PHN 5

CCH S (CP) CU CC
TRNG HP TAI NN LAO NG

 Vic s cu khi b tai nn lao ng c th do

t mnh thc hin hay c s gip ca ngi
khc trc khi a i cu cha c s y t.
Khi b tai nn nu c s cu ng v kp
thi s c tc dng khng lm cho tnh trng
tn thng xu hn hay nng hn, khng lm
cho vic cha tr thm kh khn phc tp.
Do mi ngi cn c ph bin nhng
hiu bit v kinh nghim trong vic s cu tai
nn.

1. S cu ngi b say nng

Biu hin say nng :
Chng mt au u thn nhit tng n 39 - 40
, mch nhanh, th nhanh, m hi ra nhiu,
sc mt xanh xm, c th b ngt, nng hn c
th t vong.

 Cch s cu :
a nn nhn ra khi mi trng nng, ci ht
qun o ngoi. Cho ung nc mt c pha
thm mui, cc loi vitamin, chm bng
nc mt thn nhit gim t t.
Nu nn nhn b ngt phi tin hnh h hi
thi ngt, xoa bp tim ngoi lng ngc.
Bo cho y t c s hoc gi cp cu in thoi
115.

2. S cu ngi b say nng

Biu hin say nng :
Chng mt, au u, bun nn, thn nhit c
th khng tng hoc tng cao 40 - 42 , m
hi ra km, sc mt ng, mch nhanh, th
nhanh c th b ngt, thm ch t vong.

 Cch s cu :
a nn nhn vo ni rm mt, qut cho
thong mt, ni lng qun o, cho ung nc
mt c pha thm mui, cc loi vitamin,
chm bng nc mt gim thn nhit t
t.
Nu nn nhn b ngt phi tin hnh h hi
thi ngt, xoa bp tim ngoi lng ngc.
Bo cho y t c s hoc gi cp cu in thoi
115.

3. S cu ngi b cm lnh
Biu hin cm lnh :
Rt run, da tm ti, huyt p h, ri lon nhp
tim, hn m, c th dn n t vong.

 Cch s cu :
a nn nhn ra khi vng lnh, thay qun o,
m, si m cho nn nhn, cho ung nc
m.
Nu nn nhn b ngt th phi tin hnh h hi.
thi ngt, xoa bp tim ngoi lng ngc.
Bo y t c s hoc gi cp cu in thoi s
115.

4. S cu ngi b bng
Nhanh chng loi b tc nhn gy bng, sau
ty theo tc nhn gy bng m x l s cu
nh sau :
Bng nhit : ngm ngay phn da b bng vo
nc mt sch hoc di nc lnh sch vo
vng da b bng.
Bng axit : di hoc ra vt bng bng dung
dch kim nh nc vi trong, nc x phng.
Bng kim : di hoc ra vt bng bng dung
dch axit yu, dm hoc nc chanh qu.

 nn bi bt k th g vo vt bng.
Cho nn nhn ung nhiu nc, tt nht l cho
ung nc sinh t.
Chuyn ngay nn nhn n c s y t hoc gi
cp cu 115Trng hp ha cht bn vo mt
phi nhanh chng di nc sch vo mt lin
tc t 15 - 2O pht.
Sau khi ngm ra vt bng dng bng sch
hoc gc sch ph ln vt bng, ch khng
lm cc vt bng b v.
Khng .

5. S cu vt thng
Vt thng nh (sy st da, vt thng cn) :
iu quan trng l trnh cho vt thng b
nhim trng. Khng c s m vo vt
thng hoc dng bt k vt g cha st trng
ng chm vo vt thng.
Dng nc (dung dch) st trng ra sch vt
thng v xung quanh. Sau khi ra sch vt
thng dng bng gc che kn vt thng.
Qun bng trn bng gc v khng buc qu
cht.

 Vt thng nng : cng tin hnh s cu nh

vt thng nh, nhng ngay sau phi
chuyn nn nhn n c s y t, hoc gi cp
cu in thoi 115 .

6. Vt thng chy mu
Thng thng vt thng chy mu nh (rt
mu, r mu) sau khi bng b th mu khng
chy na. Nu mu cn chy thm t bng
bng th cn sit bng cht hn. Nu ng
mch b t, mu chy mnh, phun khng u,
cm mu trong trng hp ny phi buc
ga r.

 Cch buc ga r :
Ly mt on dy mm (n hi cng tt)
buc pha trn vt thng t 3 - 4cm, dng
que xon cht cho n khi mu khng chy
nhiu vt thng na. Sau lm sch
quanh vt thng bng cc loi thuc st
trng, bt u t trong ra ngoi theo hnh xoy
trn c sau t gc ln v bng li.

