Bộ môn: Sinh học và di truyền y hoc

Dept of: Biology and medical genetics

Bài 7
Quan s¸t h×nh th¸i cÊu tróc Mét sè
®¹i diÖn thuéc giíi monera, giíi protista
 MỤC TIÊU

1. Ph©n biÖt ®­îc ®Æc ®iÓm h×nh th¸i, cÊu tróc cña c¸c giíi
th«ng qua mét sè ®¹i diÖn th­êng gÆp.
2. ThÊy ®­îc vai trß cña Monera, Protista ®èi víi thùc tiÔn vµ y
häc.
3. Lµm ®­îc tiªu b¶n, vµ quan s¸t ®­îc mét sè ®¹i diÖn cña mçi
giíi.
 Néi dung

I. Giíi Monera
1. Trùc khuÈn than
2. Tô cÇu vµng
3. Vi khuÈn lam
II. Giíi Protista
1. Lµm tiªu b¶n
2. Quan s¸t c¸c ®¹i diÖn:
- Protista thùc vËt
- Protista ®éng vËt
 I. Giíi Monera
1. Trùc khuÈn Than (Bacillus anthracis)

- Thuéc nhãm vi khuÈn Gram d­¬ng, cã d¹ng h×nh

que.
- Ký sinh g©y bÖnh than trªn ng­êi vµ gia sóc cã sõng.
- Yªu cÇu: Quan s¸t, vÏ h×nh (VK 40x)

Trùc khuÈn Than (Bacillus anthracis)

 I. Giíi Monera
2. Tô cÇu vµng (Staphylococcus aureus)

- Lµ vi khuÈn gram d­¬ng. TB d¹ng cÇu.

- G©y ¸p xe vµ nhiÔm trïng c¸c vÕt th­¬ng
hay lµm nhiÔm ®éc thøc ¨n.
- Yªu cÇu: Quan s¸t, vÏ h×nh (VK 40x)

Tô cÇu vµng (Staphylococcus aureus

 I. Giíi Monera
3. Vi khuÈn lam (Anabaena azollae)
 Nhá mét giät n­íc vµo gi÷a lam kÝnh.
 Dïng kÑp lÊy mét c¸nh bÌo hoa d©u ®Æt vµo gi÷a giät n­íc.
 Dïng kim mòi m¸c Ðp m¹nh lµm c¸nh bÌo dÑt ra.
 §Ëy lamen l¹i vµ dïng ®Çu bót Ðp nhÑ lªn lamen.
 Quan s¸t vµ vÏ h×nh (VK40x)
 I. Giíi Monera
3. Vi khuÈn lam (Anabaena azollae)

- Cã d¹ng chuçi h¹t mµu xanh lam

gåm nhiÒu tÕ bµo ®ång h×nh, xen
kÏ cã thÓ gÆp tÕ bµo dÞ h×nh.
- Cã kh¶ n¨ng cè ®Þnh nit¬.

Vi khuÈn lam (Anabaena

azollae)
 II. Giíi Protista
§Æc ®iÓm chung
- C¬ thÓ ®¬n bµo hay tËp ®oµn ®a bµo ®¬n
gi¶n.
- TÕ bµo cã nh©n ®iÓn h×nh.
- Sinh s¶n: ®a d¹ng
- Sù ph©n lo¹i dùa vµo ph­¬ng thøc sèng:
+ Protista giống thùc vËt.
+ Protista giống ®éng vËt.
+ Protista giống nÊm.
- Ý nghĩa:
+ Protista thùc vËt th­êng lµ thøc ¨n cña c¸c
protista ®éng vËt vµ c¸c sinh vËt phï du kh¸c.
+ Protista ®éng vËt ®­îc coi lµ sinh vËt chØ thÞ
cña m«i tr­êng.
2. C¸ch lµm tiªu b¶n
- Nhá mét giät m«i tr­êng nu«i cÊy Protista lªn lam kÝnh
s¹ch.
- §Æt mét vµi sîi b«ng lªn giät n­íc.
- §Ëy lamen lªn mÉu vËt vµ ®­a lªn kÝnh quan s¸t ë VK
10x.
 Quan sát đại diện
Protista thực vật.
Trïng roi
C¬ thÓ h×nh thoi, vËn ®éng b»ng roi, cã ®iÓm m¾t vµ c¸c h¹t diÖp lôc.
Tiếp hợp ở trùng roi (Euglena)
 Trïng roi
C¸c d¹ng trïng roi (Euglena sp.)
 Protista thùc vËt.
T¶o vµng
T¶o vµng di ®éng chËm, trong tÕ bµo cã c¸c h¹t diÖp lôc a,c vµ c¸c
s¾c tè caroten, xanthophin.

