MÔN HỌC LÝ THUYẾT KIỂM TOÁN

Chương 5
CƠ SỞ DẪN LIỆU
VÀ BẰNG CHỨNG KIỂM TOÁN

Người trình bầy: Phạm Tiến Hưng

Số tiết:
- Chuyên ngành kiểm toán: 10 tiết
- Chuyên ngành kế toán: 6 tiết
 MỤC TIÊU, TÀI LIÊU
VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

 Mục tiêu:
‐ Cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc vÒ c¬ së dÉn liÖu vµ b»ng
chøng kiÓm to¸n ®ång thêi hiÓu ®­îc sù ¶nh h­ëng cña hai
kh¸i niÖm nµy ®Õn qu¸ tr×nh kiÓm to¸n cña KTV.
Tài liệu:
‐ Gi¸o tr×nh kiÓm to¸n:
‐ ChuÈn mùc kiÓm to¸n sè:
‐ S¸ch tham kh¶o: KiÓm to¸n (Alvin A.rens & James
K.loebbecke); Lý thuyÕt kiÓm to¸n (Tr­êng ®¹i häc Kinh tÕ
quèc d©n…)
 Phương pháp nghiên cứu:
- Gi¸o viªn ®Æt vÊn ®Ò -> Häc sinh gi¶i quyÕt -> Häc sinh
vµ gi¸o viªn cïng ®¸nh gi¸, kÕt luËn
 KẾT CẤU CỦA CHƯƠNG 5

5.1. C¬ së dÉn liÖu

5.2. B»ng chøng kiÓm to¸n
 5.1. C¬ së dÉn liÖu

5.1.1 C¬ së dÉn liÖu

5.1.2 Gi¶i tr×nh cña c¸c nhµ qu¶n lý

5.1.3 Môc tiªu kiÓm to¸n chung vµ môc tiªu

kiÓm to¸n ®Æc thï
 5.1.1 C¬ së dÉn liÖu

• T¸c dông vµ ¶nh h­ëng cña CSDL ®Õn quy tr×nh

kiÓm to¸n.=>
• Qu¸ tr×nh xö lý mét nghiÖp vô kinh tÕ trong ®¬n
vÞ tõ khi ph¸t sinh ®Õn khi c¸c nghiÖp vô nµy ®­îc
ph¶n ¸nh vµo hÖ thèng BCTC =>
• Kh¸i niÖm vÒ c¬ së dÉn liÖu =>
• C¸c yÕu tè dÉn liÖu =>
 5.1.2 Gi¶i tr×nh cña c¸c nhµ qu¶n
lý
 H×nh thøc, c¸ch thøc, tµi liÖu gi¶i tr×nh
 Nhµ qu¶n lý ph¶i ®¶m b¶o vÒ sù trung thùc hîp lý cña toµn bé BCTC
 Nhµ qu¶n lý ph¶i chøng minh sù ®óng ®¾n cña BCTC b»ng c¸c tµi
liÖu cho tõng chØ tiªu theo tõng khÝa c¹nh cô thÓ
 Sù gi¶i tr×nh cña c¸c nhµ qu¶n lý th«ng qua viÖc cung cÊp th«ng
tin vµ c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Õn c¸c nghiÖp vô, c¸c kho¶n tµi
s¶n, c«ng nî, nguån vèn chñ së h÷u, c¸c kho¶n doanh thu vµ chi
phÝ ph¸t sinh trong kú.
 C¸c th«ng tin, tµi liÖu ®ã cã thÓ lµ c¸c quyÕt ®Þnh, c¸c hîp ®ång
®· ®­îc ký kÕt, c¸c b¶n thanh lý, quyÕt to¸n hîp ®ång, c¸c biªn
b¶n kiÓm kª tµi s¶n, c¸c biªn b¶n ®èi chiÕu c«ng nî, c¸c chøng tõ
kÕ to¸n ph¸t Ýnh trong kú, c¸c sæ s¸ch, tµi liÖu kÕ to¸n vµ c¸c tµi
liÖu cã liªn quan kh¸c…
 5.1.2 Gi¶i tr×nh cña c¸c nhµ qu¶n
lý
 H×nh thøc, c¸ch thøc, tµi liÖu gi¶i tr×nh
 Sù gi¶i tr×nh cña c¸c nhµ qu¶n lý cßn cã thÓ b»ng v¨n b¶n cho nh÷ng vÊn
®Ò mµ KTV cho lµ träng yÕu (khi xÐt thÊy c¸c tµi liÖu mµ ®¬n vÞ cung
cÊp ch­a ®Çy ®ñ)-sù h¹n chÕ nµy còng cã thÓ tr¸nh ®­îc nh÷ng hiÓu lÇm
gi÷a KTV vµ BL§
 Sù gi¶i tr×nh cã thÓ tù nguyÖn hoÆc theo yªu cÇu cña KTV
 5.1.2 Gi¶i tr×nh cña c¸c nhµ qu¶n
lý
 C«ng viÖc cña KTV khi nhËn ®­îc b¶n gi¶i tr×nh

- Thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n tõ c¸c thæng tin ë trong ®¬n
vÞ hay ngoµi ®¬n vÞ ®Ó x¸c nhËn nh÷ng gi¶i tr×nh cña c¸c
nhµ qu¶n lý ®¬n vÞ;
- §¸nh gi¸ sù hîp lý vµ nhÊt qu¸n gi÷a b¶n gi¶i tr×nh víi c¸c
b»ng chøng kh¸c mµ KTV thu thËp ®­îc;
- X¸c ®Þnh møc ®é hiÓu biÕt c¸c vÊn ®Ò ®· ®­îc gi¶i tr×nh
cña ng­êi lËp gi¶i tr×nh.
 5.1.2 Gi¶i tr×nh cña c¸c nhµ qu¶n
lý
 L­u ý
 Gi¶i tr×nh kh«ng thÓ thay thÕ ®­îc c¸c b»ng chøng kh¸c.
 Cã tr­êng hîp b¶n gi¶i tr×nh lµ b»ng chøng duy nhÊt
 Khi gi¶i tr×nh cã m©u thuÉn víi víi b»ng chøng kiÓm to¸n
kh¸c th× KTV ph¶i x¸c minh lµm râ sù m©u thuÉn nµy.
 Khi c¸c nhµ qu¶n lý tõ chèi gi¶i tr×nh th× BCKT “tõ bá”
hoÆc “tuú thuéc” sÏ ®­îc lËp ra.
 5.1.3 Môc tiªu kiÓm to¸n chung
vµ môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc thï

• Môc tiªu kiÓm to¸n chung

• Môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc thï
 5.1.3 Môc tiªu kiÓm to¸n chung
vµ môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc thï

Môc tiªu kiÓm to¸n chung

-> Để có thể đưa ra ý kiến nhận xét về BCTC, KTV phải kiểm tra xem xét riêng
biệt các bộ phận, khoản mục của BCTC.

Mục tiêu kiểm toán từng bộ phận BCTC là nhằm thu thập
đầy đủ các chứng cứ xác đáng về mọi khía cạnh làm cơ sở
xác nhận cho từng bộ phận được kiểm toán
 5.1.3 Môc tiªu kiÓm to¸n chung
vµ môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc thï

Môc tiªu kiÓm to¸n chung

-> §Ó cã thÓ ®­a môc tiªu kiÓm to¸n riªng biÖt cho mçi kho¶n môc, ng­êi ta cè g¾ng
®­a ra nh÷ng môc tiªu kiÓm to¸n chung cã thÓ ¸p dông cho mäi kho¶n môc. Môc tiªu
nµy bao gåm:
- HiÖn h÷u
- QuyÒn vµ nghÜa vô
- Ph¸t sinh
- TÝnh to¸n vµ ®¸nh gi¸ (tÝnh to¸n, ®¸nh gi¸)
- Ph©n lo¹i vµ h¹ch to¸n (H¹ch to¸n ®Çy ®ñ, ®óng kú vµ ®óng
®èi t­îng)
- Tæng hîp vµ c«ng bè (Céng dån vµ tr×nh bÇy, c«ng cè)
 5.1.3 Môc tiªu kiÓm to¸n chung
vµ môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc thï

