You are on page 1of 96

TransmissionsetLiaisonsdeDonnes

Gnralits
Cration
1998BernardTuy(UREC)

Modification
1999JeanPaulGautier(UREC),VincentRoca(LIP6)
20002001ChristianHascot(CCR)

Plan

Historique
lmentsformelsdetransportdelinformation
Typedeliaisons,Mthoded'change
Synchronisationdestransmissions
Gnralitsetdfinitionsdebase
TypesdesignauxetTypesdedonnes(Numriques,Analogiques)
Codagedessignaux
ModulationetMultiplexagedessignaux
NumrisationdunsignalCompressiondedonnes
UnexempledeliaisondedonnesnormaliseHDLC
ARS00/01

Historique

1865:Tlgraphe(S.B.Morse)
1876:Tlphone(Bell)
1930:Tlvision(principes)
1963:Tlex,liaisonsspcialisesbasdbit
1964:TransmissiondedonnessurRTC
1969:Internet
1970:Rseauxlocaux
1977:Transmic(LSTransfix2.4kb/s2Mb/s)
1978:Transpac(rseaudepaquetsX252.4kb/s2Mb/s)
1988:RNIS(RseauNumriqueIntgrationdeServices)(ISDN)
1995:ATM(AsynchronousTransfertMode)
2000:DWDM(DenseWavelenghDivisionMultiplexing)
ARS00/01

lmentsdetransportdelinformation
quipementsvoisins

Ordinateur
outerminal

Ordinateur
outerminal

ETTD

ETTD
Canaldetransmission

CanaldeTransmission:coaxial,pairestorsades,FO

ETTD
DTE

quipementTerminaldeTransmissiondeDonnes(CCITT)
DataTerminalEquipment(EIA)
ARS00/01

lmentsdetransportdelinformation
quipementsdistants
CircuitdeDonnes
ETTD

ETTD
Modem
ETCD

Canaldetransmission

Modem
ETCD

ETCD

quipementTerminaldeCircuitdeDonnes
DCE
DataCommunicationEquipment
Modem
Modulateur/Dmodulateur
CanaldeTransmission:Lignetlphonique
ARS00/01

lmentsdetransportdelinformation
LiaisondeDonnes

Modem

Canaldetransmission

Modem

Contrleurde
Communications

Source
de
donnes

Contrleurde
Communications

CircuitdeDonnes
Source
de
donnes

ETTDETCDETCDETTD

CanaldeTransmission:coaxial,pairestorsades,FO,RTC
ETTD
quipementTerminaldeTransmissiondeDonnes
ETCD
quipementTerminaldeCircuitdeDonnes
Modem Modulateur/Dmodulateur
ARS00/01

Diffrentesformesdeliaisons
Pointpoint
Multipoint
PointMultipoint

Enboucleouanneau
ARS00/01

Modesd'change
Simplex:
1seulsensdmissiondanslecanaldetransmission

Duplexlalternat(halfduplex)
Unmetteurchaqueextrmit,missiontourderledanslemmecanal
detransmissionselonlesrglesdfiniesparlaliaisondedonnes

Duplex(fullduplex)
Unmetteurchaqueextrmit,missionsimultanedanslemmecanalde
transmission

Transmissionsparallles
Busdesordinateurs(E)ISA,PCMCIA,VME

Transmissionssries
ARS00/01

Synchronisationdestransmissions
Transmissionssynchrones:
Suitededonnessynchrone:letempssparantlesdiffrentsinstants
significatifsestunentiermultipledummeintervalledetempsT
Lescaractressesuiventsanssparation
Unsignaldhorlogeesttoujoursassociauxdonnes(basedetemps)
T
1001

Signaldedonnes
Signaldhorloge

ARS00/01

Synchronisationdestransmissions
Transmissionsasynchrones(ouarythmiques)
Suitededonnesinstantsalatoiresplutttransmisecaractrepar
caractre=>successiondetrainsdesymbolesbinairessparspardes
intervallesdetempsquelconques
Latransmissionasynchronedesdonnesncessiteladjonctionchaquecaractre
transmisd'lmentsdereprage:StartetStopbits
DureduStartbit=durede1bitducaractredclenchementdelhorlogelocale
DureduStopbit=1,1.5ou2bitsducaractre(arrtdelhorloge)
BitdeParitdevrificationdelavaliditducaractrereu
Exempledecaractre
codesur4bits
1001

StartParitStopCaractresuivant
ARS00/01

10

Modesdeconnexion(1)
Auniveauphysique
CommutationCircuit
Tlphone
Affectationressourcespermanentesavectempsd'tablissement

CommutationPaquet
Pouroptimiserl'utilisationdesressources,supprimeletemps
d'tablissementdelaliaison
Tamponsncessaires,engorgementpossible
Indpendanceducheminparcouru

CommutationCellule
Commutationrapidedecircuits(ATM)
Paquetsdepetitestailles:Cellule
Taillefixepourautomatisationsimpleetsurtoutrapide
ARS00/01

11

Modesdeconnexion(2)
Auniveauliaison
Modesansconnexion
Avecacquittement
Plusfiable,maispluslent

Sansacquittement
Rapide,maisncessiteunrseautauxd'erreurfaible

Modeconnect
Lepluslabor,leplusfiable,etlepluscoteuxenressource

ARS00/01

12

SupportsdeTransmission
Types
Paires Torsades
Coaxial
Fibres Optiques
Faisceaux Hertziens

Bande passante
> 100 KHz
>100 MHz
> 1GHz
Variable (nature et
frquence)
Satellites
X canaux > 10 MHz
LAN : Local Area Network
MAN : Metropolitan Area Network
WAN : Wide Area Network

ARS00/01

Utilisation
Tlphonie, LAN
Tlphonie, LAN
LAN, MAN et WAN
LAN, MAN
WAN

13

Gnralits
Transfertnoninstantanquidpend
Dusupport(air,cuivre,fibreoptique)
Deladistance(dumtredesmilliersdekilomtres)

Transfertnonparfaitdu
Dformationdel'ondedurantsontransport
Perturbationsexternes

Aucontrairedelavueoudel'ouie,latransmissiondedonnes
informatiquenesupportepasleserreurs.
Ilfautobligatoirementqu'ellessoientcorrigesunmomentouunautre
avantleurpossibleutilisationsurl'quipementdistant.

