nh gi t

theo FAO
(Food and agriculture organization t chc nng nghip v lng thc th
gii)

Hiu nh gi t l nh th
no ?

Mt s quy nh trong mn
hc nh gi t
- i hc y , ng gi theo quy
nh
-im danh tng bui m bo k
d thi
-im rn luyn (0,1)
-kim tra (0,1) 30 pht
-im bi tp/ TIU LUN (0,2) lm
theo nhm
- im thi hc k (0,6)

Ti liu tham kho

Ti liu ting vit:
+Gio trnh nh gi t cho cao hc
nxb nng nghip 1998
+quy trnh nh gi t ai phc v
nng nghip nxb nng nghip1999
+S tay iu tra phn loi nh gi
t nxb nng nghip 1999
+nh gi hin trng s dng t theo
quan im sinh thi v pht trin lu
bn nxb nng nghip 1995
+ t vit nam nxb nng nghip 2000
+ hi tho v pp nh gi phn hng
t la vin qhtknn 2003
+ cc bo co ca cc d n g

Ti liu ting anh:

+fao a framework for land evaluation
+ fao guidline land evaluation for
rained agriculture
+ fao guidline land evaluation for
rained agriculture
+ farming for the future
+ Bulletin of soil science
+ nhng tin b trong g (bn dch)
+ nh gi t ai v s nghip pht
trin (bn dch) - 1993
+ h thng g t ng ho (bn
dch) ales version 4.65 2000

Bi m u
1. Ti sao phi nh gi t ?

Mt s hnh nh minh ho

khai thc qu mc cc ngun ti nguyn

Mt nhu cu bc thit nhm c

c mt gii php mi duy tr cc
h thng canh tc truyn thng,
m bo cht lng t v c
nhng chin lc s dng t ai
hp l, hiu qu v bn vng.

Cn phi Tin hnh

nh gi t

Mt vi s liu minh ho

Bng 1: Tnh hnh bin ng v din tch

t canh tc
v dn s trn th gii
Dn s trn th gii v
din tch t canh tc
(n v: 100.000)

Din tch
t canh
tc/ u ng
i (ha)

Nm

S dn (ng
i)

Din tch
t canh
tc (ha)

1965

3.027

1.380

0,46

1980

4.450

1.500

0,34

1990

5.100

1.510

0,30

2000

6.200

1.540

0,25

2005

6.500

1.550

0,24

2025

8.500

1.650

0,19

Bng 2: Din tch t canh tc

bnh qun mt s nc ng Nam

Tn nc
Indonesia

Din tch binh

qun / ngi (ha)
0.12

Malaysia

0.27

Philippin

0.13

Thailan

0.42

Vietnam

0.11

nht th gii. Theo Bo co tng

kt ca B TN v MT nm 2007, so
snh vi 11 nc trong khu vc ng
Nam , tng din tch t t nhin
ca Vit Nam xp hng th 4 nhng
dn s ca Vit Nam li xp hng
th 2, do vy bnh qun din tch
trn u ngi ca Vit Nam ng
v tr th 9 trong khu vc (gn
thp nht trong 11 nc, ch cao hn
Singapo v ng Timor).
Vit Nam hin nay c:
Bnh qun din tch t t
nhin/ngi: 0,39 ha

2. nh gi t nh th no?

nh gi t ai l mt ni dung
nghin cu khng th thiu c
trong chng trnh pht trin
nng nghip bn vng v t
ai l t liu sn xut c bn nht
ca ngi nng dn, i hi h
phi c nhng hiu bit khoa hc
v tim nng sn xut ca t v
nhng kh khn hn ch trong s
dng t, ng thi phi nm
c nhng phng thc s dng t
thch hp cho s bn vng.

nh gi t theo FAO l mt qu
trnh:
- Thu thp nhng thng tin, s liu
v cc iu kin t nhin, kinh t
v x hi ca vng t cn nh
gi.
- nh gi s thch hp ca t ai
i vi cc loi hnh s dng t
khc nhau p ng cc yu cu v
mc tiu ca ngi s dng t.

Theo FAO: nh gi t phi da

trn quan im sinh thi v
pht trin bn vng,
xut c cc loi hnh s dng
t duy tr c kh nng s
dng trn quan im pht trin
bn vng.

Quan im sinh thi:

- Cc mi quan h trong s dng
t: ti nguyn, cy trng, ngi s
dng t, phng thc tc ng vo
t ai phi trn c s hi ho, ph
hp vi iu kin mi trng sinh
thi, iu kin t nhin
- Mi quan h gia sinh thi nhn
vn, sinh thi nng nghip phi c
kt hp hi ho, bo v bn vng
ti nguyn thin nhin v i sng
con ngi

Khi nim v bn vng: Bn vng l

khng b mt i hoc t ra l duy tr
v gi c cho th h tng lai c nh
hin nay ang s dng, c kh nng ti
to c. Bn vng khng c ngha l s
n nh tuyt i m l kh nng tn
ti, phc hi v thch nghi ca h thng
trc cc th thch bt li.
Theo nh ngha ca FAO-1988: Pht
trin bn vng l s qun l, s dng v
bo v cc ngun li t nhin, ti nguyn
thin nhin bng cc gii php k thut
v th ch/chnh sch nhm m bo
v tho mn nhu cu ca con ngi cho
th h hm nay v c th h mai sau.

