Moân hoïc: KHOAÙNG SAÛN ÑAÏI CÖÔNG

MÔÛ ÑAÀU
Khaùi nieäm veà taøi nguyeân khoaùng saûn.
Vaøi neùt veà lòch söû söû duïng taøi nguyeân khoaùng saûn cuûa
loaøi ngöôøi.
Vaøi neùt veà lòch söû ñieàu tra, khai thaùc taøi nguyeân khoaùng
saûn ôû Vieät Nam.
Khoaùng saûn ñaïi cöông – Moân hoïc cô sôû cuûa Ñòa chaát
hoïc.

oilprocess.swf
 Phaàn I: NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ CHUNG

Chöông 1: Khoaùng saûn

Ñònh nghóa.
Khoaùng saûn – Ñoái töôïng söû duïng (nguyeân lieäu, vaät lieäu, nhieân lieäu).
Phaân loaïi khoaùng saûn.
Caùc tieâu chuaån ñònh giaù giaù trò khoaùng saûn.
Quaëng, thaønh phaàn quaëng, phaân loaïi quaëng, tröõ löôïng quaëng.
Chöông 2: Moû khoaùng
Ñònh nghóa.
Moû khoaùng – Ñoái töôïng cuûa hoaït ñoäng khai thaùc.
Caùc tieâu chuaån xaùc ñònh giaù trò moû khoaùng.
Thaân khoaùng: Hình thaùi, caáu truùc.
Chöông 3: Hoaït ñoäng khoaùng saûn
Khaùi nieäm.
Tieàn khai thaùc.
Khai thaùc.
Cheá bieán khoaùng saûn.
Hoaït ñoäng khoaùng saûn ôû Vieät Nam.
 Phaàn II: CAÙC LOAÏI HÌNH NGUOÀN GOÁC MOÛ

Chöông 4: Caùc quaù trình taïo khoaùng

Caáu truùc vaø thaønh phaàn cuûa voû Traùi ñaát.
Nguoàn cung caáp vaät chaát taïo khoaùng.
Caùc phöông thöùc thaønh taïo khoaùng vaät.
Caùc quaù trình taïo khoaùng.
Phaân loaïi moû theo nguoàn goác.
Caùc phöông phaùp nghieân cöùu ñieàu kieän thaønh taïo vaø nguoàn
goác moû.

Chöông 5: Caùc moû khoaùng nguoàn goác magma.

Nhöõng vaán ñeà chung veà khoaùng hoùa nguoàn goác magma.
Phaân loaïi moû nguoàn goác magma.
Ñaëc ñieåm, nguoàn goác, ñieàu kieän thaønh taïo moû magma thöïc söï.
Ñaëc ñieåm, nguoàn goác, ñieàu kieän thaønh taïo moû magma pegmatit.
Ñaëc ñieåm, nguoàn goác, ñieàu kieän thaønh taïo moû magma
cacbonatit.
Ñaëc ñieåm, nguoàn goác, ñieàu kieän thaønh taïo moû magma scacnô.
Ñaëc ñieåm, nguoàn goác, ñieàu kieän thaønh taïo moû magma nhieät
Chöông 6: Caùc moû khoaùng ngoaïi sinh
Nhöõng vaán ñeà chung veà caùc quaù trình ngoaïi sinh.
Phaân loaïi moû nguoàn goác ngoaïi sinh.
Ñaëc ñieåm, nguoàn goác, ñieàu kieän thaønh taïo moû phong hoùa.
Ñaëc ñieåm, nguoàn goác, ñieàu kieän thaønh taïo moû sa khoaùng.
Ñaëc ñieåm, nguoàn goác, ñieàu kieän thaønh taïo moû traàm tích.
Chöông 7: Caùc moû bieán chaát sinh
Nhöõng vaán ñeà chung veà caùc quaù trình bieán chaát.
Phaân loaïi moû khoaùng nguoàn goác bieán chaát.
Ñaëc ñieåm, nguoàn goác, ñieàu kieän thaønh taïo moû do bieán
chaát.
Ñaëc ñieåm, nguoàn goác, ñieàu kieän thaønh taïo moû bò bieán
chaát.
Chöông 8: Quy luaät phaân boá caùc moû khoaùng
Caùc yeáu toá ñòa chaát khoáng cheá söï hình thaønh vaø phaân boá
moû.
(Kieán taïo, magma, traàm tích, ñòa maïo, coå ñòa hình...)
Tieàn ñeà vaø daáu hieäu tìm kieám moû.
Quy luaät phaân boá moû khoaùng ôû Vieät Nam.
Phaàn III: CAÙC LOAÏI HÌNH KHOAÙNG SAÛN
Chöông 9: Khoaùng saûn kim loaïi
Chöông 10: Khoaùng saûn khoâng kim loaïi
Chöông 11: Khoaùng saûn chaùy (tröø daàu khí)
Chöông 12: Nöôùc khoaùng
(Caùc loaïi khoaùng saûn ñöôïc trình baøy theo moät
caáu truùc ñoàng nhaát, goàm caùc phaàn:
Khaùi nieäm, vaøi neùt lòch söû phaùt hieän, hieän
traïng.
Lónh vöïc söû duïng.
Caùc tính chaát vaø tieâu chuaån chaát löôïng.
Tieàm naêng vaø giaù trò ôû Vieät Nam.)
TRÖÕ LÖÔÏNG QUAËNG
Ñònh nghóa
Tröõ löôïng laø moät phaàn cuûa taøi
nguyeân khoaùng saûn coù kích thöôùc,
soá löôïng, vaø chaát löôïng ñaõ ñieàu
tra vaø xaùc ñònh coù giaù trò kinh teá
vaø khai thaùc coù laõi trong thôøi gian
hieän nay.
Phaân caáp tröõ löôïng vaø taøi nguyeân