Môc tiªu kiÓm to¸n ®Æc

thï
Môc tiªu kiÓm to¸n tæng qu¸t Môc tiªu kiÓm to¸n tæng qu¸t
c¸c nghiÖp vô: sè d­c¸c tµi kho¶n:
- Ph¸t sinh - Sù hiÖn h÷u
- §¸nh gi¸ - QuyÒn vµ nghÜa vô
- Sù tÝnh to¸n - §¸nh gi¸
- §Çy ®ñ - Sù tÝnh to¸n
- §óng ®¾n - §Çy ®ñ
- §óng kú - §óng ®¾n
- Céng dån (Tæng hîp)
- C«ng bè
 5.2. b»ng chøng kiÓm to¸n

5.2.1 ý nghÜa, kh¸i niÖm cña B»ng chøng kiÓm

to¸n
5.2.2 C¸c lo¹i b»ng chøng kiÓm to¸n
5.2.3 yªu cÇu cña b»ng chøng kiÓm to¸n
5.2.4 C¸c kü thuËt thu thËp b»ng chøng kiÓm
to¸n
 Mét sè nguyªn t¾c xÐt ®o¸n vµ sö dông b»ng
chøng kiÓm to¸n
 5.2. b»ng chøng kiÓm to¸n

5.2.1 ý nghÜa cña B»ng chøng kiÓm to¸n

-> C¸c b»ng chøng kiÓm to¸n sÏ gióp cho KTV rót ra nh÷ng kÕt
luËn hîp lý, lµm c¨n cø v÷ng ch¾c ®Ó ®­a ra c¸c ý kiÕn nhËn xÐt
vÒ BCTC cña doanh nghiÖp.
-> Kh¸i niÖm: B»ng chøng kiÓm to¸n lµ tÊt c¶ c¸c tµi liÖu, th«ng
tin do KTV thu thËp ®­îc liªn quan ®Õn cuéc kiÓm to¸n vµ dùa
vµo c¸c th«ng tin, tµi liÖu` nµy KTV h×nh thµnh nªn ý kiÕn cña
m×nh (VSA 500 - B»ng chøng kiÓm to¸n).
 5.2. b»ng chøng kiÓm to¸n

5.2.2 C¸c lo¹i b»ng chøng kiÓm to¸n

 Ph©n lo¹i b»ng chøng KT theo nguån gèc:
Do KTV tù khai th¸c, t×m kiÕm
Do Kh¸ch hµng cung cÊp
Do Bªn thø 3 cung cÊp
 Ph©n lo¹i b»ng chøng KT theo lo¹i h×nh
VËt chÊt
Tµi liÖu
Lêi nãi
 5.2. b»ng chøng kiÓm to¸n

5.2.3 yªu cÇu cña b»ng chøng kiÓm to¸n

•Sù ®Çy ®ñ
•Sù thÝch hîp
 5.2. b»ng chøng kiÓm to¸n

5.2.4 C¸c kü thuËt thu thËp b»ng chøng kiÓm

to¸n
•KiÓm tra
•Quan s¸t
•§iÒu tra
•X¸c nhËn
•TÝnh to¸n
•Ph©n tÝch
 5.2. b»ng chøng kiÓm to¸n

Mét sè nguyªn t¾c xÐt ®o¸n vµ sö dông b»ng chøng kiÓm to¸n
Nguyªn t¾c xÐt ®o¸n
* Sù ®Çy ®ñ cña b»ng chøng kiÓm to¸n:
- Phô thuéc vµo quy m« mÉu: quy m« mÉu cµng lín; quy m« mÉu
cµng ®ñ ®¹i diÖn cho tæng thÓ
- Phô thuéc vµo tÝnh träng yÕu vµ møc ®é rñi ro
- Phô thuéc vµo sù thÝch hîp cña b»ng chøng kiÓm to¸n
- Phô thuéc vµo mèi quan hÖ t­¬ng hç gi÷a c¸c b»ng chøng (c¸c
b»ng chøng co tr¸i ng­îc kh«ng)
- Phô thuéc vµo mèi quan hÖ gi÷a chi phÝ vµ lîi Ých khi thu thËp
b»ng chøng
 5.2. b»ng chøng kiÓm to¸n