S pht trin bn vng trong nghnh

nng nghip c dng theo ngha rng
bao gm cc lnh vc: trng trt (c ti
hoc khng c ti), ngh c, ngh rng,
chn nui, ch bin nng sn...
Bo v ti nguyn t, nc, ngun li di
truyn thc vt, ng vt v khng lm
cho thoi ho mi trng, suy thoi cc
ngun ti nguyn, c hiu qu kinh t
v chp nhn c v mt x hi.

 vic nh gi t c thnh cng

cn phi c mt phng php chun tc
p dng, do vic p dng mt
cng c tiu chun ho l thit yu
v cn thit nhm m bo tnh lgic v
ng b trn th gii.
y chnh l l do cho vic ra i "
cng nh gi t" ca FAO - l phng
php nh gi t nng lm nghip c
nhiu nc trn th gii chp nhn.

I. Gii
thiu
hc
Ch
ng v
1: mn
Gii thiu
chung
1.Cu trc mn hc
Mn hc "nh gi t" gm 5 chng
gii thiu v cng tc nh gi ngun ti
nguyn t ai, hin trng v kh nng
s dng t ai trn quan im sinh
thi v pht trin bn vng i vi sn
xut nng lm nghip
-Chng 1: Gii thiu chung
-Chng 2: n v bn t ai
-Chng 3: Xc nh cc loi hnh s
dng t
-Chng 4: Phn hng thch hp t
ai
-Chng 5: nh gi t theo FAO

2. Mi lin quan ca mn hc "nh gi

t" v cc mn hc khc
Mn hc "nh gi t" l mn hc
rt quan trng v cn thit cho vic
nh gi tim nng s dng t ai, cho
quy hoch s dng t v qun l t
ai ca Nh nc.
N l mn hc k tha v phn nh
cc mn hc c bn v c s ca ngnh
khoa hc nng nghip v ngnh qun l
t ai, nh:
Sinh thi nng nghip, Th nhng
hc, Trng trt i cng, Canh tc hc,
H thng nng nghip, Kinh t hc,

ng thi mn nh gi t cng
phc v c lc cho sn xut nng
lm nghip thng qua cc mn hc
khc,
nh:
Quy hoch s dng t ai; S dng,
bo v v ci to t c vn ; Mi
trng cnh quan; Qun l tim nng
t ai,

3.1. Mc ch:
1) Nng cao hiu bit v nhn thc
quan im nh gi t ca FAO cho
sinh vin ngnh qun l t ai v khoa
hc t
2) Gii thiu ni dung v quy trnh
nh gi t ca FAO.
3) Gip sinh vin hiu v vn dng c
nhng phng php v k thut mi trong
qa trnh iu tra, phn tch, x l
thng tin v s liu trong cc bc nh
gi t.
4) Hiu v vn dng c cc kt qu
ca nh gi t ai phc v cho qun l
ngun ti nguyn t ai v quy hoch
s dng t trong sn xut nng lm

3.2. Yu cu:
1) Qun trit phng php, nguyn tc
v quy trnh nh gi t ca FAO.
2) Nm vng iu tra, m t cc n
v t ai v cc loi hnh s dng t
trong sn xut nng lm nghip
3) i chiu v phn hng thch hp t
ai: cu trc phn hng, phn tch ti
chnh v tc ng mi trng trong nh
gi t
4) xut v s dng hp l ti nguyn
t trn quan im sinh thi v pht trin
bn vng phc v cho quy hoch s dng
t.

II. Tng quan v nh gi t

1. Trn th gii
Tip theo s pht trin ca cc ngnh
khoa hc t v phn loi t th cng tc
nh gi t l rt cn thit, c nhiu
nc trn th gii quan tm.
Mi h thng phn loi u hnh
thnh h thng nh gi t ring, trc s
suy thoi ca t trn ton cu i hi phi
c s tng hp tr tu hoch nh
chin lc s dng t trong tng lai.
Cc phng php nh gi t mi
dn dn pht trin thnh lnh vc nghin
cu lin ngnh mang tnh h thng (t
nhin-kinh t-x hi) nhm kt hp cc kin

yu
sau:
- nh gi t theo nh tnh: ch yu da
vo s m t v xt on cc tnh cht t
ai, a vo sp xp trong h thng nh
gi, d bo cc kt qu nh gi t, cc
mi tng quan n NS cy trng.
- nh gi t theo phng php thng s: p
dng cc tin b khoa hc k thut, cc
thut ton, cc phn mm my tnh tm
hiu mi tng quan gia cc yu t u
vo v u ra trong h thng G, coi y
l cc thng s (bin s) tng hp nh
gi.
ALES - Automatic Land Evaluation System
- nh gi t theo nh lng: da trn m
hnh, m phng lm nh hng xc

1.1. nh gi t Lin X (c):

Lin X (c) s dng phng php nh
gi t theo hc thuyt pht sinh ca
Docutraep (nh gi t nh tnh). Da
trn cc c tnh t ai nh: kh hu,
a hnh, a mo, th nhng, nc ngm
v thc vt nhm nh gi v thng k
cht lng t ai vi mc ch xy dng
chin lc qun l v s dng t cho cc
n v hnh chnh v sn xut trn lnh
th thuc lin bang X Vit.