Trong baûng phaân loaïi cuûa Lieân Xoâ cuõ

chia ra caùc caáp A, B, C1, C2 vaø taøi nguyeân
P1, P2, P3. Theo tính khaû thi veà kinh teá
phaân bieät tröõ löôïng trong vaø ngoaøi baûng
caân ñoái.

ÔÛ nöôùc ta nhöõng naêm gaàn ñaây vaãn

duøng baûng phaân loaïi ñoù.
 Caùc caáp tröõ löôïng taøi
nguyeân
Caáp A: Laø tröõ löôïng ñöôïc thaêm doø chi tieát ñaûm
baûo giaûi thích chính xaùc theá naèm, hình daïng vaø
caáu truùc thaân khoaùng; phaân chia ñöôïc caùc loaïi
quaëng töï nhieân vaø caùc haïng coâng nghieäp; giaûi
thích ñaày ñuû veà chaát löôïng quaëng, tính chaát coâng
ngheä, ñieàu kieän vaø kyõ thuaät khai thaùc.
Caáp B: Laø tröõ löôïng ñöôïc thaêm doø chi tieát, ñaûm
baûo giaûi thích nhöõng ñieåm cô baûn veà theá naèm,
hình daùng; phaân chia ñöôïc caùc loaïi hình töï nhieân
vaø caùc haïng quaëng coâng nghieäp, quy luaät phaân
boá cuûa chuùng; giaûi thích ñöôïc tính chaát coâng
ngheä, ñieàu kieän vaø kyõ thuaät khai thaùc.
Caáp C1: Laø tröõ löôïng ñöôïc thaêm doø sô boä, ñaûm baûo
ñöôïc nhöõng neùt chung veà caáu truùc noäi boä; phaùt hieän
ñöôïc caùc loaïi hình töï nhieân vaø caùc haïng coâng nghieäp;
giaûi thích khaùi quaùt veà chaát löôïng, tính chaát coâng
ngheä vaø khaùi nieäm chung veà ñieàu kieän khai thaùc.

Caáp C2: Laø tröõ löôïng ñöôïc ñaùnh giaù sô boä veà theá
naèm, hình daùng, kích thöôùc vaø caáu truùc noäi boä cuûa
thaân quaëng theo taøi lieäu ñòa chaát, ñòa hoùa, ñòa vaät lyù,
chaát löôïng vaø tính chaát coâng ngheä khoaùng saûn ñöôïc
döï ñoaùn theo taøi lieäu so saùnh vuøng beân caïnh hay
khoaùng saûn töông töï vaø ñöôïc kieåm tra baèng moät soá
coâng trình thaêm doø.

Taøi nguyeân caáp P1, P2, P3: ñöôïc döï ñoaùn theo taøi lieäu
ñòa chaát, ñòa hoùa, ñòa vaät lyù, ñöôïc söû duïng ôû caùc giai
ñoaïn tìm kieám.
PHAÂN CAÁP TAØI NGUYEÂN -TRÖÕ
LÖÔÏNG CUÛA LIEÂN HIEÄP
QUOÁC
Baûng phaân caáp cuûa LHQ naêm 1996 laø
môùi nhaát, nhöõng ngöôøi ñeà xöôùng mong
muoán coù theå söû duïng chung vaø taïo ra
khaû naêng so saùnh Quoác teá.

