MTE 3114 APLIKASI MATEMATIK ARCHIMEDES

DISEDIAKAN OLEH : Nor Amalina bt Abd Aziz Siti An m bt Abd Ramal Siti Sara bt Alizaman

S!"ara# Ar$#im!d!%

Ar$#im!d!% m!r &a'an %ala# %!oran( dari&ada a#li mat!mati' ban(%a ) nani* +!lia t!la# dila#ir'an di S,ra$ %! -'ini Si%ilia. di Itali &ada ta# n /01 +*C* Ana' P#!idia%2 a#li A%tronomi2 dan %a dara '!&ada Ra"a Hi!ro II2 Ra"a S,ra$ %! ,an( %!dan( m!m!rinta# di Si%ilia &ada 3a't it * Ar$#im!d!% " (a ma#ir dalam %!m a bidan( %ain%2 a%tronomi2 (!om!tri2 m!'ani'2 #idro%tati'2 o&ti' dan b!lia ban,a' m!n(#a%il'an r!'aan m!%in4m!%in &!&!ran(an* T!la# dib n # &ada ta# n /1/ +*C* iait %!b!l m Ma%i#i ol!# A%'ar Mar$!ll %* +at ni%an Ar$#im!d!% di 'ir d!n(an %!b a# %5!ra ,an( t!rt!ra& d!n(an %ilind!r ,an( m!mbata%in,a*

S mban(an Ar$#im!d!%
M!n$i&ta

&!lontar bat 2 tali2 ta'al dan $an(' ' nt ' m!n(an('at dan m!n(#!m&a% 'a&al4'a&al Rom2 'a$a ba'ar -Burning glasses. nt ' m!mba'ar 'a&al4'a&al m % #* tara'an teori prinsip hidrostatik dan &!ralatan $i&taann,a ,an( bol!# di( na'an nt ' m!nai''an air* mban(an t!r#!bat ,an( t!la# b!lia la' 'an dalam bidan( Mat!mati' iala# id!a b!lia dalam &!n!m an pi.

M!n(

A&a it pi (6.7
Pi

adala# 'on%tan di mana nilain,a dita'ri5'an %!ba(ai ni%ba# lilitan b latan '!&ada diam!t!rn,a* Simbol 6 m!r &a'an # r 5 ) nani ,an( di%!b t d!n(an nama &i* 6 t!la# di&!r'!nal'an ol!# 8illiam 9on!% %!oran( a#li mat!mati' 8!l%# &ada ta# n 11:1 a'an t!ta&i tida' m!nda&at %amb tan*

Simbol

Pada

11312 L!on#ard E l!r -a#li mat!mati' dan 5izi' S3i%%. %!$ara ra%min,a m!m&o& lar %imbol 6 nt ' m!3a'ili nilai &i dan di( na'an %!#in((a #ari ini* Nilai &i t!la# 3 " d b!rib 4rib ta# n da# l * T!ta&i tiada %ia&a ,an( m!n(!ta# i oran( &!rtama ,an( m!n" m&ai nilai &i* /:: SM2 Ar$#im!d!% t!la# m n$ l %!ba(ai oran( &!rtama ,an( m!nda&at'an an((aran nilai &i %!$ara t!ori &!n(iraan*

Kira4'ira

Simbol

6 ,an( di%!b t &i ini adala# %at &!malar mat!mati'* Nilai 6-&i. ; 3*141<= m!r &a'an %at ni%ba# ' r lilit %!b a# b latan '!&ada diam!t!rn,a dalam r an( E $lid dan %!rin( di( na'an dalam mat!mati'2 5izi'2 %!rta '!" r t!raan* " (a l!bi# di'!nali %!ba(ai &!malar Ar$#im!d!% dan nombor L dol&#* tida'la# m!n(!m 'a'an nilai &i ,an( %!b!nar %!bali'n,a m!mb!ri'an nilai &i ,an( l!bi# #am&ir dan an((aran ini l!bi# bai' dari&ada oran( M!%ir dan +ab,lonia*

