Professional Documents
Culture Documents
Gnralits
Cration
1998BernardTuy(UREC)
Modification
1999JeanPaulGautier(UREC),VincentRoca(LIP6)
20002001ChristianHascot(CCR)
Plan
Historique
lmentsformelsdetransportdelinformation
Typedeliaisons,Mthoded'change
Synchronisationdestransmissions
Gnralitsetdfinitionsdebase
TypesdesignauxetTypesdedonnes(Numriques,Analogiques)
Codagedessignaux
ModulationetMultiplexagedessignaux
NumrisationdunsignalCompressiondedonnes
UnexempledeliaisondedonnesnormaliseHDLC
ARS00/01
Historique
1865:Tlgraphe(S.B.Morse)
1876:Tlphone(Bell)
1930:Tlvision(principes)
1963:Tlex,liaisonsspcialisesbasdbit
1964:TransmissiondedonnessurRTC
1969:Internet
1970:Rseauxlocaux
1977:Transmic(LSTransfix2.4kb/s2Mb/s)
1978:Transpac(rseaudepaquetsX252.4kb/s2Mb/s)
1988:RNIS(RseauNumriqueIntgrationdeServices)(ISDN)
1995:ATM(AsynchronousTransfertMode)
2000:DWDM(DenseWavelenghDivisionMultiplexing)
ARS00/01
lmentsdetransportdelinformation
quipementsvoisins
Ordinateur
outerminal
Ordinateur
outerminal
ETTD
ETTD
Canaldetransmission
CanaldeTransmission:coaxial,pairestorsades,FO
ETTD
DTE
quipementTerminaldeTransmissiondeDonnes(CCITT)
DataTerminalEquipment(EIA)
ARS00/01
lmentsdetransportdelinformation
quipementsdistants
CircuitdeDonnes
ETTD
ETTD
Modem
ETCD
Canaldetransmission
Modem
ETCD
ETCD
quipementTerminaldeCircuitdeDonnes
DCE
DataCommunicationEquipment
Modem
Modulateur/Dmodulateur
CanaldeTransmission:Lignetlphonique
ARS00/01
lmentsdetransportdelinformation
LiaisondeDonnes
Modem
Canaldetransmission
Modem
Contrleurde
Communications
Source
de
donnes
Contrleurde
Communications
CircuitdeDonnes
Source
de
donnes
ETTDETCDETCDETTD
CanaldeTransmission:coaxial,pairestorsades,FO,RTC
ETTD
quipementTerminaldeTransmissiondeDonnes
ETCD
quipementTerminaldeCircuitdeDonnes
Modem Modulateur/Dmodulateur
ARS00/01
Diffrentesformesdeliaisons
Pointpoint
Multipoint
PointMultipoint
Enboucleouanneau
ARS00/01
Modesd'change
Simplex:
1seulsensdmissiondanslecanaldetransmission
Duplexlalternat(halfduplex)
Unmetteurchaqueextrmit,missiontourderledanslemmecanal
detransmissionselonlesrglesdfiniesparlaliaisondedonnes
Duplex(fullduplex)
Unmetteurchaqueextrmit,missionsimultanedanslemmecanalde
transmission
Transmissionsparallles
Busdesordinateurs(E)ISA,PCMCIA,VME
Transmissionssries
ARS00/01
Synchronisationdestransmissions
Transmissionssynchrones:
Suitededonnessynchrone:letempssparantlesdiffrentsinstants
significatifsestunentiermultipledummeintervalledetempsT
Lescaractressesuiventsanssparation
Unsignaldhorlogeesttoujoursassociauxdonnes(basedetemps)
T
1001
Signaldedonnes
Signaldhorloge
ARS00/01
Synchronisationdestransmissions
Transmissionsasynchrones(ouarythmiques)
Suitededonnesinstantsalatoiresplutttransmisecaractrepar
caractre=>successiondetrainsdesymbolesbinairessparspardes
intervallesdetempsquelconques
Latransmissionasynchronedesdonnesncessiteladjonctionchaquecaractre
transmisd'lmentsdereprage:StartetStopbits
DureduStartbit=durede1bitducaractredclenchementdelhorlogelocale
DureduStopbit=1,1.5ou2bitsducaractre(arrtdelhorloge)
BitdeParitdevrificationdelavaliditducaractrereu
Exempledecaractre
codesur4bits
1001
StartParitStopCaractresuivant
ARS00/01
10
Modesdeconnexion(1)
Auniveauphysique
CommutationCircuit
Tlphone
Affectationressourcespermanentesavectempsd'tablissement
CommutationPaquet
Pouroptimiserl'utilisationdesressources,supprimeletemps
d'tablissementdelaliaison
Tamponsncessaires,engorgementpossible
Indpendanceducheminparcouru
CommutationCellule
Commutationrapidedecircuits(ATM)
Paquetsdepetitestailles:Cellule
Taillefixepourautomatisationsimpleetsurtoutrapide
ARS00/01
11
Modesdeconnexion(2)
Auniveauliaison
Modesansconnexion
Avecacquittement
Plusfiable,maispluslent
Sansacquittement
Rapide,maisncessiteunrseautauxd'erreurfaible
Modeconnect
Lepluslabor,leplusfiable,etlepluscoteuxenressource
ARS00/01
12
SupportsdeTransmission
Types
Paires Torsades
Coaxial
Fibres Optiques
Faisceaux Hertziens
Bande passante
> 100 KHz
>100 MHz
> 1GHz
Variable (nature et
frquence)
Satellites
X canaux > 10 MHz
LAN : Local Area Network
MAN : Metropolitan Area Network
WAN : Wide Area Network
ARS00/01
Utilisation
Tlphonie, LAN
Tlphonie, LAN
LAN, MAN et WAN
LAN, MAN
WAN
13
Gnralits
Transfertnoninstantanquidpend
Dusupport(air,cuivre,fibreoptique)
Deladistance(dumtredesmilliersdekilomtres)
Transfertnonparfaitdu
Dformationdel'ondedurantsontransport
Perturbationsexternes
Aucontrairedelavueoudel'ouie,latransmissiondedonnes
informatiquenesupportepasleserreurs.