Baûng phaân loaïi döïa vaøo hieäu quaû kinh

teá, möùc ñoä ñieàu tra ñòa chaát vaø möùc
ñoä nghieân cöùu veà coâng ngheä, kinh teá.
Caùc möùc ñoä nghieân cöùu ñöôïc maõ hoùa baèng 3
con soá. Caùc con soá maõ hoùa ñöôïc quy ñònh nhö
sau:
- Con soá ñaàu: bieåu thò cho möùc ñoä hieäu quaû kinh
teá goàm 3 möùc: soá 1 – coù kinh teá; 2 – tieàm naêng
kinh teá; 3 – khaû naêng kinh teá.
- Con soá giöõa: bieåu thò möùc ñoä khaû thi, goàm 3
möùc: 1 – khaû thi; 2 – tieàn khaû thi; 3 – nghieân cöùu
böôùc ñaàu.
- Con soá cuoái: bieåu thò möùc ñoä nghieân cöùu ñòa
chaát: goàm 4 möùc: 1- thaêm doø tæ mæ; 2 – thaêm
doø sô boä; 3 – tìm kieám; 4 – khaûo saùt.
ÖÙng vôùi caùc quaù trình treân coù theå xeáp taøi
nguyeân tröõ löôïng vaø ñöôïc maõ hoùa nhö sau:
 Baûng maõ hoùa caùc caáp tröõ löôïng - taøi
nguyeân
Hieäu quaû
theoNghieân
khung cuûa LHQNghieân
cöùu kinh teá
– 1996 cöùu Maõ soá
kinh teá vaø coâng ngheä ñòa chaát
Kinh teá Nghieân cöùu khaû thi vaø baùo caùo Thaêm doø tæ mæ 111
khai thaùc. Ñaùnh giaù chi tieát.
Nghieân cöùu khaû thi. Ñaùnh giaù sô Thaêm doø tæ mæ 121
boä. Thaêm doø sô boä 122
Tieàm naêng Nghieân cöùu khaû thi vaø baùo caùo Thaêm doø tæ mæ 211
kinh teá khai thaùc.
Nghieân cöùu tieàn khaû thi Thaêm doø tæ mæ 221
Thaêm doø sô boä 222
Khaû naêng Nghieân cöùu ban ñaàu, ñaùnh giaù ban Thaêm doø tæ mæ 331
kinh teá ñaàu treân caùc thoâng soá ñòa chaát. Thaêm doø sô boä 332
Khoâng xaùc Tìm kieám 333
ñònh kinh teá Khaûo saùt 334

Coù theå döïa vaøo khung chung, moãi nöôùc coù moät phaân loaïi töông
töï.
 Phaân caáp taøi nguyeân – tröõ löôïng ôû
Vieät Nam
Theo Quyeát ñònh soá 06/2006/BTNMT cuûa
Boä Taøi Nguyeân vaø Moâi tröôøng, ngaøy
7/6/2006, tröõ löôïng vaø taøi nguyeân ñöôïc
phaân thaønh caùc caáp nhö neâu treân baûng
sau
 Phaân caáp tröõ löôïng vaø taøi
nguyeân khoaùng saûn raén
Möùc ñoä Chaéc chaén Tin caäy Döï tính Döï baùo
nghieân cöùu
ñòa chaát Suy ñoaùn Phoûng ñoaùn
Möùc ñoä
hieäu quaû
kinh teá

