Baøi giaûng chöông 1 ( 3 tieát)

ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG

KHOAÙN (BAØI GIAÛNG 01)
ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG
KHOAÙN
 1.1Quaù trình hình thaønh vaø phaùt trieån cuûa thò
tröôøng chöùng khoaùn.
Vaøo giöõa theá kyõ 15, taïi nhöõng trung taâm
buoân baùn lôùn ôû phöông taây, caùc thöông gia
thöôøng tuï taäp ôû caùc quaùn caø pheâ ñeå thöông
löôïng mua baùn caùc loaïi haøng hoùa nhö noâng
saûn, khoaùng saûn, ngoaïi teä vaø ñoäng saûn. Taïi
caùc phieân hoïp naøy, hoï thoáng nhaát vôùi nhau
nhöõng qui öôùc cho caùc cuoäc thöông löôïng.Töø
ñoù thò tröôøng chöùng khoaùn baét ñaàu hình
thaønh
ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG
KHOAÙN
 Naêm 1453, phieân hoïp ñaàu tieân dieãn ra vôùi quy moâ
lôùn taïi Bruges (Bæ). Ñeán naêm 1547, ñöôïc dôøi ñeán
thò traán Antwerpen moät haûi caûng lôùn cuûa Bæ).Töø
naêm 1875-1913, laø thôøi kyø huy hoaøng nhaát cuûa thò
tröôøng chöùng khoaùn. Ngaøy 29/10/1929 ñöôïc goïi laø
ngaøy thöù naêm ñen toái môû ñaàu cho cuoäc khuûng
hoaûng thò tröôøng chöùng khoaùn New York.
 Naêm 1987 vaø thaùng 7/1997, cuoäc khuûng hoaûng taøi
chính xaõy ra laøm thò tröôøng chöùng khoaùn theá giôùi
bò chao ñaûo. Ñeán cuoái naêm 1997, treân theá giôùi coù
treân 160 sôû giao dòch chöùng khoaùn raûi khaép caùc
chaâu luïc.
ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG
KHOAÙN
 1.2 Baûn chaát vaø cô caáu cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn trong
neàn kinh teá thò tröôøng hieän ñaïi.

 1.2.1 Baûn chaát cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn

 Thò tröôøng chöùng khoaùn laø nôi dieãn ra caùc hoaït ñoäng mua
baùn caùc loaïi chöùng khoaùn trung vaø daøi haïn
 Xeùt veà baûn chaát, thò tröôøng chöùng khoaùn phaûn aùnh caùc
quan heä trao ñoåi, mua baùn quyeàn sôû höõu veà tö lieäu saûn xuaát
vaø voán baèng tieàn, töùc laø mua baùn quyeàn sôû höõu veà voán.
 Thò tröôøng chöùng khoaùn laø hình thaùi phaùt trieån cao cuûa neàn
saûn xuaát haøng hoaù.
 1.2.2.1 Caên cöù vaøo phöông dieän phaùp lyù cuûa hình thöùc toå
chöùc thò tröôøng

 TTCK tập trung
1. Laø thò tröôøng hoaït ñoäng
theo caùc qui ñònh phaùp
luaät.
2. Laø nôi mua baùn caùc loaïi
CK ñaõ ñöôïc ñaêng kyù vaø
chöùng khoaùn ngoaïi leä.
3. Coù ñòa ñieåm vaø thôøi gian
mua baùn roû reät,
4. Giaù caû ñöôïc ñònh theo
theå thöùc ñaáu giaù coâng
khai, coù söï kieåm soaùt
cuûa UBCK NN.
5. Phöông thöùc giao dòch :
ñaáu giaù coâng khai
:
 TTCK phi tập trung
1. khoâng theo qui ñònh cuûa
phaùp luaät
2. mua baùn caùc loaïi CK khoâng
ñöôïc ñaêng kyù, ít ngöôøi bieát
hay ít ñöôïc mua baùn.
3. khoâng coù thôøi gian, ñòa
ñieåm taäp trung,khoâng coù
söï kieåm soaùt cuûa UBCKNN.
4. Giaù caû, thuû tuïc do söï thoaû
thuaän cuûa ngöôøi mua vaø
ngöôøi baùn.
5. thoâng qua maïng ñieän thoaïi
vaø vi tính.
ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG KHOAÙN

 1.2.2.2 Caên cöù vaøo tính chaát phaùt haønh

hay quaù trình löu haønh cuûa chöùng khoaùn:
a) Thò tröôøng sô caáp:
 Coøn goïi laø thò tröôøng caáp 1 hay thò tröôøng phaùt
haønh. Ñaây laø nôi dieãn ra caùc hoaït ñoäng mua baùn
chöùng khoaùn môùi phaùt haønh laàn ñaàu nhaèm thu huùt
voán ñaàu tö.
 Thò tröôøng sô caáp laø thò tröôøng taïo voán cho ñôn vò
phaùt haønh. Thò tröôøng naøy laøm taêng voán cho neàn
kinh teá ñoàng thôøi taïo ra haøng hoaù chöùng khoaùn cho
thò tröôøng thöù caáp.
ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG
KHOAÙN

 b)Thò tröôøng thöù caáp:

