Professional Documents
Culture Documents
200-x
50m
1.5m/s
200m
O HM TI 1 IM
Cho y = f(x) xc nh trong (a, b) x0, xt t s
f ( x0 ) f ( x) f ( x0 ) f ( x0 x) f ( x0 )
x
x x0
x
Nu t s trn c gii hn hu hn khi x x0
hay x 0 th f c o hm ti x0.
t
f ( x0 )
f ( x0 ) lim
x x0
x
( x 0)
f ( x0 )
tan
x
f(x0)
x x0
x0
tan f ( x0 )
o hm tri ti x0:
f ( x0 )
f ( x0 ) lim
x
x x0
( x 0 )
f ( x0 )
o hm phi ti x0: f ( x0 ) lim
x
x x0
( x 0 )
f c o hm ti x0
f ( x0 ) f ( x0 )
Cch tnh o hm
1.Nu f xc nh bi 1 biu thc s cp: dng
cng thc o hm v cc quy tc(tng, hiu,
tch, thng, hm hp).
2.Nu ti x0, biu thc f khng xc nh: tnh
bng nh ngha.
3.Nu hm s c phn chia biu thc ti x0: tnh
bng nh ngha.
4.Nu f(x) = u(x)v(x) hoc f(x) l tch thng ca
nhiu hm: tnh (lnf)
V d: tnh o hm ti cc im c ch ra
1 / f ( x) 2
x ln x
ti x = 1
x ln x
f ( x) 2
ln 2( x ln x)
2 x ln x ln 2(ln x 1)
f (1) ln 2
2 / f ( x) x
ti x = 0
x, x 0
f ( x)
x, x 0
f ( x) f (0) x 0
x0
x
f (0) khng tn ti
0+
1
x
x
0- 1
x 2 sin 1 , x 0
4 / f ( x)
x
0,
x0
1
f ( x) f (0) x sin x 0
x0
x
2
1
x sin
x
f (0) 0
x 0
x2 ,
x 1
5 / f ( x)
2 x 1, x >1
ti x = 1
2
x 1
f ( x) f (1)
2
lim
lim
x 1
x 1 x 1
x 1
f ( x) f (1)
2x 1 1 2
lim
lim
x 1
x 1
x 1
x 1
f (1) 2
o hm v lin tc
f c o hm ti x0 th f lin tc ti x0.
VD: tm cc hng s a, b f c o hm ti x 0
(Nn xt tnh lin tc ti x0 trc)
a sin x b cos x 1, x 0
f ( x)
2 x 1, x 0
Tm a, b f c o hm ti x = 0
a sin x b cos x 1, x 0
f ( x)
2 x 1, x 0
f lin tc ti x = 0
b 1 1 b 0
a sin x 1 1 a
Vi b = 0: f (0) lim
x0
x 0
2x 1 1
f (0) lim
2
x0
x 0
f c o hm ti x = 0 a = 2, b = 0
nh l
Nu f lin tc ti x0 v lim f x lim f x a
x x0
th
V d:
x x0
f x0 a
a sin x b cos x 1, x 0
f ( x)
2 x 1, x 0
a cos x b sin x, x 0
f ( x)
2 ,x 0
o hm hm ngc
Cho y = f(x): (a, b)(c, d) lin tc v tng ngt.
Khi tn ti hm ngc f 1: (c, d) (a, b) lin
tc v tng ngt.