Ilfautobligatoirementqu'ellessoientcorrigesunmomentouunautre
avantleurpossibleutilisationsurl'quipementdistant.
ARS00/01
14
Dfinitions
UnitdeFrquencedusignal:
Hertz(Hz):1/T(T:priodedusignal)
C'estlenombredepriodes(oudoscillations)parseconde(quise
dclinekHz,MHz,GHz)
Frquence
30/300kHz
30/300MHz
3GHz/30GHz
30GHz/300GHz
Longueurd'ondes
Ondeskilomtriques
Ondesmtriques
Ondescentimtriques
Ondesmillimtriques
ARS00/01
15
Dfinitions
BandePassante(Hz):
Caractrisetouslessupportsdetransmission,cestlabandede
frquencesdanslaquellelessignauxsontcorrectementreus
BP=FmaximaleFminimale
Dfinitpourunrapportdepuissance(Pe/Pr)endB
10log(Pmission/Preue)N
Parconvention,onprendN=3soit50%de"perte"
Exemples:
Sensibilitdeloreilledanslabandedefrquence2020000Hz
CaractristiquesHautparleurHifi:3018000Hz
Bandepassantedutlphone3003700Hz(4000Hz300Hz)
ARS00/01
16
Dfinitions
Ledbitbinaire(D)caractriseplusuneliaisonauniveau
rseauinformatique(bits/soubps):
formuledeShannon
Estunefonctiondirectedelabandepassante(BP):
D=BPlog2(1+S/N) S/N=signal/bruit
Cestlaquantitmaximaledinformationtransmissiblesurunevoie
exemple:noslignestlphoniques
BP3400Hz
S/N1000=>Dbitbinairemaximalthorique34000bits/s
ARS00/01
17
Dfinitions
Notiondespectre
Lephnomnevibratoirele+simple:lasinusode
Sinusodeparfaite,lespectred'nergiesereprsenteparuneraie
Signalrel=>talementautourdelafrquenceFthorique(Ff)
Signalbinaire=>talementderaiesquisechevauchent=>spectrecontinu
nergie
dusignal
Densit
d'nergie
Frquence
Frquence
ARS00/01
Largeurdebande
18
Transmissiondirectedesymbolebinaire
Techniquenonoptimalecar:
Limitationdelabandepassanteversleshautesfrquencesdes
supportsdetransmission(dueauxadaptateursd'impdance,
transformateursdisolement)
Composantecontinue=>suitede0oude1nondistinguable
Ncessitdetransmettrelerythmedhorlogepourla
synchronisationdurcepteurquidoitpouvoirreconstituerla
squencedesdonnesreues(ajoutd'infosprvoir)
Dformationdessignauxtransmisaugmenteaveclalargeurde
labandedefrquenceutilise<=>onchercherduirela
frquenceprincipaledusignaltransmis
ARS00/01
19
TransmissiondeDonnesetbandePassante
Lespectredusignaltransmettredoittrecomprisdanslabande
passantedusupportphysique:)
Latransmissiondessignauxbinairesengendreunspectrede
frquencetroit=>mauvaiseutilisationdusupportde
transmissionsurunsupportlargebandepassante.
OnarecoursauxtechniquesdeCodage,deModulationetde
Multiplexagepourpalliercesproblmes
Adaptationdessignauxausupport
Rentabilisationdelutilisationdusupport
ARS00/01
20
Naturedelinformationtransporte
metteur
Rcepteur
TransmissiondesDonnes
ETTD
Modem
ETCD
Supportdetransmission
Modem
ETCD
ETTD
NumriqueAnalogiqueNumrique
1 0 11
1 0 11
lmentbinaires(bits)lmentbinaires(bits)
Propagationdesondes
lectriques
lectromagntiques
Lumineuses
ARS00/01
pairesmtalliques,coaxial
milieuarien
milieuarien,fibreoptique
21
Typesdetransmissions
Transmissionanalogique:
Signalanalogique(radio,TV,tlphone)
Signalnumrique(ordinateur)
Transmissionnumrique:
Signalnumrique(BandedeBase)
Signalanalogique(MIC*)
MIC:ModulationparImpulsionetCodage(PulseCodingModulation)
ARS00/01
22
Typesdetransmissions:Dfinitions
Signalnumrique:
L'amplitudevarieenneprenantquedesvaleursdiscrtespar
intervalle.
Signalanalogique:
L'amplitudevariedemanirecontinuedansletemps,lesvaleurstant
diffrenteschaqueinstant.
Untelsignalnadmetpasdediscontinuit.
DiffrenceentreTypedesignaletTypededonnes.
Unsignalanalogiquepeutrsulterducodagededonnesnumriques
ouanalogiques,etrciproquement
ARS00/01
23
Transmissionanalogique
Historiquementlespremires(tlex,LSbasdbitaudbutdesannes60)
Baseinstalleimportantedeliaisoncuivre(PToucoaxial)danslesvilles
2imejeunesseavecxDSL(DigitalSubscriberLine)
ExemplelepluscourantlaliaisonsrieV24(CCITT)ouRS232C(EIA)
Spcificationmcaniques,lectriquesetfonctionnellesdelaconnexionphysique
Exemplesimpledelatransmissiondedonnes
ConnexionPCModem(V32,V34,V90),modeconsole
Encoretrsrpanduedanslemondeinformatique
LSverssitesdistants(V35,V11...)
