HäC VIÖN QU¢N Y

Bé M¤N M¤ PH¤I

HÖ THèNG H¤ HÊP
(The respiratory system)
1. §¹i c­¬ng.

1.1. Thµnh phÇn:

- Hai l¸ phæi
- Mét hÖ thèng èng ®¶m nhiÖm viÖc ®­a O2 vµo c¬ thÓ vµ
th¶i CO2 tõ c¬ thÓ ra ngoµi.
- C¸c phÇn phô trî nh­lång ngùc, c¬ liªn s­ên, c¬ hoµnh
 (KhÝ (PhÕ qu¶n
qu¶n) gèc)
+ Theo c¸ch ph©n chia cæ
®iÓn:
- §­êng dÉn khÝ: gåm mòi,
hÇu, thanh qu¶n, khÝ
qu¶n, phÕ qu¶n, tiÓu phÕ
qu¶n
(§­êng dÉn
- PhÇn h« hÊp (n¬i diÔn khÝ)
(PhÕ qu¶n tËn)
ra qu¸ tr×nh trao ®æi
khÝ): gåm phÕ qu¶n h«
hÊp, èng phÕ nang, tói (PhÕ qu¶n
h« hÊp)
phÕ nang vµ nh÷ng phÕ
nang. (èng phÕ
nang)

(PhÇn
h« hÊp)

(Tói phÕ
nang)
1.2. Sù ph¸t triÓn cña hÖ thèng h« hÊp:

- Khi ph«i vµo tuÇn thø 3, hÖ thèng h« hÊp nguyªn thuû xuÊt
hiÖn nh­lµ mét tói phô tõ thµnh bông cña èng ruét tr­íc, ngay d­
íi ®u«i cña tói hÇu cuèi cïng.

Tói h« hÊp
- Lóc ®Çu tói phô h« hÊp vÉn th«ng nèi víi ruét tr­íc, nh­ng vÒ sau,
h×nh thµnh v¸ch thùc qu¶n khÝ qu¶n, ng¨n c¸ch thùc qu¶n vµ khÝ
qu¶n
- Cuèi th¸ng thø nhÊt cña sù ph¸t triÓn ph«i, nô khÝ qu¶n ph¸t
triÓn thµnh hai nô phÕ qu¶n gèc, nh÷ng nô phÕ qu¶n gèc l¹i chia
nh¸nh ®Ó t¹o ra nh÷ng phÕ qu¶n trong phæi.
- §Õn th¸ng thø 6, tõ th©n c¸c phÕ qu¶n h×nh thµnh nhiÒu èng
phÕ nang råi nh÷ng èng Êy ph×nh ra xung quanh thµnh nh÷ng tói
nhá tøc lµ phÕ nang.
2. Mòi.

+ Mòi lµ mét khoang ®«i ®­îc t¹o thµnh bëi x­¬ng sôn, c¬ vµ
m« liªn kÕt.
+ Niªm m¹c líp mÆt trong mòi thay ®æi tuú theo tõng vïng.
Mçi bªn hèc mòi ®­îc chia lµm 3 vïng:
- Vïng tiÒn ®×nh.
- Vïng h« hÊp.
- Vïng khøu gi¸c.
2.1. TiÒn ®×nh:

+ Lµ ®o¹n ë ngoµi cïng, tiÕp xóc víi m«i tr­êng bªn ngoµi.
+ Niªm m¹c lîp gåm cã:
- BiÓu m« l¸t tÇng kh«ng sõng ho¸, ®­îc tiÕp nèi víi da cña
mÆt.
- D­íi biÓu m« lµ líp m« liªn kÕt ®Öm, cã nh÷ng tuyÕn nhÇy.
- Nh÷ng tuyÕn nhÇy nµy cïng víi l«ng trong tiÒn ®×nh t¹o
thµnh hµng rµo ®Çu tiªn ng¨n bôi ®i vµo ®­êng h« hÊp.
- ë phÝa sau biÓu m« l¸t tÇng máng dÇn vµ lµ n¬i chuyÓn
tiÕp thµnh biÓu m« trô tÇng gi¶, ë vïng nµy kh«ng cßn c¸c
tuyÕn.
1.2. Vïng h« hÊp:
+ ChiÕm phÇn lín hèc mòi.
+ Niªm m¹c vïng nµy gåm:
- BiÓu m« trô tÇng gi¶ cã l«ng chuyÓn, cã nhiÒu tÕ bµo h×nh
®µi, tÕ bµo bµn ch¶i cã l«ng chuyÓn vµ tÕ bµo ®¸y.
- Líp ®Öm lµ m« liªn kÕt cã nhiÒu tuyÕn thuéc lo¹i tuyÕn pha
®Ó gi÷ ®é Èm cho thµnh hèc mòi.