ARS00/01

14

Dfinitions
UnitdeFrquencedusignal:
Hertz(Hz):1/T(T:priodedusignal)
C'estlenombredepriodes(oudoscillations)parseconde(quise
dclinekHz,MHz,GHz)

Frquence

30/300kHz

30/300MHz
3GHz/30GHz
30GHz/300GHz

Longueurd'ondes
Ondeskilomtriques
Ondesmtriques
Ondescentimtriques
Ondesmillimtriques
ARS00/01

15

Dfinitions
BandePassante(Hz):
Caractrisetouslessupportsdetransmission,cestlabandede
frquencesdanslaquellelessignauxsontcorrectementreus

BP=FmaximaleFminimale
Dfinitpourunrapportdepuissance(Pe/Pr)endB
10log(Pmission/Preue)N
Parconvention,onprendN=3soit50%de"perte"
Exemples:
Sensibilitdeloreilledanslabandedefrquence2020000Hz
CaractristiquesHautparleurHifi:3018000Hz
Bandepassantedutlphone3003700Hz(4000Hz300Hz)
ARS00/01

16

Dfinitions
Ledbitbinaire(D)caractriseplusuneliaisonauniveau
rseauinformatique(bits/soubps):
formuledeShannon
Estunefonctiondirectedelabandepassante(BP):

D=BPlog2(1+S/N) S/N=signal/bruit
Cestlaquantitmaximaledinformationtransmissiblesurunevoie
exemple:noslignestlphoniques
BP3400Hz
S/N1000=>Dbitbinairemaximalthorique34000bits/s

ARS00/01

17

Dfinitions
Notiondespectre

Lephnomnevibratoirele+simple:lasinusode
Sinusodeparfaite,lespectred'nergiesereprsenteparuneraie
Signalrel=>talementautourdelafrquenceFthorique(Ff)
Signalbinaire=>talementderaiesquisechevauchent=>spectrecontinu
nergie
dusignal

Densit
d'nergie

Frquence
Frquence
ARS00/01

Largeurdebande

18

Transmissiondirectedesymbolebinaire
Techniquenonoptimalecar:
Limitationdelabandepassanteversleshautesfrquencesdes
supportsdetransmission(dueauxadaptateursd'impdance,
transformateursdisolement)
Composantecontinue=>suitede0oude1nondistinguable

Ncessitdetransmettrelerythmedhorlogepourla
synchronisationdurcepteurquidoitpouvoirreconstituerla
squencedesdonnesreues(ajoutd'infosprvoir)
Dformationdessignauxtransmisaugmenteaveclalargeurde
labandedefrquenceutilise<=>onchercherduirela
frquenceprincipaledusignaltransmis
ARS00/01

19

TransmissiondeDonnesetbandePassante
Lespectredusignaltransmettredoittrecomprisdanslabande
passantedusupportphysique:)
Latransmissiondessignauxbinairesengendreunspectrede
frquencetroit=>mauvaiseutilisationdusupportde
transmissionsurunsupportlargebandepassante.
OnarecoursauxtechniquesdeCodage,deModulationetde
Multiplexagepourpalliercesproblmes
Adaptationdessignauxausupport
Rentabilisationdelutilisationdusupport
ARS00/01

20

Naturedelinformationtransporte
metteur

Rcepteur
TransmissiondesDonnes

ETTD

Modem
ETCD

Supportdetransmission

Modem
ETCD

ETTD

NumriqueAnalogiqueNumrique
1 0 11

1 0 11

lmentbinaires(bits)lmentbinaires(bits)

Propagationdesondes

lectriques
lectromagntiques
Lumineuses
ARS00/01

pairesmtalliques,coaxial
milieuarien
milieuarien,fibreoptique
21

Typesdetransmissions

Transmissionanalogique:

Signalanalogique(radio,TV,tlphone)
Signalnumrique(ordinateur)

Transmissionnumrique:

Signalnumrique(BandedeBase)
Signalanalogique(MIC*)

MIC:ModulationparImpulsionetCodage(PulseCodingModulation)

ARS00/01

22

Typesdetransmissions:Dfinitions
Signalnumrique:
L'amplitudevarieenneprenantquedesvaleursdiscrtespar
intervalle.

Signalanalogique:
L'amplitudevariedemanirecontinuedansletemps,lesvaleurstant
diffrenteschaqueinstant.
Untelsignalnadmetpasdediscontinuit.

DiffrenceentreTypedesignaletTypededonnes.
Unsignalanalogiquepeutrsulterducodagededonnesnumriques
ouanalogiques,etrciproquement

ARS00/01

23

Transmissionanalogique
Historiquementlespremires(tlex,LSbasdbitaudbutdesannes60)
Baseinstalleimportantedeliaisoncuivre(PToucoaxial)danslesvilles
2imejeunesseavecxDSL(DigitalSubscriberLine)

ExemplelepluscourantlaliaisonsrieV24(CCITT)ouRS232C(EIA)
Spcificationmcaniques,lectriquesetfonctionnellesdelaconnexionphysique
Exemplesimpledelatransmissiondedonnes
ConnexionPCModem(V32,V34,V90),modeconsole

Encoretrsrpanduedanslemondeinformatique
LSverssitesdistants(V35,V11...)
Signauxnumriques

ARS00/01

24

CaractristiquesTransmissionanalogiqueV24
Mcaniques:
Prisetrapzodale25broches(DB25)
9brochesprincipalementutilises(DB9)

lectriques:Signalanalogique
1:3volts 0:+3volts
Dbit:20kb/ssur15m(ETTD<>ETCD)

