CHNG VII: NN DN CH XHCN V NH NC XHCN

Chng VII : Nn dn ch XHCN v Nh nc XHCN

Cu trc
Dn
Dnch
ch XHCN
XHCN

Ti Vit Nam hin nay

H
Hthng
thngchnh
chnhtr
tr
x
xhi
hich
chngha
ngha

Qu
Qu trnh
trnh i
imi
mi
h
hthng
thng chnh
chnhtr
tr

Nh
Nhnc
ncXHCN
XHCN

Ci
Cicch
cchnh
nhnc
nc

1. Nn dn ch X hi ch ngha
1.1. Quan nim v dn ch (-)
* Nguyn ngha

Dn ch = Demos Kratos
Dn chng Quyn lc
Quyn lc (chnh tr) ca nhn dn, thuc v nhn dn

* Khi lc v dn ch
XH Cng sn nguyn thy

Khng
c khi
nim
dn ch

XH Chim hu n l

Dn ch
ch n

XH Phong kin

Dn ch b
th
tiu hon
ton

XH T bn

Dn ch
t sn

X hi XHCN

Dn
ch
XHCN

X hi Cng sn ch ngha

Khng cn
dn ch
na

Lnin : Con ng bin chng ca qu trnh pht trin dn ch l

T chuyn ch n dn ch t sn, t dn ch t sn n dn
ch v sn; t dn ch v sn n khng con dn ch na

Cng sn
nguyn thu

Chim hu Phong kin

n l

T bn
ch ngha

X hi
ch ngha

tng lai

c i
khng c khi
nim dn ch

Cng sn
ch ngha

Dn ch
ch n

Dn ch b th
tiu hon ton

Dn ch
t sn

Dn ch
XHCN

Khng cn
dn ch na

*. Quan im ca ch ngha Mc Lnin v dn ch

- Khi nim : Dn ch l hnh thc t chc Nh nc m c trng

c bn l tha nhn quyn lc chnh tr ca nhn dn, quyn t do
bnh ng ca cng dn, thc hin nguyn tc thiu s phc tng a
s
- Trong cc x hi c giai cp i khng quyn lc Nh nc thuc v
giai cp thng tr, nn dn ch mang bn cht ca giai cp thng tr
- Thc o mc thc hin dn ch ca mt ch x hi l mc
v kh nng thu ht qun chng nhn dn tham gia vo cc cng vic
Nh nc v x hi

1.2 Bn cht nn dn ch x hi ch ngha (*)

* Cch mng XHCN to ra nhng tin

lm hnh thnh dn ch XHCN.
(V cn bn dn ch x hi ch ngha v chuyn
chnh v sn l thng nht)

Bn cht chnh tr : dn ch XHCN mang bn cht giai cp

cng nhn, c tnh nhn dn rng ri v tnh cht dn tc
su sc. (QUYN LCTHUC V DN)
Bn cht kinh t : dn ch XHCN da trn ch cng
hu v t liu sn xut ch yu, ph hp vi s pht
trin ngy cng cao ca lc lng sn xut trn c s
khoa hc cng ngh hin i nhm tho mn ngy
cng cao nhng nhu cu vt cht v tinh thn ca nhn
dn lao ng.
Bn cht t tng vn ho : dn ch XHCN ly h t
tng Mc Lnin (ca GCCN) lm nn tng, k tha, pht
huy nhng tinh hoa vn ho truyn thng ca cc dn tc,
tip thu nhng gi tr t tng vn ho, vn minh tin b
m nhn loi to ra cc quc gia ,dn tc trn th gii.