Coù hieäu quaû Tröõ löôïng

kinh teá 111 (1)
Tröõ löôïng Tröõ löôïng
121 (2) 122 (2)
Coù tieàm naêng hieäu Tröõ löôïng
quaû kinh teá 211 (1)
Tröõ löôïng Tröõ löôïng
221 (2) 222 (2)
Chöa roõ Taøi nguyeân Taøi nguyeân Taøi nguyeân Taøi nguyeân Taøi nguyeân
hieäu quaû 331 (3) 332 (3) 333 (3) 334a 334b
Chuù thích:
1. Nghieân cöùu khaû thi laø söï ñaùnh giaù chi tieát tính hôïp
lyù veà coâng ngheä vaø khaû naêng phaùt trieån cuûa döï aùn
khai thaùc moû laøm cô sôû ñeå quyeát ñònh ñaàu tö. Cô sôû ñeå
laäp baùo caùo nghieân cöùu khaû thi laø keát quaû thaêm doø.
2. Nghieân cöùu tieàn khaû thi laø nhöõng ñaùnh giaù sô boä veà
khaû naêng phaùt trieån cuûa döï aùn khai thaùc moû laøm cô
sôû ñeå tieáp tuïc xem xeùt döï aùn ñaàu tö trong töông lai. Cô
sôû ñeå laäp baùo caùo nghieân cöùu tieàn khaû thi laø keát quaû
khaûo saùt hoaëc thaêm doø.
3. Nghieân cöùu khaùi quaùt laø söï ñaùnh giaù ban ñaàu veà
khaû naêng phaùt trieån döï aùn khai thaùc moû döïa theo keát
quaû khaûo saùt hoaëc thaêm doø khoaùng saûn treân cô sôû so
saùnh caùc chæ tieâu kinh teá – kyõ thuaät vôùi caùc moû töông
töï. Muïc tieâu cuûa nghieân cöùu khaùi quaùt laø xaùc ñònh cô
hoäi ñaàu tö.
 Yeâu caàu veà möùc ñoä nghieân cöùu cuûa caùc caáp tröõ
löôïng taøi nguyeân
1. Caáp tröõ löôïng 111: ñöôïc khoáng cheá bôûi caùc coâng trình thaêm doø,
khai thaùc vaø ñaûm baûo caùc yeâu caàu sau:
Möùc ñoä nghieân cöùu ñòa chaát:
Ñaõ ñöôïc thaêm doø baûo ñaûm bieát ñöôïc chi tieát, hình daïng,
kích thöôùc, theá naèm, vaø caáu truùc ñòa chaát thaân khoaùng; khoanh
ñònh ñöôïc caùc phaàn khoaùng saûn coù giaù trò kinh teá vaø caùc phaàn
khoâng ñaït tieâu chuaån coâng nghieäp. Ñaõ xaùc ñònh roõ chaát löôïng
vaø tính chaát coâng ngheä cuûa khoaùng saûn. Ñieàu kieän ñòa chaát
thuûy vaên vaø coâng trình, ñieàu kieän khai thaùc moû ñaõ ñöôïc nghieân
cöùu chi tieát, baûo ñaûm ñuû cô sôû ñeå thieát keá khai thaùc moû. Möùc
ñoä tin caäy hôn 80%.
Möùc ñoä nghieân cöùu khaû thi:
Ñaõ laäp baùo caùo nghieân cöùu khaû thi chöùng minh vieäc khai
thaùc, tuyeån khoaùng, cheá bieán theo giaûi phaùp kyõ thuaät- coâng
ngheä ñaõ löïa choïn laø hôïp lyù, baûo ñaûm söû duïng toång hôïp, trieät
ñeå, tieát kieäm taøi nguyeân, baûo veä moâi tröôøng vaø hôïp phaùp.
Hieäu quaû kinh teá:
Baùo caùo keát quaû khai thaùc moû hoaëc baùo caùo nghieân cöùu
khaû thi khaúng ñònh vieäc ñaàu tö khai thaùc vaø cheá bieán khoaùng
saûn seõ mang laïi hieäu quaû kinh teá taïi thôøi ñieåm ñaùnh giaù.
2. Caáp tröõ löôïng 121: ñöôïc khoáng cheá bôûi caùc coâng ñoaïn thaêm doø vaø
ñaït yeâu caàu sau:
Möùc ñoä nghieân cöùu ñòa chaát:
Töông töï nhö caáp 111. Möùc ñoä tin caäy hôn 80%.
Möùc ñoä nghieân cöùu khaû thi:
Ñaõ laäp baùo caùo nghieân cöùu tieàn khaû thi chöùng minh moû coù giaù
trò kinh teá ñeå tieáp tuïc ñaàu tö nghieân cöùu khaû thi khai thaùc moû.

3. Caáp tröõ löôïng 122: ñöôïc khoáng cheá bôûi caùc coâng trình thaêm doø vaø
ngoaïi suy coù giôùi haïn theo taøi lieäu ñòa chaát, ñòa vaät lyù, ñòa hoùa, ñaït
caùc yeâu caàu sau:
Möùc ñoä nghieân cöùu ñòa chaát:
Keát quaû nghieân cöùu baûo ñaûm laøm saùng toû nhöõng ñaëc ñieåm cô
baûn veà caáu truùc ñòa chaát moû, bieát ñöôïc soá löôïng caùc thaân khoaùng
trong moû, xaùc ñònh sô boä caùc thoâng soá cô baûn cuûa thaân khoaùng nhö
kích thöôùc, hình daïng, theá naèm, chieàu daøy trung bình cuûa thaân quaëng
vaø caùc lôùp ñaù keïp. Ñaõ xaùc ñònh roõ chaát löôïng khoaùng saûn vaø caùc
ñaëc tính tuyeån khoaùng, cheá bieán, thu hoài saûn phaåm. Ñaõ laøm saùng toû
caùc ñaëc ñieåm cô baûn veà ñòa chaát thuûy vaên, coâng trình vaø caùc ñieàu
kieän khai thaùc moû. Möùc ñoä tin caäy hôn 50%.
Möùc ñoä nghieân cöùu khaû thi: Töông töï nhö caáp tröõ löôïng 121.
Hieäu quaû kinh teá: keát quaû nghieân cöùu tieàn khaû thi chöùng minh
vieäc ñaàu tö thaêm doø ñeå nghieân cöùu khaû thi vaø ñaàu tö khai thaùc baûo
ñaûm mang laïi hieäu quaû kinh teá taïi thôøi ñieåm ñaùnh giaù.
4. Caáp taøi nguyeân 211,221,331
Möùc ñoä nghieân cöùu ñòa chaát: ñaõ thaêm doø vaø coù möùc ñoä
nghieân cöùu ñòa chaát töông töï nhö caáp tröõ löôïng 111. ranh giôùi ñöôïc
khoáng cheá bôûi caùc coâng trình thaêm doø. Möùc ñoä tin caäy hôn 80%.
Möùc ñoä nghieân cöùu khaû thi: ñoái vôùi caùc caáp naøy phaûi ñaït:
- Caáp taøi nguyeân 211: ñaõ nghieân cöùu khaû thi, chöùng minh caùc ñieàu
kieän coâng ngheä, kinh teá, moâi tröôøng vaø caùc ñieàu kieän khaùc taïi thôøi
ñieåm ñaùnh giaù laø vieäc khai thaùc vaø cheá bieán khoaùng saûn chöa coù hieäu
quaû kinh teá.
- Caáp taøi nguyeân 221: ñaõ ñöôïc nghieân cöùu tieàn khaû thi chöùng minh
vieäc khai thaùc vaø cheá bieán chöa mang laïi hieäu quaû kinh teá taïi thôøi ñieåm
ñaùnh giaù nhöng trong töông lai coù theå coù hieäu quaû kinh teá.
- Caáp taøi nguyeân 331: ñöôïc nghieân cöùu khaùi quaùt, neân taïi thôøi
ñieåm ñaùnh giaù vieäc khai thaùc vaø cheá bieán khoaùng saûn chöa roõ coù
hieäu quaû kinh teá hay coù tieàm naêng hieäu quaû kinh teá.

