ng Thch Minh Tm l m t trong nh ng v Th y c bi t. V l su t g n 45 nm xa qu hng Vi t Nam, cha m t l n tr l i. Ngi l t y ch c a C Ha Th ng T Tng Th ng Thch Huy n Quang. Ngi sang du h c t i Nh t vo nm 1968 n nm 1973, Ngi c Gio H i Ph t Gio Vi t Nam Th ng Nh t c Ngi sang Php thay th cho Ha Th ng Thch Nh t H nh. Nhng Ta i S Vi t Nam C ng Ha lc b y gi khng cho Ha Th ng Thch Nh t H nh v l i Vi t Nam; nn Ha Th ng Thch Minh Tm

336

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

ra thnh l p Ni m Ph t ng Khnh Anh v t bo Khnh Anh t nm 1974 t i Acceuil, Paris, Php qu c. Vo l va Quan Th m B Tt 19.2.1979 Cha Khnh Anh chnh th c d i v Bagneux v n ngy 18.5.1995 th lm l t vin u tin xy cha Khnh Anh m i t i Evry. Cho n nay g n 20 nm xy d ng v i kinh ph g n 20 tri u -la M ; nhng v n cha hon thnh. y l m t cng trnh th k , l m t cng trnh c m t khng hai c a Ph t Gio Vi t Nam H i Ngo i ngy nay. Ngi l chi c u tu c a Gio H i Ph t Gio Vi t Nam Th ng Nh t t i u Chu ngay t nh ng bu i s khai v v n ti p t c cho n ngy hm nay. Tuy Ngi khng c m t sng tc no c bi t; nhng nh ng quan i m v t t ng c a Ngi bn b c trn cc s bo Khnh Anh, sau n y cc t t p h p l i cng s tr thnh nh ng tc ph m c a Ngi. B n thn chng ti lm T ng Th K cho Ngi t nm 1972 t i Nh t cho n nay (2011) ng 40 nm v n cha m t l n gin o n. Ngi l m t ng i r t kin tm tr ch v ph i ni r ng: N u u Chu khng c Ngi lnh o, th Ph t Gio t i cc qu c gia u Chu khng c c nh ngy hm nay. T nh ng ho t ng nng n , qua s gi i thi u c a Th ng T a Seelawansa, ng i Tch Lan, ang d y t i i H c Wien, o qu c, gi i thi u Ngi v i H i ng Tng Gi v Chnh ph Tch Lan nn ngy 8 thng 7 nm 2011 v a qua Ngi nh n c ph n th ng danh d cao qu nh t c a qu c gia n y trao n Ngi, l ng i c cng mang nh sng Ph t Php n cho ng i u M . y l danh d ring c a Ngi v l m t ni m hnh

T T ng T nh Tng

337

di n chung cho t t c Ph t T Vi t Nam c a chng ta trong cng nh ngoi n c. Ha Th ng Thch B o L c l bo huynh c a chng ti, du h c t i Nh t t nm 1974. n nm 1980 sau khi t t nghi p t i i H c Komazawa, Ngi sang Sydney, c i L i hnh o. Nm 1984 b t u xy d ng ngi T vi n Php B o t i Smithfield v n nm 2001 thnh l p thm Tu vi n a B o t i Capelltown (c) v Blue Mountains (m i). Song song v i vi c xy cha, t xu t gia v t i gia Ngi sng tc, d ch thu t, lm th, bin kh o cho n nay cng g n 40 tc ph m b ng nhi u ngn ng khc nhau. Ngoi ra Ha Th ng cng l ng i sng l p bo Php B o t nm 1981 n nay. y l m t trong nh ng t bo Ph t Gio s ng lu nh t nh t i h i ngo i n y. V t t ng v cch tu hnh c a Ngi, qu v c th tm c cc sch v c a Ngi hi u bi t t ng t n hn. Ha Th ng Thch Nh i n, v c nhn chng ti, thi t ngh khng c n ph i vi t nhi u. Qu v c th xem sch ho c c trn Internet s r; nhng cng c i u c n ph i ni. V n u by gi khng vi t, ngy sau nh ng ng i sao chp l i, cha h n ng v i c a tc gi . Trong 60 tc ph m m ti sng tc, d ch thu t, bin kh o t nm 1974 n nay (2011) b ng nhi u ngn ng nh: Vi t, Anh, Hn vn, Nh t, c ng cng nh h ng trm bi vi t khc g m o n vn, d ch thu t, ty bt v.v ng trn bo Vin Gic hay cc bo khc cng l nh ng t t ng ch o c a chnh

338

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

mnh. T t ng c a ti c tm g n trong m t s php ng nh sau: Con nguy n mnh l m t dng sng, chuyn ch nh ng trong c c a cu c i v con xin nguy n mnh lm m t t h ng ch u nh ng s ch nh c a nhn th . Ho c: S h c n khng lm cho ng i ta gi i thot; nhng mu n m cnh c a gi i thot kia khng th thi u s tu v s h c c. Hay: Ngy xa cc v Thi n S a ph n tu trn ni, t i n khng c n; nhng ho quang c a h sng r c m t phng tr i sau khi ch ng o. Cn by gi chng ta tu h c a ph n s r c sng y u nh n i n; trong khi nhn ng i tu no cng cha c t sng nh ng i xa. Sau n y n u ti ra i; xin nh c l i m t i u chnh y u qua nh ng php mn m ti hnh tr lm gng cho nh ng ng i k t c. Ti khng sng l p ra m t tng phi m i no c , m ti ch th c hnh Ph t Gio truy n th ng. Ngha l ch T s p t nh th no; ti v n theo nh th hnh tr theo Thi n Mn quy c; m i ngy 2 th i cng phu sng t i; nh t l th i Kinh Lng Nghim vo m i sng mai. K t khi xu t gia nm 1964 n nay (2011) cng g n 50 nm r i, m i sng ti v n hnh tr min m t Th n Ch n y. Ngoi ra l y kinh vn m i ch m i l y nh: H ng Danh Sm H i, Ng Bch Danh, Tam Thin Ph t Danh, V n Ph t, Kinh Php Hoa, Kinh i Bt Ni t Bn. Khi l y m i ch m i l y nh v y, chng ta c c h i sm h i t thn v tin su vo l i Ph t d y.

T T ng T nh Tng

339

Ti tu theo Php mn T nh , ni m Ph t A Di ; ngoi tn, h nh, nguy n ra ti th c hnh Php mn ni m Ph t nh Ngi Thn Loan d y c u vng sanh T nh sau khi lm chung. Ngha l vi c ni m Ph t khng ph i do t l c c a mnh ni m m c vng sanh. S vng sanh y chnh l do B n Nguy n L c c a c Ph t A Di khi n cho chng ta thnh t u c nguy n y v cng l l i nguy n th 18 c a Ngi pht ra nh v y. Khi m i n c, ti ch Thi n cho ng i c. V ng i c no cng ham h c Thi n. Ti d ch quy n Thi n H c c a Ngi Yosioka Fukushima ra ti ng Vi t h ng d n ng i c theo l i Thi n M c Chi u c a To ng Tng Nh t B n. Ngha l khi ng i Thi n c cho nh ng v ng ni m kh i ln; khng c n ph i tm cch trnh n nh ng v ng ni m y, m c m c nhin qun chi u nh ng g ang x y ra, t t chng ta s th y r b n th chn nh v t tnh; nhng cng v lu v di ngoi t a thi n ra, ti l y cu Ph t hi u lm u. D u b t c hon c nh no cng nh n t dung v nh ng l i nguy n c a c Ph t A Di , c bi t l nh ng l i nguy n th 18, 19 v 20. Ngy nay n u c ai i l bi Cha Vin Gic t i Hannover c qu c khi g p ng i Vi t Nam h s ch p hai tay l i cho Nam M A Di Ph t l chuy n nh, m hng ngn ng i c n tham d l , h v n bi t cho v ni m cu Ph t hi u n y n a. D nhin Ph t Gio t i n c c cng m i c m t ch ng 200 nm; nn y l th i gian quan tr ng cho ng i c ch n php mn tu. Ngay c cc n c Chu khc cng v y; sau khi Ph t Gio du nh p vo n c s t i, t nh t cng t

340

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

300 n 500 nm sau cc Tng Phi m i c thnh hnh. Do ti l ng i n u tin t i x c i v i ng i Ph t T Vi t Nam v truy n T nh Tng cho ng i c c l cng l ng i u. V l t i c a ph n theo Thi n H c Nh t B n ho c Ph t Gio Nguyn Th y hay Kim Cang Th a. Tuy vi c hnh o t i y cng kh v t v , v ngn ng , vn ha, t p qun, tn gio v.v ci g cng m i l ; nhng ti v n c cng tr ch mong cho ci r c a Ph t Gio c m c su vo m nh t n y. Do v y quan ni m v Tn Gio c a ti cng c ph n khc v i nhi u ng i khc, v ti ang hnh o t i ngo i qu c, ch khng ph i t i m t qu c gia Ph t Gio no . Ti quan ni m v Tn Gio cng gi ng nh nh ng bng hoa nhi u mu s c; n u trong m t v n hoa m c hoa nhi u mu cng tr m t lc th v n hoa y p bi t bao! Hn l ch c m t cnh n c ang n . Do v y ti mong r ng: Trong v n hoa vn ha c a Tn Gio t i x c n y cng nh v y, m Ph t Gio s l m t bng hoa sen, mang hng sen thm ngt t Chu n y ha quy n cng v i nh ng hoa h ng hoa cc v n n t lu i t i y r i. Chnh nh nh ng ho t ng t bn trong l n bn ngoi i v i ng i Vi t cng nh ng i c; ng i u cng nh ng i M nn v a qua vo ngy 8 thng 7 nm 2011, qua s gi i thi u c a Th ng T a Seelawansa ng i Tch Lan ang d y t i i H c Wien, o Qu c; nn H i ng Tng Gi v Chnh ph Tch Lan trao t ng b ng danh d cao qu nh t cho chng ti v Ha Th ng Thch Minh Tm l nh ng ng i c cng mang nh sng gio l Ph t Gio n v i ng i u M .

T T ng T nh Tng

341

y khng ph i l b ng Ti n S danh d . V b ng Ti n S danh d ch c Vi n Tr ng c a m t Vi n i H c trao, m y l b ng t ng th ng c a m t qu c gia cho m t Tng S ngo i qu c c cng v i o Ph t. Bu i l t d i quy n ch t a c a v Tng Tr ng c a Tng Gi Tch Lan, Th T ng, Ph Th T ng chnh ph ; v Ch t ch H i Ph t Gio Tch Lan v h ng trm ch Tng h c gi , c s n i ti ng n tham d l n y t i H i Tr ng L Tn c a chnh ph vo lc 16 gi chi u ngy 8 thng 7 nm 2011 v a qua. V pha Vi t Nam c ch Tng i di n t T nh Chc Thnh H i An, ch Tng ang du h c t i n , Ban Bin T p Bo Vin Gic c, Th y S, an M ch cng nh ng khch c a Ha Th ng Thch Minh Tm n t Trung Hoa v Php. V nh ng di n ti n chi ti t c a bu i l n y, qu v c th xem trn bo Vin Gic s 185 pht hnh vo thng 10 nm 2011 v bo Khnh Anh xu t b n t i Php, s 89 B n Tin thng 10 nm 2011. Ring ph n c nhn chng ti ch mong r ng nh ng ngy cn l i trn cu c i n y s mang tnh thng n cho m i ng i, khng phn bi t mu da, ch ng t c, ngn ng v dng tr tu c a Ph t Gio qun xt n i tm v t s lm l i l c cho mnh v cho ng i nhi u hnh th c v lnh v c khc nhau.

342

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

T T NG I TH A v T NH TNG
N c Hoa K t khi l p qu c n nay tr i qua 44 i T ng Th ng trong hn 200 nm l ch s v khng c m t v Vua hay m t Hong H u no t i v. Khc v i l ch s c a Trung Hoa, Vi t Nam, Php hay c. V Hoa K cn l m t l c a qu m i m , l vng t h a c a nhn ti v nh ng ng i tri u ph. T t c nh ng g trn th gi i c, Hoa K u c h t, m th t n i b t n a kia; ngha l ci g Hoa K cng u nh t c . c l n c ng i no h i ti r ng: Th y i chu du kh p cc chu l c u, M , , c, Phi v tr i qua hn 70 n c. V y th n c no lm Th y thch nh t v m i chu l c, d i m t nhn c a Th y ra sao? - Qu l m t cu h i kh; nhng c nhi u cch tr l i khc nhau. Ti tr l i r ng: - ng v phng di n Khoa h c k thu t th Chu khng th no so snh v i u Chu v Hoa K c; nhng ng v phng di n Vn ha th Chu hn Hoa K ch ! V Hoa K ch c vn minh m khng c vn ha. Vn ha l nh ng g tr i qua h ng ngn nm l ch s . Cn Hoa K ch c hn 200 nm l p qu c lm sao snh v i vn ha Chu chng ta c.

T T ng T nh Tng

343

- Ti v von r ng: Chu gi ng nh m t b c gi 70 tu i. u Chu gi ng nh m t ng i n b trung nin t 40 n 50 tu i; trong khi Hoa K l m t c gi 18 tu i. Ng i gi r i u cn pht tri n g n a. Ch c nh ng ng i tr m i c m t tng lai lu di. Th cn c Chu v Phi Chu ? - Phi Chu ti m i ch i Ai C p, Tunsie cha i Trung v Nam Phi; nhng y l m t chu l c thin nhin khng u i m y; nhng h cng c n n vn ha lu i m y ngn nm; h hnh di n l m. M i y c m t c gi Phi Chu 10 tu i, sng tc m t bi vn xui b ng ti ng Anh r t ng n g n; nhng c UNESCO pht gi i th ng c bi t. u c a bi vn l: Ng i Da Mu.

Khi ti sinh ra ti mu en Khi ti l n ln, ti mu en Khi ti i d i nh sng m t tr i, ti mu en Khi ti b nh, ti mu en Khi ti ch t, ti cng mu en.
Cn h l ng i da tr ng

Khi h Khi h Khi h Khi h Khi h

sinh ra, h mu l n ln, h mu tr ng i d i nh sng m t tr i, h mu nm b nh, h mu xm ch t, h mu tm

Th m h g i chng ti l ng i da mu. Cu k t n y l cu quan tr ng nh t, n ni ln t t c m i t ng v nh quan ni m c a ng i da

344

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

tr ng lu nay. V h ch ngh r ng: Ng i da tr ng m i l vn minh, cn ng i da en l th p km. H ngh r ng h m i l ng i nguyn ch t; nhng th t s ra ng i da tr ng m i l ng i mau i mu nh t. Cn ng i da en, b t c d i hnh th c no, h v n l ng i da en m thi. Do v y quan ni m v ng, sai, t t, x u n kh c th hi u m t chi u c. V d nh ng i quen i bn tay tri th cho r ng ti i bn tri m i ng lu t l lu thng; nhng nh ng dn t c lu thng bn tay m t lu nay quen r i, th khng th ni r ng i bn tri l ng lu t c. Cho nn ng b mnh th ng hay ni: b u th trn, ng th di l v y! Ci g n cng ch tng i thi, khng c tuy t i bao gi , ngo i tr chn l. - Th cn c Chu ? - c l n ti vi t v n c c r i. Qu v c trn Viengiac.de ho c quangduc.com s hi u r hn. y l m t l c a r ng mnh mng, tng ng v i Hoa K; nhng dn s ch trn d i 20 tri u; trong khi Hoa K c trn 300 tri u ng i ang sinh s ng t i . T nm 1979 n 2011, trn 30 nm , ti n x c t nh t m i nm m t l n. di v xa c a m i l n i v l 34.000 cy s . Ngha l b ng vng quanh m t qu a c u. N u ai c h i ti r ng: Th y thch s ng u nh t? Ti s tr l i r ng: c ti thch s ng t i nh t. V l trn 30 nm s ng t i r i. Ngn ng quen, phong t c, t p qun v nh t l n ngha c qu nhi u t i x s n y. Ti thch i thm vi ng, ho ng php t i Hoa K. Cn n tu th nn ch n c. Cn ni no p nh t trn th gi i ? l qu hng Vi t Nam; ni ti

T T ng T nh Tng

345

c sinh ra cch y g n 63 nm v tr c (1949 2011). D nhin l qu hng ti ngho; ngho hn nhi u n c c Phi Chu n a; nhng cng v gi v cng ngo i qu c lu nm th ng i ta cng nh qu hn bao gi h t. C l nm ru t c a mnh c chn . Cho nn s i t lng c mi v n vng trong mun thu chng ? M t i S Thi H vo nh ng th p nin 1920, 1930 mu n lm cch m ng Ph t Gio t i Trung Hoa; cho nn Ngi a ra tiu l nn cch m ng v : gio ch , gio s n v gio h i. Ngi l m t b c Tn Tc r t n i ti ng lc ng th i v l Th y cng nh nh m ph m c a i S n Thu n i Loan. Khi cn t i ti n, Ngi l y tinh th n Trung Qun, Tnh Khng v Bt Nh c a Ngi Long Th i di n gi ng kh p ni trn th gi i. Cch y g n 100 nm tr c, vi c y u ph i d lm; cn ngy nay vi c di chuy n, ho ng php khng kh nh xa; nhng t ng i lm c. C l th gi i n y l th gi i c a v t ch t. Ng i h c Ph t cng tr ng v t ch t hn l tm linh; cho nn con ng i v n cn tr m lun kh n kh . Ng i c r t hnh di n v n n tri t h c c a h . V h c nh ng tri t gia tiu bi u nh: Schopenhauer, Hermann Hesse, Nietzsche, Freud v.v Nh ng tri t gia n y c t t ng r t g n v i Ph t Gio. V t th k u Ty l ch n th k th 17, 18 h ch quen sng tc theo l i tr u t ng v nhn th gi i n y d i ci nhn c a m t v Th n linh sng t o; nhng khi h b t g p lu ng t t ng m i t Chu du nh p vo qua tc ph m nh Sng Chu c a ng i Anh vi t, h bi t th no l B n ng, th no l V ng, th no l T Di u , th

346

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

no l Bt Chnh o, th no l Php duyn sinh, Tam php n, T php n v.v Cch y 200 nm v tr c m t H i Ph t Gio u tin c thnh l p t i thnh ph Leipzig; nhng t nm 1949 n nm 1989 n c c b chia c t ng Ty. Mi n ng theo ch ngha C ng S n v mi n Ty theo ch ngha qu c gia. n ngy 9 thng 11 nm 1989 c hai mi n ng Ty th ng nh t v nay l n c C ng Ha Lin Bang c g m 11 Ti u Bang v 3 thnh ph t tr (Berlin, Hamburg, Bremen). Trong th i gian C ng S n tr v t i ng c cc H i Ph t Gio cng ch u nh h ng chung v i cc Tn Gic khc nh Thin Cha, Tin Lnh, Chnh Th ng Gio m thi. Sau ngy b c t ng B Linh s p , Tn Gio t i mi n ng c m i c c ngi ph c h i l i. pha Ty c, t i thnh ph Berlin c m t ngi cha Theravada do Ph t Gio Tch Lan qu n l. Cha n y tr c y c a m t ng Bc S ng i c tn l Paul Dahlke cng c s n y cho Ph t Gio Tch Lan lm cha. Sau g n 100 nm cha v n cn ; nhng khng c pht tri n m y, v thi u ch Tng Tch Lan v c qu n l trng coi; nn cha n y ch cn l m t bi u t ng, nhi u hn l m t ch n sinh ho t Tn Gio s ng ng. T i c c t nh t l 700 ngi Cha, Ni m Ph t ng, Thi n ng, cc c s d y v Ph t Php; nhng a ph n do C s Ph t T h ng d n; cn ch Tng r t t. Nh trn c trnh by - Ph t Gio u tin c du nh p v c, Anh, Php hay ni chung cc n c

T T ng T nh Tng

347

u Chu l Ph t Gio Nam Tng. n u th k th 20, i Th a Thi n Nh t B n c m t t i u Chu, r i t nm 1959 tr l i y Kim Cang Th a pht tri n m nh t i cc qu c gia u M n y. Trong c s ng gp c a Ph t Gio Vi t Nam c Thi n l n T nh . a ph n ch Tng, Ni ngo i qu c n m t n c no , u tin l ph i h c ngn ng c a n c s t i. N u ngn ng khng rnh th kh m i vo qu n chng t i x s c; nhng nh ng th h i tr c a ph n n y l nh ng ng i l n tu i; cho nn h c ti ng Anh, ti ng Php, ti ng c khng ph i l i u n gi n. H ch l nh p c u b c qua th h i tr c ti p n i v i th h i sau m thi. Th nhng nh ng th h i sau c sinh ra, l n ln v ch u s gio d c t i cc qu c gia u M n y cng c nh ng v n nh t nh c a n. V d nh cc em r t gi i ti ng a phng; trong khi ngn ng ti ng m th khng rnh. V cc em khng c c h i th c t p. y l v n quan tr ng trong vi c h i nh p vo x ng i. L i gio d c c a Chu l gio d c truy n th ng; ngha l Th y, tr, s, r rng. Trn ni d i nghe, khng ci l i, d u cho vi c y c sai qu y i chng n a. H c tr a ph n ch h c l i s hi u bi t c a ng Th y, d u cho l Th y d y i hay Th y d y o. Ci h c c a Chu l ci h c t chng v tr ng b ng c p. L y b ng c p lm th c o v tr c a con ng i. Bao nhiu th h nh th tri qua, tr thnh m t thi quen c h u. Trong khi l i gio d c c a u M thin v s pht tri n c nhn. ng Th y ch d y nh ng g ng i h c tr mu n h c; ch khng ph i d y nh ng g ng Th y mu n d y. u M tinh th n c nhn ch ngha r t c coi

348

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

tr ng; trong lc t i ng Phng, ngay c h c ng v nh t l Cha hay trong m t i gia nh, tinh th n n y khng c ch p nh n v khng c khuy n khch. V cho l c nhn ch ngha, ch bi t s ng cho mnh ch khng ngh n ng i khc. C hai quan ni m ng v Ty, c v m i, c nhn v i th , ci no n cng c ci ng v ci sai c a n. V d nh i s ng c a ng i Chu v khng c tr c p x h i cho ng i l n tu i; cho nn khi cha m v gi hay chung v i con ci. Con ci i lm ph ng d ng cho cha m . l n p ch Hi u. Chu, n u ng i con trai no khng lm nh v y c, cho l b t hi u. Ng c l i, tuy m t t do c nhn nhng c s m b c che ch c a gia nh, c a ng i l n tu i; th ng khng b c n hay tr m c m. Trong khi i s ng t do qua l i gio d c c a u M nh t do luy n i, t do k t hn, t do pht bi u, t do n ni v.v T t c ch ng y th t do; nhng th c s ra ng i ta m t i s t do r t nhi u. V l t do luy n i v t do k t hn; ch d n n t do ly hn v t do ly d . Trong khi cc x h i Chu ngy xa v ngay c ngy nay cng v y, khi con ci l n ln, a ph n quy n d ng v g ch ng l c a cha m , c a ng i l n. Con ci c b n ph n l ng hay khng; ch khng ph i nh u M mu n lm g th lm. Th m cu c s ng hn nhn c a ng i Chu a ph n h v i nhau su t i ch t khi ly d hay ly hn. T do n ni, t do t t ng, t do pht bi u i u y t t v i x h i u M ; nhng Chu th r t gi i h n. V d nh cha m ni th con ci ph i l ng nghe, khng c ci l i. Trong khi v i s t do c a u M ,

T T ng T nh Tng

349

nhi u khi cha m ni v i con ci nh anh em i x v i nhau. Cn Th y tr c x v i nhau nh l b n; ch khng l Th y v tr r r t nh Chu. Vi t Nam c truy n th ng l i h c, h c tr ph i h c thu c lng, c bi t trong Cha k lu t n y l i cng g t gao hn n a. V c khng bi t bao nhiu bi kinh, lu t v lu n b t bu c ng i Tng S ph i r p tm, h c thu c lng. N u n gi tr bi m khng thu c th ph i ch u hnh ph t nh Th y cho tr i m zro (i m khng) hay qu g i v.v trong khi u M , n u Th y h i bi tr, tr khng bi t th b o r ng khng bi t, khng thu c. Th l xong, khng c m t hnh ph t no c th hi n c . Do v y y; ni c p b c i H c ng i ghi danh vo h c r t ng; nhng ra tr ng r t t; tr nh ng ng i c th c c nhn th t cao m i thnh cng c. Trong khi Nh t B n khi u vo i H c t c l bi t r ng mnh s c ngy ra tr ng. By gi t i ngo i qu c n y c hn 2 tri u ng i Vi t Nam ang sinh s ng. Hoa K c trn d i m t tri u. S cn l i chia cho nhi u qu c gia trn th gi i. V d nh Php 300.000 ng i; c 100.000 ng i; Anh 70.000 ng i; Canada 200.000 ng i; c 200.000 ng i v.v By gi ng i Vi t Nam h u nh c m t trn 2 ph n 3 c a th gi i n y. Ngha l kho ng 150 qu c gia u c ng i Vi t Nam c ng . Th h th hai c sinh ra, l n ln u M r t thnh cng v vi c h c hnh, thi c , t. V d nh c ng Dr. Philip Rsler v n l m t c nhi sinh ra t i Vi t Nam, n c vo nm 1973 v i 9 thng tu i, c gio d c v t t nghi p Bc s Y khoa t i i H c Hannover. Nm 2010-2011 hi n l ng Tr ng

350

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

c a ng FDP ( ng T Do Dn Ch ) v l Ph Th T ng c a n c c. Tr c y ng l B Tr ng B Y T , lo cho hn 80 tri u ng i c. y l m t thnh qu th t b t ng cho c ng i c l n ng i Vi t. u ph i dn t c c h t ng i, m trong Qu c H i l i c m t ng i tc en ang ng i gh th hai; ch sau B Th T ng Merkel m thi. Gi s n u Philip Rler c a sang Phi Chu hay v n cn t i Vi t Nam th gi n y Philip l ai, no ai bi t c. ng th i c, M , Canada v nhi u n c trn th gi i n a, nh vo l i gio d c t do c a u M v cng ph i ni cho ngay r ng nh vo truy n th ng hi u h c c a ng i Vi t Nam, do cha m ng pha sau c thc, an i, ng vin nn m i c nh v y. N u khng c th h t n n i tr c, ch c g th h th 2 c thnh cng nh v y. M i y B Gio D c c c m t s th ng k v nh ng ng i t t nghi p T Ti 2 vo i H c th ng i c chi m t l 49 ph n trm; trong khi ng i t n n Vi t Nam l 54% v ng i Th Nh K ang sinh s ng t i c 14%. Th nhng b c sang th h th 3 t 15 n 20 tu i l th h ng quan tm. V cc em h u nh c o t o hon ton theo u M . Tu i tr s m bi t yu ng, s m t t , s m b h c i lm ki m ti n. V ci kh c a th h th 2 khng c nh th h th nh t kinh qua. Do v y y l m t v n th thch to l n trong gia nh c a ng i Vi t Nam ang s ng t i ngo i qu c ngy nay. l v n h i nh p vo cu c s ng m i. V y th Tn Gio nh th no ?

T T ng T nh Tng

351

Gi i bi t c a Tn Gio, nh t l Ph t Gio k t ngn xa r t nghim kh c. c Ph t chia t c a Ngi ra lm hai h ng. l ng i t i gia v chng xu t gia. Ng i t i gia s ng c gia nh, c nhi m v h tr Tam B o. Ng i xu t gia s ng khng c gia nh ring v c nhi m v ho ng php l i sanh. Trong chng xu t gia l i chia ra 5 thnh ph n. l: T Kheo, T Kheo Ni, Th c Xoa, Sa Di v Sa Di Ni. T t c u ph i tun theo gi i lu t quy nh s n. Khng ai c v t kh i thnh tr n y. Ngoi ra cn gi i B Tt, chung cho c ng i t i gia v xu t gia n a; nhng qu Th y, nh ng b c i S khi n cc x Chu u, Chu M n y th y vi c hnh o kh khn v mu n h i nh p vo vn ha t i y o Ph t s m c chn t i x n y qua tinh th n t do s n c; nn Ph t Gia t i cc n c Ty Phng ngy nay qu th t kh khn v cng. V thi u nh ng ng i lnh o y t bi, tr tu v gi i c. V d tinh th n i Th a hay ni chung Ph t Gio ch trng bnh ng. Gi a nam n , l n nh khng c phn bi t. V ai cng c Ph t tnh v v i Ph t tnh n y ai ai cng c kh nng thnh Ph t. Do v y m c m t s v i S ch trng Tng l y Ni v ch ra nh ng gi i lu t hi kh coi n a. y th t l m t l i l m. V c Ph t d y trong Bt K nh r ng: Ni d u bao nhiu tu i h i n a cng ph i nh l tha h i ch Tng, d u cho v Tng y m i th gi i v Tng lun c quy n c t i Ni theo gi i lu t; ch Ni khng c quy n c t i Tng. y l gi i, y l lu t; nhng by gi m t s v i S lm sai r i; bi t lm sao n ni v i nh ng ng i Ty Phng y ? V n h l nh ng ng i ch n theo l i gio d c t do; cho nn tu cng t do n a.

352

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

l cha ni n vi c trong Tng th khng th c C s c; trong C s khng th c ch Tng trong . Tng th ra Tng, C s th ra C s; ch khng th c hnh th c th ba trong y. Th m v n c nh ng v i S ch p nh n m t thnh ph n th ba nh v y. Khi c Ph t thnh l p Gio on, Ngi kh ng nh r rng v n n y trong cc b lu t nh: T Ph n, Ng Ph n, Th p T ng, Ma Ha Tng K lu t, Thi n Ki n, Lu t Pali v.v ngay c Ngi Ma Ha Ca Di p v c t Lai L t Ma cn khng t ng s a lu t trong k k t t p kinh i n l n th nh t, sau khi c Ph t nh p di t 100 ngy v vo u th k th 21 n y cng v y. Th m c nh ng v ch trng m i m nh v y; nn ng i u M tin theo m t cch d dng v h s ti p t c ng d ng trong cu c i Tng khng ra Tng, t c khng ra t c c a h v y. Nm 1979 c m t phin h p c bi t c a DBU (Lin H i Ph t Gio c) t i Wachendorf g n Bonn, chnh chng ti ngh l H i n y ph i chia ra hai T Ch c r rng. l T Ch c c a Tng Ni v T Ch c c a Ph t T . Tng Ni s lnh o Tng Ni, Ph t T s lnh o Ph t T ; th nhng tinh th n y v n tr tr cho n 30 nm sau m i thnh t u c: T ch c Tng Ni n y g i l DBO (Nh ng ng i xu t gia Ph t Gio c). Tuy nhin ch Tng t ng i tham gia; trong hi n t i a s ch Ni lnh o. V nhi u lc h qu t do; v d nh C s v Tu s chung ch trong th o lu n; chung ch trong tu h c; chung ch ni cng c ng v.v chng ti hon ton khng ng v n n y. N u nhn cao hn c p b c qu c t th cng c 2 c quan nh v y. M t T Ch c c a Tng Gi g i l World

T T ng T nh Tng

353

Buddhist Shanga Counsil (WBSC) tr s chnh t t i i Loan, m chng ti l y vin Ho ng php c a th gi i. Trong T Ch c n y ch ton l Tng S v h u nh khng c ai l C s c . M t T Ch c th 2 do C s lnh o. l World Buddhist Fellowship (WBF) tr s t t i Thi Lan. T Ch c n y c c nh ng v Tng S tham gia. l ni v qu c t . Cn ni v qu c gia nh Vi t Nam cng c 2 Vi n. Vi n Tng Th ng v Vi n Ha o. Vi n Tng Th ng ch ton l Ch Tn Tr ng Lo o cao c tr ng t 60 tu i i tr ln v hn 40 tu i o m i c c m t trong t ch c n y. R i Vi n Ha o; trong t ch c n y c c Tng S l n C S cng gi ng nh hai T Ch c c a Th gi i v a nu trn. Khi n c vo nm 1977, ti v n cn chn t chn ro t i qu hng m i n y; nn cha bi t ph i tnh sao, v thi u nhn s ; nhng n nm 1979 H i Sinh Vin v Ki u Bo Ph t T Vi t Nam T N n t i c ra i. n nm 1980 Chi B Gio H i Ph t Gio Vi t Nam Th ng Nh t Ty c c thnh l p. T ch c n y cng ton l Tng Ni ang sinh s ng t i c, ch khng c C s v t ch c u tin ton l C s ch khng c Tng s. Ti mu n c ng hi n hnh th c t ch c c a Th Gi i, c a Vi t Nam v c a ngay ng i Ph t T Vi t Nam ang c sinh ho t cho H i Ph t Gio c. Th m sau hn 30 nm m i c k t qu . Xin ni m n t t c nh ng ai lu tm cho vi c n y. Ring T Ch c DBU c a ng i c a ph n g m nhi u Tng Phi khc nhau nh: Theravada, Nh t B n, Ty T ng (g m nhi u phi), i Hn, Thi Lan, Trung Qu c v.v nhi u ng i c ch p nh n l y v Th y c a

354

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

mnh sinh ho t. Do v y DBU ch l m t T Ch c T ng H p c a Ph t Gio ch khng l m t T Ch c ch o C s nh cc n c t i Chu. y cng do tinh th n t do bn trn m a n k t qu nh v y. Trong khi n c o bn c nh c v n c , Ph t Gio c cng nh n l m t Tn Gio c quy n l i gi ng nh cc Tn Gio a phng Tin Lnh v Thin Cha Gio; cn n c c tuy l tn Ph t Gio ng hn 2 n c kia, c nhi u cha vi n m cho n nay sau hn 50 nm thnh hnh c a DBU m v n cha th c hi n c i u n y. Qu l m t v n c n quan tm n. Hy v ng r ng: y l quy n l i c a tn Ph t Gio c a chng ta t i c, nh ng ng i c trch nhi m trong DBU nn th c thi vi c n y. Th c ra cc chnh quy n Ti u Bang ch i c 3 i u ki n cho vi c n y. l: - M t ph n ngn trn s dn ang sinh s ng t i Ti u Bang y ph i l Ph t T . V d nh Ti u Bang Niedersachsen c 8 tri u ng i c, ch c n 8.000 ng i Ph t T c v cc s c dn khc l c r i. - i u ki n th hai l T ch c y ph i ho t ng t nh t l 30 nm, v - i u ki n th ba l ph i c s tin t ng c a B Ti Chnh s t i. y l 3 i u cn b n c cng nh n l m t Tn Gio t i x c; nhng bao nhiu l n bn qua tnh l i, bao nhiu phin h p; nhng cho n nay i vo qun lng. Ti mong r ng vi c n y khng s m th mu n cng s c thnh t u ti ng ni c a Ph t Gio chng ta t i c c quan tm; khng nh ng t i nh ng

T T ng T nh Tng ni c Cha, Vi n, m cn cng c ng n a.

355 h c ng v nh ng ni

Ng i Ph t T Vi t Nam t i c trong hi n t i l s ng, so v i Ph t T c; nhng trong tng lai g n, ng i Ph t T c s ng hn. Do v y ng i c ng ch o lo v n n y; cn nh ng ng i Ph t t n t Chu nn tn ng v h tr cng nh tham gia l c r i. V l ngn ng , lu t php, a l v.v c nhi u v n ph c t p l m. Nh ng ng i Ph t T c c tm nn ng ra gnh vc trch nhi m n y. y cng l tinh th n i Th a Ph t Gio, tinh th n x k v ng i qun mnh; tinh th n c a B Tt o Hn 30 nm qua theo ch chng ti quan st, Ph t Gio c pht tri n r t nhanh. Qua lu n n Ti n S c a Gio s Baumman hay nh ng t p ch Tibet Buddhismus; Buddhistische Aktuelle v.v y l nh ng thnh qu nh t nh ng trn qu i v i nh ng s thnh t u c a Ph t Gio t i phng Ty. V d nh ngy nay h u nh t t c nh ng i H c l n nh c a n c c cng u c Phn khoa Ph t H c ho c Tn Gio H c cho sinh vin c th h c cho n h t c p b c Ti n S. y l m t thnh qu tri th c m B Gio D c c ch x ng, l m t v n t t p v cng cho vi c mang ni m tin Ph t Gio n cho ng i b n x . V d nh i H c Hamburg c Phn khoa Ph t H c. Ni ng i ta c th h c ti ng Sanskrit, ti ng Ty T ng, ti ng Tu, ti ng Nh t hay Phn khoa ng Nam , sinh vin c th ch n ti ng Vi t v.v i H c Marburg, Heildenberg, tr c y i H c Gttingen u c Phn khoa Ph t H c. i H c Berlin, Hannover, Mnchen, Freiburg v.v u c Phn khoa Tn Gio H c; ni y cc sinh vin c th ch n ngnh

356

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

Tn Gio mnh mu n h c nh: Ph t Gio, Thin Cha Gio, Do Thi Gio, H i Gio v.v y l m t l i i m, m t th ng v cng quan tr ng i v i gi i tr th c c cng nh sinh vin ngo i qu c. c h u nh thnh ph no cng c nh ng ti m Reform Haus (Nh c i cch); ni bn ton l nh ng chay, s n xu t t u nnh. N u tnh t ng qut t Nam ln B c c ch c cng khng d i 3.000 ti m nh v y. Trong hi n t i ng i c r t m n m vi c n chay, v trnh st sinh v tn tr ng s s ng c a k khc. i v i m t t n c nh v y, qu th t r t kh tm c trn qu a c u n y. y khng ph i ti bnh v c n c c, v ti c qu c t ch c hay c chnh ph c i ng ; nhng y ti mu n ch ng minh cho vi c th c hi n tinh th n l c Ba La M t cho m i ng i th y v t c nhi u i u i xa hn n a trong lnh v c tinh th n n y. Khi ti ni n n c c cng c ngha l ti mu n ni n n c Php, n c Nga, Ba Lan, Ti p Kh c, , Ty Ban Nha, Na Uy, an M ch, Hoa K, Canada, c v cc n c khc c a cng nh Phi Chu. V h u nh cc n c n y u c hon c nh tng t nh n c c. B i v ti khng th ng xuyn sinh ho t t i cc n c trn; nn khng th vi t v nh ng n c y. Ch c n c c l n c m ti s ng hn 30 nm t i ; nn m i ni ln nh ng ti ng ni trung th c nh v y. T ngy 18 n ngy 26 thng 6 nm 2011 v a r i, Cha Vin Gic t i Hannover c tri n lm Ph t Ng c ha bnh th gi i. C 17.000 ng i n chim bi, c u

T T ng T nh Tng nguy n v c nhi u vi c chng ti mu n k nh sau:

357 v i qu v

Nh i truy n hnh ARD v cc bo xu t b n h ng ngy b ng ti ng c nh: Hannoversche Allgemeine Zeitung, Neue Presse v.v nn c r t nhi u ng i c n thm vi ng Ph t Ng c vo nh ng ngy trong tu n. Vo 2 ci cu i tu n ngy 16-17 v 25-26 thng 6 nm 2011 th a ph n l ng i Vi t. Th nh tho ng m i c nh ng c p v ch ng c-Vi t; Vi t- c i cng. i u ti mu n trnh by v i qu v c gi hm nay y l hi u v th c hnh tinh th n i Th a Ph t Gio c a ng i c nh th no. Ti quan st c m i bu i sng s m c m t ng i n ng c d n ch i d o, sau ng mang n m t b bng h ng th t l n, 25 cnh; ngy no cng v y ch khng ph i ch m t ngy, m ngy no cng ng gi vo bu i sng nh th ng l . Ti cho ng ta v h i r ng: T i sao ng khng t mang bng h ng y ln cng Ph t? ng p r ng: N u ti cng h t 25 bng n y th ch m t mnh ti c cng c m thi. Chi b ng ti bng y, m y b pht hnh bng, c m vo m i ch u bng m i cnh h ng th cng c c a ti c chia cho 25 ng i khc n a. Qu l ng i c! Khi nghe xong cu tr l i b ng ti ng c y ti m i ni: ! Th ra l v y! ng i c by gi hi u o v th c hnh con ng b th Ba La M t nh v y. Qu l t t p bi t d ng bao!