T¶o vµng (Dinobryon sp) T¶o vµng (Synura sp)

 Protista thùc vËt.
T¶o Silic
T¶o Silic cã vá cøng b»ng silic, gåm hai m¶ng vá ghÐp l¹i, cã mµu
xanh lôc, vËn ®éng chËm. H×nh th¸i ®a d¹ng:

T¶o silic trung T¶o silic l«ng chim T¶o silic l«ng chim
t©m (Navicula moniliera) (Diploneis smithii)
(Thallasiosira sp)
 Protista ®éng vËt
Trïng ®Õ giµy
D¹ng ®Õ giµy, cã líp l«ng bµo phñ c¬ thÓ, di ®éng nhanh nhê l«ng.
Thuéc líp trïng l«ng.

Trïng ®Õ giµy (Paramecium) CÊu t¹o trïng ®Õ giµy (Paramecium)

 Trïng ®Õ giµy

Trïng ®Õ giµy (Paramecium)

 Protista ®éng vËt.
Trïng h×nh chu«ng
Th©n h×nh chu«ng, cã cuèng dµi, vËn ®éng nhanh

Trïng chu«ng (Vorticella)

Trïng h×nh chu«ng
 Protista ®éng vËt.
Trïng nh¶y
Cã d¹ng h×nh trøng gåm mét ®Çu to, mét ®Çu nhá. Di ®éng theo
kiÓu nh¶y cãc.

CÊu t¹o Trïng nh¶y (Stylonichia)

 Trïng nh¶y
C¸c d¹ng trïng nh¶y kh¸c nhau
 III. Giíi NÊm

1. §Æc ®iÓm chung

- TÕ bµo cã nh©n ®iÓn h×nh.
- C¬ thÓ d¹ng sîi ph©n nh¸nh.
- Ph­¬ng thøc sèng lµ ký sinh, ho¹i sinh hay céng sinh.
- H×nh thøc sinh s¶n:
+ Sinh s¶n v« tÝnh: B»ng ®o¹n sîi, bµo tö v« tÝnh, hay
n¶y chåi.
+ Sinh s¶n h÷u tÝnh: H×nh thøc tiÕp hîp, ®¼ng giao, dÞ
giao hay no·n giao
 1. Mèc chæi (Penicillium)
-ThÓ dinh d­ìng lµ hÖ sîi ®a bµo ph©n nh¸nh. C¬ quan sinh s¶n cã
d¹ng chæi.
- NhiÒu loµi cã kh¶ n¨ng t¹o ra kh¸ng sinh Penicilin. Cã loµi g©y
mèc l­¬ng thùc. Quan s¸t vµ vÏ h×nh (VK 40x)
 2. Mèc cóc (Aspergillus)
ThÓ dinh d­ìng lµ hÖ sîi ®a bµo ph©n nh¸nh. C¬ quan sinh s¶n cã
d¹ng h×nh hoa cóc. Quan s¸t vµ vÏ h×nh (VK 40x)
 2. Mèc cóc (Aspergillus)
-Loµi A. soyae ®­îc sö dông lµm t­¬ng, loµi A. oryzae lµm r­îu
Sake cña NhËt. Loµi A. flavus g©y mèc ngò cèc, t¹o ®éc tè
Aflatoxin cã kh¶ n¨ng g©y ung th­...