Signauxnumriques
ARS00/01
24
CaractristiquesTransmissionanalogiqueV24
Mcaniques:
Prisetrapzodale25broches(DB25)
9brochesprincipalementutilises(DB9)
lectriques:Signalanalogique
1:3volts 0:+3volts
Dbit:20kb/ssur15m(ETTD<>ETCD)
Fonctionnelles
Voirfigurediapositivesuivante
ARS00/01
25
TransmissionanalogiqueV24(9signauxdebase)
1Terredeprotection
2Transmissiondedonnes(TD)
3Rceptiondedonnes(RD)
4Demandepourmettre/RequestToSend(RTS)
ETTD
5Prtmettre/ClearToSend(CTS)
6Postededonnesprt/DataSetReady(DSR)
ETCD
7Terredesignalisation
8Dtectionsignaldeligne/CarrierDetect(CD)
20ETTDprt/DataTerminalReady(DTR)
ARS00/01
26
TransmissionanalogiqueV24:Principes
Initialisation
ETTDsoustensionDTR=1etETCDsoustensionDSR=1
CommunicationETTD/ETCD
ETCDdtectelaporteuse=>ETTDprvenuparCD
ETTDprvientETCDvolontTXparRTS
RponseETCDparCTS
TXsurTD.
CommunicationETTD/ETTDETCD/ETCD
Cblenullmodemaveccroisementbroche2/3
ARS00/01
27
Transmissionanalogique
CodesprincipauxtrouvssurmodemnormalisCCITT
103
:missiondedonnes(ETTDversETCD)
104
:Rceptiondedonnes(ETCDversETTD)
105
:Demandepourmettre(RTS)(contrledeflux)
106
:Prtmettre(contrledeflux)
108
:ETTDprt(DTR)indiquequeETTDprtfonctionner
109
:Dtectiondusignaldelignereu
122
:Dtectiondusignalreusurlavoiederetour(109)
142
:Indicationdetest
Indicateurdequalitdeligne
ARS00/01
28
Transmissionnumrique
Remplacepetitpetitlatransmissionanalogique
Transmissionnumrique+performante
Faibletauxd'erreurdesliaisons
Simplicitdusignal(0ou1)=>Simplicitamplificateur
Pasd'effetcumulatifliauxparasites
Multiplexageplusfacile
Exemplespratiques:
qualitCDetqualitvinyle
V90(TX:33.6k,RX56k)basesurlaqualitdurseaunumrique
ConvertisseurNumrique>Analogique:dbit33.6k56k
ARS00/01
29
TransmissionsnumriquesenBandedeBase
AppelaussiModulationBandedeBase(BdB)
Signauxsynchrones(asynchrone:dbittropfaible)
Signalenbandedebasenesubitpasdetranspositionenfrquence
(casdurseaufilaire)
L'ETCDestunsimplecodeur(codeurBdB)
Lesignaldoitoccupertoutelabandepassantedisponible(optimum)
Avantages:
Simplicitetfaiblecot(pasdemodulation/dmodulation)
Dbitbinairelevpossible,silaBPdusupportestlarge(FO)
Dsavantages:
L'affaiblissementaugmentefortement,silafrquenceaugmente
ARS00/01
30
TransmissionsnumriquesenBandedeBase
Fonctiondecodage
Suitedesymboles
binairesdedureT
codeurbande
debase(BdB)
Suitedesymboles
transformsdedure
Lasuitedessymbolestransformsappartientunalphabetfini
=n*TavecnNetn>0
ARS00/01
31
Codagedusignal
Lecodageestralisprincipalementpour
Supprimerlacomposantecontinuedusignal,
Unedtection+simpledeserreursdetransmission
Codages2(a,+a)ou3niveaux(a,0,+a)
Codagebiphase:augmentationdurythmedestransitions
Codagebipolaire:augmentationdunombredeniveau
ARS00/01
32
Exempledefonctionsdecodage
Codages2niveaux:
CodageNRZ(NoReturntoZero)(lepremiermisenplaceetle+simple)
Bit0:aBit1:+a
Lasuitebinaire01011000estreprsentepar:
+a
0
a
SpectredepuissancedusignalNRZconcentrauvoisinagedes
bassesfrquences=>mauvaisetransmissionparlesupport
ARS00/01
33
Codage2niveaux
CodageNRZI:(UtilisparEthernet100)
Le1estcodalternativementparfrontmontantouparunfrontdescendant
(fonctionduprcdentcodagedu1)
Le0gardeleniveaudetensiondudernier1
Lammesuitebinairequeprcdemment(01011000)seracode:
01011000
+a
0
a
SpectredepuissancedeNRZI:bandedefrquence[0,1/]
=>Rducteurdefrquence
ARS00/01
34
Codage2niveaux
CodageManchester:(Codagedel'ethernet10Mb/s)
Consisteintroduiredanslesignaldestransitionsaumilieudechaque
intervalle(0=>frontmontant,1=>frontdescendant:synchronisation)
Lammesuitebinairequeprcdemment(01011000)seracode:
01011000
+a
0
a
SpectredepuissancedusignalManchesterutiliseunebandede
frquence2x+grande(0,2/=>BPdusupportdoittre2x+
=>
largeetdoitsupporter2x+debruit(erreur)
ARS00/01
35
Autrescodages2niveaux
Utilisentbandedefrquence[0,2/]
Manchesterdiffrentiel
|ai1ai|vaut0=>frontmontant
|ai1ai|vaut1=>frontdescendant
UtilisparTokenRing
01011000
+a
CodedeMiller
CodageManchesterensupprimantunetransitionsurdeux.
ARS00/01
36
Codages3niveaux
Utilisentbandedefrquence[0,1/]
Bipolairesimple
Signaltransmisvaut0siladonnevaut0
Signaltransmisvautalternativement+aouasila
donnevaut1
01011000
+a
0
a
BHDn(BHD3ouHDB3le+utilis)
0101000
BipolaireHauteDensit
Variantesducodebipolairesimple:limitelenombren +a
dezrossuccessifs
0
a
Ajoutd'unfrontmontantoudescendantfonctiondu
prcdentbit=1
ExempledeBHD1cicontre
ARS00/01
37
CodagepourHautsDbits(1)
Ons'aperoitrapidementquelescodesutilisspour
liminerlacomposantecontinuenediminuepasla
frquencedusignaletmmel'augmente
Pourleshautsdbits,onvautiliserdeuxcodages:
Unpourrduirelesrisquesd'erreur
Ajoutdebitsupplmentaire:CodagedetypemB/nBavec(n>m)
Augmentelafrquenced'unrapportn/m
Unpourrduiresensiblementlafrquence
NRZI,MLT3...