BiÓu m« h« hÊp - BiÓu m« trô tÇng gi¶ cã l«ng chuyÓn

+ MÆt bªn cña thµnh hèc mòi cã 3 chç x­¬ng låi ra gäi lµ
nh÷ng v¸ch cuèn:
- ë v¸ch cuèn d­íi vµ gi÷a, líp ®Öm cã mét l­íi mao m¹ch phong
phó. L­íi mao m¹ch nµy cã t¸c dông lµm cho kh«ng khÝ nãng
lªn khi ®i qua mòi ®Ó vµo trong.
- Tuy nhiªn, trong nh÷ng tr­êng hîp bÞ c¶m cóm hoÆc nhiÔm
virut th× c¸c mao m¹ch phång lªn, cïng víi hiÖn t­îng tho¸t m¹ch
lµm c¶n trë ®­êng khÝ g©y ra hiÖn t­îng t¾c mòi.
2.3. Vïng khøu gi¸c:
+ Vïng khøu gi¸c cã mµu vµng n©u bëi sù cã mÆt cña c¸c tÕ bµo
s¾c tè (vïng h« hÊp cã mµu hång).
+ N»m ë ®iÓm cao nhÊt cña hèc mòi, b¾t ®Çu tõ cuèn mòi trªn kÐo
dµi ra phÝa sau kho¶ng ®é 1 cm
+ Vïng nµy biÓu m« lîp thuéc lo¹i trô gi¶ tÇng gåm 3 lo¹i tÕ bµo:
nh÷ng tÕ bµo chèng ®ì, nh÷ng tÕ bµo ®¸y vµ nh÷ng tÕ bµo khøu
gi¸c.

(TÕ bµo chèng ®ì)

(TÕ bµo khøu gi¸c)

(TÕ bµo
®¸y)