Pi

Ar$#im!d!%

P!r"

an(an Ar$#im!d!% tida' t!r#!nti %!ta'at ini '!rana t!rda&at ramai la(i a#li4 a#li mat!mati' ,an( lain ,an( b!r %a#a m!nda&at'an an((aran nilai &i ,an( l!bi# bai'* Conto#n,a %!&!rti b!ri' t:
Ahli Matematik Ptolemy Zu Chongzhi Al-Khawarizmi Al-Kashi "iete $oomen "an Ceulen Kurun 150 430 - 501 800 1430 1540 - 1603 1561 - 1615 1600 3.1416 14 titi !er!uluhan # titi !er!uluhan 1% titi !er!uluhan 35 titi !er!uluhan Anggaran nilai 3.1416

PROSES IDEA PI DITER+ITKAN

Strat!(i

b!rm la a&abila b!lia m!n(( na'an &!ni%ba#an &oli(on %ama %i%i ,an( dil 'i% di dalam lilitan b latan (inscribed) dan di l ar lilitan b latan (circumscribed). t!la# m!n,amai l a% 'a3a%an %at b latan m!n(( na'an T#!or!m P,t#a(ora% nt ' m!n$ari l a% 'a3a%an ba(i / &oli(on %!'ata* +!lia t!la# m!mb at &!n(ni%ba#an %!&!rti b!ri' t:

+!lia

+ latan Di dalam > Inscribed Di l ar > Circumscribed

Ar$#im!d!%

m!n,ata'an ba#a3a 'a3a%an b latan adala# l!bi# b!%ar dari&ada 'a3a%an &oli(on %!'ata ,an( dila'ar'an di dalamn,a dan l!bi# '!$il dari&ada l a% &oli(on %!'ata ,an( dila'ar'an di l ar b latan*

Ar$#im!d!% m!m la'an !'%&!rim!n b!lia m!n(!nai nilai Pi d!n(an m!n(( na'an / &oli(on %!'ata ,an( m!m& n,ai ? %i%i ata l!bi# di'!nali %!ba(ai H!'%a(on. Ar$#im!d!% m!mb at &!n(an((aran nilai &i d!n(an m!n(( na'an #!'%a(on ,an( dil 'i% di dalam dan di l ar %!b a# b latan %!&!rti Ra"a# 1*

Ra"a# 1

Ar$#im!d!%

m!mb at &!rn,ataan d!n(an m!n,ata'an ba#a3a 'a3a%an b latan adala# l!bi# b!%ar dari&ada 'a3a%an &oli(on ,an( dil 'i% di dalamn,a* Ra"a# / m!n n" ''an #!'%a(on %!'ata ,an( dil 'i% di dalam %at b latan*

Rajah 2

+!nt

' #!'%a(on %!'ata t!r%!b t t!rdiri dari&ada !nam b a# %!(i ti(a %ama %i%i* Lan('a# %!t!r %n,a iala# m!n$ari l a% #!'%a(on b!r'!naan* L a% #!'%a(on bol!# di$ari d!n(an m!n(( na'an r m % l a% ba(i !nam b a# %!(i ti(a -Ra"a# 3.
1
Tin((i @ @

Rajah 3

L a% #!'%a(on @ ? A l a% %!(i ti(a L a% %!(i ti(a @ B A ta&a' A tin((i @ BA1A @ 9adi2 l a% ba(i heksagon di dalam bulatan adala#C @?A @ @ /*<=0:1?