 Coøn goïi laø thò tröôøng caáp 2 hay thò tröôøng löu
thoâng. Ñaây laø nôi dieãn ra caùc hoaït ñoäng mua
baùn chöùng khoaùn ñeán tay ngöôøi thöù hai.
 Vieäc giao dòch mua baùn ôû thò tröôøng thöù caáp
dieãn ra raát nhoän nhòp, nhöng khoâng laøm taêng
theâm qui moâ ñaàu tö voán.
 Noù coù taùc duïng chuyeån dòch quyeàn sôû höõu
ñaûm baûo tính thanh khoaûn cuûa chöùng khoaùn.
c. Moái lieân heä giöõa thò tröôøng sô caáp vaø thò tröôøng
thöù caáp:

 Hai thò tröôøng naøy coù moái lieân heä maät thieát vôùi
nhau.Thò tröôøng sô caáp laø tieàn ñeà cho söï hoaït
ñoäng cuûa thò tröôøng thöù caáp, ngöôïc laïi, thò tröôøng
thöù caáp taïo ñoäng löïc cho söï phaùt trieån cuûa thò
tröôøng sô caáp. Tuy nhieân, caàn phaûi coi troïng thò
tröôøng sô caáp vì ñaây laø thò tröôøng taïo voán cho ñôn
vò phaùt haønh, ñoàng thôøi phaûi giaùm saùt chaët cheõ
thò tröôøng thöù caáp, khoâng ñeå tình traïng ñaàu cô
luõng ñoaïn… Thò tröôøng thöù caáp hoaït ñoäng coù
hieäu quaû thì keùo theo thò tröôøng sô caáp hoaït ñoâïng
hieäu quaû.
ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG KHOAÙN

 1.2.2.3 Caên cöù vaøo phöông thöùc giao dòch:

 a) Thò tröôøng giao ngay (Spot market)
 Coøn goïi laø thò tröôøng thôøi ñieåm, töùc laø thò
tröôøng thöïc hieän vieäc giao dòch mua baùn chöùng
khoaùn theo giaù thoûa thuaän cuûa ngaøy giao dòch,
nhöng vieäc thanh toaùn vaø giao hoaùn seõ dieãn ra tieáp
sau ñoù 2 ngaøy.
 b) Thò tröôøng töông lai (Future market)
 Laø thò tröôøng mua baùn chöùng khoaùn theo moät
hôïp ñoàng ñònh saún, giaù caû ñöôïc thoaû thuaän trong
ngaøy giao dòch, nhöng vieäc thanh toaùn vaø giao hoaùn
seõ dieãn ra trong moät kyø haïn nhaát ñònh trong töông
lai.
ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG
KHOAÙN
 1.2.2.4 Caên cöù vaøo ñaëc ñieåm caùc loaïi
haøng hoaù löu haønh treân thò tröôøng
chöùng khoaùn
 a)Thò tröôøng coå phieáu
 b)Thò tröôøng traùi phieáu
 c)Thò tröôøng caùc coâng cuï coù nguoàn
goác chöùng khoaùn
ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG
KHOAÙN
 1.3 Muïc tieâu vaø nguyeân nhaân khaùch quan thaønh laäp
TTCK Vieät Nam
 1.3.1Muïc tieâu thaønh laäp thò tröôøng chöùng khoaùn
 -Nhaèm naâng cao hieäu quaû söû duïng voán.
 -Môû roäng neàn taûng cuûa quyeàn sôû höõu cuûa caû taøi chính
vaø baát ñoäng saûn.
 -Taïo ñieàu kieän cho nhieàu ngöôøi söû duïng voán ñaàu tö, ñaûm
baûo saún saøng caùc nguoàn voán cho ñaàu tö daøi haïn.
 -Môû roäng caùc dòch vuï taøi chính thoâng qua hoaït ñoäng cuûa
caùc ñònh cheá taøi chính.
 -Taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho vieäc thu huùt vaø naâng cao
hieäu quaû söû duïng voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi
ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG
KHOAÙN
 1.3.2 Nguyeân nhaân khaùch quan thaønh laäp thò
tröôøng chöùng khoaùn
 Moät laø, Söï phaân coâng lao ñoäng xaõ hoäi ngaøy
caøng phaùt trieån theo höôùng chuyeân moân hoaù
 Hai laø, Chuùng ta ñang xaây döïng moät neàn kinh teá
thò tröôøng, ñoøi hoûi vieäc giao löu, luaân chuyeån
caùc yeáu toá saûn xuaát ñoù phaûi thoâng qua thò
tröôøng.
 Ba laø, Quaù trình quoác teá hoaù neàn kinh teá ngaøy
caøng cao,
ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG
KHOAÙN
 1.4 Caùc Ñieàu Kieän Caàn Thieát Cho Söï Hình
Thaønh thò tröôøng chöùng khoaùn
 1.4.1 Yeáu toá con ngöôøi
 Caàn phaûi coù moät nguoàn nhaân löïc ñeå tham gia
vaø quaûn lyù caùc hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng
chöùng khoaùn, goàm coù:
 Caùc ñoái töôïng taùc nghieäp treân thò tröôøng
chöùng khoaùn: nhaø ñaàu tö, nhaø phaùt haønh, nhaø
kinh doanh vaø moâi giôùi
 Caùc ñoái töôïng tham gia quaûn lyù nhaø nöôùc ñoái
vôùi hoaït ñoäng cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn
 Caùc chuyeân gia chöùng khoaùn
ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG
KHOAÙN
 1.4.2 Yeáu toá vaät chaát
 Phaûi laø moät neàn kinh teá haøng hoaù phaùt trieån, nhaát
laø haøng hoaù vaø tieàn teä. Vaø thò tröôøng chöùng
khoaùn coù phaùt trieån hay khoâng phuï thuoäc raát nhieàu
vaøo thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi cuûa ngöôøi daân.
 1.4.3 Yeáu toá löu thoâng tieàn teä oån ñònh
 Löu thoâng tieàn teä phaûi oån ñònh thì thò tröôøng chöùng
khoaùn môùi hoaït ñoäng troâi chaûy, vì nhaø ñaàu tö
chöùng khoaùn thu lôïi töùc bieåu hieän baèng tieàn.
ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG
KHOAÙN
 1.4.4 Cô sôû phaùp lyù
 Caàn phaûi coù moät neàn taûng phaùp lyù cao. Phaûi
coù caùc vaên baûn phaùp luaät ñaûm baûo söï quaûn
lyù cuûa nhaø nöôùc, ñaûm baûo quyeàn lôïi vaø
traùch nhieäm cuûa caùc chuû theå khaùc nhau tham
gia treân thò tröôøng chöùng khoaùn …..
 1.4.5 Ñieàu kieän kyõ thuaät
 Caàn phaûi trang bò ñaày ñuû maùy moùc thieát bò,
phöông tieän thoâng tin, vaên phoøng giao dòch…
caàn thieát cho vieäc thaønh laäp, vaän haønh heä
thoáng thoâng tin cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn .
ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG
KHOAÙN