Mét sè nguyªn t¾c xÐt ®o¸n vµ sö dông b»ng chøng kiÓm to¸n
* Sù thÝch hîp cña b»ng chøng kiÓm to¸n:
+ Phô thuéc vµo nguån gèc b»ng chøng kiÓm to¸n.
+ Phô thuéc vµo d¹ng cña b»ng chøng
+ Phô thuéc vµo thêi ®iÓm thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n: kiÓm
kª, x¸c nhËn c«ng nî…
+ Sù kÕt hîp gi÷a c¸c lo¹i b»ng chøng: mét nhãm b»ng chøng kiÓm
to¸n cã tõ nh÷ng nguån kh¸c nhau, ë c¸c d¹ng kh¸c nhau nh­ng cïng
chøng minh cho mét vÊn ®Ò sÏ t¹o ra ®é tin cËy lín h¬n so víi
viÖc xem xÐt riªng rÏ tõng b»ng chøng ®ã.
+ HÖ thèng kiÓm so¸t néi bé: Bé phËn nµo cã KSNB v÷ng m¹nh
th× bé phËn ®ã cung cÊp nh÷ng b»ng chøng cã ®é tin cËy cao
h¬n.
 5.2. b»ng chøng kiÓm to¸n

Nguyªn t¾c sö dông

+ KTV còng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm ®Õn cïng vÒ mäi b»ng chøng ®· sö dông bÊt kÓ tõ
nguån nµo cung cÊp
+ KiÓm to¸n viªn ph¶i thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n cho tõng CSDL cña BCTC.
+ C¸c thö nghiÖm cã thÓ cung cÊp b»ng chøng kiÓm to¸n cho nhiÒu c¬ së dÉn liÖu cïng
mét lóc
+ Khi cã nghi ngê liªn quan ®Õn CSDL cã thÓ ¶nh h­ëng träng yÕu dÕn BCTC, KTV ph¶i
t¨ng c­êng thu thËp b»ng chøng ®Çy ®ñ vµ thÝch hîp ®Ó lo¹i trõ nghi ngê ®ã.
+ B»ng chøng kiÓm to¸n cã tõ nguån nµy m©u thuÉn víi b»ng chøng kiÓm to¸n cã tõ
nguån kh¸c th× KTV ph¶i x¸c ®Þnh nh÷ng thñ tôc kiÓm tra bæ sung cÇn thiÕt ®Ó gi¶i
quyÕt m©u thuÉn trªn
+ Khi thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n tõ c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t, KTV ph¶i xem xÐt sù
®Çy ®ñ vµ tÝnh thÝch hîp cña c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n lµm c¬ së cho viÖc ®¸nh gi¸ cña
m×nh vÒ RRKS
+ Khi thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n tõ c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n, KTV ph¶i xem xÐt sù ®Çy
®ñ vµ tÝnh thÝch hîp cña c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n tõ c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n kÕt hîp víi
c¸c b»ng chøng tõ c¸c thö nghiÖm kiÓm so¸t nh»m kh¼ng ®Þnh CSDL cña BCTC
 5.2. b»ng chøng kiÓm to¸n

Néi dung cÇn t×m hiÓu cô thÓ:

• ý nghÜa cña b»ng chøng kiÓm to¸n
• Kh¸i niÖm b»ng chøng kiÓm to¸n
• C¸c c¸ch ph©n lo¹i b»ng chøng kiÓm to¸n
• Yªu cÇu cña b»ng chøng kiÓm to¸n
• Nguyªn t¾c xÐt ®o¸n b»ng chøng kiÓm to¸n
• C¸c kü thuËt thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n
• NguyÔn t¾c ®¸nh gi¸ b»ng chøng kiÓm to¸n