Kt qu nh gi mc s dng t
thch hp chia thnh cc nhm v lp
thch hp trong s dng t nh sau:
- Nhm t thch hp c phn theo
iu kin vng sinh thi t ai t
nhin, xc nh trn phm vi vng ln.
- Lp t thch hp l nhng vng c
tch ra theo s khc bit v loi hnh
th nhng nh iu kin a hnh, mu
cht, thnh phn c gii, ch nc.
rong cng mt lp s c s tng ng v
iu kin sn xut, kh nng ng dng
k thut cng nh cc bin php ci tp v
bo v t.

Trn c s p dng h thng nh gi t

phn chia kh nng s dng t ai
thnh cc nhm v cc lp sau y:
Nhm 1: t thch hp cho canh tc gm
c 14 lp
Nhm 2: t thch hp cho ng c thm
canh gm c 4 lp
Nhm 3: t ng c ci to sau c th s
dng vo mc ch sn xut nng nghip
gm c 7 lp
Nhm 4: t i hi phi c ci to c
bn trc khi a vo mc ch s dng sn
xut gm c 6 lp
Nhm 5: t t thch hp cho sn xut
nng nghip gm c 2 lp
Nhm 6: t khng thch hp cho mc

1.2. nh gi kh nng s dng t ca

M:
Da trn h thng phn loi t
Soil-Taxonomy, mt h thng phn loi
nh lng i vi cc c tnh t trong
cc tng chn on c trng v mang
tnh thc tin cao trong qun l v s
dng t.
Nguyn tc nh gi t: Da vo
c tnh v tnh cht hin ti ca t
phn loi.

C s nh gi t ch yu da vo 2
nhm yu t hn ch:
- Nhm cc yu t hn ch vnh vin:
gm nhng yu t rt kh thay i v
ci to c, nh: dc, dy tng t,
l lt, iu kin kh hu khc nghit
- Nhm yu t hn ch tm thi: cc
yu t c kh nng khc phc bng cc
bin php ci to trong qun l t nh:
ph, thnh phn dinh dng (c kh
nng hp th bng cch s dng phn
bn), nhng kh khn v ti tiu nc.

H thng nh gi t ca M chia
thnh 8 nhm: t nhm I n nhm IV
thch hp cho sn xut nng nghip, t
nhm V n nhm VIII khng thch hp cho
sn xut nng nghip, c dng cho cc
mc ch khc.
Phng php nh gi kh nng s dng
thch hp tuy khng i su c th vo
tng loi s dng t trong sn xut nng
nghip v hiu qu kinh t-x hi, song li
rt quan tm n cc yu t hn ch bt
li i vi s dng t cng nh cc bin
php bo v t, bo v mi trng - y
cng chnh l im mnh ca phng php
i vi mc ch duy tr v s dng t
bn vng.

1.3. nhiu nc Chu u:

nh gi t da trn c s bin i
v phng php nh gi t ca Lin X
(c) v ca M: Nghin cu cc yu t t
nhin xc nh tim nng sn xut
ca t (phn hng nh tnh) v
nghin cu cc yu t kinh t-x hi
nhm xc nh sc sn xut thc t ca
t ai (phn hng nh lng), thng th
ng l p dng phng php so snh bng
tnh im hoc tnh phn trm.

1.4. n v mt s nc Chu Phi:

Thng p dng phng php tham bin,
biu th mi quan h ca cc yu t di
dng phng trnh ton hc, da trn c
s tng quan gia cc yu t vi nng
sut. Kt qu phn hng t cng c
th hin dng % hoc cho im.

1.5. nh gi t ca FAO:
Vo nhng nm 70, th k 20 tnh hnh
suy thoi t ai din ra mnh m v ngy
cng gia tng, cn phi c nhng gii php
hp l trong s dng t nhm hn ch v
ngn chn nhng tn tht i vi ti
nguyn t ai. Cc nh khoa hc v nh
gi t nhn thy cn c nhng n lc
khng ch n phng tng quc gia ring
r m phi thng nht cc nguyn tc, tiu
chun nh gi t ai trn phm vi ton
cu. Kt qu l u ban quc t nghin cu
v nh gi t c thnh lp ti Rome
(Italia), thuc t chc FAO v cho ra i
bn d tho nh gi t ln u tin vo
nm 1972, n nm 1976 " cng nh gi

cng tc nh gi t nc mnh. n
nm 1983 v nhng nm tip theo, bn
cng ny c b sung, chnh sa
cng vi hng lot cc ti liu hng dn
nh gi t chi tit cho cc vng sn
xut khc nhau:
1983 - nh gi t cho nng nghip n
c tri
1984 - nh gi t cho vng t rng
1985 - nh gi t cho nng nghip
c ti
1989 - nh gi t cho ng c chn
th
1990 - nh gi t cho su nghip pht
trin nng nghip
1992 - nh gi t v phn tch h