358

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

R i m t hm ti i d o ngoi v n hoa g n Cha Vin Gic c m t ng i c ch p hai tay x v cho: Nam M A Di Ph t! Ti ci cho v ng ta ti p: - Nghe ni Ha Th ng nh lm v n hoa Nh t B n v xy t ng Ph t A Di bn c nh cha ph i khng ? - Sao ng bi t ? - Ti c nghe qu Th y trong cha ni nh v y; nhng Ha Th ng c c n Ki n trc s hoa vin khng ? - D nhin l c n; nhng ti cha bi t nn nh ai. - Ti c m t ng i Ki n trc s v hoa vin r t p v h pht nguy n s cng d ng cng phc h a hoa vin, khng l y ti n. - Xin c m n! Khi c d p ti s lin l c l i v i ng. C th v c th , h ng ngy, h ng thng r i h ng nm x c, ti nh n khng bi t bao nhiu l n hu t Chnh ph c trong vng 25 nm tr i. K t nm 1981 n 2005. Th i gian ch ng y, nhn dn v chnh quy n Lin Bang c gip cho chng ti thnh t u c nhi u m t trong v n b o t n v pht huy vn ha Ph t Gio t i x ng i. Trong quy n sch b ng hai th ti ng Vi t- c ti k h t nh ng v n n y r i; nhng c m t i u c bi t n a l cch y ch ng 5 nm, c m t b ng i c Hoa K vi t th g i qua Bu i n v Hannover cho ti v b khoe l c xong quy n Danke Deutschland do m t ng i b n Vi t Nam t ng cho b. i u b mu n ni l:

T T ng T nh Tng

359

- Trong nh th chi n, b b c qua Hoa K t n n. i u b cng b ng i ta ch c, t th y ai khen bao gi . Nay th c ng i Chu n s ng t i x c m vi t c m t tc ph m nh v y qu l c gi tr . R i m t hm ti t ngo i qu c v , Th y H nh Gi i, Tr tr Cha Vin Gic bo tin cho ti bi t l c m t gia nh ng i c lm gi y Di Chc l i cho S Ph . Ti m i h i u ui cu chuy n, th Th y y tha r ng: - Cch y m y hm B nh vi n c g i i n tho i vo Cha mnh v i Cha tr ti n b nh vi n ph cho B B...; chng con h i t i sao ph i tr , th h b o r ng: V Cha c a ng c nh n quy n th a k ti s n c a hai ng b v by gi b ch t; cho nn Cha ph i lo v n n y. ng l chuy n t u a n th t b t ng . Th r i, m y Th y tr m i lo th t c ni Lu t s chuy n nh ng ti s n y vo ti kho n c a Gio H i. Ti c b o Th y H nh Gi i l nn th hnh hai ng b t i bn linh cho ng hong v nn lm m t ci c u thang my d n ln chnh i n cho ng i tn t t v nn tn ng b y cng d ng, nh v nh ng ng i m th m gip Cha mnh. Nh ng g ti lm cho ng i Vi t v ng i c trong hn 30 nm qua x c, ti ch ng v cng cha bao gi mong s n p; nhng nay th k t qu l v y. ng l tinh th n i Th a, tinh th n B Tt o ng i c hi u th t su v m th m th c hi n nh vi c b th Ba La M t ch ng c n ai bi t n mnh n a v

360

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

cu i cng c a cu c i, sau khi ch t; k ch u n v ng i thi n m i nh n di n ra. Vo ngy 23 thng 6 nm 2011 v a r i cng l m t ngy ng ghi nh . Th y H nh Gi , t xu t gia c a ti ang d y cho nh ng sinh vin c v ngo i qu c t i i H c Hannover v Phn khoa Tn Gio H c. Th y y c m i ti v Th y H nh Gi i (anh ru t Th y H nh Gi v cng t t nghi p Ti n S t i i H c Hannover n y vo nm 2003) n l p d y c a Th y y thuy t trnh v Ph t Gio Vi t Nam t i c. y l m t thnh qu m bao nhiu nm ti mong i qua th h t , h c tr c a mnh. i u ti mong m i l ng i c nn hi u Ph t Gio m t c p cao hn v hi u r v th no l T nh ? Th no l Thi n ? Th no l Kim Cang Th a ? Th by gi ti c th h k th a lo cho v n y. Qu l vi di u. Th y y so n gio trnh trong 10 Semester cho 5 nm C Nhn c a Sinh vin h c v Ph t H c, c trnh qua ti xem v ti th y r t hi lng. V lu nay c sch v phng Ty b ng ti ng Anh, ti ng c, ti ng Php v.v t th y nh c n Ph t Gio Vi t Nam; nay c t c a mnh ng trn b c gi ng c a gi ng ng i H c ni v Ph t Gio Vi t Nam v T nh Tng Vi t Nam lm sao khng vui c. Ngoi ra nh ng sch c a ti vi t v d ch t cc ngn ng khc nhau nh: Anh, c, Vi t, Hn vn, Nh t ng trong 60 tc ph m y l ngu n ti li u quan tr ng trch d n cho cc lu n n Ti n S ng i c; trong c ng Dr. Baumman v nhi u sinh vin c khc h c v khoa Ph t H c hay Tn Gio H c t i cc i H c c. Ngoi ra nh ng lu n n Ti n S c a Th y Thch H nh

T T ng T nh Tng Gi i, Thch Nh T, Thch H nh nh ng ti li u s ng t c nhn c a mnh vi t hon thnh S c a mnh. Ti xin c m n t t m t s tng t c c n thi t cho con ng i.

361 Gi v.v cng dng ti, hay nh ng sch v cho nh ng lu n n Ti n c m i ng i. V y l cu c s ng tm linh c a

T nm 1977 n nm 2011, hn 30 nm ti lu ng c, c c h i i thuy t trnh nhi u ni v quan st chung th th y r ng: u v H i on no hay i H c no m i mnh t i thuy t trnh, h cng ch mu n bi t i u h c n bi t m thi. Do v y ti ch tr l i theo nh ng cu h i c a h mu n h i. Ring o c m t ng i Ph t T tn l Fenzl; ng ta tu theo Php mn T nh Chn Tng c a Nh t B n. ng l H i Tr ng H i Ph t Gio T nh t i Salzburg, o qu c. Nm 1980 ti c d p n y h i th o v thuy t trnh v T nh Tng Vi t Nam. Nay th ng qua i r i; nhng H i T nh Chn Tng n y v n cn ho t ng m nh o. V a r i ngy 8 thng 7 nm 2011, Chnh ph v H i ng Tng Gi Tch Lan pht gi i th ng cao qu cho nh ng ng i c cng mang nh sng Ph t Php vo u M c ng Chnh H i Tr ng H i Ph t Gio o v ng Ph H i Tr ng. ng H i Tr ng l m t Ti n S v ng Ph l m t Bc S ng kim Dn Bi u Qu c H i c a o. y l m t ni m hnh di n chung c a nh ng ng i Ph t T phng Ty. C m t i u c bi t, n u so snh cch h p th tinh ba Ph t Gio t ngo i qu c truy n vo nh cc n c Chu th a ph n qu n chng theo ng o nh t, b t

362

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

k l php mn no nh: Hoa Nghim, Duy Th c, Php Hoa v ngay c T nh ; nhng u Chu n y Ph t Gio n y qua ng tr th c tr c khi i vo qu n chng. Mu n nh h ng gi i n y ng i gi ng gio l ph i thm su Ph t H c v kh nng ngn ng ph i gi i cng nh ph i thng su t nh ng phong t c, t p qun t i x ng i. vng Dsseldorf n c c l ni c kho ng 4.000 ng i Nh t B n c ng . Khi ng i Nh t i n u, cng gi ng nh ng i Vi t Nam v y; ngha l h mang theo m t qu hng nh thu g n n . T m th c cho n vn ha, cc cch sinh ho t, u tm m i cch ph ng theo cho gi ng nh ni mnh c sinh ra. Do v y tn ng ng cng ng m t vai tr r t quan tr ng. Nh ng l l c nh c i h i, ma chay, h c hnh, vn ha, th o, tr o, nghin c u v.v u ph i t ch c t i Cha. vng n y c m t ngi Cha Nh t B n r t n i ti ng tn l Eko Haus (Nh Hu Quang); ti khng bi t t i sao h khng dng ch Cha m g i l nh? C l gi tnh cch trung dung chng? V Cha th ch cho Ph t T t i lui. Cn nh th ai cng n c. Ngi Cha thu c T nh Tng Nh t B n; h c xu t b n nh k t p ch Ph t Gio g i l Horin (Php Lun). T t c u c vi t b ng ti ng c. a ph n l nh ng Gio s, h c gi nghin c u v Ph t Gio vi t bi. Khi m i nhn vo, chng ta ph i ci u khm ph c. V ng i c hi u tinh th n i Th a thu c Tng T nh khng ph i l t.

T T ng T nh Tng

363

T i Cha Vin Gic Hannover m i nm c nhi u kha tu khc nhau nh: Kha tu h c cho Gia nh Ph t T , kha tu cho H i Ph t T , kha Tu Gieo Duyn, kha Tu Bt Quan Trai vo cu i tu n, Hun Tu T nh vo cu i nm v.v C m i l n nh v y quy t c h ng trm cho n 400 Ph t T v tham d trong nhi u ngy. i khi cng c nh ng ng i c n tham gia c tu n l d i s h ng d n c a Th y H nh T n thu xa v by gi l Th y H nh Gi i. Nhi u lc th y nh ng ng i c cng i kinh hnh ni m Ph t theo nh p i u chung m ti ng Vi t m c m th y ch nh lng. Ti khng bi t l h c mu n hi u hay c th hi u h t c ti ng Vi t chng! nhng d u sao i n a th v n l m t hnh nh p. Nhi u khi ti trnh by cho ng i c nghe r ng: Qu v c n tu v h c theo l i d y c a c Ph t qua ngn ng b ng ti ng c, ti ng Vi t hay Ty T ng; nhng qu v khng c n ph i h c vn ha c a Dn T c y. Dn T c ch i di n gi i thi u cho qu v v tinh th n Ph t H c m thi! Th nhng c nhi u ng i c v n l m l n v n n y. Th t ra ci kh c a bu i giao th i l ph i lm sao tiu th c gio l o Ph t cho ng i c; ch khng ph i chng ta truy n t t ng c a Vi t Nam hay Nh t B n, Ty T ng vo y; i u y h n khng c n thi t l m. Vo thng 7 nm 1991 chng ti lm l Khnh Thnh Cha Vin Gic t i Hannover, ti th nh c Ha Th ng B n S Thch Long Tr t qu hng x Qu ng n tham d . Thu y i ng kh khn, gi y t ph c t p. Khi Ngi n th l khnh thnh xong. Ngi

364

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

l i c m t thng; Th y tr hn huyn tm s cng nhi u. C m t hm Ngi ln Chnh i n v b o ti r ng: - T i sao khng t c hnh c Ph t ng i c, m c gi hnh t ng Ph t Vi t Nam nh v y ? ng ng ci Khi m i nghe cu h i, ti cha tr l i ngay; nhng m ngh cho su th th y Th y mnh th t c l. Khng Th y hi n i v c i m nh v y. V l i Ngi c m t nhn thng thong nh th khng ph i l ai cng ngh c. o n ti tr l i r ng:

- B ch Th y: Ban u l v y; nhng n c ch y t ngu n ra, r i ra sng v gi a sng v i bi n b t bu c ph i c m t th i gian giao thoa nh v y, n c sng khng cn l n c sng n a. Lc y gi a bi n c mnh mng t ai cn ngh r ng c s lun lu c a n c sng! Nhng trn th c t th trong s hi n h u c a n c bi n v n t n t i n c sng trong y. Nm 2011 l nm ti hon thnh 2 tc ph m th 59 v th 60 n y. Tc ph m th 59 d ch t ti ng c sang ti ng Vi t nhan l: Nh ng B n Kinh Cn B n C a T nh Tng (A Di ) Nh t B n. Sch do ng Christian Steineck vi t ti ng c v d ch nh ng b n kinh t ti ng Nh t sang ti ng c. c sch xong, g p sch l i v sau khi d ch sang ti ng Vi t, m i th y ng i c qua ph n nghin c u v T nh , ph i ni r ng qu tuy t v i. M t ng i Ty phng hi u c v T nh nh th th cn g n a! ng Hatara, Gio s Piano tr ng i H c Hildesheim l t t i gia c a ti. ng l ng i Nh t v lc no cng s n sng cung c p sch ti ng Nh t, g i t Nh t B n qua. Do v y m nh ng sch c a cc Tng Phi

T T ng T nh Tng

365

b ng ti ng Nh t ti c y . K n y d ch sch ti ng c; nhng ti mu n tra c u nguyn b n ti ng Nh t v Gio, H nh, Tn, Ch ng c a Ngi Thn Loan, Tuy n Tr ch B n Nguy n Ni m Ph t c a Ngi Php Nhin v Duy Tn sao vn v.v v a d ch v a i chi u c ti ng c v ti ng Nh t th th y r ng kh nng ti ng Nh t c a ng Christian Steineck qu tuy t v i. D ch r ngha ra ti ng c ng i c khi c vo l hi u li n. V d nh B n Nguy n c a c Ph t A Di th ng d ch ti ng c l Urspruengliches Geloebnis des Amitabha Buddha. Ho c Tuy n Tr ch B n Nguy n th ng d ch ti ng c l: Urspruengliches Geleobnis der Erwhlung. D ch nh th l h t , l qu tuy t v i. Tuy nhin ch tuy n tr ch theo m Hn-Vi t l tuy n ch n v trch ra; nhng ch c th ch c m t ch l l a ra (Erwhlung) hay ch n ra. Ngn ng th kh ni cho h t v cng khng c i m cu i cng. Nhng i u ti mu n ni y l Tinh Th n i Th a v T T ng T nh . Ngay c chnh b n thn mnh qua bao nhiu vi c hnh tr, nghin c u sch v v T nh m v n cn nh ng i u c n ph i h c thm. V d nh nh ng ng i c g i tn ng ng A Di l tn ng ng theo Bi H a Gio c a Ba T. y l pht minh l c a ng i c; nhng c ch ng c r rng. Sau ti tm c sch v c a Ngi n Thu n i Loan th Ngi n Thu n cng nh n nh gi ng nh ng Christian Steineck v y. Ngoi ra Ngi n Thu n cng cn cho bi t thm l trong kinh Qun V L ng Th , cch qun th nh t v m t tr i l n l nh h ng Th n M t Tr i c a B La Mn v Bi H a Gio. y cng l m t l i nh n xt m i. V lu nay cha c i S no tu theo T nh pht bi u nh v y. Nhng nay th c m t ng i ng Phng ( i S n Thu n) v m t ng i Ty Phng (Christian

366

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

Steineck) qua bao nhiu nghin c u trnh by c v n trn qua l ch s v ti n trnh thnh l p c a T nh Tng qua t ng giai o n v qu c khc nhau; chng ta nn quan tm v vi c n y. Ng i c hay ng i u M n v i Thi n H c d hi u v n gi n hn. N u n v i T nh hay Kim Cang Th a c thm nhi u v n ph c t p khc n a. V d nh ng i u M lu nay v n theo Tn Gio nh t th n; cn Ph t Gio th v th n hay cng c th ni l siu th n. V Th n no Ph t Gio cng khng bc b (Kinh Php Hoa l v d ). T m t v Th n sng t o ra t t c v tr , con ng i. By gi h g p c tin A Di (T nh ) nhi u ng i cng ngh l m t v Th n khng ch ng. V v n y cng c kh nng chuyn ch h v c nh gi i khc. c Ph t Di l m t v Ph t c tnh cch siu vi t (Tranzendent Buddha); khng ph i l m t c Ph t l ch s nh c Ph t Thch Ca Mu Ni; Ngi khng sinh ra, l n ln, thnh o v nh p i Bt Ni t Bn ci Ta B n y; nhng qua Ba Kinh T nh nh c trnh by trn, chng ta tin qua l i d y c a c Ph t Thch Ca Mu Ni ni l c m t th gi i g i l C c L c v c m t v Ph t tn l A Di cng v i cc v B Tt Quan Th m v i Th Ch. Nhng c Ph t A Di khng ph i l m t v Th n hay m t v Cha T c quy n ban n ging h a cho ng i khc, m Ngi ch l m t v Ph t th c hnh theo b n nguy n c a mnh gip cho chng sanh thot ly sanh t lun h i. Sau khi v c c nh gi i Ty Phng C c L c r i m i chng sanh ph i t tu v t ch ng ln n b c gic ng gi i thot hon ton; ch

T T ng T nh Tng

367

c Ph t A Di khng thay th cho chng ta gi i thot. T nh ng nm 1981 n nm 1995 g n 15 nm nh th c hai Ph t T ng i c tu theo Php mn T nh . H t i Berlin v l nh ng ng i Bc s. M t ng tn l Roland Berthold v m t ng tn l Gnstler Hlfte. Hai ng gip cho ti r t nhi u trong th i gian ban u v vi c xem xt bi v b ng ti ng c cng nh nh ng b n kinh ti d ch t ti ng Vi t sang ti ng c nh Kinh A Di v Kinh Vu Lan B n v vn ph m cng nh cch hnh vn. Hai v n y do o H u Tr c Ng Ph m Ng c nh gi i thi u. Trong kho ng th i gian trn, b t c l Ph t n hay Vu Lan no c a Cha Vin Gic Hannover t ch c, hai ng u v tham d ; nhng t nm 1995 n nay khi Chi nhnh Ph t Quang Sn c a Ha Th ng Tinh Vn c thnh l p t i Berlin th hai v n y sang c ng tc nh ng cng vi c Ph t s c a Cha n y. y c l l hai ng i Ph t T c tu theo php mn T nh c th i gian lu di ng k . H theo truy n th ng Trung Hoa cho nn r t g n gi v i Ph t Gio Vi t Nam. Cch y ch ng 15 nm; ngha l t nm 1995, 1996 cc thanh nin c sinh ra v l n ln t i c c kinh ti ng Vi t Hn hay Hn Vi t khng hi u. May sao c m t ng i c tn l Dr. Gnzel, h c Phn khoa Ph t H c t i i H c Gttingen c lm m t lu n n Ti n S v quy n Thi n Mn Nh t T ng t ch Hn d ch ra ti ng c. Th y H nh H o, t ng i c xu t gia v i ti thu y, lin l c c v i ng n y v xin php in thnh song ng Vi t c nghi th c n y cho nh ng th h tr b t b ng khi i n Cha tham gia nh ng

368

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

th i kha t ng. T th i kinh Lng Nghim bu i sng cho n kinh Di , H ng Danh, Mng Sn Th Th c bu i chi u c d ch ra ti ng c v h u nh 99% ng tiu chu n c a b n kinh xa khi ti em ra i chi u l i. Thi n Mn Nh t T ng hay Nh Th i kha t ng l m t cu n kinh t i Trung Hoa, Ch T so n cho ng i xu t gia v t i gia hnh tr h ng ngy. Sau c truy n vo Vi t Nam v i Loan. y l kinh i n c so n l i theo php mn T nh . Trong cn cc kinh khc nh: D c S, Vu Lan, Kim Cang, Bo n Ph M u v.v t t c nh ng kinh n y h u nh c d ch sang ti ng c. Do v y y ti c th t m k t lu n r ng: V phng di n nghin c u, d ch thu t, h c thu t th ng i c ni ring, ng i u M ni chung l qu tuy t v i. H c trch nhi m tuy t i v i tc ph m d ch c a h . V d nh mu n d ch ra ti ng c t ngn ng Pali, Sanskrit, Nh t, Hn, Vi t v.v h n t n nh ng n c y h c h i hay h c t i cc i H c c v h d ch tr c ti p sang ti ng c ch khng qua m t trung gian ngn ng no c . y l vi c lm ng tin c y x c n y. V phng di n tu h c v hnh tr d nhin l r t kh nh ngha. V hn 30 nm qua ti quan st bao nhiu ng i c n xu t gia v i Cha Vin Gic, tu theo php mn T nh ; nhng h khng th tu hn 15 nm v i t cch l m t Tng S; m c d u h r t rnh ti ng Vi t nh Thi n Nam, H nh H o, ng Ha v.v Ci kh c a ng i c khng ph i ch ring v i truy n th ng c a Ph t Gio Vi t Nam, m ngay c nh ng truy n th ng Ph t Gio khc n a. V d nh Trung Tm Ph t Gio Ty T ng t i Hamburg khi Ngi Geshe Thubten Ngawang n c t

T T ng T nh Tng

369

nm 1977, cng th i v i ti, v Ngi y vin t ch cch y 10 nm v tr c; Ngi l ng i r t thnh cng cho vi c truy n th a Ph t Gio Ty T ng vo c lc ban u. Tuy Ngi khng rnh ti ng Anh v ti ng c m y; nhng nh ng i c t n tm h c ti ng Ty T ng d ch nh ng b n kinh vn th ng qua ti ng c. C 2 t nam ng i c r t gi i l Christop v Oliver; m i ng i tu t i Trung Tm n y trn 10 nm; nhng cu i cng v n tr l i i th ng. Khng bi t i s ng xu t gia c ci g r t kh khn v i ng i Ty Phng. Ti v n khng r h t. C l h kh khn v gi i lu t, chuy n n u ng, chuy n i th ng chng? V y h quen t do r i. Th nhng nh ng ng i n c xu t gia th tng i b n hn. V d nh S C Carola by gi l Ti n S Ph t H c, t c a Ngi Geshe Tubten Ngawang, ang d y ti ng Ty T ng t i i H c Hamburg v Trung Tm Ph t Gio Ty T ng Schneverdingen cng ch ton l ch Ni c coi sc, ch h u nh khng c m t Tng S ng i c no xu t gia g n y t i Trung Tm n y. T i Hannover c m t ng i n tu c y ch v i ti m y nm nay. S C n y tu theo Thi n To ng Nh t B n; nhng khi th gi i T Kheo Ni th nng theo lu t T ph n. S C d ch lu t T Kheo Ni t ti ng Anh sang ti ng c v C cng vi t nhi u sch ti ng c n i ti ng v Thi n. Tn S C l Dagma Wassknig. Hi n t i nh ng v Ni n y ang lnh o H i DBO c a ng i xu t gia nh c l n ti gi i thi u trn. Nm 1980 Th ng T a Seelawansa ng i Tch Lan n o du h c. Sau Ngi u Ti n S t i i H c Wien v trong hi n t i Ngi ang d y Ph t H c cho cc Sinh vin o t i i H c n y. Su t trong m y ch c nm qua

370

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

ti quen bi t v i Th ng T a v c bi t r ng: T n nay cng ch ng c ng i o no xu t gia c . Th ng T a cng c b o lnh 5, 7 Th y t Tch Lan qua; nhng ch ng ai n i t i o; cu i cng l i v n c ho c ra i. C l t i u Chu l nh qu, kh h u khng thch h p, ngn ng kh khn, khng c Ph t T thu n thnh v.v c l l l do chnh. Ring b n thn chng ti t nm 1982 n nm 2003 ng 22 nm nh th , ti cho 45 ng i xu t gia k c Vi t v c. Sau m t th i gian di tu h c nh v y c 4 S C vin t ch trong khi v n cn tu. C 8 Th y, Ch ra i. S cn l i 33 ng i c nam l n n ng tr tr cc cha cc ni; ho c gi ang hnh o cc ch n khc, tng i l m t thnh qu l n. V l ng i xu t gia by gi hi m l m; hi m nh t l nh ng ng i pht tm dng mnh ti p t c i cho h t cu c i cn l i c a mnh. B i v cu c s ng n y c r t nhi u cm d v qu t do nhi u phng di n; n u ng i no khng bi t t lm ch mnh, s b bnh xe th i gian s v tnh nghi n nt ch nguy n xu t tr n th ng s lc ban u; m c d u bi t r ng khi tr v l i v i cu c s ng th t c cng khng ph i l l i thot ng ngha; nhng bi t ni sao hn, nhn duyn l v y. C duyn th cn g n b v i Cha; khng duyn th lm m t C s. R i o cm, ch ng v ; r i con ci, nghi p duyn Con ng mn c a sanh t s n l i; ch ng ch a m t ai c . n khi v gi tr l i c n, nu i ti c v qu v ng v khi quy t nh cho m t chuy n quan tr ng c a i mnh. (Xem thm ph n Ngi Thn Loan bn trn).

T T ng T nh Tng

371

Tm l i vi c Ph t Php c truy n sang u M l m t vi c t t p. V lu nay h ch th m thu n c m t v thu c khi au m b nh t t, tr b ng thu c Optalidon; nhng by gi c thm thu c Aspirin l lo i gi i c m m i qua tinh th n gio l gi i thot c a o Ph t, h u ng vo cng c th ch a c thn b nh. Tuy nhin ph i thnh th t m ni r ng: Gio l y m i ch thch h p v i ng i C s t i gia v Thi n cng nh T nh hay Kim Cang Th a. Cn con ng cho ng i xu t gia i v i ng i Ty Phng ch c ph i c n th i gian nm thng lu di hn th n a.

372

Ph t Gio th i k u c a ng i u M

T T ng T nh Tng

373

VII. T nh Tng c a Vi t Nam

Quy n sch ny ti vi t v i hai m c ch chnh: M c ch th nh t l mu n h th ng ha l i t t ng T nh cho c l l i v r rng. V lu nay nh ng ng i tu v th c hnh theo T nh Tng tuy c th c hnh ; nhng cha r ngu n g c; cng nh ti mong m i nh ng ng i Ph t t Vi t Nam, c thm cch hnh tr v T nh c a cc n c Ph t Gio khc v t b sung thm cch th c hnh lu nay c a mnh c thnh t u hn. M c ch th hai, ti mu n gi i thi u tc ph m n y n v i nh ng ng i Ph t t c, lu nay v n theo Ph t gio; nhng khng bi t Ph t Gio Vi t Nam m t cch r rng; nh t l php mn ni m Ph t. Sau khi sch ti ng Vi t c n t ng xong, Th y H nh Gi i, Tr tr Cha Vin Gic Hannover, c qu c, s d ch sch n y ra ti ng c qu Ph t t c c c h i nghin c u thm. Hai m c ch nu trn r t r rng; cho nn ti mong m i qu c gi tr c tin nn hi u s qua v l ch s Ph t Gio c truy n vo n c Vi t Nam c a chng ta qua cc nh s h c, Ph t h c v qua kinh sch. t

374

T nh Tng c a Vi t Nam

chng ta d nh n di n ch ng c a chng ta v n c t ngn xa trong v n v n hnh bnh xe php y vo qu hng i Vi t v y. Ngu n s li u th nh t khi ti c c l quy n "Ph t Gio Vi t Nam s l c" c a c Ha Th ng Thch M t Th . Quy n sch tuy khim t n; nhng cng ni ln c nh ng i u c n y u cho ng i mu n tm hi u, h c h i, c c sch v nghin c u. Quy n ny Ngi cng d a vo quy n vi t b ng ti ng Php c a ng Tr n Vn Gip vi t v "L ch s Vi t Nam t th i k kh i nguyn cho n th k th 13". Quy n sch chia r t ng giai o n l ch s v cc tri u i trong su t 1.300 nm y. Ring c nhn chng ti, ch mu n minh nh v s truy n vo v nh t l T nh Tng m thi, chng ti khng c tham v ng vi t v l ch s Ph t Gio Vi t Nam, v cho n nay c b n ng i vi t r i. l ng Tr n Vn Gip, c Ha Th ng Thch M t Th , Nguy n Lang t c Thi n S Thch Nh t H nh v Gio S Ti n S Tr Siu L M nh Tht v ngoi ra ng Nguy n Hi n c cng c vi t thm v l ch s Ph t Gio Vi t Nam ng Trong n a. C Ha Th ng Thch M t Th th cho r ng: o Ph t d c du nh p vo Vi t Nam chng ta vo nm 198 sau Ty l ch; ngha l cu i th k th 2. C cc Ngi Khng Tng H i, Mu Bc v Chi Cng Lng l nh ng ng i u tin hnh o t i Giao Ch . Thu y Vi t Nam chng ta b B c Thu c l n th 2; cho nn a ph n kinh i n hay cch tu u r p khun theo Trung Qu c. Ch ring Thi n Tng l c ghi chp s truy n th a r rng t Ngi T Ni a Lu Chi (? - 594) n Giao Ch vo nm 580; ngha l cu i th k th 6 v Ngi n

T T ng T nh Tng

375

Trung Hoa g p T Tng Xn (529 - 613) v T b o hy xui Nam truy n gio. Do v y Thi n Tng chnh th c c m t t i Vi t Nam t thu y. R i V Ngn Thng, Th o ng, Trc Lm Yn T , Lm T , To ng v.v...; nhng tuy t nhin khng c c p n ai l v T truy n T nh Tng n Vi t Nam. y l m t nghi v n l n, v l trong hi n t i nh ng Ph t t Vi t Nam tuy ni r ng thu c Thi n Lm T hay To ng; nhng a ph n l i tu theo php mn T nh , l do v sao th cha c ai tr l i thch ng. Vo gi a th p nin 80, 90 ngo i qu c chng ti c c b sch c a tc gi Nguy n Lang t c l Thi n S Thch Nh t H nh vi t v "Vi t Nam Ph t Gio s lu n 1, 2 v 3". y l nh ng ti li u th t qu hi m, v ngo i qu c; nn Ha Th ng Thch Nh t H nh c nhi u c h i su t p ti li u b ng ch Hn v ti ng Php, ti ng Anh r t d dng. i u c bi t c a sch n y ch ng minh r ng: Ph t Gio Vi t Nam khng ph i c truy n vo tr c ti p t Trung Hoa, m tr c khi Ph t Gio n Trung Hoa, Ph t Gio c m t t i Giao Chu r i. Thay v th k th 2 th Ha Th ng Thch Nh t H nh ch ng minh l Ph t Gio t n tr c ti p c truy n vo Giao Chu t th k th nh t. Ngi l lu n r ng: Nh ng thng thuy n n ngy xa tr c khi sang bun bn v i ng i Trung Qu c t i kinh Bnh Thnh th cc tu bun ph i gh qua kinh Luy Lu c a Giao Ch tr c. Khi i h c mang theo Tng s n c u nguy n cho ma thu n gi ha v khi n c t Giao Chu h ph i l i y m y thng ch gi n m m i c th ging bu m ti p t c

376

T nh Tng c a Vi t Nam

sang Trung Qu c. y l th i gian ng i Giao Ch lm quen v i cc nh S v Ph t Gio lc ban u. L do khc m nh S h c Nguy n Lang a ra r ng: Ngy xa ng b r t nguy hi m, v ni cao v th d ; cho nn nh ng on li bun khng ai dm i ngang qua r ng v sa m c c . Ngoi nh ng s hi m tr c a thin nhin ra cn c c tr m c p, l c lm, th o kh u n a. Do v y nh ng ng i i bun gi a hai n c ch ng ai d i g v a b m t m ng v a tiu tan ti s n n a; nn h ch n con ng bi n. T nh ng l do chnh ng trn, Thi n S Nh t H nh kh ng nh r ng: Ph t Gio tr c khi n Trung Hoa c m t t i Vi t Nam r i v i u ch ng minh khc hn c Ha Th ng Thch M t Th l khng ph i cu i th k th 2, m l th k th nh t. Nhng n u c cho k th trong 3 quy n s lu n n y cng khng ch ng minh c v T nh b t ngu n pht xu t t i Giao Chu lc no v ai l v T S u tin? Kho ng gi a th p nin 90 c m t t p sch c bi t v l ch s Ph t Gio Vi t Nam ra i. l "L ch s Ph t Gio Vi t Nam t p I, II v III" do Gio S L M nh Tht bin so n. y l m t ti li u ng tin c y, v l Gio S t t nghi p Ti n S t i Hoa K v thng th o nhi u ngn ng cng nh c cng tra c u th t l t m , nh t l "L c T p Kinh" c m t trong i Chnh Tn Tu i T ng Kinh. Cn c vo b kinh c nh t c a Giao Chu, Gio S l p lu n r ng: Ph t Gio Vi t Nam c truy n vo th k th nh t tr c Ty l ch v 2 ng i Ph t t u tin l Ch ng T v cng cha Tin Dung thu c i vua Hng Vng th 18.

T T ng T nh Tng

377

i m th hai i v i chng ti r t quan tr ng. l cu chuy n c a Ngi m Ho ng tu theo kinh Qun V L ng Th v cu i i t thiu ni Tin Du B c Vi t v m i ng i trong thn th y ton thn Ngi sng chi v i v h ng Ty. D li u n y l m t d li u r t quan tr ng chng ta c th tm ra manh m i c a T nh Tng b t ngu n t lc no. i u th ba m Gio S L M nh Tht mu n ch ng minh cho chng ta th y r ng: Vua A D c thu y vo th k th 3 tr c Ty l ch c th cho xy thp t i x Giao Chu c a chng ta. N u Ph t Gio Vi t Nam c truy n qua ng n t th i vua Hng Vng th 18; c ngha l tr c c Trung Hoa. V d i th i vua Hn Minh Ph t Gio m i c truy n vo Trung Hoa v vo nm 67 sau Ty l ch, kinh T Th p Nh Chng m i c hai v S n l Ca Di p Ma ng v Trc Php Lan d ch ra ti ng Trung Hoa t i kinh L c Dng. i u n y cng c th , v ngy xa n c Lm p c di n tch kh r ng, bao ph c n c Vi t Nam, Thi Lan, Cao Min v c bin gi i gip v i n . Do v y ng i n n Lm p (t c l Chim Thnh c) d dng hn l i qua Trung Hoa c ng b l n ng th y, cho nn Ph t Gio c truy n vo Giao Chu s m hn Trung Qu c vo th i vua Hng Vng th 18 cng l i u c th tin c. T i m n y lin h v i i m th ba nh c trnh by trn l n c Lm p (Chim Thnh c) a ph n theo n gio v dng vn t gi ng nh ch Ph n, m ngy nay m t s ng i Chim Thnh cn st l i t i Nha Trang, Phan Rang h v n cn theo o n y v dng ngn ng y. T chng ta c th tin c r ng

378

T nh Tng c a Vi t Nam

m t trong 84.000 ng n thp m vua A D c cho d ng ln vo th k th 3 tr c Ty l ch cng c th c m t t i Lm p chng? Th nhng trong i ng Ty V c K, chng ti c c h i d ch t ch Hn sang ti ng Vi t cch y m y nm khng th y Ngi Huy n Trang c p n c ph (Stupa) no c Vua A D c cho d ng xy t i Lm p c . V vo th i Ngi Huy n Trang th k th 7, Lm p v n cn c m t trn b n th gi i, cho nn Ngi Ph t Tri t m i c th m i Th y mnh l ng i n l Ngi B Tin Na n Lm p d ng chn m y nm tr c khi qua Trung Qu c v sau sang Nh t B n lm Khai nhn S t ng i Ph t cha ng i Nara vo nm 752 ! Khi c n cu chuy n c a Ngi m Ho ng t thiu, ti l i lin t ng n Ngi m Loan, S T T nh Tng c a Trung Hoa ch c c ci g lin h chng? do v y m i tm Ph t Quang i T i n c a Ha Th ng Thch Qu ng d ch tra c u th th y nh sau:

T T ng T nh Tng

379

A- Ngi m Ho ng v t t ng T nh
"m Ho ng (? - 455) V Tng i Lu T ng thu c Nam Tri u, ng i Hong Long. S xu t gia t nh , chuyn tinh gi i lu t. Trong nm Vnh S (420 - 422), S n Qu ng ng, d ng chn i t . Sau S n cha Tin Sn t Giao Ch , th ng t ng kinh V L ng Th , kinh Qun V L ng Th , pht nguy n vng sanh Ty Phng. Nm Hi u Ki n th 2 (455) S Vo ni t thiu r i t ch. M i ng i trong thn u th y ton thn S sng chi, ng i trn lng con nai b ng vng i v phng Ty. Thm c m s l lng y, m i ng i thu nh t tro xng c a S, d ng thp cng d ng". (Ph t Quang i T i n trang 1587). (Xem Lng Cao Tng truy n quy n 12). Cn c vo truy n trn ta c th on r ng Ngi m Ho ng sinh t nh t l vo cu i th k th 4 v u th k th 5; ngha l kho ng t 390 - 400. Nh v y th i gian n y l th i gian m Ngi Hu Vi n (334 - 416) c m t t i L Sn v ang ch trng thnh l p B ch Lin X t i . Khng bi t lc ng th i t i Trung Qu c, Ngi m Ho ng c th gio v i Ngi Hu Vi n h c kinh V L ng Th v Qun V L ng Th khng? n nm (420 422) t ra Ngi m Ho ng cng 20 30 tu i m i c th m t mnh hay cng b n h u Tng

380

T nh Tng c a Vi t Nam

nhn i n t Giao Ch v tr t i cha Tin Sn c. Khi Ngi n c l Ngi khng ni c ti ng Vi t; nhng Ngi t ng kinh V L ng Th v Qun V L ng Th b ng ch Hn th ch c r ng ng i Giao Chu hi u n i dung nhng khng ni c (v thu y Giao Chu ang th i k B c thu c l n th 2 c a Trung Qu c). Nhng trong quy n "L ch s Ph t Gio Vi t Nam t p 1" c a Gio S L M nh Tht th cn di n t t m hn nh ti u s ghi trn r ng: Ngi m Ho ng c nh t thiu nn vo ni tm c i , ch ngy pht nguy n thiu thn cng d ng; nhng dn lng Tin Du B c Vi t bi t c nh c a Ngi; nn h cho c t gi u t t c c i i. Th r i nhn ngy h i l n c a lng. T t c m i ng i u i d l , m t mnh ngi vo ni tm c i ti p, r i t h a thiu, lc dn lng pht hi n c th s vi c x y ra nh trnh by trn. Cn Ngi m Loan (476 - ?) tuy cng php danh v i ngi m Ho ng; nhng khi Ngi m Loan sinh ra th ngi m Ho ng vin t ch (455) cng c th hai v ny cng th chung m t v Th y chng? v l Ngi m Loan nh n c kinh Qun V L ng Th t Ngi B Lu Chi t i kinh L c Dng (xem Ph t Quang i T i n trang 1589) v cng tu theo php mn n y c ngu n g c lin t c t Ngi Long Th n Ngi Th Thn; cho nn Ph t Gio Nh t B n ch n Ngi m Loan c a Trung Qu c lm S T T nh Tng Trung Qu c v tam T T nh Tng c a Nh t B n, m khng ch n Ngi Hu Vi n. Nh v y chng ta c th kh ng nh r ng T nh Tng c truy n vo Vi t Nam vo nm 420 sau Ty l ch. Ngi c th l v S T T nh

T T ng T nh Tng

381

Tng c a Vi t Nam chng? n u c v y th T nh Tng c truy n vo Vi t Nam cn tr c c Thi n Tng 160 nm; ngha l nm 580 Ngi T Ni a Lu Chi m i n Vi t Nam v t Thi n Tng m i b t u truy n th a. Nhng tr c Ngi m Ho ng l v no tu T nh hay ch c Ngi m Ho ng tu theo kinh V L ng Th v kinh Qun V L ng Th m thi v sau Ngi m Ho ng l v no tu theo php mn T nh ? y cng c th em ra m t k t lu n s kh i l chng ta nn ch n Ngi Long Th lm S T T nh Tng, Ngi Th Thn nh T v khi Ph t Gio truy n th ng vo Giao Chu th k th 5 (420) th Ngi m Ho ng chng ta t m tn xng l S T T nh Tng Vi t Nam v l tam T T nh (sau Ngi Long Th , Th Thn) nh ng i Nh t ch n Ngi m Loan lm tam T T nh cho Ph t Gio Nh t B n v y. i u ny khng ph i chng ta th y sang b t qung lm h , m c ch ng c l ch s v kinh i n r rng. y ch l s pht hi n tnh c c a chng ti thi v mong r ng cc b c cao minh c th ch gio thm. V ph n t t ng v cch l p Tng c a cc Ngi Long Th v Ngi Th Thn chng ta khng c n ph i c p n y n a; nhng ring v T S m Ho ng tng i c bi t i v i nh ng ng i Ph t t Vi t Nam tu theo php mn T nh ; nn chng ta c n nghin c u su xa thm m t t n a. Ngi m Ho ng n Vi t Nam tu trn cha Tin Sn ni Tin Du thu c t nh B c Ninh ngy nay. y l t nh l m c nhi u tri u i vua cha Vi t Nam sau

382

T nh Tng c a Vi t Nam

khi c l p ginh t ch cho t n c (nm 938) n th i vua L Thi T (1010) cho ch n lm kinh . Do a th thu n l i v qua l i d dng v i Trung Qu c v tr c t nm 43 tr c Ty l ch n nm 938 sau Ty l ch g n 1000 nm nh th Vi t Nam b B c thu c l n th 2. Cho nn ng i Trung Qu c c m t th ng xuyn t i Giao Chu; gi ng nh ng i Trung Qu c c m t t i Ty T ng t nm 1959 n nay (2011). Ng i Ty T ng v n gi vn ha v Tn Gio c a Ty T ng; cn ng i Trung Qu c th cai tr , mu n cho dn Ty T ng b ng ha nh h mu n th c hi n chnh sch n y i v i ng i Vi t Nam g n 1000 nm nhng v n khng thnh cng. V l dn t c no cng c quy n t tr c a h c . H c vn ha ring, ngn ng ring, t p qun ring... th khng th ng ha h c. Nh v y Ngi m Ho ng n Giao Chu (B c Ninh) t Qu ng ng (bin gi i gi a Vi t Nam v Trung Qu c). Lc y c l khng ph i Ngi n t n n m n ho ng php l i sanh cho ng i Trung Qu c v ng i Vi t Nam ang sinh s ng t i Giao Chu thu y. Vi c ny cng tng t nh tnh hnh c a ng i Vi t Nam trong hi n t i. Tr c v sau ngy 30 thng 4 nm 1975 c hn 2 tri u ng i Vi t Nam c m t kh p ni trn th gi i. i n u, sau khi c s ng an c, l c nghi p th ng i Vi t Nam u xy d ng Cha chi n lm ch d a tinh th n trong lc gia nh c quan, hn, tang, t v.v... y l i u c n thi t. Do v y Ph t t c th th nh nh ng v Th y cng i chung v i mnh n t n c y, Cha y tr ng ; ho c gi lin l c v Vi t Nam th nh ch Tng, Ni sang ho ng ha t i cc n c c ng i Vi t Nam.