(TuyÕn Bowman)
+ TÕ bµo ®¸y: n»m s¸t mµng ®¸y, nhá h×nh nãn thÊp, nh©n sÉm
mµu, n»m phÝa d­íi hµng nh©n cña tÕ bµo khøu gi¸c, bµo t­¬ng
nghÌo bµo quan. TÕ bµo nµy lµ tÕ bµo mÇm cña tÕ bµo chèng
®ì.
+ TÕ bµo chèng ®ì: lµm nhiÖm vô chèng ®ì vµ nu«i d­ìng tÕ
bµo khøu gi¸c. §©y lµ lo¹i tÕ bµo phæ biÕn ë vïng khøu gi¸c. TÕ
bµo nµy cao, nh©n n»m ë phÝa trªn. Bµo t­¬ng phÇn d­íi nh©n
hÑp cßn phÇn trªn nh©n th× réng, cã rÊt nhiÒu ty thÓ vµ l­íi néi
bµo kh«ng h¹t, trªn mÆt ngän cã nh÷ng vi nhung mao.
+ TÕ bµo khøu gi¸c:
- Cao, n¬i chøa nh©n ph×nh réng, cßn phÇn trªn nh©n th× thon, nh­
ng ë ngän tÕ bµo l¹i ph×nh ra mét c¸i tói gäi lµ tói khøu gi¸c.
- Cùc ngän cña tÕ bµo cã tõ 6-12 l«ng dµi n»m bÊt ®éng song song
víi bÒ mÆt biÓu m«. Cùc ®¸y cã mét sîi tiÕn xuèng líp ®Öm vµ cã
chøc n¨ng nh­mét nh¸nh trôc cña tÕ bµo thÇn kinh.
- Nh÷ng l«ng bÊt ®éng trªn mÆt ngän tÕ bµo ®­îc coi nh­ c¬ quan
c¶m thô.
- §©y lµ nh÷ng tÕ bµo thÇn kinh hai cùc. Nh÷ng nh¸nh trôc cña tÕ
bµo khøu gi¸c hîp thµnh tõng bã nhá ®i vÒ phÝa thÇn kinh trung ­
¬ng. §êi sèng cña tÕ bµo kho¶ng 1 th¸ng, trong ®iÒu kiÖn cÇn
thiÕt chóng cã thÓ ph©n chia rÊt nhanh.
- D­íi biÓu m« khøu gi¸c lµ m« liªn kÕt ®Öm. Trong líp ®Öm
cã nhiÒu lympho bµo, mét l­íi mao m¹ch vµ nhiÒu tÜnh m¹ch,
nh÷ng tuyÕn èng chia nh¸nh gäi lµ tuyÕn Bowman, nh÷ng bã
sîi thÇn kinh khøu gi¸c.
- TÕ bµo khøu gi¸c cã thÓ coi nh­ mét tÕ bµo thÇn kinh c¶m
gi¸c ngo¹i vi. Tói khøu gi¸c lµ c¬ quan thu nhËn. Nh÷ng chÊt
mïi do kh«ng khÝ dÉn ®Õn niªm m¹c khøu gi¸c chØ cã thÓ t¸c
®éng vµo nh÷ng tÕ bµo khøu gi¸c sau khi ®· ®­îc hoµ tan
trong chÊt láng tiÕt ra bëi nh÷ng tuyÕn Bowman.
3. Thanh qu¶n.
+ Lµ mét ®o¹n dµi, låi lâm kh«ng ®Òu, nèi hÇu víi khÝ qu¶n.
+ Thµnh cña thanh qu¶n cã sôn trong, sôn chun, m« liªn kÕt th­a,
nh÷ng bã c¬ v©n vµ niªm m¹c víi nhiÒu tuyÕn.
+ Líp niªm m¹c cña thanh qu¶n cã hai cÆp nÕp gÊp låi vµo phÝa
lßng thanh qu¶n:
- CÆp nÕp gÊp trªn gäi lµ nh÷ng d©y thanh gi¶. ë vïng nµy líp
®Öm cña niªm m¹c lµ m« liªn kÕt th­a, trong ®ã cã nhiÒu tuyÕn
kiÓu chïm nho tiÕt nhÇy hoÆc tuyÕn pha.
- CÆp nÕp gÊp d­íi gäi lµ nh÷ng d©y thanh thËt. Nh÷ng d©y
thanh ©m nµy cã mét trôc liªn kÕt vµ nh÷ng bã c¬ v©n. Khi
kh«ng khÝ ®i qua thanh qu¶n th× nh÷ng bã c¬ Êy cã thÓ co l¹i,
lµm thay ®æi ®é khÐp më cña c¸c d©y thanh ©m vµ thay ®æi
©m s¾c ph¸t ra.
+ BiÓu m«, däc suèt chiÒu dµi cña thanh qu¶n, kh«ng gièng
nhau:
- MÆt tr­íc, nöa trªn cña mÆt sau, nÕp thanh qu¶n vµ c¸c d©y
thanh ©m ®Òu ®­îc lîp bëi biÓu m« l¸t tÇng kh«ng sõng ho¸.
- Cßn nh÷ng vïng kh¸c cña thanh qu¶n (tõ ®¸y nÕp thanh qu¶n
vµ kÐo dµi ®Õn phÝa d­íi thanh qu¶n ®Õn khÝ qu¶n) th× ®­îc
lîp bëi biÓu m« trô tÇng gi¶ cã l«ng chuyÓn.
- Trong líp ®Öm cña c¸c d©y thanh ©m kh«ng cã tuyÕn, kh«ng
cã m¹ch m¸u vµ m¹ch b¹ch huyÕt nh­ng cã c¸c tói n­íc lµm cho
d©y thanh ©m rÊt cøng.
4. KhÝ qu¶n.
+ Lµ mét èng h×nh trô dÑt phÝa sau, ®­êng kÝnh tõ 2-2,5cm, dµi
kho¶ng 10 cm, nèi tiÕp víi thanh qu¶n ë phÝa trªn, cßn phÝa d­íi
tiÕp gi¸p víi hai phÕ qu¶n gèc.
+ KhÝ qu¶n lµm nhiÖm vô nh­mét ®­êng dÉn khÝ, ®ång thêi tham
gia trî gióp läc kh«ng khÝ trong s¹ch tr­íc khi vµo phæi.
+ Tõ trong ra ngoµi, thµnh khÝ qu¶n gåm cã niªm m¹c, tÇng d­íi
niªm m¹c vµ líp vá ngoµi.
4.1. Niªm m¹c:
+ BiÓu m« niªm m¹c lµ biÓu m« trô tÇng gi¶ cã l«ng chuyÓn, cã
nhiÒu tÕ bµo h×nh ®µi, mÆt ngän cã nhiÒu h¹t chÕ tiÕt, ®øng
xen kÏ víi c¸c tÕ bµo cã l«ng chuyÓn. Trong líp niªm m¹c cßn cã
nh÷ng tÕ bµo ®¸y lµm nhiÖm vô thay thÕ bæ sung c¸c tÕ bµo
kh¸c khi cÇn thiÕt.
+ Líp ®Öm cña biÓu m« lµ m« liªn kÕt th­a cã nhiÒu sîi chun vµ
nhiÒu tuyÕn nhá më ra mÆt biÓu m« bëi nh÷ng èng bµi xuÊt nhá.
- ChÊt chÕ tiÕt cña tÕ bµo tuyÕn còng nh­cña nh÷ng tÕ bµo h×nh
®µi t¹o thµnh mét èng chÊt nhÇy.
- ChÊt nhÇy nµy ®­îc ®Èy lªn phÝa trªn bëi sù chuyÓn ®éng cña
c¸c l«ng chuyÓn.
- Ngoµi líp hµng rµo chÊt nhÇy, trong líp ®Öm cña niªm m¹c khÝ
qu¶n cßn cã m« lympho t¹o thµnh hÖ thèng b¶o vÖ cho hÖ h« hÊp.

