You are on page 1of 39

HELENSTK MMAR

M.. 330- 30 yllar aras Kta Yunanistan ve Anadolu


1- Korinth Dzeni
2- Tapnak Mimarisi
3- Mezar Mimarisi
4- Dier kamusal Yaplar

Erken Helenistik dnem


Tapnak Mimarisi
Temel olarak erken
Helenistik Dnemde
(M.. 330- 250)
zellikle Anadoluda
on tapnak
mimarisinde plan ve
mimari unsurlar Klasik
Dnemin bir devam
yada kopyas
durumundadr.

Efes Artemis Tapna


Arkaik Dnem Artemis tapna (M.. 560- 550)

Helenistik Dnem Artemis Tapna (M.. 330- 250

Efes Artemis Tapna

Didym Apollon Tapna

Apollon tapna (M.. 560- 550)

Apollon Tapna M.. 300- 250

Priene Athena Polias Tapna

Pergamon Athena Polias Tapna

Dor Dzeninde ve M.. 3.yzyln ilk eyrei

Pergamon Prostylos tipi tapnaklar


Dionysos, Yukar agora, Hera Basilea, Asklepios,
Hermes- Herakles tapnaklar
Sardes Artemis Tapna
1. safha M.. 300

HERMOGENES (Prieneli)
M.. 1 ve M.S. 1. yzylda Roma
mparatoru Augustus dneminde,
Romal Mimar Vitrivius, mparator
Octavian Caesara ithafen yazdu
de Architectura adl 10 kitaplk
eserinde Mimar Hermogenes ve
getirdii mimari dzenlemelerden
bahseder.
Vitrivius, Hermogenesin Magnesia
Artemis ve teos Dionysos
tapnaklarnn mimar olarak tantr.
Vitrivius ayn zamanda
Hermogenesin Pytheos gibi mimarlk
zerine kitap yazdn ve Pseudo
dipteral dzenin ilk uygulaycs
olduunu ifade eder.

HERMOGENES
Vitriviusun ifadelerine gre Hermogenes
Tapnak planlamasnda, tapnaklar,
stun alt apnn, iki stun arasndaki
akla (IC) olan oranlarna gre
snflandrmtr.
Buna gre 5 farkl uygulama tipi meydana
getirmitir:
1- Pyknostylos: ok dar aralkl stun sras
(IC- 1.1/2 stun alt ap)
2- Systylos: dar aralkl stun sras (IC2.stun alt ap)
3- Eustylos: gzel- doru aralkl srun
sras (IC- 2.1/4 stun alt ap)
4- Diastylos: geni aralkl stun sras (IC3.stun altap)
5- Arostylos: geni aralkl stun sras (IC3.1/2)

HERMOGENES

Hermogenes Pseudodipteral
plann ilk uygulaycs yada
dzenlemesini yapan mimar
olarak kabul grmektedir.
Pseudodipteral: Klasik Yunan
tapnak Mimarisinde stunlarn
cellay, tpk dipteral plandaki
d stun srasnn
mesafesinden evrelemesi,
ancak i stun srasnn
yaplmamas ile uygulanan
plan

Teos Dionysos Tapna

Teos Dionysos Tapna

Vitriviusa gre Teos Dionysos


tapna Hermogenesin
eseridir.
Eustylos ilkesine gre ina
edilmitir.
6x 11 stunlu Dipteros olup,
Priene Tapnann eski
formundadr.
Helenistik dnem yenilii
olarak Attik Kaide ve Attik firizin
kullanlmasdr.
Dar bir opistodomosu vardr.
Prieneden fark cella ve
pronaosun hemen hemen
eittir.
Stun ve duvar yerleiminde
simetriye dikkat edilmitir.

Teos Dionysos Tapna

Magnesia Artemis Leukophryene


Tapna

Magnesia Artemis Leukophryene


Tapna

Vitriviusa gre Magensia


Artemis Tapna
Hermogenesin eseridir.
Gelimi mimari zellikleri ile
mimarn ge dnem yapt
olarak kabul edilir.
41x 67m. llerinde, Ion
dzenli 8x 15 stunlu
pseudodipteral planldr.
Pronaos derinlii celle ile eittir.
Opistodomos vurguludur.
Naos, opistodomos ve
pronaosdaki stunlar
peristatisteki stunlar ile ayn
eksendedir.
Alnlklardaki kaplar merkezde
ikinci bir paralel sra meydana
getirmektedir.

Magnesia Artemis Leukophryene


Tapna

Magnesia Artemis Leukophryene


Tapna
Artemision ile grlen
yenilikler:
1- Pseudodipteral
plan ve getirdikleri
Derin k glge unsur
Pronaos ve
opistodomosa hacim
kazandrlmas
Anadoluda Attik
zelliklerin arttrlmas

Magnesia Artemis
Leukophryene Tapna

Ephesos tapnanda balayan


epiphani ile ilgili atdaki kap ve
pencereler ve bunlarn teknik zellikleri

Plan zellii ile st yap


tanmasndaki zorlua bal olarak;
friz kabartmalarnn boyutsal klmesi,
architrav fascialarnn 2ye inmesi,
metop ve trigliflerinde klp sayca artmas

Magnesia Artemis Leukophryene


Tapna

Magnesia Artemis Leukophryene


Tapna- Altar

Magnesia Zeus Sosipolis Tapna

Magnesia Zeus Sosipolis Tapna

G.Gruben tarafndan magnesia


Zeus Tapna Hermogenese
atfedilmitir.
Prostylos plan tipinde 7.38x
15.81m lsnde Ion
dzenindedir.
Teos tapnandan nce yaplm
olup, olaslkla mimarn ilk
yaptlarndan biridir.
Plan ve stun yksekliinin alt
apn 9.1/2 kat olmas ile Eustylos
tipindedir.
Didym Naiskosu tipindedir. Ancak
opistodomos fark vardr.
Pronaos derin ve glgedir.
Eustylos ilkesinin en baarl
rneidir.