Fonctionnelles
Voirfigurediapositivesuivante
ARS00/01

25

TransmissionanalogiqueV24(9signauxdebase)
1Terredeprotection
2Transmissiondedonnes(TD)
3Rceptiondedonnes(RD)
4Demandepourmettre/RequestToSend(RTS)

ETTD

5Prtmettre/ClearToSend(CTS)
6Postededonnesprt/DataSetReady(DSR)

ETCD

7Terredesignalisation
8Dtectionsignaldeligne/CarrierDetect(CD)
20ETTDprt/DataTerminalReady(DTR)

ARS00/01

26

TransmissionanalogiqueV24:Principes
Initialisation
ETTDsoustensionDTR=1etETCDsoustensionDSR=1

CommunicationETTD/ETCD

ETCDdtectelaporteuse=>ETTDprvenuparCD
ETTDprvientETCDvolontTXparRTS
RponseETCDparCTS
TXsurTD.

CommunicationETTD/ETTDETCD/ETCD
Cblenullmodemaveccroisementbroche2/3
ARS00/01

27

Transmissionanalogique
CodesprincipauxtrouvssurmodemnormalisCCITT

103
:missiondedonnes(ETTDversETCD)
104
:Rceptiondedonnes(ETCDversETTD)
105
:Demandepourmettre(RTS)(contrledeflux)
106
:Prtmettre(contrledeflux)
108
:ETTDprt(DTR)indiquequeETTDprtfonctionner
109
:Dtectiondusignaldelignereu
122
:Dtectiondusignalreusurlavoiederetour(109)
142
:Indicationdetest
Indicateurdequalitdeligne
ARS00/01

28

Transmissionnumrique
Remplacepetitpetitlatransmissionanalogique
Transmissionnumrique+performante
Faibletauxd'erreurdesliaisons
Simplicitdusignal(0ou1)=>Simplicitamplificateur
Pasd'effetcumulatifliauxparasites

Multiplexageplusfacile

Exemplespratiques:
qualitCDetqualitvinyle
V90(TX:33.6k,RX56k)basesurlaqualitdurseaunumrique
ConvertisseurNumrique>Analogique:dbit33.6k56k
ARS00/01

29

TransmissionsnumriquesenBandedeBase
AppelaussiModulationBandedeBase(BdB)
Signauxsynchrones(asynchrone:dbittropfaible)
Signalenbandedebasenesubitpasdetranspositionenfrquence
(casdurseaufilaire)
L'ETCDestunsimplecodeur(codeurBdB)
Lesignaldoitoccupertoutelabandepassantedisponible(optimum)
Avantages:
Simplicitetfaiblecot(pasdemodulation/dmodulation)
Dbitbinairelevpossible,silaBPdusupportestlarge(FO)
Dsavantages:
L'affaiblissementaugmentefortement,silafrquenceaugmente
ARS00/01

30

TransmissionsnumriquesenBandedeBase
Fonctiondecodage
Suitedesymboles
binairesdedureT

codeurbande
debase(BdB)

Suitedesymboles
transformsdedure

Lasuitedessymbolestransformsappartientunalphabetfini

=n*TavecnNetn>0

ARS00/01

31

Codagedusignal
Lecodageestralisprincipalementpour
Supprimerlacomposantecontinuedusignal,
Unedtection+simpledeserreursdetransmission

Codages2(a,+a)ou3niveaux(a,0,+a)
Codagebiphase:augmentationdurythmedestransitions
Codagebipolaire:augmentationdunombredeniveau
ARS00/01

32

Exempledefonctionsdecodage
Codages2niveaux:
CodageNRZ(NoReturntoZero)(lepremiermisenplaceetle+simple)
Bit0:aBit1:+a
Lasuitebinaire01011000estreprsentepar:
+a

0
a

SpectredepuissancedusignalNRZconcentrauvoisinagedes
bassesfrquences=>mauvaisetransmissionparlesupport
ARS00/01

33

Codage2niveaux
CodageNRZI:(UtilisparEthernet100)
Le1estcodalternativementparfrontmontantouparunfrontdescendant
(fonctionduprcdentcodagedu1)
Le0gardeleniveaudetensiondudernier1
Lammesuitebinairequeprcdemment(01011000)seracode:

01011000
+a

0
a

SpectredepuissancedeNRZI:bandedefrquence[0,1/]
=>Rducteurdefrquence
ARS00/01

34

Codage2niveaux
CodageManchester:(Codagedel'ethernet10Mb/s)
Consisteintroduiredanslesignaldestransitionsaumilieudechaque
intervalle(0=>frontmontant,1=>frontdescendant:synchronisation)
Lammesuitebinairequeprcdemment(01011000)seracode:

01011000
+a

0
a

SpectredepuissancedusignalManchesterutiliseunebandede
frquence2x+grande(0,2/=>BPdusupportdoittre2x+
=>
largeetdoitsupporter2x+debruit(erreur)
ARS00/01

35

Autrescodages2niveaux
Utilisentbandedefrquence[0,2/]
Manchesterdiffrentiel
|ai1ai|vaut0=>frontmontant
|ai1ai|vaut1=>frontdescendant
UtilisparTokenRing

01011000

+a

CodedeMiller
CodageManchesterensupprimantunetransitionsurdeux.