ARS00/01
38
CodagepourHautsDbits(2)
Exemple4B/5B
Rductiondelapuissancespectraleauxbassesfrquence
Choixjudicieux(dcodage)de2nparmiles2mcombinaisonspossibles
Garantitunmaximumde2bitssuccessifszropourchaquesymbole.
Hexadcimal
0
1
2
4
5
6
E
F
Binaire
0000
0001
0010
0100
0101
0110
1110
1111
4B/5B
11110
01001
10100
01010
01011
01110
11100
11101
ARS00/01
24codessur32dedfinis
16pourlesdonnes
8pourlecontrle(dbut,
fin,tatdelaligne)
Lesautressontinvalides
39
CodagepourHautsDbits(3)
4B/5BsuivideNRZI
EnfaisantsuivrecettereprsentationparuncodageNRZI(NonReturn
toZeroInvertones),quiproduitunetransitionpourchaque"1"transmis
etpasdetransitionpourun"0"transmis=>frquencedesignaltransmis
surlemdiadiminued'unfacteur2.
ApplicationpourFDDI,Ethernet100FX(decontraintesavecFO)
4B/5B+MLT3(MultiLevelTransmit3)
Pourlecuivre(100BaseTX),onutiliselecodageMLT3troisniveaux,
afindediminuerlerayonnementparasiteetlafrquenced'unrapport3.
ARS00/01
40
CodagepourHautsDbits(4)
Transmissionsurdepluslonguesdistances(attnuationet
dformationdusignalfonctiondelafrquence)
distancegale,ledcodagedusignalestfacilit
CodeBloc8B/10B(origineIBM)
Utilisationde2codesblocs(+simple)pourunoctet:
5bitsdepoidsfort5B/6B
3bitsdepoidsfaibleen3B/4B
UtilisparGigabitEthernet(802.3z)
ARS00/01
41
CodagepourHautsDbits(5)
Donnes
transmettre
Codage4B/5B
Codage4B/5B
+NRZI
Codage4B/5B
+MLT33
niveaux
10101010
1011010110
ARS00/01
42
Transmissionsanalogiquesparmodulation
duneondeporteuse
Lespectredessignauxmodulsestcentrsurlafrquenceporteuse
Largeurduspectre=largeurduspectredessignauxtransmettre=>
transmissionpartranspositiondefrquence
Laporteusenadautrerlequedetransporterlessignauxdansla
bandepassantedusupport
Nevhiculeaucuneinformationenellemme,seulesamodulation
aunesignification
L'oprationdemodulation/dmodulationdusignalestralisepar
unModem
ARS00/01
43
Transmissionsanalogiques
Utilisationdesdiffrentesmodulations
Modulationsdamplitude:
Radiodiffusionmonophonique
Tlphonie
Modulationdefrquence:
Radiodiffusionstrophonique,tldiffusion
Tlphonie
Modulationdephase:
Transportdessignauxnumriquessurcircuitstlphoniques
Faisceauxhertziens
Liaisonssatellites
ARS00/01
44
TransmissionsanalogiquesFormesdesmodulations
Modulationsdamplitude(2valeursd'amplitude):
Modulationdefrquence(2frquences):
Modulationdephase(phaseendvariable):
ARS00/01
45
Modulationdunsignal
UnsignalSestcaractrispar:
sonamplitudeA,safrquenceF,etsaphase,telque:
S(t)=Asin(2Ft+)
Lesignalesttransportsouslaformeduneondefaisant
varierunedescaractristiquesphysiquesdusupport:
Tensionlectrique
Onderadiolectrique
Intensitlumineuse
ARS00/01
46
Modulationdunsignal
LaporteusePseprsentesouslaformeduneondedebasergulire
P(t)=Apcos(2Ftp+p)
Translationdusignaldanslabandepassantedusupport
Onfaitsubirdesdformationsoumodulationscetteporteusepour
distinguerleslmentsdumessage
=>4typesdemodulations:
Modulationdamplitude,defrquence,dephase(synchronisation)
Modulationcombine(ex.:damplitudeetdephase)
Nombredemodulations/s=f(BP)ducanaldetransmission
ARS00/01
47
Effetsdelamodulation
Lamodulationestlatransformationdunmessagetransmettre
enunsignaladaptlatransmissionsurunsupportphysiqueou
lalgislation
Transpositiondansundomainedefrquencesadaptausupport
detransmission
Offreunemeilleureprotectiondusignalcontrelebruit
Possibilitdetransmissionsimultanedemessagesdansdes
bandesdefrquencesadjacentespourunemeilleureutilisation
dusupport(multiplexage)
ARS00/01
48
ModulationetDbitbinaire:Dfinitions
RapiditdeModulationRM(signalnumrique):
RM(bauds)=1/T
LedbitbinaireD(bits/s)=Q.RM
T:priodedemodulation
:dured'unbitdusignalmodul
Q=/T:nombredebitscodparintervalledemodulationT
Remarque:
Q=1(modulationsimple),ledbitbinaire(bits/s)estgalla
rapiditdemodulation(bauds)
