Gii thiu v Transistor. c tuyn V-A ca BJT. Cc loi phn cc BJT. im tnh lm vic Q.ng ti tnh DCLL, ACLL.

n nh nhit Rf. Mch khuch i ti u.

1. Transistor:
Cu To: gm 3 lp bn dn ghp vi nhau hnh thnh hai mi tip gip
P-N , nu ghp theo th t PNP ta c Transistor thun , nu ghp theo th t NPN ta c Transistor ngc. v phng din cu to Transistor tng ng vi hai Diode u ngc chiu nhau .

Cu to ca transistor

 Ba lp bn dn c ni ra thnh ba cc , lp gia gi l cc gc k hiu l B ( Base ), lp bn dn B rt mng v c nng tp cht thp. Hai lp bn dn bn ngoi c ni ra thnh cc pht (Emitter ) vit tt l E, v cc thu hay cc gp ( Collector ) vit tt l C, vng bn dn E v C c cng loi bn dn (loi N hay P ) nhng c kch thc v nng tp cht khc nhau nn khng hon v cho nhau c.

 Nguyn tc lm vic: NPN:

Ta cp mt ngun mt chiu UCE vo hai cc C v E trong (+) ngun vo cc C v (-) ngun vo cc E. Cp ngun mt chiu UBE i qua cng tc v tr hn dng vo hai cc B v E , trong cc (+) vo chn B, cc (-) vo chn E. Khi cng tc m , ta thy rng, mc d hai cc C v E c cp in nhng vn khng c dng in chy qua mi ni CE ( lc ny dng IC= 0 ). Khi cng tc ng, mi P-N c phn cc thun do c mt dng in chy t (+) ngun UBE qua cng tc => qua R hn dng => qua mi ni BE v cc (-) to thnh dng IB. Ngay khi dng IB xut hin => lp tc cng c dng IC chy qua mi ni CE lm bng n pht sng, v dng IC mnh gp nhiu ln dng IB. Nh vy r rng dng IC hon ton ph thuc vo dng IB v ph thuc theo mt cng thc: IC = .IB Trong : l h s khuch i ca transistor

Gii thch : Khi c in p UCE nhng cc in t v l trng khng th vt qua mi tip gip P-N to thnh dng in, khi xut hin dng IBE do lp bn dn P ti cc B rt mng v nng pha tp thp, v vy s in t t do t lp bn dn N ( cc E ) vt qua tip gip sang lp bn dn P ( cc B ) ln hn s lng l trng rt nhiu, mt phn nh trong s cc in t th vo l trng to thnh dng IB cn phn ln s in t b ht v pha cc C di tc dng ca in p UCE => to thnh dng ICE chy qua Transistor.

PNP:
S hot ng ca Transistor PNP hon ton tng t Transistor NPN nhng cc tnh ca cc ngun in UCE v UBE ngc li . Dng IC i t E sang C cn dng IB i t E sang B.

2. c tuyn V-A ca Transistor:

c tuyn ng vo. c tuyn ng ra. c tuyn truyn .

Mch mc theo kiu B chung

 c tuyn ng vo: L c tuyn biu din s thay i ca dng in IE theo in th ng vo VBE , vi VCB c chn lm thng s.

Nhn xt: Khi ni thu nn h, c tuyn c dng nh c tuyn ca diode khi phn cc thun. in th ngng ca c tuyn gim khi VCB tng.

 c tuyn ng ra: L c tuyn biu din s thay i ca dng in cc thu IC theo in th ng vo VCB vi dng in pht IE lm thng s.

 Vng tc ng: Ni nn pht phn cc thun, ni thu nn phn cc nghch. Trong vng ny c tuyn l nhng ng thng song song v cch u. Trong cc ng dng thng thng, transistor c phn cc trong vng tc ng. Vng ngng: ni nn pht phn cc nghch (IE=0), ni thu nn phn cc nghch. Trong vng ny transistor khng hot ng. Vng bo ho: ni pht nn phn cc thun, ni thu nn phn cc thun. Trong cc ng dng c bit, transistor mi c phn cc trong vng ny.

Mch mc theo kiu E chung

 c tuyn ng vo: Biu din s thay i ca dng in IB theo in th ng vo VBE , vi VCE lm thng s.

 c tuyn ng ra: Biu din dng in cc thu IC theo in th ng ra VCE vi dng in ng vo IB c chn lm thng s.