S!t!r

%n,a2 Ar$#im!d!% m!l 'i% #!'%a(on di l ar b latan ,an( %ama* + latan t!r%!b t dil 'i% m!n,!nt # lilitan b latan %!&!rti ,an( dit n" ''an dalam Ra"a# 4* K!m dian2 b!lia m!mb at &!n(iraan ba(i m!n$ari l a% #!'%a(on di l ar b latan b!r'!naan*
Tan 1 Ta&a' @ @ @ Rajah 4

a% #!'%a(on @ ? A l a% %!(i ti(a L a% %!(i ti(a @ B A ta&a' A tin((i @ @

9adi2

l a% ba(i heksagon di luar bulatan adala# C @?A @ 3*4?41:/

Ol!#

,an( d!mi'ian2 Ar$#im!d!% t!la# m!mb at %at andaian ba#a3a nilai &i t!rl!ta' di antara " lat ba(i l a% #!'%a(on di dalam d!n(an l a% #!'%a(on di l ar b latan*
luas heksagon dalam < < luas heksagon luar 2.598076 < < 3.464102

+a(i

m!nda&at'an nilai ,an( l!bi# Ar$#im!d!% t!la# m!n( lan(i %! m&ama it d!n(an m!n(( b!nt ' dod!'a(on2 iait &oli(on b!r%i%i 1/ %!&!rti ,an( dit n" ''an Ra"a# <*

t!&at2 'a"ian na'an ,an( dalam

Ra"a# < apatan ! luas dodekagon dalam bulatan < < luas dodekagon luar bulatan 3.000000 < < 3.142715

S!t!r

%n,a2 Ar$#im!d!% m!n!r %'an 'a"ian t!r%!b t %!#in((a &oli(on ,an( b!r%i%i =?* +!lia m!nda&ati ba#a3a nilai ,an( t!r#am&ir ba(i &i2 6 adala# di antara C
3.139350 < < 3.142715

Ra"a#

? m!n n" ''an da&atan 'a"ian Ar$#im!d!% t!r#ada& &oli(on4&oli(on ,an( di( na'an* +!lia #an,a m!mb at 'a"ian %!#in((a &oli(on ,an( b!r%i%i =? %a#a"a* Da&atan ,an( %!t!r %n,a adala# 'a"ian &!n('a"i ,an( %!t!r %n,a*

Bilangan sisi 6 1& &4 48 96 180 360 %&0 1440 &880 5%60

Luas poligon dalam (inscribed) &.5880%6 3.000000 3.1058&# 3.13&6&# 3.1393 ! 3.140#55 3.141433 3.141553 3.141583 3.1415#0 3.1415#&

Luas poligon luar (circumscribed) 3.46410& 3.&153#0 3.15#660 3.146086 3.1"#$1 3.141#1& 3.1416%& 3.141613 3.1415#8 3.1415#4 3.1415#3

Rajah 6

APLIKASI PI DALAM RDMDS

Lilitan b latan b!r"!"ari @/Er L a% b latan b!r"!"ari@ ErF L a% &!rm 'aan %5!ra b!r"!"ari @4ErF I%i&ad %5!ra b!r"!"ari @ErG

"ilitan suatu bulatan ber#e#ari

Lilitan

% at b latan b!r"!"ari r bol!# dit!nt 'an d!n(an m!n(( na'an $ara mat!mati' ata & n man al* Dalam '!#id &an %!#arian2 ' r lilit ba(i tin % % bol!# dit!nt 'an %!&!rti dalam ra"a# /*

$%&%'

2 P!n(iraan D' r Lilit S!$ara Man al Tan&a M!n(( na'an Horm la

Horm

la ini bol!# dia&li'a%i'an dalam &!n(iraan ' r lilit ba(i batan( &ai& nt ' m!n(alir'an air* 9 r t!ra m!n(( na'an 5orm la ini ba(i m!n!nt 'an '!%!% aian ' ran ba(i %!b a# batan( &ai&* P!nda&at ini di%o'on( ol!# M!rl! !t*al* -/::/. dalam 'a"iannn,a m!n,ata'an2 in the selection of the perimeters that affect the pressure drops across the silver valve* -#lmn* /4:.*

$%&%'