Loµi A. flavus g©y mèc ng«

 3. Ngµnh nÊm ®¶m (Basidiomycota)

-Cã hÖ sîi ®a bµo ph©n nh¸nh.

- C¬ quan sinh s¶n lín, h×nh nÊm, gåm
ch©n, th©n, t¸n cã chøa c¸c ®¶m bµo
tö
- NhiÒu loµi nÊm ®­îc dïng lµm thùc
phÈm. Mét sè loµi g©y ®éc cho ng­êi
vµ ®éng vËt
- Quan s¸t vµ vÏ h×nh trªn mÉu ng©m
 NÊm ¨n ®­îc

NÊm r¬m NÊm sß Méc nhÜ

(Agaricus augustus) (Pleurotus ostreatus ) (Auricularia auricula )
 NÊm ®éc

Amanita muscaria
Bµi sau (07) : Giíi thùc vËt
 IV. Thùc vËt
Thùc vËt ë n­íc
1. T¶o d¶i xo¾n (Spirogyra)
D¹ng sîi ®a bµo, gåm nhiÒu tÕ bµo h×nh ch÷ nhËt. Trong tÕ bµo
cã s¾c thÓ d¶i xo¾n. Sinh s¶n b»ng lèi tiÕp hîp. Sèng ë m«i tr­
êng n­íc ngät. Quan s¸t trªn kÝnh mÉu.
 Thùc vËt ë n­íc
2. Rong m¬ (Sargassum sp.)
- Sèng ë m«i tr­êng n­íc biÓn. Trong rong m¬ cã ièt chiÕm 0.3-
0.8% nªn ®­îc dïng lµm thuèc ch÷a b­íu cæ.
- Quan s¸t mÉu Ðp kh«.
 Thùc vËt ë c¹n ch­a cã m¹ch
3. Ngµnh rªu (Bryophyta) .
C©y ®Þa tiÒn (Marchantia polymorpha)
C¬ thÓ d¹ng t¶n, ph©n nh¸nh l­ìng ph©n, cã rÔ gi¶.Quan s¸t mÉu t­¬i
vµ vÏ h×nh.

C¬ quan sinh s¶n v« tÝnh - chÐn truyÒn C¬ quan sinh s¶n h÷u tÝnh - chôp ®ùc,
thÓ. chôp c¸i
 Thùc vËt ë c¹n ch­a cã m¹ch
3. Ngµnh rªu (Bryophyta) .
C©y rªu t­êng (Fumaria
( sp.):
C¬ thÓ cã sù ph©n ho¸ thµnh th©n, l¸ vµ rÓ gi¶. Cã giai ®o¹n giao tö
thÓ chiÕm ­u thÕ trong chu kú sèng. Quan s¸t mÉu kh« vµ vÏ h×nh

C©y rªu t­êng

Chu tr×nh sèng cña rªu t­êng
 Thùc vËt ë c¹n cã m¹ch nguyªn thuû
4. Ngµnh D­¬ng xØ (Polypodiophyta) .
C©y d­¬ng xØ (Cyclisorus
( parasiticus.):
Cã th©n ngÇm, cã m¹ch dÉn nh­ng cÊu t¹o nguyªn thuû. MÆt d­íi l¸ cã
c¸c tói bµo tö tËp trung thµnh c¸c æ cã mµu n©u.

C©y D­¬ng xØ vµ æ bµo tö Chu tr×nh sèng cña c©y D­¬ng xØ

 Yªu cÇu:
- Quan s¸t l¸ d­¬ng xØ vµ c¸c æ bµo tö.
-Quan s¸t tói bµo tö trªn kÝnh mÉu.
- Quan s¸t c¸c ®¹i diÖn D­¬ng xØ ®­îc dïng lµm thuèc: CÈu tÝch,
Cèt to¸i bæ, Thßng bong

(Bài sau :Nấm và thực vật)