 Lu :
Ch buc gar trong trng hp tht cn thit,
tc l khi b t ng mch.
Sau khi s cu phi khn trng a ngay nn
nhn n c s y t hoc gi cp cu in thoi
115.
Trong thi gian buc gar c cch 30 - 40 pht
phi ni lng gar mt ln t 1 - 2 pht phng
hoi t.
Lp giy bo gi km theo nn nhn ghi r h tn
nn nhn, v tr v thi gian buc gar.

7. S cu gy xng
C th xy ra hai trng hp : gy xng kn
v gy xng h (xng gy thi ra ngoi da).
Trong c hai trng hp khi s cu cn trnh
lay ng mnh lm x dch ch xng b gy
gy au n thm cho nn nhn:

 Gy xng kn i (hnh 1.3a) trc khi

chuyn nn nhn n c s y t cu cha
cn tin hnh c nh xng b gy.

 c nh xng b gy dng hai thanh np

cng (g, tre, nha) p vo hai bn i. Mt
np t mt c ngoi ti hm nch, mt np t
mt c trong ti bn. Buc c nh hai np vo
nhau bng dy mm cc v tr : ngang nch,
tht lng, hng, i, gi, cng chn.
Buc c inh hai chn vo nhau i, gi,
cng chn, khi di chuyn cn nng nn nhn
ln cng, lc nng phi cc v tr : u,
lng, i v cng chn.

 Gy xng kn cng (ng) chn (hnh 1 .

3b) . c nh xng b gy cng dng hai
np cng p hai bn ng chn t di c chn
ti gia i. Dng dy mm buc bai np vo
nhau gia i, trn v di ch gy, c chn,
bn chn.

 Gy xng kn cnh tay (hnh 1 .4a) : c nh

xng b gy bng hai np ; mt np t hm nch n
khuu tay ; mt np t trn vai n khuu tay mt
ngoi. Gi c nh tay nn nhn trong t th cng tay
vung gc vi cnh tay, bng cch treo cng tay vo
mnh vi buc vng qua c, bn tay p xung di.

 Gy xng kn cng tay (hnh l.4b) :

C nh xng b gy bng hai np; mt np
t mm khuu ti mu bn tay ; mt np t
khuu ti lng bn tay.
Buc c nh hai np vo nhau di khuu,
trn v di ch xng gy v c tay.
Gi c nh tay nn nhn t th cng tay
vung gc vi cnh tay bng cch treo cng
tay vo mnh vi buc vng qua c, lng bn
tay nga ln trn.

 Gy xng h : trong cc trng hp nu trn

nu xng gy th ngoi da th trc khi buc
c nh xng cn tin hnh lm sch vt
thng bng cc loi thuc st trng, sau
t gc ln v bng li.
khng ng chm mnh n ch xng
gy, cn ct b hoc x rch ng qun, ng tay
o cho vt thng l ra ri mi tin hnh
ra sch vt thng.

8. CP CU TAI NN IN
i vi tai nn in vic cp cu l mt vn
rt quan trng. Khi b in git nn nhn c
th sng hay cht l do cp cu c c kp
thi v ng phng php hay khng.

 Vic cp cu nn nhn cn nhiu thi gian.

V vy khi c ngi b tai nn v in, d nn
nhn tt th, tim ngng p cng khng
c php xem nn nhn cht m phi khn
trng t chc cp cu ngay.

C th phi nhanh chng lm ngay

2 vic sau y :
Tch nn nhn ra khi ngun
in.
Lm h hp nhn to.

1). Nhanh chng tch nn nhn ra

khi ngun in :
y l mt cng vic c tnh cht quyt nh
trong vic cp cu v thi gian dng in qua
ngi cng lu th mc nguy him cng ln
v cng kh cu cha.
Vic tch nn nhn ra khi ngun in tu
theo trng hp c th m thc hin v phi
ht sc nhanh chng.

 a). Nu nn nhn chm vo mng in hp

p th dng cc bin php sau :
Ct cu dao in ( nu c th )
Dng vt liu cch in nh tre, g kh gt
dy in ra khi nn nhn. ng trn g kh
dng ng, gng tay g nn nhn ra khi
ngun in hoc nm o ko nn nhn ( khng
ng vo ngi nn nhn )
Ct dy in bng ba, dao cn g hoc cc
dng c bn c cn cch in.