Ta thy cng c 3 vng hot ng ca transistor: vng bo ho, vng tc ng v vng ngng. Khi ni tt VBE (tc IB=0) dng in cc thu xp x dng in r ICEO.

 c tuyn truyn: Biu din s thay i ca dng in ng ta IC theo in th ng vo VBE vi in th ng ra VCE lm thng s.

 i vi transistor Si, vng hot ng c VBE nm trong khong 0,50,8V. Trong vng ny, c tuyn truyn c dng hm m. vng bo ho, dng IC tng nhanh khi VBE thay i. vng ngng, khi VBE cn nh, dng r qua transistor ICES rt nh, thng xp x ICBO. Ngay c trong vng hot ng, khi VBE thay i mt lng nh (t dng IB thy i) th dng IC thay i mt lng kh ln. V th, trong cc ng dng, ngi ta dng in th cc nn VBE lm in th iu khin v cc B cn gi l cc khin.

3. Phn cc cho Transistor: Vng hot ng ca BJT:

Vng tc ng: (Vng khuch i hay tuyn tnh) Mi ghp B-E phn cc thun Mi ghp B-C phn cc nghch Vng bo ha: Mi ghp B-E phn cc thun Mi ghp B-C phn cc thun Vng ngng: Mi ghp B-E phn cc nghch

 Phn cc dng cu phn p: in p phn cc ti cc nn c cung cp bng cu phn p dng in tr R1 v R2 , vi ngun p DC cp vo cu phn p l +Vcc . Trong hnh bn, c hai dng nhnh t nt A i xung GND chung ca mch: mt dng i qua R2 v dng cn li qua mi ni BE ca BJT v RE. Nu dng qua cc nn rt nh so vi dng qua R2 mch phn cc xem nh ch ph thuc vo cu phn p bao gm cc in tr R1 v R2.

 Phn cc cc nn: Mch phn cc cc nn trnh by hnh bn. Phng php phn cc transistor hot ng trong vng tuyn tnh c trnh by nh sau: p dng nh lut Kirchoff cho mt li cha cc thu nn, ta c quan h sau: (1) Dng qua cc nn c xc nh theo quan h: (2)

 T (2) suy ra dng qua cc thu: (3)

p dng nh lut Kirchoff cho mt li cha cc thu pht ta c quan h sau:

Hay:

T (3) cho thy dng Ic ph thuc vo h s khuch i DC. Do khi nhit thay i , h s DC thay i lm dng IC thay i tng ng ; nh vy im lm vic ca transistor thay i, mch phn cc khng n nh khi nhit mi trng thay i.

 Phn cc cc pht:

Phng php phn cc cc pht dng cc ngun dng v ngun m phn cc. Hnh bn trnh by in th ca cc cc E, B, C ca transistor so vi GND. p dng nh lut Kirchoff cho mt li cha cc nn v cc pht, ta c: (1) Thay th quan h gia cc dng IB v IE vo (1):

Hay

 Dng qua cc thu:

p dng Kirchoff cho mt li cha cc thu v pht ta c quan h sau:

Suy ra:

 Phn cc hi tip cc thu:

Mch phn cc hi tip cc thu trnh by hnh bn, trong in tr cc nn c ni n cc thu thay v ni v ngun p VCC. Phng php ny to hiu ng chnh cn bng duy tr n nh im lm vic Q. Khi dng IC gia tng s to in p t ngang qua hai u in tr RC gia tng tng ng; lm in th ti cc thu VC gim thp. Khi in th VC gim, dn n dng IB gim ko theo IC gim.

 p dng Kirchoff ta c:

Thay Suy ra: Tm li:

ta c:

(1)

p VCE t ngang qua cc thu v pht c xc nh:

Hay:

T (1) cho thy dng in cc thu ph thuc vo cc thng s DC v VBE. + Trong trng hp RC = v VCC = VBE dng in cc thu c vit gn DC ng nh sau:IC iu ny cho thy dng IC trong iu kin ny khng
thay i khi nhit thay i.