T T ng T nh Tng

383

Cu chuy n hn 1.500 nm tr c t i Giao Chu ch c cng nh v y thi, khng khc g by gi m y. Ngha l Ngi m Ho ng c m t t i Vi t Nam vo nm 420 - 422. Th i gian n y t Giao Chu ch c ch r ng n Ngh An, Thanh Ha l cng v ng i Giao Chu cng c tn tm v i o Ph t nn xy Cha trn ni cho S ; nn g i l Tin Sn t . Cha ni th ch c r ng n gi n hn cha ph th . Ni y h ng ngy S m Ho ng vo ni n c i, hi rau, tri cy r ng v dng b a qua ngy. m n t ng kinh A Di . N u nh ng ngy va l n th kinh V L ng Th v tr c khi i ng cng nh sau khi ng Ngi m Ho ng ng i t a thi n qun 16 php qun nh c Ph t d y cho Hong H u Vy Hy thu Ph t cn t i ti n. n nm 455 th Ngi m Ho ng t thiu. Trong cc kinh V L ng Th , kinh Qun V L ng Th v kinh A Di chng ta khng th y c p n v n t thiu; nhng trong kinh Php Hoa ph m th 23 ni v Ngi D c Vng v D c Th ng B Tt khi mu n cng d ng Ph t, t t cnh tay v thn c a mnh. y l h nh nguy n cng d ng b th Ba La M t. Trong kinh Kim Cang cng c o n ni v vi c khi c Th Tn cn l m t v B Tt cng hy sinh thn n y m khng tr vo ch no c ; nn b Tin Nhn x th t; nhng Ngi khng ch p vo . Nh v y hnh th c cng d ng b ng thn th c a mnh ln ch Ph t v ch B Tt c t lu; nhng khng ph i l m t vi c th ng c khuy n khch, m l vi c ng quan tm. Sau khi t thiu xong dn lng th y Ngi ng i trn lng con nai vng i v h ng Ty. H ng Ty c ngha l Ty Phng C c L c. V trong kinh Qun V L ng

384

T nh Tng c a Vi t Nam

Th c Ph t ch cho Hong H u Vy Hy v nh ng chng sanh i sau n y nn qun nh th n y, nn qun nh th kia ... v vi c qun y c thnh t u; cho nn ch Thnh chng n n v Ty. Con nai vng t ng trng cho ho quang c a c Ph t A Di . V V L ng Quang (A Di ) l nh sng mu vng chi u kh p c v l ng th gi i, n khi ni m ni m thnh th c khi thn trung m la kh i thn t i th tm th c c sanh ln th gi i Ty Phng C c L c v ch ng vo qu v Th ng Ph m Th ng Sanh. Lc y ng i trn hoa sen, s nghe c Ph t A Di thuy t php. Hnh nh con nai vng v hnh nh h ng v Ty l hnh nh gi i thot sanh t c a Ngi m Ho ng sanh v th gi i Ty Phng C c L c. y ch l bi u hi n qua hnh t ng, m l k t qu m t i tu hnh, thanh t nh gi gi i c a Ngi. N u Ngi vin t ch nm 455, t c l Ngi Vi t Nam c 35 nm. Trong 35 nm y ch c Ngi gio ha khng t chng t i Cha Tin Sn tu theo php mn T nh . Tuy r ng tr c v sau khng c v T S no cho ta th y r rng l tu php mn n y; nhng i u y khng quan tr ng. N u chng ta xem l i l ch s th chng ta s th y t v T th nh t n v T th 2 cch xa r t nhi u th k . V d nh: Sau khi c Ph t ni kinh A Di (ti u b n) cho Ngi X L i Ph t nghe t i n c X V ; ni v n cy c a Thi T K v Tr ng gi C p C c; sau c Ph t ni kinh V L ng Th ( i b n A Di ) cho Ngi A Nan v ngi A Thuy t Th nghe t i ni K X Qu t v cu i cng c Ph t ni kinh Qun V L ng Th cho Hong H u Vy Hy v Ngi A Nan nghe t i ni Linh

T T ng T nh Tng

385

Th u. K t cho n sau khi c Thch Tn nh p di t v tr i qua 4 th i k k t t p kinh i n khc nhau, chng ta khng nghe v T no c p n 3 kinh cn b n n y c . Mi cho n khi Ngi Long Th ra i t i mi n Nam n (th k th 2 sau Ty l ch); ngha l sau c Ph t nh p di t g n 900 nm, Ngi Long Th m i xi n dng php mn T nh qua Th p Tr T B Sa Lu n v Ngi khng ph i ch l S T c a T nh Tng t i n m cn l T S c a 8 Tng phi khc n a. R i n Ngi Th Thn em ru t Ngi V Tr c l T th 2 c a T nh Tng n , Nh t B n, Vi t Nam v Trung Hoa cng cch nhau hng 200 nm. V Ngi Th Thn sinh vo th k th 4, th 5 sau Ty l ch. T Vng Sanh Lu n trong Du Gi S a Lu n, ng i ta bi t r ng Ngi Th Thn dng Th p Tr T B Sa Lu n c a Ngi Long Th lm cn b n pht tri n T nh . Do v y m T nh Tng Nh t B n m i d dng ch p nh n nh v y v d nhin l Ngi Th Thn cng nh Ngi Long Th d a theo 3 kinh T nh lm t t ng c a php mn n y. T Ngi Th Thn qua Ngi m Ho ng hay Ngi m Loan r t h u l, v ch cng nhau trong th k th 5 hay tr hn l vi ba ch c nm sau, t t ng T nh n y c truy n vo Trung Qu c n cu i th k th 5, u th k th 6, Ngi m Loan tr thnh S T T nh Tng c a Trung Hoa. R i t Ngi Thi n o (613 - 681) T th 3 c a T nh Tng Trung Hoa truy n t t ng n y cho Ngi Nguyn Tn c a Nh t B n (942 1017) cch xa nhau l trn d i 300 nm. Trong 300 nm y l th i gian c n thi t t t ng c a ba kinh T nh thm nh p vo x m t Tr i y. R i t Ngi Nguyn Tn n Ngi Nguyn Khng Php Nhin (1133 -

386

T nh Tng c a Vi t Nam

1212) cng cch nhau trn d i 200 nm nh v y, Ngi Php Nhin m i c th i gian n m b t c s truy n th a v Tng ch c a T nh Tng. Ch tr Ngi Thn Loan v Ngi Php Nhin l Th y tr tr c ti p truy n cho nhau v Tng T nh n y, ngoi ra gi a cc v T v i nhau, th i gian xa nhau nh mun v n d m. y khng gian khng quan tr ng b ng t t ng. V no c t t ng kh h p v i kh c v kh l c a v i tr c hay ng v i tinh th n c a 3 kinh T nh , th v y i sau s c suy tn lm T . t c v no khi cn s ng c vinh h nh n y; ch tr Ngi Ca Di p lnh h i tr c ti p tm thi n t c Ph t cng nh nhi u v T S Thi n Tng khc. T chng ta c m t ci nhn thng thong hn v T nh Vi t Nam cng v y. Ngha l sau khi t m thi t l p c cc v T S T nh ban u r i, th nh ng v sau, chng ta s l n l t d tm theo s li u ngh v n u c nhi u v Tn Tc hoan h , ng theo l ch s th chng ta s c m t s truy n th a r r t. D u cho v T th 2 c a T nh Tng Vi t Nam cch Ngi m Ho ng 1.000 nm hay 1.500 nm cng khng c g quan tr ng c . c l ch s Nh t B n ni v Vi t Nam, h cng ch b t u vo nm 938 khi Ng Quy n d p tan qun Nam Hn v xng Vng. Nh v y B Trng, B Tri u (th k th nh t tr c Ty l ch) L Nam (th k th 6) i u h t r i? ngoi ra cn 18 i Hng Vng n a? n u c s Trung Qu c l i cn th th m hn n a. H xem t n c Giao Chu, Lm p l nh ng n c ch H u, tri u c ng h th tr c sau cng thu c v h thi ! y l m ng vng c a T n Th y Hong, c a Thnh Ct T

T T ng T nh Tng

387

Hn v n cn hi n di n trong u c c a nh ng ng i Trung Qu c b o th ngy nay. Qu v no c c h i i Trung Qu c n Hng Chu t i cha B ch n, qu v s th y m t dy ni h g i l "Thin Trc Ty lai phng" c ngha l "ni t pha Ty n - Thin Trc ( n ). u c ni no bay c. Th m ng i Trung Qu c cn lm cho ni bay c. l cha k t i danh sn c a Ph t Gio nh: Ph Sn ni th hi n c a c Qun Th m B Tt; C u Hoa Sn ni th hi n c a c a T ng Vng B Tt; Nga Mi Sn ni th hi n c a c i H nh Ph Hi n B Tt v Ng i Sn ni th hi n c a Ngi Vn Th S L i B Tt. Ngha l: Bi, tr c a cc v B Tt u d n v h t Trung Qu c; trong khi t i Vi t Nam, i Hn, n v.v... cc v B Tt y ch no? Th k th 20, khi Ngi Tuyn Ha n ho ng php t i Hoa K, Ngi cng dng tinh th n c a Trung Qu c l p nn 4 o trng cho 4 v B Tt n y t i M Qu c nh sau: San Diego: Ni th hi n c a c Qun Th m B Tt. Los Angeles: Ni th hi n c a c i Th Ch B Tt. San Francisco: Ni th hi n c a c Vn Th S L i B Tt. Seattle: Ni th hi n c a c i H nh Ph Hi n B Tt.

388

T nh Tng c a Vi t Nam

R i 100 nm sau, 200 nm sau hay nh n n 1.000 nm sau n a nh ng ni n y s tr thnh nh ng o trng linh hi n c a nh ng v B Tt n y. Nhn l ch s Vi t Nam t sau th i L Nam kh i ngha vo th k th 6 n th k th 10 chng ta r t au lng. V dn t c v n b ch h l m than c a cc Thi Th ngay c i ng l i vn minh nh t c a l ch s Trung Hoa v l ch s th gi i; nhng tm u ra c nh ng Thu n gi lm ng i cho i p v i L Gic s gi c a Trung Hoa v con ng ng ang bi l i trn sng y. R i t i Khung Vi t Thi S i vua L i Hnh. Vo nm 981 Ngi l v Tng Th ng u tin c a i Vi t nhng cho t i gi ny chng ta cng khng cn c lu truy n nh ng g thu c v phng php tu hnh c a Ngi v ngay nh c Thi n S V n H nh lm Qu c s cho tri u nh L cng v y. D nhin nh bi th: Thn nh i n nh h u hon v V n m c xun dinh, thu h u kh Nh m v n th nh suy v b y Th nh suy nh l th o, u ph.

Ha Th ng M t Th d ch:
Thn nh bng x chi u t C xun ti t t, thu qua r ng r i S chi suy th nh cu c i Th nh suy nh h t sng ri u cnh.

T T ng T nh Tng

389

Nh chng ta bi t c quan i m v cu c i, th thi nhn tnh, ngi cao ch c tr ng v.v... r i cng ch l sng ri trn u ng n c theo tinh th n Thi n H c m thi. Cn T nh th sao? D nhin cho t i cc i sau v n th ng khng th y nh c n. Mi cho n cu i th k th 19 u th k th 20, khi m Thi n Tng khng cn th nh hnh nh nh ng th k tr c Vi t Nam n a, th T nh b t u kh i s c; nhng cha bi t v S no v a tu Thi n v a tu T nh, r i c xy T nh T nh pht huy c nh ngy hm nay. Mong r ng nh ng nh nghin c u s ti p t c lm vi c y. V d nh Ngi Nguyn Tn Nh t vo th k th 10, 11 (942 - 1017) Ngi tu ni T Du ; m t m t Ngi c xy T nh Tng; nhng Ngi v n tu Thi n t i . V ni T Du l ni t h p cc Tng phi c a Thin Thai. Sau ny nh m Ngi Nguyn Khng Php Nhin m i d a vo l i nguy n th 18 c a c Di qua Ngi Nguyn Tn m Ngi Thi n o truy n t. T Tng T nh t i Nh t m i pht tri n m nh m v r rng c. Ho c gi Ngi Vnh Minh Din Th Thi n S (904 975) cng v y. Ngi l T S Thi n v ch trng r ng: "D cho c nghn thuy t khc nhau, r t cu c cng quy v m t php v mun php quy v m t tm; cc kinh nh: Php Hoa, Bt Nh, T ch, Hoa Nghim, Vin Gic, Lng Nghim, i T p... cng ch l nhi u tn c a m t php m thi. i u quan tr ng l ch qun xt tm v t c nh t tm...". (Trch Ph t Quang i T i n trang 7138). M t tm y l g? l gic ng , tm gi i thot sanh t lun h i.

390

T nh Tng c a Vi t Nam

Trong 13 v T Thi n Tng c a Trung Hoa c 7 v T cu i i nghing v T nh v ng i ta cho r ng Ngi Vnh Minh Din Th Thi n S ni ra nh ng i u n y: - " i m t php, m i ng i tu Thi n ch ch ng c m t ng i. - M i ng i tu T nh u ch ng c m i. - N u ng i no v a tu Thi n l n tu T nh th ch ng khc no cha t Sn lm cn c thm mng vu t. - i m t php m Thi n cng khng tu, T nh cng khng tu; ch t xu ng ch c c t ng v n c si". y l l i d y r t quan tr ng; nhng m c sch ng l c c a c Ha Th ng Thch H nh oan d ch ra ti ng Vi t th c bi t r Thu n khng ngh l nh ng l i bn trn l c Minh Din Th Thi n S ch trng. i y, ti c n Thu n do ng: Ngi n a Ngi Vnh

Th k th 10 l th k Thi n v T nh t i Trung Qu c u pht tri n m nh v d nhin lc y cng b t u n g n k th i m t php r i; n u c m t Thi n S no ch trng vi c trn, qu l l i l c cho c Thi n v T nh . V d nh tr ng h p c a chng ti thu c th h truy n th a th 41 c a dng Thi n Lm T , Chc Thnh c a Ngi Minh H i, Php B o. Th m c c bao nhiu Cha thu c mn phi ny t i Vi t Nam cng nh h i ngo i chuyn tu Thi n, m trong hi n t i ch th y tu T nh l chnh; Cn Thi n ph thu c m thi. y l m t b ng ch ng c th chng ta c th tham kh o thm

T T ng T nh Tng

391

vi c thay i t Thi n sang T nh hay t T nh sang Thi n nh ng th h i sau d b hnh x hn. N u nh ng ng i tu theo T nh Tng c a Vi t Nam chng ta ch p nh n Ngi m Ho ng lm T S khai sng Tng ny th chng ta nn nghin c u thm v php tu c a Ngi. Theo l ch s cho bi t th Ngi hay t ng Kinh V L ng Th v Qun V L ng Th . Kinh V L ng Th c hai ph n Th ng v H . Ph n Th ng Kinh ny ni v n i dung c a 48 l i nguy n c a c Ph t A Di khi Ngi cn l m t Php T ng T Kheo l p nguy n dng mnh tr c Ngi Th T T i Vng Nh Lai. Trong 48 l i nguy n ny quan tr ng nh t l l i nguy n th 18, 19 v 20. L i nguy n ny c n i dung nh sau: Gi s khi thnh Ph t, chng sanh m i phng h t lng tin a, mong mu n sanh v ci n c ti, xng danh hi u ti cho n m i ni m m ch ng c sanh, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic, ch tr nh ng k t o t i ng ngh ch, ch bai chnh php. Lu nay cc v i S v Ph t t Trung Hoa cng nh Vi t Nam u ch tr ng n "10 ni m nh t tm" m i c vng sanh; nhng a ph n qun i v n quan tr ng v b n nguy n l c c a c Ph t A Di . B n nguy n l g? l m nh u v m nh cu i c a t t c 48 l i nguy n. Ngha l: "Gi th khi thnh Ph t... m ch ng c sanh, ti khng gi ngi chnh ng chnh gic". y chnh l vi c quy t nh hnh gi c vng sanh. Ch gi s c ngha l lc

392

T nh Tng c a Vi t Nam

cha thnh Ph t m cn nh v y; nhng by gi th c Ph t A Di u cn l Php T ng T Kheo n a; m Ngi gi ngi chnh gic t lu r i, t v l ng ki p kia. Cho nn vi c sanh v theo l i i nghi p vng sanh c a cc chng sanh trong 10 phng v bin qu c l do tha l c c a Ngi, do b n nguy n l c c a Ngi gip cho chng ta v ; ch khng ph i do t l c ni m Ph t hay trong 10 ni m nh t tm. Ni nh Ngi Thn Loan r ng: Ch c n ni m Ph t l c vng sanh v Ty Phng C c L c. V vi c vng sanh y khng ph i do t mnh lm m do b n nguy n l c c a c A Di pht nguy n ra nh v y. Ti, m t Tng s Vi t Nam sinh ra gi a th k th 20 (1949) v ang s ng vo u th k th 21 ny (2011) hon ton ng v i l i l p lu n c a Ngi Thn Loan Nh t B n v Ngi Thi n o Trung Hoa. C ngha l c ni m Ph t; y l nhn. Cn Qu , t nhin chng ta s c tha l c c a c Ph t A Di a v c nh gi i Ty Phng C c L c. B n nguy n l c y cng gi ng nh nh ng lo i chim ni Php, gi th i, hoa sen n , nh c tr i chc t ng... ni ci Ty Phng C c L c trong Kinh Ti u b n A Di di n t . T t c u do c Ph t A Di ha hi n nn. V y th vi c dng tha l c v b n nguy n a m t chng sanh sau khi lm chung t Ta B v T nh i v i c Ph t A Di u c g l kh khn m lu nay chng ta ch quanh qu n 10 ni m nh t tm hay khng nh t tm?

T T ng T nh Tng

393

V quy n H c a Kinh V L ng Th c Ph t Thch Ca Mu Ni cho bi t r ng ai tu Php g, gi gi i g th sanh v ni chn ph m lin hoa th gi i C c L c. ng th i Ngi cng nh c cho chng sanh bi t v i c nm tr c; chng sanh, ph m nhi u l i l m, ph i bi t n nn sm h i th khng b sanh vo thai cung bin a ni H ph m H sanh. Tuy r ng ni m Ph t c th Ph t n ti p d n v Ty Phng c; Nhng 500 ti u ki p n m trong H ph m H sanh qu l th i gian khng ph i l ng n. Ch c m t i u duy nh t l khng b lun h i sanh t tr l i Ta B m thi. Vi c ti p theo chng ta th y nh l ch s cho bi t r ng: Ngi m Ho ng tu theo Kinh Th p L c Qun t c l Kinh Qun V L ng Th . Ngi qun 16 php tu n t nh sau: - Qun m t tr i s p l n - Qun t ng n c nh bng - Qun t ng m t t - Qun t ng cy bu - Qun t ng n c tm cng c - Qun t ng ci C c L c ton l s qu l - Qun t ng ta sen bu - Qun t ng hnh t ng - Qun kh p t ng ton s c thn c a Ph t - Qun t ng s c thn chn th t c a B Tt Quan Th m - Qun t ng s c thn c a c i Th Ch

394

T nh Tng c a Vi t Nam

- Qun t ng cng kh p khi c sanh v th gi i C cL c - Qun t ng Ph t A Di cng nh v B Tt v chng sanh u c thn gi ng nhau - Qun t ng vng sanh c a nh ng ng i thu c b c Th ng ph m - Qun t ng vng sanh c a nh ng ng i thu c b c Trung ph m - Qun t ng vng sanh c a nh ng ng i thu c b c H ph m. Ch qun c ngha l xem xt, soi r i, chi u n, nh t tm, t p trung ch v.v trong khi qun t ng b Vy Hy thnh t u. Ngi m Ho ng cng thnh t u; nn sau khi Ngi m Ho ng t thiu vo nm 455 t i ni Tin Du B c Vi t Nam m i c vng sanh. Nh v y l trong Thi n lun lun c T nh v trong T nh lun lun c Thi n. N u ch t ng kinh ni m Ph t m khng qun t ng th tm ta s lo n ng. Do v y 16 cch qun trn theo kinh Qun V L ng Th l gip cho hnh gi tu theo php mn vng sanh T nh c c h i t p trung t t ng vo m t ni vi c qun st c thnh t u. Kinh A Di l m t b n kinh c . Ngy nay cc h c gi u M tm ra c c b n ti ng Sanskrit v Hn Vn. Ring b n kinh Qun V L ng Th th ch cn Hn Vn ch khng c b n ch Ph n. Do v y c nhi u ng i nghi ng . Nhng i u n y khng quan tr ng. V c l sau khi b n kinh Qun V L ng Th t n truy n qua Trung Qu c v sau khi c d ch sang ch Hn r i th

T T ng T nh Tng

395

b n g c m t i. N u c n, cc h c gi ti ng Sanskrit by gi cng c th d ch ng c l i t ch Hn sang ti ng Sanskrit cng khng c g kh khn. V l ch s ch ng minh 3 b n kinh trn l kinh g c c a nh ng ng i tu theo php mn T nh v kinh n y do chnh c Ph t Thch Ca Mu Ni ni ra, ch khng ph i ch T v sau t o ra 3 kinh n y. Ngay nh T nh v Tnh Khng v n c trong kinh A Hm (Ph t Gio Nguyn Th y); ch khng ph i l khng c. Sau n y vo th k th 2 sau Ty l ch, Ngi Long Th m i ch thch r rng hn qua Trung Qun v Tnh Khng hay T nh ; nhng v n d a vo cn b n t ban u pht tri n. V d , Ph t b o r ng: Ai hi u c php duyn sanh l hi u Ph t v ai hi u c Ph t th ng i y hi u php. V y php duyn sanh l g v y? l: Cc php u do nhn duyn sanh, cc php u do nhn duyn di t v t tnh c a cc php l khng. Theo Ngi n Thu n cho bi t r ng ci khng qua nhn duyn sanh y l ci khng c a Trung Qun v Bt Nh sau n y; khng ph i t nhin m khng c. Ci khng n y ngay t bu i ban u Ngi X L i Ph t m i nghe qua t Ngi A Thuy t Th ch ng qu d lu; m cha ph i c n g p tr c ti p v i c Ph t, t Ngi X L i Ph t v r Ngi M c Ki n Lin cng d n 1.000 t c a 2 Ngi n quy y v i c Ph t. V lu nay Ngi X L i Ph t v n l th lnh c a nhm mnh v i c u h c kh p ng Ty; nhng cha nghe ho c th y m t v o S no ni c nh v y. Sau Ngi X L i Ph t v

396

T nh Tng c a Vi t Nam

Ngi M c Ki n Lin n tr c ti p nh l xin xu t gia th php cng v i 1.000 v T c a mnh v i c Ph t. i u cn b n y l hnh tr l bi, t ng kinh A Di v ni m Ph t. ch n u t ch c a ni r ng Tin Du thu c cha Tin Sn y Ngi m Ho ng tuy l ng i Trung Qu c; nhng su t 35 nm (t 420-455) Ngi gy c nh h ng l n trong qu n chng ng i Vi t Nam. Do v y ch c ch n c r t nhi u ng i n tu v h c php mn T nh v i Ngi; nhng v l T nh khng tr c ti p truy n t Th y qua tr nh Thi n Tng cho nn vi c truy n th a khng tr thnh m t dng k lin t c; nhng hy v ng r ng t y v sau chng ta c nhi u phng ti n hn lm cho sng t v n n y. Vi c ni m Ph t cng v y. C l Ngi ni m theo ti ng Trung Hoa l: Nam M A MI T FO. y l m v n c a ti ng Qu ng ng v ngay c ti ng Ph Thng ngy nay cng v y. S d ng i Trung Hoa ni m nh v y, v trong nh ng ch ci c a Hn ng khng c v n D v khng c v n nh ti ng Vi t Nam. Trong khi Vi t Nam chng ta ni m l: Nam M A Di Ph t th Trung Qu c ni m l: Nam M A MI T FO. Trong khi ng i Nh t th ni m r ng: Namu Amida Butsu. Ch Butsu sau cng c ngha l Ph t v Amida c ngha l A Di . D u cho c ni m theo nguyn th y ti ng Sanskrit Namo Amitabha Buddha th cng khng sao c . V trong ch : Amitabha, A Di , A MI T, Amida v.v t t c n cng ch c ngha l V L ng Quang. Chng ta khng c n ph i phn tch l ni m ng hay sai m i u. V l ng i n c no th

T T ng T nh Tng ni m theo n c y. Ch Ph t v Ch B hi u nh th ng.

397 Tt v n

Chng ta nn hi u c n k v T nh v T nh Tng c m t ci nhn c th hn. T nh g i l Thanh T nh , Thanh T nh qu c , Thanh T nh Ph t st cng g i l T nh St, T nh gi i, T nh phng, T nh v c, T nh th gi i, T nh Di u , Di u , Ph t st, Ph t qu c. i l i v i T nh l u , u qu c. Ch cho ci n c thanh t nh, l ni an tr c a Ph t. Tri l i, nh ng ni m chng sanh c tr c cc phi n no u nn g i l u , u qu c. T nh l gio thuy t ni trong cc kinh i Th a, cn Ti u Th a th l y Ni t Bn V D thn tro tr b t lm l t ng; nn khng c thuy t n y. V Ph t Gio i Th a cho r ng Ni t Bn c tc d ng tch c c, ch Ph t c Ni t Bn, m i v u T nh c a mnh gio ha chng sanh, cho nn h ni no c Ph t an tr th l T nh . Kinh A Sc Ph t Qu c quy n th ng, kinh Phng Quang Bt Nh quy n 19, kinh V L ng Th quy n th ng u cho r ng T nh l th gi i thanh t nh trang nghim do Ch Ph t ki n l p b ng nh ng cng c c tch ly trong v l ng vnh ki p khi cc Ngi hnh o B Tt a v tu nhn, kh i th nguy n t nh Ph t qu c , thnh t u chng sanh. Ph m Ph t qu c trong kinh Duy Ma quy n th ng th cho r ng h tm t nh th t nh, th gi i Ta B t c l T nh Th ng T ch Quang. N u tm chng sanh b t t nh th ci n y chnh l ci u c b t t nh, cn ch Ph t th y thanh t nh th tr thnh v l ng cng c trang nghim. T nh Linh Sn c a kinh Php Hoa, th gi i Lin Hoa T ng

398

T nh Tng c a Vi t Nam

c a kinh Hoa Nghim, T nh M t Nghim c a kinh i Th a M t Nghim u l y thuy t Tm T nh t nh lm g c. Cn kinh V L ng Th th ni r ng ngoi th gi i Ta B ra cn c cc T nh khc, cng c T nh v lai c thnh t u m i khi c v B x B Tt thnh Ph t; hai lo i T nh n y u l cc ci n c c hon thnh sau khi c v B Tt B x thnh Ph t qua giai o n tu nhn theo b n nguy n c a mnh, l ni chng sanh nguy n sanh v . Cn cc T nh cc phng khc th c th gi i C c L c phng Ty c a c Ph t A Di , th gi i Di u H phng ng c a c Ph t A Sc, th gi i T nh Lu Ly phng ng c a c Ph t D c S v cc T nh c a Ch Ph t ni trn cch th gi i Ta B v i m t phng v nh t nh nn g i l Th p Phng T nh . Th gi i C c L c (Ph n: Sukhavati) cng c g i l Di u L c, An L c, An D ng, L c Bang, l T nh phng Ty r t c Tng T nh xem tr ng. T nh n y l ch cho bo do B Tt tu nhn h nh m c m c qu bo; hoc ch cho ng Ha m c Ph t gi hi n ra c u chng sanh ho c ch cho T nh c th t phng Ty cch th gi i Ta B hn 10 v n c Ph t ; ho c l i ch cho T nh hi n ra trong tm chng sanh. Ngoi ra T nh cn c bin a, nghi thnh, Thai cung gi i m n gi i l Ha dnh cho nh ng ng i cn hoi nghi Ph t tr c sanh n. Tng T nh cho r ng Bo th c t i phng Ty, nh ng ng i sanh v ci n y s c h ng 10 i u l i l c sau y.

T T ng T nh Tng

399

1. Thnh chng n n: Lc lm chung c c Ph t A Di v hai v B Tt Quan m, Th Ch n n v T nh . 2. Hoa sen v a m i n : G sinh trong hoa sen sinh v T nh , cho nn lc hoa sen v a m i n th li n c th y ci T nh r t trang nghim thanh t nh. 3. Thn t ng c th n thng: Thn c 32 t ng t t p v 5 th th n thng nh Thin nhn 4. Nm c nh gi i vi di u: c nm c nh th th ng s c, thanh, hng, v , xc. 5. Vui s ng v l ng: c h ng cc ni m vui v t n. 6. Ti p d n k t duyn: c nh ng n nhn k t duyn t tr c thn n T nh n ti p. 7. Thnh chng cng h i h p: Cc chng B Tt u n nhm h p m t ch . 8. Th y Ph t nghe php: Sinh v T nh c th y c Ph t v nghe Ngi ni php. 9. Ty tm cng d ng Ph t: Ty tm cng d ng ch Ph t 10 phng. 10. Tng ti n Ph t o: Tu hnh tinh t n, cu i cng ch ng qu thnh Ph t. V v tr T nh , s trang nghim, ch ng lo i dn c cc kinh ni khng gi ng nhau, v khi cn a v tu nhn, cc v B Tt pht nguy n khng ng. N u ng

400

T nh Tng c a Vi t Nam

trn l p tr ng s h c m nh n xt s miu t khc nhau gi a T nh c a Ph t A Sc v T nh c a Ph t A Di th c th th y c s bi n thin c a m t lo i pht tri n; nh ci Ph t A Sc c ng i n , nhn dn u m c y ph c c l y ra t cy, c 3 ng th m bu i su t n ci tr i ao L i, c th xem y l t t ng tng i s m. T nh c a c Ph t A Di th khng c ng i n , u l ha sanh, c thn th h v t nhin. Lu n Nhi p i Th a quy n h th cho T nh l x s vi di u ngoi 3 ci. So snh s hn, km khc nhau gi a cc T nh c a ch Ph t, trong cc kinh u c ghi chp. V ch ng lo i T nh , th i i Ngi V Tr c (kho ng th k th IV, V) c thuy t 3 thn l T tnh thn, Th d ng thn v Bi n ha thn. Thn bi n ha c a Ph t th hi n 8 t ng u ; thn th d ng tr trong th gi i Lin Hoa t ng c 18 th vin mn thanh t nh; t c ty theo Bo thn, Ha thn c a Ph t m c thanh t nh, u khc nhau. Lu n Duy Th c quy n 10 c thuy t t thn t (4 thn 4 ci); i Th a ngha chng quy n th 19 chia T nh lm 3 lo i l S T nh , T ng T nh v Chn T nh ; Duy Ma kinh l c s quy n 1 th l p 4 lo i T nh ; Phm Thnh ng c ; Phng Ti n H u D ; Th t Bo v ch ng ng i (Trang Nghim) v Th ng T ch Quang . Hoa Nghim kinh thm huy n k quy n 3, y c vo s b t ng gi a Tam Th a v Nh t Th a m ni cc T nh khc nhau. (Trch Ph t Quang i T i n trang 61426144). (Xem thm Ph t , C c L c Th Gi i)

T T ng T nh Tng

401

Nh v y T nh th c r t nhi u ci, m C c L c ch c m t m thi. V ci n y l ci do c Ph t A Di lm gio ch phng Ty v khi cn l m t Php T ng T Kheo, Ngi pht ra 48 l i nguy n trang nghim ci Ph t y. Ci C c L c cn g i l ci: Phm Thnh ng c . V l c nh ng k thai cung bin a cng c sanh vo y ph i ch trong hoa sen n 500 Ti u Ki p m i nghe c ch v B Tt thuy t php Ci C c L c l ci ha sanh. T t c u do s ha hi n c a c Ph t A Di . V y l b n nguy n l c c a Ngi. Do tha l c y m nh ng chng sanh th i k m t php n y nng vo danh hi u c a Ngi nh ngh, t ng ni m th Ngi s a v c nh gi i C c L c sau khi lm chung. Ci T nh c a Ph t A Sc l i c ng i n trong khi ci T nh c a c Ph t A Di th khng. V l i nguy n th 35 c a c Ph t A Di xc nh n nh v y. Ch T ra i ci Ta B n y a ph n n i ti p t t ng n y c a c Ph t A Di v nng theo php tr danh hay qun t ng c sanh v ci C c L c sau khi lm chung. V l ci ha sanh v ha thn; nn d c 10 ni m vui th th ng nh trn v a k . Cn Phng Ti n H u D th l ci T nh m ch Ph t dng phng ti n ha hi n ra v cn nh ng i u ki n c n thi t n a, c sanh v ci T nh chn th t. i u n y hay ci n y cng gi ng nh Ha Thnh D trong kinh Php Hoa v y. Th ng T ch Quang l ci T nh ni ch c nh sng chi u su t. Cc chng sanh sanh v y ton

402

T nh Tng c a Vi t Nam

nh ng b c c tr tu , th ng cn th ng tr, thot ly sanh t lun h i. Th t Bo trang nghim hay Th t Bo v ch ng ng i l ci T nh chn th t trang nghim thanh t nh bnh ng, khng c g lm ch ng ng i cho con ng tu hnh c . Trn y ch l cch g i ci gi i thot sanh t m thi v cng ty theo t ng th i gian, tr ng h p v mn phi khc nhau m g i v ci gi i thot n y. V d nh Ngi Thnh Nghim g i c 4 ci T nh l: Nhn gian T nh , Thin qu c T nh , Ph t qu c T nh v T tm T nh . Trong khi nh ng v Thi n S th g i r ng: T nh l y, ch n n y v.v ngha l t t c u ty thu c vo cch g i c a m i Tng ring bi t ch v ci thanh t nh gi i thot y. T khi Ph t Gio c truy n vo Vi t Nam vo u k nguyn Ty l ch cho n nay (2011) k ra cng trn d i 2.000 nm l ch s . Ch c Thi n Tng l tng i c s truy n th a r rng; nay T nh Tng cng ang b t u n i k t l i; cn nh ng Tng khc nh Hoa Nghim, Php Hoa, Thin Thai, Lu t Tng, M t Tng v.v cha th y c ni no hon thnh c s li u truy n th a n y. Mong r ng trong mai h u nh ng ng i thu c nh ng Tng phi trn th c hnh c vi c n y. Trong khi Trung Qu c v Nh t B n t khi Ph t Gio c truy n vo, h l p thnh 13 Tng r r t v m i Tng u c nh ng v T k ti p nhau truy n th a cho mn phi c a mnh. y l m t b c tranh ph i c nh r t p cho Ph t Gio m i n c. V v y sau y chng ta th

T T ng T nh Tng tm hi u v T nh nh th no.

403

Tng c a Trung Hoa v Nh t B n

T nh Tng l Tng Phi Ph t Gio l y vi c vng sanh T nh C c L c lm m c ch. M t trong 13 Tng c a Trung Qu c v m t trong 13 Tng c a Nh t B n. T nh l ch cho ci n c thanh t nh, ci n c trang nghim, t c l x s c trang nghim b ng cc cng c thanh t nh. T nh Tng cng g i l Lin Tng, v Ngi Hu Vi n i ng T n k t B ch Lin X (H i sen tr ng) L Sn, l y ngha ng i sanh v T nh phng Ty u ha sinh trong hoa sen, do ci n c C c L c cng g i l Lin Bang (ci n c hoa sen). Tng n y c bi t l y vi c xng ni m Ph t lm php tu hnh, ch y u nh vo tha l c c a b n nguy n Di , c u mong c sanh v T nh C c L c phng Ty, v th nn cn c g i l Ni m Ph t Tng. T T ng T nh l y c vo 3 b kinh do c Ph t Thch Ca gi ng thuy t. l kinh V L ng Th do Ph t gi ng ni ni K X Qu t; kinh Qun V L ng Th Ph t ni thnh Vng X v kinh A Di Ph t ni v n K th C p C c. Sau khi c Ph t nh p di t kho ng 900 nm, Ngi Th Thn so n lu n vng sanh T nh , r i n cc lu n s M Minh, Long Th trnh by ngha then ch t c a 3 b kinh trn m ho ng truy n tng T nh . Nin hi u Vnh Bnh nm u (508) i B c Ng y, Ngi B Lu Chi n Trung Qu c, d y kinh Qun V L ng Th cho Ngi m Loan, trao truy n y kinh lu n T nh , m ra m t th i i m i cho s ti n tri n c a php mn T nh Trung Qu c.