ARS00/01

36

Codages3niveaux
Utilisentbandedefrquence[0,1/]
Bipolairesimple
Signaltransmisvaut0siladonnevaut0
Signaltransmisvautalternativement+aouasila
donnevaut1

01011000

+a
0
a

BHDn(BHD3ouHDB3le+utilis)

0101000

BipolaireHauteDensit
Variantesducodebipolairesimple:limitelenombren +a
dezrossuccessifs
0
a
Ajoutd'unfrontmontantoudescendantfonctiondu
prcdentbit=1
ExempledeBHD1cicontre
ARS00/01

37

CodagepourHautsDbits(1)
Ons'aperoitrapidementquelescodesutilisspour
liminerlacomposantecontinuenediminuepasla
frquencedusignaletmmel'augmente
Pourleshautsdbits,onvautiliserdeuxcodages:
Unpourrduirelesrisquesd'erreur
Ajoutdebitsupplmentaire:CodagedetypemB/nBavec(n>m)
Augmentelafrquenced'unrapportn/m

Unpourrduiresensiblementlafrquence
NRZI,MLT3...
ARS00/01

38

CodagepourHautsDbits(2)
Exemple4B/5B
Rductiondelapuissancespectraleauxbassesfrquence
Choixjudicieux(dcodage)de2nparmiles2mcombinaisonspossibles
Garantitunmaximumde2bitssuccessifszropourchaquesymbole.
Hexadcimal
0
1
2
4
5
6
E
F

Binaire
0000
0001
0010
0100
0101
0110
1110
1111

4B/5B
11110
01001
10100
01010
01011
01110
11100
11101
ARS00/01

24codessur32dedfinis
16pourlesdonnes
8pourlecontrle(dbut,
fin,tatdelaligne)
Lesautressontinvalides

39

CodagepourHautsDbits(3)
4B/5BsuivideNRZI
EnfaisantsuivrecettereprsentationparuncodageNRZI(NonReturn
toZeroInvertones),quiproduitunetransitionpourchaque"1"transmis
etpasdetransitionpourun"0"transmis=>frquencedesignaltransmis
surlemdiadiminued'unfacteur2.
ApplicationpourFDDI,Ethernet100FX(decontraintesavecFO)

4B/5B+MLT3(MultiLevelTransmit3)
Pourlecuivre(100BaseTX),onutiliselecodageMLT3troisniveaux,
afindediminuerlerayonnementparasiteetlafrquenced'unrapport3.

ARS00/01

40

CodagepourHautsDbits(4)
Transmissionsurdepluslonguesdistances(attnuationet
dformationdusignalfonctiondelafrquence)
distancegale,ledcodagedusignalestfacilit
CodeBloc8B/10B(origineIBM)
Utilisationde2codesblocs(+simple)pourunoctet:
5bitsdepoidsfort5B/6B
3bitsdepoidsfaibleen3B/4B

UtilisparGigabitEthernet(802.3z)

ARS00/01

41

CodagepourHautsDbits(5)

Donnes
transmettre

Codage4B/5B

Codage4B/5B
+NRZI
Codage4B/5B
+MLT33
niveaux

10101010
1011010110

ARS00/01

42

Transmissionsanalogiquesparmodulation
duneondeporteuse
Lespectredessignauxmodulsestcentrsurlafrquenceporteuse
Largeurduspectre=largeurduspectredessignauxtransmettre=>
transmissionpartranspositiondefrquence
Laporteusenadautrerlequedetransporterlessignauxdansla
bandepassantedusupport
Nevhiculeaucuneinformationenellemme,seulesamodulation
aunesignification
L'oprationdemodulation/dmodulationdusignalestralisepar
unModem

ARS00/01

43

Transmissionsanalogiques

Utilisationdesdiffrentesmodulations
Modulationsdamplitude:
Radiodiffusionmonophonique
Tlphonie

Modulationdefrquence:
Radiodiffusionstrophonique,tldiffusion
Tlphonie

Modulationdephase:
Transportdessignauxnumriquessurcircuitstlphoniques
Faisceauxhertziens
Liaisonssatellites
ARS00/01

44

TransmissionsanalogiquesFormesdesmodulations
Modulationsdamplitude(2valeursd'amplitude):

Modulationdefrquence(2frquences):

Modulationdephase(phaseendvariable):

ARS00/01

45

Modulationdunsignal
UnsignalSestcaractrispar:
sonamplitudeA,safrquenceF,etsaphase,telque:
S(t)=Asin(2Ft+)

Lesignalesttransportsouslaformeduneondefaisant
varierunedescaractristiquesphysiquesdusupport:
Tensionlectrique
Onderadiolectrique
Intensitlumineuse

ARS00/01

46

Modulationdunsignal
LaporteusePseprsentesouslaformeduneondedebasergulire
P(t)=Apcos(2Ftp+p)
Translationdusignaldanslabandepassantedusupport
Onfaitsubirdesdformationsoumodulationscetteporteusepour
distinguerleslmentsdumessage
=>4typesdemodulations:
Modulationdamplitude,defrquence,dephase(synchronisation)
Modulationcombine(ex.:damplitudeetdephase)

Nombredemodulations/s=f(BP)ducanaldetransmission
ARS00/01

47

Effetsdelamodulation
Lamodulationestlatransformationdunmessagetransmettre
enunsignaladaptlatransmissionsurunsupportphysiqueou
lalgislation
Transpositiondansundomainedefrquencesadaptausupport
detransmission
Offreunemeilleureprotectiondusignalcontrelebruit
Possibilitdetransmissionsimultanedemessagesdansdes
bandesdefrquencesadjacentespourunemeilleureutilisation
dusupport(multiplexage)
ARS00/01

48

ModulationetDbitbinaire:Dfinitions
RapiditdeModulationRM(signalnumrique):
RM(bauds)=1/T
LedbitbinaireD(bits/s)=Q.RM
T:priodedemodulation
:dured'unbitdusignalmodul
Q=/T:nombredebitscodparintervalledemodulationT

Remarque:
Q=1(modulationsimple),ledbitbinaire(bits/s)estgalla
rapiditdemodulation(bauds)
Parabusdelangage,onparlededbitenbaudsavecQ=1
ARS00/01

49

ModulationetDbitbinaire:Exemples
Exemplesdemodulationdelaporteuseenfrquence:
avec2frquences(F1=0,F2=1)
PriodedemodulationT=transportd1bit
=>RM(bauds)=1/T=D(bits/s)
avec4frquences(F1=00,F2=01,F3=10,F4=11)
PriodedemodulationT=transportde2bits
=>RM(bauds)=1/TD(bits/s)=2x1/T
D=2xRM
ARS00/01