Parabusdelangage,onparlededbitenbaudsavecQ=1
ARS00/01
49
ModulationetDbitbinaire:Exemples
Exemplesdemodulationdelaporteuseenfrquence:
avec2frquences(F1=0,F2=1)
PriodedemodulationT=transportd1bit
=>RM(bauds)=1/T=D(bits/s)
avec4frquences(F1=00,F2=01,F3=10,F4=11)
PriodedemodulationT=transportde2bits
=>RM(bauds)=1/TD(bits/s)=2x1/T
D=2xRM
ARS00/01
50
Multiplexage
Objectif:
Optimiserlusagedescanauxdetransmission
=>transmissionssimultanesd'unmaximumdinformations
Principe:
Traiterlesignalpourconcentrerdesfluxdoriginesdiverses
sousformedunsignalcompositeunique=>signalmultiplex
3techniquescoexistent:
Multiplexageenfrquences
Multiplexagetemporel
Multiplexagetemporelstatistique
ARS00/01
51
Multiplexage:quipements
Multiplexeur/
Dmultiplexeur
Voiesou
Portes
ETCD
Multiplexeur/
Dmultiplexeur
Canalde
Transmission
ARS00/01
52
Multiplexageenfrquence
Principe:
Dcouperlabandepassanteduncanalenplusieurssousbandes
Chaquesousbandeestaffecteunevoiedetransmission
AAAAAA
BBBBBBB
CCCCCCC
AAAAAAF1
BBBBBBBF2
CCCCCCCF3
ARS00/01
53
Multiplexagetemporel
AppelsouventTDM(TimeDivisionMultiplexing)
Principe:
Desbitsou(desoctets)sontprlevssuccessivementsurlesdiffrentesvoiesreliesau
multiplexeurpourconstruireuntraindebits(oudoctets)quiconstitueralesignal
composite
AAAAAA
BBBBBBB
CCCCCCC
CC BB AA CC BB AA CC
t
Chaqueintervalledetemps(IT)estaffectunevoie
ARS00/01
54
Multiplexagetemporelstatistique
Principes:
Leprlvementsurlesdiffrentesvoiesreliesaumultiplexeurnest
pluscyclique,maismodifidynamiquementenpermanenceselon
l'activitrellesurchacunedelle
Rcuprerlabandepassantedesvoiesinactives:imposede
transmettreladressedelavoiemettrice
Avantages:
SignalcompositededbitDtinfrieurlasommedesdbitsdes
voiesreliesaumultiplexeur(Di),=>surallocation(overbooking)
LerapportDi/Dtestcourammentde45
Techniquetrsutilisepourleslignesspcialisespermanentes(LS)
ARS00/01
55
Transmissiondesignalanalogiquenumris
LiaisonsMIC(ModulationparImpulsionetCodage)
But:Multiplexagedeplusieursconversationstlphoniques
Enfaitpasdemodulation:chantillonnageQuantificationCodage
Bnficierdelatechnologienumrique
Codec(codeur/dcodeur):analogique>numrique(inversemodem)
Signalanalogiquersultantd'uneconversationtlphonique
Frquencemaximale=4000Hz
Frquencechantillonnage=2x4000Hz=8kHz(T=125s)
Codagesur8bits=>Dbit64kb/s(Europe)
Codagesur7bits=>Dbit56kb/s(USA,Japon)
ARS00/01
56
Transmissiondesignalanalogiquenumris
CCITTnormalisecanalE1(2.048Mb/s)
TransmissionTDMde30voiesde64kb/s
IT0:service,alarme;IT16signalisationdesvoies
256niveauxdequantification
USA&Japon:24voies(1.544Mb/s)CanalT1(BellSystem)
Voiede56kb/s
127niveauxdequantification
Incompatibleentreeux
Interconnexiontrscoteuse
ARS00/01
57
Numrisation:exempleduMIC*
Amplitude
chantillonnage
Pasdchantillonnage
temps
11
10
Pasdequantification
01
00
Quantification
Transmissionbinaire
01
*ModulationparImpulsionetCodage
(enfaitiln'apasdemodulation)
11
01
11
00
temps
ARS00/01
Codage
58
Exemplesdedbit
SonHauteFidlit:
Frquencemaximale=20000Hz(20kHz)
Frquencechantillonnageutilise:44100Hz
Codagesur16bits
Dbit0.7Mb/senmono,1.4Mb/spourunsignalstrophonique
Vido
1Image(hauteurh,largeurl,nbitspourcoderunpixel):hxlxnbits
QualitVCR
(352x240x24)x(25images/s) 32Mb/s
QualitTV
(768x576x24)x(25images/s) 250Mb/s
QualitTVHD
(1920x1080x24)x(30images/s)
1120Mb/s
Ncessitdecompressionpourralisercetypede
transmissiongrandechelle
ARS00/01
59
Codagedelavoix
Letraitementdelavoixcomprenddeuxtapes:
Analysedelaparole
Convertirunsignalanalogiquesousuneformenumrique
Synthsedelaparole
Convertirunsignalnumriquesousuneformeanalogique
Troismthodespeuventtreutilises:
Codagedelaformedonde:
Approximationnonlinairedelonde(PCM,ADPCM)
Codagedelavoix:
Voixsynthtique(LPC)
Codagehybride:
CodeexcitedLinearPrediction(CELP),...