5. Caáp taøi nguyeân 222 vaø 332

Möùc ñoä nghieân cöùu ñòa chaát: ñaõ thaêm doø vaø coù möùc ñoä
nghieân cöùu ñòa chaát töông töï nhö caáp tröõ löôïng 122. Ranh giôùi ñöôïc
khoáng cheá bôûi caùc coâng trình thaêm doø vaø ngoaïi suy theo taøi lieäu ñòa
chaát, ñòa vaät lyù, ñòa hoùa. Möùc ñoä tinh caäy hôn 50%.
Möùc ñoä nghieân cöùu khaû thi vaø hieäu quaû kinh teá:
- Caáp taøi nguyeân 222: ñaõ ñöôïc nghieân cöùu tieàn khaû thi chöùng
minh vieäc khai thaùc, cheá bieán khoaùng saûn taïi thôøi ñieåm ñaùnh giaù chöùa
coù hieäu quaû kinh teá nhöng töông lai coù theå coù hieäu quaû.
- Caáp taøi nguyeân 332:ñöôïc nghieân cöùu khaùi quaùt neân taïi thôøi
ñieåm ñaùnh giaù chöa roõ vieäc khai thaùc, cheá bieán khoaùng saûn coù hieäu
quaû kinh teá hay coù tieàm naêng hieäu quaû kinh teá.
6. Caáp taøi nguyeân 333
Möùc ñoä nghieân cöùu ñòa chaát : ñöôïc ñaùnh giaù, khaûo saùt, nghieân
cöùu sô boä veà hình daïng, theá naèm, söï phaân boá caùc thaân khoaùng.
Ranh giôùi ñöôïc phaân ñònh theo caáu truùc ñòa chaát thuaän lôïi treân cô sôû
toång hôïp caùc taøi lieäu ñòa chaát, ñòa vaät lyù, ñòa hoaù – khoaùng vaät keát
hôïp vôùi moät soá coâng trình khoan, khai ñaøo ñôn leû.
Möùc ñoä nghieân cöùu khaû thi vaø hieäu quaû kinh teá : ñöôïc nghieân
cöùu khaùi quaùt neân chöa roõ vieäc khai thaùc, cheá bieán khoaùng saûn coù
hieäu quaû kinh teá hay coù tieàm naêng hieäu quaû kinh teá.