3 A&li'a%i D' r Lilitan + latan +!r"!"ari K!&ada Pai&

(enentukan "uas )uatu *ulatan *er#e#ari

L

a% % at b latan b!r"!"ari bol!# dit!nt 'an d!n(an m!n(( na'an 5orm la b!r'aitan* Ar$im!d!% m!mb at &!ni%ba#an d!n(an m!n(( na'an &oli(on ,an( dil 'i% di dalam dan dil ar b latan m!n(( na'an 'a!da# I%quaring the circleJ4 iait 'a!da# m!n(!nal&a%ti &oli(on ,an( m!n,amai l a% b latan d!n(an "!"ari -r. t!rt!nt *

1 D' ran L a% + latan Dari&ada Pol,(on +!r%i%i n Ma'a2 l a% ba(i &oli(on %i%i n adala# n 'ali l a% %at %!(iti(a %!&!rti mana di ba3a#:
$%&%'

A&abila

bilan(an n4%i%i b!rtamba#2 adala# &!rim!t!r &oli(on2 di mana a&abila %!ma'in m!nin('at2 ia m!n(#am&iri lilitan b latan -circumference of the circle.* S!lain it 2 tin((i %!(i ti(a2 h, " (a m!n(#am&iri "!"ari b latan2 r* S!ma'in bertambah bilangan segitiga2 luas poligon akan menghampiri dan memenuhi luas bulatan*

S!#

b n(an d!n(an it 2 Ar$#im!d!% t!la# da&at m!n!nt 'an l a% b latan %!&!rti b!ri' t:

'uas (ulatan (oleh )itentu an se*ara manual mengguna an eratin segitiga yang )ihasil an se!erti )alam ra+ah &. ,amun- )engan mengguna an !engiraan meli(at an - !roses !engiraan a an men+a)i le(ih mu)ah.

A&li'a%i

&!n(iraan l a% b latan ini %!b!narn,a ban,a' b!rla' dalam '!#id &an %!#arian 'ita* Antaran,a iala# &!n(iraan l a% 'olam r!nan( %!&!rti diba3a# nt ' m!mbant " r t!ra ar'it!' m!n(an((ar l a% 'a3a%an ,an( di&!rl 'an nt ' m!mbina 'olam t!r%!b t*

$%&%'

3 Kolam R!nan( Dnt ' K!( naan A3am +!rb!nt ' + latan

S!lain

it 2 'iraan l a% 'olam %!m!man(n,a m!n"adi 5a'tor &!ntin( ba(i m!n"amin &rod 'tiKii t!rna'an i'an %!&!rti dalam (ambar diba3a#:

a% b latan &!rm 'aan 'olam " (a &!ntin( ba(i m!ma%ti'an 'a3a%an ,an( di&!r nt ''an nt ' t!rna'an m!n$ ' &i* Kiraan l a% &!rm 'aan " (a m!n!nt 'an $a#a,a mata#ari ,an( ma% ' ba(i m!ma%ti'an % # #id &an t!r'a3al* A'tiKiti &!mb!ni#an i'an m!m!rl 'an &!n$a#a,aan dan % # ,an( t!r'a3al %!&!rti '!n,aataan ,an( di&!ti' LD' ran 'olam 'oi ,an( dian" r'an minimal m!mili'i l a% 12<A/m d!n(an '!dalaman 0: %am&ai 1<:$m* 9i'a 'olam t!lal dan('al2 t b # 'oi a'an t!r %4 m!n!r % t!r'!na %inar ltraKiol!t ,an( di#a%il'an ol!# %inar mata#ari* Sinar ini da&at 3arna t b #n,a m!n"adi & $at2 dan &!rt mb #ann,a & n bi%a t!r#ambat*M*

(enentukan "uas +ermukaan )atu ),era *er#e#ari

Ar$#im!d!%

Pi " (a mam& m!n!nt 'an l a% &!rm 'aan %at %5!ra b!r"!"ari d!n(an m!n(( na'an 5orm la *