ARS00/01
60
Standardsdecodagedelavoix
Nom
Dbit (kb/s) Dlai(ms)
G.711:PCM 64
0.75
G.726:ADPCM
16
G.723:CELPMPMLQ
6.3
G.729:CSACELP 8
10
G.728:LDCELP: 16
35
GSM:Tlphonemobile
13
LinearPredictiveCoding(Xerox)
DigitalVideoInteractive(DVI)
ARS00/01
1
1030
5
48 1(~ADPCM)
61
Techniquesdecompressionvido
Exploiterlacorrlationspatiale:
Dcoupageenmacroblocs(matricedepixels)
Reprsentationdansledomainedesfrquencesparune
TransformationCosinusdiscrte(DCT)(Conservatrice)
QuantificationdescoefficientsDCT
CodageRLE,Huffman:compressionsuitespixelfrquentes
Exploiterlacorrlationtemporelle:
Codagepardiffrence
CodageIntra(compression)etInter(prdiction)desimages
Vecteursdemouvements
ARS00/01
62
Standardsdecodagedelavido
Ensembledecodageavecperte
H.261(1990):utilisactuellementpourRNISetMBone(MulticastIP)
JPEG(Images)MJPEG(Vido)(1992)dbits:de8Mb/s40Mb/s
MPEG1(1993):352x240(NTSC)ou352x288(PAL)
0.2Mb/s(audio)+1.2Mb/s(vidoqualitVCR)
MPEG2(1994):46Mb/s(Qualitdiffusion)
H.263(1996):VisioconfrencesurRTC(1020kb/s)
MPEG4(1998):5kb/s5Mbit/s(vido)2kb/s64kb/s(audio)
MPEG7(2000):normepourlemultimdia
Touteslesapplicationsnesupportentpasdespertes(ex:mdicales)
ARS00/01
63
LeniveauLiaisondeDonnes
NiveauOSI=2
Fournitprocduresetmoyensfonctionnelsncessaires:
tabliruneconnexion(ex:choixdumodedefonctionnement)
Maintenir(transfertsunioubidirectionnels)etlibrerlaconnexion
Acheminedestramessurlaliaisonphysique
Effectueuncontrledefluxafind'viterlasaturation
Dtecteetcorrigeleserreursdetransmission,provoquedesretransmissionsen
casd'anomalie
Maiscertainestechnologiesnassurentpastoutesces
fonctionnalits!
ARS00/01
64
LeniveauLiaisondeDonnes
Caractristiquesduneliaisondedonnes
Configurationpointpointoumultipoint(plusrare)
Exploitationenfullduplexouhalfduplex
Gestionhirarchiqueousymtriquedelatransmission
Hirarchique:distinctionprimaire/secondaire(s)
Fonctionneparinvitationmettre(polling)
Symtrique:unestationaccdeaumdiumsansautorisation
Gestiondelacorrectiondeserreurs
1ouplusieurstramesretransmises(fonctionacquittement)
ARS00/01
65
LeniveauLiaisondeDonnes
Parfois(ex:IEEE802.X)lacoucheISO=2estdcoupeen:
1couche"basse":MAC(MediumAccessControl)
Contrlelamthoded'accsausupportphysiquepartag
Ex:Touteslesstationsdurseauaccdentaummecanal=>concertationpralable
1couche"haute":LLC(LogicalLinkControl)(IEEE802.2)
Liaisondedonnesproprementparler
Contrlelaqualitdelatransmission
OSI=2
LLC
BlocdeDonnes
=TRAMES
MAC
OSI=1
SupportPhysique
ARS00/01
Trainsdebits
66
LesprotocolesdeLiaisondeDonnes
Ilenexistebeaucoup:
SDLC SynchronousDataLinkControl(IBMrseauSNA)
HDLC HighlevelDataLinkControl
NormalisISO(1976)avecnombreuxsousensembles(LAP,PPP)
IEEE802.3et"Ethernet"
IEEE802.5(TokenRing)
SansfilIEEE802.11(12Mb/s),IEEE802.11b(11Mb/s)
FDDI(ANSIX3T9).
ARS00/01
67
Caractristiquesprotocoledeliaison
Tramededonnes,Tramed'acquittement
Tempsd'missiondelatrame
Tempsdepropagationdelatrame
Tempsd'missiond'unetrame
metteur
Acquittements
Tempsdepropagation
ARS00/01
Rcepteur
68
Gestiondesacquittements
Protocoledebasepeuperformant:AttendreetEnvoyer
metteurenvoiesatrame
Rcepteuracquittelatramereueoudemandelaretransmission
Perted'uneoudestrames:attented'undlaidetemporisationpourle
redmarrageduprocessus
TrameNn
TrameNn+1
metteur
Rcepteur
AcquittementtrameNnAcquittementtrameNn+1
ARS00/01
69
Gestiondesacquittements
Protocolesmodernesetactuels:Anticipation
Groupementdesacquittements
Modenonconnect(ex:Ethernet)
Envoiedetrameselonunprocessuscommuntous(statistique)
Modeconnect(ex:HDLC)
tablissementliaisonpartramedegestion
metteur
missiontramesn,n+1,n+2...
Acquittementgroups
destramesN<n
ARS00/01
Rcepteur
70
HDLC:HighlevelDataLinkControl
Exempledeliaisondedonnespourrseaupublic
IssuedeSDLCd'IBM
Ensembledeclassesdeprocduresetde
fonctionnalitsoptionnelles(normaliseparl'ISO
en1976)
=>Chaqueliaisondedonneschoisitsaprocdureen
fonctiondesesbesoins(cots,ressources...)
ARS00/01
71
HDLC:Modesopratoires
3modesopratoiresprincipaux:
NRMModenormalderponse(nonquilibrprimaire/secondaire)
Stationprimaireautoriseexplicitementlesecondairemettre
Secondaireenvoietrame(s)+tramedefind'mission
ARMModeasynchronederponse(nonquilibrprimaire/secondaire)
Stationsecondairepeutmettresansautorisation
Ncessitel'ajoutd'infossurl'tatdusecondaire(Ntramesuivante,prt,occup...)
ABMModeasynchronequilibr(balanced)(le+courant)
Touslesquipementsagissentdelammefaon
Ncessitel'ajoutd'infossurl'tatdelastation(Ntramesuivante,prt,occup...)
tuderestreinteaumodeABMpourlimiterlescasdefigure
ARS00/01
72
TramesHDLC:TypeetFormat
Touteslestransmissionssefontl'intrieurdetrames
Bitdepoidsle+faibletransmisenpremier
Tramededonnes:
8bits
8bits
8bits
taillevariable
Fanion
Adresse
Contrle
16bits
Donnes
FCS
8bits
Fanion
Tramedesupervision(32bitssansles2fanions):
8bits
Fanion
8bits
8bits
Adresse
Contrle
ARS00/01
16bits
FCS
8bits
Fanion
73
HDLC:Fanion
8bits
8bits
Fanion Adresse
8bits
taillevariable
Contrle
Donnes
16bits
FCS
8bits
Fanion
Fanion(8bits):Dlimiteurdetrame(01111110)
Permetlasynchronisationdel'horlogedurcepteur
Surleslignespointpointaurepos,transmissioncontinuelledetramede
longueurminimale(32bits)(ExempleHDLC"Cisco"codage?)