Sardes Artemis Tapna


skender dneminde
yapma balanan tapnak,
23x 67m lsnde
geleneksel uzun cellal
olup, Pyteosun
Opistodomos ve derin
pronaos izlerini tar.
Dipteros olarak
planlanmakla birlikte
tamamlanamam olup,
on dzenindedir.
1. Yapm saafha M.. 330- 300)

Sardes Artemis Tapna


Dipteros olarak
planlanmasna karn
Pseudo-dipteral
olarak ksmen
tamamalanan tapna
on dzenindedir.
nde ve arkada ante

2.Yapm safha M.. 175- 150

Sardes Artemis Tapna

Glpnar- Apollon Smintheus


Tapna
Smintheon Kutsal alan,
Troas Blgesinde,
anakkale, AyvackGrpnar kynde yer
almaktadr.
Troia antik kentini de iine
alan Troias blgesinin klt
merkezidir.
M..150 yllarnda on
stilinde yaplan tapnak
kuzey-bat Anadolu'da,
Troas blgesinde bugn
iin tek rnektir

Glpnar- Apollon Smintheus


Tapna

j.b. lechevalier 1785 ylnda


babakale - lectumdan
(bababurnu) aleksandreia
troasa giderken tapna
gren ve kalntlarndan sz
eden ilk kii olmutur.
tapnan tanmlanmas yreye
daha sonra gelecek olan
spratta kalr
1861 ylnda blgeye ilk kez
gelen, 3-4 gn kalan ve daha
sonra ilk kazlar yapacak olan
R.P. Pullandr
Pullan 1866 yl sonbaharnda
glpnarda 13 eyll - 22 kasm
tarihleri arasnda society of
dilettanti adna kazlar yapar

Glpnar- Apollon Smintheus


Tapna
Temel, yreye zg volkanik tf tandan
yaplmtr. zeri evrede ok grlen
andezit-bazalt ta ile kapldr.
Temel ve 11 basaman en son kaplamas
mermerdir

Glpnar- Apollon Smintheus


Tapna
Tapnak'ta Hermogenes'in
uygulad pseudodipteros (yalanc iki sral
stun) plan tasarm
kullanlmtr.
n ve arka cephelerinde
8, uzun kenarlarnda ise
14'er stun dizisi yeralr.
Tapnan lleri; 23.20x
41.65m. dir.

Glpnar- Apollon Smintheus


Tapna
Stun aralnn alt apa
oran 1: 1.1/2 olup
Pyknostylostur.
11 basamakl bir stylobat
zerinde ykselmektedir.
Pronaos, opistodomosun
2 kat kadardr
Helenistik dnemin derin
pronaosu grlr.

Glpnar- Apollon Smintheus


Tapna
Anadolu- Attik tipi bir
kaide zerinde ykselen
44 adet stunun herbiri
st ste konmu 7
paradan (tamburdan)
oluur. Yedinci stun
tamburu boa
ba+elenk ssleri veya
mitolojik insan figrleri ile
bezelidir. Bu son
tamburun zerine gelen
balk on stilinde
yaplmtr.

Glpnar- Apollon Smintheus


Tapna
Stun kaidelerinde zel
bir gei dzenlenmi
olup, trochilos ile
Ephesos,
Torus ile Attik etki
vurgulanmtr.
Anadolu ve atik karm
etki ile bu ekil kaide ilk
kez kullanlmtr.
Kaide, st torus, trochili ,
spira, trochili ve alt
torustan oluur

Glpnar- Apollon Smintheus


Tapna
st yapy tayan
stunlar 7 tamburdan
oluur. 24 yivli olarak
oyulan tamburlarn
ykseklii 8.90 m.,
kaide ile birlikte 9.69
m., kaideden aritrava
kadar, balkla birlikte
10.09 m.dir.

Glpnar- Apollon Smintheus


Tapna

Stunlarn zerinde st yap


elemanlar olarak srasyla, inci
dizisi ile ssl aritrav
(bataban) ile friz ad verilen
ve zerinde Yunallar ile
Troiallar arasndaki Troia
savalarn anlatan mitolojik
konular ieren kabartma
bloklar yeralr.
Yap daha sonra di sras
(dentil), saak (geison), gen
alnlk (pediment) ve krma at
ile son bulur. Tapnak yaklak
olarak 15m.dir.

Glpnar- Apollon Smintheus


Tapna

Glpnar- Apollon Smintheus


Tapna

Glpnar- Apollon Smintheus


Tapna
Yap daha sonra di
sras (dentil), saak
(geison), gen alnlk
(pediment) ve krma
at ile son bulur.
Tapnak yaklak
olarak 15m.dir.

You might also like