1.6. Nhn nh v cc phng php nh

gi t trn th gii:
+ Nhng im chung:
- Nhm phc v cho vic s dng v qun
l t ai c hiu qu v bn vng.
- Mi phng php nh gi t u c
nhng thch ng linh hot trong vic xc
nh cc c tnh v cc yu t hn ch
c lin quan trong qu trnh nh gi t,
do c th d dng iu chnh cho ph
hp vi iu kin ca tng vng, tng a
phng.
- Cc phng php u m bo cho vic
cung cp nhng thng tin c lin quan n
cc yu t th nhng, t nhin, mi trng v
nhng k thut p dng i vi cc loi s

+ u im ca phng php nh gi t
ca FAO:
- Phng php nh gi t ca Lin X v
M cha trc tip i su vo cc i tng s
dng t c th nh trong nh gi t ca
FAO m ch xc nh mc chung chung
i vi cc loi s dng t.

- Trong phng php nh gi t ca Lin

X v M khng c nhng ch dn thch
hp v t ai cho nhng h thng cy
trng ring r hay nhng yu cu ca cc loi
s dng t c th trong sn xut. Do vy
kh c th vn dng vo vic nh gi cc
mc chi tit bi v s khc bit v yu
cu ca tng loi cy trng i vi t l
khc nhau, mt s yu t c xc nh
trong nh gi c th c coi l yu t hn
ch hay khng thch hp cho loi hnh s
dng ny, song li khng phi l yu t hn
ch cho cc loi hnh s dng t khc.

- Trong phng php nh gi t thch

hp ca FAO, do nh gi ring r i vi
tng loi s dng nn kt qu nhn nhn,
nh gi cc yu t c th hin mt cch
r rng v c th hn.

-Phng php nh gi t ca Lin X v

phng php nh gi t ca M ch da
ch yu vo kh nng thch hp v cc iu
kin t nhin i vi cc loi hnh s dng
trong khi rt t hoc khng quan tm n
nhng yu t kinh t-x hi, iu ny c
th a n nhng sai lch trong p dng
cc kt qu nh gi v chng khng ph
hp vi iu kin t nhin, kinh t-x hi
ca vng nghin cu.
Phng php nh gi t ca FAO
cp n cc ch tiu kinh t-x hi c lin
quan n kh nng s dng t v kh
nng sinh li nhun ca chng. y l nhng
thng tin rt c ngha cho vic xc nh
v lp k hoch s dng t.

- Vic nhn mnh nhng yu t hn ch

trong s dng v qun l t c tnh n
cc vn v mi trng trong cc phng
php nh gi t ca M v ca FAO l rt
c ngha cho vic tng cng bo v mi tr
ng sinh thi, c bit trn nhng loi t
c vn v d b suy thoi.

Tm li: Phng php nh gi t ca FAO

l s k tha, kt hp c nhng im
mnh ca c hai phng php nh gi t
ca Lin X v ca M, ng thi c s b
sung hon chnh v phng php nh gi
t thch hp.

2. nh gi t Vit Nam
T khi con ngi bit s dng t c
thc v nh gi t, phn hng t. Vic
nh gi t da trn nhng king nghim
lu i, cha truyn con ni, ngi nng dn
bit nh gi t tt hay t xu da
vo mu sc ca t, mc lm t d
hay kh v nng xut ca cy trng.

Vo thi nh L (nm 1002-1225) bit

c in, lp in b nh thu rung
t.
Vo thi nh L (th k 15) bit phn
hng in khc nhau phc v cho cc
chnh sch thu v qun l t ai
Thi nh Nguyn ( Gia Long - 1802 ) c
s phn chia "T hng in, lc hng th"

Trong thi k thng tr ca thc dn

Php, vic nghin cu nh gi t c
tin hnh nhng vng t ai ph nhiu,
nhng vng t c kh nng khai ph vi
mc ch xc nh tim nng s dng
la chn t lp n in.

Sau ho bnh lp li 1954, pha Bc

thnh lp:
- V Qun l rung t/Tng cc a
chnh/B TN&MT
- Vin Th nhng Nng ho
- Vin quy hoch v thit k nng nghip
- cc trng i hc, Vin nghin cu khc
c nhng cng trnh nghin cu v
quy trnh phn hng t vng sn xut
nng nghip nhm tng cng cng tc qun
l mu m t v xp hng thu nng
nghip.