404

T nh Tng c a Vi t Nam

V vi c truy n d ch kinh i n T nh Trung Qu c th u tin l cc Ngi Chi Cu Ca S m v Trc Ph t Sc cng d ch kinh Bt Chu Tam Mu i (nm 179); Ngi Chi Khim i Tam Qu c d ch kinh i B n A Di 2 quy n (kinh V L ng Th ); Ngi Trc Php H i Ty T n d ch kinh V L ng Thanh T nh Bnh ng Gic 2 quy n. Ngoi ra cn c kinh Tu n Tam Mu i v kinh V L ng Mn Ni M t Tr do Ngi Chi Khim d ch; kinh c Quang Thi T , kinh Quy t nh T ng Tr v A Di Ph t k do Ngi Trc Php H d ch. Nm Hong Th y th 3 (401) i Diu T n, Ngi Cu Ma La Th p d ch kinh A Di , lu n Th p Tr T B Sa ni qua v s trang nghim T nh C c L c, l cc b kinh lu n c c t ng th nh hnh nh t xa nay. V sau ti p t c c Ngi m V S m i B c Lng d ch kinh Bi Hoa 10 quy n (nm 419); Ngi B o Vn i Lu T ng d ch kinh Tn V L ng Th 2 quy n (nm 421); Ngi Cng Lng Da X i Lu T ng d ch kinh Qun V L ng Th 2 quy n (424). Ng i i sau g i chung l Kinh Qun V L ng Th , kinh V L ng Th v kinh A Di l T nh tam b kinh. n y, s truy n d ch kinh i n c hon b . Php mn T nh Trung Qu c ch y u l Di L c T nh v Di T nh . V tn ng ng T nh Di L c th u tin l Ngi o An i Ty T n; Ngi c so n lu n T nh 6 quy n, nguy n sanh T nh Di L c ci u Su t; cc Ngi Huy n Trang v Khang C i ng cng hnh tr v quy y T nh Di L c. Nhng t v sau, v t ng i tu v ng i ho ng dng cng t nn T nh Di L c d n d n suy vi, nh ng ch cho s hng th nh c a tn ng ng Di v T nh Di bn tr

T T ng T nh Tng

405

thnh i bi u cho T nh c a ch Ph t. Ng i ho ng dng T nh Di m nh nh t l Ngi Hu Vi n i ng T n; Ngi k t B ch Lin X L Sn, cng v i m i ng i chuyn tu tam mu i Ni m Ph t, theo y u ch kinh Bt Chu Tam Mu i mong c vng sanh th y Ph t. y l t ch c k t on ni m Ph t u tin Trung Qu c v cng l dng chnh c a T nh Trung Qu c. Th i Tuyn V nh B c Ng y, Ngi B Lu Chi d ch V L ng Th Kinh u Ba X nguy n sinh k c a Ngi Th Thn, Ngi m Loan ch gi i, so n thu t vng sanh lu n ch, l i y c vo lu n Th p Tr T B Sa c a Ngi Long Th m nu r s khc nhau gi a Nan hnh o ( o kh th c hnh) v D hnh o ( o d th c hnh); gi a t l c v tha l c; cho r ng nng nh vo b n nguy n tha l c l o phng ti n d th c hnh trong ci i c 5 th nh nh p, x u c, b t u m ra ngha cn b n c a vi c l p gio T nh , ng th i chuyn ch trong vi c tr danh ni m Ph t c u sinh T nh . n i ng cc Ngi o X c, Thi n o noi theo gio ch c a Ngi m Loan h t s c cao nng l c b n nguy n, l i ch x ng t t ng m t php v ch ra con ng then ch t thch ng v i th i gio. Ngi o X c so n An L c t p, bc b ki n gi i sai l m c a nh ng ng i khc, m ra con ng tr ng y u cho chng sanh trong th i m t php, ng th i cn c vo thuy t D hnh o v Nan hnh o c a Ngi m Loan m l p gio phi T nh mn v Thnh o mn. Ngi Thi n o so n Qun V L ng Th Ph t kinh s , nu r cc ki n gi i sai l m xa nay, xc nh gio ngha v gio t ng T nh ; ng th i theo cc Ngi m Loan, o X c m l p Chnh H nh, T p H nh t v ng n n t ng cho h th ng gio ngha c l p c a T nh . V

406

T nh Tng c a Vi t Nam

sau, Ngi Hoi C m so n lu n Thch T nh qu n nghi; Ngi Thi u Khang m r ng Tng n y. T Ngi m Loan n Ngi Thi u Khang c g i l: Ch n n ng T (5 v T S T nh Trung Qu c). Th i b y gi , cc v i S Tr ng An m i v cng c so n ch s cc kinh A Di , Qun V L ng Th s nghin c u kinh i n T nh t n i m cao. Vo u nm Khai Nguyn i ng, Ngi Tu Nh t t n tr v Trung Qu c, th y cc Thi n gia ng th i coi T nh l Thuy t Phng Ti n d n d t ng i ngu; nn c c l c ph n i v x ng s c n thi t ph i ni m Ph t c u vng sanh. Ngi Tu Nh t ch trng tr gi i v ni m Ph t cng th c hnh, Thi n nh v T nh u tu, Gio v Thi n h p nh t, h i h ng t t c cng c tu hnh nguy n c u vng sanh T nh . Cc Ngi Th a Vi n, Php Chi u, Phi Tch k th a thuy t n y, l y Tam Mu i ni m Ph t lm php mn Thi n nh su xa m u nhi m khng g hn, c c l c bi xch s t a thi n lng tr ng r ng c a Thi n Tng. Do , tng T nh Trung Qu c i ng c th chia lm 3 h th ng, l h th ng Ngi Hu Vi n (phi lu n l, c tnh th ng th c); h th ng Ngi Thi n o (phi Ph t nguy n, t n ng tn ng ng) v h th ng Ngi T M n Tu Nh t (phi Di u H u, khng b mn h nh). B y gi , Thi n Tng c nh ng v ch trng g n gi ng v i phi Ngi Tu Nh t, nh Ngi Tuyn Th p h c tr Ng T x ng phi Nam Sn ni m Ph t mn Thi n Tng, Ngi Nam Dng Tu Trung t L c T x ng Gi i Hnh kim tu (hi u v lm cng tu). n Ngi Vnh Minh Din Th l chu ch tn c a Ngi Php Nhn i H u Chu l i t n l c ho ng dng Thi n T nh song tu, Tng

T T ng T nh Tng

407

t c i T ng u k th a di phong n y c a Ngi Din Th . Tng Thin Thai cng c nhi u v k nh tin T nh v hi u ngha T nh , trong Ngi T Minh Tri L i T ng l n i ti ng nh t v i b Qun kinh s di u tng sao do Ngi so n, thuy t c tm qun Ph t c a Ngi chnh l Thai T nh dung h p lu n v n c cc nh Thin Thai xem tr ng. T i Nguyn v sau, phong cch Thi n T nh song tu l i cng th nh hnh hn, cc Ngi Trung Phong Minh B n, Thin Nh Duy T c u quy tm T nh . n i Minh, cc v nh S Sn Thi u K, Khng C c C nh Long, Nh t Nguyn Tng B n, Vn Th Chu Honh, Honh Sn c Thanh, C Sn Nguyn Hi n n i ti p nhau x ng thuy t Thi n T nh h p hnh. Nh t l Ngi Vn Th Chu Honh chuyn tu tam mu i ni m Ph t, ch gi i kinh Di , so n cc sch ho ng dng ch Thi n T nh nh t tr, c m ha c gi i Ph t Gio ni chung r t r ng ri. Cc nh Thin Thai cng c nh ng v nh C Am i H u, U Kh Truy n ng, Linh Phong Tr Hc x ng lu n thuy t Tam h c nh t nguyn, ch trng tam h c Th n, Gio, Lu t u quy v php mn T nh . B y gi , cc v C s nh Trang Qu ng Hon, Vin Honh o cng u so n sch ho ng truy n T nh . n i Thanh, tn ng ng T nh ph n nhi u do cc C s x ng. Bnh Thi u Thng, cha con Hi T c, bin so n vng sinh truy n v ch tn Ty Phng. Kho ng cc nm Khang Hy, Cn Long, Ngi Th t Hi n T T , k th a di phong c a Ngi Chu Honh, k t lin x Hng Chu, gio ha r t r ng, tn cc Ngi m Loan, o X c, Thi n o l 3 v T S T nh u tin, c m i ng i tn ng ng. Vo u i Dn Qu c, tr C s Dng Nhn Sn t n l c x ng, Ngi n Quang cn ch trng php mn T nh

408

T nh Tng c a Vi t Nam

l b n hoi xu t th c a c Ph t, ra s c lm cc vi c c u gip x h i, tng tr cc ni l n l t lm s ng l i phong tro k t x ni m Ph t. T i Nh t B n Ngi Nguyn Khng (1133-1212) c so n b Tuy n tr ch b n nguy n ni m Ph t t p, trong sch n y Ngi d nh tuyn ngn khai tng. c bi t tn sng tam kinh nh t lu n (ba b kinh T nh v lu n T nh ) v gio thuy t c a Ngi Thi n o thu c T nh gio Trung Qu c, cho nn cao lu n thuy t Thin y Thi n o (Nng ring vo Ngi Thi n o). Trong ba c p i l p: Nan hnh v D hnh; Thnh o v T nh ; T l c v Tha l c th ch ch n l y D hnh, T nh v Tha l c ni m Ph t. Nm Th a An th 5 (1175) Ngi Nguyn Khng t ni T Du d i n Cc Th y, cao chuyn tu ni m Ph t, ch trng h nh tu an tm (lng tin), sau kh i hnh (trong 5 chnh h nh l y h nh ni m Ph t lm ch y u) r i n tc nghi p (t tu), ng th i nh n m nh tnh ch t quan tr ng c a vi c xng ni m danh hi u Ph t. Tng phi n y tuy ph nh cng c c a gi i lu t v vi c xy Cha, Thp, nhng ni chung v n xem tr ng gi i h nh. Sau khi Ngi Nguyn Khng th t ch, t lm 5 phi: 1. Phi Tr n Ty c a Ngi Bi n A: Ch ngha ch h nh vng sanh. chia ra trng

2. Phi Ty Sn c a Ngi Ch ng Khng: Ch trng ngha cc h nh b n nguy n. 3. Phi cha Tr ng L c c a Ngi Long Khoan: Ch trng ngha vng sanh ha sinh.

T T ng T nh Tng

409

4. Phi cha C u Ph m c a Ngi Tr ng Ty: ch trng ngha cc h nh b n nguy n. 5. Phi Nh t Ni m c a Ngi H nh Ty: ch trng ngha Nh t ni m hi p thnh. Tng T nh l y 3 kinh m t lu n (kinh A Di , kinh V L ng Th , kinh Qun V L ng Th v lu n Vng Sanh) lm i n c tr ng y u thnh l p tng. V ch thch ba kinh m t lu n th c l c lu n an l c t nh ngha (gi i thch s l c kinh V L ng Th ), Vng sanh lu n ch (ch thch lu n vng sanh) do Ngi m Loan so n, An L c t p (cn c theo kinh Qun V L ng Th trnh by ngha c t y u c a vi c vng sanh T nh ) do Ngi o X c so n, Qun V L ng Th kinh s (pht huy ngha su kn c a Qun kinh v gi i thch cu vn trong kinh n y), do Ngi Thi n o so n. Ngoi ra, Php s tn, Vng sanh l tn, Qun ni m php mn bt chu tn cng do Ngi Thi n o so n, quy nh hnh nghi vng sanh T nh , u l cn c vo y u i m c a tng n y v cng n i ti ng m t th i. Tng ngha c a Tng n y l l y hnh nghi p trong tm hnh gi (ng i tu T nh ) lm nhn bn trong, l y nguy n l c c a Ph t Di lm duyn bn ngoi; n u nhn trong duyn ngoi ng h p nhau th sinh v ci n c An L c. (Trch Ph t Quang i T i n trang 61536156) (xem thm: Ni m Ph t, u Su t Vng Sanh, T nh )

410

T nh Tng c a Vi t Nam

Xem v ngha c a T nh v l ch s T nh Tng c a Trung Hoa v Nh t B n, chng ta ng i Vi t Nam khng kh i m i lng. V l h c nh ng v T S T nh khai Tng l p gio r rng. Cn chng ta c c 2.000 nm lm quen, ti p xc tu h c v i php mn n y m h u nh v ng b t nh ng b c hi n nhn y. C l y l nh ng l do chnh ng chng? L do th nh t v ngn ng vn t . Ch Ph n v ti ng Hn hon ton khc nhau. Cho nn mu n cho ng i Trung Qu c hi u kinh, b t bu c cc v i S ban u n Trung Hoa ph i h c ti ng Trung Qu c d ch nh ng kinh, lu t, lu n y ra ti ng Hoa. V d nh Ngi Cu Ma La Th p, Ngi B Lu Chi v.v Sau m t th i gian Ph t php c truy n vo su r ng c a t Trung Hoa r i, cc i S nh: An Th Cao, Php Hi n, Huy n Trang, Khuy C v.v t d ch th ng t ti ng Ph n sang ti ng Trung Qu c. y l nh ng ci m c c a l ch s lc ban u. L do th hai m ng i Vi t Nam d dng ch p nh n trong th i gian 1.000 nm h c a ng i Trung Qu c (t nm 43 tr c Ty l ch n nm 938) nh ng kinh sch no c d ch ra ti ng Trung Hoa r i th ng i Vi t Nam c l y lm kinh sch g i u c t ng, hnh tr v h u nh khng c n sng t o n a. V c ng i lm s n r i. M c d u ti ng Hn Vi t c khc ti ng Hn Nm. Cng l ch Nho; nhng ch c ng i Vi t Nam c hi u; trong khi ng i Trung Qu c c khng hi u. T i sao cc b c i S Vi t Nam chng ta thu y khng dng lo i vn t n y khai tng l p gio? Ngay nh Nh t B n v i Hn, ch Hn h cn dng cho n ngy hm

T T ng T nh Tng

411

nay (2011); trong khi Vi t Nam chng ta chnh th c khng cn dng ch Hn h c ng cch nay ch ng m t trm nm; nhng so v i Nh t v i Hn chng ta c ti n xa hn h hay chng? Ngi Ho ng Php, Chn Ngn Tng Nh t B n l cha c a ti ng Hiragana v Katakana t th k th 13 v nh ng Kinh, Lu t, Lu n no c truy n vo Nh t B n h u h t c d ch, ch gi i ra ti ng Nh t c cho d hi u. V cch pht m v vn ph m c a Nh t ng v Hn ng hon ton khc nhau. Tr ng h p i Hn cng tng t nh Nh t. Trong khi Vi t Nam chng ta n u ci g ni Trung Qu c s n xu t ra th ch c n em v Vi t Nam tiu th , ch khng c n phin m, gi i thch, l p tng g c th qu l m t m t mt qu l n lao cho l p ng i sinh sau mu n tm ra c i ngu n c a T nh t i qu hng i Vi t n y. Ngay c trong Cha, Vi n Ph t Gio Vi t Nam cho n ngy nay (2011) a ph n cng cn t ng kinh b ng m Hn Vi t, ch m t t kinh i n c d ch ra h n ti ng Vi t nh: Php Hoa, Hoa Nghim, Lng Hong Sm th c t ng hon ton b ng ngn ng ti ng Vi t t gi a nm 1950 tr l i y; nhng r t ti c y khng ph i l nh ng b kinh chnh y u c a nh ng ng i tu theo php mn T nh . May thay cch y hn 10 nm c Th ng T a Thch Thi n Thng sang c thm ng i em ru t ang Koblenz, c qu c, sau gh thm Cha Vin Gic t i Hannover. Th y y g p ti 2 l n v m i l n g p u mang theo nh ng b n th o d ch v nh my xong v c trao l i cho ti c xu t b n ngo i qu c. Ti l y lm vui v nh v y m by gi Ba Kinh T nh

412

T nh Tng c a Vi t Nam

chng ta c hon ton b ng ti ng Vi t. Ba kinh n y Th y d ch ra Vi t ng t nm 1983 - Ph t l ch 2526 t i Vi t Nam v nm 2005 xu t b n l n u tin t i c nm 2008 - Ph t l ch 2552 l i ti b n m t l n n a. Vn Th y d ch r t hay, trong sng, d hi u. Th ng th ng Th y d ch theo l i 4 ch r t d c v d t ng. Th y tm s v i ti r ng: Trnh vn ha c a Th y m i h c t i l p 9 thi; ngha l cha xong Trung H c; con nh ngho ph i ngh h c s m v sau i xu t gia; nhng m t km cng ch ng h c c bao nhiu; nn Th y h c Thi n v i Ha Th ng Thch Thanh T ; nhng sau Th y au ph i n ng; nh t l th i k sau nm 1975 Vi t Nam chng ta ch ng c phng ti n ch a tr . Th y b o r ng: Ti pht tm ni m Ph t, thay v ng i Thi n. Th m b nh l i h t. T Th y tin su php mn T nh cng nh b t u d ch nh ng kinh cn b n thu c Tng n y. C nh th chng ta ngy hm nay m i c c h i c, t ng b ng ti ng Vi t. M t i u c bi t n a l Th y t h c ch Hn; nhng Hn vn Th y r t gi i. Trong i T ng Kinh 10 ch , Th y c thng h t c 10. Qu l m t v Th y c ch v ng gp cho T nh Tng Vi t Nam khng t trong th i bu i ban u y. Ch ng may gi a ch ng c a chuy n thm l n th hai t i c qu c, Th y ra i tu i i v o cn qu tr ; ch trn d i 60, sau khi Th y gi ng xong 48 l i nguy n c Di vo ngy 30 thng 6 nm 2000 lc 10 gi 30 pht. C Th ng T a cn l i Cha Vin Gic m t s b n th o n a, ti s c g ng in thnh sch v y l nh ng ti li u c n thi t cho nh ng ng i h c Ph t sau n y khi mu n nghin c u hon ton b ng ch qu c ng .

T T ng T nh Tng

413

Nhn vo Ph t Gio Vi t Nam H i Ngo i chng ta tm c C Ha Th ng Thch Thi n Thanh, Tr tr cha Ph t T t i Long Beach, California, Hoa K, cng l ng i c tm Vi t ha kinh i n l p sau kh i b ng khi ch Hn Vi t cng ngy cng t ng i bi t c, bi t vi t; nh t l l p ng i c sinh ra ngo i qu c ngy nay. Nhng Ha Th ng Thch Thi n Thanh cng ch trng d ch cc kinh cn b n ra ti ng Vi t ch khng ph i ring cho Tng T nh . Nhn ton b kinh sch Vi t Nam , ng x d ng ngy nay h u h t c trch d ch, tham c u, tra kh o theo tinh th n c a kinh i n Trung Hoa v ngay c ng i Vi t Nam tu T nh cng l y 13 v T T nh Trung Hoa lm T c a mnh. Qu l i u hi ch ng. V 13 v T n y khng c v no n ho ng php gio ha t i Vi t Nam c . Do v y chng ti ngh nn l y Ngi m Ho ng ( ? 455) lm S T T nh Tng Vi t Nam. V Ngi Giao Chu t nm 420 n 455, c 35 nm nh th , Ngi l ng i c cng khng nh cho vi c truy n th a php mn T nh cho ng i Vi t Nam thu y. N u chng ta ch p nh n c Ngi T Ni a Lu Chi l S T c a Thi n Tng Vi t Nam th chng ta cng c th ch p nh n Ngi m Ho ng l S T c a T nh Vi t Nam v y. V Ngi T Ni a Lu Chi ng i n , n Trung Qu c v g p T th 3 Tng Xng, Ngi b o Ngi T Ni nn xui Nam. Do v y Ngi T Ni a Lu Chi m i tr thnh S T Thi n Tng t i Vi t Nam. y Ngi m Ho ng cng ng i Trung Qu c, m cng t i Giao Chu trong m t th i gian lu, tu theo

414

T nh Tng c a Vi t Nam

php mn T nh . V y, t i sao chng ta khng th d dng ch p nh n cho v n n y ? M t l trnh su xa v di thm th m tm l i cn nguyn c a 2.000 nm l ch s n khng n thu n ch trong m t vi quy n sch nh th n y. V y chng ti mong r ng nh ng v no quan tm n T nh Tng Vi t Nam t lc m i c truy n vo cho n th k th 21 n y th xin b tc cho nh ng ngh c a chng ti cng nh tm thm s li u v d n ch ng, ng i i sau d dng tra c u hn. Ngay c by gi , n u c h i m t ng i tu T nh Vi t Nam no , b t c trong hay ngoi n c, h i: Ai l T T nh Tng Vi t Nam? th h s khng ng n ng i tr l i l Ha Th ng Thi n Tm hay Ha Th ng Tr T nh. V y nh ng ph n sau chng ti dnh cho nh ng nghin c u n y v hai v Ha Th ng ng i v sau khi tm hi u chng ta th a ra m t nh n xt v vi c phin d ch, tr c tc cng nh t t ng c a cc Ngi v T nh Tng nh th no?

T T ng T nh Tng

415

B.- Ngi Thi n Tm v t t ng T nh

Nm 1979 ti ch trng xu t b n bo Vin Gic v cho n nay 2011, tr i qua g n 33 nm, Vin Gic ra c 6 s b c c a nm 1979-1980 v b t u t nm 1981 n nay ra b m i kh A4 g m 100 trang nh my v xu t b n n s 186. M i nm ra 6 s v m i l n pht hnh 5.000 n 6.000 s , g i i 42 n c trn th gi i. Ring s Xun m i nm c s l ng in nhi u hn v s trang cng g p i s th ng. y l m t trong nh ng t bo Ph t Gio ngo i qu c c s pht hnh nhi u v s ng lu i nh t. Ban u chng ti r t khan hi m bi v . V l ci g cng m i m ; nn ph i vi t th xin bi; hay c ai quen bi t cng g i cho h vi t bi ng gp cho Vin Gic. Ban Bin T p thu ban u ch c m t vi ng i v nm nay k ni m 33 nm Bo Vin Gic, s ng i c ng tc tr c v gin ti p cho Bo Vin Gic ln n h ng trm. Do v y bi v r t d i do, sc tch. Thu ban u Vin Gic ch trch ng nh ng bi gio l thu c v o Ph t; m t vi bi vi t v qu hng v m t t tin t c c a Gio H i trong cng nh ngoi

416

T nh Tng c a Vi t Nam

n c.; nhng sau n y khi Vin Gic c nhi u ng i c ng h th Vin Gic chia ra nhi u m c r rng nh: Th Ta So n, m c v Tn Gio, m c v sng tc th vn, ty bt, trang ti ng c, trang Thi u Nhi, Tin Th Gi i, Tin Vi t Nam, trang Y H c, H p Th Vin Gic, Phng Danh Cng D ng, Co Ph, Tin Vui v.v M t Ban Bin T p hnh thnh v v no c trch nhi m cho ph n c a mnh th lo cho ph n y. Ring ti v a lm Ch Nhi m v v a ph i lo ph n Tn Gio cho t bo; nn ti i tm sch v c ng h ng k. May sao lc y, nm 1981, 82, 83, 84 ti trch ng L Th T nh c a Lin Du v nhi u c gi r t thch v m c n y. Trong th i gian y bo Vin Gic cng g i n cho cc tr i t n n t i ng Nam Chu cho ng bo Vi t Nam ch i nh c t i cc n c th ba c c h i c. M t hm ti nh n c m t l th t o g i qua, cho bi t l c d p c c bo Vin Gic v c xem qua m c L Th T nh c a Lin Du v Th y H i Quang xng l chu c a Ha Th ng Thi n Tm. Cn sch y nhan l Long Th T nh ch khng ph i l L Th T nh . Ti c v y th bi t v y, ch th t ra tr c khi ti i du h c Nh t B n vo nm 1972 cng cha c d p g p Ngi Thi n Tm Vi t Nam; nn ch ng r bi t bt hi u c a Ngi. T v sau Vin Gic cho ng h t t p sch n y. y l ci duyn ban u chng ti bi t v Ha Th ng Thch Thi n Tm. Sau n y c c nh ng sch d ch c a Ngi nh: T nh Th p Nghi Lu n; Ni m Ph t Th p Y u; Kinh Ni m Ph t Ba La M t v.v v nh t l sau n y Th ng T a H i Quang n Hoa K, tr t i cha Php Hoa Arizona th c lin l c nhi u hn v nh n c nhi u

T T ng T nh Tng

417

sch v in l i c a C Ha Th ng Thch Thi n Tm cho Th Vi n cha Vin Gic Hannover. Thu y v ngay c by gi , y l nh ng ti li u r t qu gi b ng Vi t ng cho nh ng ai tu theo php mn T nh c ti li u nghin c u. Trn trang nh quangduc.com c ng Ti u S v cng tr ng c a Ngi; ti n y ti xin t i ng t t c chng ta cng c. Ha Th ng php danh l Thi n Tm, Php hi u Lin Du, Php t V Nh t, qu danh Nguy n Nh t Thng, xu t gia vo nm t D u (1945) v i i Lo Ha Th ng Thch Thnh o t i cha S c T Linh Th u (Xoi H t, M Tho) thu c dng Lm T Chnh Tng i th 43. Ha Th ng sanh vo nm t S u (1925) t i x Bnh Xun, qu n Ha ng, t nh G Cng (hi n nay l t nh Ti n Giang). Thn ph l C ng Nguy n Vn Hng, thn m u l C B Gic n Tr n Th Dung. Ngi l ng i con trai th ba trong s b n con trai c a gia nh. Nm 1948 th gi i Sa Di; nm 1950 th C Tc gi i t i gi i n n Quang Sign. Nm 1951 Ngi hon t t chng trnh Trung ng Ph t H c t i Ph t H c ng Lin H i v n Quang. Nm 1954 Ngi hon t t Cao ng Ph t H c t i Ph t H c ng Nam Vi t v i h ng t i u. Nm 1955-1964 Ngi nh p th t t nh tu qua cc tr x t i Ci B (M Tho) v Vang Qu i (B n Tre). Nm 1964 Ngi tun l nh tri u h i c a Gio H i, Ngi tr v Sign m nh n vi c thnh l p v gi ch c

418

T nh Tng c a Vi t Nam

v Gim c vi n Cao ng Chuyn Bi t Ph t H c t i An D ng a, Ph Lm (t c l Cha Hu Nghim hi n nay). ng th i Ngi ph trch Phn khoa Ph t H c t i i H c V n H nh (Gio S d y Duy Th c h c). Cng nh lm Gio Th s t i cc Ni Tr ng D c S, T Nghim. Nm 1967 Ha Th ng v i Ninh ki n l p Hng Quang t nh th t, chu n b n tu. Nm 1968 Ha Th ng chnh th c hon tr ch c v l i cho Vi n Ha o, v h n t i p Ph An, x Ph H i, huy n c Tr ng, t nh Lm ng, b quan t nh tu. Nm 1970-1974 qua s tha thi t th nh c u c a t chng, Ngi t m th i ra th t, ki n l p Hng Nghim T nh Vi n (cho ch Tng) v Phng Lin T nh X (cho ch Ni). M kha tu h c T nh Chuyn Bi t t i 2 o trng n y trong 3 nm lin ti p. Nm 1975-1992 Ha Th ng hon ton vi n ly v i bn ngoi, b quan t nh tu v th i h n. Ngi d bi t tr c ngy gi vng sanh hn 6 thng. n 4 gi sng ngy 21 thng 11 m l ch nm Nhm Thn (1992) Ha Th ng cho g i Th Gi v cng l Tr ng T c a Ha Th ng l Ni S Thch N Thanh Nguy t, tri u t p cc mn , php quy n vo trong t nh th t h ni m. ng 6 gi 15 pht sng Ngi lu l i bi k sau cng v an nhin th t ch ngay trn b n t a (ch ng i). Ngi h ng th tu i i 68 v Tng l p 48; h l p 42. Ngi l m t b c Cao Tng c o v c vng sanh v C c L c trong th i c n i n y. Ngoi cc cng

T T ng T nh Tng

419

nghi p T nh ra, Ha Th ng cn c lu l i m t h t ng s c Kim Cang nha x x l i (m t rng c m 5 mu cn nguyn v n c ng nh kim cng, c b o ton k l ng). Ha Th ng lu l i cho i m t s ( i l c nh sau): A.- Ph m d ch: - i Bi Tm La Ni kinh - Qun V L ng Th kinh - i Nh t kinh - Hng qu C c L c - T nh Th p Nghi Lu n - Thi n c Nhn qu Bo ng kinh - Nhn qu Lun h i t p l c k - Tam B o c m ng y u l c l c - L Th T nh - Ni m Ph t Ba La M t kinh - Lin Tng Th p Tam T - T nh Ho c V n B.- So n Thu t: - Duy Th c h c cng y u - Ph t h c tinh y u (1, 2,3) kinh sch

420

T nh Tng c a Vi t Nam - T nh h c tn lng (1, 2, 3) - Ni m Ph t Th p Y u - M y i u sen thanh (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7) - Ty phng Nh t kha - T nh Php Nghi - M t T ng Ph t Gio Vi t Nam - Ni m Ph t Tam Mu i - Nh ng Ngy Chay

Ring quy n Ni m Ph t Th p Y u c xem nh l quy n sch g i u - ho ng dng T nh c gi tr b c nh t hi n th i. C.- Tr tc:

- Thi n Tm thi t p (g m hn 1.000 bi th o cc th lo i) - n tu ng u v nh, b bt thi (108 bi V nh n tu). Ha Th ng l m t v i Tn S ho ng dng c hai php mn T nh cng M t Tng l ng l y nh t c a Ph t Gio Vi t Nam th i hi n i. c qua Ti u S c a Ngi chng ta th y c nh ng i m chnh y u nh sau: i m th nh t l trong 48 nm xu t gia hnh o c a Ngi, Ngi dnh ra 3 l n t nh tu nh p th t, t t c l 20 nm. L n th nh t 10 nm; k t nm 1955-1964.

T T ng T nh Tng

421

L n th 2 ba nm t nm 1968 n 1970 v l n th 3 Ngi quy t b quan v th i h n trong th i gian 7 nm k t 1975 n nm 1992. G n phn n a i tu, Ngi trong th t. Ch c ch n y l th i gian Ngi t nh tu, d ch kinh, vi t sch, h th cng phu, cho n ngy vin mn. N u Ngi khng c 20 nm trong th t y, chng ta ngy nay ch c khng c l i l c g nhi u. V chnh cng h nh tu hnh c a Ngi cng nh nh ng sng tc c a Ngi l m t gi tr tm linh cao c , kh g c th snh c. Th hai l Ngi chuyn tu v php mn T nh ; cho nn nh ng kinh i n Ngi phin d ch t ch Hn u c lin quan n Php n y. Ngay c nh ng sng tc, so n thu t, Ngi cng ch n nh ng danh t u c lin h v i hoa sen, cng nh c nh gi i Ty Phng C c L c. Th ba l Ngi khng t nan tr ng trch Gio H i giao ph d y d Tng Ni, Ph t T v t o l p o trng cho Tng Ni c ni tu h c. y c th g i l ba trch v chnh, khi hnh h nh B Tt th gi i kh n y, Ngi ra tay t qu n sanh n ngy vin mn, Ngi bi t tr c c gi ra i c 6 thng v cn lu l i x nha x l i n a. Sau khi Ngi vin t ch c ng i t hi u l B o ng Hoa K c ghi l i nh ng i u c m ng v hnh tr ng c a Ngi trong sch V Nh t i S. N u qu v no c n tham kh o, xin vo m ng truy c p. Theo Ti u S c a Ngi nh trn cho bi t, chng ta tm hi u v quy n Ni m Ph t Th p Y u c xem l sch g i u gi ng cho nh ng ng i tu T nh . V y

422

T nh Tng c a Vi t Nam

chng ta hy dnh th i gian i vo n i dung c a sch nh sau: L I PHI L B n th o quy n n y v a vi t xong, c vi ba i c h i m n lun phin nhau xem, r i c t v n: - Chng ti th y ch v ho ng dng v Thi n Tng, d ng nh c bi xch T nh . Ch ng h n nh trong quy n Su C a Vo ng Thi u Th t c cu: Ni m Ph t t ng kinh u l v ng t ng. Cn trong y l i b o: Mn T nh h p th i c, g m nhi p ba cn, thng c Thi n, Gio, Lu t, M t. Xem ra cng d ng nh c cho r ng T nh l c th ng, s vi c y nh th no ? p: Khng ph i th u. M i mn u c tng ch ring. Cc b c ho ng dng ty theo ch l p php c a mnh, bao nhiu phng ti n thuy t gio u i v nh ng tng ch y. Nh bn Thi n l y: Ch th ng lng ng i, th y tnh thnh Ph t, lm Tng ch . T nh mn l y: M t i vng sanh, c b t th i ch ng lm tng. Bn Hoa Nghim l y: La th gian, nh p php gi i lm tng. Thin Thai gio l y: M , by, trung o lm tng. Php T ng mn l y: Nhi p mn php v Chn Duy Th c lm tng. M t Gio l y: Tam m t tng ng, t c thn thnh Ph t lm tng. V Lu t mn l y: Nhi p thn ng v Thi La tnh (gi i tnh) lm tng. Cho nn l i ni bn Thi n trn, khng ph i bc T nh , hay bc ni m Ph t t ng kinh, m chnh l ph s ch p ki n v Ph t v Php c a ng i tu. N u ni m

T T ng T nh Tng

423

Ph t v t ng kinh l th p km, sai l m, t i sao t c Th Tn cho n ch B Tt, T S u ng i khen khuyn d y t ng kinh ni m Ph t ? Nn bi t, Vnh Minh Thi n S, tng truy n l ha thn c a Ph t A Di , m i ngy u t ng m t b Php Hoa. L i, Ph Am i S cng nhn t ng kinh Hoa Nghim m c ng o. S thuy t gio c a T nh cng th , khng ph i bc b phi Thi n Tng, ch ni l ch c s c thi t y u c a b n mn, cho h c gi suy xt tm hi u su r ng thm, m ty thch ty c, ch n ng thu nh p. L i, m i mn tuy tng ch khng ng, nhng u l phng ti n d n chung v Ph t tnh. Nh m t thnh l n c 8 ng i vo, m ng no cng t p trung v th y. Cc tng i khi chia ra lm hai, l Khng mn v H u mn. Khng mn th phng ti n l tnh i vo. H u mn t phng ti n s t ng i vo. Nhng i n ch t n cng th dung h i t t c . S t c l, l t c s ; tnh t c t ng, t ng t c tnh. Ni cch khc: S c t c l khng, khng t c l s c; khng v s c ch ng khc nhau. Cho nn khi xa c m t v i S tham thi n ng o; nhng l i m t tu v T nh . Lc lm chung Ngi lu k ph chc cho i chng, r i ni m Ph t vng sanh. M t v Thi n gi b ng ln ti ng h i: C c l c l ci h u vi, sao Tn c l i c u v lm chi ? i S qut b o: Ngi ni v vi ngoi h u vi m c hay sao ? Thi n gi nghe xong ch t t nh ng . Th nn Th n v T nh ng v m t m c tiu. H u mn cng Khng mn tuy d ng tng ho i m th t ra tng thnh cho nhau v y. n khi ni: T nh h p th i c, g m nhi p ba cn v thng c Thi n, Gio, Lu t, M t chnh l l i khai th c a ch c c nh: Lin Tr, Tri t Ng , Ng u ch, Kin

424

T nh Tng c a Vi t Nam

M t. Cc i S n y l nh ng b c long t ng trong m t th i, sau khi tham thi n ng o, l i xng minh v l m u c a T nh php mn. Nh Tri t Ng i s, trong t p Ng L c b o r ng: M t cu A Di , tm y u c a Ph t ta. c qun su t 5 th i, ngang g m thu 8 gio. V Kin M t i s sau khi qun st th i c, trong Tam i Y u cng b o: i nay tham thi n ch ng n khng king T nh , phng khi cha ch ng o b th i chuy n, h ch ng kinh s l nh lng? M t cu A Di , n u khng ph i l b c th ng cn, i tri t, i ng , t t khng th hon ton kh i. Nhng v i cu n y, k h cn t i ngu v n ch ng cht chi km thi u. Th nn, thu c khng qu ti n, lnh b nh l thu c hay; php ch ng th p, h p c l php di u. T nh v i Thi n Tng th t ra ch ng th p cao hn km. Nhng lu n v cn c, th Thi n Tng duy b c th ng cn m i c th c l i ch; cn mn T nh th g m nhi p c ba cn, h ng no n u tu cng u d thnh k t qu . Lu n v th i ti t th th i m t php n y, ng i trung, h cn nhi u, b c th ng cn r t t. N u mu n i n thnh qu gi i thot m t cch ch c ch n, t t ph i ch tm v T nh php mn. y do b i lng i bi c a Ph t, T ; v qun th y r th i c mu n cho chng sanh s m thot n i kh lun h i; nn trong cc kinh lu n nhi u phen nh c nh . i u n y l m t s ki n r t quan y u v h t s c xc th t. Tuy nhin, nh trong kinh ni: Chng sanh s thch v tnh d c c mun ngn sai bi t khng ng, nn ch Ph t ph i m v l ng php mn m i c th thu nhi p h t c. V v y T nh tuy h p th i; song ch thch ng m t ph n, khng th h p v i s thch c a t t c m i ng i, nn c n ph i c Thi n Tng v cc mn khc

T T ng T nh Tng

425

cho chng sanh u nh l i ch v Ph t Php c y su r ng. Cho d ty cn c, s thch c a mnh m ch n mn T nh , thm c a Tc Gi v n mong cho Thi n Tng v cc mn khc c lan truy n r ng trn t n c n y. Cn nh ng mn khc, n u em l i cho chng sanh d m t i m l i ch nh nhen no, bt gi cng xin h t lng ty h . Tm l i, H u mn v Khng mn ni chung, Thi n Tng v T nh ni ring, ng cng i v chn tnh. Tuy hai m m t, u nng t a hi n t thnh t u l n nhau v cng u r t c n c m t trn x Vi t Nam, cho n c th gi i. M y v i c sau khi nghe xong u t tn ng. Nhn ti n, bt gi l i tr n thu t bi k c a Ty Trai lo nhn k t lu n v ch ng t ng i xa cng t ng ng quan i m y:

T c tm l l khng ngoa T nh khc Thi n u, v n m t nh S c hi n trang nghim mi n di u h u Khng kim v ng i ci h ng sa Tr i Ty sng p mu chu ng c Nguy n Ph t bao la c h i h Ngo nh l i ng tu, ai s m t nh ? N i thng c o m i vo ra
Thch Thi n Tm c n ch

426

T nh Tng c a Vi t Nam

y l l i t a c a cu n Ni m Ph t Th p Y u. Cu i l i t a khng nm thng; nhng L i sau cng c a sch th ghi l Ngy Ph t n 2515. T c cch y 40 nm (2555-2515) ngha l sch n y c vi t v in hon thnh nm 1971. y l quy n sch tng i quan tr ng. V l th i gian th 2 sau 13 nm nh p th t t t c c a c Ha Th ng Thch Thi n Tm. Trong l i t a n y chng ta th y r r ng: Ngi ch n php mn T nh l chnh; nhng nh ng php mn khc, Ngi v n dung ha i n m t i m chung l gic ng v thot ly sanh t lun h i. i u n y cng d hi u thi. V thu y vo nm 1971, 1972 Vi t Nam chng ta b chi n tranh lo n l c, Thi n Tng ang trong th i k khi ph c l i v M t Tng cng v y. Do Ngi khng mu n lm ph t lng nh ng php h u c a Ngi ng i; cho nn m i trung dung nh v y; nhng n u chng ta nhn l ch s pht tri n T nh Tng c a Trung Hoa th i ng hay T nh Tng Nh t B n th i Ngi Thn Loan th khc h n. Cc v o S l T S T nh ch trng pht tri n khng ng ng ngh , n i m cao t t c a T nh , khi n cho cc Tng Phi khc ganh t nn m i t u ln tri u nh (Nh t); do v y T nh Tng ph i iu ng m t th i vo th k th 13 (xin xem chng v Ngi Thn Loan v Ngi Php Nhin). T cc v o S n y ch trng r rng r ng: Thi n l Thi n; T nh l T nh. Ch khng c ci chung c. Ch trng nh th n cng c ci l do c a n; nhng xin tha, m i ng i sinh ra trong i n y ty theo trong t ng th i gian hi n th mang o vo i; cho nn qu Ngi m i phng ti n ni ra nh ng i u nh th . V y th ng, sai n ch c tnh cch tng