KhÝ qu¶n
4.2. TÇng d­íi niªm m¹c:
+ Lµ líp ®­îc t¹o thµnh bëi m« liªn kÕt, c¸ch víi tÇng niªm m¹c bëi
mét mµng chun.
+ Trong tÇng d­íi niªm m¹c cã nhiÒu tuyÕn, c¸c tÕ bµo c¬ tr¬n.
§Æc ®iÓm cña tÇng nµy lµ cã nh÷ng tÊm sôn trong h×nh ch÷ C,
khuyÕt ë mÆt sau. ë chç khuyÕt nµy hai ®Çu tÊm sôn ®­îc nèi víi
nhau bëi nh÷ng sîi c¬ tr¬n n»m ngang gäi lµ c¬ khÝ qu¶n.
+ Däc theo èng khÝ qu¶n cã tõ 16 - 20 vßng sôn. C¸c vßng sôn trªn
d­íi kÕ tiÕp nhau ®­îc ng¨n c¸ch bëi nh÷ng vßng m« x¬-chun.
4.3. Vá ngoµi:
Lµ mét mµng liªn kÕt th­a trong cã chøa mét sè bã sîi c¬ tr¬n (c¬
khÝ qu¶n - thùc qu¶n) vµ m¹ch m¸u nu«i d­ìng thµnh khÝ qu¶n.
4. Phæi.

+ Phæi cã hai l¸ chiÕm phÇn lín lång ngùc.

+ Phæi ph¶i cã ba thïy vµ phæi tr¸i cã hai thïy.
+ Mçi thïy l¹i chia lµm rÊt nhiÒu khèi h×nh th¸p nhá gäi lµ tiÓu
thuú phæi, chóng c¸ch nhau bëi nh÷ng v¸ch m« liªn kÕt máng.
§Ønh cña c¸c tiÓu thïy h­íng vÒ phÝa rèn phæi, cßn ®¸y cña
chóng quay ra phÝa mÆt phæi.
+ Tr­íc khi ®i vµo phæi, phÕ qu¶n gèc (hay phÕ qu¶n chÝnh) ®­îc
t¸ch ra tõ khÝ qu¶n, phÝa bªn ph¶i chia lµm ba nh¸nh vµ phÝa bªn
tr¸i chia lµm hai nh¸nh.
+ Mçi phÕ qu¶n bËc hai (®­îc t¸ch ra tõ phÕ qu¶n gèc) ®i vµo mét
thïy phæi ®­îc gäi lµ phÕ qu¶n thuú.
+ PhÕ qu¶n thïy l¹i tiÕp tôc ph©n chia theo kiÓu ph©n ®«i
nhiÒu lÇn. C¸c phÕ qu¶n ®­îc sinh ra ngµy cµng nhá dÇn, c¸c
nh¸nh nhá nhÊt n»m trong tiÓu thïy phæi ®­îc gäi lµ c¸c tiÓu phÕ
qu¶n.
+ Mçi tiÓu phÕ qu¶n ®i vµo mét tiÓu thuú phæi, ë ®ã mçi tiÓu
phÕ qu¶n l¹i chia thµnh 5 - 7 tiÓu phÕ qu¶n tËn.
+ Mçi tiÓu phÕ qu¶n tËn l¹i tiÕp tôc chia thµnh 1 - 2 hoÆc nhiÒu
tiÓu phÕ qu¶n h« hÊp.
+ TiÓu phÕ qu¶n h« hÊp l¹i chia thµnh tõ 2 - 10 èng phÕ nang.
Toµn bé nh÷ng èng phÕ nang më chung vµo mét tiÓu phÕ qu¶n tËn
gäi lµ chïm èng phÕ nang.
+ Nh÷ng èng phÕ nang lµ nh÷ng èng cã thµnh ph×nh ra ®Ó t¹o ra
nh÷ng tói nhá gäi lµ phÕ nang.
4.1. Nh÷ng phÕ qu¶n:
+ Bao gåm c¸c phÕ qu¶n gèc, phÕ qu¶n thuú, phÕ qu¶n gian tiÓu
thuú.
+ C¸c phÕ qu¶n tõ lín ®Õn nhá ®Òu cã cÊu t¹o t­¬ng tù nh­nhau. Tõ
trong ra ngoµi, thµnh phÕ qu¶n gåm cã 4 líp ¸o:

PhÕ qu¶n
4.1.1. Niªm m¹c.
Cã nh÷ng nÕp gÊp lµm cho lßng phÕ qu¶n nh¨n nheo.
+ BiÓu m« niªm m¹c phÕ qu¶n thuéc lo¹i trô tÇng gi¶ cã l«ng
chuyÓn. Nh÷ng phÕ qu¶n cì lín (phÕ qu¶n gèc, phÕ qu¶n thïy,
phÕ qu¶n gian tiÓu thïy) cã biÓu m« niªm m¹c t­¬ng tù biÓu m«
niªm m¹c cña khÝ qu¶n.
+ Líp ®Öm: ®­îc t¹o thµnh bëi m« liªn kÕt th­a cã sîi t¹o keo, sîi
vâng vµ nhiÒu sîi chun, cã Ýt tÕ bµo lympho.
4.1.2. Líp c¬:
§­îc t¹o thµnh bëi 2 bã c¬ tr¬n (c¬ Reissessen) bao quanh èng phÕ
qu¶n, c¸c bã c¬ nµy kh«ng bao giê h×nh thµnh mét vßng khÐp
kÝn chung quanh èng. Trong líp c¬ cã nhiÒu sîi chun kÕt hîp
chÆt víi nh÷ng sîi c¬.
4.1.3. Líp sôn vµ tuyÕn:
+ Trong líp nµy ng­êi ta thÊy nh÷ng m¶nh sôn trong kÝch th­íc
kh«ng ®Òu bao quanh thµnh phÕ qu¶n.
+ C¸c m¶nh sôn bÐ dÇn theo kÝch th­íc cña phÕ qu¶n vµ sÏ mÊt
®i khi ®­êng kÝnh cña tiÓu phÕ qu¶n nhá h¬n 1 mm.
+ Nh÷ng tuyÕn trong líp nµy thuéc lo¹i tuyÕn nhÇy vµ tuyÕn pha,
èng bµi xuÊt cña tuyÕn më th¼ng ra lßng phÕ qu¶n.
4.1. 4. Líp vá ngoµi:
§­îc t¹o thµnh bëi m« liªn kÕt nhiÒu sîi chun, bäc quanh c¸c m¶nh
sôn vµ tiÕp nèi víi m« liªn kÕt cña nhu m« phæi bªn c¹nh.

Nang
lympho ë
phÕ qu¶n
4.2. Nh÷ng tiÓu phÕ qu¶n:
+ TiÓu phÕ qu¶n lµ nh÷ng ®o¹n phÕ qu¶n n»m trong tiÓu thuú,
cã ®­êng kÝnh tõ 1 mm trë xuèng,
+ Bao gåm c¸c tiÓu phÕ qu¶n chÝnh thøc, tiÓu phÕ qu¶n tËn vµ
tiÓu phÕ qu¶n h« hÊp.
4.2.1. TiÓu phÕ qu¶n chÝnh thøc:

Thµnh cña tiÓu phÕ qu¶n kh«ng cã líp sôn, kh«ng cã tuyÕn vµ
kh«ng cã b¹ch huyÕt, bao gåm c¸c líp sau:
+ Líp niªm m¹c: Cã nhiÒu nÕp gÊp nªn lßng tiÓu phÕ qu¶n nh¨n
nhóm.
- BiÓu m« lîp niªm m¹c ®o¹n ®Çu tiÓu phÕ qu¶n thuéc lo¹i biÓu
m« trô ®¬n cã l«ng chuyÓn, cßn biÓu m« lîp ®o¹n cuèi thuéc lo¹i
vu«ng ®¬n cã hoÆc kh«ng cã l«ng chuyÓn. Sè l­îng tÕ bµo ®µi
gi¶m rÊt nhiÒu.
- Líp ®Öm: lµ líp m« liªn kÕt máng trong ®ã cã chñ yÕu lµ sîi chun.
+ Líp c¬: líp c¬ ë thµnh tiÓu phÕ qu¶n t­¬ng ®èi ph¸t triÓn. V× vËy,
sù co bãp cña c¬ tr¬n nµy lµ nguyªn nh©n chÝnh g©y ra co th¾t
trong bÖnh hen.
4.2.2. TiÓu phÕ qu¶n tËn:
+ Lµ ®o¹n cuèi cïng cña c©y phÕ qu¶n.
+ TiÓu phÕ qu¶n tËn nèi tiÕp víi phÇn h« hÊp cña c¸c tiÓu thïy
phæi.
+ §Æc ®iÓm cña ®o¹n phÕ qu¶n tËn lµ cã mét thµnh kh¸ máng, líp
niªm m¹c kh«ng cã nÕp gÊp, v× vËy kh«ng nh¨n nheo, lßng èng
®Òu ®Æn.