Pada

ma%a 'ini2 &!n!nt an l a% &!rm 'aan %5!ra b!r"!"ari dia&li'a%i'an '!&ada &!n!nt an l a% m 'a b mi* M!n r t 8i'!&!dia2 + mi m!m& n,ai (ari% & %at %!&an"an( 1/21<? 'ilom!t!r* + mi m!m& n,ai Min "!"ari ?231/*1=1 'm dan 9!"ari '#at li%ti3a ?2310*131 'm* S!t!la# di'ira2 &!rm 'aan b mi m!m& n,ai l a% %!ban,a' L a% &!rm 'aan <1:2:?<2?:: 'mF*

P!n!nt

an l a% &!rm 'aan b mi m!m& n,ai ma%ala# t!r%!ndiri a&abila 'a3a%an b mi tida' m!m& n,ai b!nt ' ,an( %!'ata dari % d t &andan( dari b mi* N n n( ,an( tin((i m n('in m!m& n,ai l a% ,an( b!rb!za* Nam n2 m!n r t Alan -1==?.2 but if you look at arth from space, you !ill see that it is quite smooth, so you can compute its surface area !ith " # $ % Pi % &'( and forget about the e)tra area given by

P!n!nt

an l a% b mi ini bol!# di'ira d!n(an m!n(( na'an r m % ,an( dib!ri'an* A'#irn,a2 %!t!la# m!n!nt 'an l a% b mi2 l a% la tan dan daratan bol!# di'!nal&a%ti m!n(( na'an 'a!da# 'al' l % ,an( lain* Ma'a2 l a% daratan adala# %!ban,a' 40*=4 " ta 'm/ -/=*/O. dan l a% la tan adala# %!ban,a' 3?1*13/ " ta 'm/ -1:*0O.*

(enentukan -si +adu ),era *er#e#ari

+a(i

m!n!nt 'an i%i &ad %5!ra b!r"!"ari2 &i bol!# dia&li'a%i'an dalam r m %*

%A&A' 1( .am(aran /0era 1er+e+ari

%A&A' #2 /0rea /e(agai *ontoh- )iameter (agi s0era ini a)alah 11.# *m- +a)i- ra)ius untu s0era ini a)alah se!aruh )aro!a)anya iaitu se(anya 5.#5 *m. 3a)i- *ara !enyelesaiannya ialah2

P!n(iraan

i%i &ad %5!ra b!r"!"ari ini da&li'a%i'an nt ' m!n!nt 'an i%i&ad bola %!&a'2 dan " (a i%i &ad b mi* Conto#n,a2 &!n(iraan i%i &ad b mi %!ndiri* M!n r t Tom2 -/:13.2 the earth is appro)imately a sphere (actually it is sphere slightly flattened at the poles). Its volume can be calculated if you kno! its radius. *se the equation for the volume of a sphere !hich is + # $,- ) &adius. Pendapat ini menegaskan baha!a bumi adalah menghampiri sfera. .aka, rumus yang dibincangkan boleh digunakan untuk mengira isi padunya.

Dalam

'a"iann,a2 Tom -/:13. m!n,ata'an2 T#! m!an radi % o5 t#! !art# i% a&&roAimat!l, ?*4 million m!t!r% -!Aa$t @ ?*31 A 1:? m.* It% Kol m! i% t#!n: -4>3. A 3*14 A ?4:::::3 m3* T#i% $om!% to 12:=12<:=2<::2:::2:::2:::2::: $ bi$ m!t!r%* 9adi2 ' ran i%i &ad b mi adala# 12:=12<:=2<::2:::2:::2:::2:::* 9 %t!r 2 &i %an(at m!mbant m!m da#'an man %ia nt ' m!nda&at'an ma'l mat ,an( di'!#!nda'i di%!'itar m!r!'a*

CONTOH TAM+AHAN
9ALAN

RA)A > KENDERAAN > TEKNOLONI 4 T!ro3on( > t nn!l

Pro"!' P!mbinaan T!ro3on( K!r!ta A&i +!r'!mbar %!&an"an( / 'm m!linta%i I&o# dan Padan(* +!%ar