T T ng T nh Tng

427

i v tuy t nhin khng c v n tuy t i qua nh n th c trn. Sau y l m c l c chi ti t Chng 1: Ni m Ph t ph i v gi i thot sanh t M c A. Mn T nh , m t php h p th i c Ti t 1. B c Phng Ph t Gio v i nhn duyn T nh Ti t 2. Nh ng huy n k v T nh Ti t 3. S chuy n h ng t Thi n sang T nh M c B. Mn T nh v i v n sanh t Ti t 4. Ni m Ph t th no m i h p v i b n c a Ph t ? Ti t 5. Tm m i kh l n M c C. Bi t kh ph i th c n s gi i thot Ti t 6. Qun v s kh lun h i Ti t 7. Mu n s m thot kh , nn tu T nh Chng 2: Ni m Ph t ph i pht lng B M c A. Lu n v B tm Ti t 8. ngha c a B tm

428

T nh Tng c a Vi t Nam Ti t 9. B tm v i mn T nh M c B. Nh ng cng h nh c a B tm Ti t 10. Lm th no pht lng B Ti t 11. Nh ng hu n th v B tm M c C. Ba s ki n thi t y u i v i B tm Ti t 12. ng sanh t nhi u nguy hi m Ti t 13. C u gi i thot ngay trong hi n ki p Ti t 14. Lm th no thnh mn B tm Chng 3: Ni m Ph t ph i d t tr M c A. Lng tin c a vo T nh Ti t 15. S tr ng y u c a lng tin Ti t 16. Nh ng i u lm gi m ph ni m tin M c B. Gi i thch cc i u nghi Ti t 17. Nh ng m i nghi thng th ng v T nh Ti t 18. Nh ng m i nghi thi p l Ti t 19. Nh ng m i nghi cn c theo Kinh i n Ti t 20. C n ph l i ch p nh bi n lng nghi

T T ng T nh Tng

429

Chng 4: Ni m Ph t ph i quy t nh nguy n M c A. Nguy n thi t, ng l c chnh c a s sanh Ti t 21. Tnh cch tr ng y u c a s pht nguy n Ti t 22. Kinh vn khuyn pht nguy n Ti t 23. Th sanh M c B. Gi i thi u l i vn pht nguy n c a ti n nhn Ti t 24. Vn pht nguy n c a Ngi Lin Tr v T Vn Ti t 25. Pht nguy n c n ph i kh n thi t Chng 5: Ni m Ph t ph i hnh tr cho thi t th t vng sanh M c A. Mn ni m Ph t v i T o t v T H nh Ti t 26. H nh tinh chuyn cng l i m khng th thi u Ti t 27. Ni m Ph t v i T o t Ti t 28. Ni m Ph t v i T H nh M c B. Khi lu n v cc phng php ni m Ph t Ti t 29. B n mn ni m Ph t Ti t 30. M i phng th c tr danh xt qua nh ng tm nguy n c u vng vng

430

T nh Tng c a Vi t Nam M c C. i vo ng l i th c hnh Ti t 31. B n mn Tam Mu i Ti t 32. Ba ph n hnh tr Ti t 33. Cch i tr hn tr m tn lo n. Chng 6: Ni m Ph t ph i o n tuy t phi n

no M c A. L c m v tham phi n no Ti t 34. Phng di n khai tm Ti t 35. i tr d c nhi m Ti t 36. i tr tham vi t M c B. L c m v sn phi n no Ti t 37. Phng php i tr sn Ti t 38. Cch o n tuy t th phi Ti t 39. Nh ng l i khuyn rn v vi c th phi M c C. L c m v si phi n no Ti t 40. Ni chung v nghi p si Ti t 41. Ph i di t ni m bu n chn Ti t 42. Cch i tr t ng qut

T T ng T nh Tng

431

Chng 7: Ni m Ph t ph i kh c k c u ch ng nghi m M c A. Nn nh k ki t th t Ti t 43. S s ng ch t l n lao Ti t 44. ngha ki t th t Ti t 45. Cch th t M c B. Quy t nh c u nguy n Ti t 46. S v l Ti t 47. S tr, l tr Ti t 48. S nh t tm, l nh t tm M c C. C nh gi i pht hi n Ti t 49. N i c nh gi i Ti t 50. Ngo i c nh gi i Ti t 52. Bi n ma c nh Ti t 52. Cc lo i ma Chng 8: Ni m Ph t ph i b n lu, khng gin o n M c A. Y u i m c a mn T nh Ti t 53. Ph i nh ch nguy n tinh t n Ti t 54. Php mn thot sanh t trong m t i

432

T nh Tng c a Vi t Nam Ti t 55. Ni m Ph t ch s c i, ng ch h n M c B. Lm th no ni m c b n lu ? Ti t 56. Ph i tu n t ti n tu Ti t 57. Nn c u tinh thu n, ng tham nhi u Ti t 58. Ch m t ph n nh p ph m M c C. T nh , mn gi i thot c bi t Ti t 59. Ni m Ph t, phng php d tu Ti t 60. T tn tm s i n t nh tm Ti t 61. M i phng T nh v u Su t T nh

Chng 9: Ni m Ph t ph i an nh n cc ch ng duyn M c A. Ni l c v cc duyn kh o Ti t 62. Vi nguyn nhn c a cc ch ng duyn Ti t 63. Cc duyn ma kh o M c B. Phng th c ha gi i ch ng duyn Ti t 64. L i khuyn d y c a C c Ti t 65. Cch gi v ng tm khng th i chuy n M c C. Nh ng gng v s an nh n

T T ng T nh Tng Ti t 66. S an nh n c a C s Tr n V n D t Chng 10: Ni m Ph t ph i d chung Ti t 67. D b v ngo i duyn Ti t 68. D b v tinh th n M c B. S kh n y u lc lm chung Ti t 69. Th nh b c tri th c khai th Ti t 70. Cch th c tr ni m M c C. i u kh n y u sau khi mn ph n Ti t 71. Khi t t hi cho n lc truy ti n Ti t 72. Nh ng gng c m t v s tr ni m

433

b lc lm

M c A. Nh ng d b c n thi t cho lc lm chung

Sch n y t ng c l 388 trang, g m 10 Chng, 28 M c A, B, C v 72 Ti t. y l m t quy n sch tng i c C Ha Th ng Thch Thi n Tm h ng d n cho hnh gi tu theo Php mn ni m Ph t ng i Vi t Nam m t cch r rng, khc chi t v h u nh c t ng h p cc t t ng c a cc v T T nh Trung Hoa. D nhin trong 10 i u c n y u Ni m Ph t vng sanh n y n khng ra ngoi nh ng g ch Ph t v ch T d y. V C Ha Th ng Thch Thi n Tm r t gi i ch Hn; cho nn nh nh ng sch d ch y m Ngi t o thnh t

434

T nh Tng c a Vi t Nam

t ng c a mnh. V l i trong 20 nm t nh tu, nh p th t, hnh tr y; nh t l th i gian t nm 1975 n 1992, th i gian 7 nm sau cng c a i Ngi i Ninh r t quan tr ng. Th i gian y l th i i m kh khn nh t v m i m t, x y ra trn qu hng Vi t Nam c a chng ta; nh t l v phng di n Tn Gio. Do v y s nh p th t, b mn v th i h n y r t c gi tr cho vi c vng sanh bi t tr c gi ra i c a Ngi. y h u h c mu n c n bi t m t t t ng T nh c a T nh Tng Vi t Nam khc v i T nh Tng Trung Qu c, Nh t B n, Ty T ng nh th no; nhng v n cha tm ra t t ng l n y nh Ngi Thn Loan, Php Nhin (Nh t), m Loan, o X c (Trung Hoa); Th y c a Ngi Tulku Thondrup (Ty T ng) v.v Do v y Vi t Nam chng ta c n ph i c m t t t ng v T nh c bi t nh v y. Tuy nhin ng i Ph t T Vi t Nam v n l m r ng: Ngi Thi n Tm l S T c a T nh Tng Vi t Nam; nhng n u k t Ngi m Ho ng (455) n Ngi Thi n Tm (1992), gi a hai Ngi cch xa nhau l 1.537 nm l ch s . D nhin gi a th i gian y, nay mai nh ng ng i tu theo php mn T nh Vi t Nam s tm ra c nh ng v khc k th a v c khai tng l p gio r rng trong kho ng hn 1.500 nm l ch s y th lc b y gi vi c tn phong cc v T nh Ngi Thi n Tm cng khng mu n. D u sao i n a trong th k th 20, ring n c Vi t Nam ch c C Ha Th ng Thch Thi n Tm l ng i xi n dng T nh theo khun m u c a ng i Trung Qu c Vi t Nam r t l r rng v thnh cng h t m c. Nh v y m h u th m i c c h i tm hi u, tra c u v.v

T T ng T nh Tng

435

Ba Kinh T nh v n l 3 b n kinh g c m cc v T S nh Ngi Long Th , Th Thn ( n ); m Loan, o X c, Thi n o (Trung Hoa); Nguyn Tn, Nguyn Khng Php Nhin, Thn Loan (Nh t B n) hay Ngi Dodrupchen (TyT ng) v.v m i v T S c a cc qu c gia y rt t a ra c nh ng phng php tu hay ni m Ph t qun t ng cho Ph t T c a h . Ring Vi t Nam chng ta cha th y c m t v T S T nh no c c m t ci nhn r rng nh v y, m h u nh ch r p khun theo l i c c a ng i Trung Qu c. V Trung Qu c khng ph i l Vi t Nam. Hy v ng chng ta s tm c t t ng n y nh ng nh nghin c u khc. Sau y chng ta i m l i L i Sau Cng c a sch Ni m Ph t Th p Y u c a C Ha Th ng Thch Thi n Tm so n sch y 40 nm v tr c v y. Ng i xa b o: Tr th nghi t i vn nin". y ni: Vi t sch nn i lc tu i gi, tu i cng l n cng y hi u bi t kinh nghi m, quy n sch vi t ra gi tr m i c th c thnh ton. Bt gi cha ph i tu i gi m n ch kinh nghi m cng s hi u bi t t t cn nhi u thi u st; song v c p thi t trong s l i tha, l i ch ng bi t v th ng s n ngy no, nn g ng g ng xin em cht ngu thnh ki n dng by th c gi . y xin ni l tr tc, song ph n l n u rt l i trong kinh Ph t, ki n c a ch C c cng cc b c thi n tri th c m gp thnh. Nn thi t t ng cng c th em l i l i ch ph n no cho b n c. Khi xa S Th ch i S c hai cu thi :

Nhn sanh b tu th t tu n hy Vng s h i quan t n gic phi !

436

T nh Tng c a Vi t Nam L i n y th t ra trong lc Ngi th t tu n, than:

Ki p ng i tuy ni trm nm; nhng s ng c 70 tu i cng r t t c. V tu i i 70 nh Ngi khi quay nhn vi c c, th y mnh u l i l m. M t b c Cao Tng m cn t ph ki m d ng y, th h ng ng i phm th ng s l m l i bi t l bao nhiu? Cho nn khi bt gi ngh mnh t i ch ng cn d y y, t cha xong m ni n chuy n khuyn nh c ng i, i lc cng h th n bng hong ng p ng ng khng mu n vi t. Nhng ngh l i danh t khuy n ha th t ra mnh ch ng dm ging; nhng l y tnh cch ng i trong bi n kh g ng ku nh c ng b n cng v t qua bi n kh , mong cho mnh nh cht nh h ng tiu b t ph n no t i ch ng nn m i khng ng n ng i. Nh l i thu i nh Minh bn Trung Hoa, ng La i n c so n bi thi T nh Th nh sau:

V i v i vng vng kh nh c c u Ma ma n ng n ng tr i xun thu. Hm hm s m s m lo sinh k , Lng lng qun qun th y b c u. Th th phi phi khng k t li u, Phi n phi n no no nh ng bi u. Rnh rnh r r m t ng o V n v n ngn ngn ch ng ch u tu.

T T ng T nh Tng

437

L i vn trn tuy th s, d ng nh khng c o l chi su s c; nhng em t t c hnh vi v ch ng nghi p trong i s ng c a ki p ng i m t ra r t r rng. Ai c th trnh kh i khun kh c a bi thi trn y v c g ng tu hnh, m i g i l ng i i trn ng gi i thot. ng La i n s d c l i than trn y, b i th y bi n t c d chm, ng tu kh b c. Trong kinh T Th p Nh Chng, c Ph t d y nhn sanh c 20 vi c kh : - Ngho kh b th l kh - Giu sang h c o l kh - X thn quy t ch t l kh - Xem c kinh Ph t l kh - Nh n s c la d c l kh - Sanh g p i Ph t l kh - Th y t t khng c u l kh - B nh c ch ng gi n l kh - C th khng l kh - G p vi c v tm l kh - H c r ng nghin t m nhi u l kh - Tr b ng m n l kh - Khng khinh k cha h c l kh - Tm hnh bnh ng l kh - Ch ng ni vi c th phi l kh - c g p thi n tri th c l kh - Th y tnh h c o l kh - Ty duyn ng i l kh

438

T nh Tng c a Vi t Nam - Th y c nh khng ng l kh - Kho bi t dng phng ti n l kh.

Trong 20 i u trn, ni y ch xin ni l c qua t chi ti t. Nh ngho kh b th l kh; b i ngho kh d u mu n b th; nhng ng t v c lng m thi u s c. N u g ng g ng b th, t t nh h ng n s s ng c a mnh; nn m i thnh kh. Ho c nh giu sang h c o kh; b i giu sang tu c s c b th, song l i b c nh d c l c li cu n, kh bung b thn tm tu hnh. Sau g p i Ph t l kh, nh lu n Tr ni: thnh X V g m 9 c dn m ch c 3 c ng i c g p th y Ph t, ba c ng i tuy nghe danh tin t ng nhng khng th y Ph t v 3 c ng i hon ton khng c nghe bi t cng khng c th y. c Ph t t i x n y gio ha tr c sau 25 nm, m cn c 3 c ng i (t c l 300.000 ng i) khng th y g p nghe bi t, th nh ng k sanh nh m i Ph t nhng v n cch xa; ho c sanh tr c hay sau khi Ph t ra i, t t c duyn g p Ph t ho c nghe Ph t Php l i u khng ph i d . Nhng tuy khng g p c Ph t m y theo chnh php tu hnh, th cng nh g p Ph t. N u khng theo l i Ph t d y, d g n Ph t; v n l cch xa. Nh khi xa B t a l em h c a Ph t, T Kheo Thi n T nh lm th gi cho Ph t 20 nm, v khng gi ng theo ng o, nn k t cu c u b a a ng c. B Lo pha ng thnh X V , sanh ng nm thng ngy gi v i Ph t; nhng v v duyn nn khng mu n th y g p Ph t. Cho nn c th y Ph t nghe php, y theo l i d y ph ng hnh, ph i l ng i c nhi u cn lnh ph c c nhn duyn. Nay Nh Lai nh p di t; cc b c thi n tri th c thay th Ph t ra ho ng

T T ng T nh Tng

439

dng o php, n u thn c n nghe theo l i khuyn d y tu hnh, t t cng c gi i thot. Nhng k cn lnh s b c, g p thi n tri th c cng kh. D c duyn c th y m t nghe php, song n u khng hi u ngha l, ho c ch p vo hnh th c bn ngoi m ch ng ch u tin theo, th cng u v ch. Theo kinh Ph m Vng v Hoa Nghim, mu n tm c u thi n tri th c, ng cu n theo hnh th c bn ngoi; nh ch ch p k tr tu i, ngho nn, a v th p, ho c dng di h ti n, t ng m o x u xa, cc cn ch ng , m ch c u nguy n thng hi u Ph t Php, c th lm l i ch cho mnh. L i i v i b c thi n tri th c ch nn tm c u s l i l m, b i v c khi v m t h nh tu hnh, v phng ti n ha , ho c o l c tuy cao song t p kh cn cha d t; nn m i c hnh ng nh v y. N u ch p n hnh th c, tm c u l i l m, t t khng c l i ch trn ng o. Khi Ph t cn t i th , Ngi Ca Lu Di c thi quen mi ng nhi qua nhi l i nh tru; T Kheo Ni Lin Hoa S c tnh a soi gng trang i m; m t v T Kheo thch leo ln cy nh y chuy n; m t v T Kheo khc ni v i ai hay ln gi ng xng mi tao l n l i. Nhng s th t 4 v n y u ch ng qu A La Hn c . B i ki p tr c m t v lm thn tru, m t v l k n , m t v lm thn kh v m t v l dng qu t c B La Mn; nhi u i trong hon c nh , n nay tuy c qu , song t p qun d th a hy cn. L i nh c L c T v th y ng i h c Ph t th i y a ch p ni theo kinh vn, khng nh n ngay Ph t tnh; nn m i th hi n lm k d t; nn m i gi ng i in cu ng, qu n o li thi, n ni khng ch ng . H Vn Ha Th ng v th y ng i th i m t php, ph n nhi u

440

T nh Tng c a Vi t Nam

thn xu t gia, m tm khng xu t gia; nn tuy ng o m th ng ru tc. M t ch cho o khng ph i ni u trn o vung. Nhng ng th i c a cc v y, cng c nhi u k ch bai ch trch c L c T l d t nt, Ngi Ng c Lam l in khng, H Vn th ng nhn l ng i ph m quy lu t thi n mn. Cho nn nhn tm b c thi n tri th c kh l nh th . M y i u n y ng i h c Ph t cng nn hi u, b t s c ch p v trnh l i khinh bng Tng Ni. Cn cc vi c kh kia c th suy ra hi u. Tuy nhin, kh v d l php i i, trong kh c d , trong d c kh. N u nh n hi u v quy t tm th cc vi c kh ch ng ph i khng th lm c. Nh thu i Ph t T B Thi, c hai v ch ng ng K La Di, ngho n i m c chung m t chi c kh , khi ch ng i lm v ph i la th ng c a nh, v thay phin i lm th ch ng cng y nh v y. Nhng khi nghe ch Tng i khuy n ha, b o b th s c ph c trnh c nh ngho kh , hai v ch ng bn lu n nhau em chi c kh duy nh t y trao qua c a s b th, nh cam cng ch u la th ng c a n m ch t trong nh. Do s quy t tm lm lnh , khi n cho v Qu c Vng hay c, em y ph c v ti n c a gip . T v sau, m i i sanh ra, hai v ch ng u c y ph c che thn v sau cng u ch ng o qu . Cho nn tuy ngho kh , b th l kh; nhng n u hi u ci nhn ngho nn do b i khng b th, r i quy t tm cam ch u thi u km kh c c, em c a ring tu ph c, t t vi c b th cng c th lm. L i nh vua Thu n Tr nh Thanh, ln ngi h i 6 tu i, 24 tu i t b vng v , theo Ng c Lm qu c s u Ph t xu t gia. Lm m t v Hong giu sang t t b c, l u r ng gc ph ng, n h i v sn ho, phi t n c c

T T ng T nh Tng

441

hng ngn trang tuy t s c giai nhn, quy n l c n m c th n dn trong m t n c, s ph qu cn chi hn ? Nhng n u nh n r s ph c l c th gian v th ng nh m ng huy n, c nh chn nh th ng t ch m i th t l vui, th tuy ni giu sang h c o kh, song quy t tm, t t cng c th th c hnh. Ngoi ra, ngho kh qu tu hnh v n th t kh; nhng n u c ch cng ch ng ph i khng lm c. Nh thu Ph t Thch Ca cn i, c m t b lo r t ngho kh , m n cho ng i t h i 13 tu i, n 80 tu i v n cn v t v . Ban ngy lm vi c khng ngi ngh , m no cng ph i gi g o n canh hai; g gy sng th c d y quy qu n bn c i xay b t. Hon c nh c c nh c khng r nh r i nh th , mu n tu hnh l m t s v n nan. Nhng nh tn gi Ca Chin Din khuy n ha, nn m i bu i t i sau khi gi g o xong, b t m r a thay i y ph c, ng i tu ni m n qu n a m m i i ngh . Nh s quy t tm c g ng , m sau khi ch t b c sanh ln lm v Thin T cung tr i D Ma. Knh tha qu v ! Thn ng i kh c, php Ph t kh nghe. Nay qu v c thn ng i v c duyn xem n quy n n y, t c l g p c php mn thnh Ph t m u nhi m. D g p ph i hon c nh kh khn, xin qu v nh n r duyn tr i kh m ng, quy t ch tu hnh, hoa sen bu bn tr i Ty c n thm nh ng hng th ng thi n. Ngy Ph t n 2515 Thch Thi n Tm Knh ph ng.

442

T nh Tng c a Vi t Nam

Ph t n nm 2515 t c nh m nm 1971. Ngha l cch y 40 nm v tr c. Lc y C Ha Th ng Thch Thi n Tm c 46 tu i i v 26 tu i o v i 2 l n nh p th t t ng c ng 13 nm. y l m t v i S c bi t l i l c c a Vi t Nam chng ta thu y. N u ai c l i phi l , r i 10 chng c a sch cng nh l i cu i sch n y th th y c ci g cch xa th i gian. V l l i cu i sch ng i ta mu n xem k t lu n c a tc gi nh th no ? nhng a ph n tc gi em chuy n bn Tu v n v 20 vi c kh lm ch m d t quy n sch th t l ti c. c g tc gi ni thm v t t ng c a T nh Tng Vi t Nam ng i c nh n chn v gi tr tuy t v i c a quy n sch n y. Do c gi c m th y h t h ng sau khi g p sch l i. C l l i cu i n y vi t vo th i gian nm 1971 l th i gian i S a oan v i cng vi c ki n t o Hng Nghim T nh Vi n cho ch Tng v Phng Lin T nh X cho Ni; nn t c th i gian nhu n l i b n chnh. Cn 10 i u c n y u cho php mn ni m Ph t y c l i S vi t trong th i gian nh p th t l n th 2 t nm 1968 n nm 1970; nn n i dung r t l su s c. T nh ng i m cn b n bn trn vo Chng th 8 tc gi sch n y s ch n ra m t php tu cho ring Ph t T Vi t Nam chng ta khi pht tm tu theo Php Mn T nh ; t chng ta c ci nhn th c ti n cho m t Vi t Nam Ph t Gio vo th k th 21 n y.

T T ng T nh Tng

443

B. T T ng T nh th i hi n t i
Ti c ci ph c l tuy sinh ra gi a th i k chi n tranh c a Vi t Nam; nhng khng b nh h ng b i chi n tranh nhi u nh bao nhiu ng i khc. V l khi ti i xu t gia (1964) khng b ng vin i lnh, v c hon d ch v i l do Tn Gio. Nh k t qu c a h c tr ng i v tr ng o m ti c i du h c Nh t B n (1972). Trong khi t i qu hng mnh, c khng bi t bao nhiu ng i n m xu ng b o v m nh t hnh cong nh ch S y. R i 30 thng 4 nm 1975 n; khi y ti ang t i Tokyo, m i ngy nhn b n trn truy n hnh Nh t, th y nh ng v t c lan d n h t mi n Nam Vi t Nam, lng qu n au khng k xi t, r i cho n 1976, 77, 78, 79 v.v nh ng nm Vi t Nam ng c a v i th gi i bn ngoi. Khi y ngo i qu c tm tr ng c a ti cng nh c a bao nhiu ng i Vi t khc ly hng khng bi t di n t sao cho h t n i nh thng trong mun thu . Trong khi ci kh qu nh t i s ng tinh th n n v t ch t, th ti ang u Chu. Do v y n c n y ti ch ng bi t chia x cng ai. Ch bi t r ng mnh l ng i ang c ph c hn nhi u ng i khc. Cho nn ph i lun lun c g ng lm m t ci g , c l i l c cho qu n sanh, l i u m ti lun ngh t i.

444

T nh Tng c a Vi t Nam

Ti i xu t gia cha Vin Gic v cha Ph c Lm t i H i An t nm 1964-1968. Sau vo Sign tu h c t i cha Hng Long, ngy 22 thng 2 nm 1972 r i Vi t Nam i du h c Nh t B n; cho n nay khi quy n sch n y n m trn tay qu v (2012) l ng 40 nm ti s ng trn x ng i, c y phng ti n v t do tu, h c v th c hnh gio l t bi, tr tu , gi i thot c a c Ph t. Ti sinh ra vo gi a th k th 20 v by gi l u th k th 21. vo l a tu i 63 nh th n y l tu i th trong cu c i v g n 50 nm xu t gia tu h c y cho ti c m t c h i i ch n y, n ch kia, h c vi c n y, nghin c u v n kia v.v r i ng i nhn l i ti n trnh c a mnh i qua, gio l y, cu c s ng y gip c g cho mnh v t em k t qu c a s tu h c v hi u bi t y dng ln Tam B o v trang tr i t m lng c a mnh cho tha nhn, nh m gip cng nh b sung nh ng g xa nay cn thi u, h u t o nn m t phong tro tu h c lnh m nh v ng vng hn. Khi pht tm i xu t gia, ti ch ng bi t ch n l a l g. V thu y ch nng theo Th y B n S quy y ng gi i cho t nm 1963 v c th , c th l m l i mi trn d m tr ng thin l y; ch khng c n bi t T nh l g hay Thi n, M t l g c . V ai lm sao, mnh lm v y. Thu y khi m i vo Cha, cc Ch Ti u Sa Di l n tu i hn v vo Cha tr c th ch by l i cho cc Ch m i vo. u tin l h c Kinh, m kh nh t l Kinh Lng Nghim. Khi h c, ch ng bi t ngha nh, m cng ch ng c ai gi i thch cho mnh t i sao ph i t ng kinh n y vo bu i sng. Cn kinh A Di , Sm H i, Mng Sn Th Th c l i t ng vo bu i chi u. T i th t ng nghi th c T nh

T T ng T nh Tng

445

. Ng i vo Cha sau, lun lun xem ng i i tr c l th n t ng hay k hi u bi t hn mnh. Do v y c th l p v hnh no gip cho k s c c c ci ti n. D nhin bn trn cn Th y Tr Tr n a; nhng nh ng g n c v i Ngi Tr Tr ph i qua 5, 7 l p ro c n, u ph i d dng tr c ti p tha th nh i u g. Ngay c khi g p Ngi Tr Tr i qua, Tng Chng ph i ci r p mnh xu ng, im l ng ch p hai tay x cho. Ch v y thi. Cn ngha kinh i n th sau n y h c trong nh ng ma An C Ki t H m i r; ch thu ban u ch bi t ch p nh n m thi. Ti vo cha Vin Gic H i An xin B n S c a ti l C Ha Th ng Thch Long Tr i xu t gia. Ngi lc y sau nm 1963 tranh u v i nh Ng b thng tch y ng i; nn Ngi ph i vo Sign ch a tr ; nn Ngi vi t th cho Ha Th ng Nh V n, Tr tr T nh Ph c Lm cng t i H i An v cho ti , n ngy 19 thng 6 m l ch nm 1964 (Gip Thn) l ngy va Quan Th m, sau khi Th y ti i ch a b nh Sign v , cho ng i ra Ph c Lm ku ti v cha Vin Gic t i H i An xu ng tc. Vin Gic l m t Cha c c a lng Minh Hng l i. Ng i Hoa vo nm 1640 t b qu hng c a h , v h ch ng l i nh Thanh m i ln ngi v c ph c Minh; cho nn r t nhi u ng i b n c ra i n Vi t Nam chng ta. Thu y Cha Nguy n Phc Chu giao thng v i ng i ngo i qu c t nh ng nm tr c t i c a bi n H i An n y; nn vi c n ti p ng i Trung Qu c ch y lnh n n ng Trong n y khng c g kh khn m y. Th l 5 Bang c a Trung Qu c g m: Ph c Ki n, Tri u Chu, Qu ng ng, H i Nam v H l nh ng Bang

446

T nh Tng c a Vi t Nam

n m g n bin gi i mi n B c Vi t Nam, l i ti p c n v i bi n; nn h di chuy n d dng n c a bi n H i An. Thu y ng Ngoi do Vua L, Cha Tr nh s uy danh c a nh Thanh nn khng cho ng i Minh Hng n t n n. Ch Minh c ngha l nh Minh v Hng y l hng thm c a nh Minh. h mu n v ng v c hng, luy n ti c m t tri u i nh v y; nhng sau n y vo th k th 19, kho ng 1821 tr i vua Minh M ng i ch Hng l hng thm, thnh ch Hng c ngha l qu hng, lng m c c a ng i nh Minh. Nhng c hai cch pht m, ti ng Vi t u g i l Minh Hng; nhng ch Hn l i vi t khc. H i n u cng bun bn, l p cha, mi u v.v Trong quy n H i Ngo i K S c a Ngi Th ch Lin Thch i Sn khi n H i An v ng Trong vi t r t r v a danh, phong t c cng nh cha vi n t i x n y. Ngy nay t i thnh ph c H i An c Lin Hi p Qu c (c quan Vn Ha) cng nh n H i An, thnh ph c n y l di s n Vn ha Th gi i. V tnh ch t c th c a n nh c trnh by trn. Cha th cn c Th y tr tr; ch nh th m i nm xun thu nh k t l ; ho c nh ng ngy r m, m ng m t m i c hng ch c, lng x n; cn nh ng ngy th ng th t ai trng nom; nn vo kho ng nm 1950 Hng Ho C m Ph v Minh Hng cng cha n y cho S Ph ti v tr tr (xem thm Chu Ng c H i K). Sau khi nh n nh n y, Th y ti ch c cng kh cng l m. V nh ch th Th n ch u c th Ph t v h cng m n ch u c cng chay. Do v y a Ph t ln th v c i i t chuy n n m n sang n chay u ph i l m t vi nm.

T T ng T nh Tng

447

Sau ngy 20 thng 7 nm 1954, ngy chia i t n c sng B n H i, v tuy n 17, m n Nam c c h i xy d ng l i t n c. Trong c ni m tin Tn Gio; nhng n nm 1963; th i gian ch 9 nm thi cng cha c ng c , s a sang c g nhi u th bao nhiu cu c tranh u x y ra. Cho nn vi c pht tri n Ph t Gio thu y cng ch ng ph i l i u n gi n. Khi tu h c t i cha Ph c Lm, ti c nghe Ha Th ng tr tr Thch Nh V n k l i cho nghe v Thi n S Minh Gic; chuy n i Lo Ha Th ng Thch T nh Khi t, nh t Tng Th ng Gio H i Ph t Gio Vi t Nam Th ng Nh t th gi i T Kheo v i C i Lo Ha Th ng Vnh Gia t i Cha n y. Ti cng hnh di n ly. V mnh c tu h c d i mi Cha n y t nm 1964 n nm 1966 l i u h nh phc v cng. Chuy n c k r ng: Cha Ph c Lm n y l T nh quan tr ng th 2 sau T nh Chc Thnh. V Ngi Thi t Dinh l t c a T Minh H i ra thnh l p cha n y. Ngi Thi t Dinh i v i Lm T Chc Thnh cng quan tr ng nh Ngi Li u Qun i v i Lm T Nguyn Thi u v y. Ngi Nguyn Thi u l ng i Trung Qu c n Vi t Nam truy n o v Ngi Li u Qun l v T Vi t Nam c truy n th a qua h phi n y. Ngi Thi t Dinh cng nh v y, l ng i Vi t Nam v nh n c s truy n th a tr c ti p t Ngi T S Minh H i ng i Trung Qu c t cu i th k th 17 n u th k th 18. T t c u l Thi n Lm T h t; nhng i u c bi t l chng ti t th y Cha no ng i Thi n m a ph n l theo nghi th c T nh . Tu i th chng ti lc b y gi ch bi t ch p nh n ch t t c m ch. Sau n y l n ln m i c nh ng cu h i nh v y c t ra.

448

T nh Tng c a Vi t Nam

Ngi Minh Gic ng i Qu ng Ngi ra cha Ph c Lm t i H i An xu t gia. Sau m t th i gian c gi c M i xm l n b ci pha Nam; cho nn Ngi xin T S tr tr cha Ph c Lm v Qu ng Ngi d p gi c. Sau khi nh gi c yn, Ngi tr l i H i An v pht nguy n qut ch 20 nm sm h i nh ng t i l i khi ra chi n tr ng c m qun nh gi c. Do v y sau n y vua T c m i c 2 cu i phong cho cha Ph c Lm, hi n nay v n cn th . i r ng: Bnh Man, t o th l ng gian nan, xu t gia k, pht nguy n tu k, Bt v t sanh thin thnh chnh gic T o t ng, ch chung, nh thung cng c, cch c u h o, nh tn c h o, thin thu gic th vnh truy n ng. Ngha: D p gi c, qut ch , c hai kh nh c, th i xu t gia, th i k tu h c, tm mi tu i vng sanh gic ng . c t ng, t o chung, c hai cng c, b xa i, t o m i t t, nghn nm soi sng i, nh n kia. Qu l tuy t v i. Tu i 15, 16 vo Cha c nghe nh ng m u chuy n nh v y th t l oai hng. c bi t l con dn c a x Qu ng. R i vi c xa c truy n l i, thu C i Lo Ha Th ng Vnh Gia cn sanh ti n, Ngi lm n u Ha Th ng cho Gi i n nm 1911 (Tn H i) lc y c c Nh t Tng Th ng Thch T nh Khi t v c

T T ng T nh Tng

449

Nh Tng Th ng Thch Gic Nhin cng th gi i T Kheo t i gi i n n y. Qu l vinh d bi t bao nhiu. i u y ch ng t r ng: Vo u th k th 20, H i An Ph t Gio gi m t vai tr quan tr ng v C Ha Th ng Vnh Gia v o cao c tr ng nn m i c nh ng gi i t t Hu g i vo y th gi i. y l s hnh di n c a ng i x Qu ng. Do v y c m t vi Th y tuyn b r ng: X Qu ng Nam khng c Tng Th ng; nhng o t o ra Tng Th ng. i u y h n c l, v i nh ng l do nu trn. Ngi Minh H i thu c dng Lm T th 34, n Vi t Nam truy n cho Ngi Thi t Dinh th h th 35 v n chng ti v i php danh ch NH ng u thu c Lm T Chc Thnh i th 41. y l truy n php thi. Ch th i nay khng cn truy n tm n a. Nay tr l i m t cht xa xa tm l i c i ngu n c a Tng Phong n y. Lm T Ngha Huy n ( ? - 867) L Thi n S Trung Qu c, T khai sng c a Tng Lm T , s ng vo i ng, ng i Nam Hoa, To Chu (H Nam) h Hnh. Ngi xu t gia t thu nh v r t hm m Thi n Tng. Sau khi th gi i C Tc, Ngi n Giang Ty tham y t Ngi Hong B Hi V n, sau tham l Ngi Cao An i Ngu, Ngi Qui Sn Linh H u v.v cu i cng tr v Hong B v c n kh . Nm i Trung th 8 (854) i vua Tuyn Tng nh ng, Ngi n tr Lm T t i Tr n Chu thu c t nh H B c, t ra c php tam huy n, tam y u, t li u

450

T nh Tng c a Vi t Nam

gi n v.v ti p d t ng i h c, Ngi th ng dng ti ng ht hi n by i c i d ng. i v i hnh gi tham Thi n, Ngi r t nghim kh c; nhng ng i h c l i theo v r t ng. Mn phong hng th nh, gy thnh m t phi Thi n Lm T n i ti ng Trung Qu c. Ngi t ch vo nm 867 Ty l ch, khng r tu i th . Vua bang th y hi u l Tu Chi u Thi n S. t n i php g m c 22 v nh: Hng Ha T n Tr ng, Tam Thnh Tu Nhin, Qun Kh Ch Nhn v.v u l nh ng b c tng t ng trong Thi n Lm. (Trch Ph t Quang i T i n trang 2737). (Xem Lm T Tu Chi u Thi n S thp k; T ng Cao Tng truy n quy n 12; C nh c truy n ng l c quy n 12; Truy n Php chnh tng k quy n 7). Ngi Lm T Ngha Huy n l S T c a Tng Lm T t i Trung Hoa, truy n xu ng i th 34 l Ngi Minh H i Php B o. l th i gian t th k th 9 n th k th 16. Cu i th k th 16 Ngi Minh H i sang Vi t Nam v t n nay truy n n i 41 (Nh), 42 (Th ), 43 ( ng), 44 (Chc), 45 (Thnh), 46 (Th ) v.v Nh v y k t khi truy n th a tng n y n by gi g n 1.200 nm v n cha gin o n. Sau n y th hnh th c quy c Thi n Lm T khng cn t n t i nh thu xa n a, m ngay c qu hng c a T Lm T by gi cng v y, bi n d ng r t nhi u. Ring t i Vi t Nam t bao gi ch ng r, Lm T Tng ch p nh n T nh m t cch d dng v by gi Tng n y tuy ni l Thi n; nhng a ph n th c hnh php mn T nh . Vi t Nam t bao gi Ch Sn Thi n c trong cc Thi n Lm t g i mnh l Thi n T nh song tu cng

T T ng T nh Tng

451

cha r. V l khng c v Thi n S no ch trng nh Vnh Minh Din Th Thi n S c a Trung Hoa vo cu i i ng u nh T ng c . V l i cng khng c v T S no c a T nh xu t hi n trong cc th k n y m t cch r rng, cho chng ta th y r ng: T i sao l i chuy n Thi n qua T nh d dng nh v y ? Theo thi n ngh c a chng ti, sau khi cc v Thi n S c g c gc t Trung Qu c n truy n tng Thi n cho ng i Vi t Nam v nh t l sau ngy cc Ngi vin t ch, th t i b n a Vi t Nam c ci g c l T nh r i. Do v y Php Mn n y tng i d tu v d kh h p v i ng i Vi t Nam hn; cho nn trong Cha Thi n nh h ng h u h t l T nh . Ngay nh C Ha Th ng Thch Thi n Tm ch trng tu theo php mn T nh ; nhng Ngi thu c dng Thi n Lm T chnh tng i th 43 v Ha Th ng Thch Tr T nh nm nay 95 tu i, Ngi l ng i ch trng Vi t ha kinh i n s m nh t trong th k th 20, Ngi tu theo php mn T nh , ni m Ph t A Di ; nhng trong Ti u s c a Ngi, Ngi v n thu c dng Thi n Lm T Gia Ph i th 41. Nh v y, d u l Lm T Chc Thnh, Lm T Nguyn Thi u, Lm T Chnh Tng, Lm T Gia Ph v.v cng u b t ngu n t Ngi Lm T Ngha Huy n bn Trung Qu c v truy n mi cho n ngy nay. Sau 1.200 nm l ch s , s truy n th a y v n khng gin o n. Ch c v n truy n theo dng k c a m i v T , do v y m cc i l i chnh l ch nhau. Vo u th p nin 60, khi ti vo xu t gia, t i cc cha mi n Trung v n cn t ng kinh ch Hn, sau n y th c kinh Hn Vi t theo quy n Thi n Mn Nh t T ng t ch Trung Qu c d ch ra m Vi t ng . Thu y c t bi

452

T nh Tng c a Vi t Nam

vn kinh t ng b ng ti ng Vi t; ngo i tr nh ng kinh Php Hoa, D c S, Vu Lan c d ch ra Vi t ng tr c . Nm 1965 ti thu c lng bi quy m ng ngha c a Th y Nh t H nh d ch ra ti ng Vi t v sau n y c Ni Tr ng Thch N Tr H i cng d ch bi n y sang ti ng Vi t r t hay v c mang y ngha T nh c a n. V d cu: R ng thm hng bi n t s i a ng c b ng khai a b ch lin Ng i trong h a ng c hi n ti n Nh nng th n l c sanh li n L c Bang Ni Tr ng Tr H i d ch nh ng cu n y t Hn l : bi n tc hng lm ch

m ng, th c thi t chi ha sanh T nh

Nh ng cu n y trong bi c a Ha Th ng Nh t H nh khng d ch c nh v y m Ngi d ch l: Nh ng ni kh th tr m lun Ho quang chi u di u hi n thn t t lnh Ch c n th y d ng nghe danh Mun loi thot kh i ng c hnh n au

T T ng T nh Tng

453

D nhin vn d ch c a Ha Th ng Nh t H nh r t hay; nhng Ngi trnh ch L c Bang hay Hoa Sen. V l c nh gi i c a Phm Thnh ng C T nh ; nhng Ni Tr ng Tr H i d ch c i u n y qu l m t vi c lm b t kh t ngh. Tuy nhin 4 cu cu i c a bi Sm Quy M ng n y Ha Th ng Nh t H nh d ch hay hn Ni Tr ng Tr H i nhi u. l: H khng d c chuy n di Nguy n con mun ki p ch ng h lung lay Nguy n c u v n php xa nay Hon thnh tr nghi p n cy B Nguyn vn ch Hn Vi t l :

H khng h u t n Ng nguy n v cng Tnh d v tnh ng vin ch ng tr

Ni Tr ng Tr H i d ch l : Cng chng sanh ng ln b n gic Tnh h khng d u m t v bin Nguy n con v t n tri n min Mong cho t t c ng nn B

454

T nh Tng c a Vi t Nam

Th t s ra v vi c d ch, c v s cch d ch; nhng th no l m t s d ch hay? l d ch thot v khng sai v i chnh nhi u, khi n cho ng i c d hi u v d lnh h i. N u d ch ng ch v ng hon ton v i cu vn xa th ngy nay ng i c s ch ng hi u g c . Ngay c o n vn c a bi Sm Quy M ng trn, ng i tu Thi n d ch khc, m ng i tu T nh d ch khc. Vo cu i th k th 20, u th k th 21 n y c nhi u b n kinh d ch r t thot. V l ti ng Vi t thnh th o t h c ng cng nh trong cc Tng h c vi n. Ngy xa, u th k th 20, Vi t Nam chng ta v n cn thi T Ti, C Nhn, Ti n S b ng ch Nho v sau n y l ti ng Php, trong khi ti ng Vi t l ti ng m m tr thnh sinh ng 2, ch khng cn l qu c ng n a. Do v y C Ha Th ng Thch Thi n Hoa, Vi n Tr ng Vi n Ha o Gio H i Ph t Gio Vi t Nam Th ng Nh t hay Th y c a Ngi l C Ha Th ng Thch Khnh Anh l nh ng ng i tin phung trong v n Vi t ha ch qu c ng n y. K ti p c i Lo Ha Th ng Thch Tr T nh, l nh phin d ch kinh t ng Vi t Nam t ch Hn sang ti ng Vi t. V y chng ta th tm hi u cu c i c a Ngi cng nh cng vi c phin d ch tr c tc c a Ngi, ni trang nh quangduc.com nh sau: Ha Th ng Thch Tr T nh th danh Nguy n Vn Bnh, sinh ngy 2 thng 9 nm inh T (17.10.1917) t i lng M An Hng (Ci Tu Th ng), huy n Chu Thnh, t nh Sa c ( ng Thp). Thn ph l ng Nguy n Vn Cn v thn m u l C b Nguy n Th Truy n. C ng qua i lc Ha Th ng ln ba; C b cng theo ng lc Ngi v a ln b y.