50

Multiplexage
Objectif:
Optimiserlusagedescanauxdetransmission
=>transmissionssimultanesd'unmaximumdinformations

Principe:
Traiterlesignalpourconcentrerdesfluxdoriginesdiverses
sousformedunsignalcompositeunique=>signalmultiplex

3techniquescoexistent:
Multiplexageenfrquences
Multiplexagetemporel
Multiplexagetemporelstatistique
ARS00/01

51

Multiplexage:quipements

Multiplexeur/
Dmultiplexeur

Voiesou
Portes

ETCD

Multiplexeur/
Dmultiplexeur

Canalde
Transmission

ARS00/01

52

Multiplexageenfrquence
Principe:
Dcouperlabandepassanteduncanalenplusieurssousbandes
Chaquesousbandeestaffecteunevoiedetransmission

AAAAAA
BBBBBBB
CCCCCCC

AAAAAAF1
BBBBBBBF2
CCCCCCCF3

ARS00/01

53

Multiplexagetemporel
AppelsouventTDM(TimeDivisionMultiplexing)
Principe:
Desbitsou(desoctets)sontprlevssuccessivementsurlesdiffrentesvoiesreliesau
multiplexeurpourconstruireuntraindebits(oudoctets)quiconstitueralesignal
composite

AAAAAA
BBBBBBB
CCCCCCC

CC BB AA CC BB AA CC
t

Chaqueintervalledetemps(IT)estaffectunevoie
ARS00/01

54

Multiplexagetemporelstatistique
Principes:
Leprlvementsurlesdiffrentesvoiesreliesaumultiplexeurnest
pluscyclique,maismodifidynamiquementenpermanenceselon
l'activitrellesurchacunedelle
Rcuprerlabandepassantedesvoiesinactives:imposede
transmettreladressedelavoiemettrice

Avantages:
SignalcompositededbitDtinfrieurlasommedesdbitsdes
voiesreliesaumultiplexeur(Di),=>surallocation(overbooking)
LerapportDi/Dtestcourammentde45
Techniquetrsutilisepourleslignesspcialisespermanentes(LS)
ARS00/01

55

Transmissiondesignalanalogiquenumris
LiaisonsMIC(ModulationparImpulsionetCodage)

But:Multiplexagedeplusieursconversationstlphoniques
Enfaitpasdemodulation:chantillonnageQuantificationCodage
Bnficierdelatechnologienumrique
Codec(codeur/dcodeur):analogique>numrique(inversemodem)
Signalanalogiquersultantd'uneconversationtlphonique
Frquencemaximale=4000Hz
Frquencechantillonnage=2x4000Hz=8kHz(T=125s)
Codagesur8bits=>Dbit64kb/s(Europe)
Codagesur7bits=>Dbit56kb/s(USA,Japon)
ARS00/01

56

Transmissiondesignalanalogiquenumris
CCITTnormalisecanalE1(2.048Mb/s)
TransmissionTDMde30voiesde64kb/s
IT0:service,alarme;IT16signalisationdesvoies
256niveauxdequantification

USA&Japon:24voies(1.544Mb/s)CanalT1(BellSystem)
Voiede56kb/s
127niveauxdequantification

Incompatibleentreeux
Interconnexiontrscoteuse
ARS00/01

57

Numrisation:exempleduMIC*
Amplitude

chantillonnage
Pasdchantillonnage
temps

11
10

Pasdequantification

01
00

Quantification

Transmissionbinaire
01

*ModulationparImpulsionetCodage
(enfaitiln'apasdemodulation)

11

01

11

00

temps

ARS00/01

Codage
58

Exemplesdedbit
SonHauteFidlit:

Frquencemaximale=20000Hz(20kHz)
Frquencechantillonnageutilise:44100Hz
Codagesur16bits
Dbit0.7Mb/senmono,1.4Mb/spourunsignalstrophonique

Vido

1Image(hauteurh,largeurl,nbitspourcoderunpixel):hxlxnbits
QualitVCR
(352x240x24)x(25images/s) 32Mb/s
QualitTV
(768x576x24)x(25images/s) 250Mb/s
QualitTVHD
(1920x1080x24)x(30images/s)
1120Mb/s

Ncessitdecompressionpourralisercetypede
transmissiongrandechelle
ARS00/01

59

Codagedelavoix
Letraitementdelavoixcomprenddeuxtapes:
Analysedelaparole
Convertirunsignalanalogiquesousuneformenumrique

Synthsedelaparole
Convertirunsignalnumriquesousuneformeanalogique

Troismthodespeuventtreutilises:
Codagedelaformedonde:
Approximationnonlinairedelonde(PCM,ADPCM)

Codagedelavoix:
Voixsynthtique(LPC)

Codagehybride:
CodeexcitedLinearPrediction(CELP),...
ARS00/01

60

Standardsdecodagedelavoix

Nom
Dbit (kb/s) Dlai(ms)
G.711:PCM 64
0.75
G.726:ADPCM

16
G.723:CELPMPMLQ
6.3
G.729:CSACELP 8
10
G.728:LDCELP: 16
35
GSM:Tlphonemobile
13
LinearPredictiveCoding(Xerox)
DigitalVideoInteractive(DVI)
ARS00/01

1
1030

5
48 1(~ADPCM)
61

Techniquesdecompressionvido
Exploiterlacorrlationspatiale:
Dcoupageenmacroblocs(matricedepixels)
Reprsentationdansledomainedesfrquencesparune
TransformationCosinusdiscrte(DCT)(Conservatrice)
QuantificationdescoefficientsDCT
CodageRLE,Huffman:compressionsuitespixelfrquentes

Exploiterlacorrlationtemporelle:
Codagepardiffrence
CodageIntra(compression)etInter(prdiction)desimages
Vecteursdemouvements
ARS00/01