17:54:08Serial0HDLCmyseq47551
17:54:08Serial1HDLCmyseq408961
17:54:18Serial0HDLCmyseq47552
17:54:18Serial1HDLCmyseq408962
17:54:28Serial0HDLCmyseq47553
17:54:28Serial1HDLCmyseq408963
...
mineseen47551
mineseen408961
mineseen47552
mineseen408962
mineseen47553
mineseen408963
yourseen47884
yourseen648137
yourseen47885
yourseen648138
yourseen47886
yourseen648139
ARS00/01
lineup
lineup
lineup
lineup
lineup
lineup
74
HDLC:Adresses
8bits
8bits
8bits
taillevariable
Donnes
16bits
FCS
8bits
Fanion
Adresse(8bits):caractriseledestinatairedelatrame
SurlesliaisonspointpointutilisantleprotocolePPP(trameHDLC)
adresse=11111111
LAPB(modequilibr):adressesvariables
Siils'agitdecommandesoudesrponses
Siils'agitdeliaisonsimpleoudesmultiliaisons
Siils'agitETTDversETCDoul'inverse
tenduesur2octetspourlecanalDRNISmultipoint(tramesI&S)
ARS00/01
75
HDLC:Contrle
8bits
Fanion
8bits
8bits
Adresse Contrle
taillevariable
Donnes
Contrle:typedelatrame
16bits
8bits
Fanion
FCS
Nombredebit1313
Information,Supervision,nonnUmrot
I 0NSP/FNR
NS:NdeSquence
S 10SSP/FNR
P/F:invitationmettre(Poll)(commande)
P/F:bitFinalpourunerponse
U 10 MMP/FMMM
NR:NdesquenceenRception
S:BitdefonctiondeSupervision
Peuttreaussitendu2octets
M:BitdefonctiondeModification
=>NS&NR7bits
ARS00/01
76
HDLC:Tramed'information(I)
8bits
8bits
8bits
taillevariable
Donnes
16bits
FCS
8bits
Fanion
0NSP/FNR
Tramecontenantlesdonnes
NScodsur3bits:fentred'anticipationde7tramesaumaximum
NRacquittetramesreues(convention:Ndetramenonencorereue)
P/F(Poll/Final)
P:Permetl'invitationmettre
F:Indiqueunerponselarequteprcdente
Nomissudesmodesnonquilibrs,Findiquaitladerniretramedesesclaves
ARS00/01
77
HDLC:Tramedesupervision(S)
8bits8bits8bits16bits8bits
Fanion Adresse
Contrle
FCS
Fanion
10SSP/FNR
Supervisiondelaliaison(sansdonnes)
Contrlel'changedesdonnes(Accusderception,demandede
retransmissionetdesuspensiontemporairedestramesI)
Commandes
RR (prt recevoir)
RNR (non prt recevoir)
REJ (Rejet)
SREJ (Rejet Slectif)
Rponses
RR (prt recevoir)
RNR (non prt recevoir)
REJ (Rejet)
SREJ (Rejet Slectif)
ARS00/01
HDLC:Supervisiondelaliaison(1)
8bits8bits8bits16bits8bits
Fanion Adresse Contrle
FCS
Fanion
10SSP/FNR
RR:Commande/Rponseprtrecevoir(ReceiveReady)
ETTDprtrecevoirunetrameI
AcquittetrameIdontNdesquenceNR1
RNR:Commande/Rponsenonprtrecevoir(ReceiveNotReady)
Indiquel'tatd'occupationdel'ETTD(CtrlFlux)
DoitacquittertrameIdontNdesquenceNR1
ARS00/01
79
HDLC:Supervisiondelaliaison(2)
8bits8bits8bits16bits8bits
Fanion Adresse Contrle
FCS
Fanion
10SSP/FNR
REJ:Commande/Rponserejet(REJect)
ETTDdemandelaretransmissiondetrame(s)IpartirdeNR
DoitacquittertrameIdontNdesquenceNR1
SREJ:Commande/Rponserejetslectif(SelectiveREJect)
ETTDdemandelaretransmissiond'unetrameIpartirdeNR
AcquittetrameIdontNdesquenceNR1
ARS00/01
80
HDLC:Supervisiondelaliaison(3)
8bits
8bits
8bits
taillevariable
Donnes
16bits
FCS
8bits
Fanion
10SSP/FNR
Chaquestationmaintientdescompteurs:
CompteurVS:NdesquencedestramesItransmisesunestation.
CompteurVR:NdesquencedestramesIreuessanserreurdelapart
d'unestation
ARS00/01
81
HDLC:Supervisiondelaliaison(4)
8bits
Fanion
8bits
8bits
taillevariable
Donnes
Adresse Contrle
16bits
FCS
8bits
Fanion
10MMP/FMMM
Tramenonnumrote(U)
Les5bitsMpermettentdedfinirdesfonctionssupplmentaires(32)
desupervisiondelaliaison(tousnesontpasutiliss)
Lesprincipales:
SABM,SARM,SNRM:Initialisationetslectiondumode(SetABM...)(C)
DISC:Librationdelaliaison(DISConnect)(Commande)
UA:Acquittementd'unetrameU(Rponse)
ARS00/01
82
HDLC:Donnes
8bits
Fanion
8bits
8bits
Adresse Contrle
taillevariable
Donnes
16bits
FCS
8bits
Fanion
Lesdonnesutilestransmettre...