Nu tn ti f (x0) 0, xo(a, b) th ti y0 = f(x0),
f 1 c o hm v
(f
Ta thng vit:
)( y0 )
(f
1
f ( x0 )
1
)
f
1. y = arcsin x, x(1, 1) x = sin y, y ,
2 2
1
1
1
1
y( x)
2
2
cos y
x( y )
1
sin
y
1 x
2. y = arctan x, xR x = tan y, y ,
2 2
1
1
1
y( x)
2
x( y ) 1 tan y 1 x 2
arcsin x
1
2
1 x
1
arccos x
2
1 x
1
arctan x
2
1 x
1
arccot
2
1 x
cosh x sinh x
sinh
x
cosh x
1
2
cosh x
1
coth x 2
sinh x
tanh x
x x (t )
y y (t )
y( x) y(t ).t ( x)
y(t )
y( x)
x(t )
V d
x(t ) t.et 1
Cho :
2
y
(
t
)
t
t
y(t )
y( x)
x(t )
Tnh y(x) ti x =1
2t 1
t
e t.et
x = 1 t.et 1 = 1 t = 0
y(1) 1
O HM CP CAO
Cho f(x) c o hm cp 1 trong ln cn x 0, nu
f c o hm ti x0, t
f ( x0 ) f ( x)
C th vit:
x x0
f ( x) f ( x)
Tng qut: o hm cp n l o hm ca o
hm cp (n 1)
(n)
( n 1)
( x) f
( x )
V d
1
Tm o hm cp 2 ca f ti x = 1: f ( x ) arctan
x
1 1
1
1
1
2
f ( x)
2
2
2
x
x
1
x
1
1 x
1
2
x
x
f ( x)
2
1 x
1
f (1)
2
2x
1 x
2 2
o hm cp cao cc hm c bn
x ( n)
ax b
( n )
(n)
ax b
ln(ax b)
( n)
ln a
ax b ( n )
n ax b
a e
a ( 1)L ( n 1) ax b
n
(1) n!
(1)
n 1
(ax b)
(n 1)!
n 1
(ax b) n
o hm cp cao cc hm c bn
sin(ax b) a sin ax b n
2
( n)
n
cos(ax b) a cos ax b n
2
(n)
o hm cp cao
ca tng hiu:
o hm cp cao
ca tch:
Lu
: f x f x
f g
f .g
( n)
(n)
k 0
k
Cn
( n)
(n)
(k ) (n k )
(cng thc
Leibnitz)
V d
1.Tnh o hm cp 7 ti x = 1.
f ( x)
2x 3
2
x x2
5 1
1 1
3 x 1 3 x 2
7
7
5
(
1)
7!
1
(
1)
7!
(7)
f ( x)
3 ( x 1)8 3 ( x 2)8
7
7
5
(
1)
1
(
1)
7! 5
(7)
f (1) 7!
8 1
8
8
3 2
3 (1 1) 3 (1 2)
2.Tnh o hm cp 7 ti x = 1: f ( x ) ( x x).e
f
(7)
( x)
k 0
C70 ( x 2
x)
2 2
C7 ( x
C7k ( x 2
(0)
x)
x)
(k )
(2)
2 x (7)
1.( x 2 x)27 e2 x
2 x (7 2)
2x
2 x (7 k )
C71 ( x 2
C73 ( x 2
x)
(1)
(3)
x)
7(2 x 1)26 e 2 x
2 x (7 1)
2 x (7 3)
21.2.25 e 2 x 0
o hm cp cao ca hm tham s
y(t )
y( x)
x(t )
x x(t )
Cho cc hm s :
y y (t )
y (t )
x(t )
t
y( x) y( x) x
x(t )
y(t ) x(t ) y(t ) x(t )
y( x)
3
x(t )
(n)
y( x) t
x(t )
( x)
( n 1)
( x)
x(t )
V d
Cho y(t) = t2 + 1, x(t) = t3 t + 2, tnh y(x).
y(t )
2t
y( x)
2
x(t ) 3t 1
y( x)
y( x) t
x(t )
2t
2
3t 1 t
2(3t 2 1) 6t.2t
2
2
3
3t 1
(3t 1)
2 6t 2
2
3
(3t 1)
2.(3t 1) 6t.2t 2 6t
2
2
3
3
(3t 1)
(3t 1)
S KH VI V VI PHN
f kh vi ti x0 nu tn ti mt hng s A sao cho
y f ( x) f ( x0 ) A.( x x0 ) o( x x0 )
hay f ( x0 x ) f ( x0 ) A.x o(x )
Khi i lng:
dy df ( x0 ) A.x
gi l vi phn ca f ti x0 .