62

Standardsdecodagedelavido
Ensembledecodageavecperte
H.261(1990):utilisactuellementpourRNISetMBone(MulticastIP)
JPEG(Images)MJPEG(Vido)(1992)dbits:de8Mb/s40Mb/s
MPEG1(1993):352x240(NTSC)ou352x288(PAL)
0.2Mb/s(audio)+1.2Mb/s(vidoqualitVCR)
MPEG2(1994):46Mb/s(Qualitdiffusion)
H.263(1996):VisioconfrencesurRTC(1020kb/s)
MPEG4(1998):5kb/s5Mbit/s(vido)2kb/s64kb/s(audio)
MPEG7(2000):normepourlemultimdia
Touteslesapplicationsnesupportentpasdespertes(ex:mdicales)
ARS00/01

63

LeniveauLiaisondeDonnes
NiveauOSI=2
Fournitprocduresetmoyensfonctionnelsncessaires:
tabliruneconnexion(ex:choixdumodedefonctionnement)
Maintenir(transfertsunioubidirectionnels)etlibrerlaconnexion

Acheminedestramessurlaliaisonphysique
Effectueuncontrledefluxafind'viterlasaturation
Dtecteetcorrigeleserreursdetransmission,provoquedesretransmissionsen
casd'anomalie

Maiscertainestechnologiesnassurentpastoutesces
fonctionnalits!
ARS00/01

64

LeniveauLiaisondeDonnes
Caractristiquesduneliaisondedonnes
Configurationpointpointoumultipoint(plusrare)
Exploitationenfullduplexouhalfduplex
Gestionhirarchiqueousymtriquedelatransmission
Hirarchique:distinctionprimaire/secondaire(s)
Fonctionneparinvitationmettre(polling)

Symtrique:unestationaccdeaumdiumsansautorisation

Gestiondelacorrectiondeserreurs
1ouplusieurstramesretransmises(fonctionacquittement)

ARS00/01

65

LeniveauLiaisondeDonnes
Parfois(ex:IEEE802.X)lacoucheISO=2estdcoupeen:
1couche"basse":MAC(MediumAccessControl)
Contrlelamthoded'accsausupportphysiquepartag
Ex:Touteslesstationsdurseauaccdentaummecanal=>concertationpralable

1couche"haute":LLC(LogicalLinkControl)(IEEE802.2)
Liaisondedonnesproprementparler
Contrlelaqualitdelatransmission

OSI=2

LLC

BlocdeDonnes
=TRAMES

MAC
OSI=1

SupportPhysique
ARS00/01

Trainsdebits
66

LesprotocolesdeLiaisondeDonnes
Ilenexistebeaucoup:
SDLC SynchronousDataLinkControl(IBMrseauSNA)
HDLC HighlevelDataLinkControl
NormalisISO(1976)avecnombreuxsousensembles(LAP,PPP)

IEEE802.3et"Ethernet"
IEEE802.5(TokenRing)
SansfilIEEE802.11(12Mb/s),IEEE802.11b(11Mb/s)
FDDI(ANSIX3T9).
ARS00/01

67

Caractristiquesprotocoledeliaison
Tramededonnes,Tramed'acquittement
Tempsd'missiondelatrame
Tempsdepropagationdelatrame
Tempsd'missiond'unetrame

metteur
Acquittements

Tempsdepropagation

ARS00/01

Rcepteur
68

Gestiondesacquittements
Protocoledebasepeuperformant:AttendreetEnvoyer
metteurenvoiesatrame
Rcepteuracquittelatramereueoudemandelaretransmission
Perted'uneoudestrames:attented'undlaidetemporisationpourle
redmarrageduprocessus
TrameNn

TrameNn+1

metteur
Rcepteur

AcquittementtrameNnAcquittementtrameNn+1
ARS00/01

69

Gestiondesacquittements
Protocolesmodernesetactuels:Anticipation
Groupementdesacquittements

Modenonconnect(ex:Ethernet)
Envoiedetrameselonunprocessuscommuntous(statistique)

Modeconnect(ex:HDLC)
tablissementliaisonpartramedegestion

metteur

missiontramesn,n+1,n+2...
Acquittementgroups
destramesN<n

ARS00/01

Rcepteur
70

HDLC:HighlevelDataLinkControl
Exempledeliaisondedonnespourrseaupublic
IssuedeSDLCd'IBM
Ensembledeclassesdeprocduresetde
fonctionnalitsoptionnelles(normaliseparl'ISO
en1976)
=>Chaqueliaisondedonneschoisitsaprocdureen
fonctiondesesbesoins(cots,ressources...)

ARS00/01

71

HDLC:Modesopratoires
3modesopratoiresprincipaux:
NRMModenormalderponse(nonquilibrprimaire/secondaire)
Stationprimaireautoriseexplicitementlesecondairemettre
Secondaireenvoietrame(s)+tramedefind'mission

ARMModeasynchronederponse(nonquilibrprimaire/secondaire)
Stationsecondairepeutmettresansautorisation
Ncessitel'ajoutd'infossurl'tatdusecondaire(Ntramesuivante,prt,occup...)

ABMModeasynchronequilibr(balanced)(le+courant)
Touslesquipementsagissentdelammefaon
Ncessitel'ajoutd'infossurl'tatdelastation(Ntramesuivante,prt,occup...)

tuderestreinteaumodeABMpourlimiterlescasdefigure
ARS00/01

72

TramesHDLC:TypeetFormat
Touteslestransmissionssefontl'intrieurdetrames
Bitdepoidsle+faibletransmisenpremier
Tramededonnes:
8bits

8bits

8bits

taillevariable

Fanion

Adresse

Contrle

16bits

Donnes

FCS

8bits
Fanion

Tramedesupervision(32bitssansles2fanions):
8bits
Fanion

8bits

8bits

Adresse

Contrle
ARS00/01

16bits

FCS

8bits
Fanion
73

HDLC:Fanion
8bits

8bits

Fanion Adresse

8bits

taillevariable

Contrle

Donnes

16bits

FCS

8bits
Fanion

Fanion(8bits):Dlimiteurdetrame(01111110)
Permetlasynchronisationdel'horlogedurcepteur
Surleslignespointpointaurepos,transmissioncontinuelledetramede
longueurminimale(32bits)(ExempleHDLC"Cisco"codage?)
17:54:08Serial0HDLCmyseq47551
17:54:08Serial1HDLCmyseq408961
17:54:18Serial0HDLCmyseq47552
17:54:18Serial1HDLCmyseq408962
17:54:28Serial0HDLCmyseq47553
17:54:28Serial1HDLCmyseq408963
...