T T ng T nh Tng .....

455

Nh gieo cn lnh t nhi u ki p, s m gic ng i l huy n, th s ph du; nn sau m t th i gian i chim bi kh p ch n Thi n mn trong t nh u khng hi lng. Sau m i tm ln Ni C m, v ngh s c nh ng b c chn tu. Ha Th ng bn tm ln ni, l n l t n cha V n Linh c u xin xu t gia. Ha Th ng tr tr y Php Hy l H ng X ng. Khi v a trng th y, T li n n ch ng Cc ng ng khinh ng n y, v i tr c ng t ng lm Ha Th ng; nhng c t i hay nhn con gi; nn nay b b nh con m t su t i. Sau khi c T cho php xu t gia, ban cho Php danh l Thi n Chnh, hi u Hn T nh, hy Nh t Bnh, ti p n i dng Lm T Gia Ph i th 41. Sau khi xu t gia Ha Th ng chuyn lo ni m Ph t t nh tu, c m t th i gian Ha Th ng xin i tham h c v i Ch Sn Thi n c trong T nh, v nghin c u nh ng ti li u v Ph t Php in trong t p ch T Bi m do H i Nam K Nghin C u Ph t H c cha Linh Sn Sign n hnh, r i i ra mi n Trung tham h c cha Lin Tn, Bnh nh. Nm 1936, Ha Th ng ra Hu g p qu Ha Th ng Thi n Ha, Thi n Hoa v a mn kha t i cha Ty Thin do Ha Th ng Gic Nhin, l Tng Th ng th hai c a Gio H i PGVN Th ng Nh t lm tr tr v Ha Th ng Thi n Tn lm Gim c. Khi Ha Th ng c vo h c th l p n y ang h c nm th 6 S C p, Ha Th ng ti p t c h c ln Trung C p v h c l p Cao ng t i Ph t H c ng Bo Qu c do Ngi T ng Vn (Ha

456

T nh Tng c a Vi t Nam

Th ng Thch T nh Khi t) lm Gim c, Ha Th ng Tr lm c Gio. Nm 1941, Ha Th ng th Sa Di gi i t i cha Qu c n v c S C Tr cho php t l Tr T nh. Nm 1945, mn kha Cao ng Ph t H c, lc y tnh hnh chi n cu c leo thang, v t gi kh khn. L p h c d i v Tng Lm Kim Sn, sau n y v n n i Hu cng nh mi n B c, tr ng khng th duy tr c; nn Ban Gim c cng nh H i An Nam Ph t H c quy t nh giao trch nhi m cho Ha Th ng h ng d n m t s ch Tng vo Nam ti p t c m tr ng cho ch Tng tu h c. ..... vin mn tam n C Tc, nm 1945 Ha Th ng c ng n th gi i T Kheo B Tt t i cha V n An, Sa c do Ha Th ng Kim Hu lm n u Ha Th ng. Nm 1952, Gio H i Tng Gi Nam Vi t c thnh l p t i Sign, Ha Th ng c gi ch c Tr ng Ban Gio D c v Tr ng Ban Gim Lu t, kim y vin phin d ch Tam T ng v Ph Tr S Tr ng. ..... Nm 1955, v i ch nguy n ho ng dng T nh , Ha Th ng l i thnh l p C c L c Lin H u khuyn ng i ni m Ph t c u nguy n vng sanh t i cha V n c. .....

T T ng T nh Tng

457

Nm 1962, Ha Th ng c Gio H i Tng Gi Trung Ph n c lm Ph Vi n Tr ng Vi n Ph t H c Trung Ph n Nha Trang, thay cho Ha Th ng Tr Quang v b n Ph t s Sign. Nm 1964, Ha Th ng c Gio H i Ph t Gio Vi t Nam Th ng Nh t c lm T ng V Tr ng T ng V Tng S . Nm 1968-1971 Ha Th ng lm Ban gi ng hu n Ph t H c Vi n Hu Nghim v d y cho l p n y 3 nm. Nm 1970 Ha Th ng c Ha Th ng Thch Minh Chu m i lm Khoa Tr ng Phn Khoa Ph t H c thu c i H c V n H nh n nm 1975. Nm 1971, sau khi Gio H i thnh l p Vi n Cao ng Ph t H c Hu Nghim, Ha Th ng c c lm Vi n Tr ng t nm 1971 n nm 1991. Ngy 5.7.1973 Ha Th ng c c lm Ch T ch H i ng Phin d ch Tam T ng thu c Vi n Tng Th ng Gio H i Ph t Gio Vi t Nam Th ng Nh t. ..... T nm 1960 n 2002 hn 40 nm y Ha Th ng c cung th nh vo cc Gi i n trong cng v c a: Tuyn lu t s, Y t Ma, Gio Th A X L, Ha Th ng n u v.v Ring v vi c phin d ch tr c tc t ch Hn sang ti ng Vi t, Ha Th ng l m t trong nh ng v i u trong lnh v c n y. V d nh: 1. Kinh Php Hoa 2. Kinh Hoa Nghim tr n b 8 cu n

458

T nh Tng c a Vi t Nam 3. Kinh i Bt Ni t Bn tr n b 9 cu n 4. Kinh i Bt Nh (600 cu n ch Hn) 5. Kinh i B o Tch tr n b 9 t p 6. Kinh Ph Hi n H nh Nguy n 7. Kinh a T ng 8. Kinh Tam B o 9. Kinh Php Hoa Cng Y u tm t t 10. Kinh Php Hoa Thng Ngha tm t t 11. Lu t T Kheo gi i b n 12. Lu t B Tt gi i b n 13. ng v C c L c 14. C c L c lin hun t p 15. Ng tnh lu n 16. Php Hoa Cng Y u 17. Kinh A Di 18. Kinh Qun Ph t V L ng Th 19. Kinh V L ng Th

Khi c xong Ti u S c a Ha Th ng Thch Tr T nh, chng ta c nh ng nh n xt nh sau: Sau khi Ngi i tham h c t i cc Ph t H c Vi n mi n Trung (Bnh nh v Hu ) v Nam nm 1945, lc y Ngi 28 tu i. y l l a tu i nng n nh t lm nh ng cng vi c Ph t s nh thnh l p c s Ch Tng c

T T ng T nh Tng

459

ni tu h c v o t o Tng ti. Khi Ha Th ng Bnh nh v Hu c th gio v i cc b c o S nh c Nh t Tng Th ng Thch T nh Khi t; c Nh Tng Th ng Thch Gic Nhin; Ha Th ng Thi n Tn (Hu ); Php S Thch Tr (Bnh nh) u l nh ng b c danh Tng thu b y gi ; cho nn s h c c a Ngi cng uyn thm hn n a. Do v y Gio H i Tng Gi Nam Vi t m i cung th nh Ngi vo y vin phin d ch Tam T ng. y c th l l n u tin Vi t Nam chng ta m i thnh l p y Ban n y. Th i i m y vo nm 1952; t c l vo gi a th k th 20. n nm 1955 trong khi C Ha Th ng Thch Thi n Tm chu n b vo th t l n u 10 nm cho n nm 1964 th Ha Th ng Thch Tr T nh b t u ho ng dng T nh v thnh l p C c L c Lin H u. C l Ha Th ng cng d a theo nh ng tng ch c a ch T Trung Hoa, khuy n ng i pht tm ni m Ph t, c u vng sanh; ch khng l p ra m t Tng Phi T nh ring nh Nh t B n hay Ty T ng. Tuy nhin y cng l nh ng ti ng ni quan tr ng cho vi c pht tri n cng nh thnh l p T nh Tng t i Vi t Nam vo gi a th k th 20 nh th . i u k ti p l vo th i i m no Ha Th ng cng h ng v Tng Ni v Gio H i b i p nhn ti. V n u Gio H i khng c ng i truy n th a v k nghi p cc b c i S i tr c th ai l ng i lo gi ng m i cho o Ph t by gi . i m th ba r t quan tr ng l Ha Th ng d ch nh ng b kinh c n y u cho hng T Chng tu h c, hon ton b ng ch qu c ng . D ng nh kinh u tin l kinh Php Hoa. Kinh n y c 7 quy n v g m 28 ph m.

460

T nh Tng c a Vi t Nam

Ch Hn nguyn th y do Ngi Cu Ma La Th p d ch t ti ng Ph n vo i nh Diu T n ch ng hn 60.000 ch ; nhng khi Ha Th ng Thch Tr T nh d ch ra ti ng Vi t th trn 77.000 ch . V b n thn ti v i Chng cha Vin Gic Hannover, c qu c, pht nguy n l y kinh Php Hoa m i ch m i l y trong nh ng ma An C Ki t H vo cu i th k th 20, m i m t 300 n 350 l y; nn m i r c nh v y. y l b kinh a ph n ng i Vi t Nam r t a chu ng tr t ng v l bi. R i nh ng b kinh khc cng c l n l t ra i trong hon c nh kh khn c a t n c nh v y. Cho n nay, tuy Ha Th ng hon thnh 19 kinh; nhng t ng c ng ch c khng d i 100 quy n. M i quy n dy 700 trang. y l cng vi c ph i mi t mi su t c m t i ng i ch khng ph i ch nm m i nm m c th ng i phin d ch c nh v y. c bi t v T nh , Ha Th ng d ch 3 kinh cn b n v cn d ch thm ng V C c L c cng nh C c L c Lin Hun T p n a. i u y ni ln c t m quan tr ng trong vi c tu t p cng nh hnh tr v php mn T nh c a Ngi. Nm nay (2011) Ngi 95 tu i. Tuy khng cn d ch thu t tr c tc g n a; nhng Ngi v n lun ni m danh hi u A Di Ph t v n u c v Tng no n h i Ngi php mn tu th Ngi b o r ng: hy ni m Ph t i hay m y ng c t ng kinh, l bi i. Nh v y ng i xa nh ni m Ph t v t ng kinh l bi m s ng g n m t th k v i i v i o. Nh ni m Ph t m tr tu khai thng, minh m n, sng su t. Tuy m t Ha Th ng khng t l m, nh T H ng X ng n ch ng cho Ha Th ng t nm m i t m S h c o; nhng tm c a

T T ng T nh Tng

461

Ha Th ng b ng sng qua cng c phin d ch v ch gi i nh ng kinh sch quan tr ng c a i Th a. i u n y ch ng khc no Ngi A Na Lu t thu xa, khi c Th Tn cn t i th . Trnh tu v h c ngy xa so v i by gi khc nhau nhi u l m. V d nh ngy xa t t nghi p C Nhn th by gi tng ng v i Ti n S. Ngy xa t t nghi p Trung H c so v i by gi l C Nhn. Ngy nay ng i t t nghi p r t nhi u; nhng v khng tr ng s tu ch mong c u s h c; cho nn b ng c p ch ng lm nn c con ng i l v y. Do v y chng ta ph i c m n nh ng b c ti n b i. N u khng c ng i pht nguy n lc ban u nh th th cho n bao gi chng ta m i c c m t i T ng kinh ti ng Vi t Nam. Nhn l ch s chng ta th y khi Ph t Gio c truy n vo Ty T ng th k th 7 th cc o S, cc nh phin d ch ch gi i b t u gom thnh Tam T ng Thnh i n ngay t lc y. Ngha l cch y hn 1.300 nm Ty T ng c i T ng kinh b ng ngn ng m c a h r i. Trung Hoa cng v y, h c khng bi t bao nhiu i T ng b ng ch Hn t i ng, T ng, Nguyn, Minh, Thanh hay Nh t B n c i T ng t th i vua i Chnh cng nh tr c n a. Cn chng ta v n nguyn ch Hn th lm sao th h i sau c th hi u c ? N u khng nh vo nh ng b c phin d ch ch gi i kinh i n nh cc Ngi: C Ha Th ng Thch Khnh Anh, Ha Th ng Thch Thi n Hoa, Ha Th ng Thch Hnh Tr , Ha Th ng Thch ng Minh, Ha Th ng Thch Huy n Vi, Ha Th ng Thch c Ni m, Ha Th ng Thch Nh t H nh, Ha Th ng Thch Tr Chn,

462

T nh Tng c a Vi t Nam

Ha Th ng Thch Thanh Ki m, Ha Th ng Thch Thin n, Ha Th ng Thch Huy n Quang, Ha Th ng Thch Qu ng S B Thch N Di u Khng, S B Thch N Nh Thanh, Ni Tr ng Thch N Tr H i v.v th bi t bao gi chng ta m i c c m t i T ng kinh b ng ti ng Vi t hon ton. May thay! Ha Th ng Thch T nh H nh i Loan l ng i ch x ng vi c in n v pht hnh i T ng ti ng Vi t n y. Hy v ng trong vi nm n a m i vi c s hon t t. Cng c th t khng c g c th so snh c. Ring ph n t t ng c a T nh Tng Vi t Nam, chnh tc gi ang c hoi bo tm ra tng tch v h th ng thnh m t s truy n th a r r t, th h i sau kh i b ng khi mu n tm v ngu n c i c a mnh. Sau y chng ta th tm hi u cch tu T nh c a Vi t Nam nh th no, t chng ta m i c th so snh v i T nh c a nh ng n c khc. Ni T nh c ngha l ch cho m t phng khc r i; khng ph i l phng n y. V phng n y l u . Do v y tu theo T nh t c l pht nguy n vng sanh v th gi i C c L c c a c Ph t A Di sau khi thn trung m s ti sanh v . Th nhng ch Tng Ni Vi t Nam hnh tr nh ng g lo cho ng i s ng v ng i s p vng sanh ? a ph n n u m t b nh nhn ang au n ng th thn nhn th nh ch Tng Ni n nh; ho c gi thn nhn s m s a l v t i v Cha dng cng Tam B o v t ng kinh c u nguy n. N u c u cho bnh an th t ng Php Hoa hay D c S; n u th y nghi p d n ng n th t ng Th y Sm, Lng Hong Sm. N u th y s p lm chung th t ng kinh A Di v sau khi lm chung th

T T ng T nh Tng

463

tu n th t, t i t gia hay cha th ng t ng kinh a T ng. Chnh b n thn chng ti sinh ra v l n ln trn qu hng y; nhng t th y ch Tng Ni t ng kinh V L ng Th v kinh Qun V L ng Th bao gi . V sau n y trong n c v ngo i qu c c nh ng o trng tu theo Php mn T nh m i th y c tr t ng 2 trong 3 b kinh quan tr ng c a T nh Tng n y. Vi c ni m Ph t, i v i Ph t T Vi t Nam th th ng hn; nhng t c qun t ng i cng. Ni m l ni m thi, khng c ci g khc i km theo nh Ty T ng hay Trung Qu c. Vi t Nam Ph t Gio hay ch trng l nghi cng ki n nhi u hn l gi ng thuy t cho Ph t T nghe v ngha v th ng hay i u thai ho c ki p khc nh th no, m a ph n m tang c u nguy n cho ng i ch t cc Ban H Ni m a su t ngy, khi n cho bu i l tr thnh t l nhi u hn l s l i l c v tm linh cho c ng i s ng l n ng i m t. L ra ngoi vi c t ng ni m r i, ch Tng Ni nn gi ng php cho Ph t T nghe h hi u v th no l ni m Ph t? Th no l c n t nghi p? Th no l lun h i, ti sanh? Th no l 25 ci h u tnh v.v y ch th y thu n l chung, m, linh, tang v a tn t ng. Ti khng ph n i v n tn t ng. i u y r t qu; nhng xin dnh m t n a th gi cng ki n, th nh m t v Php S gi ng php cho gia nh th l i l c hn nhi u. V trong c h i au bu n, m t mt nh v y ng i thn trong gia nh d c m nh n c hn. T h m i pht tm tu h c, lm ph c, b th, cng d ng v.v Ngoi ra a ph n ch Tng Ni ch t ng ch Hn ho c m Hn Vi t, khi n cho th h tr khng hi u, do v y chng s chn n n. T nh ng i m n y khi n cho

464

T nh Tng c a Vi t Nam

nhi u ng i t quan tm v i o Ph t. V l i nh ng bu i l th ng ko di t 1 n 2 ti ng ng h m nghe ch ng hi u g c . Qu l ch ng c tc d ng tch c c no. Nh v y t i sao ch Tng Ni v n ti p t c nh th ? Nh ng l ch n t , v t vong v.v th ng t ch c t nh t l m t ngy v nhi u nh t l 3 ngy n 7 ngy; ty theo hon c nh c a m i gia nh. Tuy nhin cng gi y s , t ng kinh, phan, v t vong, ti n linh nhng t th y thuy t gi ng gi ng nh tr ng h p c a Ty T ng. Do v y th n th c c a ng i m t l n ng i cn s ng thi u nh h ng. Ngay c by gi v n cn nhi u ng i tu theo Php mn T nh ; nhng ch ng hi u ngha c a cu Nam M A Di Ph t l g? Do v y lm sao c th t o thm ng i hi u bi t v gio l o Ph t, khi nh Cha c n n vi c h ni m hay t ng tng cho nh ng ng i thn ho c b n o c a mnh. Ch ng c v no h ng d n c m t cch r rng l tr c khi m t ph i lm sao, sau khi m t ph i lm g hay trong khi m t ph i lm th no cho c l i l c c ng i s ng l n ng i ch t. Lc s ng a ph n t ai lo vi c n y, v ai cng king c v s ch t. Th nhng khi vi c ch t x y ra cho ng i thn, cho gia nh th tr nn qunh qung, ph i ch y u n y h i ci n y, u kia h i ci kia. M i ng i by m i cch, ch ng bi t u m theo. Do v y m i b o l tang gia b i r i. N u c chu n b tr c, ch c ch n khng c v n n y. i u u tin l ng i cn s ng, nh t l lc t nh to nn vi t di chc r rng. N u c hai ng i ch ng cng k tn tr c m t Lu t s th qu qu. V d trong khi ng i m mu n r ng khi m t th nn thiu; nhng ng i ch ng

T T ng T nh Tng

465

ho c con trai th ng c l i. Do v y ph i c n lm di chc tr c khi m t. V n u khng lm theo di chc th ng i m t s kh an l c i u thai c nh gi i cao hn. Ho c gi ng i ch t mu n hi n cc c quan cn t t c a mnh cho y khoa; nhng gia nh khng ch u. N u lm ng c l i v i di chc, ch c r ng ng i ch t r t phi n no. V h khng th c hnh c B Tt h nh c a h ; cho nn c n ph i lm di chc l v y. l cha ni n vi c ngo i qu c v v n b t ng ngn ng n a, lm th no gi i thch cho nhn vin y t c a b nh vi n bi t r ng: Theo truy n th ng c a Ph t Gio sau khi t t th 8 ti ng ng h , khng ai c ng n t thi c a ng i m t, k c ng i thn; n u khng lm t giao k t tr c b ng ti ng Vi t v ti ng Anh, c hay Php ng th kh th th c hi n v n n y; n u khng chu n b tr c . Ring c hay ph m vi c a nh ng n c u Chu c x d ng ti ng c th nn tham c u ti li u c s n n y ni lu n n Ti n S c a Th y H nh Gi , l t xu t gia c a chng ti ang d y v Phn khoa Tn Gio h c t i i H c Hannover, c qu c, th r hn. Tiu c a lu n n n y vi t b ng ti ng c v c chnh Th y y d ch ra ti ng Vi t g i l: Tang l c a ng i Ph t T Vi t Nam c & S duy tr v thch nghi t i H i Ngo i. y l m t lu n n hay c hai ng Professor c a i H c Hannover (Dr. Dr. Antes) cho i m m t - t i u, v ngay c b n thn chng ti cng v y gip Th y y cng d ch ra ti ng Vi t cng nh gi o chnh nh ng i u c n thi t th th y r ng lu n n n y qu ha v cng cho nh ng ai l Ph t T ang sinh s ng t i c qu c cng nh nh ng vng ln c n.

466

T nh Tng c a Vi t Nam

Ring trong n c, cho t i gi n y vi c tang ch , ma chay v n cn r t ph c t p. V m i a phng by ra m i cch khc nhau; cng giu c ch ng no th cng lm rnh rang ch ng y; nhng n i dung th t c l i l c cho ng i m t. C t ch lm th a lng ng i s ng m thi. V d nh ai mu n thiu th thiu, chn th chn. D ng bia, lm m m nh th no cng c; nhng ngo i qu c th khng th lm nh v y. T t c u l lu t. V d nh Vi t Nam m t nghi l t ng tng cho m t ng i giu c c th i rnh rang ngoi ng lm c n tr giao thng cng c ng; trong khi ngo i qu c vi c n y tuy t i khng x y ra; ch tr nh ng quan ch c l n nh T ng Th ng, Vua, Hong H u qua i, m i c nh ng nghi l cng c ng nh v y; cn a ph n th n gi n. B t c l ai, nhi u l m l c c hnh 2 ti ng ng h ngha a m thi. V tr c v sau cn nhi u m tang khc h cng c n th gi nh mnh n a. Do tang ch Ty Phng cng ngy cng n gi n th ch Tng Ni cng ch c m t s th i gian nh t nh nh v y ph i lm sao v a thuy t gi ng, v a lm l , t ng kinh, cng vong, chia bu n trong vng 1 n 2 ti ng ng h m thi. Sau v Cha hay v nh c th gi nhi u hn th c th du di; nhng t i ni cng c ng l nghi cho ng i ch t ch c php nh v y; ngoi ra t c tr ng h p ngo i l , d u cho c ph i tr thm ti n. C l th i bu i hi n t i con ng i dng n my bay, h a ti n, xe h a, xe hi v.v cho nn m i cng vi c trong i th ng u b tri bu c b i chi c ng h ang eo ni tay. V d nh ngy xa n u c ng i giu c m t; ng i ta th ng mua quan ti th t t t v li m

T T ng T nh Tng

467

ng i ch t trong nh cho n 49 ngy hay 100 ngy lm l c u nguy n v cng s cho m i ng i bi t r ng gia nh mnh l nh th nh th ; nhng ngy nay m i vi c khng cn nh xa n a. i u quan tr ng chng ti mu n trnh by y l chnh ng i m t, khi cn s ng ph i lo tu t o ph c c, t ng kinh ni m Ph t, c u i nghi p vng sanh, khi gi c n t nghi p n khng cn b ng n a v cng khuyn gia nh lm lnh lnh d , khng t o c nghi p trong khi ng i ch t i ch n nghi p u thai, t nh t l trong th i gian 49 ngy. B i v th i gian n y l th i gian quy t nh cho tm th c kia i ngang, i ln hay i xu ng. Ring ph n ch Tng Ni c g ng dnh nhi u th i gian gi ng php cho ng i s ng l n ng i ch t trong th i gian ma chay cng nh tu n th t th qu ha v cng. V c nh v y ng i cha hi u o trong gia nh s s m hi u, bi t u ch ng sau n y nh ng ng i y s quy y Tam B o. V h hi u r l duyn sanh cng nh v th ng, sanh di t v.v D nhin khi tang ch mu n c c ph c bu cho ng i m t l n ng i cn s ng th c n cng d ng Tam B o ty theo kh nng c a gia nh gip Cha v chnh gia nh c a ng i qu vng cng c l i l c n a. Ch Tng Ni, nh t l nh ng ng i i di n cho T nh Tng c th gi ng gi i kinh A Di , kinh a T ng v.v tr c v sau khi lm l cho ng i qu c th t t bi t d ng bao. V ng i i tham d l v chnh thn nhn cng c n bi t ch Tng Ni ang t ng kinh g. Khng gi i thch, c th h cng c m nh n c r ng ch Tng Ni

468

T nh Tng c a Vi t Nam

ang t ng kinh; nhng ngha ra sao th lm sao r h t c. V d nh trong hi n t i c nhi u ng i tin theo hi n t ng vng sanh ho c t ch c tam th i h ni m v.v ch Tng Ni ph i bi t r i u n y gi i thch, khng mang tnh m tn c u sanh, m ph i theo nguyn t c i u thai theo kinh i n m ch Ph t, ch T d y. V d nh ng i lm chung c i m nng sau cng n m ni nh u; t c ng i y s c thc sanh v T nh . N u i m nng y n m mi ng tr ln trn th ng i ch t s sanh Thin. N u i m nng y t ng c ln mi ng th thnh A Tu La. N u i m nng v n cn ni ng c th ng i ch t y ch c ch n s tr l i lm ng i. Cu i cng i m nng n m b ng, u g i v d i lng bn chn th ng i y s b a vo 3 ng d . l a ng c, ng qu v sc sanh. V sao bi t c ? V l m i m t lo i chng sanh nh th tng ng v i m t lo i nh sng khc nhau. Cho nn khi c Ph t cn t i th Ngi phng ho quang cho lo i no, nh sng th ng hay hi n ra ni thn c a Ph t nh th . Do v y y l k t qu cn b n c n thi t ng i thn lu h ni m, theo di. Ch khng ph i ch ni m Ph t sau 8 ti ng ng h , th y thi th m m m i m b o y l hi n t ng vng sanh th khng ng. Nh v y i v i nh ng ng i tu theo php mn T nh khng ph i ch lc ch t m i tu hay m i m i Th y n lm m, m ngay khi cn s ng, khi l m t ng i Ph t T t i gia m i ng i ph i th c hi n ni m cu Ph t hi u Nam M A Di Ph t n m lng r i, n khi lm chung khng cn b ng n a.

T T ng T nh Tng

469

chng cu i chng ti c g ng s tr l i v n n y m t cch c chng c hn v hy v ng ng i Ph t T Vi t Nam khi tu theo Php mn T nh , chng ta bi t r rng l con ng no chng ta ang i v con ng no chng ta s n. Ai n th cng ph i no. Ai tu th cng s ch ng; nhng no nh th no v ch ng nh th no th l cu h i, m cu tr l i c s n ni m i ng i c a chng ta v ch c n khi d y m t ni m tin, m t cch th c t p r rng th ai ai trong chng ta cng s c l i l c v cng.

T T ng T nh Tng

471

VIII. CON NG T NH

T nh th c r t nhi u ci c a nhi u v Ph t ang thuy t php gio ha chng sanh t i ; nhng ci C c L c th ch c m t, ci n y do l i nguy n c a Ngi Php T ng T Kheo m thnh t u. V d nh u Su t T nh , ng Phng D c S T nh , A Sc Ph t T nh v.v... Trong kinh A Di cho bi t r ng: Ci Phng ng c Ph t A Sc B , Ph t Tu Di T ng, Ph t i Tu Di, Ph t Tu Di Quang, Ph t Di u m v h ng h sa s Ph t nh v y. Ci Phng Nam th c c Ph t Nh t Nguy t ng, Ph t Danh Vn Quang, Ph t i Di m Kin, Ph t Tu Di ng, Ph t V L ng Tinh T n v.v Ci Ty Phng l i c Ph t V L ng Th , Ph t V L ng T ng, Ph t V L ng Trng, Ph t i Quang, Ph t i Minh, Ph t B o T ng, Ph t T nh Quang Ci B c Phng c Ph t Di m Kin, Ph t T i Th ng m, Ph t Nan Tr , Ph t Nh t Sanh, Ph t Vng Minh Ci Phng D i c Ph t S T , Ph t Danh Vn, Ph t Danh Quang, Ph t t Ma, Ph t Php Trng, Ph t Tr Php Ci Phng Trn l i c Ph t Ph m m, Ph t T Vng, Ph t Hng Th ng, Ph t Hng Quang, Ph t Di m Kin, Ph t T p S c B o Hoa Nghim Thn, Ph t Ta La Th Vng, Ph t B o Hoa c, Ph t Ki n Nh t Thi t Ngha,

472

Con ng T nh

Ph t Nh Tu Di Sn c h ng h sa s c Ph t nh v y. Qua kinh H ng Danh Sm H i, kinh 3.000 v Ph t, kinh 10.000 v Ph t v.v Chng ta th y c r ng: Ph t khng ph i ch c m t v . Do v y ci Ph t cng khng ph i ch m t ci, m c v l ng ci th gi i nh v y. M i th gi i ty theo l i nguy n c c a v Ph t y m th gi i kia s thnh t u nh v y. C th gi i ch ton nh sng, c th gi i ch ton l ha sanh, c th gi i ch ton l mu s c, c th gi i gi ng nh nh ng m c c i nh trong kinh Hoa Nghim hay Ph m Vng m c Ph t l ch s Thch Ca Mu Ni gi i thi u cho cc v B Tt v chng sanh trong ci gi i Ta B n y r bi t. V d nh vo i ng nh m th k th 7, sau khi Ngi Huy n Trang i lu h c 19 nm n v , Ngi tr cha T n d ch kinh, vi t sch, di n gi ng v c bi t Ngi ch tr ng v Duy Th c. Cho nn sau khi c ng i n i truy n, T l Ngi Khuy C, cha n y c l y tn t nn Tng phi c a Duy Th c thu y l T n Tng hay Php T ng Tng. Tng n y tu chuy n th c thnh tr v pht nguy n vng sanh v N i Cung u Su t c a c Di L c. Ni y c g i l T nh u Su t hay ci Nh t Sanh B X . Ngha l ai c sanh v y th ch trong m t i n a c b x i lm Ph t m t ni khc. V d nh c Ph t Di L c trong tng lai s h sanh t n i cung u Su t n y xu ng th gi i Ta B lm Ph t, sau khi gio l c a c Ph t Thch Ca Mu Ni khng cn hi n h u ni y n a. Ngo i Cung u Su t ton nh ng ni m vui tuy t di u. N u c v no l sanh vo ngo i cung u Su t

T T ng T nh Tng

473

khi h ng h t ph c l c c a ci Tr i r i th cng b chi ph i b i sanh t . B i v Tr i ao L i v n cn n m trong ci D c Gi i n y. Khi xem truy n Ty Phng Du K c a Ngi Qun Khm Ha Th ng ng i i Loan, chng ta r bi t c vi c n y. Bnh sinh Ngi tu T nh hay ni m Ph t, t ng kinh Lng Nghim v Php Hoa; nhng nguy n c a Ngi lc no cng ph i v cho c th gi i Ty Phng c a c Ph t A Di . M t hm Ngi nh p th t v trong khi nh m m t l i ni m Ph t th th y c m t lo b hi n ra v h i Ngi r ng: Bnh th ng Ngi t ng kinh g? Ngi tr l i nh trn v sau khi nh m m t l i ch ng bao lu th Ngi ln n N i Cung u Su t; ni Ngi g p H Vn Ha Th ng, n Quang i S r i cc v i S b n c a Ngi thu cn sanh ti n. Sau th th n th c c a Ngi Qun Khm c Lo B a ln ci S c r i ci V S c; khi ra ngoi ci V S c r i, Lo B hi n hnh thnh Quan Th m B Tt v a th n th c Ngi vo bi y t c Ph t A Di . Sau khi Ngi v l i ci tr n n y, Ngi di n t r ng: Ch ci mng chn c a c Ph t A Di cng l n hn c cc n c ng Nam Chu c a chng ta v y. Ngoi ra Ngi nh l i trong 3 kinh T nh cn di n t ci Ty Phng C c L c n u mu n n th n li n hi n ra. Do v y Ngi Qun Khm kh i t ng ln vi c n y, t nhin n bay n tr c Ngi, Ngi x u h qu. V ngh r ng ci C c L c cc v B Tt u c n u ng bnh th ng v Ngi rt tm ni m t ng ngh c a mnh l i, t nhin n bi n m t. Qu th t y l ci ha sanh nh trong kinh A Di , c Ph t Thch Ca Mu Ni d y.

474

Con ng T nh

Ci Phng ng c Ph t A Sc B . Ti ng Ph n g i l Aksobhya Buddha. Ti ng Ty T ng g i l: Sansrgyas-mi-hkrugs Pa. l tn c Ph t hi n t i ng Phng. G i t t l A Sc. Cng cn g i l A Sc B Ph t, A S T Da Ph t, A Kh t S T D Ph t. D ch l B t ng Ph t, V ng Ph t, ho c l V N Ph t, V Sn Hu Ph t. C theo kinh A Sc Ph t Qu c quy n th ng ph m Pht th tu v ph m Thi n Khoi chp, th qu kh , cch y 1.000 ci Ph t v Phng ng, c th gi i A T La (Ph n: Abhirati), trong c c i M c Nh Lai xu t hi n, Ngi v cc B Tt m ni php tu hnh su cao t t. Lc b y gi , c m t v B Tt, sau khi nghe php, pht tm o v th ng chnh chn, nguy n d t sn h n, o n dm d c, cho n thnh i chnh gic, i M c Nh Lai vui m ng v ban hi u l A Sc. B Tt A Sc li n thnh Ph t trong th gi i A T La Phng ng v hi n nay v n ang thuy t php ci . L i c theo kinh Php Hoa quy n 3 ph m Ha Thnh D chp, th c Ph t i Thng Tr Th ng, khi cha xu t gia, c 16 v vng t , sau u xu t gia lm Sa Di. Ng i con th nh t tn l Tr Tch, t c l A Sc thnh Ph t t i n c Hoan H phng ng. Kinh Bi Hoa quy n 4 chp, Ph t A Di i qu kh l vua V Trnh Ni m c 1.000 ng i con; ng i con th 9 l M t T, t c A Sc thnh Ph t t i phng ng, tn n c l Di u L c. M t Gio l y c Ph t n y lm m t trong 5 v Ph t Kim Cng gi i, t ng trng cho i Vin C nh Tr. Ngi c tn tr gi a nguy t lun chnh ng, trong 5 lun gi i thot; pha tr c l Kim Cng Tt a, pha ph i l Kim Cng Vng B Tt, pha tri l Kim Cng

T T ng T nh Tng

475

i B Tt, pha sau l Kim Cng H B Tt. Hnh t ng mu vng rng, tay tri n m l i t tr c r n, tay ph i thng xu ng ch m t, t c l A Sc xc a n ( n A Sc ch m t). M t hi u l B t ng Kim Cng. Ch ng t l Hum. Hnh Tam Mu i Da l chy nm ch (chy kim cng nm ch ). Chn ngn l: n Kh t S T D H ng. (Trch Ph t Quang i T i n trang 68-69). (Xem kinh i B o Tch H i B t ng Nh Lai; kinh o Hnh Bt Nh quy n 6; quy n 9; kinh Th Lng Nghim Tam Mu i quy n th ng; kinh Duy Ma quy n h ; T nh d Thi n ( n Thu n, Di u Vn t p h bin 4). Ci c a Ph t A Sc th gi i ng Phng v n c ng i n hi n di n t i v chng sanh trong n c n y m c b ng v cy; cho nn gi a ci n y v ci Ty Phng C c L c c a c Ph t A Di khng gi ng nhau. L do l ty theo nguy n l c c a m i v B Tt y tr c khi thnh Ph t mu n pht nguy n ci mnh s thnh t u nh th no. N u k ra h t cc ci T nh th v s ; nhng ch ng y ci cng cho chng ta th y r ng: phm c u y th kia s c T nh . Ty theo ai mu n sanh v u th sanh, i v u th i. Nhng theo cc v T S T nh nh Long Th , Th Thn u cho r ng c 2 con ng ch n. l Nan Hnh v D Hnh. i m t php n y ch c php mn Ni m Ph t c u sanh Ty Phng c a c Ph t A Di l d hnh (d lm) m ch Ph t trong 10 phng u tn thn vi c lm n y c a c Ph t A Di (kinh A Di ). Cho nn ci Ta B n y nh t l vo th i k m t php, cc v T S ch p nh n T nh mn hn l Thnh o mn c u sanh Ty Phng sau khi lm chung.

476

Con ng T nh

D i y l Bi u do chng ti thi t k cc n c theo T nh Tng v ch T S truy n th a. Mong r ng y m i ch l kh i th o ti li u l ch s n y ring cho Vi t Nam Ph t T Vi t Nam c m t ci nhn ton b hn. Ring v bnh di n th gi i chng ti khng mong i g hn, y cng l s c n c c a nh ng ng i tu theo php mn T nh . Sau khi thi t l p c bi u n y r i, chng ta s g n l c ra phng php tu h c c a t ng v T S T nh v s h th ng ha theo t ng qu c khc nhau nh ng ng i sau n y d tra c u tm hi u hn v ch v ti n b i c a mnh. C nh th chng ta m i khng h danh l nh ng ng i th a k .