Kt lun :

So vi dn ch t sn - mt th dn
ch na vi, ct xn dn ch x hi
ch ngha l ch dn ch gp
triu ln hn.
(L nin)
Dn ch XHCN khng tu thuc
vo c ch chnh tr a nguyn
v s tn ti ca a ng i lp

1.3 H thng chnh tr x hi ch ngha (-)

* Khi nim h thng chnh tr
H thng chnh tr l mt chnh th cc t chc
chnh tr trong x hi( bao gm Nh nc, cc ng
chnh tr, cc on th nhn dn v cc t chc
chnh tr x hi hp php khc )c lin kt vi
nhau nhm tc ng vo mi mt ca i sng x
hi cng c, duy tr v pht trin ch x hi
ng thi ph hp vi li ch ca ch th cm
quyn

- H thng chnh tr xut hin v tn ti gn lin vi cc x

hi c phn chia giai cp v i khng giai cp
-- H

thng chnh tr ca mt x hi nht nh thc hin

quyn lc ca giai cp thng tr do mang bn cht ca
giai cp thng tr v suy cho n cng do quan h sn xut
c trng cho x hi quy nh
-- Trong

mi x hi c giai cp i khng , h thng chnh

tr v mi quan h qua li gia cc b phn ca n hp
thnh c ch thc hin quyn lc chnh ca giai cp cm
quyn
-- C th c h thng chnh tr mt ng phi hay nhiu
ng phi(nht nguyn hay a ng) tu thuc vo tng
quan lc lng gia cc ng phi,cng nh truyn thng
ca tng dn tc

*. Khi

nim h thng chnh tr x hi ch ngha

- H thng chnh tr x hi ch ngha l mt c cu

x hi bao gm ng Cng Sn, Nh nc XHCN,
cc on th nhn dn v cc t chc chnh tr x
hi hot ng theo mt c ch nht nh di s
lnh o ca ng Cng Sn nhm thc hin
quyn lc ca nhn dn lao ng xy dng
CNXH

- H thng chnh tr XHCN ra i t khi giai cp cng

nhn v nhn dn lao ng ginh c chnh quyn
Nh nc, a t nc qu ln CNXH v c
hon thin dn trong qu trnh xy dng v pht trin
CNXH

- H thng chnh tr XHCN l cng c thc hin dn ch

XHCN. Nn dn ch XHCN hot ng v th hin trn
thc t thng qua h thng chnh tr XHCN
-

H thng chuyn chnh v sn bao gm nhng t

chc,thit ch c bn nht ca h thng chnh tr
XHCN

*. Cu trc ca h thng chnh tr x hi ch

ngha

ng
ng Cng
Cng sn
sn
H
Hthng
thngchnh
chnhtr
trXHCN
XHCN

Nh
Nhnc
nc XHCN
XHCN
Cc
Ccon
on th
thnhn
nhn dn
dn
v
vcc
cct
tchc
chcCTXH
CTXH

ng
ngCng
Cngsn
sn
Nh
Nhnc
nc
XHCN
XHCN
Cc
Ccon
onth
th
nhn
nhndn
dn
v
vcc
cct
tchc
chc
CTXH
CTXH

-- ng
ng cng
cng sn
sn l
l b
b phn
phn
hp
hp thnh
thnh h
h thng
thng chnh
chnh tr
tr
XHCN,
XHCN, l
l ht
ht nhn
nhn gi
gi vai
vai tr
tr
lnh
lnh o
o h
h thng
thng chnh
chnh tr,
tr,
lnh
lnh o
o x
x hi,
hi, m
m bo
bo tnh
tnh
thng
thng nht
nht ca
ca h
h thng
thng chnh
chnh
tr
trXHCN
XHCN

ng
ngCng
Cngsn
sn
Nh
Nhnc
nc
XHCN
XHCN
Cc
Ccon
onth
th
nhn
nhndn
dn
v
vcc
cct
tchc
chc
CTXH
CTXH

--L
Lb
bphn
phntr
trct
ct
--L
Lc
cquan
quanquyn
quynlc
lc(lp
(lpphp,
php,
hnh
hnhphp,
php,t
tphp)
php)
--L
LNh
Nhnc
ncdn
dnch
ch(ca
(cadn,do
dn,do
dn,
dn,vvdn)
dn)
--Thng
Thngnht
nht(u
(ul
lca
cadn
dn))
--Gi
Gichc
chcnng
nngQun
Qunl
l
--t
tdi
dis
slnh
lnho
oca
cang
ng

ng
ngCng
Cngsn
sn
Nh
Nhnc
nc
XHCN
XHCN
Cc
Ccon
onth
th
nhn
nhndn
dn
v
vcc
cct
tchc
chc
CTXH
CTXH

--Bo
Bov
vli
lich
chcho
chonhn
nhndn
dnlao
lao
ng
ng
--p
png
ngnhu
nhucu
cunguyn
nguynvng
vng
ngi
ngilao
laong
ng
--Trc
Trctip
tipthc
thchin
hinv
vpht
phthuy
huy
quyn
quynlm
lmch
chca
cangi
ngilao
laong.
ng.

