Bộ môn: Sinh học và di truyền y hoc

Dept of: Biology and medicine genetics

Bài 2
Hình thái và cấu trúc tế bào
 Mục tiêu học tập:
 Quan sát được tiêu bản hiển vi.
 Thấy được sự đa dạng về hình thái và cấu
trúc tế bào.
 Hiểu được mối quan hệ giữa hình thái, cấu
trúc và chức năng của tế bào.
 II. Nội dung
I - Tiêu bản học sinh tự quan sát:
1. Tế bào biểu bì hành
2. Tế bào niêm mạc miệng người
3. Tế bào tinh trùng người
4. Tế bào máu ngoại vi người
a. Tế bào hồng cầu
b. Tế bào bạch cầu: - Bạch cầu đơn nhân.
- Bạch cầu đa nhân.
II - Tiêu bản trên kính mẫu:
1. Vi khuẩn lam.
2. Tế bào sợi cơ trơn.
3. Tế bào thần kinh.
4. Hạt tinh bột khoai tây.
5. Hạt lục lạp.
I- Tự quan sát
1. Tế bào biểu bì hành
 Yêu cầu: Quan sát ở vật
kính 10x.
 Hình thái:
- Tế bào hình đa giác xếp sát
nhau.
- Tế bào chất bắt màu hồng;
nhân bắt màu đậm hơn,
nằm lệch về một phía .
Tế bào biểu bì hành
(10x)
Tế bào biểu bì hành ở vật kính 10x
Tế bào biểu bì hành ở vật kính 40x
yêu cầu quan sát và vẽ hình
 2. Tế bào niêm mạc miệng người
 Tế bào niêm mạc có
hình đa giác, có nhân
nhỏ hình tròn hoặc
hình bầu dục bất màu
tím đỏ; bào tương bắt
màu tím nhạt.
 Yêu cầu: Quan sát và
vẽ hình ở vật kính
40x.
Tế bào niêm mạc miệng người
quan sát ở vật kính 10x
 Tế bào niêm
mạc miệng
người quan sát ở
vật kính 10x

 Thực tế khi chúng ta quan sát sẽ không thấy được tế

bào có dạng hình đa giác điển hình do các tác động cơ
học trong quá trình làm tiêu bản mà các tế bào không
có thành xellulose bảo vệ cho nên chỉ thấy được các
dạng tế bào hơi tròn, nằm rời rạc hoặc dính chồng lên
nhau.
Tế bào niêm mạc miệng người
(40x)
 3. Tế bào tinh trùng người.

 Là tế bào biệt hoá làm

nhiệm vụ sinh sản.
 Tinh trùng chứa bộ
nhiễm sắc thể đơn bội
(n = 23; 22A + X[Y] ).

Tế bào tinh trùng nhìn qua kính

hiển vi điện tử
 3. Tế bào tinh trùng người.

 Để phù hợp với chức phận sinh sản tinh trùng có cấu tạo gồm 3 phần: Đầu, cổ
và đuôi
 3. Tế bào tinh trùng người.
 Yêu cầu:
 Quan sát tế bào ở
vật kính 10x và vật
kính 40x.
 Vẽ hình khi quan
sát ở vật kính 40x.
Tế bào tinh trùng nhìn qua vật
kính 10x
 3. Tế bào tinh trùng người.

 Ở vật kính 10x quan sát  Ở vật kính 40x quan sát
thấy các tế bào là các chấm thấy đầu tinh trùng hình
sáng nhỏ, màu hồng. quả lê, đuôi dài, khó quan
sát được phần cổ.
 3. Tế bào tinh trùng người.

Ở vật kính 100x quan sát thấy rõ

đầu, cổ và đuôi tế bào tinh trùng.
 4. Tế bào máu ngoại vi của người

 A) Tế bào hồng cầu

 B) Tế bào bạch cầu
 A) Tế bào hồng cầu
• Tế bào HC trưởng thành có dạng đĩa lõm 2 mặt không có nhân.
Quan sát tư thế thẳng đứng tế bào hình tròn có khoảng sáng ở
giữa (có thể sậm hơn do góc chiết quang ánh sáng) ứng với vùng
lõm. Quan sát tư thế nghiêng tế bào có dạng hình số 8.
 B) Tế bào bạch cầu

 Bạch cầu đơn nhân

 Bạch cầu đa nhân
 • Bạch cầu đơn nhân
Là những bạch cầu có một nhân lớn hình
tròn hoặc hình hạt nằm lệch về một phía
trong tế bào, bắt màu tím sẫm.
 • Bạch cầu đa nhân
Là những bạch cầu có nhân phân thuỳ (2-5 thuỳ) bắt màu tím
sẫm giữa các thuỳ nối với nhau bàng sợi nhiễm sắc mảnh.
 II- Quan sát kính mẫu
1. Tế bào thần kinh
 Có dạng hình sao với một sợi trục dài Axon và các sợi
nhánh Dendrites
 Gồm 3 phần chính: Thân tế bào, sợi trục với đầu synap và
các nhánh.
1. Tế bào thần kinh

 Chức năng là dẫn truyền các xung thần

kinh.
 2. Tế bào sợi cơ trơn
 Tế bào trong tổ chức cơ, phân bố chủ yếu
trong ống tiêu hoá.

Tế bào có dạng
hình thoi, nguyên
sinh chất bắt màu
hồng nhạt, có
nhân bắt màu
đậm nằm giữa tế
bào.
3.Khuẩn lam (Anabaena azolae) cộng sinh với bèo hoa dâu

 Đại diện cho tế bào chưa có nhân điển hình.

3. Khuẩn lam cộng sinh với bèo hoa dâu
(Anabaena azolae)
Tế bào có dạng hình cầu, sống thành tập đoàn hình chuỗi
dài, xen giữa các tế bào đồng hình là tế bào có kích thước
lớn, thành dày gọi là tế bào dị hình. Đây là nơi cố định nitơ.
5. Hạt lục lạp
 Có dạng hình ovan hoặc hình trứng, màu xanh nằm sát
thành tế bào, bên trong có chứa các hạt diệp lục.
Quan sát, vẽ hinh hạt lục lạp trong tế bào rong xương gà
4. Hạt tinh bột khoai tây
 Là chất dự trữ có trong tế bào thực vật.
 Có dạng hình trứng, một đầu to và một đầu nhỏ, phia
trong có các vòng tạo bột đồng tâm, tâm nằm lệch về
một phía.
 Yêu cầu chung
Quan sát, vẽ các hình ảnh (lớn và rõ) quan sát được
dưới KHV và ghi chú các thành phần của tế bào.
Bài sau (03) : Trao đổi chất qua màng tế bào