T T ng T nh Tng

477

Bi u Truy n Th a T nh Tng
n Thch Ca Mu Ni Ph t
Sinh 624 tr c Ty l ch V nh p di t nm 544 tr c Ty l ch

Long Th
Nh t T S (kho ng th k th 2 Ty l ch)

Th Thn
Nh T S (kho ng 320 380)

Ty T ng
Lin Hoa Sanh
Th k th 7 S T Ty T ng Tam T S

Vi t Nam
m Ho ng
( ? 455) S T Vi t Nam Tam T S

Trung Qu c
m Loan
( 476 - ?) S T Trung Qu c Tam T S

Nh t B n
m Loan
( 476 - ?) Tam T S

i Hn

o X c
( 562 - 645) Nh T Trung Qu c T T S

o X c
( 562 - 645) T T S

Thi n o
( 613 - 681) Tam T Trung Qu c Ng T S

Thi n o
( 613 - 681) Ng T S

( 942 - 1017) S T Nh t B n L c T S

Nguyn Tn

( 1133 - 1212) Nh T Nh t B n Th t T S T nh Tng

Php Nhin

Thi n Tm
( 1925 - 1992)

Thn Loan
( 1173 - 1262) Tam T Nh t B n T S T nh Chn Tng

Tr T nh
( 1917 )

478

Con ng T nh

M i v T S xu t hi n trong i n y u c m t tr ng trch khc nhau lm cho m i o c pht tri n. Sau khi c Ph t vin t ch, c h ng 9 th k sau Ngi Long Th m i xu t hi n t i mi n Nam n , c ng i i xng l Nh Thch Ca. Nh v y ph i bi t r ng tr tu v s c ch ng c a Ngi nh th no r i. Sau n y 8 Tng Phi nh: Trung Qun, Hoa Nghim, M t Tng, T nh u tn xng Ngi l T S. Ring T nh Tng, theo cc nh h c gi Tn Gio ng Phng v Ty Phng, Ngi ch c p v T nh trong lu n Th p Tr T B Sa trong ph m D Hnh trong thin th 9 thu c 35 chng c a lu n n y l ph n tr ng y u c a php mn T nh . D Hnh l d lm. i l i v i Nan Hnh (kh lm). Ngha l, trong hai php tu Nan Hnh v D Hnh t n giai v khng tr lui, th D Hnh l php tu mau c m d th c hi n. Ngi Long Th cho php tu xng ni m danh hi u Ph t l khng tr lui, mau thnh m d lm; nhng tu php mn n y, i u ki n tin quy t l ph i c lng tin v ng m nh. Vng Sanh lu n ch quy n th ng c a m Loan ( i 40, 826 gi a), ni: D hnh o, ngha l ch c n nhn duyn tin Ph t, pht nguy n vng sanh, nng nh nguy n l c c a Ph t, c sanh v ci thanh t nh. Tng T nh Nh t B n cho r ng xng ni m danh hi u Ph t v i y ba tm (tr c tm, thm tm, h i h ng pht nguy n tm) l D Hnh; chn Tng th khng nh ng cho ni m danh hi u Ph t l D Hnh m cn cho ni m danh hi u v i ni m tin su xa vo tha l c

T T ng T nh Tng

479

h i h ng c a Ph t A Di cng l D Hnh. (Trch Ph t Quang i T i n trang 1247). (Xem lu n Th p Tr T B Sa quy n 5, ph m D Hnh) y chng ta th t o ra m t bi u c a m i v T S th c hnh theo php mn T nh nh sau:

T S Long Th
(sinh kho ng th k th 2 sau Ty l ch Nh t T T nh Tng Php mn tu: D Hnh

Nhn duyn tin ph t

Pht nguy n vng sanh

Nng nguy n l c c a Ph t

c sanh v ci thanh t nh c a

c Ph t A Di

Theo T S Long Th , ng i mu n c sanh v ci T nh c a c Ph t A Di ph i c n ba i u ki n cn b n bn trn, m Ngi g i l D Hnh. l: C nhn duyn tin Ph t, sau pht nguy n vng sanh v Ty Phng v ph i nng vo nguy n l c c a c Ph t A Di . y chnh l tn, nguy n v tha l c.

480

Con ng T nh

Lng tin l m sinh ra ch Ph t nh trong kinh Hoa Nghim ni. V i c tin n y con ng i c th thnh t u m i s nguy n, nhng i u quan tr ng l mnh ph i h ng ni m tin y v u v sau cng ph i nh n th n l c c a c Ph t A Di . N u khng c tha l c y th ch c ch n chng ta s kh vng sanh v th gi i Ty Phng c.

T S Th Thn nh T S
(Kho ng 320 - 380)

V L ng Th kinh u Ba X (D hnh o)
1. Nguy n K i 2. Kh i qun sanh tn 3. Qun hnh th t ng 4. T nh nh p nguy n tm 5. Thi n x o nhi p ha 6. Ly B ch ng 7. Thu n B mn 8. Danh ngha nhi p i 9. Nguy n s thnh t u

10. L i hnh mn tc

L i mnh v l i ng i d a theo l i nguy n th 11, 18 v 22 trong 48 l i nguy n

T T ng T nh Tng

481

nh T S T nh Tng n l Ngi Th Thn cng d a theo D hnh o c a Ngi Nh t T S Long Th ; nhng y v Nh T S nng vo kinh V L ng Th (kinh i B n A Di ) ch ra 10 i u cn b n, d a theo l i nguy n th 11, 18 v 22 c vng sanh v T nh . C 10 c p i i ngha l: T ng i cc bi k ; khi kh i s qun t ng th sanh tn tm; qun t ng v th t ng c a Ph t; i vo nguy n tm an n; lnh thay nhi p ha chng sanh; xa la tm ch ng ng i gi i thot; thu n theo tm gic ng ; tm v ngha cn i nhau; nguy n cho cng vi c c thnh t u v cu i cng l lm vi c l i l c cho m i ng i c y . T t c 10 vi c trn u nng vo l i nguy n th 11, 18 v 22 c a c Ph t A Di c vng sanh v C c L c qu c.

482

Con ng T nh

Trung Hoa Ph t Gio

m Loan (476 - ?)

o X c (562 - 645)

Thi n o (613 - 681)

1. L Bi c Di

1. Kinh V L ng Th 2. Thnh o mn

1. Di t t i tng thi n duyn 2. H ni m c tr ng m nh tng thi n duyn 3. Ki n Ph t tng th ng duyn

2. Tn thn ca ng i danh hi u

3. Pht l i th nguy n sanh v T nh 4. Qun t ng c A Di v c nh gi i c a Ngi 5. H i h ng cng c nt tc chng sanh

3. T nh mn

4. Ni m Ph t

4. Nhi p sanh tng th ng duyn

5. Chng sanh tng th ng duyn

Vng sanh C c L c qu c

Ph t Gio Trung Qu c c c 13 v T T nh Tng theo nh xa nay chng ta c bi t; nhng theo Ph t Gio T nh Nh t B n ng i ta ch cng nh n

T T ng T nh Tng

483

Ngi m Loan, o X c v Thi n o. Do v y chng ta th truy tm l i php mn tu c a cc v n y v y. Trn cn b n ba v n y cng d a vo 3 kinh cn b n c a T nh v d a theo Vng Sanh lu n c a Ngi Th Thn l p nn h nh nguy n v Tng ch c a mnh khi pht tm ni m Ph t, c u vng sanh Ty Phng C c L c qu c. Nh Ngi m Loan sau khi d a theo vi c D Hnh c a Ngi Long Th l i, Ngi so n Vng Sanh lu n v ni lu n n y Ngi h ng d n nh ng ng i ni m Ph t theo 5 cch sau y. Th nh t l l bi c Ph t A Di . Khi chng ta ng tr c kim thn Ph t T , chng ta nn gieo nm vc st t nh l c Ph t n y. V l Ngi l m t b c v Th ng Y Vng; m t v Ph t cao t t trong ba i ch Ph t. Th hai l ph i tn thn ca ng i danh hi u Nam M A Di Ph t, c ngha l v Ph t c ho quang v l ng v c i s ng v l ng. Th ba l . Khi th y u sanh t ; nn ph vng sanh v th ph i pht l i th nguy n sanh v T nh n y, chng sanh b tr m lun trong i pht nguy n sau khi lm chung c gi i C c L c c a c Ph t A Di .

Th t l Qun T ng c A Di v c nh gi i c a Ngi. Trong kinh Ti u B n A Di di n t r t r rng. Ng i pht tm ni m Ph t, c n ph i qun t ng v thn t ng c a Ngi v c nh gi i y. Th nm l h i h ng cng c n t t c chng sanh. Khi th c hnh b t c m t i u g cng nn h ng

484

Con ng T nh

v nh ng ng i khc, th vi c lm c a mnh c t o thm tng th ng duyn cho chnh mnh v nh ng chng sanh khc trong th gi i n y cng nh th gi i khc v ngay c ng i cn l n k m t cng c l i l c v ng n. Kho ng hn 100 nm sau vo u th k th 7, th i Ngi Huy n Trang th c Ngi o X c ho ng dng php mn T nh t i Trung Qu c b ng cch m t ng h t u khi ni m Ph t cng nh lc t ng kinh A Di . y qu l m t cng vi c th t b t kh t ngh, kh di n t h t b ng l i ni c. Ngi nng theo kinh V L ng Th so n ra 2 t p An L c t p, ch ng minh cho nhn th th y r ng trong th i bu i V nh B c chu bi Ph t tr ng Nho gio. Cho nn tc ph m n y bi n lu n r t nhi u v ki n c a Tam Lu n cho r ng Vng Sanh T nh l ki n ch p h u t ng. ng th i Ngi l p ra Thnh o mn v T nh mn. Thnh o mn c ngha l ng i vo th gi i n y nh vo t l c tu hnh m ng o thnh Thnh, g i l th thnh Thnh, g i l Thnh o mn. Cn T nh mn c ngha l ng i nng nh vo nguy n l c c a c Ph t A Di , sinh v T nh m ng o, g i l b nh p ch ng; g i l T nh mn. T t ng n y c a Ngi o X c c Ngi Nguyn Khng Php Nhin c a T nh Nh t B n tri n khai m nh vo th k th 13; nhng Ngi Thn Loan, t thn tn c a Ngi Php Nhin hon ton ch tin vo tha l c cng nh b n nguy n l c c a c Ph t A Di ; t c l T nh mn, ch khng tin r ng t l c tu h c c th sanh v th gi i Ty Phng C c L c c.

T T ng T nh Tng

485

Ngoi ra l ni m Ph t m t cch min m t. M i ngy ni m nhi u cu Ph t hi u. Ni m ni m lin t c trong i ng n m ng i, n u ng, t ng ni m v.v y chnh l vi c th c hnh php mn T nh v y. n khi Ngi Thi n o th c hnh php mn T nh th qua nh ng giai o n khai tng l p gio r i; nhng v i Ngi th l i th nguy n th 18 c a c Ph t A Di l quan tr ng nh t, t so n ra nh ng kinh sch ch d n cho nh ng ng i tu theo php mn n y nh sch 5 lo i tng th ng duyn v y. Khi ni m Ph t m t cch min m t v i danh hi u A Di l lm tng th ng duyn di t tr t t c bao nhiu nghi p ch ng t trong v l ng ki p tr l i y. Khi ni m Ph t t c th c Ph t A Di , Quan Th m B Tt v i Th Ch B Tt lc no cng gn gi , che ch cho ng i pht tm ni m Ph t. Khi hnh gi ni m Ph t m t cch min m t th nh s c b n nguy n c a c Ph t A Di m c g p Ph t v th y Ph t. Ci C c L c l ci ha sanh v vi c chng sanh thnh t u vi c sanh v l do tha l c b n nguy n c a c Ph t m thnh t u, ch khng ph i do t l c c a chnh mnh. T t c chng sanh trong 10 phng v bin th gi i nh nguy n l c c a c Ph t A Di m c vng sanh v T nh . Cu i cng trong 5 tng th ng duyn n y l nng vo nguy n l c c a c Ph t A Di m chng sanh c sanh v n c C c L c.

486

Con ng T nh

Nh t B n

Nguyn Tn (942 - 1017)

Php Nhin (1133 - 1212)

Thn Loan (1173 - 1262)

Thin Thai Tng T nh Tng vng Sanh Y u t p

- Sng l p T nh Tng - Tuy n Tr ch B n Nguy n Ni m Ph t

- Sng l p T nh Chn Tng - Chnh th c l p gia nh - Ni m Ph t tha l c - B n nguy n l c c a c Ph t A Di - Gio - H nh - Tn - Ch ng

1. Chn la ci u 2. Thch c u T nh 3. Ch ng c C c L c 4. Ni m Ph t chnh tu 5. Phng php tr ni m 6. Bi t th i ni m Ph t 7. S l i ch c a vi c ni m Ph t 8. Ch ng c c a vi c ni m Ph t 9. Cc nghi p vng sanh 10. Ch n l a h i p

- Nghi p nhn vng sanh - Ni m Ph t - Thnh o mn - T nh mn

Vng sanh C c L c qu c

T T ng T nh Tng

487

y l ba v T S r t quan tr ng c a T nh Tng Nh t B n. Tuy r ng Ngi Nguyn Tn khng ph i l ng i khai tng l p gio; nhng n u khng c Ngi Nguyn Tn vi t Vng Sanh Y u T p th Ngi Nguyn Khng Php Nhin khng th d a vo chnh th c l p tng. D u cho Ngi Nguyn Tn v n tu theo Thin Thai Tng nhng l m t g ch n i r t quan tr ng sau n y Ngi Php Nhin khai tng l p gio. T t ng T nh qu r rng qua n i dung g m 10 i u c a Vng Sanh Y u t p; t c l 10 i u c n y u cho vi c vng sanh nh sau: Chng sanh ph i chn la ci n y l ci u . V l chng sanh y ch lun t o ra cc nghi p c c a tham, sn, si. Do v y ph i c tm chn la ci n y. K n l ph i h ng v Ty Phng th nh c u T nh ; m t ci gi i thanh t nh, khng cn b lun h i sanh t chi ph i. i u th ba l gi i thi u c nh gi i C c L c qua kinh A Di nh c Ph t Thch Ca Mu Ni t ng thuy t gi ng ni n c X V . Ph i sing nng hnh tr vi c ni m Ph t. V y l cng phu c n thi t th hi n l i nguy n c a m i chng sanh. Khi m t hnh gi s p lm chung, vi c tr ni m r t c n thi t. V l lc th n th c s p r i kh i thn trung m ph i c n c nh ng thi n h u tri th c tr ni m. Ni m Ph t ph i n nh th i gian nh t nh trong ngy; m i ngy t 3 n 6 l n ni m Ph t nh v y.

488

Con ng T nh

Ch ng minh cho nh ng hnh gi ni m Ph t th y r ng ni m Ph t l vi c r t l i ch cho ng i cn s ng cng nh k qua i. T t c nh ng ng i ni m Ph t, khi ra i c an ton. Do Ph t v ch v Thnh Chng n ti p d n. l nh ng ch ng c c n thi t t c tin vo vi c hnh tr php mn n y. Vng sanh v ci T nh c a c Ph t A Di c g i l i nghi p vng sanh v s sanh v thai cung bin a; n u ng i v n cn b cc nghi p nh 5 t i l n; ho c gi khng tin m cn ch bai chnh php n a. Cu i cng c a 10 vi c trong Vng Sanh Y u T p l nh ng cu h i v vi c sanh t v Ngi Nguyn Tn nhn gi i p cho nh ng tn c hm trim l i l c. Ngi Nguyn Khng Php Nhin nng vo quy n Vng Sanh Y u T p c a Ngi Nguyn Tn cng nh nh c b Qun Kinh S c a Ngi Thi n o m c khai ng . T Ngi sng l p Tng T nh v chuyn tu php mn Ni m Ph t. Sau s ki n 2 cung n c a Th ng Hong H u i u V tn l Trng Tng v Linh Trng xu t gia o trng L c C c nn d n n vi c t co c a Nam B c Lnh. Cu i cng o Trng Ni m Ph t b nh ch , 2 v Tng b x tr m. Cn Ngi Php Nhin lc y 75 tu i; nn c a v lu y Tn K trong vng 4 nm. Nm sau (1212) i S vin t ch. Trong i c a Ngi lm c nh ng vi c m l ch s kh c ng i th c hi n c. l vi c cho t c a mnh l Ngi Thn Loan trong v sau khi t v

T T ng T nh Tng

489

chnh th c thnh l p gia nh. L y m t ng i con gi c a quan lm v v v n y sau i xu t gia c tn l Hu Tn. Qua tc ph m Tuy n Tr ch B n Nguy n Ni m Ph t Ngi Php Nhin c gi i thch r t r rng v nh ng nguyn nhn nghi p l c m c vng sanh v th gi i Ty Phng C c L c c a c Ph t A Di cng nh vi c ni m Ph t c n y u nh th no c a m t hnh gi pht tm sanh v . Tuy nhin cch nhn c a Ngi Php Nhin v vi c ni m Ph t theo Thnh o mn b Ngi Thn Loan sau n y khng tn ng. Thnh o c ngha l ng i tu php mn ni m Ph t trong ci n y v nh t l c m thnh Thnh. Trong khi ng i T Thn Loan quy t tin t ng hon ton vo tha l c c a c Ph t A Di v c bi t hn l B n Nguy n L c c a c Ph t A Di m t t c chng sanh u c sanh v th gi i C c L c kia. Khi Ngi Php Nhin vin t ch r i (1212) th gio on phn tn; nhng nh Ngi Thn Loan ti g y d ng tr l i qua php mn ni m Ph t tha l c cng nh ch trng ng i vng sanh tu n t theo 5 cch sau y: u tin l ch tm. C ngha l ng i c u sanh Ty Phng T nh ph i m t lng tha thi t v i tm mnh l mong m i c sanh v . K n l tn nh o. Ngha l vui v , hoan h tin t ng ni php mn ni m Ph t c sanh v . Th ba l d c sanh. y c ni hnh gi ni m Ph t sau khi lm chung mong m i c sanh v th gi i Ty Phng C c L c.

490

Con ng T nh

Ba tm n y do chng sanh ph i l p nguy n v pht nguy n c vng sanh. Cn 2 tm sau l do ch v B Tt th c hi n. l: Nhi p th : Ngha l gn gi chng sanh sanh v n c C c L c m t cch c n th n. B t x : Khi chng sanh y c cc v B Tt ti p d n v Ty Phng r i th khng bung b ng i , m m t lng h tr chng sanh y tu hnh ti p t c v c sanh vo cc ph m v cao hn c gic ng hon ton. V i Ngi Thn Loan sng t T nh Chn Tng Nh t B n ch trng r ng ch trong m t i l c vng sanh cng gi ng nh Chn Ngn Tng ch trng v y; nhng v i Ngi Thn Loan th c m t s i m khc h n v i Ngi Php Nhin l: - K c d tu ch ng hn l ng i hi n. Qua v d c a A X Th , V No v.v Ngi ch ng minh l khi ng i c ph n t nh th gic ng cao hn l ng i hi n. - Ph t thng nh ng chng sanh t i l i nhi u hn. L do nh ng i m c 3 ng i con. Trong khi c m t ng i b nh n ng th ng i m quan tm hn. Do v y chng sanh no b kh no b c bch nhi u th c c Ph t oi hoi thng c m g p b i. Ngi chnh th c thnh l p gia nh (c th l vo gi a nm 1207 n 1211). Vi c n y chnh do S ph c a Ngi l Ngi Php Nhin cho php v thc y. C l do s ki n 2 cung n c a Th ng Hong H u i u V l i u khng c g m b vu kh ng cng nh ch ng qua l s ganh ght gim pha gi a Tng n y v Tng khc; nn

T T ng T nh Tng

491

Ngi Php Nhin th y th i c n v ch ng minh cho ng i Nh t th y r ng Thn Loan s l m t ng i t i ti, s tr thnh ng i lnh o c a m t phi T nh m i sau n y. i u quan tr ng nh t c a Ngi Thn Loan l vi c ni m Ph t c vng sanh khng ph i l do t l c c a hnh gi ni m Ph t, m l do tha l c, do b n nguy n l c c a c Ph t A Di . B n nguy n y l g? L ci nguy n cn b n khi Ngi thnh Ph t th th gi i c a Ngi ph i nh v y nh v y. Lu nay chng ta ch ch v 10 ni m nh t tm cho n lc lm chung trong l i nguy n th 18 c a c Ph t A Di ; nhng theo Ngi Thn Loan th khng c n thi t. B i v nh ci nguy n l c cn b n v tha l c c a c Ph t m chng sanh c sanh v c nh gi i y, ch khng ph i do t l c trong 10 ni m khng tn lo n. Qua tc ph m gio, h nh, tn v ch ng chng ta th y c thm c a Ngi Thn Loan mu n d n d t chng sanh i sau i vo th gi i T nh c a c Ph t A Di khng th khng nng vo 3 kinh cn b n c a T nh c. l kinh V L ng Th , kinh Qun V L ng Th v kinh A Di . Vi c th c hnh ni m Ph t l b n ph n c a hnh gi tu theo php mn n y. D u u hay b t c hon c nh no, ng i ni m Ph t cng ph i chuyn tm th c hnh cu Ph t hi u Nam M A Di Ph t. Ni m tin v i Ph t, v i s vng sanh l m t nng l c, m t s c m nh nh m a hnh gi tr v l i qu hng t nh c nh y.

492

Con ng T nh

Cu i cng l ch ng o; ch ng vo con ng T nh . Con ng n y thot ly sanh t lun h i v ra kh i bao nhiu s rng bu c oan tri c a th gian y au kh n y. Nhn Ti u s c a Ngi Php Nhin v Ngi Thn Loan cho ta th y c s b n ch v kh cng c a nh ng ng i khai Tng l p gio ngay t lc ban u. Do v y chng ta c n trn qu nh ng g c th h th cng phu th c hi n vi c n y. y m i l i u ng ni.

Ty T ng
Ngi Lin Hoa Sanh (Th k th b y) T S khai sng phi H ng M o (M ) Ty T ng

T nh Tng c m t t i Ty T ng vo th k th 9, th 10

i S Kyabje Dodrupchen Rimpoche (Th k th 20)

i S Kyala Khenpo Rimpoche (Th k th 20)

Vng sanh C c L c Qu c

T T ng T nh Tng

493

o Ph t c truy n n Ty T ng tr c ti p t n v khng qua ng Trung Hoa. Ngi Lin Hoa Sanh ng m t vai tr quan tr ng trong phi C M t v cc truy n th ng Du Gi B M t, trong k c T nh Tng. Th t ra th T nh Tng c a Ty T ng cng khng khc T nh Tng Trung Hoa, Nh t B n hay Vi t Nam bao nhiu. V t t c cc v T T nh u l y 3 kinh T nh lm chnh. Tuy nhin T nh n m i qu c c thay i t nhi u kh h p v i tnh tr ng vn ha, phong t c t i x ; cho nn cc v T S ph i ty theo hon c nh v phng ti n mang o vo i. Ph n bn trn chng ti gi i thi u tng i kh r rng v Ph t Gio Ty T ng r i. n ph n n y chng ti ch xin tm l c l i cch hnh tr php mn T nh c a Ty T ng, nh m h ng d n cho tn c m t ci nhn th c ti n hn khi th c hnh php mn n y. Theo Ngi Doprupchen, Th y c a i S Tulku Thondrup th ng i tu theo php mn T nh Ty T ng c n qun tri t 4 phng php d i y: Th nh t l Ni m Ph t v qun t ng c nh gi i C c L c. a ph n nh ng ng i ni m Ph t ch ngh v cu Ph t hi u t o s nh t tm; nhng theo v i S n y v Ph t Gio Ty T ng th km thm v n qun t ng c nh gi i Ty Phng C c L c gi ng nh trong kinh A Di m t , nh m gip cho hnh gi gi tm c an nh hn. Th hai l tch t nh ng ph c c. Chnh nh vi c lm ph c b th cng d ng n y m ng s g p c nhi u th ng duyn trong lc s ng cng nh khi i u thai, d u cho l ch Tng hay Ph t T .

494

Con ng T nh

Ph n th ba l pht tri n tm B . Ph i pht nguy n m t ci g cho th t l dng mnh, kin c d u cho ph i tr i qua th i gian di lu i n a; nhng theo i S Doprupchen th cho r ng: i u ki n th ba n y c cng t t; n u khng c cng khng sao. Ph n th t l h i h ng v pht nguy n. y l m t cng vi c c n thi t c a hnh gi tu theo php mn T nh , c t lm cho qu n sanh u c l i l c. Tm l i Ph t Gio T nh Ty T ng v n l y Ngi Long Th v Ngi Th Thn lm nh t v nh T c a Tng phi mnh. Cn Ngi Lin Hoa Sanh l T S th nh t c a t t c m i Tng phi c a Ty T ng v phi C M t n y. Cho n th k th 15 Ngi Tng Khch Ba m i thnh l p phi m vng.

T T ng T nh Tng

495

Vi t Nam
Ngi m Ho ng
( ? - 455)

C Ha Th ng Thch Thi n Tm (1925 - 1992)

Ni m Ph t Th p Y u 1. Ni m Ph t ph i v gi i thot sinh t 2. Ni m Ph t ph i pht lng B 3. Ni m Ph t ph i d t tr lng nghi 4. Ni m Ph t ph i quy t nh nguy n 5. Ni m Ph t ph i hnh tr cho thi t th t vng sanh 6. Ni m Ph t ph i o n tuy t phi n no 7. Ni m Ph t ph i kh c k c u ch ng nghi m 8. Ni m Ph t ph i b n lu khng gin o n 9. Ni m Ph t ph i an nh n cc ch ng duyn. 10. Ni m Ph t ph i d b lc lm chung.

Ha Th ng Thch Tr T nh (1917 )
Ba Kinh T nh 1. Tn 2. H nh 3. Nguy n

Vng sanh C c L c Qu c

496

Con ng T nh

Qu hng Vi t Nam chng ta v n lu i b ng i phng B c h ; cho nn v vn ha c a Ph t Gio a ph n chng ta cng r p khun theo Trung Hoa. D nhin ci g t t p chng ta theo tu h c, khng c g ph i lu n bn; nhng c l thu c qu nhi u, lm cho chng ta m t i tinh th n t ch . Do v y, n u ngay t by gi , ch c cng khng tr l m l tinh th n n y chng ta nn c l p v thi t l p cc v T S cng c l p cho Tng phi c a mnh c l hay hn nhi u. T nh Tng Vi t Nam chng ta cng nh n Ngi Long Th v Ngi Th Thn l Nh t v Nh T . Ngi m Ho ng sang Vi t Nam vo nm 420 lm Tam T . i v i T nh Tng Vi t Nam th Ngi l S T . Tuy Ngi l ng i n t Trung Hoa; nhng Ngi Giao Chu 35 nm, t nm 420 n nm 455 v vin t ch t i qu hng chng ta. Do v y chng ta ch c ch n r ng Ngi ph i h i nh p vo vn ha Ph t Gio c a qu hng n y. Ngay nh Ngi Minh H i Php B o, T S c a dng phi Lm T Chc Thnh t i H i An Qu ng Nam. Tuy Ngi cng l ng i Trung Qu c, nhng Ngi n Vi t Nam vo cu i th k th 16 lc trn 20 tu i v Ngi t i H i An cho n khi vin t ch t i cha Chc Thnh. i v i qu hng Ngi, Ngi thu c dng Lm T i th 34. Nhng i v i Thi n Lm T Chc Thnh, Ngi l S T v y. T th k th 5 n th k th 20; m t kho ng th i gian g n 1.500 nm nh th cha tm ra c tng tch c a T nh Tng Vi t Nam. Hy v ng r ng nh ng nh S h c Ph t Gio sau n y s lm sng t cho v n n y.

T T ng T nh Tng

497

Phng php tu hnh c a Ngi m Ho ng v n d a theo 3 kinh T nh lm chnh quy t nh vng sanh. Tuy lc sinh th i Ngi khng khai tng, l p gio v c l tr c v sau Ngi v n c nh ng v tu theo php mn T nh t i t Giao Chu th i b y gi ; nhng cc Ngi khng l i d u v t nh vi c sng tc, ch trng nh cc T S Trung Hoa hay Nh t B n. Do v y chng ta i sau kh h th ng ha vi c n y m t cch d dng c. n u th k th 20, b c qua th k th 21 n y, t i Vi t Nam chng ta c 2 v i S ch trng T nh r t r nt. l c Ha Th ng Thch Thi n Tm v Ha Th ng Thch Tr T nh. Tuy Ha Th ng Thch Thi n Tm sinh sau (1925) Ha Th ng Thch Tr T nh (1917); nhng v Ha Th ng Thch Tr T nh v n cn t i th ; cho nn chng ti s p x p c Ha Th ng Thch Thi n Tm trn m t b c, v l ng i ra i tr c. Ha Th ng Thch Thi n Tm sng tc, d ch thu t kinh sch a ph n cng d a theo t t ng c a cc v i S Trung Qu c. Tuy nhin sch v v T nh Tng u nh Ngi d ch ra ti ng Vi t hon ton; cho nn nh ng ng i tu T nh Vi t Nam c r t nhi u ti li u tham kh o, nghin c u v tu h c, trong c quy n Ni m Ph t Th p y u. C ngha l 10 i u c n y u ni m Ph t c vng sanh. u tin l Ni m Ph t ph i v gi i thot sanh t . Chng ta sinh ra trong th gi i Ta B n y, v n l ch n ng tr c c th . Do v y, d u cho s ng y c y bao nhiu i chng n a v n l ni phi n l y c a m t ki p nhn sinh. Cho nn ng i ni m Ph t ph i mong c u

498

Con ng T nh

thot kh i s s ng ch t sanh v m t th gi i khng cn lun h i sanh t n a. K ti p l ni m Ph t ph i pht lng B . Lng B l lng thnh, c u qu v gi i thot. Qu y ph i ngoi s tranh ch p th phi, nhn ng v ph i l p nguy n cao th ng v ng vng m i c th t n c nh gi i gi i thot c. Th ba l ni m Ph t ph i d t tr lng nghi. Khi chng ta t ng nh n c Ph t A Di v i ho quang v l ng, v i th m ng v cng, khng c g ng nghi ng n a. V y chnh l hnh nh m c Ph t Thch Ca Mu Ni gi i thi u. Th t l ni m Ph t ph i quy t nh nguy n. M i ng i ph i t chm sc i s ng tm linh c a mnh. Cn ch Ph t ch T ch l nh ng ng i a ng d n l i, ch v cho chng sanh b c hnh thi n; nhng pht nguy n sanh v u l do t chng ta ch khng ph i ni cc Ngi. Th nm l ni m Ph t ph i hnh tr cho thi t th t vng sanh. Vng sanh l m c ch chnh c a m i hnh gi tu php mn T nh . Chng ta ph i tha thi t khi ni m danh hi u c a Ngi trong m i ng thi c a cu c s ng nh: i, ng, n m, ng i v.v Th su l ni m Ph t ph i o n tuy t phi n no. Phi n no v n l nh ng ch ng duyn trong cu c s ng; nhng phi n no cng l B . V n u khng c phi n no th B khng c i t ng ti n tu. Khi phi n no o n di t th B s hi n hi n ni n i tm c a m i hnh gi .

T T ng T nh Tng

499

Th b y l ni m Ph t ph i kh c k c u ch ng nghi m. Khng ph i ch ni m sung cu Ph t hi u Nam M A Di Ph t, m ph i ni m v thot ly sanh t v ni m Ph t s th y c nh ng hi n t ng nh nhng thanh thot, khng th y i m d khi ng ngh , m lc no hnh nh ch Ph t v ch B Tt v n hi n ti n. i u k ti p l ni m Ph t ph i b n lu khng gin o n. i u n y c ngha l m i ngy, m i thng, m i nm chng ta ph i chia ra th i kha r rng, khng c l i m i, tr khi b nh ho n. Cn lc no cng nh lc no cng ph i tm tm ni m ni m lo cho vi c gi i thot sanh t v y. Th chn l ph i an nh n nh ng ch ng duyn. Khi khng tu th ma ch ng khng qu y ph mnh. V mnh l b n c a chng. V d nh ma bu n ng , ma phng d t, ma tham, ma sn, ma si, ma ng m n, ma t ki n v.v Nhng khi chng ta tu, chng ta quy t tm h th cng phu; c ngha l chng ta b c ra kh i hng ng c a chng v b ly nhi m nhi u nm thng r i. Do v y chng ta ph i an nh n tr c nh ng th thch. Lc y ch c cu Ph t hi u Nam M A Di Ph t l c n ch thnh tha thi t m thi. i u th 10 cng l i u cu i cng r t c n thi t v quan y u cho ng i tu theo php mn T nh l d b lc lm chung. y l m t ti c m k i v i nh ng ng i hay s ch t; nhng i v i nh ng ng i Ph t T hi u o th ch t ch l m t vi c bnh th ng thi. Ai sinh ra trong i n y m khng b ch t. Ch khi no chng ta khng sinh th chng ta m i khng ch t; nhng s ch t i v i o Ph t khng ph i l h t. Ch t l b t u l i m t ki p s khc. Ki p s y t t p hay x u xa u lin

500

Con ng T nh

h v i qu kh v hi n t i. Do v y nn c n ni m danh hi u c a c Ph t A Di c u sanh Ty Phng sau khi th n th c la xa th xc th gi i Ta B n y. C Ha Th ng Thch Thi n Tm h ng d n m t cch r rng cho nh ng v mu n tu theo php mn T nh . Do v y, y l m t tc ph m quan tr ng hnh tr khi mu n th c hnh php mn n y. Ha Th ng Thch Tr T nh l m t b c danh tng Vi t Nam vo th k th 20 b c sang th k th 21 n y. Nay Ngi 95 tu i (1917-2011) nhng v n cn minh m n. Ngi l m t i d ch gi chuyn v kinh i Th a; d ch t ch Hn sang ti ng Vi t nh ng b kinh l n nh: Bt Nh, Hoa Nghim, Php Hoa, Ni t Bn, i B o Tch v.v Ch c bi t v kinh, cn lu t v lu n, Ngi t d ch. C l v kinh nhi u ng i c t ng; nn Ngi ch tm v ph n n y. Ngi cng l m t hnh gi tu theo php mn T nh . Ch trng l p nn C c L c Lin H u t nm 1955. y l m t t ch c chuyn tm ni m Ph t c u vng sanh do Ngi sng l p v ch tr. T n nay trn n a th k r i, php mn n y ngy cng lan t a kh p 3 mi n t n c Vi t Nam. Khi ti vo Cha (1964) ti nghe ba vi c cn b n n y (tnh, h nh, nguy n) r i v ngay c nh ti nghe c nhi u v Php S gi ng ngha ch Nam M A Di Ph t c 3 ngha l: V L ng Quang, V L ng Th v V L ng Cng c. Nhng nay tra c u k th ch c 2 ngha l: V L ng Quang (Amitabha), V L ng Th (Amitayus); ch tuy t nhin khng c ch V L ng Cng c trong ngha c a ch A Di . Tuy v Ph t n y

T T ng T nh Tng

501

cng nh nhi u v Ph t khc u c nh ng cng c khng th suy l ng c. Ti mu n nh n m nh nh v y i sau khng l m t ng; n u khng, c ti p t c nh ngha nh v y th khng ng v i ngha nguyn th y c a n. nguy php ngay minh V t t N u Vi t Nam chng ta c v i S no l p ra tn, n, h nh nh Ngi n Quang t i Trung Qu c l 3 tu d a theo 3 kinh T nh th i u qu qu r i, c Ha Th ng Thch Tr T nh. N u Ngi pht ra 3 t n y, ch ng t Ngi cng l m t v T T nh t Nam c truy n th a v khai tng l p gio qua ng y.

Tn t c l lng tin. Chng ta tin c m t th gi i nh v y. Ni y c c Ph t A Di v ch v Thnh chng ang sanh. Chng ta tin ni ci C c L c kia c v l ng chng sanh ang gi ng nh trong kinh Qun V L ng Th , kinh V L ng Th v kinh A Di di n t . ng th i chng ta tin r ng: Ni m Ph t min m t th ch c ch n c vng sanh. Nguy n y l pht nguy n m t cch tinh t n, dng mnh khng th i tm li b c. Bi t ch c r ng: Sau khi lm chung s c thc sanh v th gi i Ty Phng C c L c c a c Ph t A Di . V v y ng i pht tm ph i tin th t su, nguy n th t thi t v hnh tr th t min m t, th vi c vng sanh khng ph i l i u kh th c hi n.
y chnh l vi c h th cng phu v i cu Ph t hi u Nam M A Di Ph t. Do chnh b n nguy n c a c a c Ph t A Di pht ra 48 l i nguy n khi Ngi cn l m t Php T ng T Kheo v sau khi ci C c L c thnh t u th Ngi l gio ch t i ci y. Ni m

H nh

502

Con ng T nh

Ph t min m t c vng sanh l ni m Ph t tha l c ch khng ph i l ni m Ph t t l c. V t l c ni m Ph t ch c th gic ng cho chnh mnh ci n y, cn ni Ty Phng C c L c ph i do tha l c c a c A Di m i c th thnh t u c.

T T ng T nh Tng

503

Rt t a nh ng kinh nghi m v qun tri t t t ng T nh i v i Ph t T Vi t Nam

Ni m Ph t c vng sanh th c khng bi t bao nhiu l cu chuy n c k . T Trung Qu c n Ty T ng, t Nh t B n n Vi t Nam, t Trung Qu c ra h i ngo i ngy nay. Cc gng Ni m Ph t vng sanh lu x l i l nh ng thnh qu c a nh ng ng i tu theo php mn n y. C nhi u ng i ni r ng: Ngy xa c Ph t tu thi n ch ng o; ch Ngi c ni m Ph t thnh Ph t u ? i u y khng sai; nhng ngoi Thi n khng c T nh v ngoi T nh khng c Thi n. B i v th i c Ph t cn t i th , cn c v nghi p l c c a chng sanh cn d h ng th ng tu Thi n. Ngy nay, nh t l trong th i k m t php n y, theo nh ch v T S v n th ng hay c p n, th vi c tu Thi n khng ph i n gi n thnh t u qu v Ph t trong i n y. S n y tng i t, ch dnh cho nh ng b c Th ng Cn Th ng Tr. Cn Php mn T nh cng chnh do c Ph t l ch s Thch Ca Mu Ni ni ra v dnh cho i a s qu n chng, ch khng nh t thi t ch dnh ring cho m t h ng ng i no. y l c nh gi i gi i thot c xen t p v i h ng ng i; nhng v lng bi m n c a c Ph t A Di m Ngi pht ra 48 l i nguy n trang nghim qu c c a Ngi.