C ch tng qut
ng
ngCng
Cngsn
sn

Lnh o

Nh
Nhnc
ncXHCN
XHCN

Qun l

Nhn
Nhndn
dnlao
laong
ng

Lm ch

- Vit Nam h thng chnh tr bao gm :

+ CS Vit Nam
+ Nh nc Cng ho XHCN Vit Nam
+ Mt trn T quc Vit Nam (cc t
chc CTXH)

2.Nh nc x hi
2.1,Khi nim
nh nc
& nh nc XHCN
ch
ngha
- Ch ngha Mc-lnin ch ra rng :nh nc l
cng c chuyn chnh ca mt giai cp ,n ra i
khng phi iu ha mu thun giai cp m l do
giai cp khng th iu ha.
Nh nc chng qua ch l mt b my ca giai
cp ny dng trn p mt giai cp khc
(Mc-ngghen ton tp,tp 22,trang 290-291)

+ tng tn ti cc kiu nh nc : nh nc ch n, nh
nc phong kin v nh nc t sn.
Cc hnh thc nh nc :qun ch , cng ha , dn ch.
+ Bn cht ca bt k nh nc no cng mang bn cht ca
ca giai cp thng tr x hi.Khng c v khng th c nh nc
ng trn cc giai cp hoc nh nc chung ca nhiu giai cp.
+ Chc nng ca mt nh nc bao gm:
* T chc xy dng v bo lc trn p (Theo tnh cht
ca quyn lc nh nc c: chc nng thng tr ca giai cp v
chc nng x hi )
* Chc nng i ni v chc nng i ngoi .( theo
phm vi tc ng ca quyn lc)

- Nh nc XHCN l cng c chuyn chnh ca

giai cp cng nhn, do cch mng XHCN sn
sinh ra v c s mnh a nhn dn lao ng
ln a v lm ch trn tt c cc mt ca i
sng XHCN, xy dng thnh cng CNXH.

2.2 Bn cht ,chc nng ,nhim v ca nh nc XHCN(*)

* Bn cht
- Nh nc XHCN mang bn cht giai cp cng nhn
,va c tnh nhn dn rng ri v tnh dn tc su sc.
- Nh nc XHCN t di s lnh o chnh tr ca giai
cp cng nhn thng qua i tin phong l CS ,l nh
nc chuyn chnh v sn.

- Nh nc XHCN i din cho li ch ca khng ch giai

cp cng nhn m cn cho li ch ca nhn dn lao ng
v ca ton th dn tc;khng ch thu ht ng o nhn
dn lao ng tham gia,m cn c nhng hnh thc t chc
phong ph hp tp qun ,truyn thng v trnh dn tr
ca dn tc.
-.Nh nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam l Nh
nc ca nhn dn, do nhn dn, v nhn dn. Tt c
quyn lc Nh nc thuc v nhn dn m nn tng l lin
minh giai cp cng nhn vi giai cp nng dn v tng lp
tr thc.
(iu 2 hin php nc CHXHCNVN )

.-H Ch Minh :nh nc ca ta l nh nc dn ch ,bao

nhiu li ch u v dn ,bao nhiu quyn lc u ni dn,l
nh nc ca dn ,do dn v v dn.
.-Ngh quyt i hi IX ca ng khng nh: "Nh nc ta
l cng c ch yu thc hin quyn lm ch ca nhn
dn, l Nh nc php quyn ca dn, do dn, v dn.
Quyn lc nh nc l thng nht, c s phn cng v phi
hp gia cc c quan nh nc trong vic thc hin cc
quyn lp php, hnh php, t php"

- Ni dung trong c ch phn cng quyn lc nh nc :

Mt l, s phn cng quyn lc gia cc c quan nh nc
th hin s phn nh chc nng, nhim v ca mi loi
hnh c quan nh nc
Hai l, s phn cng quyn lc khng th thc hin mt
cch cng nhc m lun song hnh vi s phi hp to
thnh s thng nht quyn lc nh nc.
Ba l, s phn cng quyn lc nh nc cn bao
hm c s phi hp quyn lc.