Da vo cc ch tiu chnh v cc iu
kin sinh thi v tnh cht t ca tng
vng sn xut nng nghip, t c
phn chia thnh 6 hng theo phng php
xp im. Nhiu tnh xy dng c cc
bn phn hng t ai n cp x, gp
phn ng k cho cng tc qun l t ai
trong giai on k hoch ho sn xut.
Trn thc t cng tc nh gi phn hng
t mi ch thc s pht trin t sau khi
ho bnh lp li n nhng nm 80.

i vi t trng la
STT

Tiu chun cc yu t

im

1. Cht t
1

t c ph cao

10

t c ph trung bnh

t c ph thp

t c ph thp phi ci to mi s dng c

2. V tr t
1

Cch ni c tr ca h s dng t < 3 km

Cch ni c tr ca h s dng t 3-5 km

Cch ni c tr ca h s dng t 5-8 km

Cch ni c tr ca h s dng t > 8km

3. a hnh tng i
1

Vn (bng phng)

Vn cao

Vn thp

Cao Trng

STT

Tiu chun cc yu t

im

4. iu kin kh hu thi tit

1

Thun li cho trng la v khng c hn ch

10

Tng i thun li cho trng la, c 1 iu

kin hn ch

Tng i thun li cho trng la, c 2-3 iu

kin hn ch

Khng thun li cho trng la, c t 4 iu

kin hn ch
(bo, l, sng mui, gi lo)

5. iu kin ti tiu
1

Ch ng > 70 % thi gian cn ti tiu

10

Ch ng 50 - 70 % thi gia cn ti tiu

Ch ng < 50 % thi gia cn ti tiu

Da vo nc tri, b ngp ng hoc kh hn

Hng t

Tng s im ca 5 yu
t

> = 39

II

33-38

III

27-32

IV

21-26

15-20

VI

= < 15

Tuy nhin phng php trn ch nhn nhn

su v mt th nhng v cc tnh cht
t, ch thch hp trong phm vi nh gi
cp chi tit ch khng th p dng c
nhng vng ln c iu kin khc bit v
mt kh hu, a hnh, dc cng nh
cc iu kin kinh t, x hi khc nhau.

Nhng nm t 1986 n nay, cng tc

qun l t ai trn ton quc v ang
c y mnh theo hng chuyn i c cu
kinh t v pht trin nng lm nghip bn
vng.
Chng trnh xy dng quy hoch tng
th pht trin kinh t-x hi t cp quc gai
n cp vng, tnh, huyn, x i hi
ngnh qun l t ai / ti nguyn mi tr
ng phi c nhng thng tin, d liu v ti
nguyn t v kh nng khai thc, s dng
hp l lu bn t sn xut nng lm
nghip.

Cng tc nh gi t khng ch dng

li mc phn hng cht lng t nhin
ca t m phi ch ra c cc loi hnh
s dng t thch hp cho tng h thng
s dng t khc nhau vi nhiu i tng
cy trng nng lm nghip khc nhau,
thch hp vi cc iu kin v t nhin,
kinh t, x hi v bo v mi trng sinh
thi.

y l l do v sao chng ta p dng ph

ng php nh gi t ca FAO, cng ngy
phng php nh gi t ca FAO cng c u
th phc v cho cng tc qun l, quy
hoch v bo v t.

III. Phng php nh gi t theo FAO

1. Hng dn ca FAO v nh gi t
1.1. nh ngha:
nh gi t ai l qu trnh so snh,
i chiu nhng tnh cht vn c ca
khoanh t/tha t cn nh gi vi
nhng tnh cht t ai m cc loi
hnh s dng t yu cu cn phi c.

1.2. Mc nh gi:
cng nh gi t ca FAO cng nh
cc ti liu hng dn nh gi t c th
cho cc i tng sn xut nng lm
nghip u c 3 mc nh gi: S lc,
bn chi tit v chi tit, ph thuc vo quy
m c th ca cc khu vc nghin cu.
V d: nh gi t ton quc s lc, t
l bn 1/1.000.000, mang tnh cht
nh hng chin lc, nhng nh gi t
chi tit ti cp huyn hoc cp x, i
hi phi c s tip cn, iu tra thc
a so snh gia thc t v bn , cc
t l bn thng dng l 1/25.000,
1/10.000, 1/5.000

1.3. Mc ch nh gi t ca FAO:
Mc ch ca cc ti liu ca FAO xut
bn v nh gi t nhm:
-Tng cng nhn thc v hiu bit ph
ng php nh gi t trong khun kh
quy hoch s dng t trn quan im
tng cng lng thc cho mt s nc trn
th gii
-Gi gn ngun ti nguyn t khng
b thoi ho, s dng t c bn vng.

1.4. Yu cu trong nh gi t:
Mc tiu ca nh gi t theo FAO l
gn lin nh gi t v quy hoch s
dng t, coi nh gi t l mt phn
ca qu trnh quy hoch s dng t.
Yu cu:
- Thu thp nhng thng tin chnh xc v
iu kin t nhin, kinh t-x hi ca khu
vc nghin cu.