PhÕ qu¶n tËn

4.2.3. TiÓu phÕ qu¶n h« hÊp:
+ Lµ ®­êng dÉn khÝ vµo vµ ra khái phÇn h« hÊp. Cã ®­êng kÝnh
kho¶ng 0,5 mm.
+ §o¹n phÕ qu¶n nµy lµ mét èng rÊt ng¾n b¾t nguån tõ phÕ qu¶n
tËn vµ lµ ®o¹n ®Çu cña phÇn h« hÊp cña nh÷ng tiÓu thïy.
+ TiÓu phÕ qu¶n h« hÊp më vµo èng phÕ nang, vµo c¸c tói phÕ
nang vµ c¸c phÕ nang. §Æc ®iÓm cña tiÓu phÕ qu¶n h« hÊp lµ cã
thµnh låi ra phÝa ngoµi t¹o thµnh tói. V× vËy, trªn nh÷ng tiªu b¶n
m« häc thÊy thµnh cña tiÓu phÕ qu¶n h« hÊp d­êng nh­bÞ ®øt ®o¹n.
+ BiÓu m« lîp thµnh tiÓu phÕ qu¶n h« hÊp lµ biÓu m« trô ®¬n
hoÆc vu«ng ®¬n, kh«ng cã tÕ bµo ®µi, kh«ng cã l«ng chuyÓn vµ
dÇn dÇn chuyÓn hoµn toµn thµnh biÓu m« vu«ng ®¬n thÊp.
4.3. èng phÕ nang:
+ Lµ mét èng dµi, khóc khuûu tiÕp nèi víi tiÓu phÕ qu¶n h«
hÊp.
+ èng phÕ nang còng chia nh¸nh. Thµnh cña èng phÕ nang
ph×nh ra t¹o nªn thµnh cña tói phÕ nang vµ phÕ nang. Trªn
tiªu b¶n m« häc èng phÕ nang nh­ lµ mét èng cã thµnh bÞ
®øt ®o¹n.
4.4. Tói phÕ nang vµ phÕ nang:
+ PhÕ nang lµ nh÷ng tói ®a diÖn thµnh rÊt máng
+ Tói phÕ nang th× ®­îc t¹o bëi tõ 2 - 4 phÕ nang.
+ BÒ mÆt cña thµnh phÕ nang ®­îc lîp bëi mét biÓu m« ®Æc biÖt rÊt
máng gäi lµ biÓu m« h« hÊp. Líp biÓu m« nµy ®­îc ph©n c¸ch víi líp
biÓu m« cña thµnh phÕ nang bªn c¹nh bëi mét v¸ch liªn kÕt máng gäi lµ
v¸ch gian phÕ nang.
+ Trong v¸ch gian phÕ nang cã mét l­íi mao m¹ch dµy ®Æc gäi lµ l­íi
mao m¹ch h« hÊp.
+ Mét sè v¸ch ng¨n phÕ nang cã nh÷ng lç 7 - 9 cho phÐp kh«ng khÝ
chuyÓn tõ phÕ nang nµy sang phÕ nang bªn c¹nh.
+ BiÓu m« lîp phÕ nang ®­îc t¹o bëi hai lo¹i tÕ bµo n»m trªn mµng ®¸y.