 1.5 Vai Troø Cuûa Thò Tröôøng Chöùng Khoaùn Trong Neàn
Kinh Teá Thò Tröôøng
 (1) Laø phöông tieän huy ñoäng voán ñaàu tö vaøo saûn xuaát kinh
doanh, thuùc ñaåy neàn kinh teá phaùt trieån.
 (2) Laø coâng cuï khuyeán khích daân chuùng tieát kieäm vaø söû
duïng nguoàn tieát kieäm naøy vaøo ñaàu tö, töø ñoù xaõ hoäi hoaù
vieäc ñaàu tö.
 (3) Thuùc ñaåy caùc doanh nghieäp söû duïng voán coù hieäu quaû.
 (4) Goùp phaàn ñieàu hoaø voán giöõa caùc ngaønh trong neàn
kinh teá, taïo neân söï phaùt trieån nhanh vaø ñoàng ñeàu cuûa neàn
kinh teá.
 (5) Laø coâng cuï thu huùt vaø kieåm soaùt voán ñaàu tö nöôùc
ngoaøi.
ÑAÏI CÖÔNG VEÀ THÒ TRÖÔØNG CHÖÙNG
KHOAÙN
 1.6 Nhöõng maët haïn cheá cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn
 1.6.1 Yeáu toá ñaàu cô
 1.6.2 Mua baùn noäi giaùn
 Moät caù nhaân naøo ñoù lôïi duïng vieäc naém ñöôïc nhöõng
thoâng tin noäi boä cuûa doanh nghieäp ñeå mua vaø baùn coå
phieáu moät caùch khoâng bình thöôøng nhaèm kieám lôïi nhuaän
hoaëc ñeå traùnh ruûi ro loã voán, hoaëc moùc noái vôùi thaønh
vieân Sôû giao dòch chöùng khoaùn laøm aûnh höôûng ñeán giaù
caû coå phieáu ñoù treân thò tröôøng.ÔÛ Myõ ñaïo luaät chöùng
khoaùn naêm 1934 ñaõ caám loaïi mua baùn naøy.
 1.6.3 Luõng ñoaïn doanh nghieäp
 Nhaø ñaàu tö coù theå tìm moïi caùch ñeå naém giöõ moät tyû leä
coå phieáu lôùn ñeå khoáng cheá hoaït ñoäng cuûa doanh nghieäp,
deã daøng thaâu toùm doanh nghieäp ñoù. Luaät caùc nöôùc ñeàu
qui ñònh tæ leä sôû höõu taøi saûn cuûa moãi coå ñoâng.
 TỔ BỘ MÔN GIÁO VIÊN

TS,NGUYỄN TRUNG TRỰC