Lu : cn ca dng c phi cch in tt.

trng hp ny cn phi linh hot x tr trn
nguyn tc ngi cp cu phi cch ly vi nn
nhn bng cc vt cch in tt ko nn
nhn ra khi ngun in hoc nhanh chng
bng mi cch ct ngun in.

 b). Nu nn nhn chm vo in cao p th

phi dng ng v gng tay cch in nhanh
chng ct ngun in hoc dng so cch in
m cu.

c). Nu nn nhn chm vo dy in ngoi

tri ni khng th nhanh chng tch nn nhn
ra khi ngun in bng cc phng php trn
th phi nm dy tip t vo dy in pha
trc ngi b nn v pha ngun.

 Ch : Sau khi cm mt u dy xung t

ri mi nm u kia ln dy in. Nu nn
nhn trn cao phi b tr nn nhn
khng b thng khi ri xung.

Phng chm l : X tr linh hot, nhanh

chng cu c nn nhn nhng phi bo m
an ton cho chnh bn thn mnh.

2/. S cu ngng h hp tun hon :

Cch nhn bit ngng h hp tun hon :
1. Bt tnh
2. Ngng th ( khng nghe hi th, ting th
hoc di ng ca lng ngc )
3. Mt mch bn v mch c.

 Cc bin php cn lm :
Khi thy nn nhn khng cn du hiu ca s
sng ( tim ngng p, phi ngng th ) cng
khng c xem l nn nhn cht. V y
mi ch l cht gi, s cht ch l tm thi
do cc chc nng ca tim phi b t lit nhng
c kh nng hi phc tr li nu kp thi cp
cu v cp cu ng phng php .

 Mt khi nhn bit ngng h hp tun hon,

cc bin php s cu ban u phi thc hin
ngay lp tc.
Thi gian bt u thc hin cc bin php hi
sc l yu t quyt nh cho vic cp cu.
Thc t 3 pht u tin l 3 pht h trng nht

 Cn phi lm :
Thng ng th.
Thi ngt - h hp nhn to.
Thoa tim - xoa bp tim ngoi lng ngc.

Khng nn lm :
Khng di chuyn bnh nhn
Khng ch i ngi ti gip ngay c bc s
chuyn khoa.
Khng tim thuc, truyn dch.

1). Thng ng th :
y l mt ng tc quan trng cn phi thc
hin trc khi lm h hp nhn to.
Lm sch thanh qun v ming : dng ngn
tay mc vo ming ngi bt tnh ly ra cc
cht m, nhy hoc d vt ( rng gi, thc
n... ).

 u ngi bnh nga ti a v pha sau, dng

mt tay nng c v lng, tay kia y trn v pha
sau. Trong t th ny hm di v li khng cn
chn ln pha trn ng kh qun v ng th
c m rng.
ng tc thng ng th ny i khi c th lm
cho nn nhn t ng h hp tr li.
Nu hm nn nhn b co cng phi lm ming nn
nhn h ra, y hm di v pha trc ln trn v
cy hm di.

2/. Thi hi - h hp nhn to :

Trc y cng c nhiu phng php th
cng cp cu nn nhn nhng nhng nm
gn y, phng php h hp nhn to nhanh
nht v hu hiu nht ti ch l thi hi vo
phi ngi bnh. Hi thi t lng ngc ngi
cp cu tuy ch c khong 16% khi oxy nhng
cng duy tr s sng.

C th th hi bng cch :
Ming thi ming.
Ming thi mi
Ming thi qua ng tip ni.

Phng php ny c u im l lng kh thi

vo c nhiu, khng gy tn thng cho
nn nhn v thao tc li rt n gin c th
tip thu nhanh chng, mt sc.

 Nhc im : C th gy truyn nhim v cm

gic kinh tm cho ngi cp cu. khc
phc iu , khi thi khng kh vo ming
nn nhn c th dng vi mn, khu trang t
ln ming nn nhn. Nu c ng cao su th
ng tc li nh nhng v thun tin hn.

Cc ng tc chnh :
1. t nn nhn nm nga, ngi cp cu mt
tay nng c u nn nhn nga v sau, tay
kia bt hai l mi, trn nn nhn y v pha
sau, t th ny ming nn nhn t ng h.
2. Ngi cp cu ht mt hi tht su, p chc
ming ln ming ang h ca nn nhn thi
mnh mt lung kh vo phi nn nhn. Mt
nhn xem lng ngc nn nhn c n ra khng.
Lng ngc ca nn nhn phi dn ra trng thy
lc thi hi vo. Nu khng cn phi kim tra
li k thut v ng th.

