Nguyên tắc Dirichlet

Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet

Nhóm : H2T
Thành viên:
1.Nguyễn Phước Thuận
2.Nguyễn Trương Thanh Thảo
3.Võ Thành Hưng
Hoa Sen University | Toan roi rac | Nhóm H2T
 Nội dung nguyên tắc Dirichlet
Nguyên tắc Dirichlet do nhà toán học người Đức, Peter
Gustav Dirichlet (1805-1059) đề xuất, tuy đơn giản nhưng có
nhiều ứng dụng trong lập luận giải toán.
Nội dung của nguyên tắc này được phát biểu như sau:
Có n phần tử được xếp hết vào m tập hợp.Khi đó,tồn tại (có ít
nhất một) tập hợp chứa không ít hơn ( ≥) ( n/m ) phần tử.
Để dễ nhớ nguyên tắc trên còn được phát biểu như sau:
Có n con thỏ được nhốt hết vào m cái lồng.Khi đó tồn tại (có
ít nhất một) lồng chứa không ít hơn ( ≥ ) ( n/m ) con thỏ.
Đặc biệt,nếu số thỏ nhiều hơn số lồng ( n>m ) thì tồn tại lồng
chứa ít nhất 2 con thỏ
Ngoài ra nguyên tắc này còn được phát biểu dưới nhiều dạng
khác như dạng dạng tập hợp, dạng hình học, dạng đại số…

Hoa Sen University | Toan roi rac | Nhóm H2T

 Những điểm cần lưu ý khi giải các bài toán
áp dụng nguyên tắc Dirichlet
• Các bài toán áp dụng nguyên tắc Dirichlet thường là các bài toán
chứng minh sự tồn tại của sự vật, sự việc mà không cần phải chỉ ra
một cách tường minh sự vật, sự việc đó.
• Nhiều bài toán, nguyên tắc Dirichlet chỉ xuất hiện sau khi biến đổi qua
một bước trung gian, hoặc thành lập các dãy số mới.
• Để giải bài toán áp dụng nguyên tắc Dirichlet, nhiều khi ta phải kết hợp
với phương pháp chứng minh phản chứng.
• Khi giải các bài toán mà ta đã biết phải áp dụng nguyên tắc Dirichlet
hoặc dự đoán sẽ phải dùng nguyên tắc này, chúng ta cần suy nghĩ
hoặc biến đổi bài toán để làm xuất hiện khái niệm "thỏ" và "lồng", khái
niệm "nhốt thỏ vào lồng".
• Cũng có thể có những bài toán phải áp dụng 2, 3 lần nguyên tắc
Dirichlet.
• Trong suy nghĩ khi giải toán ta cố gắng làm xuất hiện các khái niệm
"thỏ" và "lồng", nhưng trong trình bày phần lời giải ta cố gắng diễn đạt
theo ngôn ngữ toán học thông thường.
Chú ý: Có nhiều bài tập có kết luận giống như kết luận của nguyên tắc
Dirichlet, tuy nhiên lời giải hoàn toàn không sử dụng nguyên tắc Dirichlet
Hoa Sen University | Toan roi rac | Nhóm H2T
 Bài tập áp dụng
Bài tập 1:
Trong một lớp học có 30 học sinh.Chứng tỏ rằng
trong số học sinh sẽ tìm thấy 2 (theo nghĩa có ít nhất
2) học sinh có tên bắt đầu bằng một chữ cái giống
nhau.

Giải:
Bảng chữ cái tiếng việt gồm 29 chữ cái , trong lúc đó
số học sinh lớn hơn ,những 30 em.Ở đây các chữ
cái đóng vai trò các lồng ,còn các bạn học sinh đóng
vai trò các chú thỏ mà ta phải nhốt vào lồng.Vì số
thỏ lớn hơn cái lồng nên ta sẽ phải tìm được ít nhất
một cái lồng nhiều hơn 1 chú thỏ ,tức là tìm được ít
nhất hai học sinh có tên bắt đầu cùng môt chữ cái.
Hoa Sen University | Toan roi rac | Nhóm H2T
 Bài tập áp dụng
Bài tập 2:
Một lớp học có 40 học sinh. Chứng minh rằng có ít
nhất 4 học sinh có tháng sinh giống nhau.

Giải:
Một năm có 12 tháng. Ta phân chia 40 học sinh vào
12 tháng đó. Nếu mỗi tháng có không quá 3 học
sinh được sinh ra thì số học sinh không quá:
3.12 = 36 mà 36 < 40 : Vô lý.
Vậy tồn tại một tháng có ít nhất 4 học sinh trùng
tháng sinh ( trong bài này 40 thỏ là 40 học sinh, 12
lồng là 12 tên tháng).
Hoa Sen University | Toan roi rac | Nhóm H2T
 Bài tập áp dụng
Bài tập 3:
Một đồi thông có 800 000 cây thông. Trên mỗi cây thông
có không quá 500 000 chiếc lá. Chứng minh rằng ít nhất
cũng có 2 cây thông có cùng số lá như nhau ở trên cây.

Giải:
Ta hãy tưởng tượng mỗi cây thông là một "thỏ", như vậy
có 800.000 "thỏ" được nhốt vào không quá 500.000
"chiếc lồng". Lồng 1 ứng với cây thông có 1 chiếc lá trên
cây, lồng 2 ứng với cây thông có 2 chiếc lá trên cây v.v...
Số thỏ lớn hơn số lồng, theo nguyên tắc Dirichlet ít nhất
có 1 lồng nhốt không ít hơn 2 thỏ nghĩa là có ít nhất 2
cây thông có cùng số lá.
Hoa Sen University | Toan roi rac | Nhóm H2T
 Vài nét về Johann Peter Gustav
Lejeune Dirichlet
Johann Peter Gustav Lejeune Dirichlet (13/2/1805 – 5/5/1859) là
một nhà toán học người Đức được cho là người đưa ra định nghĩa
hiện đại của hàm số.
Vào năm 1831, ông thành hôn với Rebecca Henriette Mendelssohn
Bartholdy, một cô gái thuộc gia đình danh giá đã chuyển đổi từ đạo
Do Thái sang Thiên chúa giáo; cô là cháu gái của triết gia Moses
Mendelssohn, con gái của Abraham Mendelssohn Bartholdy và là
em của nhà soạn nhạc Felix Mendelssohn Bartholdy và Fanny
Mendelssohn.
Ferdinand Eisenstein, Leopold Kronecker, và Rudolf Lipschitz là học
trò của ông. Sau khi ông qua đời, các bài giảng của Dirichlet và các
kết quả khác trong ngành số học được sưu tập, biên khảo và xuất
bản bởi đồng nghiệp và cũng là bạn ông là nhà toán học Richard
Dedekind dưới tựa đề Vorlesungen über Zahlentheorie (Các bài
giảng về số học).

Hoa Sen University | Toan roi rac | Nhóm H2T

 Vài nét về Johann Peter Gustav
Lejeune Dirichlet

Các định lý mang tên

Định lý Dirichlet:
Định lý Dirichlet về
cấp số cộng
Định lý Dirichlet về
xấp xỉ diophantine
Định lý Dirichlet về
phần tử đơn vị

Hoa Sen University | Toan roi rac | Nhóm H2T

 Thank you!

Nhóm H2T

Hoa Sen University | Toan roi rac | Nhóm H2T