mineseen47551
mineseen408961
mineseen47552
mineseen408962
mineseen47553
mineseen408963

yourseen47884
yourseen648137
yourseen47885
yourseen648138
yourseen47886
yourseen648139

ARS00/01

lineup
lineup
lineup
lineup
lineup
lineup
74

HDLC:Adresses
8bits

8bits

8bits

Fanion Adresse Contrle

taillevariable

Donnes

16bits

FCS

8bits
Fanion

Adresse(8bits):caractriseledestinatairedelatrame
SurlesliaisonspointpointutilisantleprotocolePPP(trameHDLC)
adresse=11111111
LAPB(modequilibr):adressesvariables
Siils'agitdecommandesoudesrponses
Siils'agitdeliaisonsimpleoudesmultiliaisons
Siils'agitETTDversETCDoul'inverse

tenduesur2octetspourlecanalDRNISmultipoint(tramesI&S)
ARS00/01

75

HDLC:Contrle
8bits
Fanion

8bits

8bits

Adresse Contrle

taillevariable

Donnes

Contrle:typedelatrame

16bits

8bits
Fanion

FCS

Nombredebit1313

Information,Supervision,nonnUmrot
I 0NSP/FNR
NS:NdeSquence
S 10SSP/FNR
P/F:invitationmettre(Poll)(commande)
P/F:bitFinalpourunerponse
U 10 MMP/FMMM
NR:NdesquenceenRception
S:BitdefonctiondeSupervision
Peuttreaussitendu2octets
M:BitdefonctiondeModification
=>NS&NR7bits

ARS00/01

76

HDLC:Tramed'information(I)
8bits

8bits

8bits

taillevariable

Donnes

Fanion Adresse Contrle

16bits

FCS

8bits
Fanion

0NSP/FNR

Tramecontenantlesdonnes
NScodsur3bits:fentred'anticipationde7tramesaumaximum
NRacquittetramesreues(convention:Ndetramenonencorereue)
P/F(Poll/Final)
P:Permetl'invitationmettre
F:Indiqueunerponselarequteprcdente
Nomissudesmodesnonquilibrs,Findiquaitladerniretramedesesclaves
ARS00/01

77

HDLC:Tramedesupervision(S)
8bits8bits8bits16bits8bits
Fanion Adresse

Contrle

FCS

Fanion

10SSP/FNR

Supervisiondelaliaison(sansdonnes)
Contrlel'changedesdonnes(Accusderception,demandede
retransmissionetdesuspensiontemporairedestramesI)
Commandes
RR (prt recevoir)
RNR (non prt recevoir)
REJ (Rejet)
SREJ (Rejet Slectif)

Rponses
RR (prt recevoir)
RNR (non prt recevoir)
REJ (Rejet)
SREJ (Rejet Slectif)
ARS00/01

Codages (2bits SS)


0
0
1
0
0
1
1
1
78

HDLC:Supervisiondelaliaison(1)
8bits8bits8bits16bits8bits
Fanion Adresse Contrle

FCS

Fanion

10SSP/FNR

RR:Commande/Rponseprtrecevoir(ReceiveReady)
ETTDprtrecevoirunetrameI
AcquittetrameIdontNdesquenceNR1

RNR:Commande/Rponsenonprtrecevoir(ReceiveNotReady)
Indiquel'tatd'occupationdel'ETTD(CtrlFlux)
DoitacquittertrameIdontNdesquenceNR1
ARS00/01

79

HDLC:Supervisiondelaliaison(2)
8bits8bits8bits16bits8bits
Fanion Adresse Contrle

FCS

Fanion

10SSP/FNR

REJ:Commande/Rponserejet(REJect)
ETTDdemandelaretransmissiondetrame(s)IpartirdeNR
DoitacquittertrameIdontNdesquenceNR1

SREJ:Commande/Rponserejetslectif(SelectiveREJect)
ETTDdemandelaretransmissiond'unetrameIpartirdeNR
AcquittetrameIdontNdesquenceNR1
ARS00/01

80

HDLC:Supervisiondelaliaison(3)
8bits

8bits

8bits

taillevariable

Fanion Adresse Contrle

Donnes

16bits

FCS

8bits
Fanion

10SSP/FNR

Chaquestationmaintientdescompteurs:
CompteurVS:NdesquencedestramesItransmisesunestation.
CompteurVR:NdesquencedestramesIreuessanserreurdelapart
d'unestation

ARS00/01

81

HDLC:Supervisiondelaliaison(4)
8bits
Fanion

8bits

8bits

taillevariable

Donnes

Adresse Contrle

16bits

FCS

8bits
Fanion

10MMP/FMMM

Tramenonnumrote(U)
Les5bitsMpermettentdedfinirdesfonctionssupplmentaires(32)
desupervisiondelaliaison(tousnesontpasutiliss)
Lesprincipales:
SABM,SARM,SNRM:Initialisationetslectiondumode(SetABM...)(C)
DISC:Librationdelaliaison(DISConnect)(Commande)
UA:Acquittementd'unetrameU(Rponse)
ARS00/01

82

HDLC:Donnes
8bits
Fanion

8bits

8bits

Adresse Contrle

taillevariable

Donnes

16bits

FCS

8bits
Fanion

Lesdonnesutilestransmettre...
Rglesrespecter:
Insertiond'un0aprssquencede5bitcod1=>
diffrentiationdufanion
Dsinsertiondece0parlercepteur