504

Con ng T nh

Ngay c b n thn ti, khi m i n x c (1977) cng v phng ti n dng Thi n To ng (Thi n M c Chi u) ng d ng cho mnh v h ng d n nh ng ng i c tu h c. Sau n y ti h ng d n h vo T nh m t cch d dng; nhng ng i Ty Phng n u mu n tu T nh , ch c c n ph i m t th i gian lu di hn n a, h m i c th qun tri t h t php mn n y. Ring i v i ng i Vi t Nam t i c, ti l ng i u tin n khai sn, truy n b o Ph t t i y; ng i m xu t thn t Lm T c a qu hng x Qu ng Nam, h c Nh t Lin Tng Nh t, ng d ng Thi n To ng t i c v tu theo php mn Ni m Ph t. Do v y long v c a ti ngy sau khi ti ra i ch c nn vi t nh th n y: Hn Vi t
Vi t Nam Lm T Tng Vin t ch : c Qu c Khai Sn Lai Th K S u Ra i Ngy :

Vi t Ng
Tng Lm T Vi t Nam Phng Tr ng Khai Sn n y Ngy Hai

T T ng T nh Tng
Nin : Nguy t : : Nh t o Th : : Tu Phng Nin Tr ng Vin Gic T T Th p Nh t Th Th ng Nh H i n t Gi i Minh Hi u Tr Tm Ha Th ng Lin Ta Nh t C u T C u L c Nguy t Nh Th p Bt Nh t Thng : Nm : : S ng o : : Nm Cha Vin Gic N c c i Th B n M t Php Danh Nh i n t Gi i Minh Hi u Tr Tm Ha Th ng Ta Sen

505
Tm Thng Su Nm M t Chn B n Mi Chn

506

Con ng T nh

Sau khi tm hi u ng n ngnh c a T nh Tng t n truy n sang Trung Qu c r i i Hn, Nh t B n, ti th y cc n c n y c s truy n th a r t r r t v cc v T S vang bng m t th i, xy d ng nn o nghi p. Cn ring Vi t Nam chng ta, qu hng nhi u b t h nh; nhng khng ph i l thi u s truy n th a. Ti ch mong nh ng th h sau n y ti p n i con ng lm r ng danh T c. Cn v i ti trong hi n t i (2011), tu i i 63, tu i o 48, h L p 41. Do v y m nh ng i u g kh khn hn xin trao l i cho tng lai c a tu i tr v ring ph n mnh, ti ch xin n c nh ng i u c n y u nh: Vi c ni m Ph t c u vng sanh nn d a vo ba kinh T nh lm chnh. T chng ta l y 3 b kinh n y lm cn b n pht tri n vi c vng sanh. Theo ti c 3 i u ki n c n y u nh sau: Th nh t: Ni m Ph t ch c ch n c vng sanh v ci gi i C c L c. V l qua b n nguy n c a c Ph t A Di cng nh tha l c c a Ngi, cn c theo l i nguy n th 18, t t c chng sanh u sanh v th gi i n y. (Theo kinh V L ng Th ). Th hai: Ni m Ph t ch c ch n c vng sanh v ci C c L c. V l qua kinh Qun V L ng Th , c Ph t ch by cho b Hong H u Vi Hy qun t ng cng nh nh t T S T nh Vi t Nam Ngi m Ho ng th c hi n; nn vi c ni m Ph t v qun t ng c nh gi i v hnh nh ch Ph t r t c n thi t cho vi c vng sanh. (Theo kinh Qun V L ng Th ). Th ba: Ni m Ph t ch c ch c c vng sanh v ci gi i C c L c. V l th gi i n y do c Ph t

T T ng T nh Tng

507

A Di bi n ha v thnh t u. T chim chc, ao h , c nh tr v.v... Th gi i bi n ha y lm cho ch Ph t trong 10 phng ph i ng i khen. Do v y khi ni m Ph t nn ngh t ng r ng: Ci n y l ci ha sanh. (Theo kinh A Di ). Theo ti, ng i i sau ch c n ni m Ph t v vi c c sanh v ci gi i C c L c l do c Ph t A Di ti p d n, khng c g lo l ng c . V ni m Ph t ch c ch n c vng sanh v s thnh Ph t. i u n y d a theo 3 kinh cn b n trn c a T nh Tng v theo ph n qun v H Ph m H Sanh trong kinh Qun V L ng Th cng nh ph m Ph m H nh trong kinh i Bt Ni t Bn. y l ch ng c : D u cho k y c b ph m t i ng ngh ch hay nh t xi n , cu i i n u pht tm ni m Ph t v n c sanh v th gi i Ty Phng C c L c nh th ng. Nhng i u ki n quan tr ng l chng sanh y ph i bi t tm qu (x u h ) v nh ng nghi p c mnh gy t o ra trong bao i tr c v ph i nh c thi n h u tri th c g n gi trong lc lm chung, khuyn ta ni m Ph t. N u thi u 1 trong 2 i u ki n n y th thai cung bin a c a ci C c L c th gi i kia cng kh sanh vo, d u cho c Ph t A Di v ch v Thnh chng Quan Th m B Tt v i Th Ch B Tt v n c ch i ta ni ci V Sanh y. Th i gian sau 100 nm, 500 nm hay 1.000 nm c tri qua i n a, y chnh l t t ng c a ti (Thch Nh i n) v T nh , m ti mu n rt t a nh ng kinh nghi m nghin c u v mong r ng qu Ph t T Vi t Nam trong cng nh ngoi n c nn qun tri t i u n y th c hnh th qu l cng c khng nh .

508

Con ng T nh Sau y l phng php hnh tr. A- Cho t ng c nhn :

N u t mnh ni m Ph t th khng ph i l v n kh. V mnh lm ch vi c n y. Vi c ni m Ph t n y c th th c hi n ni nh ring, tr c bn th Ph t hay khi n m (n u b nh ho n). Trn tay c m xu chu i, mi ng lun lun ni m thnh ti ng hay ni m th m 6 ch H ng Danh Nam M A Di Ph t; nhng ph i ch v 3 i u ki n nn trn; n u ni m ch ni m th vi c ni m Ph t cng ch l i; nhng khng su s c v khng th vng sanh v ph m v cao hn ni th gi i Ty Phng C c L c. Cng c th ni m m s (ni m Ph t cng c ) bi t r ng m i ngy mnh ni m c bao nhiu v t ng k t h ng thng, h ng nm c ch Tng Ni ch ng minh c l i l c. B- Cho t p th : Vi c n y c nhi u cch. V d nh o Trng Tu Bt Quan Trai, o Trng Ni m Ph t, ni m khi c ng i m t, tu n th t, kha tu h c nhi u ng i v.v... Vi c n y c n trang nghim v u n t ng trong ng tc m t c a i, ng, n m, ng i. Ng i Nh t, ng i Hoa th hi n vi c n y r t ng b . Ring Ph t T Vi t Nam trong n c ch m i th y c o Trng cha Ho ng Php t i Hc Mn l c quy c nh t. Trong khi ngo i qu c ngy nay cha th y ni no c c quy c nh v y. V d o Trng Tu Bt Quan Trai: Trong kinh Qun V L ng Th , c Ph t d y r ng: N u ci Ta B

T T ng T nh Tng

509

n y c ng i no tu t p thanh t nh trong m t ngy m t m th cng c y b ng m t nm th gi i Ty Phng C c L c. N u k no tu c nhi u ngy nhi u m thanh t nh, th th gi i C c L c b ng nhi u nm nh v y. Php tu n y c Ph t h ng d n cho Vua T n B Sa La, thn ph c a Vua A X Th , lc b con mnh giam vo t. Nh vua ch thn th c hi n vi c n y trong nhi u nm thng. Cho nn khi vua ch t, c sanh Thin. V sao tu Bt Quan Trai gi i th gi i Ta B m c thnh t u nh v y ? V l ci n y l ci c, ci khng thanh t nh... m ng i no c tm thanh t nh gi gn 8 gi i php y trong m t ngy m t m, th k t qu l i c nh v y. Thng th ng Bt Quan Trai ng i ta cng c th t th nh; nhng ngy nay th th ng hay t ch c t i Cha hay nh ng ni cng c ng vo cu i tu n hay 14, r m; ho c 30, m ng m t, m i ng i c th d t h p v sm h i, t ng kinh, ni m Ph t, l bi... trong nh ng ngy chay t nh y. i u chng ti mu n c p y l lm sao cho thnh n p, m i l i u ng qu. Qu o H u, Ph t T nn c nh ng chi c o trng mu lam thanh l ch. y thu c v l ph c, m ch ring Ph t T Vi t Nam m i c; cn Ph t T cc n c khc trn th gi i khng n m c ng u nh chng ta. Tuy nhin v n hng ng khng ngay ng n v vi c l bi, kinh hnh ni m Ph t lc i cng nh lc l y xu ng, lc ng ln cha u. M c d u c ti ng khnh, ti ng chung d n l i km; nhng ng i gi k tr l y ln xu ng cha ng u. Do v y t ngoi nhn vo th y l m ch m kh coi. Ngay c ti ng t ng kinh v ni m Ph t cng v y, ph i

510

Con ng T nh

nn ng gi ng; cao th p u ha th m i trang nghim. Khi chng ta i xem m t bu i ha t u hay m t i u ma, chng ta s nh n ra c i u y. Chng ta cho l i u ma hay, v nh ng ng i ma u v chng ta nghe ha t u c m th y thch th, v m i m i u, ti t t u, u ha nhau, n kh p v i nhau. y ni m Ph t cng v y. C th c nhi u cch ni m khc nhau; nhng v n quan tr ng l ha. i m n y Ph t T Vi t Nam chng ta trong cng nh ngoi n c c n lu . o Trng Ni m Ph t th s l ng ng i tham gia ch c ch n ng o v v y ch c m t vi c duy nh t l ni m Ph t. C th ko di trong su t m t ngy, hai, ba cho n b y ngy nh v y. u Chu m i nm Gio H i Ph t Gio Vi t Nam Th ng Nh t t i y t ch c nh ng kha tu h c Ph t Php trong 10 ngy cho trn d i 1.000 ng i m i n c khc nhau. Nm nay 2011 t ch c t i o c 1.024 ng i tham d trong k th 23 n y v k th 24 s t ch c t i Anh Qu c (Birmingham) t ngy 26 thng 7 n ngy 5 thng 8 nm 2012. C m i k nh v y u dnh ra m t ngy ni m Ph t min m t t sng cho n chi u t i. M i l n ni m ch ng 2 ti ng ng h v chia ra lm 4 nhm khc nhau. Vi c ni m Ph t c th th c hi n cc vi c nh : - T ng kinh T nh - Kinh hnh nhi u Ph t - L bi 48 l i nguy n c a c Ph t A Di . Trong khi t i Vi t Nam, o Trng tu ni m Ph t cha Ho ng Php m i l n nh th quy t c 5,7 ngn ng i. y l m t o trng tng i c quy c , c t

T T ng T nh Tng

511

ch c. T vi c n u ng, ng , ngh cho n vi c t ng kinh, bi sm v.v... Nh ng o Trng Ni m Ph t nh v y ch y u vi c tu hnh ni m Ph t l chnh. Cn nghe php cng nh t a m th khng c n nhi u. V l nh ng kha h c khc nghe r i. Cn o Trng Ni m Ph t nn chuyn tu nhi u hn. T i cha Vin Gic Hannover cng nh cc Cha khc t i x c v u Chu m i nm u cn c vo cc ngy l vo cu i nm, hay h ho c l va cng t ch c nh ng tu n l Ph t th t nh v y. M i l n quy t c c m y trm ng i; nhng v n u nhau m i phng di n v n cha th c hi n c. Ti khng bi t t i sao? u l l do chnh ? By gi m i ng i Ph t T trong cng nh ngoi n c u ham tu; nh t l mn ni m Ph t. V l y l php hnh. N u th c hnh php ni m Ph t m t cch min m t th m thanh y, hnh nh trang nghim c ngn ng i y ch Thin s ngo nh tai l i nghe. Ch v B Tt s n n c i hoan h v c A Di xa xa phng quang n v Ngi s b o r ng: M t hoa sen ni ci Ty Phng C c L c ang ch i con !. Ni m Ph t m ch Thin, ch v B Tt Thnh Chng, ch Ph t trong 10 phng th gi i cn ph i quan hoi n th hu ng chi l loi ng i. D u cho v y c tu Thi n hay tu M t i n a m nghe ti ng ni m Ph t c a c 1.000 ng i u n, tr m b ng v khi nhn th y hng l i th ng t p ho c lc qu nh l th y nh p nhng th tim c a Thi n S s p nh p khc; m t Thi n S s nhn khc v nh ng ng i ang quy t tm tu h c c u gi i thot n y.

512

Con ng T nh

Vi c h ni m khi c ng i s p lm chung l v n quan tr ng. Ph n n y i v i Ph t T Vi t Nam t i ngo i qu c t c c h i th c hi n min m t, v ng i m t xa ni mnh c ng ; nhng Vi t Nam th c th d dng hn. Cc v i S n h ni m cho ng i s p lm chung nn gi ng v v th ng, v ng, kh , khng v.v... V lc c n t nghi p n ng i y ang trong tr ng thi lm sng r t c n nh ng l i khuyn n y v lc y h nghe d hi u cng nh ch p nh n nh ng g v o S khuyn d y d dng hn. D u sao i n a th ng i s p m t cng ph i h c bung x ngay lc n y. Ring ph n nh ng ng i Ph t T n h ni m ch nn ng hai bn gi ng ng i s p m t ni m Ph t v khng nn ng pha d i chn gi ng. V pha d i c th l ni tm th c c a ng i y xu t ra i u thai ho c vng sanh. Ch ring v o S nn ng bn trn u c a ng i s p m t gi ng php ho c h ni m khi i Chng ni m Ph t. Ring ph n nghi l ma chay c a Vi t Nam trong n c v n cn r m r; nhng ngo i qu c ngy nay a ph n c n gi n ha theo nh ng t c l v hon c nh a l ni c ng i Vi t Nam c ng ; nhng i u thi t y u l nh ng l nghi cn b n truy n th ng khng lm cho n m t i, m c g ng gi l i c ph n cn b n no th hay ph n y. Hn 3 tri u ng i Vi t Nam ang c m t trn th gi i ngy nay ang sinh s ng th cng s c hn 3 tri u ci ch t nh th . l cha k n vi c sinh si n y n trong 10, 20 hay 30 nm n a trn qu a c u n y. N u l Ph t T , chng ta lo chu n b tr c cho s ra i c a mnh, th tang l v nh ng ngy tu n th t c a thn nhn chng ta s tng i t b ng .

T T ng T nh Tng

513

B ng ng c l i, ch ng c m t s lo toan no c , khi vi c quan tr ng c a i ng i n, lc y ch ng bi t xoay x lm sao cho h p tnh h p l y. l m t trong nh ng v n quan tr ng c a cu c i. Khi n thm nh m t ng i Nh t, m t ng i i Hn ho c gi n nh ng ngi Cha ho c nh ng ni trang nghim c th t c a h , chng ta th y c m m n. V l khng ai b o ai, tr c khi b c vo nh hay vo cha t t c giy dp u t ng c i ra v h t ng s p thnh hng ngay ng n chi c giy hay i dp quay m t ra pha ngoi khi l xong, ci xu ng x chn vo giy dp c thu n chi u. M t ng i cng v y, 10 ng i cng v y, 100 ng i cng th hay d u cho 1.000 ng i cng v y thi. y l m t nt p truy n th ng. V l ng i l n, ng i gi, con tr ai ai cng tun th theo quy lu t t nhin n y, trong khi ng i Vi t Nam chng ta v n tn tr ng ngi Tam B o, v n l bi nguy n c u; nhng n u ai c lu tm v nh ng i giy i dp pha tr c hng ba c a Cha hay tr c c a nh t nhn... th chng ta th y cha hon ton l m, v n cn thi u tr t t v trch nhi m t thn c a m i ng i. Nh bn trn chng ti c l n c p n ng i Nh t h xy d ng t n c h b ng ch 3 i u tm huy t m thi. l: - ng gi - S ch s - Tin t ng v i nhau

514

Con ng T nh

y l nh ng bi h c cn b n c a m t i c ng qu c Chu m 130 tri u ng i y c hn 2 ph n 3 hay ni ng hn l g n nh 100% u th c hi n c. Cho nn n c c a h m i giu, dn c a h m i m nh nh v y. Cn dn t c ta ngy nay c m t kh p ni trn qu a c u n y, so snh v phng di n c nhn gi a ng i n y v ng i khc, chng ta ch ng thua ai c ; nhng so snh m t t p th , k c t p th c a Tn Gio th chng ta c n ph i h c h i nh ng dn t c ng Phng v Ty Phng g p nhi u l n hn th n a th chng ta m i ng hnh di n l ng i c th c cao trong th gi i tm linh cng nh th gi i h u hnh n y. Kh i i t nh ng ni m n gi n lc ban u l lm sao t o c m t h th ng, nh t l h t t ng c a T nh Tng Vi t Nam. Cho nn sau bao nhiu nm suy ngh, tm c cc sch v ng Ty, cng nh th hi n cu c i c a mnh nh l m t hnh gi nhi t thnh v i T nh Tng, tin t ng tuy t i vo php mn ni m Ph t c a ch T khai tng l p gio t ngn xa v ngay t ngn sau, nh ng ng i tu theo php mn n y c g ng gi gn nh ng nghi p lnh, t b i nh ng ph c c, th hi n lng t bi, l i tha i v i mun loi, nh m h ng i mnh tng lai c th sanh vo th gi i cao c hn by gi ; ni khng c lun h i sanh t chi ph i v ni y khng ph i b lng tham v k c a con ng i khuynh lot, m ch ton l nh sng chn l, nh ng l i php ng t ngo m d u, nh m a nhn sinh i vo c nh gi i r t ro gi i thot sanh t lun h i, th m i l i u c nguy n c a chnh ti, ch T v cc v B Tt trong i n y. Nh v y m chng ta m i c c h i c d ph n trong y.

T T ng T nh Tng

515

Xin t ng ng i m t a sen gic ng gi i thot th gi i Ty Phng C c L c v xin cng ng i pht tm ni m l n cu Ph t hi u Nam M A Di Ph t t t c chng ta v chng sanh u s m thnh Ph t o. Xin ch p hai tay ngang ng c, thnh knh h ng v c nh gi i phng Ty; ni c c Ph t A Di ang gio ha chng sanh v nh v B Tt Quan Th m, i Th Ch nh l v tr ni m danh hi u c a cc Ngi h i h ng nh ng ph c bu n u c c cho nh ng ai c c duyn c c tc ph m n y v h i h ng cho h s m la xa c tr c ni c nh gi i Ta B c sanh v Ty Phng C c L c sau khi thnh t u nh ng cng h nh t i th gian n y. H i h ng Cng c sng tc r t nhi m m u V bin th ng ph c u h i h ng Kh p nguy n chng sanh trong php gi i u c vng sanh v C c L c. Thch Nh i n Ni i a B o vng Blue Mountains, New South Wales c i L i ngy 2 thng 12 nm 2011, nhn l n nh p th t, t nh tu l n th 9 t i y.

T T ng T nh Tng

517

Cng M t Tc Gi
1 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 17 Truy n c Vi t Nam 1 & 2 * Gi t ma u h * Ng ngng * L ch s Ph t Gio Vi t Nam H i Ngo i tr c v sau nm 1975 * Cu c i ng i Tng s * L nh c Ph t Gio * Tnh i ngha o * Tm hi u gio l Ph t Gio * i s ng tinh th n c a Ph t T Vi t Nam t i ngo i qu c ng khng bin gi i * Hnh nh 10 nm sinh ho t Ph t Gio Vi t Nam t i Ty c Lng t c Ph t * Nghin c u Gio on Ph t Gio th i nguyn th y I, II *, III * T ng thu t v i h i Tng gi Ph t Gio th gi i k 5 kha I t i Hannover, c Qu c Gi a ch n cung vng * Cha Vin Gic Cha Vin Gic V n m t ng i tu * Cha Quan m (Canada)* Ph t Gio v con ng i * Kha gio l u Chu k 9 Theo d u chn xa * (Hnh hng Trung qu c I) S ng v ch t theo quan ni m c a Ph t Gio * H i ki n v i c t Lai L t Ma V ng c nhn l u (Hnh hng Trung Qu c II) C v Khng Kinh i Bi * (d ch t Hn vn ra Vi t vn) Ph t thuy t B Tt Hnh Phng Ti n C nh Gi i Th n Thng Bi n Ha Kinh* Nh t ng Vi t ng Vi t ng Vi t & c ng Vi t & c Vi t & c Vi t ng Vi t & c Vi t & c ng ng ng ng 1974, 1975 1979 1980 1982 1983 1984 1985 1985 1986 1987 1988 1989 90, 91, 92 1993 1994 1994 1995 1995 1996 1996 1997 1998 1998 1999 1999 2000 2001 2001

Vi t & c ng Vi t & c ng Vi t ng d ch t Nh t ng ra Vi t & c ng Vi t, Anh, c ng Vi t ng Vi t ng c ng Vi t ng Vi t ng Vi t & c ng Vi t & c ng Vi t ng Vi t & c ng Vi t & c ng Vi t ng Vi t & c ng Vi t & c ng d ch t Hn vn ra Vi t ng

18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

518
32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 Bhutan c g l ? Kinh i Phng Qu ng T ng Tr * C mt x c* Th ta so n bo Vin Gic trong 25 nm (1979 - 2003,2004) B n s kinh * Nh ng o n vn vi t trong 25 nm qua Pht B Tm kinh lu n * i ng Ty V c K Lm th no tr thnh m t ng i t t D i c i b i Th a T p B Tt H c Lu n B T Lng lu n * Ph t ni lu n A T m v vi c thnh l p th gi i Giai nhn v Ha Th ng Thi n Lm T Nh t B n Lu n v con ng gi i thot Lu n v b n chn l T nh tng Nh t B n To ng tng Nh t B n Ph t Gio v khoa h c Php ng Nh ng m u chuy n linh ng c a c a T ng Vng B Tt Nh t Lin tng Nh t B n Chn Ngn tng Nh t B n Ch t an l c, ti sanh hoan h

Cng M t Tc Gi
Vi t ng d ch t Hn vn ra Vi t ng Vi t & c ng Vi t ng d ch t Hn vn ra Vi t ng Vi t & c ng D ch t sang D ch t sang Vi Vi D ch t sang D ch t sang D ch t sang Hn vn Vi t ng Hn vn Vi t ng t ng t ng Hn vn Vi t ng Hn vn Vi t ng Hn vn Vi t ng 2001 2002 2002 2003 2003 2003 2004 2004 2004 2005 2005 2005 2006

45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56

57

Chuy n tnh c a Lin Hoa Ha Th ng

Vi t ng D ch t Nh t ng ra Vi t ng D ch t Hn vn sang Vi t ng D ch t Hn vn sang Vi t ng D ch t Nh t ng sang Vi t ng D ch t Nh t ng sang Vi t ng Vi t ng Vi t ng D ch t Nh t ng sang Vi t ng D ch t Nh t ng sang Vi t ng D ch t Nh t ng sang Vi t ng D ch t Anh ng sang Vi t Ng v i Thch Ngyn T ng Vi t Ng

2006 2006 2006 2007 2007 2008 2008 2008 2009 2009 2010 2011

2011

T T ng T nh Tng

519

- Xu t b n trong nm 2012 58 59 T t ng T nh Tng Nh ng b n kinh cn b n c a T nh Tng Nh t B n D i bng a cha Vin Gic Vi t ng D ch t c ng sang Vi t ng Vi t ng vi t chung v i Tr n Trung o 2012 2012

60

2012

Ch thch : (*) h t

Qu v mu n download nh ng bi gi ng php c a Ha Th ng Phng Tr ng Cha Vin Gic Hannover th xin vo trang : www.wiphatgiao.de ; www. quangduc.com ; www.viengiac.de; ho c www.lotuspro.net

T T ng T nh Tng

521

Danh sch qu o H u & Ph t T pht tm n t ng quy n

T T ng T nh Tng

(USA/Westminster): Thi n ng My T 100US. n danh 40US. n danh 100US. (Fremont): NP Fremont 500US. S C TN H nh Tr 300US. Justin 50US. Nguyn Thanh Di u Chu 20US. Qu ng Ng c (Sacramento) 40US. (San Jose): ng T 40US. Thi n H i 100US. Nhm Ph t T Ph Hi n 100US. (Texas): S Ch H nh Hoa 200US. G. h Phc t 60US. (Houston): B ch Lin 50US. Tr Thanh & Di u Hu 100US. Cc Cha Vi t Nam t i Houston 100US. Tm Minh L 20US. Thi n Tm & Thi n Gi i 50US. (Oklahoma): Di u Chu & Minh L 50US. Hi n Th o, Quang Ph, Christy Kleinke, Stefan Kleike 500US. Thanh B o 50US. G. Chn Hi n Th o, Quang Ph, Richard Tr n v Christy Kleinke & Stefan Kleinke 300US. Th y Thch Trc Thi B o 50US. Thanh Lu Pd Phng Qu 200US. G. Phng Th o, Nguy n Qu c Hng, Nguy n Th y Thanh H & Nguy n Th Thanh Hi n 50US. Hong Lu 50US. Di u Thanh 30US. G. Phng Hi n 100US. T Nguy n & Lng Vn Ng c 40US. Tm Nh 30US. Thi n B n & Ng c Lin Hoa 20US. Vin L c 20US. B u Hi n 20US. Chn Tr & ng L c 20US. Di u Lin 40US. Y n Ng c & Quang t 100US. Di u H nh 20US. H ng Lin 20US. Quang Ha 100US. T Nh n 5US. Di u N 100US. Linda 20US. G. Di u Hong Nguy n B Thu n 100US. M Hi u 100US. G. Phng Vin & G. Nguyn K 100US. Phng An 20US. Phng Xun 20US. Tr n Th Thanh Thu & Nguy n Tr n Lily 40US. Chn Hi n B o 10US. n danh 5US. Chnh An & Chnh T n 50US. Phng Ha 20US. Khnh Th 50US. Nguy n Dng Jack 50US. Vin Dung 20US. Phng Huy n 20US. G. Quang Nh t, Nh t H ng, Phng H ng & Phng Ng c 90US. Loan Hunh 40US. Phng Tr 20US. Ng y Bch Vn 50US. Phng Hng 50US. (Wichita): Qu ng o & Qu ng Ng 100US. Di u nh & Minh H 30US. (Las Vagas): n danh 100US. Tm Nguy n 200US. n danh 30US. Hi n Ng (Long Beach) 100US. Nguy n Xun Mai Tm Di u L c (Santa Ana) 100US. Dr. Ph m Hi u Trung (Tulsa) 50US. (Mineapolis): Di u Giu 50US. Di u Kim & Nguyn c 50US. HHHL Nguy n Kim c Pd. ng Vin 50US. Tm Cao Nguy n Th L u 30US. ng Mai Trng Th Kim Chi 50US. n danh 20US. n danh

522

Phng Danh n T ng

200US. Thi Minh Hu 50US. Tm Th 30US. Nguyn T 30US. Thi n Giu 100US. Bob Ness New 30US. Di u H ng B ch 100US. ng Hoa Lu Tho i Anh 350US HH cho Tr n Vn Long & cc con. Tr Vin & Di u Th y 50US. o Ng c 50US. Margaret 100US. ng L c 50US. (Chicago): Thi n Gi i T Kim Hng 100US. Minh Thnh & Di u Ph c 30US. Tm Hn Hu (Washington DC) 100US. (Philadelphia): Nguy n Thy Ph ng 50US. Chn Minh & Di u Phc 100US. Qu ng Ph c & Qu ng Thu n 50US. (Virginia): Chnh Tm Hi n & Chn Tm Ph c Tr n Vn Tri t 300US. Di u Php H Th Lan Phng 30US. Tm Ha 30US. Qu Ph t T cha Hoa Nghim 1.000US. T Ng c (New York) 300US. (Jacksonville): Minh Quang & Chu Ng c 1.000US. S Ch Thn Ph ng 100US. ng Ng c 30US. C B y Bagdon v gia nh 1.000US. Nguy n M Di u 100US. Nga Ki t 100US. Nguy n ng 50US. G. h Nguyn Hng 500US HHHL Nguy n Vn Kim Pd Thi n c. G. h Nguyn H u 500US HHHL Nguy n Vn Kim Pd Thi n c. Qu Ph t T n danh 40US. Chu Ng c Nguy n L c 1.000US. L Thanh Vnh 50US. L Bnh Ha 100US. L Th Qunh Hng 40US. Tr n Ng c a 50US. Jodimy Strong 100US. Nguy n Tu n & H ng 40US. Dng Th Em 50US. Bi H u Ngha 50US. Nguy n Quy n Th 30US. Tr n Kim Anh 50US. Quang H ng Ti ng 50US. Ph m M Y n 20US. Nguy n Qu c Qu 50US. Hunh L 50US. o Th Chn 20US. Nguy n Th Thi Bnh 50US. Nguy n Th Khm 50US. Ph m Vn ng 50US. L Th Nga 50US. L Nguy t Hng 20US. Vin Lin 20US. Ph m Th nh 50US. Thi n Hi n & Thi n V 500US. Dng Xun H ng 50US. Trng Ch & L Yn 50US. H ch 20US. Ng c Ph c 20US. Ng c Trang 20US. Ng c Th 20US. Ph Cc 20US. Bi Th Tnh 20US. Tr n Th Qunh Nhi 50US. (Orlando): Thch Gic Tm, T nh Th t Vin Khng 100US. Thnh Tu & Di u Ph ng 100US. Minh Knh & Di u B u (Gainesville) 50US HHHL Thn m u Di u Qu & Di u Php. C ng: 15.430 USD Canada: Thi n Tnh & Thi n Tr (Quch Thanh D n & Nguy n T Hu ) 100Can. Di u L i 100Can. Di u Bch 100Can. S C TN H L c 100Can. C TN Ph c Bnh 50Can. C Hu B u 100Can. Qun Tu 100Can. Thi n Ti & Thi n Hi u 300Can. PT Nguyn Quang & cc con 500Can. C ng: 1.450 CAD c i L i: Tm Hu 100ckim. G. Tr n Minh Tr 50ckim. Dung Thng 20ckim. Di u Ng c 20ckim. Thi n ng & Hu Ng c 50ckim. Nh Hu 50ckim. Di u H nh 20ckim. Tin Ng c 50ckim. Hng Ng c 50ckim. Ng c Th o 50ckim. Qu ng Thanh 200ckim. Di u H ng 200ckim HHHL ng B Cha M v thn nhn qu vng c vng sanh. Lng H i B ng, Tr n Bi Snh, Ng c & Ng Cc Hoa 100ckim. L Tm 50ckim. Thin T ng & Di u T nh 50ckim. c Phng 50ckim. G. Hi u Ng c Nguy n Th Kim 10ckim. G. Kim Lov 10ckim. Di u Th c &

T T ng T nh Tng

523

Thanh Mai 100ckim. B u Tr 30ckim. Thanh T 40ckim. Thanh Vi 50ckim. Di u Sinh 50ckim. Li u Ng c & Thanh 100ckim. T H i 40ckim. T Th 40ckim. Thanh T & Thanh Di m 100ckim. Tm Chu & T nh Ph c 100ckim. Chc B ch 50ckim. c Ti 20ckim. Chc Nh n Lm Th M Dung 50ckim. Chc Lm 50ckim. Di u c 50ckim. Chc V ng 10ckim. Chc Quy n 50ckim. Chc Qu ng Hoa 50ckim. Tm K nh 40ckim. L Di u 50ckim. S C Gic Tr 100ckim. Gic nh 50ckim. ng Thch 100ckim. Vin Hng 50ckim. n danh 50ckim. Vin Ng c 20ckim. Minh Thnh & Di u H ng 100ckim HHHL h. Chc Chn Nguy n Th Tm. C ng: 2.670 AUD c Qu c & cc n c u Chu: M c Th Ng c Minh (Belgique) 200 HHHL Thn m u Nguy n Th Th v Phu qun Tng Pht Minh. Di u Hi n V Th Lnh 50. ng Hu Hunh Th i (Ravensburg) 50. Tr n Nh t Linh (Danmark) 127,25. Hoa Tm 50. Thi n T (Metzingen) 20. (France): Di u T nh Trng Thanh Th y 25. Qu ng Chnh Somas Rukmany 15. Mme Ph m Vn Thng 50 HH kh p php gi i chng sanh v cc HL Ph m Vn Thu t & Ph m Vn Thng. Mlle Ph m Th M 15. V Vn Th ng 25. L Tng Phng (Schermbeck) 20. Phan Quang, Phan Fu Xiang, Phan Ti u Mu i, Phan Michael & Phan Jasmin (Hagen) 10. H Th Thu H (Mnster) 50. Nguy n Th Thu Nguy t (Mayen) 50. H Ng c Th nh & T Th Thanh Huy n (Sande) 20. Li, Tr n Thy Ph ng (Pforzheim) 15. Lm Kim Khnh & L Th Phng Tm (Mnchengladbach) 50. Thi n Duyn L Th Thn 20. Nguy n Vn V & Nguy n Thi T. Trinh (Mnchen) 50. (Berlin): Nguy n Chnh Tr c 25. L Tam 50. n Vin M Y n Hu (Wuppertal) 50. Thi Nguy t Cung 100. HL. Tr n Duy t Hng Pd ng Thot 15. Nguyn Thanh 76. Lu A Hng 76. n danh 382. n danh 76. Nguy n Truy n 23. HHHL C Nguy n Tng M u Pd Thi n Lm 76. o Cng C n (Dsseldorf) 50. Nguy n Vn Chnh (Biblis) 25. ng Giang Ton (Ostfildern) 25. Thng Ziegler (Bayreuth) 5. Cam Kim H ng & Nguy n Vn Ph (Reutlingen) 10. Thi n H o Nguy n Th Vi n Phng (Kruft) 30. Tr n Kim Ph ng (Ingolstadt) 5. ng Gi i Nguy n Th Thin Hng (Italia) 25. Di p Th Sn (Aalen) 10. (Laatzen): Vin Tuy t Tr n Th Hi n 15. Thi n Gic H Vnh Giang 5. (Karlsruhe): T nh Tr V Th Minh H ng 15. Nguy n Th Ng c Linh 50. (Eisleben): Tr Th o Hunh Th Kim Nguyn 25 HHHL Thn m u Di u Hi n V Th Ng c Lang. (Hamburg): Nguyn Hng Ph m Ng c Qunh Hng 10. Stefan Ng c Ph ng Pd. Thi n Tin 10. Di u Khai Tr n Th H ng Thu (Krefeld) 5. Di u Thanh Nguy n Th Thu Th y (Nienburg) 5. Lin Hng V Th Hi n (Renningen) 10. Bnh Vinh Hoa (Ludwigshafen) 15. ng Tr n Th Nga (Esslingen) 50. Di u Ha Ph m Th Ti t H ng (Friedrichshafen) 10. (Frankfurt/M): Tr n T Anh 25. H i n Long 20. Thi n Th y Nguy n Th Kim 20 HHHL

524

Phng Danh n T ng

T Nhu n. Thi n c Hunh L Di u Ph c 10. Nguy n Th Tm (Lehrte) 5. H Qu c C ng & Tr n Ng c nh (H L Sng) (sterreich) 10. Thi Nguy t C u (Moschheim) 10. (Offenbach): Tr n Th Ngha 5. Tr n Th Lan Phng 5. Tr n Th H i Y n (Stuttgart) 5. Nguy n Th Thanh Hoa (Grossenkneten) 5. Nguy n Th Hong Giang & V H ng Minh (Norderney) 20. Lm Ng c Lan (Biel/Schweiz) 53. Nguy n Th M Ng c (Aldelhoren) 20. Nguy n Binh Dng (Erkrath) 10. Mme Ph m Ng c nh Pd t Hu (Bruchkbel) 10. Hunh Th T (Celle) 10. Nguy n Cao (Bergkamen) 25. Vng Kh c V (Borkum) 20.L Th Thu (Bitburg) 5. Tr n Vn Danh & Tr n Th Phc (Nrnberg) 5. M c Sau Can (Speyer) 25. V Th Xuy n (Wrzburg) 10. Thi n Lin Lm Th Maier v cc con Daniel Minh Maier & Dieter Maier (Neu-Ulm) 10 HH cho m h t nghi p ch ng, b nh t t tiu tr. (Krefeld): Di u Khai Ph m Th Quy n 20. Di u Phc L H ng Di m & Minh Pht L T n V ng 50. Nguy n M Ly (Pforzheim) 10. Di u Ng c & Qu ng Tm (Karlsbad) 20. Tr n Duy t Sanh (Nordhausen) 30. Trng Ng c Phng (Ingelfingen) 15. Nguy n Th Hng (Dortmund) 30. Ng Th Th ng (Frankfurt) 50. Phan Th Nh Hoa (Zwingenberg) 15. (Hamburg): Nguy n Th Nhn 10. Van Han Tai 110. Nguy n Minh Thi n 40. Di u Nh n Giang L Kin Griem 10. Hong Th Th y (Marburg) 5. Nguy n Th Kim Y n (Essen) 15. Bi Ng c Ph c (Leverkusen) 10. (Hannover): G. Mai & S 20. Tr n Th Minh Tm 40. Th Mai 25. Thi n Ph L Th Bch Lan 10. on Sn (on L) (Winterbach) 100 HHHL on Sang v Trng Th Luy n. (Dsseldorf): H a Thi n Thanh 10. Tr nh Th Tuy t Nga 5. Nguy n Th V 5. Elyne Kha 50. Th Hai Pd Ng c Bnh (Meppen) 30. (Duisburg): L Th L 20. Trng Ph m p 25. Nguy n Vi t Nga (Kaiserlautern) 5. (Freiburg): Chan Man Tai 10. Minh c Tr n Tu n Hng 20. inh Th Hng (Stuhr) 10. Di u Minh Mai Th Kim Thnh (Berlin) 100. Thi n Lai H Ng c Di p (Mnchengladbach) 50. Phan Qunh Trm (Mannheim) 5. Nguy n Th Ph ng (Delmenhorst) 50. Nguy n Vn Xi u (Barntrup) 10. Nguy n Kh c Hi u (Timmendorfer-Strand) 30. G. Hunh Lai Dn 50 HHHL Trng Thu Ph ng Pd. Di u Gic. Chnh c inh 25. Thi n n Hunh Di p Vn 20. Gic Th ng Th Vn Anh 15. Di u Ng c Hunh M Anh (Aachen) 25. G. Minh H i (SBL) 125. Hu Phng Tr n Ng c Hu (Mnster) 15. (Wolfsburg): ng T nh Tr n Th Lan 15. ng Tm L Vn Vi t 10. Phan Hoi Thu 5. Ph m Th Lanh (Bielefeld) 10. Hu Hi n L Thanh Tn (Braunschweig) 5. Di u Th nh Tr n Thu Th y (Wilhelmshaven) 5. Fam. L Giang Lng Mai (Saarbrcken) 100 HHHL Tr n Vn C a Pd Minh Phc. (Wedel (Holstein)): ng Lin T Ng c Hoa 20. Nguy n Th Bch Th y & Vn Nguyn 5. V Th Nhinh (Eschwege) 55. Tr Ng c M Kim Qu (Nettetal-Breyell) 25. (Magdeburg): V Th Th y 60. Nguy n Th Ph ng 10. Tr n Th Hu (Coesfeld) 25. M Di m Anh (Oberhausen) 5. (Sulingen): Gic ng Nguy n Th Thanh Huy n 20. Gic Th ng Th Vn Anh 20. Hong Vn H ng (Offenbach) 15.

T T ng T nh Tng

525

Di u H nh Nguy n Th c (Ingolsatdt) 10. Tr n L Sng (Ronnenberg) 5. Tr n Th Kim Doanh (Esslingen) 5. Ph m Ng Kim Anh (France/Metz Borny) 10. L Th Tuy t (sterreich/Wien) 10. Nguyn Gic Nguy n T Ng c Huy n (Gro-Zimmern) 40. Nguy n Th Nhung (Homburg) 5. (Cha Vin Gic): S C Thch N H nh n 20. S C Thch N H nh Ng 100. S C Thch N H nh Bnh 20. ng Hoa Hunh Th Lan (Seelze) 25. Thi n Gi i Tr n Th Ba (Bblingen) 50. C ng: 4.849,25 T ng C ng : 15.430 USD 1.450 CAD 2.670 AUD 4.669,25