Rglesrespecter:
Insertiond'un0aprssquencede5bitcod1=>
diffrentiationdufanion
Dsinsertiondece0parlercepteur
ARS00/01
83
HDLC:FCS
8bits
Fanion
8bits
8bits
Adresse Contrle
taillevariable
Donnes
16bits
FCS
8bits
Fanion
FCS:FrameCheckSequence(16bits)
Dtectiondesinformationstransmisesdefaonerrone,
Calculpourl'metteuretlercepteurd'unetrame
ConstitudurestedeladivisionpolynomialedesNbitsdelatrame
parunpolynmegnrateurnormalisdedegr16
Reste=FCS,onadmetquelatransmissions'estpassecorrectement
Mmerglequepourdonnes(liminationcodageFanion)
ARS00/01
84
HDLC:Rejetdetrames
CalculduFCS
Latailleminimaledelatrame(horsfanions)est
de32bits=>zonededonnesvide
silatailledelatrameest<32bits=>Destructionde
latrame(erreurcertainedetransmission)
SiVR(locale)NS(delatrame)
ARS00/01
85
ExemplesdchangesdetramesHDLC
n1nn1n
RepriseparREJ
Tramen'arrivantpasdansl'ordre
Rmissiondetouteslestramespartir
delatrameenerreurmmesitramenOK
Algorithme+simplecoderdansle
silicium(SREJpourliaison+lente)
Reprisepartemporisateur
Pasderception,pasdemcanismede
reprisesurerreur=>tempo
Utiliserencasdeproblmegrave(vite
verroumortel)
ARS00/01
ErreurdeNS
n1nTempon
ErreurRetransmission
86
Analogies
DenombreuxmcanismesprsentsavecHDLCseretrouvent
danslescouchessuprieures(ex:TCP)
Numrotationdestrames =>NumrodesquenceTCP
Acquittements
=>ChampACKdelentteTCP
Dlaideretransmission =>IdemavecTCP
Fentredmission
=>IdemavecTCP
ProtectionparFCS
=>Protectionparchecksum
Niveau2
Niveau4
Maisattentiononnetravaillepasaummeniveau!
ARS00/01
87
ProtocolesdrivsLAPB
LAPB LinkAccessProtocolBalanced
UtilisparX25(asynchrone+fullduplex)(ABM)
UtilisparlecanalB(BearerChannel)detransfert
deRNIS
Fournitunservicedeboutenbout.
Fournituncircuitcommutdequalitnumrique.
ARS00/01
88
ProtocolesdrivsLAPD
LAPD
LinkAccessProtocolonDchannel
UtilisparlecanalDdesignalisationduRNIS(16Kb/s)
Champdadressede2octets:SAPI&TEI
SAPI:IdentificateurduPointdAccsauService
Pourmultiplexerauniveau2diffrentesliaisonsdedonnes(diffrentsservices)
signalisation,commutationdepaquetsd'informationsutilisateur,latlaction,...
TEI:IdentificateurdExtrmitdeTerminal
Gestiondelaccsdeplusieursterminauxsurunmmebus
Identifielesrcepteursvisvisdurseau,
Leterminaltrouvelesinformationsquiluisontdestines.
TEI=127dontlavaleurestfixeparconventionestrserveladiffusion
AffectationduTEInonautomatique(063)ouautomatique(64126).
ARS00/01
89
ProtocolesdrivsLAPX
LAPX LinkAccessProtocolBalanced
Liaisonl'alternat(halfduplex)
UtilisationdeHDLCenmodequilibrsurliaison
l'alternat(aveclemodesymtriqueinitial)
ARS00/01
90
Techniquesdujeton
Engnraljetonpermissiond'mettre
802.4:Busjeton
Applicationsindustrielles
802.5:Anneaujeton
TokenRing(TR)
StandardUSdel'ANSI(comitX3T9.5)
FDDI(FiberDistributedDataInterface)
ARS00/01
91
Jetonsurboucle:Principes(1)
Prisedujeton:
FDDI:Parretraitdurseauetmissiondetrames
multiplesparlastation(limitentemps)
TR:Bitdestatutquiconvertitlejetonentrame
missiond'unetramepourTR4
missiondetramesmultiplespourTR16
ARS00/01
92
Jetonsurboucle:Principes(2)
Librationdujeton:influencesensiblementl'efficacit
duprotocole
(1)Silatrameestrevenueentirement(lent&peuefficace)
(2)Silatrameestrevenuepartiellement
(3)Immdiatement(la+efficace)
TR4Mb/sutiliselamthode(2)
TR16Mb/setFDDI(100Mb/s)la(3)
ARS00/01
93
Jetonsurboucle:Priorits(1)
Passpcifiqueaurseaujeton,maisnonaborde
prcdemment
Unchamp"priorit"estinclusdanslatrame
Affectationd'uneprioritlastation
TR4:6bitspourlamiseenplacedespriorits
3bitspourcoderles8niveaux(07,7estle+prioritaire)
3bitspourlarservation:demandeexplicitesiaucunestation
+prioritairel'afaitavant
Prisedujeton,siprioritlaprioritdelastation
ARS00/01
94
Jetonsurboucle:Priorits(2)
FDDI:
Rglagepossibledutempsdertentiondujeton
400016000s
Ngociparlesmachineslaconnexion
HardwareiscxBusFDDI,addressis0000.0c3a.258c
PhyAstateisactive,neighborisB,cmtsignalbits008/20C,statusILS
PhyBstateisactive,neighborisA,cmtsignalbits20C/008,statusALS
Requestedtokenrotation5000s,negotiated5000s
Upstreamneighbor0040.0b3b.cce2,downstreamneighbor00e0.1ee5.054d
ARS00/01
95
Bibliographie
Tlinformatique(DunodInformatique)
ParC.Macchi,JFGuilbert
Rseaux(InterEditions)
ParAndrewTanenbaum
ArchitecturedesrseauxInformatiques(Eyrolles)
Tome1:Lesoutilsdecommunication
ParGPujolle,EHorlait
FDDIRseauHautDbit(Masson)
ParA.Shah,GRamakrisnan
ARS00/01
96