ARS00/01

83

HDLC:FCS
8bits
Fanion

8bits

8bits

Adresse Contrle

taillevariable

Donnes

16bits

FCS

8bits
Fanion

FCS:FrameCheckSequence(16bits)
Dtectiondesinformationstransmisesdefaonerrone,
Calculpourl'metteuretlercepteurd'unetrame
ConstitudurestedeladivisionpolynomialedesNbitsdelatrame
parunpolynmegnrateurnormalisdedegr16
Reste=FCS,onadmetquelatransmissions'estpassecorrectement
Mmerglequepourdonnes(liminationcodageFanion)
ARS00/01

84

HDLC:Rejetdetrames
CalculduFCS
Latailleminimaledelatrame(horsfanions)est
de32bits=>zonededonnesvide
silatailledelatrameest<32bits=>Destructionde
latrame(erreurcertainedetransmission)

SiVR(locale)NS(delatrame)

ARS00/01

85

ExemplesdchangesdetramesHDLC
n1nn1n

RepriseparREJ
Tramen'arrivantpasdansl'ordre
Rmissiondetouteslestramespartir
delatrameenerreurmmesitramenOK
Algorithme+simplecoderdansle
silicium(SREJpourliaison+lente)

Reprisepartemporisateur
Pasderception,pasdemcanismede
reprisesurerreur=>tempo
Utiliserencasdeproblmegrave(vite
verroumortel)
ARS00/01

ErreurdeNS

n1nTempon

ErreurRetransmission
86

Analogies
DenombreuxmcanismesprsentsavecHDLCseretrouvent
danslescouchessuprieures(ex:TCP)
Numrotationdestrames =>NumrodesquenceTCP
Acquittements
=>ChampACKdelentteTCP
Dlaideretransmission =>IdemavecTCP
Fentredmission
=>IdemavecTCP
ProtectionparFCS
=>Protectionparchecksum
Niveau2
Niveau4

Maisattentiononnetravaillepasaummeniveau!
ARS00/01

87

ProtocolesdrivsLAPB
LAPB LinkAccessProtocolBalanced
UtilisparX25(asynchrone+fullduplex)(ABM)
UtilisparlecanalB(BearerChannel)detransfert
deRNIS
Fournitunservicedeboutenbout.
Fournituncircuitcommutdequalitnumrique.

ARS00/01

88

ProtocolesdrivsLAPD
LAPD

LinkAccessProtocolonDchannel

UtilisparlecanalDdesignalisationduRNIS(16Kb/s)
Champdadressede2octets:SAPI&TEI
SAPI:IdentificateurduPointdAccsauService
Pourmultiplexerauniveau2diffrentesliaisonsdedonnes(diffrentsservices)
signalisation,commutationdepaquetsd'informationsutilisateur,latlaction,...

TEI:IdentificateurdExtrmitdeTerminal
Gestiondelaccsdeplusieursterminauxsurunmmebus
Identifielesrcepteursvisvisdurseau,
Leterminaltrouvelesinformationsquiluisontdestines.
TEI=127dontlavaleurestfixeparconventionestrserveladiffusion
AffectationduTEInonautomatique(063)ouautomatique(64126).

ARS00/01

89

ProtocolesdrivsLAPX
LAPX LinkAccessProtocolBalanced
Liaisonl'alternat(halfduplex)
UtilisationdeHDLCenmodequilibrsurliaison
l'alternat(aveclemodesymtriqueinitial)

ARS00/01

90

Techniquesdujeton
Engnraljetonpermissiond'mettre
802.4:Busjeton
Applicationsindustrielles

802.5:Anneaujeton
TokenRing(TR)

StandardUSdel'ANSI(comitX3T9.5)
FDDI(FiberDistributedDataInterface)
ARS00/01

91

Jetonsurboucle:Principes(1)
Prisedujeton:
FDDI:Parretraitdurseauetmissiondetrames
multiplesparlastation(limitentemps)
TR:Bitdestatutquiconvertitlejetonentrame
missiond'unetramepourTR4
missiondetramesmultiplespourTR16

ARS00/01

92

Jetonsurboucle:Principes(2)
Librationdujeton:influencesensiblementl'efficacit
duprotocole
(1)Silatrameestrevenueentirement(lent&peuefficace)
(2)Silatrameestrevenuepartiellement
(3)Immdiatement(la+efficace)

TR4Mb/sutiliselamthode(2)
TR16Mb/setFDDI(100Mb/s)la(3)
ARS00/01

93

Jetonsurboucle:Priorits(1)
Passpcifiqueaurseaujeton,maisnonaborde
prcdemment
Unchamp"priorit"estinclusdanslatrame
Affectationd'uneprioritlastation
TR4:6bitspourlamiseenplacedespriorits
3bitspourcoderles8niveaux(07,7estle+prioritaire)
3bitspourlarservation:demandeexplicitesiaucunestation
+prioritairel'afaitavant
Prisedujeton,siprioritlaprioritdelastation
ARS00/01

94

Jetonsurboucle:Priorits(2)
FDDI:
Rglagepossibledutempsdertentiondujeton
400016000s

Ngociparlesmachineslaconnexion
HardwareiscxBusFDDI,addressis0000.0c3a.258c
PhyAstateisactive,neighborisB,cmtsignalbits008/20C,statusILS
PhyBstateisactive,neighborisA,cmtsignalbits20C/008,statusALS

Requestedtokenrotation5000s,negotiated5000s
Upstreamneighbor0040.0b3b.cce2,downstreamneighbor00e0.1ee5.054d

ARS00/01

95

Bibliographie
Tlinformatique(DunodInformatique)
ParC.Macchi,JFGuilbert
Rseaux(InterEditions)
ParAndrewTanenbaum

ArchitecturedesrseauxInformatiques(Eyrolles)
Tome1:Lesoutilsdecommunication
ParGPujolle,EHorlait

FDDIRseauHautDbit(Masson)
ParA.Shah,GRamakrisnan

ARS00/01

96

You might also like