4. im tnh lm vic v ng ti tnh:

4.1. im tnh Q v ng ti DCLL:
Xt 1 tng khuch i ca mch sau:

BJT lm vic ch khuch i tn hiu khi: - Tip gip JE phn cc thun. - Tip gip JC phn cc ngc.

a) Xc nh im Q ng vo:
p dng nh lut Kirchoff 2 cho ng vo, ta c: T , ta c:

VCC I B R B VBE
1 VCC IB VBE RB RB
gi l ng ti 1 chiu ng vo ca mch. ng ti 1 chiu ng vo ct c tuyn ng vo ti 1 im, gi l im lm vic tnh ng vo ca mch Q(VBEQ, IBQ) im Q ng vo

b) Xc nh im Q ng ra:
p dng nh lut Kirchhoff 2 cho ng ra, ta c:

VCC IC R C VCE
T , ta c:

1 VCC IC VCE RC RC
gi l ng ti 1 chiu ng ra ca mch.
ng ti 1 chiu ng ra ct c tuyn ng ra ti 1 im, gi l im lm vic tnh ng ra ca mch Q(VCEQ, ICQ) im Q ng ra

 Nu dng in IB thay i bi cc gi tr khc nhau ca RB th im tnh Q s di chuyn ln hoc di chuyn xung nh hnh 5.5. Nu in p VCC v IB gi c nh v in tr RC thay i th ng ti s dch chuyn.

im Q thay i theo dng IB.

im Q thay i theo RC.

Nu RC c nh v VCC thay i th ng ti dch chuyn nh hnh di.

im Q thay i theo in p VCC

4.2. im tnh Q v ng ti ACLL:

Ta c phng trnh ng ra ch vi tn hiu AC:

i c (R C // R L ) v ce 0 1 ic v ce (R C // R L )
iC ic I CQ

Trong :

i c i C I CQ

vCE v ce VCEQ v ce v CE VCEQ

chiu.
iC: Dng in cc Collector i vi c tn hiu xoay chiu v tn hiu 1 ic: Dng in cc Collector i vi tn hiu xoay chiu. ICQ: Dng in cc Collector i vi tn hiu 1 chiu.

Vy phng ng ra khi c ngun tn hiu AC l:

1 (i C I CQ ) ( v CE VCEQ ) (R C // R L )
iC VCEQ 1 vCE ICQ (R C // R L ) (R C // R L )

Phng trnh trn chnh l phng trnh ng ti AC ca mch .

Khi Khi

v CE 0

th th

iC

VCEQ (R C // R L )

I CQ

iC 0

v CE I CQ (R C // R L ) VCEQ

Nhn xt: ACLL v DCLL lun lun giao nhau ti im lm vic tnh Q.

ng ti ACLL , DCLL v dng sng tn hiu vo ra.

5. H s n nh nhit:
Cc yu t gy bt n nh im lm vic l: in p ngun cung cp, nhit . y ta ch xt n yu t nhit v n lin quan n vn phn cc cho transistor. Khi nhit thay i s nh hng n cc thng s ca transistor, th hin bi cc tham s sau: T2 T1 * Dng r: I CO (T2 ) I CO (T1 )2 T Trong T* l bin thin nhit lm dng in bo ha ngc tng gp i thng bng 100C. T2 T1 ( 1 ) H s truyn t dng in , : T2 T1

75

in p VBE ng vi IB = const: in p VBE ng vi IB = const:

T2 T1 T1 (1 ) 75

VBE (2 2,5)mV / o C

Vy khi nhit lm vic ca transistor b thay i lm cc thng s trn ca transistor thay i theo kt qu l im lm vic Q b dch chuyn trn c tuyn ng ra. Tiu chun nh gi s bt n nh ca mch theo nhit l S, cc h s n nh l:

I C S ( I CO ) I CO

I C S (V BE ) V BE

Ta thy S cng nh th n nh nhit ca mch cng cao. Thng thng nh hng ca ICO n dng IC l nhiu nht nn khi ni n nh hng ca nhit n im cng tc tnh, ngi ta ch quan tm n nh hng ca ICO.

I C S ( )

I C S ( I CO ) I CO

Trong :

I C I B (1 )I CO

ICO

IC .I B (1 )

 xc nh h s n nh nhit S i vi 1 transistor cho trc, gi s khi nhit thay i , dng ICO thay i 1 lng ICO, dng IC thay i 1 lng IC.

I C I C (1 )I C (1 ) S(I CO ) I B I B I CO I C I B I C (1 ) (1 ) I C I C 1