C nhiu phng php iu tra:

+ iu tra s tho bc u (Field trip)
+ iu tra nhanh nng thn RRA (Rapid
Rural Appraisal)
+ iu tra ngoi thc a
+ Phng php iu tra thu thp s
liu s cp: phng vn nng h theo B
phiu iu tra (s liu th)
+ Phng php iu tra thu thp s
liu th cp: iu tra, thu thp s liu,
ti liu t cc c quan chc nng c lin
quan n, t cc ti liu chuyn ngnh
khc, Internet,...
+ iu tra nng thn c s tham gia
ca ngi dn PRA (Participatory Rural
Appraisal)

- nh gi c s thch hp ca vng
t vi cc mc tiu s dng khc nhau
theo mc ch v nhu cu ca con ngi
- Xc nh c mc chi tit nh
gi t theo quy m v phm vi quy
hoch l: ton quc, tnh, huyn, x
hoc c s sn xut.
- Mc thc hin nh gi t lun
ph thuc vo cp t l bn .

1.5. Ni dung ca nh gi t:
- Xc nh cc ch tiu v quy trnh
xy dng bn n v t ai
- Xc nh v m t cc loi hnh s
dng t v cc yu cu s dng t
- Xc nh h thng cu trc phn
hng thch hp t ai
- Tin hnh phn hng thch hp t
ai

1.6. Cc bc chnh trong nh gi t:

C 9 bc theo s sau, trong t b
c 1 n bc 7 l nh gi t, bc 8 v b
c 9 l bc chuyn tip sang quy hoch s
dng t:
3
12

5 6 7 8 9

Trong :
+ Bc 1: Xc nh mc tiu
+ Bc 2: Thu thp cc ti liu, s liu,
bn
+ Bc 3: Xc nh cc LUT
+ Bc 4: Xc nh cc LMU
+ Bc 5: nh gi mc thch hp v t
nhin
+ Bc 6: nh gi mc thch hp v
KT,XH,MT
+ Bc 7: Xc nh cc LUT bn vng
+ Bc 8: Quy hoch s dng t nng
nghip
+ Bc 9: p dng cc bin php ca G
vo thc tin sn xut

2. Cc khi nim v t ai, s dng

t v h thng s dng t trong nh
gi t theo FAO
2.1. t ai (Land):
khc vi t-Th nhng (Soil)
Theo quan im ca FAO t ai c
nhn nhn l mt nhn t sinh thi, vi
khi nim ny t ai bao gm tt c
cc thuc tnh sinh hc v t nhin ca
b mt tri t c nh hng n hin
trng v tim nng s dng t.

Theo quan im sinh thi v pht

trin lu bn, t ai trong nh gi
t c hiu nh l Mt khoanh t c
xc nh v b mt a l, l mt din
tch b mt ca tri t vi nhng
thuc tnh tng i n nh hoc thay
i c tnhh cht chu k c th d
on c ca mi trng bn trn, bn
trong v bn di n nh khng kh, kh
hu thi tit, loi t (th nhng), iu
kin a cht, thu vn, ng vt, thc
vt, nhng hot ng hin nay v trc
y ca con ngi, mc m nhng
thuc tnh ny c nh hng ng k
n vic s dng khoanh t trong
hin ti v tng lai

Nh vy nh gi t theo FAO, t ai
phi c xem xt trn phm vi rt rng,
bao gm c khng gian, thi gian, iu
kin t nhin, kinh t-x hi.
c im nh gi t ca FAO l
nhng tnh cht t ai c th o lng,
nh lng c, do vy cn phi c s la
chn ch tiu nh gi t thch hp, c
vai tr tc ng trc tip v c ngha
ti vn s dng t ca khu vc
nghin cu.

2.2. S dng t ai
Theo FAO t ai c phn chia s
dng theo nhiu dng khc nhau:
- Trc tip sn xut: cc loi cy trng,
ng c, rng
- Gin tip sn xut: chn nui, cc sn
phm ca chn nui: tht, sa
- Mc ch bo v: chng suy thoi
t, bo tn a dng sinh hc, bo v
cc loi qu him
- S dng t theo cc chc nng c
bit: khu dn c, pht trin th, khu
cng nghip, khu du lch, giao thng,
thu li

nh gi t quan tm n mi quan h
ca cc LMU vi cc Loi hnh s dng t
thch hp trong vng.
Loi hnh s dng t (LUT- Land use
type) l bc tranh m t thc trng s dng
t ca mt vng t vi nhng phng
thc qun l sn xut trong cc iu kin
t nhin, kinh t-x hi v k thut c xc
nh.
Hay n l s tc ng ca con ngi vo
t ai theo cc mc ch khc nhau da
trn cc iu kin t nhin, KT-XH v k
thut c xc nh trong vng.