S t chc b my nh nc CHXHCNVN

+Quyn lc nh nc thng nht, nhng c phn cng

c th, rnh mch, trong , Quc hi l c quan hin nh
thng nht cc quyn nhng khng thc thi c ba quyn, m
tp trung thc hin quyn lp php .
+Ch tch nc:ngi ng u nh nc ,c bu t
cc i biu quc hi thay mt nh nc v mt i ni
v i ngoi.
+Chnh ph:l c quan chp hnh ca quc hi, l c
quan hnh chnh cao nht ca nc CHXHCNVN
+Ta n nhn dn cng vi Vin Kim st nhn dn c
phn cng thc hin quyn t php.

* Chc nng
+Chc nng t chc xy dng :th hin vic qun l tt c
cc lnh vc ca i sng x hi ch yu bng php
lut,chnh sch php ch XHCN v thng qua h thng
quyn lc nh nc t trung ng n c s.
+Chc nng bo lc trn p :c thc hin vi mi ti
phm v mi k th bo v c lp dn tc ,ch quyn
t nc ,gi vng n nh chnh tr v trt t an ton x
hi ,to ra nhng iu kin c bn m rng dn ch
trong nhn dn.

Nh nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam, l Nh

nc thng nht ca cc dn tc cng sinh sng trn
t nc Vit Nam.
Nh nc thc hin chnh sch bnh ng, on kt,
tng tr gia cc dn tc, nghim cm mi hnh vi k
th, chia r dn tc.Cc dn tc c quyn dng ting ni,
ch vit, gi gn bn sc dn tc v pht huy nhng
phong tc, tp qun, truyn thng v vn ho tt p
ca mnh.
Nh nc thc hin chnh sch pht trin v mi mt,
tng bc nng cao i sng vt cht v tinh thn ca
ng bo dn tc thiu s.
(iu 5 hin php nc CHXHCNVN

* Nhim v
-Qun l kinh t:xy dng v pht trin kinh t,xy dng c
s vt cht k thut cao ca CNXH p ng nhu cu
ngy cng cao ca nhn dn.
Nh nc (VN) pht trin nn kinh t hng ho
nhiu thnh phn theo c ch th trng c s qun l ca
Nh nc, theo nh hng x hi ch ngha. C cu kinh
t nhiu thnh phn vi cc hnh thc t chc sn xut,
kinh doanh a dng da trn ch s hu ton dn, s
hu tp th, s hu t nhn, trong s hu ton dn v
s hu tp th l nn tng.
(iu 15 hin php nc CHXHCNVN)

- Qun l vn ha ,x hi :xy dng nn vn ha

tin tin m bn sc dn tc ,pht trin gio
dc v o to ,chm sc sc khe nhn dn
Nh nc (VN) v x hi bo tn, pht trin nn
vn ho Vit Nam: dn tc, hin i, nhn vn; k tha v
pht huy nhng gi tr ca nn vn hin cc dn tc Vit
Nam, t tng, o c, phong cch H Ch Minh; tip
thu tinh hoa vn ho nhn loi; pht huy mi ti nng sng
to trong nhn dn.
Nh nc thng nht qun l s nghip vn ho. Nghim
cm truyn b t tng v vn ho phn ng, i try;
bi tr m tn, h tc.)

-M rng quan h ,hp tc hu ngh ,bnh ng tin cy ln

nhau,cng c li v s pht trin v tin b x hi i vi
nhn dn cc nc trn th gii.
-Trn p mi m mu v hnh ng ph hoi ca k th
trong v ngoi nc,bo v nhng thnh qu cch mng,

3.i mi h thng chnh tr Ci cch

nh nc trong qu trnh i mi
Vit Nam hin nay
3.1. S cn thit phi i mi h thng chnh tr
Vit Nam hin nay
* S hnh thnh v c im h thng chnh tr nc ta

- S hnh thnh: Cch mng thng Tm thnh cng, Nh

nc Vit Nam dn ch cng ha ra i. Ch dn ch
nhn dn nc ta c xc lp. l h thng chnh tr
mang tnh cht dn ch nhn dn.
Sau nm 1954, h thng chnh tr dn ch nhn dn chuyn
sang lm nhim v lch s ca h thng chnh tr XHCN
(thc cht l chuyn chnh v sn) min Bc v sau 1975
trong c nc.