 3. Ri ming th th xy ra mt cch th
ng. Hai tay vn trong t th trn tip tc
thi ln tip. Ngi cp cu li ht tht mnh
ri li thi nh c.
Vic thi kh vo cn lm 12 ln/pht i vi
ngi ln v 20 ln/pht i vi tr em ( tc l
mi 5 giy 1 ln).

 Ngay sau khi xc nhn nn nhn ngng th,

cn phi tin hnh ngay : thi 3- 5 ln vo lng
ngc nn nhn sau xem li mch c v
mch bn ca nn nhn. Nu mch tt, tip tc
h hp nhn to n khi ngi bnh th t
nhin. Nu khng c mch cn lm ngay ng
tc bp tim ngoi lng ngc.

 Nu v l do no khng thi vo c
ming nn nhn th phi bt kn ming thi
mi nh nn nhn v hm chng hn ).
Nu thi ming khng c hiu qu th chuyn
sang phng php ming thi mi. Lu
trong lc th th xy ra th ng phi gi
ming ngi bnh h rng, gim sc khng
ca vng mi v nc hng.

4. Thoa bp tim ngoi lng ngc :

y l phng php duy tr tun hon nhanh
chng v c hiu lc nht khng i hi dng c.
Nguyn l : Bp tim l p khi c tim gia xng
c v ct sng lng, mu do c y t tim
ra c th, lu thng n cc b phn ch yu nh
no.
Khi ngng bp tim, nh s n hi ca b xng,
lng ngc li phng ln nh trc v tim dn n
ra nhn mu t ngoi bin tr v do phi
nn nhn nm trn mt tm vn cng.

Phng php :
Vng cn phi n trn lng ngc l 1/3 di
xng c ( khng chch sang phi hoc tri ).
Gt bn tay tri ca ngi cp cu t trc tip
ln vng n, cn gt bn tay kia t ln lng bn
tay tri dng sc nng ca ngi dn thng gc
qua cnh tay xung xng c, xng c phi ln
xung 3 - 4 cm, khng nn n mnh qu. Khi n
xung cn gi yn khong 0,5 giy tim c thi
gian tng mu ra ri gim nhanh sc n lng
ngc phng tr li, tim gin ra to iu kin cho
mu tr v.

 Tn s bp tim khong 60 ln/pht, tn s y

tm thch hp cho tun hon no. Trong thi
gian bp tim, lu lng mu ca tim ch cn
25 - 30% lu lng bnh thng. Do khng
th ngng ng tc bp tim qu vi giy.
im then cht gi bn sc ca ngi cp cu
l phi s dng lng v sc nng ca mnh
to nn sc n ( 40 - 60 kg ).

 Nu ch c mt ngi cp cu th ln lc
thao tc :
C 2-3 ln thi ngt, bp tim 15 ln.
Thi vo ming 2 ln, bp tim 15 ln v tip
tc chu k thi hi , bp tim.
Nu c 2 ngi cp cu : mt ngi thi hi,
mt ngi bp tim.
Ngi th nht thi hi 1 ln , ngi th hai
bp tim 5 ln v tip tc cho n khi c kt
qu.

 i vi tr em :
Ngi cp cu c th thi vo c ming ln
mi. Cn phi hn ch sc thi (tr em di 1
tui ch cn ph hi l . (nhp tim tr em l
100 ln/pht tr ln tu theo la tui ).

4/. Kim tra hiu lc cp cu :

Cc du hiu cho bit cp cu h hp tun
hon c hiu lc l :
1. ng t nh li.
2. Da nn nhn bt tm ti v hng tr li.
3. Mch c hay mch bn c th nhn thy.

Sau nn nhn c th h hp t nhin hoc

c ng tr li.
Tm li ta c phc cp cu ngng h hp
tun hon l :

Tm li ta c phc cp cu ngng h hp tun hon l :

Ngng

tim phi
Bt tnh (hn m)
Ngng th
Mt mch bn, mch c

Gi to ngi
gip

m mnh vng trc

tim (xoa bp tim)

S cu h hp tun hon.
Ngay lp tc 3 pht u tin l rt quan trng.
ng k thut : Ngi cp cu l tim l phi ca nn nhn.
Kin tr : Cho n khi c quyt nh ca thy thuc c trch
nhim.
Sau khi c hi sinh, nn nhn cn c a n ni c y
phng tin hn theo di. Trong lc di chuyn cn cn
thn v sn sng i ph vi nhng cn ngng h hp tun
hon c th ti pht.