7. Taøi nguyeân khoaùng saûn raén döï baùo

Caáp taøi nguyeân 334a: ñöôïc suy ñoaùn chuû yeáu treân cô sôû taøi
lieäu ñieàu tra cô baûn ñòa chaát veà khoaùng saûn, tæ leä 1:50.000 – 1:25.000
(hoaëc lôùn hôn), coù tieàn ñeà ñòa chaát vaø daáu hieäu thuaän lôïi cho taïo
quaëng. Ngoaøi ra coù theå suy ñoaùn töø keát quaû so saùnh vôùi caùc moû
ñaõ vaø ñang khaûo saùt, thaêm doø coù boái caûnh ñòa chaát töông töï.
Caáp taøi nguyeân 334b: ñöôïc phoûng ñoaùn chuû yeáu trong quaù trình
ñieàu tra ñòa chaát khu vöïc tyû leä 1:200.000 – 1:50.000 (hoaëc lôùn hôn) hay
phoûng ñoaùn töø so saùnh vôùi nhöõng nôi ñaõ ñieàu tra ñòa chaát coù caùc
moû töông töï.
Ñoái vôùi caùc moû toång hôïp :
Caùc khoaùng saûn vaø thaønh phaàn coù ích chính ñöôïc tính cuøng
caáp, coøn caùc thaønh phaàn coù ích ñi keøm tuyø theo möùc ñoä nghieân
cöùu vaø ñaëc ñieåm phaân boá cuûa chuùng maø xeáp cuøng caáp hoaëc thaáp
hôn.
Chuyeån ñoåi caáp tröõ löôïng vaø taøi nguyeân theo phaân
loaïi môùi
Tröôùc ñaây caùc moû ñaõ tìm kieám vaø
thaêm doø ôû nöôùc ta ñöôïc xeáp vaøo caùc
caáp tröõ löôïng vaø taøi nguyeân A, B, C1,
C2, P1, P2, P3 phaûi ñöôïc chuyeån ñoåi sang
caùc caáp tröõ löôïng vaø taøi nguyeân môùi.
Höôùng daãn chuyeån ñoåi ñöôïc quy ñònh
treân baûng sau
 Höôùng daãn chuyeån ñoåi caáp tröõ löôïng vaø taøi nguyeân
khoaùng saûn raén
Möùc ñoä nghieân Möùc ñoä söû duïng tröõ löôïng Caáp tröõ löôïng vaø taøi nguyeân
cöùu ñòa chaát vaø taøi nguyeân khoaùng saûn
Caáp cuõ Caáp môùi
raén

1. Moû ñaõ thaêm Tröõ löôïng ñaõ huy ñoäng vaøo A, B vaø/hoaëc 1 phaàn C1 Tröõ löôïng 111
doø, ñaõ nghieân khai thaùc
C1 vaø/ hoaëc 1 phaàn C2 Tröõ löôïng 122
cöùu khaû thi,
thieát keá khai Tröõ löôïng ngoaøi caân ñoái vaø A, B vaø/hoaëc 1 phaàn C1 Taøi nguyeân 211
thaùc moû tröõ löôïng chöa huy ñoäng vaøo
C1 vaø/ hoaëc 1 phaàn C2 Taøi nguyeân 222
khai thaùc
C2 Taøi nguyeân 333
P1 Taøi nguyeân 334a
2. Moû ñaõ thaêm Tröõ löôïng Tröõ löôïng trong A, B vaø/ hoaëc 1 phaàn C1 Tröõ löôïng 121
doø, chöa nghieân ñaõ ñöôïc caân ñoái coøn
C1 vaø/ hoaëc 1 phaàn C2 Tröõ löôïng 122
cöùu khaû thi, Hoäi ñoàng phuø hôïp vôùi
chöa thieát keá Ñaùnh giaù hieän taïi C2 Taøi nguyeân 333
khai thaùc hoaëc tröõ löôïng
P1 Taøi nguyeân 334a
moû chöa khai khoaùng saûn
thaùc hoaëc caùc cô Tröõ löôïng trong A, B vaø/ hoaëc 1 phaàn C1 Taøi nguyeân 331
quan coù caân ñoái khoâng
C1 vaø/ hoaëc 1 phaàn C2 Taøi nguyeân 332
thaåm quyeàn coøn phuø hôïp
pheâ duyeät vaø tröõ löôïng C2 Taøi nguyeân 333
ngoaøi caân ñoái
P1 Taøi nguyeân 334a
3. Moû, ñieåm C1 Taøi nguyeân
moû ñaõ ñöôïc 332
khaûo saùt C2 Taøi nguyeân
(tìm kieám) 333
hoaëc ñieàu
tra cô baûn P1 Taøi nguyeân
ñòa chaát veà 334a
khoaùng saûn P1, P3 Taøi nguyeân
334b
SAÉT
 Tính chaát vaø coâng duïng
Saét, teân latinh – Ferrum, kyù hieäu Fe, laø nguyeân toá hoùa
hoïc nhoùm VIII heä tuaàn hoaøn Mendeleev, soá thöù töõ
nguyeân töû 26, khoái löôïng nguyeân töû 55,847, chieám
khoaûng 4 % khoái löôïng voû quaû ñaát ( coù vò trí thöù tö
sau oxy, silic vaø nhoâm). Saét ôû daïng saïch laø kim loaïi
deûo, aùnh traéng baïc deã daùt moûng. Saét keát hôïp deã
daøng vôùi hyñro, oxy, löu huyønh, nitô, photpho vaø cacbon.
Trong thieân nhieân saét chuû yeáu coù ôû daïng oxyt vaø
alumosilicat. Saét laø thaønh phaàn cuûa hôn 500 khoaùng
vaät, trong ñoù coù gaàn 300 khoaùng vaät ñieån hình cuûa
Fe. Nhöng nhöõng khoaùng vaät taïo neân quaëng saét coù
giaù trò coâng nghieäp laø magnetit, hematit, limonit, goethit,
siñerit. Saét chuû yeàu ñöôïc duøng ñeå luyeän theùp, theùp
hôïp kim.
 Caùc loaïi hình quaëng hoùa saét