Quan st
y
o x
M ( x0 , y0 )
y0
x0
y
tan .x dy
V d
Cho f(x) = x2 , chng minh f kh vi v tm df(1).
f ( x) f (1) x 2 1
( x 1)( x 1)
( x 1)( x 1 2)
2( x 1) ( x 1) 2 2x x 2
df(1)
o(x)
Quan st
M ( x0 , y0 )
dy
f ( x0 )x
x
dx
o hm v vi phn
f kh vi ti x0 f c o hm ti x0 .
df ( x0 ) f ( x0 ).x
Cch vit thng thng: df ( x0 ) f ( x0 ).dx
Cch vit khc ca o
hm:
df ( x0 )
f ( x0 )
dx
V d
1.Cho f(x) = 3x2 x, tm s gia f v vi phn
df ti x = 1 vi x =0.01.
f (1) f (1 x) f (1)
2
3(1 x) (1 x) (3.1 1)
5x 3(x)
5 0.01 3(0.01)
df 1
0.0503
df (0) f (0).dx
x
f ( x) ( x 1)e f (0) 1
df (0) 1.dx dx
gdf fdg
f
d
2
g
g
d f g f g dx
f g dx
g dx
f dx
Vi phn hm hp
Nu y = f(x) kh vi theo x (bin c lp): dy f ( x )dx
Nu x = x(t) , y = f(x) kh vi, x = x(t) kh vi
y = f(x(t)) kh vi theo t (bin c lp):
y(t ) f ( x (t )) f ( x ).x(t )
dy y(t )dt
f ( x).x(t )dt
f ( x)dx
V d p dng
Cho y = f(x) = sin(x2),
1.Tnh dy theo dx
2. Vi x = x(t) = arctan(t), tnh dy theo dt ti t = 1.
1. dy y( x)dx 2 x cos( x 2 )dx
2. y sin( x 2 ) sin(arctan 2 t )
1
2
2arctan t
cos
arctan
t
dt
1 t2
1
2 x cos( x ) 2 dt
1 t
2
Ti t = 1, x = /4
2
dy cos dt
4
16
dx x(t )dt
VI PHN CP CAO
1.Nu x l bin c lp: dx = x : l hng s
d yy
(n)
dx
d y d dy d ydx
2
d 2 y ydx 2 yd 2 x
d ( y).dx yd dx
V d
Cho y = sin(x)
1.Tnh d2y theo dx.
2.Nu x = ch(t), tnh d2y theo dt.
2
2
2. y sin cosh t
2
d y y(t )dt
2. d 2 y y( x)dx 2 y( x)d 2 x
y( x) cos x, y( x) sin x
2
d x cosh(t )dt
o hm hm n
Hm s y = f(x) xc nh bi phng trnh
()
F ( x, y ) 0
gi l hm n xc nh bi ().
Cch tm y(x): ly o hm pt () theo x,
gii tm y theo x v y.
V d
1.Tm y(x) vi y xc nh t pt :
2
x y 1 ()
Ly o hm pt () theo x
2 x 2 y. y 0
x
y
y
So snh vi kt qu ly o hm t cc biu
thc
x
x
2
y
y 1 x
2
y
1 x
V d
2. Tm y(0) vi y = y(x) xc nh bi
y
1 y x.2 0
()
Ly o hm pt () theo x
0 y 2 y x.2 y ln 2 .y 0 ( )
T (), vi x = 0 y = 1
Thay vo ( ): y(0) 21 0 0
1
y(0)
2
( x 1)e
x y
xy 0 ()
Ly o hm () hai theo x
x y
x y
( x 1)(1 y )e y
xy 0
T (), x = 1 y = 0, thay vo ()
e 0 0 1. y(1) 0 y(1) e
1
()
y x y x 1 0 (1)
Ly o hm (1) theo x
2
3 y . y 2xy x y 1 0
(2)
Ly o hm (2) theo x
6 y. y 3 y y 2( y xy) 2xy x 2 y 0
2
(3)
6 y. y
3 y y 2( y xy ) 2xy x y 0 (3)
x 1
(1)
(2)
y (1) 0
y(1) 1
Thay x = 1, y = 0, y = 1 vo (3)
0 0 2(0 1) 2 y(1) 0
y(1) 4
Tng kt.
1.Tnh o hm cho 3 loi hm s (y = f(x), hm
n, tham s).
2.Nu x l bin c lp: tnh vi phn l tnh o
hm
3. Nu x = x(t) (l hm s):
1.Vi phn cp 1 : dy = y(x)dx, sau khai
trin dx theo dt
2.Vi phn cp 2: d2y = ydx2 + yd2x
cui cng phi a v dt2(ch tnh n cp 2)