Nhng loi hnh s dng t c th

hiu ngha rng, ph hp vi cc mc
G ca FAO l cc:
Loi hnh s dng t chnh (Major
type of land use)
hoc c th m t chi tit hn vi khi
nim l cc Loi hnh s dng t (Land
Use Type)
v cc Kiu s dng t (Land Use
Utilization)

2.2.1. Loi hnh s dng t chnh:

L s phn chia vic s dng t
trong khu vc hoc vng nng lm
nghip, ch yu da trn c s cc ph
ng thc:
- s dng t nh nc tri
- s dng t nh nc ti
- trng rng
- chn nui gia sc
kt hp vi cc thuc tnh chnh ca
yu t t nhin v sinh hc, v phn
chia s dng t nng nghip ra thnh
cc cy lu nm, cy hng nm; lm
nghip; ng c

Theo FAO loi s dng t chnh th

ng p dng cho vic iu tra mang
tnh tng hp, th hin trn cc t l
bn nh, trn thc t vic xc nh
cc loi hnh s dng t chnh khng
tr li c nhng vn thc tin
trong sn xut cc quy m nh, cp
huyn, cp x,
Cc loi hnh s dng chnh khng xc
nh c nhng loi cy trng c th,
v mi loi cy trng c nhng yu cu
v t ai khc nhau.

V d: cp t l bn nh
1/1.000.000 ch mang tnh tng hp,
khng th xc nh c cc loi cy
trng c th

2.2.2. Loi hnh s dng t (Land

Use Type - LUT):
L loi hnh c phn chia nh
ring bit t cc loi hnh s dng t
chnh. N l loi hnh c bit ca s
dng t c m t chi tit v r rng
theo cc thuc tnh nht nh nh: thuc
tnh sinh hc, k thut v qun l t
ai (sc ko trong lm t, cch thc
lm t, u t vt t k thut) v cc
c tnh v kinh t, x hi (nh hng
th trng, vn u t, thm canh, lao
ng, vn s dng t ai), h
tng c s,

V d: 1 La; 2 La; 2 La Mu; Chuyn

Mu; La C; Cy rau, Cy cng nghip
lu nm...
Cc loi hnh s dng t thng c
xc nh cp t l bn t
1/100.000, 1/50.000, 1/25.000, 1/10.000

Cc kiu s dng t c phn chia ra

t cc LUT, n th hin s hin din ca
cc loi cy trng theo c cu ma v,
hay l cch chi tit nht th hin s hin
din ca cc loi cy trng. Hiu mt
cch khc th kiu s dng t chnh l
cc c cu h thng cy trng trong khu
vc c phn chia n mc cui
cng.
c p dng cho cc nh gi t cp
chi tit, t l bn ln ( > 1/10.000)
V d:
La Xun-La Ma; La Xun-La MaLc ng; La Xun-La Ma-Khoai lang
ng; La ng Xun-La h thu-lc thu
ng; Vi, Cam, Xoi, Bi,

2.3. H thng s dng t ( Land Use

System - LUS)
LUS c xc nh bi s kt hp ca
n v bn t ai v cc loi hnh
s dng t hin ti v tng lai
Mi h thng s dng t c mt hp
phn t ai v mt hp phn s dng
t ai.
- Hp phn t ai ca LUS l cc c
tnh ca LMU: kh hu thi tit, loi t,
dc, thnh phn c gii, ch ti
tiu
- Hp phn s dng t ca LUS l s
m t cc LUT bi cc thuc tnh: sinh
hc, quy trnh sn xut, cc c tnh
v qun l t ai, cc c tnh v

Trong nh gi t LUS l mt phn

ca h thng canh tc, cn h thng
canh tc li l mt phn ca h thng
khu vc (thn, x, huyn)
Mt h thng canh tc ca t 2 LMU v
2 LUT c th cho ti 3 - 4 LUS khc nhau.
V d:
C 2 LMU l 1 v 2 , c 2 LUT: La 2v
v Chuyn mu s cho ta cc LUS cn
nh gi sau:
LUS1: LMU1 v la 2v;
LUS2: LMU1 v chuyn mu;
LUS3: LMU2 v la 2v;
LUS4: LMU2 v chuyn mu.

3. Khi qut quy trnh nh gi t

Quy trnh nh gi t theo FAO c 7
ni dung chnh sau:
(1) Xc nh mc tiu v quy m ca
cc chng trnh nh gi t. Thu thp
cc ti liu, s liu, thng tin v iu
kin t nhin-kinh t v x hi ca khu
vc nghin cu
(2) Xy dng bn n v t ai
(3) Chuyn i cc c tnh ca mi
LMU thnh cc tnh cht t ai c th
nh lng c v cc tnh cht ny c
nh hng trc tip n cc loi hnh s
dng t

dng t-LUT
(5) Quyt nh cc yu cu s dng
t (t nhin, sinh hc, qun l v bo
v) ca mi loi hnh s dng t c
la chn
(6) i chiu xp hng cc LUT trn c
s so snh cc yu cu s dng t ca
cc LUT vi cc tnh cht t ai ca cc
LMU, nhm xc nh mc ph hp ca
cc tnh cht t ai ca mi LMU cho
mi LUT
(7) xut cc h thng s dng t
ti u v cc gii php to cc LUT thch
hp vi cc LMU phc v quy hoch s
dng t v tng cng cng tc qun l,
bo v ti nguyn t ca vng nh gi