T!ro3on( Da%ar Nott#ard '!r!ta a&i b!r'!la" an tin((i di S3itz!rland m lai b!ro&!ra%i /:11*

P!mb!nt n( air

Aliran air a'an m!n"adi d!ra% dan m!n(alir d!n(an bai' dalam '!adaan ,an( b lat dan &ad *

S&ort4rim

&ada ta,ar '!nd!raan

D!n(an '!t!&atan diam!t!r dan ' r '!lilin( ta,ar2 a'%!%ori ,an( #!nda' dil!ta''an %!#ar %n,a l!bi# '!$il dari&ada %aiz ta,ar*

 4 4 4 4

ALAM SEMDLA9ADI T mb #an -T!ratai N!r(a%i. P+ictoria "ma/onicaP ata di'!nali " (a %!ba(ai P+ictoria &egiaI Dit!m i di &!rairan $!t!' S n(ai Amazon di +razil* Diam!t!r da nn,a bol!# m!n$a&ai l!bi# 3 m!t!r dan b!ratn,a & la bol!# m!n$!$a# 31 '(*

Ar$#im!d!%

m!n,ata'an &!n!m an &ada nilai &#i26 iait 3.139350 < +hi < 3.142715 adala# b!rda%ar'an &!n(libatan &oli(on ,an( b!r%i%i =?* m!r &a'an ba$aan &#i ba(i l a% &oli(on dalaman ba(i &oli(on =? %i%i* ba$aan 3*14/11< m!n n" ''an nilai &#i ba(i l a% l aran &oli(on =? %i%i*

3*13=3<:

Mana'ala

L!bi#

ban,a' bilan(an %i%i &oli(on2 a'an m!mb!ri '!&ada nilai l a% ,an( b!(it #am&ir '!&ada l a% b latan %!b!nar* +!r#!nti &ada &oli(on b!r%i%i =? '!rana a&abila %i%i &oli(on b!rtamba# l!bi# dari&ada =? a'an m!n n" ''an %i%i#an &ia3ai ,an( %!ma'in #am&ir ,an( mana &!rb!zaan nilai ,an( dit n" ''an adala# %an(at '!$il* A&abila dib ndar'an '!&ada 3 t!m&at &!r& l #an "a3a&an '!%!m a &!n(iraan adala# %ama iait 3.142*

r t dib 'ti'an d!n(an &!n!m an ol!# to'o#4to'o# ,n( lain %!&!rti Al4 K#a3arizmi2 Q C#on(z#i dan Ptol!m,2 ba$aan 6 ; 3*14/2 //>1* Tida' bol!# di%ama'an 6 @ 3*14/2 '!rana %imbol -@. m!n n" ''an 'iraan ,an( t!&at* P!rl m!n(( na'an %imbol -;.2 appro)imately -an((aran ,an( #am&ir.

8illiam

L* S$#aa5 dalam 0ature and 1istory of Pi m!n,ata'an2 2Probably no symbol in .athematics has evoked as much mystery, romanticism, misconception and human interest as the number pi, 3.4 8ala & n t!la# di'a"i t!rlal lama2 nilai ma%i# tida' da&at m!n!m i '!&ada nilai %!b!narn,a* D!n(an bant an ilm ,an( Alla# b!ri'an ini mam& m!mbant man %ia m!mbina binaan4binaan inda# la(i ' ' #*

P!rl

'ita in(at2 ilm Alla# S*8*T Ma#a L a%2 tiada bata%an2 tida' t!r"an('a dan tida' t!rba,an( d!' a'al 5i'iran man %ia '!rana Dia %a#a"ala# ,an( m!n(!ta# i a&a ,an( diat rN,a* Dalam 5irman Alla# ,an( b!rma'% d: 25an kamu tidak diberikan ilmu pengetahuan, melainkan sedikit saha6a.4 -S ra# al4I%raM 11:0<.