TÕ bµo c¬ tr¬n kh«ng cßn ë

èng phÕ nang
+ TÕ bµo phÕ nang lo¹i I (tÕ bµo phÕ nang nhá):
- ChiÕm ­u thÕ trong biÓu m« h« hÊp, kho¶ng 95 % bÒ mÆt h«
hÊp.
- §ã lµ lo¹i tÕ bµo dÑt, trõ ë vïng trung t©m tÕ bµo ph×nh lªn vµ
chøa mét nh©n dÑt. Líp bµo t­¬ng cña tÕ bµo máng ®Õn møc
kh«ng thÓ nh×n thÊy d­íi kÝnh hiÓn vi quang häc. V× vËy, khi ch­a
cã kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö biÓu m« h« hÊp ®­îc coi nh­®øt ®o¹n.
- C¸c tÕ bµo phÕ nang I liªn kÕt chÆt chÏ víi nhau hoÆc víi tÕ
bµo phÕ nang II bëi nh÷ng thÓ liªn kÕt. Sù liªn kÕt chÆt chÏ nµy
t¹o thµnh mét hµnh rµo ch¾c ch¾n ng¨n c¸ch kh«ng cho kh«ng
khÝ tiÕp xóc víi c¸c thµnh phÇn kh¸c cña thµnh phÕ nang.
+ TÕ bµo phÕ nang lo¹i II (tÕ bµo phÕ nang lín):
- D­íi kÝnh hiÓn vi quang häc ng­êi ta thÊy tÕ bµo cã d¹ng h×nh
cÇu, n»m ®¬n ®éc hay thµnh tõng nhãm 2 - 3 tÕ bµo låi vµo
trong lßng phÕ nang, xen kÏ víi c¸c tÕ bµo phÕ nang I.
- TÕ bµo phÕ nang II chiÕm 5 % bÒ mÆt h« hÊp.
- D­íi kÝnh hiÓn vi ®iÖn tö ng­êi ta thÊy trªn mÆt tù do cña tÕ
bµo cã nh÷ng vi nhung mao ng¾n. Trong bµo t­¬ng cã nhiÒu l­íi
néi bµo cã h¹t, nhiÒu ribosom, bé Golgi, nh÷ng kh«ng bµo vµ
nhiÒu h¹t chÕ tiÕt.
- Ng­êi ta cßn thÊy nh÷ng h¹t ®Æc, nh÷ng h¹t nµy ®­îc t¹o thµnh
nh÷ng l¸ máng song song hay ®ång t©m, nh÷ng h¹t nµy ®­îc t¹o
thµnh tõ mét chÊt giµu phospholipit. Khi ®­îc bµi xuÊt khái tÕ
bµo, nh÷ng h¹t ®Æc nµy trë thµnh mét chÊt dÞch phñ lªn mÆt líp
biÓu m« lîp phÕ nang, ®ã chÝnh lµ líp phñ surfactance cã t¸c
dông gi¶m søc c¨ng bÒ mÆt phÕ nang, lµm cho ®­êng kÝnh phÕ
nang ®­îc æn ®Þnh.
- Trong mét sè tr­êng hîp tÕ bµo phÕ nang II kh«ng ®¸p øng ®ñ
l­îng chÊt chÕ tiÕt, c¸c phÕ nang cã thÓ bÞ xÑp l¹i trong th×
thë ra. BÖnh nµy th­êng gÆp ë nh÷ng trÎ s¬ sinh khi phæi ph¸t
triÓn ch­a hoµn chØnh.
4.5. V¸ch gian phÕ nang:
V¸ch gian phÕ nang lµ mét v¸ch máng n»m gi÷a hai phÕ
nang c¹nh nhau.
+ V¸ch gian phÕ nang gåm cã:
- Mét l­íi mao m¹ch gäi lµ mao m¹ch h« hÊp. §­êng kÝnh cña
mao m¹ch th­êng lín h¬n bÒ dµy cña v¸ch. C¸c mao m¹ch ®­
îc lîp ë phÝa ngoµi bëi mét mµng ®¸y vµ mµng ®¸y nµy l¹i
dÝnh vµo mµng ®¸y cña biÓu m« phÕ nang.
- Mét l­íi sîi vâng.
- Nh÷ng sîi chun.
- Mét Ýt sîi c¬ tr¬n.
- Mét vµi sîi t¹o keo.
-Trong v¸ch gian phÕ nang cßn cã mét sè tÕ bµo n»m r¶i r¸c, vÝ
dô: ®¹i thùc bµo.
- §¹i thùc bµo l¸ch qua biÓu m« h« hÊp lät vµo trong lßng phÕ
nang ¨n c¸c h¹t bôi vµ trë thµnh tÕ bµo bôi. TÕ bµo bôi lµ nh÷ng
tÕ bµo lín (20m), h×nh trøng trong bµo t­¬ng cã nhiÒu h¹t bôi.
Trong v¸ch gian phÕ nang cßn cã nh÷ng tÕ bµo chøa nhiÒu kh«ng
bµo mì trong bµo t­¬ng.
+ Kh«ng khÝ trong lßng phÕ nang ph©n c¸ch víi m¸u trong
lßng mao m¹ch h« hÊp bëi c¸c líp sau:
- Bµo t­¬ng c¸c tÕ bµo biÓu m« h« hÊp.
- Mµng ®¸y lîp ngoµi biÓu m« h« hÊp.
- Mµng ®¸y lîp ngoµi néi m« mao m¹ch h« hÊp.
- Bµo t­¬ng c¸c tÕ bµo néi m«.
- Mét sè thµnh phÇn cña m« liªn kÕt bao gåm c¶ c¸c nguyªn
bµo sîi, ®¹i thùc bµo, sîi collagen vµ c¸c sîi chun.
4.6. Mµng phæi:
- Mµng phæi cã hai l¸: l¸ thµnh vµ l¸ t¹ng. Gi÷a hai l¸ cã mét
khoang chøa dÞch mµng phæi lµm cho hai l¸ kh«ng dÝnh vµo
nhau vµ tr­ît lªn nhau dÔ dµng.
- L¸ thµnh bao phñ mÆt trong khoang ngùc vµ trung thÊt. L¸ t¹ng
bäc mÆt ngoµi cña phæi.
- ë phÝa chøa dÞch, l¸ thµnh vµ l¸ t¹ng ®Òu ®­îc lîp b»ng mét
biÓu m« l¸t ®¬n.
BiÓu m« nµy cã nguån gèc tõ trung m« nªn gäi lµ trung biÓu m«.
BiÓu m« cña l¸ thµnh vµ l¸ t¹ng ®Òu cã mét mµng ®¸y máng.
PhÝa ngoµi c¸c mµng ®¸y lµ m« liªn kÕt gåm nh÷ng sîi chun vµ
sîi collagen.
4.7. TuÇn hoµn ë phæi: ë phæi cã hai hÖ tuÇn hoµn m¸u:

+ TuÇn hoµn dinh d­ìng:

Phæi nhËn m¸u tõ c¸c ®éng m¹ch phÕ qu¶n ®Ó nu«i d­ìng c¸c tæ
chøc ngoµi tiÓu thïy vµ nu«i d­ìng c¸c phÕ qu¶n. C¸c tÜnh m¹ch
phÕ qu¶n dÉn m¸u vÒ tÜnh m¹ch chñ. §éng m¹ch phÕ qu¶n kh«ng
tiÕn vµo trong tiÓu thuú phæi.
+ TuÇn hoµn chøc n¨ng:
§éng m¹ch phæi xuÊt ph¸t tõ t©m thÊt ph¶i ®em m¸u ®Õn c¸c
mao m¹ch h« hÊp. ë ®©y cã sù trao ®æi khÝ, m¸u nh¶ CO2 vµo
lßng phÕ nang vµ nhËn 02 tõ kh«ng khÝ. M¸u trë vÒ b»ng tÜnh
m¹ch ë v¸ch gian tiÓu thuú råi ®æ vÒ t©m nhÜ tr¸i b»ng tÜnh
m¹ch phæi.
 4.8. M¹ch b¹ch huyÕt ë phæi:
- HÖ thèng b¹ch huyÕt ë phæi cã l­íi mao m¹ch b¹ch huyÕt ë
líp bÒ mÆt vµ líp s©u.
- Líp bÒ mÆt n»m ë l¸ t¹ng. Líp s©u n»m bªn trong thïy, gian
thïy, xung quanh c¸c m¹ch m¸u vµ phÕ qu¶n.
- C¸c phÕ qu¶n còng cã l­íi mao m¹ch b¹ch huyÕt ë tÇng niªm
m¹c vµ mét l­íi d­íi niªm m¹c.
 4.9. ThÇn kinh ë phæi:
- ThÇn kinh ë phæi gåm cã nh÷ng sîi giao c¶m vµ mét sè Ýt sîi
thÇn kinh n·o tuû. Nh÷ng sîi giao c¶m dÉn c¸c xung ®éng kÝch
thÝch më c¸c phÕ qu¶n, lµm hÑp c¸c m¹ch m¸u.
- C¸c sîi thÇn kinh ph©n nh¸nh theo c¸c phÕ qu¶n vµ m¹ch m¸u
t¹o thµnh c¸c ®¸m rèi. ë c¸c ®¸m rèi cã c¸c h¹ch thÇn kinh, tõ c¸c
h¹ch l¹i cã c¸c sîi ®Õn c¸c c¬ phÕ qu¶n.
- ë thµnh c¸c èng phÕ nang vµ phÕ nang còng cã nh÷ng tËn
cïng thÇn kinh.
4.10. Sinh lý häc cña nhu m« phæi:
- Phæi lµm nhiÖm vô trao ®æi khÝ theo c¬ chÕ khuÕch t¸n. Do
chªnh lÖch ¸p suÊt, nªn oxy sÏ lät tõ lßng phÕ nang vµo trong
huyÕt t­¬ng vµ khÝ cacbonic th× ng­îc l¹i.
- Líp dÞch phñ ë trªn bÒ mÆt biÓu m« cã t¸c dông hoµ tan c¸c
khÝ, ®ång thêi cßn g©y sù co bãp cña c¸c phÕ nang sau giai
®o¹n thë vµo.
- Thµnh phÕ nang lu«n lu«n ®­îc c¨ng nhê hÖ thèng l­íi sîi chun
dåi dµo. Sù co l¹i cña nhu m« phæi ®ñ lµm cho khÝ trong phÕ
nang ®­îc tèng ra ngoµi kh«ng cÇn mét sù cè g¾ng nµo kh¸c.
- C¸c c¬ Reisessen cña c¸c tiÓu phÕ qu¶n ®ãng vai trß quan
träng trong viÖc ®iÒu hoµ sù th«ng khÝ.
- Nh÷ng tÕ bµo cã chøa c¸c h¹t mì n»m ë v¸ch gian phÕ nang lµ
nh÷ng tÕ bµo cã kh¶ n¨ng tiÕt ra men lipase.