4. Nhng nguyn tc ca nh gi t
theo FAO
C 6 nguyn tc chnh sau:
(1) Mc thch hp ca t ai c
nh gi v phn hng cho cc loi hnh
s dng t c th
(2) Vic nh gi cn phi c s so
snh gia li nhun thu c v u t cn
thit trn cc loi t khc nhau: phn
bn, lao ng, thuc tr su, my
mc..., nh gi v kinh t, x hi v mi
trng
(3) Yu cu phi c quan im tng
hp, ngha l c s phi hp v tham gia
y ca cc nh nng hc, lm
nghip, kinh t, x hi v mi trng

(4) Vic nh gi t phi ph hp vi

iu kin t nhin, kinh t v x hi ca
khu vc nh gi t
(5) Kh nng thch hp trong s dng
t c a ra phi da trn quan im
sinh thi v pht trin bn vng cc loi
hnh s dng t trong nng nghip,
lm nghip v bn vng v mi trng
(6) nh gi t phi da trn c s so
snh nhiu loi hnh s dng t khc
nhau, t mi la chn ra c loi hnh
s dng t ti u

5. Mc chi tit v t l bn trong

iu tra nh gi t
C 6 mc nh gi t nh sau:
(1) nh gi t mc tng hp:
nh gi t trong phm vi rng, nhng
bn nh gi t da trn c s tng
hp cc iu tra hin ti trn ton th gii
hoc trn khu vc rng nh ton th gii,
vng ng Nam , cc t l thng l
1/1.000.000
hoc
nh
hn
n
1/5.000.000.
Thng c dng cho vic nh gi theo
nh tnh. Mc nh gi ny ch mang
tnh cht tng hp v c tnh khi qut
rt cao, cho php sai s ln.

Land
Evaluation

(2) iu tra m rng:

Phm vi nh hn so vi mc LE tng
hp, m rng cho cc vng sinh thi nng
nghip, da trn c s tng hp cc d
liu hin c cung cp thng tin cho
cc vng cha bit n. Phm vi cho cp
ton quc hoc vng ca nhiu quc gia.
V d:
Vng sinh thi h lu sng M Kng:
Trung Quc, Mianma,Thi Lan, Lo,
Campuchia, Vit Nam.
Vng
sinh
thi
nng
nghip

Bangladesh
T l bn c p dng cho mc
ny l 1/ 2.000.000 n 1/ 250.000 c
dng cho nh gi t nh tnh.

(3) iu tra thm d:

Thng p dng iu tra ti nguyn
cho cc vng trong phm vi mt quc gia.
Cc mc tiu thng l rng ri, kt qu
thu c mang tnh nh tnh v bn
nh lng. Kt qu iu tra xc nh s
b s lng v cht lng ch tiu t
chnh, iu ny rt cn thit cho vic
chn la cc u tin s dng t v pht
trin cc vng t c trin vng sn
xut. Trn c s c nh hng pht
trin trong phm vi mt quc gia.
Kt qu thng c th hin cc bn
c t l t 1/500.000 n 1/100.000,
thng c p dng trong mt tnh hoc
trong mt tiu vng sinh thi.

(4) iu tra bn chi tit:

c thc hin cc vng c trin vng
pht trin thng qua iu tra thm d.
Mc tiu mc iu tra ny l rt c th,
c trng cho hng pht trin ca loi
hnh s dng t chnh ring bit, cc
kt qu mang tnh nh lng. Cc t l
bn c s dng t 1/100.000 n
1/50.000.
iu tra bn chi tit rt cn cho vic
quyt nh d n c c kh thi hay
khng?

(5) iu tra chi tit:

c dng khi nh gi t theo iu tra
bn chi tit c kt qu l d n c
tnh kh thi. Mc iu tra ny mang
tnh nh lng cao, rt cn thit cho
cng vic tip cn vng d n v nh h
ng cc bc c thc hin kp thi, phc
v cho quy hoch cc cp huyn, x,
T l bn c s dng t 1/25.000
n 1/10.000

6) iu tra nhy bn(c bit):

Thng c p dng cho cc d n
nghin cu nh c lin quan n vic
qun l t ai, quy hoch t ai, quy
hoch nc ti, ci thin ph t ai
cc vng nh theo mc ch ca d n
ra.
T l bn thng ln hn 1/10.000

6. Cc phng php thc hin quy trnh

nh gi t
C 2 phng php sau:
(1) Phng php 2 bc:
- nh gi t t nhin
- Phn tch cc yu t kinh t, x hi,
mi trng
Phng php tin hnh theo trnh t r
rng, c th linh ng thi gian cho cc
hot ng v huy ng cn b tham gia.
p dng cho nh gi t cp s lc.

(2) Phng php song song:

ng thi tin hnh nh gi t t
nhin v phn tch iu kin kinh t, x
hi, mi trng. Phng php ny c u
im l nhm cn b a ngnh cng lm
vic bao gm cc nh khoa hc t nhin
v kinh t-x hi.
Phng php ny thng c dng cho
nh gi t bn chi tit v chi tit.

C 2 phng php ny u c cng mt

mc tiu nh gi t nhng ch khc
nhau v trnh t.
Bc cui cng ca c 2 phng php trn
l vic vn dng kt qu ca nh gi
t xut cho quy hoch nng
nghip.

Ht chng 1