- c im ca h thng chnh tr nc ta
hin nay:
+ H thng chnh tr ly ch ngha Mc-Lnin v t tng
H Ch Minh lm nn tng.
+ Nht nguyn v chnh tr, t di s lnh o chnh tr
duy nht ca CS Vit Nam. y l c trng c bn ca
h thng chnh tr nc ta hin nay.
+ H thng chnh tr c t chc v vn hnh theo
nguyn tc tp trung dn ch.
+ m bo s thng nht gia bn cht giai cp cng
nhn vi tnh nhn dn, tnh dn tc rng ri ca n.

- nh gi:
+ u im:
> H thng chnh tr nc ta gp phn quyt nh thc
hin thng li cch mng dn tc dn ch nhn dn, thng nht
t quc v xy dng nhng c s vt cht k thut ban u
ca CNXH, bc u xy dng nn dn ch XHCN.
> Sau hn 20 nm i mi thc hin ngh quyt i hi VI ca
ng chng ta t c nhng bc tin trn lnh vc
khc nhau: Kinh t tng trng n nh, i sng nhn dn
c ci thin

Mt s thnh tu sau 15 nm i mi:

c ma

H tng x hi

Khai mc Seagame 22

Kinh t
GDP theo u ngi (2003)

485 USD

T l tng trng GDP (2003)

7,24%

T l tng trng GDP trung

bnh hng nm
(1990-2003)

6,12%

T trng trong GDP (2003)

Nng nghip
Cng nghip v xy dng
Dch v

21,80%
39,97%
38,23%

Y t

- Tui th trung bnh tnh t khi sinh (2001)

68,2 nm

Nam gii

65,5 nm

Ph n

70,1 nm

- T l t vong tr em di 5 tui (2002)

40/1,000

- T l tr em suy dinh dng (%thiu cn)

(2002)

30%

- S ln sinh trung bnh ca ph n (2002)

1,9

- T l t vong b m (s ca t
vong/100.000 ca sinh sng, 2002)

165/100.000

Gio dc

- T l ngi ln bit ch
(2002)

91%

- T l nhp hc bc
tiu hc (2002)

92%

- T l nhp hc bc

67%

trung hc c s (2002)
- T l nhp hc bc
trung hc ph thng
(2000)

38%

+ Thiu st:

Cha phn nh r chc nng, nhim v gia CS v

nh nc.

B my cng knh, km hiu lc.

C ch qun l bao cp chm c khc phc.
Dn ch khng m bo.
Cn nh hng ca t quan liu gia trng ca ch
phong kin.

3.2. i mi h thng chnh tr nc ta hin

nay
- Mc tiu i mi:

Ton b t chc v hot ng ca h thng chnh tr nc ta

trong giai on mi nhm xy dng v tng bc hon thin
nn dn ch XHCN, bo m quyn lc thuc v nhn dn
(Cng lnh 1991 Trang 19).
+ Mc tiu ch yu ca i mi h thng chnh
tr l nhm thc hin tt dn ch XHCN, pht huy
y quyn lm ch ca nhn dn, dn ch nht
thit phi i i vi k cng, k lut. Khc phc
nhng hin tng vi phm quyn lm ch ca nhn
dn, ng thi chng khuynh hng dn ch cc
oan, qu khch. Dt khot bc b mi mu toan li
dng dn ch, nhn quyn nhm gy ri v chnh tr,
chng ph ch , hoc can thip vo cng vic ni

+ i mi h thng chnh tr v dn ch ha i sng

x hi l thng nht. i mi h thng chnh tr nhm tng
bc hon thin nn dn ch XHCN. Dn ch n lt n
li l quy lut hnh thnh, pht trin v t hon thin h
thng chnh tr XHCN. Thc cht l qu trnh lm r vai tr,
chc nng, nhim v v phng hng hot ng ca cc
b phn, cng nh mi quan h gia cc b phn trong h
thng chnh tr to thnh mt chnh th thng nht nhm
thc hin quyn lc ca nhn dn lao ng.