Kieåu nguoàn goác magma

Kieåu nguoàn goác Skarn
Kieåu nguoàn goác nhieät dòch
Kieåu nguoàn goác traàm tích
Kieåu nguoàn goác traàm tích – phun traøo
Kieåu nguoàn goác bieán chaát
Kieåu nguoàn goác phong hoùa
 Kieåu nguoàn goác Skarn
Caùc tuï khoaùng saét nguoàn goác Skarn chieám tröõ löôïng lôùn trong
trong toång soá taøi nguyeân quaëng saét ñaõ bieát, maëc duø soá löôïng
tuï khoaùng kieåu nguoàn goác naøy khoâng nhieàu. Tröø tuï khoaùng
Thaïch Kheâ coù quy moâ lôùn, tuï khoaùng Naø Ruïa coù quy moâ
trung bình, soá coøn laïi ñeàu coù quy moâ moû nhoû. Phaàn lôùn caùc
tuï khoaùng thuoäc nhoùm nguoàn goác naøy phaân boá ôû vuøng Cao
Baèng (Baûn Chang (Fe-9), Moû Saét, Boù Leách, Naø Ruïa (Fe-17),
Baûn Luõng, Luõng Luoâng, Nguyeân Bình, Baûn Nuøng). Thuoäc khu
vöïc mieàn Trung coù tuï khoaùng Thaïch Kheâ (Fe-68). Ngoaøi ra coøn
moät soá ñieåm quaëng phaân boá raûi raùc ôû vuøng baûn Chieàng
(Queá Phong, Ngheä An) nhö Baûn Choït, Baûn Ñoân, Naø Nieáng:
moät soá ñieåm quaëng ôû Taây Thanh Hoùa.

Ñaëc ñieåm chung cuûa kieåu quaëng naøy laø ñöôïc thaønh taïo ôû laân
caän tieáp xuùc cuûa xaâm nhaäp granit (Phöùc heä Phia Bioc γ25pb,
Baûn Chieàng γξ16bc…), gabro – periñotit, gabro, granophyr (phöùc
heä Cao Baèng σ-v25cb), vôùi caùc ñaù traàm tích carbonat Quaëng
taäp trung trong ñôùi ngoaïi tieáp xuùc laø chuû yeáu, caù bieät trong
ñôùi noäi tieáp xuùc, coù theå naèm trong hoaëc ngoaøi ñôùi skarn
.Caùc thaân quaëng coù daïng thaáu kính, hoaëc daïng trao ñoåi thay
theá phöùc taïp vôùi kích thöôùc raát khaùc nhau.
Ôû vuøng Cao Baèng coù 8 tuï khoaùng vôùi caùc thaân
quaëng thöôøng coù daïng thaáu kính daøi töø 550m ñeán
gaàn 1.050m; roäng töø hôn vaøi chuïc meùt ñeán 250m, daøy
töø vaøi meùt ñeán 25m. Ngoaøi quaëng goác, trong caùc tuï
khoaùng saét skarn thöôøng coù caùc tích tuï quaëng ñeluvi
vôùi tröõ löôïng lôùn. Quaëng thöôøng coù caáu taïo khoái.
Thaønh phaàn khoaùng vaät quaëng chuû yeáu laø magnetit, ít
hematit, hyñrogoethit, pyrit, pyrotin, chalcopyrit…, khoaùng
vaät phi quaëng laø thaïch anh, calcit, pyroxen, granat. Haøm
löôïng Fe thöôøng cao, trung bình ñaït 55 – 70%. Ngoaøi ra
trong quaëng coøn coù (%): Mn=0,02-0,3; TiO2= ít – 1;
S=0,006-0,29; P=0,008-0,23; SiO 2<1 – 6; Pb – Zn=0,0n.
Quaëng thuoäc loaïi axit coù chaát löôïng cao vaø oån ñònh.
Caùc tuï khoaùng ôû Cao Baèng ñaõ ñöôïc khaûo saùt, thaêm
doø. Tröõ löôïng moãi tuï khoaùng töø 1 ñeán 20 trieäu taán..
Toång taøi nguyeân cuûa caùc moû Baûn Chang (Fe – 9), Moû
Saét, Baûn Luõng, Boù Leách, Naø Ruïa (Fe – 17) ñeán 55
trieäu taán [115], trong ñoù tröõ löôïng laø 37 trieäu taán [76].
 Tuï khoaùng Thaïch Kheâ
Tuï khoaùng Thaïch Kheâ (Fe – 168) thuoäc huyeän Thaïch Haø,
tình Haø Tónh , ñöôïc phaùt hieän naêm 1962 qua bay ño töø
haøng khoâng vaø baét ñaàu khoan töø cuoái 1963 ñeán 1966, sau
ñoù thaêm doø sô boä (1975-1978) vaø thaêm doø chi tieát (1981 –
1984). Toaøn boä tuï khoaùng Thaïch Kheâ naèm ôû ven bieån vaø
bò phuû bôûi lôùp traàm tích bôû rôøi tuoåi Ñeä Töù vôùi chieàu
daøy töø 20 – 30m ñeán 100 – 135m, goàm caùt, seùt, cuoäi, soûi.
Ñaù vaây quanh laø caùc ñaù traàm tích luïc nguyeân –
carbonat tuoåi Devon phaân boá ôû phía taây vaø taây baéc ñöôïc
chia thaønh ba taäp: taäp döôùi chuû yeáu laø ñaù söøng hoùa xen
ñaù voâi bò hoa hoùa daøy 300m; taäp giöõa chuû yeáu laø ñaù
voâi bò hoa hoùa maøu traéng xaùm ñeán phôùt hoàng daøy 250 –
300m; taäp treân laø ñaù voâi hoa hoùa xen ñaù söøng daøy 500 –
1.000m; ñaù carbonat Carbon, Carbon – Permi ven bieån veà phía
ñoâng vaø luïc nguyeân Trias ôû phía nam [146]. Taïi gaàn choã
tieáp xuùc vôùi xaâm nhaäp granitoit thuoäc phöùc heä Phia Bioc
(γ25pb), taäp traàm tích naøy bò skarn hoùa chöùc quaëng. Ñaù
bieán ñoåi coù thaønh phaàn chuû yeáu laø scapolit (20-30%),
chlorit (30-35%), serpentin (20-30%).
Tuï khoaùng Thaïch Kheâ coù hai thaân quaëng: thaân quaëng goác coù
daïng thaáu kính phöùc taïp naèm truøng hoaëc gaàn truøng vôùi maët
phaân lôùp cuûa ñaù vaây quanh phöông ÑB-TN; chieàu daøi 3.000m,
chieàu roäng nhaát 800m, chieàu daøy 13 – 397,5m (trung bình 200m).
thaân quaëng loä ra ôû choã noâng nhaát coù ñoä cao -14,3m (LK221)
vaø ñaùy thaân quaëng gaëp ôû choã saâu nhaát -706,4m (LK116) vaø
ñöôïc chia thaønh hai phaàn:

- Phaàn phía baéc quaëng bò daäp vôõ vaø oxy hoùa maïnh meõ, hình
daùng thaân quaëng ñôn giaûn. Chieàu roäng trung bình 450m, chieàu
daøy trung bình 72m. Quaëng oxy hoùa coù thaønh phaàn khoaùng vaät
chuû yeáu laø hematit (40 – 95%), taøn dö magnetit, limonit (0,0n -
50%). Haøm löôïng saét trong quaëng thay ñoåi töø hôn 30% ñeán 60%.

- Phaàn phía nam thaân quaëng chöa bò oxy hoùa, hình daùng thaân
quaëng phöùc taïp chia thaønh nhieàu nhaùnh, chieàu daøy caùc nhaùnh
töø vaøi chuïc meùt ñeán 420m, chieàu roäng trung bình 600m. thaønh
phaàn khoaùng vaät quaëng chuû yeáu laø magnetit (50- 95%), raát ít
pyrit, arsenopyrit, chalcosin, rutil. Khoaùng vaät phi quaëng thöôøng
gaëp laø calcit, thaïch anh, scapolit, ñiopsit, granat, zoizit… Quaëng coù
haøm löôïng (%): Fe=59,38; Mn=0,304; S=0,012-0,121; Zn=0,027;
S=0,176; P=0,014[61]. Haøm löôïng S moät soá nôi khaù cao nhöng
thöôøng ôû rìa thaân quaëng.
 TRÖÕ LÖÔÏNG
Tuï khoaùng Thaïch Kheâ coù quy moâ lôùn, tröõ löôïng
ñaït caùc caáp B + C1 + C2=554,08 trieäu taán, trong ñoù
quaëng giaøu ñaït 514,7 trieäu taán; quaëng ngheøo 17,26
trieäu taán [146]. Theo Nguyeãn Huy Hoaøn vaø nnk
(1999) thì tröõ löôïng coù theå khai thaùc cuûa moû
khoaùng Thaïch Kheâ laø 320 trieäu taán vôùi haøm
löôïng Fe>60%, nhöng haøm löôïng Zn xaáp xæ 0,07%,
khoâng thuaän lôïi trong quaù trình luyeän baèng coâng
ngheä loø cao [77].
Maëc duø tuï khoaùng coù quy moâ lôùn, haøm
löôïng Fe cao, song vieäc khai thaùc seõ raát khoù khaên
do ñieàu kieän ñòa chaát thuûy vaên phöùc taïp