- Mt

s vn c ngha nguyn tc chung theo quan

im ca ng ta v i mi h thng chnh tr nc
ta hin nay:
+ i mi h thng chnh tr l i mi ni dung phng
php hot ng, t chc cn b v cc mi quan h gia
cc t chc chnh tr hp php v ang c vai tr i vi c
nc ta. i mi nhng khng i hng, khng thay i
mc tiu c lp dn tc gn lin vi CNXH.
+ Trong qu trnh xy dng, hon thin nn dn ch
XHCN nhng nguyn tc, chc nng nhim v ca chuyn
chnh v sn phi c thc hin ngy cng tt hn.

+ i mi h thng chnh tr thc hin tt hn

nn dn ch XHCN nhng khng chp nhn a
nguyn chnh tr, a ng i lp.
Ch chp nhn mt quan im chnh tr: c lp
dn tc gn lin vi CNXH.
Ch tha nhn s lnh o duy nht ca CS
Vit Nam.
+ Phng chm i mi: i mi l mt qu

trnh c ni dung ton din ca c x hi ta,

song c trng im: l trn c s n nh,
pht trin kinh t v i sng nhn dn, trn c
s tng bc i mi h thng chnh tr p
ng yu cu ngy cng cao ca mi lnh vc x
hi. i mi trong s n nh pht trin t

- Nhim v cn thc hin:

a) V xy dng v chnh n CS Vit Nam:
* Xc nh ng vai tr, chc nng ca ng l: lnh o x
hi trn mi lnh vc.
* Phng

thc lnh o ca ng: ch yu l lnh o bng

h t tng Mc-Lnin, t tng H Ch Minh, th hin qua
ng li cch mng, ch trng ln, chin lc v phng
php cch mng.
b) V ci cch nh nc: tip tc ci cch b my
nh nc, xy dng v hon thin nh nc cng ha
x hi ch ngha Vit Nam
c) i mi t chc v phng thc hot ng
ca mt trn t quc v cc on th nhn dn.

3.3. Ci cch Nh nc XHCN Vit Nam hin nay

a. Phng hng chung
Xy dng Nh nc php quyn XHCN Vit Nam
di s lnh o ca ng Cng Sn Vit Nam.

Nh nc ta l cng c ch yu th hin quyn

lm ch ca nhn dn, l nh nc php quyn
ca dn, do dn v v dn. Quyn lc nh nc
l thng nht, c s phn cng v phi hp gia
cc c quan nh nc trong vic thc hin cc
quyn lp php, hnh php v t php.
(Vn kin i hi i biu ton quc CS Vit Nam ln th IX, Nh xut
bn CTQG, H ni 2001. Tr.1313)

b. Ni dung

Quc hi l c quan quyn lc cao nht ca Nh nc

Quc hi do c tri c nc bu ra

- i mi hot ng ca Quc hi v hi ng
nhn dn cc cp
Phi nng cao nng lc am hiu v lp php, lp quy ca
cc c quan v i biu Quc hi (nht l i biu chuyn
trch).
Kin ton, nng cao nng lc v hiu qu ca cc cp hi
ng nhn dn vi nhng chc nng, nhim v, quyn hn
v ni dung c th, gn vi cc a phng, c s

- Thc hin ci cch hnh chnh Nh nc

Ci cch th tc hnh chnh

Ci cch b my hnh chnh theo hng tinh gin,

nng ng v c hiu qu

i mi, nng cao cht lng i ng cn b, cng

chc Nh nc.
+Nng cao cht lng o to.
+i mi vic
qun l, nh
gi cn b,
cng chc v
s dng, i
ng cn b
cng chc

+Nng cao
gio dc o
c phm
cht cho cn
b cng chc.

i mi ch tin lng.

Tng cng kim tra, gim st cc hot ng ca

cn b, cng chc. C ch thng pht nghim
minh.

Ci cch c th sai lm, nhng quan trng l vic nhn ra sai lm v

sa cha n